De positionering van biologisch….
Het gezondheids perspectief van biologisch Wat weten we? Wat verwachten we? Kansen?
Machteld Huber, arts-onderzoeker VBP – 20 mei 2010
Opbouw: 1.
Bio en Duurzaamheid – wat historie …
2.
De kern van Bio …
3.
Bio en Gezondheid - tot nu toe….
4.
De laatste ontwikkelingen – frustraties, perspectieven en kansen!
1. Bio en duurzaamheid – wat historie …
De visie op Bio en duurzaamheid in 1996:
Congres in 1996 Vanuit DTO, Duurzame Technologische Ontwikkeling
DTO = Groot overheidsprogramma – 5 ministeries
Dit maakte de pers er van:
Wat is de kern van de DTO-benadering? 1.
Toekomstige voedselproductie gaat om het zo efficient mogelijk produceren van nutriënten, met zo min mogelijk vervuiling. Dat kan met HTA en NPF’s.
2.
HTA = High Tech Agroproductie in de toekomst: In 2040 wordt nabij grotere woonkernen het hele jaar door groente en fruit geteeld in “voedselflats”, waarmee het vervuilend transport vermeden wordt. Planten worden geteeld in steriele klimaatkamers, zodat geen bestrijdingsmiddelen nodig zijn. Ze kunnen met 1% van het zonlicht toe, dat via zonnecollectoren op het dak wordt gevangen. Bemesting (kunstmest) wordt op maat toegediend onder geleide van geavanceerde sensoren. Het water vervuilt niet, want er is geen uitspoeling. Veel landbouwgrond komt vrij en kan bebost worden. Dit leidt tot meer recreatieruimte. Daar zijn dan enkele biologische bedrijven nog te bezichtigen om te zien “hoe het vroeger was”.
3.
NPF = Novel Protein Foods (hier niet besproken)
Ik stelde daar de vraag: “Hoe zit het met de kwaliteit van die producten?” Het antwoord was: “Dat is geen enkel probleem. Wij kunnen alles toevoegen wat nodig is.” En er werd gezegd: “Nu is de biologische landbouw nog milieuvriendelijker dan gangbare landbouw. Deze nieuwe technologische vorm van voedselproductie zal de biologische landbouw voorbijstreven, omdat ze 10x zo milieuvriendelijk is.”
Mijn advies aan de VBP anno 2010: Denk niet teveel in de korte termijn en niet alleen in duurzaamheid! Biologisch heeft veel meer in huis en daarmee geweldige kansen! En dat betreft de KERN van waar biologisch over gaat:
2. De KERN: Biologisch streeft een goede, natuurlijke, eigen weerstand na van planten, dieren, bedrijf, via het adaptatie-model… Controle model gangbare benadering
• focus op probleem • variatie uitschakelen • continue monitoring • direct ingrijpen • statisch evenwicht.
Adaptatie model bio-benadering
• focus op systeem • variatie benutten • zelfregulatie stimuleren, • indirect sturen • dynamisch evenwicht. (Ten Napel et al., 2006; WUR/LBI)
“Een goede, natuurlijke, eigen weerstand van planten, dieren & bedrijf als eco-systeem” … Gaat over Gezondheid! Het gaat over het leren benutten en bevorderen van het zelfherstellend en zelfregulerend vermogen dat alle levende wezens eigen is.
Dan ontstaat een gezond en samenhangend systeem, waarover Lady Balfour in Engeland in het verleden zei: “Een gezonde bodem levert gezonde planten, die gezonde voeding leveren voor gezonde dieren en gezonde mensen.” Dergelijke samenhangen spreken de consument aan! En “gezondheid” is voor de consument nog steeds een centrale waarde.
3. Bio en Gezondheid – tot nu toe … Is het niet bewijsbaar?
Voedingswaarde 1 - Bio t.o.v.Gb •
Eiwit
10-20%
Graan, minder, maar van beter kwaliteit
Goede vetzuren (CLA, omega 3)
10-60%
Melk, zuivel
Vitamine C
5-90%
Bladgroente, vruchten
Sec. plantmetabolieten (flavonolen, polyfenolen, glucosinolaten, carotenoiden)
10-50%
Vruchten, bepaalde groenten, o.a. tomaten, maïs, rode wijn, kruiden
Droge stofgehalte
Max. 20%
Groenten
Bron: meer dan 100 studies. NB. Grote variatie tussen studies. Polyfenolen (n=15 studies), 8 bio beter, 5 gelijk en 2 minder dan gangbaar Ref. Huber, 2007, Organic More Healthy?; FIBL dossier 2006
Voedingswaarde 2 - Bio t.o.v.Gb •
Residuen van pesticiden
Groente, graan, vruchten, wijn, etc.
Residuen van antibiotica
Melk, vlees
Mycotoxines
Graan
=
Nitraat
Groenten (n.b. In wortels ook hoger !)
