De Poolse levensmiddelen markt. Door: Ingrid Houtappel, Nederlandse ambassade, Warschau, September 2004

De Poolse levensmiddelen markt

Door: Ingrid Houtappel, Nederlandse ambassade, Warschau, September 2004.

Inhoud Blz. 1.

Algemeen

2.

Macro-economische indicatoren

3.

EU lidmaatschap en de consequenties voor Poolse producten

2

4.

Handel

3

5.

Investeringen

4

6.

Zuivel 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5

5 5 5 5 5 6

Melk Boter en margarine Slagroom Yoghurt Kaasproducten

2 2

7.

Vlees 7.1 Varkenvlees en rundvlees 7.2 Gevogelte

6 6 6

8.

Vis

6

9.

Groenten en fruit 9.1 Groente 9.2 Fruit 9.3 Sappen (groenten en fruit)

7 7 7 7

10.

Suiker en zoetwaren

7

11.

Graan producten 11.1 Boord 11.2 Ontbijtgranen 11.3 Pasta

8 8 8 8

12.

Rijst

9

13.

Bier- en frisdranken 13.1 Bier 13.2 Frisdranken

9 9 9

14.

Biologische levensmiddelen

9

15.

Conclusie

9

Bronnen


10

1

1. Algemeen Polen is voor Nederland verreweg de belangrijkste handelspartner van de landen die op 1 mei zijn toegetreden tot de Europese Unie. Polen is de grootste economie van centraal Europa met een stabiel groeiende economie, een arbeidsmarkt met goed opgeleide werknemers en na de toetreding verbeterde juridische bescherming bij investering. Deze studie geeft inzicht in de ontwikkelingen in de levensmiddelen sector in het jaar van toetreding. 2. Macro-economische indicatoren Met meer dan 38 miljoen inwoners is Polen de grootse economie van centraal Europa, met een gemiddelde BNP groei van 4.4 % in de afgelopen 10 jaar. De economische groei ligt nu rond de 5% en voor de komende jaren zijn de voorspellingen eveneens hoopvol. Deze groei wordt de laatste jaren voor een groot deel bepaald door buitenlandse investeringen welke gemiddeld ongeveer 25% aan het BNP bijdragen, een exportgroei met 25% in vergelijking met het jaar ervoor en een stijging van de industriële output. Een groei van de consumentenvraag is onder andere een gevolg van de geleidelijke inkomens groei (+3.1% in 2003). In 2003 was het gemiddelde inkomen per capita 5.490 USD (457,5 USD/mnd). Gecorrigeerd naar koopkracht 11.090 USD (924,17 USD/mnd). Gemiddeld geeft de Pool eenderde van zijn inkomen uit aan levensmiddelen en non-alcoholische dranken. Deze gestage groei van de consumptie in de levensmiddelensector is ook toe te schrijven aan het feit dat voor de toetreding van Polen tot de Europese Unie de prijs van levensmiddelen minder snel is gegroeid dan andere producten en diensten. De werkeloosheid, nu ongeveer 19,5%, zal naar verwachting echter nauwelijks dalen. De concurrentie positie van Polen is achtergebleven bij omringende landen door vooral de slechte infrastructuur, stijgende arbeidskosten en bureaucratie. De levensmiddelensector voorziet in grote mate in de nationale behoefte en is voor meer dan 95% geprivatiseerd. De branche is in waarde (70 miljoen USD) verantwoordelijk voor ongeveer een kwart van de totale industriële productie. Dit is grotendeel gestimuleerd door macro economische factoren, maar ook door de toetroom van (buitenlands) kapitaal en know-how. Het voedingsassortiment (nu nog 70% voornamelijk Poolse producten) is de laatste jaren sterk uitgebreid en verbeterd, vooral door de vestiging van grote vooral West-Europese winkelketens. Deze ‘supers’ en ‘hypers’ hebben nu een marktaandeel van ongeveer 36 procent (13% hypermarkten waarvan 92% buitenlands en 23% supermarkten waarvan 19% buitenlands). Naar verwachting zal dit aandeel de komende 3 jaar oplopen tot minimaal 50 procent1. De groei van supermarkten zal hierin het grootste aandeel hebben. Polen behoort met 31 winkels per 10000 inwoners tot de landen met de grootste winkeldichtheid. Dit zijn over het algemeen nog kleine buurt winkels. Veranderingen in de eetgewoontes en levenstijl van de Polen in de negentiger jaren heeft voor structurele veranderingen geleid in de levensmiddelenindustrie met verschillende ontwikkelingen van de afzonderlijke segmenten. De rol van plantaardige levensmiddelen is sterk gegroeid door de groei van de consumptie van plantaardige vetten, verse groenten en fruit. De vraag in vooral de grote steden naar aantrekkelijke en gezonde levensmiddelen zoals luxe zuivel producten, kazen, groenten en fruit is groter geworden. De consumentenvraag wordt ook beïnvloed door het feit dat de helft van de in totaal 38.2 miljoen inwoners onder de 35 jaar is. 3. EU lidmaatschap en de consequenties voor Poolse producten Vanaf 1 mei 2004 zijn de import en export heffingen en contigenten verdwenen voor de handel van producten met de Europese lidstaten en gelden de door de EU opgelegde invoerrechten aan de buitengrenzen. De termen ‘import’ en ‘export’ tussen de Europese lidstaten zijn vervangen door de interne markt met open grenzen voor goederenverkeer. Belasting wordt betaald in het land van de koper. In Polen kennen landbouwproducten als zuivel, (rood)vlees, gevogelte en vis een BTW tarief van 3% gedurende een overgangsperiode tot eind april 2008. Vanaf eind april 2008 zal de BTW 7% bedragen. Door de opheffing van invoerrechten wordt de prijs van sommige import levensmiddelen in Polen aanzienlijke verlaagd. Momenteel liggen de prijzen van Poolse levensmiddelen ongeveer 32% onder de Europese prijzen. Er wordt echter een inflatie verwacht van tenminste 3,5 procent in de komende 1

