De OV-chipkaart in uw mobiele telefoon. Ook interessant voor Nederland? Een verkenning van voor- en nadelen
| the way we see it
Naam auteur(s): Frank Bianchi, Giovanni Huisken, Rob Rijnders
Bedrijfsnaam:
Capgemini N.V.
Plaats:
Utrecht
Datum:
9 oktober 2009
© 2009 Capgemini. De informatie in dit document mag noch geheel noch gedeeltelijk op enigerlei wijze worden aangepast, gewijzigd of verveelvoudigd zonder voorafgaande toestemming van Capgemini
| the way we see it
Inhoud Inhoud
ii
1
Managementsamenvatting
1
2
Inleiding
2
3
De OV-chipkaart en andere initiatieven
4
4
Interne analyse: toegevoegde waarde
8
6
Externe analyse: risico’s en kansen
12
7
SWOT, conclusies en aanbevelingen
15
ii
| the way we see it
1 Managementsamenvatting In Nederland wordt de OV-chipkaart in 2009-2010 gefaseerd geïmplementeerd. Ondertussen wordt in het buitenland geëxperimenteerd met mobiele telefoons, uitgerust met OV-chipkaart functionaliteit („NFC mobile ticketing‟). Hiermee kun je betalen en toegang krijgen tot het OV via je mobiele telefoon. Is deze ontwikkeling ook interessant voor adoptie in Nederland, als uitbreiding op de OV-chipkaart? Dit artikel verkent de voor- en nadelen van een uitbreiding in Nederland naar NFC mobile ticketing, náást de huidige OV-chipkaart. Deze kwalitatieve verkenning maakt gebruik van een SWOT-analyse en is gebaseerd op deskresearch en interviews met deskundigen. Ook worden ervaringen uit buitenlandse pilots genoemd. Uit deze verkenning, het grote aantal pilots en uit de resultaten van deze pilots blijkt dat er zeker kansen zijn voor NFC mobile ticketing, mits er meer diensten worden aangeboden dan alleen betalen en toegang tot OV. Het is verstandig voor Nederland om “er nog niet direct in te stappen”. Behalve dat de implementatie en acceptatie van de OV-chipkaart eerst volledig moet worden afgerond, moet ook nog een sterke business case en een duidelijk organisatiemodel („ecosystem‟) worden bepaald. Veel partijen zijn nodig, onderling is men afhankelijk, en waar en voor welke partijen is er marge? Dit blijken complexe opgaven in het buitenland. Dit is een nadeel en tegelijkertijd een kans. Nederland kan profiteren van de oplossingen en ervaringen uit het buitenland. Aangeraden wordt om vervolgonderzoek te doen naar met name de business case en het NFC ecosysteem voor Nederland, waarbij lering moet worden getrokken uit de ervaringen in het buitenland. Ook moet nader onderzoek worden gedaan hoe met de huidige chip meerdere NFC applicaties kunnen worden gebruikt op het gewenste veiligheidsniveau.
1
| the way we see it
2 Inleiding Momenteel wordt in Nederland de OV-chipkaart geïmplementeerd. Met deze kaart worden openbaar vervoer (OV) reizen betaald en krijgt de reiziger toegang tot perrons en voertuigen. Alle handelingen met de OVchipkaart zijn contactloos dankzij de „near field communication‟ (NFC) chip op de kaart; het volstaat om de kaart dichtbij of tegen een NFC antenne aan te houden. In diverse landen om ons heen worden proeven gedaan met mobiele telefoons met eenzelfde NFC chip geïntegreerd in de telefoon. Hierdoor kan met de telefoon informatie worden opgevraagd, toegang worden verkregen of (OV) producten worden aangeschaft. Gezien deze ontwikkelingen in het buitenland is logischerwijs de vraag: “Is ‟NFC mobile ticketing„ ook interessant voor het openbaar vervoer in Nederland, als uitbreiding naast de bestaande OV-chipkaart?” In dit artikel wordt een brede, kwalitatieve verkenning gedaan.
2.1
Aanpak
Startpunt van deze verkenning is de onderzoeksvraag ‘Is een uitbreiding naast de OV-chipkaart naar ’mobile ticketing‘ op basis van de NFC telefoon haalbaar en interessant voor het openbaar vervoer in Nederland?’ Voor de kwalitatieve verkenning wordt gebruik gemaakt van een SWOT analyse. Deze techniek wordt doorgaans gebruikt voor analyse van organisatiedoelen, maar kan worden toegepast voor het bepalen van sterkten en zwakten van een product. De SWOT analyse onderscheidt een interne analyse (sterkten en zwakten) en een externe analyse (kansen en bedreigingen). Onderstaande factoren worden in dit artikel verkend: Factoren interne analyse:
Business case van NFC mobiele telefoon: value drivers en kosten; Impact van een migratie naar NFC mobiele services voor techniek en organisatie.
