De ReadingPen: onmisbaar studiemaatje bij dyslexie? P van der Helm, M.E. Konink, N.M. Douma Voor veel dyslectische kinderen blijft lezen altijd een probleem, vooral het lezen van nieuwe, moeilijkere en minder frequent voorkomende woorden. Sinds september 2002 is er een nieuw hulpmiddel op de markt om de leerlingen te helpen deze woorden te lezen: de ReadingPen.
Het onderzoek met betrekking tot het gebruik van spraakherkenningsprogramma's (Smits, Sanderson en Van der Helm, 2001) heeft positieve effecten laten zien op de geletterdheid van leerlingen en op het schoolwerk dat zij maakten. Bij de dyslexiespecialisten op OPDC De Windroos te Zwolle, werd de
nieuwsgierigheid gewekt naar de effecten van het gebruik van de ReadingPen op de geletterdheid, het maken van school- en huiswerk en het competentiegevoel van de leerlingen. OPDC De Windroos is een
orthopedagogisch en didactisch centrum: een voorziening die ervoor zorgt dat tien scholen uit Zwolle en omgeving iedere leerling die zorg kunnen bieden die hij of zij nodig heeft. Een onderdeel van dit centrum is de bovenschoolse opvang, voor leerlingen die nog niet de stap van basisonderwijs naar
voortgezet onderwijs kunnen maken of die vastgelopen zijn in het regulier voortgezet onderwijs, omdat zij gehinderd worden door leerproblemen, gedragsproblemen en/of sociaal-emotionele problemen. I n navolging van het bovengenoemde onderzoek, dat ook op De Windroos is uitgevoerd, is besloten tot een vergelijkbaar pilotonderzoek met betrekking tot het gebruik van de ReadingPen. WAT IS DE READINGPEN:
De ReadingPen is een microcomputer in zakformaat , speciaal ontwikkeld voor mensen met leesproblemen of dyslexie.
De ReadingPen is een microcomputer in zakformaat, speciaal ontwikkeld voor mensen niet leesproblemen of dyslexie De Pen heeft de mogelijkheid om Nederlandse en Engelse woorden en getallen te lezen ('scannen), vervolgens te verklaren, vertalen en hardop voor te lezen. De Pen bevat woordenboeken Nederlands-Engels en Engels-Nederlands en bovendien het van Dale woordenboek hedendaags Nederlands. Hij herkent 6-22 punts lettergrootte gedrukte tekst, vet, onderstreept of inversietekst . Door met de Pen over een woord, getal of zin te schuiven, scant hij datgene wat er staat en spreekt het vervolgens uit. Tegelijkertijd wordt in het LCD leesvenster (display) het woord vergroot weergegeven, zodat dit hierop tegelijkertijd gelezen kan worden. De Pen scant tekst van links naar rechts of van rechts naar links. Bovendien kan de Pen de gescande woorden hardop spellen in afzonderlijke letters en lettergrepen, en wordt het spellen in het leesvenster zichtbaar gemaakt. In het geheugen kunnen circa driehonderd gescande woorden worden onthouden. Met bijgeleverd kabeltje en software is het mogelijk de Pen aan de computer te koppelen en vervolgens de woorden uit het geheugen over te zetten op de computer. Dit kan handig kan zijn voor het maken van een samenvatting of uittreksel. De ReadingPen kan altijd en overal worden gebruikt. Met het bijgeleverde oordopje ondervindt de omgeving er geen hinder van. De Pen kan ingesteld worden voor links- en rechtshandigen.