Bron: Poradnik handlowca 04/2004


2

vier jaar door vooral de stijgende prijzen van levensmiddelen. Volgens NOBE2 zullen de prijzen van levensmiddelen als resultaat van de toetreding in de jaren 2004-2006 in totaal met 5% stijgen. Interventie prijzen voor verschillende landbouw producten volgens het gemeenschappelijke landbouwbeleid zal de prijs van sommige levensmiddelen opvoeren. Sterke prijsstijgingen van levensmiddelen zal de koopkracht en dus de omzet onder druk zetten. De post-toetreding inflatie zal echter geleidelijk weer gaan afnemen volgens analisten. Prijsstijgingen levensmiddelenen tussen December 2003 en juni 2004 Suiker +68% Bananen +18% Rijst +28% Fruit +15% Rundvlees +25% Varkensvlees +12% Gevogelte +22% Boter +8% Bron: NOBE

Ontbijtgranen Brood Melk

+5% +4% +1%

De prijsstijgingen zullen wellicht de meest in het oog springende effecten zijn van de toetreding, maar dit zal niet het enige effect zijn. Buitenlandse directe investeringen zullen bijvoorbeeld stijgen met 18% en zullen de komende jaren ook blijven stijgen volgens peilingen van NOBE. Door het wegvallen van marktbescherming binnen de EU kunnen met name kleinere bedrijven en bedrijven die nog niet voldoen aan de EU-regels in de problemen komen. Momenteel worden nog 228 vlees, zuivel en vis verwerkende bedrijven geacht binnen een overgang periode (tot uiterlijk 2007) te voldoen aan de EUhygiënenormen. Tijdens de overgangsperiode kunnen zij alleen verkopen op de nationale markt met producten gelabeld als ‘afkomstig van producenten die niet voldoen aan de EU-eisen’. Veel van deze bedrijven proberen echter versneld aan de EU-normen te voldoen omdat zij hun producten ook op de Poolse markt niet meer kwijt kunnen. 4. Handel De export naar vooral de Europese lidstaten wordt gekenmerkt door semi-verwerkte producten zoals diepvries groenten en fruit, (rood) vlees en fruitsap concentraat, alsmede eindproducten zoals chocola, gekonfijte producten, sausen en ketchup. De export naar de Europese lidstaten zal nog verder kunnen groeien. De handel is in 2003 met 44% gegroeid waardoor de handelsbalans weer een ruime surplus vertoonde. In 2003 is de export met 2,3 miljard USD gegroeid, tegenover 2,1 miljard USD import. Volgens marktanalisten zullen Poolse producenten van zuivel en vlees producten, alsmede groenten en fruit producten hun productie kunnen verdubbelen binnen de komende jaren, mede ook dankzij (buitenlandse) investeringen. Zij kunnen zo snel groeien omdat de prijs van veel producten nog onder het gemiddelde niveau in de Europese Unie ligt. Onder de EU lidstaten is de vraag naar Poolse producten het grootst in Duitsland (32%), Engeland, Nederland, Frankrijk en Italië. Naar Duitsland wordt vooral vlees en gevogelte producten, vis, groenten en fruit en gekonfijte producten geëxporteerd. Nederland is momenteel de vijfde export bestemming voor Polen. PAIiIZ