2
| the way we see it
Factoren externe analyse:
Acceptatie klant; Ontwikkeling NFC mobiele telefonie en andere betaalmiddelen; Gevoeligheid voor hacking en fraude.
Dit artikel is verkennend, kwalitatief en biedt de lezer een overzicht. Er zal geen diepgaande analyse plaatsvinden van techniek of business case. Voor dit artikel is veelvuldig gebruik gemaakt van deskresearch. Daarnaast zijn interviews gehouden met experts van Capgemini die actief betrokken zijn bij het „OV-chipkaart‟ programma dan wel werkzaam zijn op het gebied van „mobiel betalen‟.
3
| the way we see it
3 De OV-chipkaart en andere initiatieven 3.1
De OV-chipkaart in Nederland
De OV-chipkaart (figuur 2) wordt in 2009-2010 uitgerold in het openbaar vervoer in Nederland. Het concept van de OV-chipkaart is onder meer gebaseerd op de Octopus card in Hongkong. Meerdere OV-bedrijven doen mee met de implementatie van de OV-chipkaart; NS (kernnet spoor), GVB (Amsterdam), Connexxion (regiovervoer Noord-Holland), HTM (Den Haag) en RET (Rotterdam). De OV-chipkaart is een interoperabel betaalmiddel en vervoerbewijs; één pas volstaat voor vervoer verzorgd door verschillende OV-bedrijven. Om te kunnen reizen moet de reiziger bij een oplaadpunt eerst een saldo of een reisproduct op de kaart laden. Na een reis wordt bij het „uitchecken‟ door de poortjes de kosten van de reis van het tegoed afgehaald. Met de OV-chipkaart zal de reiziger in eerste instantie alleen nog „op saldo‟ kunnen reizen. In een later stadium moet het mogelijk worden om ook reisproducten (zoals een jaarkaart) op de OV-chipkaart te zetten. De OV-chipkaart maakt gebruik van Near Field Communication (NFC), een contactloze communicatiemethode op hoge frequentie en voor zeer korte afstand (<10 centimeter); de kaart hoeft alleen maar vlak voor een contactpunt gehouden worden om een bepaalde actie uit te voeren of dienst geleverd te krijgen.
3.2
Informatiesysteem achter de OV-chipkaart
Figuur 3 toont de opzet van het informatiesysteem voor de verdeling van de opbrengsten na invoering van de OV-chipkaart. Er is straks sprake van één landelijk geïntegreerd kaartsysteem. Met de introductie van de OVchipkaart zal een nieuw verrekensysteem voor de verdeling van de opbrengsten uit de OV-chipkaart in gebruik moeten worden genomen.
4
| the way we see it
Het systeem onderscheidt vijf niveaus („Levels‟). Level 0 zijn in feite de OV-chipkaarten. Een Kaart Oplaad Punt (KOP) (level 1) wordt gebruikt om tegoeden van OV-chipkaarten op te waarderen. Door de kaarten aan te melden bij een Check-In-Check-Out (CICO) automaat (level 1) wordt het begin en eind van de reis vastgelegd. De data van de CICO-automaten worden naar station- dan wel depotcomputers (level 2) verzonden en vervolgens naar de databases van de vervoerbedrijven (level 3). Op level 3-niveau vindt de controle plaats van de kenmerken van de OV-chipkaart waarop gereisd wordt. Er wordt bijvoorbeeld gecontroleerd of de houder van de kaart beschikt over een vastrechtpropositiei.
Level 4
Level 3
Level 2
Level 1
Level 0
TLS Central System
Railvervoer Centraal Dataverwerkingssysteem
Station X Computer
CICO
KOP
Stads en Streekvervoer Centraal Dataverwerkingssysteem
Station Y Computer
CICO
KOP
Depot A Computer
CICO
KOP
Metrostation B Computer
CICO
KOP
OV-chipkaarten die door de diverse vervoerbedrijven uitgegeven zijn
Figuur 3: Gegevensarchitectuur van de OV-chipkaart
3.3
Near Field Communication in het buitenland
Wereldwijd bestaan initiatieven zoals de OV-chipkaart, meestal voor één vervoersmodaliteit. Deze initiatieven verkeren in een pilotfase of zijn inmiddels uitgerold. Daarnaast worden op diverse plekken diensten (betalen, toegang verkrijgen, informatie ontvangen) via een NFC mobiele telefoon getest op techniek en gebruikersacceptatie. Openbaar vervoer met „smart cards‟ Een greep uit de vele initiatieven: In Hongkong is de Octopus card sinds 1997 een vervoerbewijs en betaalmiddel in het openbaar vervoer. Daarnaast kan met de kaart worden betaald in supermarkten, fastfoodketens en diverse automaten. In Singapore wordt sinds 2000 met succes de EZ-link card gebruikt voor dezelfde toepassingen. In het openbaar vervoer van Londen is de Oyster Card in 2003 ingevoerd; inmiddels zijn meer dan 6 miljoen kaarten in omloop, wordt meer dan 80% van de reizen betaald met deze kaart en kan bij vele lokale winkels worden betaald met de kaart.