DOEL Het doel van het onderzoek is na te gaan in hoeverre de ReadingPen ingezet kan worden als remediërend, dan wiel als compenserend hulpmiddel voor dyslectische leerlingen. Wij hebben ons in dit onderzoek beperkt tot het scannen, lezen, uitspreken en verklaren van Nederlandse woorden en zinnen. ONDERZOEKSVRAGEN
Omdat in de gebruikelijke behandeling van dyslectische leerlingen het spraakherkenningsprogramma Dragon regelmatig wordt ingezet, rees bij de dyslexiespecialisten de vraag of ook de ReadingPen remediërend, dan wel compenserend, kan werken (Smits e.a. . 2001). Doordat er in diverse bladen artikelen en advertenties van de Pen hebben gestaan en op een later tijdstip in het televisieprogramma 'Gezondheidsplein aandacht is besteed aan de ReadingPen, kwamen er veel vragen van ouders: "Is dit iets voor mijn kind:'" Koos Henneman zegt: "Naar mijn mening kan het een prima middel zijn om spelling, uitspraak en betekenis van moeilijke woorden in het Nederlands en Engels te automatiseren" (Balans Belang Verder noemt Dirk Callebaut: "Het compenserend gebruik van computerspraak kan een middel zijn om de gevolgen van het Mattheuseffect te beperken" ( Remediaal 07/2002). Met Mattheuseffect wordt hier bedoeld dat de achterstand van leerlingen met leesproblemen steeds groter wordt ten opzichte van de andere leerlingen doordat ze te weinig lezen. 09/2002).
Compensatie door middel van spraakfeedback kan een dergelijk effect verminderen. Dit alles leidde bij ons tot de volgende onderzoeksvragen: l. a. Voor welke dyslectische leerlingen lijkt de ReadingPen geschikt? b. Heeft het gebruik van de ReadingPen een positieve invloed op de geletterdheid van de leerling? c. Wat betekent de ReadingPen voor de begeleiding door een remedial teacher / l ogopedist / dyslexiespecialist? 2. a. Hoe vinden leerlingen het om met de ReadingPen te werken? b. Voor welk soort werk vinden zij de ReadingPen het meest geschikt (het maken van huiswerk, lezen in een boek, proefwerken enz.)? c. Welke problemen ondervinden de leerlingen tijdens het werken met de ReadingPen? d. Heeft het gebruik van de ReadingPen een positieve invloed op het competentiegevoel en de zelfstandigheid van de leerling? 3. Hoe ervaren ouders en docenten het gebruik van de ReadingPen door de leerling? ONDERZOEKSOPZET:
Het project is opgezet en uitgevoerd door de dyslexie-specialisten (gespecialiseerde RT-er en logopedisten) en leerlingen van orthopedagogisch en didactisch centrum De Windroos te Zwolle. De distributeur van de ReadingPen, firma Lexima, heeft voor het onderzoek ReadingPennen ter beschikking gesteld. Het onderzoek besloeg een periode van acht weken, van oktober tot en met december 2002. Gedurende deze periode kregen zes dyslectische leerlingen de
ReadingPen in bruikleen, om zowel thuis als op school te gebruiken bij hun leeswerk (huiswerk, proefwerken enz.). Daarnaast werd de gebruikelijke i ndividuele leesbehandeling voortgezet, zowel voor de l eerlingen in de proefgroep als in de controlegroep. In verband met hun (zeer ernstige) leesproblemen, vonden wij het ethisch niet verantwoord om deze effectieve behandeling te onderbreken voor dit onderzoek. Iedere leerling is gematched aan een dyslectische leerling die niet werkte met de ReadingPen, maar die wel op vergelijkbare wijze individueel werd begeleid. Er werd gematched op de volgende factoren: - onderwijsniveau (VMBO theoretische leenneg / kaderberoepsgerichte leerweg / basisberoepsgerichte leerweg) - leesleeftijd (in dle) en leesniveau (in AVI) - stilleestempo (in aantal woorden per minuut) - spellingniveau (in dle) - frequentie en doelstelling van de individuele begeleiding Voorafgaand aan het onderzoek zijn de volgende testen afgenomen: - Brus: A-versie - AVI: B-versie - Tekst stilleestempo: 11,0 9A (Kees de Baar) - Klepel: A-versie (alleen afgenomen om tot een zorgvuldige match te komen) - Schaal Vorderingen in Spellingvaardigheid 2 (SVS 2): E5B Na afloop van het onderzoek zijn deze testen opnieuw afgenomen, behalve de Klepel. Voor het stillezen is een nieuwe tekst gekozen, namelijk 'Leeuwen' ( WI- II map).