Buitenlandse Handel in landbouw producten en levensmiddelen: 2000 Export (in mln USD) 2650 Import (in mln USD) 3183

2

PAIiIZ

2001 3030 3406

2002 3285 3576

Saldo Aandeel export in % Aandeel import n % Bron: IERIGZ

-533 8,4 6,5

-376 8,4 6,8

-291 8,0 6,5

Independent Centre for Economic Studies


3

Handel Nederland – Polen Nederlandse invoer uit Polen (x 1000.000 Euro) 2001 2002 totaal 1548,6 1587,8 totaal landbouw 153,8 136,9

2002

2003 1615,1 125,0

Handel levensmiddelen producten EU-25

Import

Export Saldo

Duitsland Nederland Engeland Italië Denenmarken Frankrijk Zweden België Oostenrijk Finland Ierland Spanje Griekenland Portugal Luxemburg Cyprus Tsjechië Litouwen Hongarije Slowakije Letland Estonia Slovenië Malta

339,0 253,2 48,0 91,0 94,8 106,9 23,5 123,6 27,6 32,5 17,0 61,2 22,4 0,7 0,1 0,1 102,4 4,4 78,6 47,3 1,2 1,9 1,1 0,0

644,2 138,4 130,4 69,3 68,6 60.0 46,6 35,3 32,7 12,1 11,7 7,9 4,9 1,4 0,1 0,5 149,2 111,7 81,1 35,0 33,7 20,4 13,5 1,0

Totaal Bron: IERIGZ

1478.5

1709.7 231.2

Nederlandse uitvoer naar Polen (x 1000.000 Euro) 2001 2002 totaal 2587,3 2765,3 totaal landbouw 378,8 383,3 Bron: EVD

2003 2660,5 345,7

In miljoen USD

245,3 -114,8 82,4 -21,7 -26,2 -46,9 23,1 -88,3 5,1 -20,4 -5,3 -53,3 -17,5 0,6 0,0 0,4 46,7 107,3 2,4 -12,4 32,5 18,4 12,3 1,0

5. Investeringen Zoals reeds genoemd zullen naar verwachting de buitenlandse investeringen na de toetreding een nieuwe impuls krijgen. Buitenlandse investeerders hebben reeds meer dan 50% van de levensmiddelen markt in handen bij de productie van plantaardige vetten, ijs, koffie en thee en een kleiner marktaandeel in de zuivelsector. Ook bij de verwerking van vlees, vis, groente en fruit, suiker en pasta spelen buitenlandse bedrijven een belangrijke rol. Na Frankrijk is Nederland de grootste investeerder in Polen (NB: in 2003 was Nederland de grootste investeerder met 2,06 miljard USD). In de voedselindustrie is de afgelopen 10 jaar voor 6,247 miljard USD buitenlands kapitaal geïnvesteerd. Dit is bijna 11% van de totale waarde van buitenlandse investeringen in deze periode. Als resultaat van de omvangrijke investeringen voor onder andere aanpassingen aan de EU-normen en modernisatie van de productie processen, is de omvang van investeringen in 2003 met 40% gegroeid in vergelijking met het jaar ervoor. De groei is vooral terug te voeren naar de vleesindustrie en een 50% groei van investeringen in de zuivelindustrie. De grootse buitenlandse investeerders in de levensmiddelen/ genotsmiddelen industrie zijn: Heineken, Coco-cola, Philip Morris, Imperial tobacco, Nestlé, Scandinavian Tobacco, Britisch American Tobacco, PepsiCo, Mars, en Danone. Deze bedrijven hebben ongeveer 3.6 miljard USD (+/- 60% van de totale investeringen) geïnvesteerd in de Poolse levensmiddelenindustrie. Buitenlanders hebben niet alleen kapitaal geïnvesteerd, maar tevens moderne technologieën, modern management en marketing technieken en hebben internationale hygiëne normen geïntroduceerd. 6. Zuivel De zuivelindustrie in Polen is sterk gefragmenteerd en biedt een ruime keus aan verschillende producten zowel in het assortiment (smaak en verpakking) als naar budget. Zuivelproducten zijn tot