5
| the way we see it
Proefprojecten met mobiel betalen Zowel NXP als Sony produceren NFC chips. Mobiele telefoons die zijn uitgerust met deze NFC chip (náást de SIM-kaart, dus niet in plaats van) combineren de mogelijkheden van een „smart card‟ met de mogelijkheden van een mobiele telefoon. Al enkele jaren zijn verschillende succesvolle proeven met betalen per SMS. In vele landen worden diverse diensten uitgeprobeerd met NFC (mobiele) telefoons. Zo overweegt de Australische „Cabcharge‟ om betaling van taxiritten ook mogelijk te maken door middel van mobiele telefoons met NFC. Op diverse locaties in de wereld, en ook in de Nederlandse Randstad, is het mogelijk om parkeergeld te betalen via SMS. In Nederland voerde de Rabobank in 2008 verschillende pilots uit met diensten via NFC mobiele telefoons. Zo is het voor proefpersonen mogelijk om via NFC mobiele telefoon toegang te krijgen tot Diergaarde Blijdorp. Proefpersonen kunnen daarnaast met de telefoon betalen om FEBO-snacks of Coca-Cola uit een automaat te trekkenen. In samenwerking met de supermarktketen C1000 kunnen klanten hun boodschappen betalen door de mobiele telefoon tegen een NFC contactpunt bij de kassa aan te houden en hun pincode in te voeren. In het najaar van 2009 zal ook Disneyland Parijs een proef doen met contactloze betalingen, via NFC mobiele telefoons en kaarten. De deelnemers aan de proef kunnen dan ook in winkels en restaurants betalen. Proeven met NFC en openbaar vervoer Ook worden op diverse locaties proeven gehouden met NFC in het openbaar vervoer. Hieronder volgt een aantal voorbeelden. In het najaar van 2008 startte in Singapore een proef met NFC mobiele betalingen. In San Francisco wordt in de Bay Area Rapid Transit (BART) sinds januari 2008 een proef gedaan met 230 reizigers. Zij kunnen door middel van hun NFC telefoon reizen met OV, informatie opvragen over reclames („smart postering‟) en tot slot ook betalen bij een fastfoodketen die zich heeft aangesloten bij de proef. Bij Japan Railways East (JR East), één van de 7 Japanse spoorbedrijven, is het sinds 2005
6
| the way we see it
voor reizigers mogelijk om met gebruikmaking van een NFC mobiele telefoon te reizen. In Frankfurt gaat het OV bedrijf van Frankfurt Rhein-Main, RMV, samen met een aantal partners naar een vervolgproef met mobiel ticketing, waarbij sprake is van standaardisatie en uitbreiding van het aantal „tags‟ in voertuigen en haltes, waarmee de reiziger met zijn telefoon diensten kan verkrijgen. Ook in Londen zijn proeven gehouden met mobiele betalingen voor openbaar vervoer of voor andere diensten. De overheid overweegt nu om de Oyster Card nationaal te adopteren als betaalmiddel. Tot slot kunnen ook de Oostenrijkse ÖBB reizigers kaartjes kopen voor trein en tram via hun NFC mobiele telefoon. Het is belangrijk om te melden dat alleen dit project in Oostenrijk de proef doet met interoperabel vervoer zoals de OV-chipkaart implementatie in Nederland. Bij de verschillende OV-proeven zijn grofweg twee varianten. Als de perrons zijn afgesloten door middel van poortjes, dan wordt met de NFC telefoon het poortje geopend en na de reis het betreffende bedrag van een saldo afgehaald. In het geval van de ÖBB zijn er geen poortjes; de reiziger bestelt met zijn telefoon op het station een kaartje, het bedrag wordt afgeschreven en de reiziger ontvangt via SMS een vervoerbewijs.
7
| the way we see it
4 Interne analyse: toegevoegde waarde Dit hoofdstuk gaat in op de voor- en nadelen van de NFC mobiele telefoon. Is er toegevoegde waarde voor de eindgebruiker? Is er winst of besparing te realiseren voor een OV-bedrijf of een winkelier?