De ReadingPen kan altijd en overal orden gebruikt.
Gedurende de periode van het onderzoek is hij de leerlingen drie keer een vragenlijst afgenomen. Daarnaast zijn ook ouders en docenten door middel van een vragenlijst aan het eind van de onderzoeksperiode geïnterviewd. Er werd onder andere gevraagd wanneer en bij welke vakken de ReadingPen werd gebruikt, hoe het de leerling is bevallen om de Pen te gebruiken en hoe de reacties uit de omgeving waren. De mate van competentie en autonomie werd bepaald aan de hand van stellingen met een meerkeuze-optie. Bijvoorbeeld: Met de ReadingPen voel ik mij zelfstandiger 0 vaak 0 soms 0 nooit '
ONDERZKSGP
De onderzoeksgroep bestond uit twaalf (ernstig) dyslectische leerlingen van twaalf tot en met veertien jaar die OPDC De Windroos te Zwolle bezoeken: zes leerlingen vormden de proefgroep en zes anderen waren de controlegroep. De didactische leeftijden op de Brus varieerden van < 9 tot 24 maanden (ruwe scores: 20 tot en met 55). De AVI-niveau's lagen tussen AVI 2 Beheersing ( didactische leeftijd van 9 maanden) en AVI 9 Beheersing (didactische leeftijd van 3ï maanden). Het stilleestempo varieerde van 26 woorden per minuut tot 135 woorden per minuut. Het spellingniveau lag tussen de didactische leeftijd van <20 tot 32 maanden (ruwe scores: 3 tot en met 30). RESULTATEN VAN HET ONDERZOEK
Test
Brus
Stilleestempo Spelling E5B
Proefgroep
Controlegroep
vooruitgang per leerling
vooruitgang per leerling
Gemiddeld percentage van
15,4%
18.0%
4.1%
Gemiddeld percentage van
5.6%
1 4.4% 1 9.0%
I n voorgaande tabel is te zien dat er op alle fronten vooruitgang wordt geboekt. Bij de leesonderdelen (Brus en stilleestempo) is de grootste vooruitgang toe te schrijven aan de proefgroep: hij het spellen gaat juist de controlegroep meer vooruit. Ook de AVI toetsen, die we met name gebruikten om goed te kunnen matchen, zijn opnieuw afgenomen. Omdat het erg moeilijk is om deze met elkaar te vergelijken, vanwege de drie verschillende factoren die meespelen bij elke AVI toets (tempo, aantal fouten en Beheersings- Instructie- en Frustratieniveau), hebben we deze resultaten niet in de bovenstaande tabel ingevoerd. Wel kunnen we noemen dat ook hierbij alle l eerlingen, zowel in de proefgroep als in de controlegroep, vooruit gegaan zijn. Dit betekent dat de leerlingen sneller zijn gaan lezen en minder fouten maken. Voor één leerling uit de proefgroep geldt dit
echter niet. Vergelijken we de AVI toetsen van de proefgroep en de controlegroep niet elkaar, dan zien we de vooruitgang, zoals bij de Brus, niet terug. Integendeel zelfs, de leerlingen in de controlegroep gaan meer vooruit dan die in de Proefgroep . RESULTATEN NAAR AANLEIDING VAN DE VRAGENLIJSTEN
De leerlingen gebruiken de Pen in principe voor alle vakken tijdens de lessen, tijdens proefwerken en thuis bij het maken van huiswerk. Het vaakst wordt het vak Nederlands genoemd. Daarnaast wordt de Pen ook gebruikt tijdens het lezen van jeugdboeken. Over het algemeen bevalt het gebruik van de ReadingPen de leerlingen goed. Ze geven aan dat het gemakkelijk en handig is om er mee te werken. Wel wordt de opmerking gemaakt dat het soms lang duurt voordat de Pen een woord heeft gevonden. Met name in het begin hebben de leerlingen ervaren dat de ReadingPen veel 'fouten' maakte. Naarmate