De potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie Technologische kansen voor de Nederlandse industrie
Diepe geothermie heeft vele voordelen
Characteristics Characteristics Base Baseload loadcapacity capacity ‘Unlimited’ ‘Unlimited’potential potential No Nofuel fuelcosts costs Negligible NegligibleCO CO22emission emission Low Lowimpact impactlandscape landscape Competitive Competitivegeneration generationcosts costs Technological Technologicalrisk risk
2
Geothermal Geothermal
Wind Wind
Solar Solar
Biomass Biomass
Hydro Hydro
26 januari 2011
Als opslag en infrastructuur kosten worden meegenomen heeft geothermie een gunstige kostprijs
Source: European Geothermal Energy Council (EGEC) December 2010, after A.T. Kearney June 2010
3
26 januari 2011
Voor de kostprijsberekeningen zijn standaard kentallen uit de internationale literatuur gebruikt
4
Boorkosten (€/meter)
4,0
1.500
6,0
2.000
8,0
2.250
10,0
2.400
Debiet bereik
Power plant kosten (M€/MW)
≤ 50 kg/s
1,9
≥ 100 kg/s
1,8
Omzettingsefficientie van warmte naar elektriciteit Omzettingsefficientie (%)
Diepte (km)
20%
15%
10%
5% 100
150
200
250
300
350
Temperatuur (ºC)
26 januari 2011
Diepe geothermie (EGS, 6-8 km) kan concurreren met grijze elektriciteit
Kostprijs van geothermische elektriciteit (EGS)
Electricity Costs (EUR/kWh)
0,25
0,20
0,15
Target diepte
0,10
50 kg/s – 30 ºC/km 100 kg/s – 30 ºC/km
0,05
100 kg/s – 35 ºC/km
Huidige marktprijs
0,00 3
4
5
6 7 8 Reservoir Depth (km)
9
10
11
Source: TNO - based on data from ‘The future of geothermal energy’, Tester et al. (MIT) 2006
5
26 januari 2011
Diepe geothermie kan in 20% van de Nederlandse energie behoefte voorzien in 2050
Potentie van diepe geothermie
Diepe geothermie
hoog Financiële aantrekkelijkheid
doorlopen van learning curve
laag
laag
hoog
Potentiële bijdrage aan energietransitie
6
26 januari 2011
Nederland is een topland voor diepe geothermie
Waarom in Nederland? •
7
Ruime olie-/gas expertise; match met gasrotonde en CCS technologie
Kansen voor Nederlandse bedrijfsleven •
Boortorens: Huisman Equipment
•
Subsurface service providers: Transmark EDS, Deep Drill, etc.
•
Zeer veel data over ondergrond
•
Geologisch gunstig: Kolenkalk met hoge temperaturen
•
Advies en engineering: Tebodin, Fugro, IF Technology, WEP, Ecofys, Burdock, etc.
•
Belang financiering duurzame energie
•
•
Onafhankelijke goedkope duurzame energiebron
Financiering: Triodos (nu in Duitsland), ING en Rabo (nu in Indonesië)
•
NL private capital: Transmark Renewables, Breed of Builds, etc.
26 januari 2011
De grootste issue is om voldoende water uit de putten te krijgen
Issue Issue/ /risico risico
Oplossingsrichting Oplossingsrichting
Te Teweinig weinigwater wateruit uitde deputten putten(debiet) (debiet)
Nationaal Nationaalonderzoek onderzoekprogramma programmageothermie geothermie(NOPG) (NOPG)
Kans Kansop oplicht lichtvoelbare voelbareseismische seismischeactiviteit activiteit
Kan Kan beheersbaar beheersbaaren envoorspelbaar voorspelbaargemaakt gemaaktworden worden door het NOPG door het NOPG
Blow Blowout outtijdens tijdensboren, boren,zoals zoalsbij bijBP BPin inde deGolf Golfvan van Mexico Mexico
Staatstoezicht Staatstoezichtop opde demijnen mijnen(SodM) (SodM)verscherpt verscherptde de (reeds strikte) regels nog verder (reeds strikte) regels nog verder
Samen met de onbekendheid met de technologie zijn dit redenen waarom de markt niet investeert in diepe geothermie
8
26 januari 2011
Om diepe geothermie in Nederland mogelijk te maken is een onderzoeksprogramma (NOPG) in voorbereiding
Nationaal Onderzoek Programma Geothermie (NOPG)
9
26 januari 2011
Het NOPG wordt uitgevoerd door partijen die elk specifieke expertise in huis hebben
TNO
VU Amsterdam
IF Technology
KEMA
Universiteit Utrecht
Ecofys
TU Delft
10
26 januari 2011
Om tot een demonstratie project te komen vragen we op 2 punten ondersteuning van de Rijksoverheid
Bijdrage onderzoek
1
2
11
Demonstratie project
miljoen €
Sponsors
6,0
60%
R&D / Universiteiten
1,0
10%
Rijksoverheid
3,0
30%
Totaal
10,0
Garantiefonds voor de eerste boring van 1 demonstratie project ter hoogte van 20 miljoen euro in totaal (uitbreiding bestaande garantieregeling) •Verzekering onder nader te bepalen voorwaarden •Kosten per put 20 miljoen euro (7-8 km diepte)
26 januari 2011
Aan verschillende en meerdere sponsors vragen we om financiële ondersteuning
Grote Grotesponsor sponsor
Sponsor Sponsor
250.000 250.000euro/jaar euro/jaar
25.000 25.000euro/jaar euro/jaar
Duur: Duur:44jaar jaar
Duur: Duur:44jaar jaar
•• Beschikking Beschikkingover over onderzoeksresultaten onderzoeksresultaten
•• Beschikking Beschikkingover over onderzoeksresultaten onderzoeksresultaten
•• Een Eenstem stembij bijde delocatie locatieselectie selectie •• Een Eenzetel zetelin inde deSteering Steering Committee Committee
12
26 januari 2011
Dank u wel voor uw aandacht!
13
Henk Pagnier
Guus Willemsen
TNO Postbus 80015 3508 TA UTRECHT
IF Technology BV Postbus 605 6800 AP ARNHEM
T +31 (0)30 256 4606 E
[email protected]
T +31 (0)26 3535 555 E
[email protected]
26 januari 2011