4.1
Toegevoegde waarde voor de gebruiker?
De potentiële voordelen van de NFC telefoon voor de klant bevinden zich met name op het gebied van een (groter) gebruiksgemak:
reizigers kunnen dan via hun mobiele telefoon hun vervoerbewijs kopen; sneller en waar en wanneer zij willen. de NFC telefoon is niet alleen telefoon, maar ook toegangssleutel en portemonnee: één centraal betaalmiddel voor meerdere producten en diensten. dankzij het display in de telefoon kan ook andere nuttige informatie op het scherm worden weergegeven. Naast reisinformatie op de meeste mobiele telefoons is ook informatie beschikbaar over de NFC kaart zelf (saldo, laatste transacties). Ter vergelijking: met alleen de OV-chipkaart moet de reiziger naar een automaat of balie om het resterend tegoed vast te stellen. Andere studies wijzen op het onderling kunnen uitwisselen van informatie, zoals visitekaartjes en de mogelijkheden in combinatie met bluetooth.
Een beter gebruiksgemak is niet alleen theorie. Uit een enquête onder gebruikers tijdens de NFC pilot in Londenii blijkt dat zij gemak, gebruiksgemak en daarnaast de status zien als voornaamste voordelen van NFC diensten op de mobiele telefoon. 90 procent was tevreden met het gebruiken van NFC technologie op een mobiele telefoon, 78 procent was ook daadwerkelijk geïnteresseerd in het afnemen van NFC diensten. Ook de eerdergenoemde proef in BART is succesvol ontvangen door de gebruikersiii.
8
| the way we see it
Er zijn voor de klant dus potentiële voordelen. Maar daarvoor moeten klanten dan wel overstappen naar een andere mobiele telefoon. Daarnaast zal de klant ook wensen hebben ten aanzien van geleverde diensten, zoals een veilige transactie, goede behandeling van privacygegevens, groot gebruiksgemak van applicaties, goede ondersteuning bij vragen en problemen, en daarnaast duidelijkheid, actualiteit en betrouwbaarheid van informatie.
4.2
Mogelijke opbrengsten en besparingen
De introductie van de OV-chipkaart leidt voor NS onder meer tot besparing op onderhoud (“remote maintenance” op kaartverkoop automaten), een groener imago en besparing op printkosten. Met de introductie van NFC mobiele services zijn bijvoorbeeld de volgende “value drivers” denkbaar: Besparing op aanschaf OV Kaart Oplaad Punten Aangezien een Kaart Oplaad Punt (KOP) van een vervoerbedrijf over het algemeen een kostbaar apparaat betreft, ziet het vervoerbedrijf het aantal aan te schaffen KOP‟s als een compromis tussen kosten en toelaatbare wachttijd voor de reiziger. NFC telefoons kunnen de functionaliteit van de KOP‟s overnemen; hierdoor zijn minder KOP‟s nodig. Hetzelfde geld voor Kaart Verkoop Automaten.
Verhoogde klanttevredenheid
Met een NFC telefoon kan het kopen van het vervoersbewijs sneller en mobieler, daarnaast kan via de telefoon gepersonaliseerde, actuele reisinformatie aan de klant worden gegeven. Op deze manier kan klanttevredenheid voor geboden diensten stijgen, wat leidt tot hogere klantretentie. Retail: smart postering en fast lane De NFC mobiel kan gebruikt worden voor smart postering of als betaalmiddel; het stationsgebied is daarmee een nog aantrekkelijker omgeving voor adverteerders en retail, dit vertaalt zich vervolgens weer in een vergoeding richting de eigenaar van die omgeving. Daarnaast is een hypothese dat bij diverse winkels op het station momenteel een aanzienlijke „lost sales‟ is doordat reizigers de winkel vroegtijdig verlaten als gevolg van lange wachtrijen. Een „NFC fast lane‟ bij deze winkels kan deze lost sales voorkomen.
4.3
Lessons learned
9
| the way we see it
Uit andere pilots kunnen de volgende lessen over NFC mobile services worden geleerd:
Zorg voor toegevoegde waarde voor de klant door een breed dienstenaanbod; „two or three big retailers need to come onboard commercially to tip the balanceiv„ Een goede business case blijkt erg lastig: veel partijen zijn nodig, maar wie heeft er op wat voor manier profijt van?v,vi,vii Trek klanten aan door alle deelnemende klanten direct de loyaltyvoordelen te bieden in plaats van deze uit te stellenviii. Succes hangt af van hoeveel klanten er gebruik van kunnen maken; probeer zo min mogelijk te beperken tot bijvoorbeeld klanten met één bepaalde creditcardix „One model is no model‟; klanten willen een keuze, dus fabrikanten moeten met meerdere modellen van de NFC telefoon komenx,xi. Zorg voor een interface met veel gebruiksgemakxii. Zorg dat een basis dienstverlening ook werkt bij grote verstoringen, en ook bij kleine problemen (bijvoorbeeld wat te doen als de batterij van de telefoon leeg is?xiii GSM Association betoogt dat klanten behoefte hebben aan de nieuwe diensten, maar met behoud van „look and feel‟ en met behoud van gebruiksgemak; veiligheid en zekerheid; klantenservicexiv.