4

30% goedkoper dan in de EU-15 landen (melkpoeder, boter, yoghurt en kaas). Buitenlandse producenten, zoals het Nederlandse Campina en het Franse Danone, hebben 30% van de melk en zuivelindustrie in handen en dit aandeel zal de komende jaren nog toenemen. 204 zuivelbedrijven voldoen momenteel aan de EU-standaard waarvan 35 bedrijven worden geacht binnen een overgang periode (tot uiterlijk 2007) te voldoen aan de EU- hygiënenormen. 41 bedrijven hebben vanaf 1 mei de deuren moeten sluiten. 6.1 Melk De melkproductie in Polen is licht gegroeid tot 11546 miljoen liter in 2003. Hiervan voldoet 80% aan de EU standaard en is 45% afkomstig van boerderijen met meer dan 10 koeien. Ongeveer 80% van de melkverwerkingsbedrijven zijn corporatief. De totale import van melk in 2003 bedroeg 320 miljoen liter. De import van melk vertoont een dalende trend (in 2002: 321 mln, 2001: 360 mln). Door recente hoge investeringen en schaalvergroting is de kwaliteit en verpakking van de melk goed. De verwerkingcapaciteit zal de komende jaren sterk geconcentreerd worden, waarbij nieuwe investeringen nodig zijn. Hierdoor zullen de meeste kleine bedrijven verdwijnen. De Pool consumeert met 182 liter per hoofd bevolking per jaar, ongeveer 30% minder melk dan de gemiddelde Europeaan. Uit onderzoek is gebleken dat melk in 90.3% van de huishoudens wordt geconsumeerd. De melkmarkt kan worden opgedeeld tussen gesteriliseerde melk, UHT melk (48%) en poeder melk. Gepasteuriseerde melk wordt in Polen heel weinig gedronken. De melkmarkt wordt gedomineerd door de bedrijven Mlekpol, Mlekovita, Lacpol, Spomlek en OSM. Gezamenlijk hebben zij ongeveer 60% van de markt in handen. Mlekpol is de grootste exporteur van melk en melkpoeder. Mlekpol heeft de volgende merken: Laciate, Biale en Milko. Buitenlandse merken zijn Bakoma, Campina en Danone. 6.2 Boter en margarine De boter productie bedroeg vanaf december 2002 tot en met november 2003 254233.4 ton. 22.8 duizend ton wordt geëxporteerd en 4.6 duizend ton geïmporteerd (2002). Boter wordt door meer dan 75,4% van de bevolking geconsumeerd. De bedrijven met een landelijk aandeel in de botermarkt in Polen zijn Lacpol, Mlekpol en Mlekovita. Boter in verschillende vormen, smaken en gramverpakkingen wordt steeds populairder onder de consumenten. Ook gemixte producten van boter en margarine of boter en zuivel (zogenaamde ontbijt crème) doen het goed. Te noemen merken zijn: Rama (Crem Bonjour), Unilever (Pyszny duet), Rairso (Krem snadaniowy), Hochland, Mlekovita en Elmik. De productie van plantaardige vetten is in de afgelopen 10 jaar sterk gegroeid met een verzadiging van de markt als gevolg. De productie van margarine ligt rond de 370 duizend ton per jaar. Unilever heeft 29% van de margarine markt in Polen. Andere bedrijven die een rol spelen zijn Bielmar met 15% marktaandeel, ZT, ZPT en Raiso Polska Food met respectievelijk elk 10 % marktaandeel.


5

6.3

Slagroom


6

Slagroom wordt door 91.2% van de huishoudens geconsumeerd. De productie van slagroom komt van veel kleine bedrijfjes. Bedrijven met een landelijk aandeel zijn: Elmilk, OSM, Mlekpol. Buitenlandse