zij de Pen langer gebruikten, verliep het scannen beter. Hoewel een aantal leerlingen het als vervelend heeft ervaren dat de Pen 'fouten maakte, was vrijwel i edereen in staat om te ontdekken dat een woord fout gescand was. Het woord werd dan ook meestal meegelezen in het leesvenster. Het blijkt dat leerlingen heel zelfstandig met de ReadingPen kunnen werken. Ze geven aan dat de menustructuur lijkt op die van een mobiele telefoon. (Terwijl wij nog zaten te zoeken in de handleiding hadden zij de optie om de spreeksnelheid te veranderen al gevonden). De leerlingen geven aan dat zij met de ReadingPen over het algemeen minder woorden overslaan, een tekst sneller en beter begrijpen, minder hulp nodig hebben en zich zelfstandiger en zekerder voelen. Eén leerling geeft duidelijk aan dat hij er last van heeft dat de stem van de ReadingPen een "computerstem" is. De leerlingen hebben de reacties van medeleerlingen, docenten en ook hun ouders op het gebruik van de Pen als positief ervaren. In het begin was de omgeving erg nieuwsgierig, maar al gauw werd de ReadingPen in de klas gezien als een normaal gebruiksvoorwerp. De Pen heeft een handig formaat. Eén leerling merkte op dat het mooi zou zijn wanneer er in de beschermkoker ruimte is voor het oortelefoontje. Enkele reacties: "Hoe langer ik hem gebruik, hoe beter het gaat." " Grappig: je hebt zo'n ding om te helpen met lezen en dan maakt hij ook nog fouten." " In het begin wilde iedereen hem graag uitproberen." "Ik hen wel blij dat ik ingeloot ben (voor het onderzoek)." ° Die stem vind ik wel irritant." " Dit is gááááf!" "Dit is handig. dan weet je tenminste zeker wat er staat." De ouders bleken er weinig van te merken wanneer l eerlingen thuis met de Pen aan de slag waren. Hun kinderen hadden hij het gebruik ervan niet of nauwelijks hulp nodig. Enkele reacties van ouders:
"Een fantastische hulpmiddel, dat nog wel in de kinderschoenen staat: de pen pakt lang niet alles en onze zoon is veel zoektijd kwijt." " Onze zoon geneert zich steeds tuinder voor zijn handicap; ik zie hem binnenkort de Pen nog meenemen naar een restaurant om de menukaart te lezen." De docenten gaven aan dat de Pen hij alle verschillende vakken gebruikt werd. Ze vonden dat de zelfredzaamheid van de leerlingen is toegenomen: de docent hoefde bijvoorbeeld geen moeilijke woorden of vragen voor te lezen bij een repetitie. Verder merkten ze op dat de leerlingen geen hulp nodig hadden bij het gebruik van de ReadingPen. Enkele reacties van docenten:
" De leerling kan zelfstandiger werken, niet sneller overigens." " Het scheelt mij voorlezen, maar de Pen gaat wel l angzamer dan voorlezen." Opvallend is dat juist de leerlingen met het laagste leesniveau (AVI 2 beheersing tot AVI 5 beheersing) het meeste profijt hadden van het gebruik van de ReadingPen. Leerlingen niet een hoger leesniveau (vanaf AVI 8 beheersing) gebruikten de Pen steeds minder naarmate het onderzoek vorderde. Zij gaven aan zelf toch sneller te kunnen lezen dan de Pen. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN
Natuurlijk zijn we ons bewust van het feit dat dit pilotonderzoek erg beperkt is, maar toch willen we
liet zou terecht zijp als de onderwijsinspectie de
ReadingPen zou in de lijst
opnemen
van toegestane hulpmiddelen
tijdens examens.