5. Interne analyse: hoe groot is de benodigde aanpassing? Een relevante vraag voor de vervoerder is „maar moet er dan veel veranderen?‟. Deze paragraaf gaat in op de veranderingen in techniek en organisatie. Technische aanpassingen
De uitbreiding van de OV-chipkaart naar de NFC telefoon is technisch mogelijkxv mits deze is gebaseerd op dezelfde chiptechniek. De transitie voor wat betreft de infrastructuur is dan relatief klein, want de OVchipkaart infrastructuur is al aanwezig. Wel moet gekeken worden naar de compatibiliteit van de bestaande architectuur en de huidige Mifare chip met meer recent ontwikkelde standaarden en applicaties. Voor winkels is de overstap wél groter als de NFC telefoon zal worden gebruikt voor betaalverkeer. NFC chips reader/writers moeten worden aangesloten op betaalpunten in cafés en winkels. Met betrekking tot grootschalige inpassing van NFC in andere applicaties wordt overigens veel gesproken over “system on chip” integratie tijdens de fabricage van het betreffende apparaatxvi.
10
| the way we see it
Als de telefoon dan ook nog meerdere (beveiligde) NFC services moet kunnen bieden, dan lijkt het wenselijk dat deze applicaties op het „secure‟ gedeelte van de chip staan. Dit is met de huidige Mifare chip in de OVchipkaart niet mogelijkxvii. Nader onderzoek is nodig naar noodzaak en wens van meerdere applicaties, naar de gewenste beveiliging en de mogelijkheden met de bestaande chip. Op het gebied van software moeten applicaties voor de mobiele telefoon op maat worden gemaakt of ontwikkeld, waarbij beheerapplicaties niet mogen worden vergeten. Bij gebruikersapplicaties moet rekening worden gehouden met de eindgebruiker: eenvoud, gebruiksgemak. Organisatorische veranderingen
Hoe groot is de organisatorische verandering bij implementatie van NFC mobile services voor OV en voor retail? Een eerste forse uitdaging tijdens de ontwikkeling van de diensten en techniek, is de benodigde samenwerking tussen OV-bedrijven, retail, bank en fabrikant van de mobiele telefoons. Voor Nederland moet een blauwdruk van het organisatiemodel worden ontwikkeld. Dit hangt ook samen met de ontwikkeling van een valide business case en de vraag welke stakeholder het initiatief neemt. Daarnaast wordt, vanwege alle financiële transacties, de rol van een bank belangrijker. De huidige joint venture voor de OV-chipkaart, Trans Link Systems (TLS), is „een elektronische geldinstelling waaraan u geld ter beschikking stelt in ruil voor een saldo op uw OV-chipkaart‟xviii. Met een introductie van NFC mobile payments waarbij ook transacties van klant naar retail gaan, zal de rol van bank of geldinstelling opnieuw moeten worden onderzocht en worden ingevuld. Een bancaire certificatie is vereist. Trans Link Systems is momenteel alleen gemachtigd voor transacties van beperkte geldwaarde voor het openbaar vervoer. Verder zijn veranderingen in personele bezetting te verwachten. Dankzij remote maintenance verplaatst onderhoud van de KOP deels naar onderhoud van software applicaties. Verandering in personele bezetting voor handhaving verandert nu al met de implementatie van de OVchipkaart. Tot slot moet ook niet worden vergeten dat beheer van de applicaties nodig is; hieronder valt ook de helpdesk.