7


8

6.4 Yoghurt De markt voor yoghurt producten, zuiveltoetjes en zuiveldranken is groeiende, al is de consumptie 3 keer lager dan in de rest van Europa. Kefir wordt door bijna 50% van de Polen geconsumeerd. De productie van yoghurt wordt voor een groot deel gedomineerd door private bedrijven. De grootse producenten en hun marktaandeel zijn: Bakoma (21.8%), Danone (14%), Zott (4.9%), OSM (3.4%) en Mackowy (3.3%). 6.5 Kaasproducten De kaasmarkt ontwikkelt zich in snel tempo met een groei van 18.2% in 2003 tot meer dan 210 duizend ton. Hiervan komt ongeveer 41.8 duizend ton terecht in de export en 4.8 duizend ton wordt geïmporteerd (2002). Gele kaas wordt door 93.9% van de Polen geconsumeerd, smeerkazen door 83.8%, witte kaas door 80.7% en gehomogeniseerde kwark door 64.8%. De jaarlijkse productie van alle soorten kaas per capita is meer dan 10 kg. Belangrijke kaas producenten zijn OSM, Kolo en Bieluch. De productie van smeerkazen worden overwegend opgeëist door Hochland (25%) en Unilever (22%). In het kwark en toetjes segment heeft Danone het grootste markt aandeel (26.5%) samen met Bakoma (24,3%). Campina heeft een aandeel van 4.3% in deze markt. 7. Vlees De grootste levensmiddelen sector is de vlees verwerking industrie, met 24% aandeel van de levensmiddelen verkoop. De markt is sterkt gefragmenteerd. Slechts 10 % van de bedrijven heeft meer dan 49 medewerkers. Veel kleine slachterijen en vleesverwerkers zijn door de EU-toetreding en schaalvergroting verdwenen, omdat zij niet voldeden aan de EU standaard. Momenteel voldoen 270 van de vlees verwerkingsbedrijven aan de EU standaard. 169 bedrijven hebben een transitieperiode tot uiterlijk 2007. De leidende producenten van varkensvlees zijn Animex, Drosed, Indykpol en Drobimez-Heinz, welke gezamenlijk ongeveer 40% van de markt in handen hebben. De leidende bedrijven in de vleesindustrie zijn de holding bedrijven: Sokolow, Animex (beheersd door het Amerikaanse Smithfield Foods) Indykpol, Drosed en Morliny (eigendom van het Spaanse Campfio Alimentacion). Andere bedrijven zijn: Duda, OPPM, Lmeat. Pozmeat, Ostrolenka en Beef-san. Buitenlandse investeerders in de Poolse vleesmarkt zijn het Italiaanse Fortrade financing met een aandeel in Animex en SF holding, het Franse LDC met 98% aandeel in Drosed, het Zweedse Lantbrukarnas Ekonomi Aktiebolag met 14,61% aandeel in Sokolow, het Spaanse Campfio Alimentacion, het Zwiterse Fina Grain, Hudson Foods, Duiste Lohmann en het Duitse Paul Wesjohan&Co en Konecke. 7.1 Varkens vlees en rundvlees De productie in 2003 van varkens en rundvlees was 3379 duizend ton in geslacht gewicht. De prijs van varkensvlees en pluimvee zou onveranderd moeten blijven na de toetreding. De prijs voor rundvlees echter is flink gestegen en gestabiliseerd rond het EU-15 gemiddelde. De jaarlijkse consumptie van varkensvlees ligt ongeveer rond de 41 kg. per capita en de consumptie van rundvlees 5 kg. per capita. 7.2 Gevogelte De jaarlijkse consumptie van gevogelte is 21 kg. per capita. De productie van gevogelte producten in 2003 lag rond de 870 duizend ton, een groei van 10% in vergelijking met 2002. Hiervan is in 2003 80 duizend ton geëxporteerd naar vooral Nederland als gevolg van de Avian Influenza plaag. 8. Vis De consumptie van vis producten is in Polen gematigd in vergelijking met de meeste EU landen. Een mogelijke reden kan de mindere koopkracht zijn alsmede een snellere groei van de prijs van visproducten tegenover de inflatie. Er is hierdoor ruimte voor (buitenlandse) investeerders of import in ‘higly processes’ middelen in de medium en lage prijs klasse. De vismarkt is grotendeel sterk gefragmenteerd en gericht op de lokale verkoop. Tevens is de vismarkt in grote mate afhankelijk van import van grondstoffen uit voornamelijk Noorwegen en IJsland. 40