Antibioticaresistente bacteriën
Kippen en varkens
Ref. Rikilt rapport nr.2006.002, the Organic Center 2004, NRC-Next 27 maart 2008
Echter: Wat zeggen deze onderzoeksresultaten van inhoudstoffen over de betekenisvoor de gezondheid? Daar zijn veel vermoedens over, maar die worden nog al eens bijgesteld. Het levert niet het gewenste bewijs.
Gangbare
en
Photo: Kristian Thorup Kristensen
biologische
kool
Photo: Kristian Thorup Kristensen
Nieuwste inzicht: Een plant bevat 7.500 tot 10.000 verschillende stoffen… Wat begrijpen we wanneer we iets van een paar stoffen weten? Toch zijn pesticiden e.d. ongewenst…
Voor bewijs van “gezondheid” zijn ook andere vormen van onderzoek nodig:
nl. Effectonderzoek, in het lab, bij dieren en bij mensen… Nederland loopt daarin voorop!
Het onderzoek “Biologisch Gezonder?” De grootste studie tot nu toe wereldwijd, gefinancierd door LNV, EZ, RABO en Triodos Bank Resultaten dit onderzoek met kippen: Dieren van beide groepen waren gezond! Maar toch zijn er duidelijke verschillen gevonden. Biologisch gevoerde dieren: - Immuun reactiviteit was hoger. - Na blootstelling aan een trigger, herstelden ze zich beter. Gangbaar gevoerde dieren: -Hadden overall een snellere groei en werden zwaarder.
Geen eindconclusie omdat er geen goede definitie van “gezondheid” is!!
Resultaten Growth of body weight 2nd gen: mean ± SEM lineH lineC lineL
gram per week
A
140
140
140
120
120
120
100
100
100
80
80
80
60
60
60
40
40
40
20
KLH
* * 0
5
↓ * 10
20
KLH
******* ↓ **
0
5
10
Age in weeks
B
20
KLH
** 0
5
↓ * 10
Effecten bij Mensen Koala Onderzoek Bijna 3000 moeders en kinderen, waarvan 25% met een “alternatieve” leefstijl, onderzocht op voeding, leefstijl en allergieklachten. Uni Maastricht, LBI, e.a., start 2000. Resultaten biologische voeding moeders: • meer CLA’s in moedermelk van moeders die biologische zuivel gebruiken. Méér bio geeft meer CLA’s. Resultaten biologische voeding kinderen op leeftijd 2 jaar: • 30 % minder eczeemklachten bij kinderen die >90% biologische zuivel gebruiken. • (nog) geen duidelijk effect van biologische voeding (totaal) • tendens (n.s.) voor lager risico op “piepende ademhaling”. References: Rist et al, Br J Nutr 2007; Kummeling et al, Br J Nutr 2007.
Samenvattend: • Het aantal studies naar gezondheidseffecten neemt toe en er lijkt een tendens in de effecten zichtbaar te worden. • Bij mensen en dieren worden effecten gevonden op het immuunsysteem en op gewichtsontwikkeling. • In het laboratorium wordt een effect op celdeling en DNAherstel gevonden. • Mijn indruk: Een en ander wijst in de richting van ‘stabilisering’, waarbij ik stabilisering als een teken van gezondheid zie. Maar ….. er is nog geen wetenschappelijk bewijs!
4. De laatste ontwikkelingen – frustraties, perspectieven en kansen!
De frustraties …. In Engeland verscheen recent een groot onderzoek over de gezondheid van bio producten, dat tot een negatief oordeel kwam. Dat beinvloedde de Nederlandse regening ook!
Echter, dat onderzoek wordt ook weer sterk bekritiseerd!
De perspectieven …. Ik organiseerde voor de Gezondheidsraad en ZonMw een Invitational Conference over de vraag ‘What is health?’ – ‘Wat is gezondheid?’ Er was een eenduidige mening dat gezondheid te maken heeft met: Vermogen tot aanpassen aan versch. omstandigheden Veerkracht Weerstand Zelfregulatie Zingeving, etc.
De kreet was:‘Health is the ability to adapt’
De kansen: de verbinding met de essentie van Biologisch, het adaptatiemodel!
Controle model gangbare benadering
• focus op probleem • variatie uitschakelen • continue monitoring • direct ingrijpen • statisch evenwicht.
Adaptatie model bio-benadering
• focus op systeem • variatie benutten • zelfregulatie stimuleren, • indirect sturen • dynamisch evenwicht. (Ten Napel et al., 2006; WUR/LBI)
Een nieuw Voedingsparadigma: van Nutriënt- naar Product-georiënteerd
Our Mission: Food is more than analysed components Topdown Level 6: carrot as a living whole „ fundamental leap“
sensory analysis
Level 5: macroscopic structure
!
Level 4: protein-structure
order / organisation
Level 3: proteins
Level 2: amino acids
Level 1: nitrogen
Kusche et al., Kassel, 2009 (in process)
Bottom-up
Wat levert een gezond systeem op?
Gezonde, veilige en lekkere voeding Dierenwelzijn Een gezond milieu Een mooi landschap Betrokken consumenten Arbeidsvreugde voor de producent Een gezondmakende, gezezende omgeving
Conclusie: zeven halen, één betalen!
Dank voor uw aandacht!