11
| the way we see it
6 Externe analyse: risico’s en kansen Zijn er risico‟s of juist kansen als gevolg van externe factoren waar we geen invloed op hebben? 6.1
Lessons learned
Uit buitenlandse pilots komen de volgende leerpunten naar voren:
6.2
Voor algehele omarming van NFC is adoptie door meerdere, liefst alle operators noodzakelijk.xix De GSM Associationxx benadrukt dat het succes van NFC sterk afhangt van de mate waarin de industrie in staat is om een solide ecosysteem (netwerk van betrokken partijen) op te zetten en een kritieke massa te bereiken. De GSM Association beschrijft dat NFC alleen maar succesvol kan zijn als het NFC ecosysteem waarde biedt voor alle betrokkenen en efficiënt is, in de rol van „Trusted Service Manager‟. De belangrijkste partijen bij een implementatie moeten in staat zijn om goed om te kunnen gaan met innovatiekracht en dat vereist snelheid en beslisvaardigheid. Risico: klanten zijn niet geïnteresseerd
Een ander reëel risico is dat de NFC mobiele diensten na implementatie niet aanslaan bij de gebruikers. Meerdere mogelijke oorzaken zijn denkbaar. De services geboden via NFC hebben te weinig toegevoegde waarde voor de gebruiker, zijn niet gebruiksvriendelijk of zijn onvoldoende veilig. Ook kan de overstap naar een nieuwe mobiele telefoon simpelweg niet aantrekkelijk genoeg zijn (hoge prijs of matig product). 6.3
Risico: andere kansrijke betaalmiddelen worden ontwikkeld
Terwijl de obstakels voor de ontwikkeling van NFC mobiele diensten worden overwonnen, ontwikkelen zich ook andere, nieuwe vormen van betalen. Bijvoorbeeld met gebruikmaking van biometrie. Als deze nieuwe betaalvormen op korte termijn kansrijk blijken, dan moeten deze betaalmiddelen worden afgewogen tegen NFC als betaalmiddel. 6.4
Risico: aanbod NFC mobiele telefoons blijft achter
Een derde risico schuilt in de afhankelijkheid van producenten van mobiele telefoons en de providers van mobiele telefoons. Mochten fabrikanten niet voldoende meerwaarde zien in het produceren van NFC
12
| the way we see it
mobiele telefoons, dan zal het aantal modellen op de markt zeer beperkt blijven en daarmee een negatief effect hebben op de marktpenetratie. Dit zal ten koste gaan van het succes van NFC mobiele services. Als providers niet voldoende business case zien in NFCxxi, zullen zij geen NFC telefoons inkopen. 6.5 Risico: NFC als nieuw betaalmiddel geeft nieuwe mogelijkheden van hacken en fraude
Het rumoer rondom het kraken van de huidige OV-chipkaart lijkt te zijn verstomd. Wellicht vanwege de veel grotere uitdaging om het skimmen van bankpassen tegen te gaan. „Bovendien, met de OV-chipkaart is de maximale winst van het kraken van de OV-chipkaart slechts één dag gratis reizen. Daarna wordt de dubbeling van het unieke transactienummer door het systeem ontdekt en worden de kaarten geblokkeerd. In het buitenland wordt bericht van andere vormen van misbruik, zoals het verwisselen van NFC tags, waardoor informatie of betalingen naar een andere bestemming gaan dan bedoeld. In het algemeen kan worden gesteld dat ieder nieuw betaalmiddel met „nieuwe‟ technologische componenten het risico van hacken en fraude met zich meebrengt. Dit kan het imago en het succes van een NFC project sterk beïnvloeden. Men zal zich steeds weer opnieuw moeten bezinnen op oplossingen tegen voortschrijdend hacken en fraude. 6.6
Kans: de consumentenmarkt lijkt er steeds meer klaar voor
Kortgeleden was de IPhone een echte noviteit. Inmiddels is deze door de voorhoede van de grote massa geadopteerd. Ook het aantal applicaties op mobiele telefoons, ook andere dan de IPhone, ontwikkelt zich in hoog tempo. De markt lijkt zich dan ook goed te lenen voor de ontwikkeling van NFC mobiele services. 6.7
Kans: profiteer van oplossingen en ervaringen uit het buitenland
Er is nog een aantal belangrijke openstaande vragen voor NFC mobile ticketing, deze belemmeren een kant en klare oplossing die zomaar kan worden toegepast in Nederland. Echter, doordat in het buitenland veel proeven worden gedaan met NFC mobile ticketing en andere mobiele services, kan Nederland profiteren van de ervaringen en oplossingen die daar worden gevonden.
13
| the way we see it
6.8
Kans: de chipknip wordt uitgefaseerd
Met het uitfaseren van de chipknip als betaalmiddel ontstaat wellicht ruimte voor een ander betaalmiddel voor het verrichten van deze „micropayments‟. Het uitfaseren van de chipknip zorgt mogelijk voor momentum, waardoor banken en retailers NFC serieus kunnen overwegen.
14
| the way we see it
7 SWOT, conclusies en aanbevelingen Uit de voorgaande hoofdstukken volgt de onderstaande SWOT tabel:
(onderzoeks)doel: Adoptie van NFC mobile services voor OV en retail, naast bestaande OVchipkaart Strengths:
Weaknesses:
Technische infrastructuur voor OV is al grotendeels aangelegd. NFC en OV-chipkaart hebben dezelfde onderliggende techniek. NFC kan meerdere diensten in één telefoon verenigen.