heel voorzichtig enkele voorlopige conclusies trekken: De ReadingPen blijkt tot op zekere hoogte een positieve invloed te hebben op de geletterdheid van de leerling. Er lijkt een licht remediërend effect zichtbaar in het lezen, ondanks de korte looptijd van dit onderzoek. Vooralsnog wordt het niet aanbevolen de ReadingPen i n te zetten om het spellingniveau te verhogen. Wel is er een overtuigende positieve invloed op het competentiegevoel en de zelfstandigheid van de leerling. Als compenserend middel kan de Pen dus goed worden gebruikt. Dat wil zeggen dat de Pen als hulpmiddel kan dienen, wanneer een leerling een woord niet zelfstandig kan decoderen of zekerheid wil omtrent de inhoud van een tekst. Voor leerlingen die (nog) lezen in de lagere AVI niveaus lijkt de Pen het meest zinvol. Iedere school met (ernstig) dyslectische leerlingen zou een exemplaar van de ReadingPen gedurende enkele weken aan een leerling moeten kunnen uitlenen, zodat hij/zij kan ervaren hoe het is om hiermee te werken. Het zou terecht zijn als de onderwijsinspectie de ReadingPen zou opnemen in de lijst van toegestane hulpmiddelen tijdens examens. In de eerste plaats heeft niemand in de omgeving er last van, omdat de leerling een oortelefoontje kan gebruiken. Hij/zij hoeft niet afgezonderd te worden tijdens het examen. Ten tweede is de leerling veel actiever bezig niet het lezen van teksten en opgaven dan wanneer hij/zij naar geluidsbanden zou luisteren. Omdat de omvang van dit pilotonderzoek zeer gering is, zijn de conclusies niet zondermeer te generaliseren. Daarom adviseren wij nader onderzoek met grotere proefgroepen en bovendien onderzoek naar het
Paulien van der Helm is leerkracht geweest in het basisonderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs. Momenteel is zij werkzaam als remedial teacher / dyslexiespecialist op OPDC De Windroos. Daarnaast is zij docent en studiecoach bij de opleidingen speciale onderwijszorg van Christelijke Hogeschool Windesheim in de studierichtingen dyslexie VO en dyslexiespecialist (VO). Konink is werkzaam geweest als Mariëtte logopedist in een vrijgevestigde praktijk en in het voortgezet speciaal onderwijs. Ze heeft zich gespecialiseerd in dyslexie en werkt in haar huidige functie als logopedist / dyslexiespecialist on OPDC De Windroos ,.
mogelijke remediërende effect bij het gebruik van de Engelstalige functie van de ReadingPen. Dirk Callebaut geeft aan dat dyslexieproblemen in een vreemde taal veelal ernstiger zijn. De leerling kan namelijk niet terugvallen op zijn kennis van de gesproken taal, zoals bij het Nederlands (Callebaut. 2002). Door de spraakfeedback van de ReadingPen zou hij het Engels een groter remediërend effect kunnen optreden dan bij het Nederlands. Bovendien zou het gebruik van de Pen preventief kunnen werken doordat de uitspraak van het Engelse woord steeds beschikbaar is.
LITERATUUR Smits, A., dr. A.H. Sanderson & P van der Helm, (2001). Dyslexie en Software, nieuwe mogelijkheden in het VO. Tijdschrift voor Remedial Teaching (2001-2). Redactie Balans Belang (2002). Pen als studiemaatje, ReadingPen nieuw hulpmiddel bij dyslexie. Balans Belang (september 2002).
Redactie Balans Belang (2002). Begeleiding dyslexie. Interview met K Henneman. Balans Belang (september 2002).
Callebaut, D. (2002). Compenserende software: tekstnaar-spraak als hulpmiddel bij dyslexie. Remediaal (2002-7). Met dank aan Jollie Velders (orthopedagoog) en Coen de Bruijn (psycholoog).