9

visverwerking bedrijven voldoen aan de EU standaard en nog 24 bedrijven zullen in een overgangsperiode tot uiterlijk 2007 voldoen aan de EU eisen. 2 bedrijven hebben na de toetreding hun deuren moeten sluiten. Veel aandacht zal moeten worden besteed aan de modernisatie van de productie faciliteiten. De verdeling van de vismarkt ziet er als volgt uit: Ingevroren vis (44%), gerookte vis (7%), gemarineerde en verwerkte visproducten (23%), ingeblikte visproducten (20%), verse vis (5%), en zeevruchten (1%). Door de sterke fragmentatie van de vismarkt is het moeilijk om markt leiders aan te wijzen. De grootste producenten van ingevroren vis producten zijn Superfish (van het Zweedse bedrijf Orkla Foods), Wilbo en Euro-Odra. De leidende producenten van ingemaakte vis producten zijn Lisner (van het Engelse bedrijf Uniq plc), Superfish, Contimax, Polarica en Seko. Het grootse aandeel van ingeblikte vis markt heeft Wilbo, Big-fish (van het Noorse bedrijf Rieber&Son), Losos, Gral en BMC. De meest populaire merken onder de consumenten van diepvries vissticks, filets en visblokjes zijn onder andere producten van: Iglo (40%), en Frosta (19%). Tussen de best verkopende diepvries visproducten en visgerechten zijn volgens de consument producten van de volgende merken: Superfish (15%), Lisner (14%) en Frosta (13%). 9. Groenten en fruit De groenten en fruit productie is grotendeel gefragmenteerd. De sector biedt veel werkgelegenheid en is met meer dan 9% van de levensmiddelenomzet een belangrijke sector. Polen is een grote producent en exporteur van groenten en fruit (80% van de productie wordt geëxporteerd). De belangrijkste export producten zijn ingevroren groenten en fruit en appel concentraat naar voornamelijk Duitsland (42%), Rusland (13%), Denemarken (5%), VS en Nederland (4% elk). Geïmporteerd wordt voornamelijk verwerkte en semi-verwerkte groenten en fruit voornamelijk vanuit Duitsland en Nederland en warmere landen zoals: Brazilië, Hongarije, Griekenland, Israël, Thailand, Spanje (import van voornamelijk niet of niet het hele jaar in het Poolse klimaat voorkomende groenten en fruit: ingeblikte groenten 29%, sappen en concentraten 26%, verwerkte tomaten 16%, ingeblikt fruit 8%, ingevroren fruit 6%, ingevroren groente 5%, gedroogde groenten 3%, gedroogd fruit 2% en ingemaakte groenten 3%). De productie van groenten en fruit jaarlijks is ongeveer 2.335 duizend ton (waarvan 63% fruit en 37% groenten) en is voornamelijk geconcentreerd op drie groepen producten: concentraten, diepvries producten, fruitsappen en dranken. De basis materialen bestaan voornamelijk uit appelen, aardbeien, zwarte bessen, wortels en frambozen, tomaten en kool. Tekorten in de productie zijn er alleen gedurende een slechte oogst en winter. De markt is als volgt verdeeld: Fruit sappen 31%, groenten sappen 9%, appel concentraat 9%, ingevroren groenten 13%, ingevroren fruit 12%, ingeblikte groenten 4%, ingemaakte groenten 3%, ketchup 3% en marmelade en jam 3%. 9.1 Groente De gemiddelde Pool consumeert ongeveer 103 kg. groenten per jaar (2002) waarvan het merendeel vers en seizoensgebonden. Het betreft voornamelijk tomaten, kool, wortels en augurken. Geconserveerde groenten hebben een klein aandeel in de consumptie met ongeveer 4,5-5 kg. per capita. De grootste producent van ingevroren groenten en fruit producten is de Hortex holding. Andere producenten van ingevroren en geconserveerde groenten en fruit producten zijn Bonduelle, Pudliszki (eigendom van Heinz), Kotlin en Materne. 9.2 Fruit De Pool consumeert fruit grotendeels seizoengebonden. De consumptie is jaarlijks meer dan 55 kg. per capita. Belangrijkste producten zijn appelen, aardbeien en kersen. Aanlevering van fruit komt voornamelijk van kleinere bedrijven. 9.3 Sappen (groenten en fruit) Verwacht wordt dat de prijs van sappen zal stijgen met het oog op de verhoging van de prijs van suiker. Ook voor deze markt geldt dat de toetreding de concurrentie zal verscherpen. Poolse merken zullen echter blijven domineren op deze markt al zal de vraag hoofdzakelijk worden beïnvloed door nieuwe innovatieve producten.