Voorwaarde voor gebruik is bezit van een met NFC chip uitgeruste mobiele telefoon. Meerdere diensten moeten worden aangeboden om aantrekkelijk te zijn voor de klant. Mede vanwege de vele partijen is een business case moeilijk op te stellen. De veelheid aan partijen die moeten gaan samenwerken om NFC mobiele services te ontwikkelen, verhoogt de complexiteit en voortgang. Op de huidige chip past maar één applicatie op het secure gedeelte. TLS is momenteel niet gemachtigd om transactieverkeer anders dan voor OV uit te voeren. Veiligheid van transacties en bescherming van privacygevoelige gegevens is een extra aandachtspunt als NFC wordt gebruikt voor “micro-payments”.
15
| the way we see it
Opportunities:
Threats:
7.1
De markt voor toepassingen met de mobiele telefoon ontwikkelt rap en lijkt daarmee open te staan voor NFC. De chipknip wordt uitgefaseerd en daarmee is mogelijk een momentum ontstaan om NFC als vervanger voor te stellen. Dankzij de vele proeven over de hele wereld kan men in Nederland profiteren van deze ervaringen en oplossingen.
Klanten nemen de NFC mobile services uiteindelijk niet af: (beperkte toegevoegde waarde, matig gebruiksgemak, matige veiligheid, hoge prijs) Aanbod NFC mobiele telefoons blijft achter. NFC wordt ingehaald door andere nieuwe, kansrijke betaalmethoden. NFC als nieuw betaalmiddel geeft nieuwe mogelijkheden van hacken en fraude
Conclusies
‘Is een uitbreiding naast de OV-chipkaart naar ’mobile ticketing‘ op basis van de NFC telefoon haalbaar en interessant voor het openbaar vervoer in Nederland?’ Gezien de SWOT en de positieve resultaten uit het buitenland, moet NFC mobile services zeker in de gaten gehouden worden als mogelijke uitbreiding naast de OV-chipkaart. Wel is het verstandig eerst te wennen aan de OV-chipkaart terwijl deze wordt uitgerold, en ondertussen kan worden geleerd van oplossingen en ervaringen in buitenlandse pilots met betrekking tot de business case en het organisatiemodel van NFC. De NFC mobiele telefoon biedt nieuwe mogelijkheden aan de klant, in een markt die meer en meer aan mobiele diensten gewend raakt. De technische sprong lijkt niet heel groot, aangezien NFC en OV-chipkaart leunen op dezelfde techniek en infrastructuur die dus al aanwezig is. Er is wel organisatorische verandering nodig, aangezien NFC samenwerking met extra partijen (telecom providers, fabrikanten van mobiele telefoons en chips) met zich meebrengt. Uit pilots in het buitenland volgt de randvoorwaarde dat naast “mobile ticketing” ook aanvullende functionaliteiten moeten worden aangeboden aan de gebruiker om levensvatbaar te zijn. Ook constateert men in het buitenland dat het lastig is om voor NFC mobiele services een harde, positieve business case te ontwikkelen en dat een goed organisatiemodel (“ecosystem”) complex is. Verder zal de rol van de geldinstelling groter worden met NFC dan nu voor Trans Link Systems het geval is bij de OVchipkaart, ervan uitgaande dat ook andere “micropayments” mogelijk worden.
16
| the way we see it
7.2
Aanbevelingen voor succesvolle NFC mobile services in Nederland
Om de kans op succes voor NFC mobiele services voor OV-bedrijven en voor retail in Nederland in de toekomst te vergroten, is het aan te raden om nader onderzoek te doen. Met name naar stakeholders, de business case en het organisatiemodel voor Nederland. Daarnaast worden hieronder enkele mogelijke tactieken voorgesteld: 1.
De bestaande nadelen moeten worden verbeterd
De klant moet uit meerdere diensten kunnen kiezen om hem over de streep te trekken.
Een heldere, positieve business case met voordelen voor alle partijen moet worden ontwikkeld; zeker kan geleerd worden van business cases in het buitenland.
Er dient een duidelijk organisatiemodel („ecosysteem‟) te worden opgezet, gebaseerd op deze business case. Zeker kan geleerd worden van organisatiemodellen in het buitenland.
Onderzocht moet worden hoe de huidige chip het aantal gewenste applicaties kan faciliteren op het gewenste veiligheidsniveau.
Het moet de klant aantrekkelijk worden gemaakt om een nieuwe NFC mobiel aan te schaffen door een financieel voordeel en ook keuze uit meerdere modellen telefoon in het vooruitzicht te stellen.