Neeltje Douma heeft gewerkt als logopedist in een vrijgevestigde praktijk en in het speciaal basisonderwijs. Ze heeft zich gespecialiseerd in dyslexie en in de begeleiding van ouders van jonge kinderen met taalontwikkelingsproblematiek. Op dit moment is zij werkzaam als logopedist/dyslexiespecialist op OPDC De Windroos.
Uitslag gebruikersenquête ReadingPen:
De ReadingPen vergroot zelfvertrouwen en zelfredzaamheid van leerlingen met dyslexie Ria Janssen
Leerlingen met dyslexie vinden dat ze zelfstandiger zijn door de ReadingPen te gebruiken. Zij zeggen
teksten sneller en vooral beter te begrijpen. Dit zijn de belangrijkste uitkomsten van een onderzoek onder gebruikers van de ReadingPen.
Onderzoek Aan kopers van een ReadingPen werd per post een enquête toegestuurd. De vragenlijst was met name gericht op het inventariseren van ervaringen van schoolgaande kinderen. In totaal werden 22 reacties van de doelgroep voor dit onderzoek terug ontvangen. De gemiddelde ervaringsduur die men met de ReadingPen had, was zes weken. Wie gebruikt de ReadingPen? 1 let merendeel van de respondenten (15 van in totaal 22) zit in het voortgezet onderwijs, met name in het ,, . mbo en havo. Uit het basisonderwijs deden ook 7 leerlingen mee aan het onderzoek. De verhouding j ongens/meisjes was ongeveer 3:2. Vrijwel alle respondenten geven aan dat dyslexie voor hen betrekking heeft op lees- én spellingsproblemen en 60% kwalificeert zijn of haar dyslexie als ernstig tot zeer ernstig. De gemiddelde leeftijd is dertien jaar en gemiddeld had men zes weken (spreiding 3-15) ervaring met de ReadingPen. Opvallend is dat vrijwel alle gebruikers het heel gemakkelijk tot redelijk gemakkelijk vonden om het scannen onder de knie te krijgen en het menu te gebruiken, éénderde wilde `raag wat aanvullende instructie. Slechts één leerling niet zeer ernstige dyslexie gaf aan er moeite mee te hebben. Sommigen zouden graag zien dat de ReadingPen sneller werkt. Waarvoor wordt de ReadingPen gebruikt? De Readingpen wordt zeer breed ingezet, alle functies worden in meer of mindere mate gebruikt. In het algemeen worden drie toepassingen van de pen het meest benut: lezen in het Nederlands, lezen in het Engels en bij het vertalen van het Engels naar het Nederlands. Circa éénderde van de leerlingen geeft aan de Pen te gebruiken om de uitspraak van het Nederlands te oefenen en nog eens éénderde oefent ook de uitspraak van het Engels. Ongeveer de helft van de kinderen zoekt de betekenis van de Nederlandse woorden op in het in de ReadingPen i ngebouwde 'van Dale groot woordenboek van het hedendaags Nederlands'. Twee kinderen geven aan te oefenen niet de opgeslagen woorden in het geheugen van de Pen. Waar wordt de ReadingPen gebruikt? Het merendeel van de leerlingen gebruikt de ReadingPen thuis bij het maken van huiswerk. Bijna
de helft zegt de Pen in beperkte mate op school te gebruiken. Driekwart zegt dat de meeste klasgenootjes hun ReadingPen 'cool' vinden, slechts éénvijfde van hen vindt het in eerste instantie 'raar'. Deze vraag werd echter niet door alle respondenten beantwoord, hetgeen waarschijnlijk terug te voeren is op het wel of niet op school gebruiken van de Pen. Wat zijn de effecten van het gebruik van de ReadingPen? De ReadingPen heeft met name een positieve invloed op het beter en sneller begrijpen van een tekst. Bovendien draagt de Pen sterk bij tot de zelfredzaamheid van dyslectische