10

De gemiddelde Pool consumeert 19 liter groenten en fruit sappen jaarlijks. De marktwaarde van sappen, nectar, groenten en fruit dranken is ongeveer 4 miljard PLN en heeft nog veel groei potentie. De grootste producenten van fruit sappen zijn Grupa Maspex, Hortex, Fortuna en Sonda. Nog andere grote producenten zijn Alima Gerber, Dr Witt, Clippo, Coca Cola en Hellena. Gezamenlijk hebben zij ongeveer 80% van de markt in handen. 10. Suiker en zoetwaren De Poolse suiker industrie bestaat uit ongeveer 70 raffinaderijen. Van de in totaal 15 à 16 bedrijven is 1 bedrijf nog niet geprivatiseerd. Na de toetreding zullen er veel kleine suikerfabrieken verdwijnen aangezien er veel investeringen nodig zijn voor modernisatie. De grootste buitenlandse investeerder zijn British Sugar (10,5% marktaandeel) en de Duitse concerns Pfeifer und Langen (16,6% marktaandeel), Nordzucker (8,1% marktaandeel) en Sudzucker (7,9% marktaandeel). Poolse bedrijven zijn SSC en KSC met respectievelijk 17,4% en 39,5% marktaandeel. De productie in 2003 ligt op ongeveer 2018 duizend ton waarvan ongeveer 400 duizend ton suiker in de export terecht is gekomen. Ongeveer 80 duizend ton is geïmporteerd uit vooral de EU landen en CEFTA landen. De prijs van suiker is gestegen (60% tot 90%) naar aanleiding van hogere EU interventieprijzen, welke van groot invloed zijn op de gehele zoetwaren industrie almede andere industrieën. Suiker wordt vooral verwerkt in zoetwaren, sappen, chocolade, jams, en alcoholische dranken. De zoetwarenindustrie wordt grotendeels gedomineerd door buitenlandse bedrijven welke gezamenlijk iets meer dan 70% marktaandeel hebben. De ingemaakte zoetwaren industrie is een van de grotere in Europa. De productie ligt op ongeveer 340 000 ton per jaar met een waarde van 1,32 miljard USD waarvan een groot deel in de export terecht komt. De consumptie per capita in Polen is ongeveer 8,8 kg jaarlijks. Dat ligt 2,5 keer lager dan de gemiddelde consumptie in andere EU landen. De markt wordt als volgt verdeeld: chocolade producten 51%, wafels 11%, koekjes 16% en snoepgoed 22%. Leidende bedrijven zijn: Wedel (Cadbury), Goplana (Nestlé), Kraft Jacobs Suchard (Milka) en Stollwerck-Alpen (Olza en Prince Polo). 11. Graan producten De consumptie van graanproducten in Polen ligt rond de 119 kg. per capita. De structuur van de consumptie van graanproducten is aan het veranderen en de consumptie van traditionele brood producten is afnemend. Daartegenover staat dat de consumptie van luxe brood en zoete broodjes, pasta en ontbijtgraanproducten sterk groeiende is. De verdeling van graan producten markt is als volgt: gort en ontbijtgranen 3.4% marktaandeel, meel 12.9% marktaandeel, gekonfijte producten 6.3 % marktaandeel en pasta 4.2% marktaandeel. 11.1 Brood Momenteel is de jaarlijkse productie van brood rond de 3630 duizend ton en neemt 73,2% van de graan producten consumptie markt in. Brood wordt in Polen in het algemeen geconsumeerd bij elke maaltijd van de dag. De broodmarkt bestaat voor 49% uit vers brood. 11.2 Ontbijtgranen Ontbijtgranen wordt met het oog op de steeds gezondere eetgewoontes steeds populairder. De jaarlijkse productie ligt rond de 72.5 duizend ton. De consumptie is in vergelijking met de rest van Europa echter nog aanzienlijk kleiner met minder dan 1 kg. per jaar. 11.3 Pasta De gemiddelde Pool consumeert ongeveer 5 kg. pasta per jaar. Dit is groeiende door veranderende eetgewoontes en een breder gebruik van pasta. Momenteel geeft nog 80% van de consumenten aan pasta het meest te gebruiken in soepen. In Polen wordt per jaar ongeveer 160 duizend ton pasta geproduceerd. Het marktsegment van geïmporteerde pasta is erg klein, maar is groeiende. De pasta markt in Polen is erg diffuus met duizenden verschillende kleine en grote producenten. De meest geconsumeerde merken op landelijk niveau zijn Lubelski en Malma met respectievelijk 37% en 33% marktaandeel.