2.
Vervolgens moeten de bestaande kansen worden benut:
Leer van ervaringen van pilots in het buitenland, in het bijzonder van de keuzes in de business case en het organisatiemodel
Gebruik het momentum van markt en uitfasering chipknip, benader retail, OV-bedrijven, banken en overheid.
3.
En moeten de potentiële bedreigingen worden ondervangen:
Ontwikkel voldoende, gebruiksvriendelijke toepassingen en zorg voor voldoende veiligheid en dat tegen een redelijke prijs. Ook hier kan geleerd worden van pilots in het buitenland.
Informeer producenten van mobiele telefoons over het NFC initiatief, dit zal wellicht de productie van NFC mobiele telefoons stimuleren.
Onderzoek de kans van ontstaan van andere betaalmethoden en de geschiktheid hiervan ten opzichte van NFC mobile services.
Onderzoek de manieren van hacken en fraude in het buitenland en bedenk hiervoor oplossingen.
17
| the way we see it
Acknowledgements Voor dit artikel is gebruik gemaakt van deskresearch en daarnaast zijn interviews gehouden met Capgemini collega‟s die actief betrokken zijn bij het „OV-chipkaart‟ programma dan wel in „mobiel betalen‟ werkzaam zijn. De auteurs van dit artikel zijn erkentelijk voor de bijdragen van Capgemini collega‟s Wim Griffioen, Coen Schaap en Jeroen van Dinther.
18
Over Capgemini en de Collaborative Business Experience
Capgemini levert aantoonbaar toegevoegde waarde aan de prestaties en veranderingsprocessen van zijn klanten in een groot aantal branches. Dit gebeurt met een compleet en innovatief aanbod van consulting-, technology- en outsourcingdiensten, die vrijheid creëren in het ondernemerschap van de klanten. Daarbij werkt Capgemini op een onderscheidende manier - the Collaborative Business Experience™ - samen met zijn klanten aan het behalen van snellere en betere resultaten. Bovendien wordt gebruikgemaakt van het eigen wereldwijde leveringsmodel Rightshore®, met als doel de juiste balans te bieden in het beste talent van verschillende locaties dat als een team samenwerkt om de optimale oplossing voor klanten te creëren en leveren. Capgemini heeft vestigingen in meer dan 30 landen en heeft wereldwijd 90.000 medewerkers in dienst. De organisatie realiseerde in 2008 een omzet van 8,7 miljard euro. Meer informatie is beschikbaar op www.nl.capgemini.com. Rightshore® is een gedeponeerd handelsmerk van Capgemini.
i
Een vastrechtpropositie geeft recht op korting; vaak is hier aanschafkosten mee gemoeid. Als voorbeeld: een vastrechtpropositie van 50% korting op reisproducten in de daluren met als aanschafkosten €50,- per maand. ii
http://www.v3.co.uk/vnunet/news/2225154/commercial-nfc-rollout-cards
iii
http://www.cellular-news.com/story/33995.php
iv
http://www.v3.co.uk/vnunet/news/2225154/commercial-nfc-rollout-cards
v
http://www.telecoms.com/5727/nfc-receives-mobile-boost
vi
http://www.totaltele.com/view.aspx?C=0&ID=343003 http://www.americanbanker.com/issues/174_37/-372838-1.html
vii
viii
Contactless News, January 2008, http://www.contactlessnews.com/2008/01/29/bart-nfc-trial-first-to-use-mobiele-phones-to-payfor-fares-food/ ix
Card Technology, October 2007, http://www.cardtechnology.com/article.html?id=2007102934XVFNUV x
http://www.v3.co.uk/vnunet/news/2225154/commercial-nfc-rollout-cards
xi
Card Technology, October 2007, http://www.cardtechnology.com/article.html?id=2007102934XVFNUV xii
http://www.v3.co.uk/vnunet/news/2225154/commercial-nfc-rollout-cards
xiii
Card Technology, October 2007, http://www.cardtechnology.com/article.html?id=2007102934XVFNUV xiv
Mobiele NFC services, 11 januari 2007, GSM Association
19
xv
Interview met architect ticketing, Wim Griffioen en Coen Schaap
xvi
http://www.nfc-forum.org/resources/white_papers/Innovision_whitePaper3.pdf
xvii
Interview met architect ticketing, Wim Griffioen
xviii Privacy beleid, zoals gepubliceerd op de website: www.ov-chipkaart.nl xix http://www.v3.co.uk/vnunet/news/2225154/commercial-nfc-rollout-cards xx ‘Mobiele NFC services’, 11th January 2007, GSM Association xxi
http://www.cardtechnology.com/article.html?id=20070301OME6P5YI
20