leerlingen, zo wordt door vrijwel alle kinderen gemeld. Erg verheugend zijn de uitkomsten die dit onderzoek oplevert met betrekking tot de effectiviteit van het gebruik van de ReadingPen. Kinderen met de onzichtbare handicap dyslexie worstelen vaak met faalangst en een negatief zelfbeeld omdat er - ondanks hun grote i nspanningen - zoveel fout blijft gaan en ze zich afhankelijk voelen van anderen. De ReadingPen blijkt hen niet alleen te helpen in het sneller en beter begrijpen van teksten, maar ook nog (het gevoel van) meer zelfstandigheid te geven. Ongeveer de helft van de leerlingen blijkt door gebruikmaking van de ReadingPen minder met teksten te puzzelen en heeft minder de neiging woorden over te slaan. Vrijwel alle leerlingen vinden dat ze minder hulp van hun omgeving nodig hebben ( 48% meestal, 48% soms) en tweederde voelt zich zelfstandiger dankzij de ReadingPen. Meer dan 80% meldt dat hij of zij een tekst beter en sneller begrijpt en de helft daarvan denkt daardoor eerder met huiswerk klaar te zijn. Het is opmerkelijk dat ook leerlingen met ernstige tot zeer ernstige dyslexic aangeven baat te hebben bij de ReadingPen. Veelal wordt gedacht dat zij beter geholpen zouden zijn met voorleesprogramma's, terwijl de ReadingPen vooral geschikt is om ingezet te worden hij het voorlezen, vertalen en spellen van losse woorden, getallen of korte zinnen. Het gebruik in de klas en tijdens toetsen dient te worden bevorderd Bij driekwart van de leerlingen mag niet de ReadingPen in de klas worden gewerkt en ongeveer
de helft zegt dat ook te doen. Bijna 90% zegt de Pen nooit te gebruiken tijdens proefwerken, 60% meldt dat dit niet mag. Het nog beperkte gebruik op scholen is waarschijnlijk toe te schrijven aan de relatieve onbekendheid van dit nieuwe hulpmiddel. maar het is bemoedigend dat gebruik in de klas veelal gewoon is toegestaan. Het gebruik van de ReadingPen is in ongeveer de helft van de gevallen toegestaan tijdens toetsen, de andere helft meldt dat dit niet het geval is. Dit ondanks de optie die de ReadingPen biedt om de examenblokkering van de woordenboeken door de docent met een zelfgekozen code in te laten stellen. In een pro-actief dyslexiebeleid wordt gestreefd naar optimale ontplooiingskansen voor de kinderen met deze onzichtbare handicap. Daar hoort ook het bevorderen van het gebruik van hulpmiddelen bij. Het is een geruststelling dat klasgenootjes de ReadingPen ervaren als 'cool' en het instrument dus geen negatieve rol speelt in het onder jongeren welhaast onvermijdelijke proces van stigmatisering van dyslexie.
Gelukkig wordt er ook nog lol gemaakt op school
Samenvatting Uit dit onderzoek naar het gebruik en de effecten van de ReadingPen is gebleken dat dit leesinstrument voor leerlingen met dyslexie een zeer nuttig hulpmiddel is om teksten sneller en vooral beter te begrijpen. Indrukwekkend is het te zien dat vrijwel alle kinderen zeggen minder hulp nodig te hebben en dat hun zelfvertrouwen toeneemt. Het gebruikersgemak van de ReadingPen blijkt groot, vrijwel iedereen heeft de scantechniek en de menuopties snel onder de knie. De uitkomst dat vrijwel alle leerlingen aangeven minder hulp nodig te hebben is van grote betekenis en kan. indien de ReadingPen op grote schaal wordt i ngezet. positieve gevolgen hebben voor de aard en i ntensiteit van de benodigde zorg op school. Ria Janssen is dyslexie specialist met een eren praktijk.