11

12. Rijst Gemiddelde maandelijkse consumptie van rijst in van 0.25 kg. per persoon (2002). De meest populaire merken zijn Sonko en Kupiec met respectievelijk 31% en 24% marktaandeel. 13. Bier- en frisdranken 13.1 Bier Dankzij buitenlands kapitaal in de bier industrie gegroeid en heeft grote winst behaald. In de afgelopen jaren is er een grote concentratie van kapitaal ontstaan en er zijn vier grote merken die deze markt domineren (meer dan 80%): SAB’s Kompania Piwowarska 34%, Carslberg 15%, Brau Union Group 5% en Zywiec group (Heineken) met 33%. De Poolse bier markt is de vijf na grootste markt in Europa met ongeveer 6% marktaandeel in Europa. In Polen zijn ongeveer 80 brouwerij die gezamenlijke tussen de 28-30 miljoen hectoliter jaarlijks produceren. Bier wordt door tenminste 68% van de volwassenen gedronken en de vraag wordt voor 98% voorzien door binnenlandse brouwerijen. 13.2 Frisdranken Uit onderzoek is gebleken dat de gemiddelde Pool 40 liter frisdranken drinkt per jaar. Dat is veel minder in de rest van Europa. Deze markt wordt gedomineerd door twee Amerikaanse concerns: Coca Cola (19% markaandeel), en PepsiCo (8% marktaandeel), en andere producenten zoals Hoop (11% marktaandeel) en Hellena (17% marktaandeel). Andere bedrijven en hun marktaandeel zijn: Fanta 6%, Zbyszko 5%, Mazowszanka 3%, Sprite 3% en Miranda 2%. De frisdranken markt ontwikkelt zich in een rap tempo met 11% in 2003 en mineraal water zelfs met 24%. IJsthee is zelfs gegroeid met 35%. Deze markt kan nog veel meer groeien. 14. Biologische levensmiddelen In Polen kan er nauwelijks worden gesproken van een markt van organische levensmiddelen. Er zijn simpelweg weinig winkels die organische levensmiddelen aanbieden. Er zijn op het moment 2000 organisch gecertificeerde boeren in Polen. 15. Conclusie Door de grootte van de markt en economische potentie is Polen een aantrekkelijk land voor buitenlands kapitaal. Door de geografische ligging – dichtbij Rusland- leent Polen zich tevens goed als basis voor verdere uitbreiding naar het oosten. Polen is interessant ook voor het Nederlandse bedrijfsleven door onder andere: grote afzetmarkt, interne markt, macro-economisch stabiliteit, aanwezigheid van relatieve goedkope en geschoolde arbeidskrachten en de aanwezigheid van relatief goedkope productiemiddelen. Buitenlandse investeerders hebben reeds in Polen meer dan 50% van de levensmiddelen markt in handen bij de productie van plantaardige vetten, ijs, koffie en thee en een kleiner marktaandeel in de zuivelsector. Ook bij de verwerking van vlees, vis, groente en fruit, suiker en pasta spelen buitenlandse bedrijven een belangrijke rol. Toetreding tot de EU heeft tot grote veranderingenen geleid in de kwaliteitseisen in de levensmiddelenindustrie, almede grote investeringen voor modernisatie van de productieprocessen. Interessante investeringsmogelijkheden zijn er in die levensmiddelen branches welke worden gekarakteriseerd door hoge verkoop cijfers op de binnenlandse markt en buitenlandse markt. Deze branches zijn de groenten en fruit verwerking, productie van gevogelte en de ‘ higly processed food’ industrie (kant-en-klaar maaltijden, snacks, conserven etc). De bier industrie wordt reeds door vier grote merken gedomineerd (80% marktaandeel) waardoor er geen ruimte meer bestaat voor investering. Dynamische ontwikkeling kan verwacht worden in de ‘higly processed food’ industrie en de aardappel verwerking industrie, alsmede de productie van bevroren groenten en fruit. De zuivel industrie, vooral kaas en melk drankjes, is ook sterk groeiende. De zogenaamde dynamische groeiende markt van ‘vegetable fats’ is verzadigd. Stabilisatie kan worden verwacht in de suiker industrie. De vlees verwerking industrie, m.u.v. gevogelte, zijn minder veel belovend.


12

Genoemd kan worden dat Polen een sterk gefragmenteerde levensmiddelenverwerking markt kent. Vele kleine bedrijven zullen echter verdwijnen door de noodzaak van investeringen voor de aanpassing aan de EU normen. Tevens zal de productie sterk geconcentreerd worden waarbij nieuwe investeringen nodig zullen zijn. Valkuilen bij het investeren in Polen zijn: de bureaucratie, de achterblijvende infrastructuur, corruptie, multi-interpretabele wetten (onduidelijke regelgeving) en de taal barrière. Polen is een land om in de gaten te houden en een goed en actueel marktonderzoek is erg belangrijk. Voor meer informatie omtrent de handel tussen Nederland en Polen en internationaal ondernemen en samenwerking, kunt u terecht bij de EVD: www.evd.nl . Meer informatie betreffende buitenlandse investeringen kunt u terecht bij ‘the Polish information and foreign investment agency’: www.paiz.gov.pl. Markt onderzoek instanties: - Euromonitor - Boss - Polish Market

Bronnen GUS Boss Business news Poland Polish market EVD Paradnik Handlowca PAIiIZ IERIGZ NOBE


www.gus.pl www.boss.com.pl www.polishmarket.com www.evd.nl www.poradnikhandlowca.com.pl www.paiz.gov.pl www.nobe.pl www.ierigz.waw.pl

13

De Poolse levensmiddelen markt. Door: Ingrid Houtappel, Nederlandse ambassade, Warschau, September 2004

Recommend Documents