De onmetelijke veelzijdigheid

De onmetelijke veelzijdigheid

Hoewel Namibië zichzelf graag vermarkt als het land van de de grote leegte, van de ‘wide open spaces’, doet de sinds 1990 onafhankelijk staat zichzelf hiermee enigszins tekort. Namibië heeft een gevarieerdheid waar vrijwel geen enkel ander land aan kan tippen, cultureel, landschappelijk én biologisch. De vogelaar, botanicus, geoloog en antropoloog zullen na zelfs een jaar door Namibië gereisd te hebben, met pijn in het hart huiswaarts keren, in de wetenschap nog lang niet alles gezien hebben. Tekst en fotografie: Lex van den Bosch

56 SNP.NL magazine dec 2008

Namibië

van

SNP.NL magazine dec 2008

57

Afrika in een land In Namibië is vrijwel alles te vinden wat je van Afrika mag verwachten. Liefhebbers van het vochtige tropische Afrika kunnen hun hart ophalen bij de Victoria watervallen in het noordoosten. Hier wonen zwarte Bantoevolkeren als de Ovambo’s en de Caprivies en is de economie veelal informeel georganiseerd. Wat verder naar het zuiden kom je in de savannegordel, met eindeloze uitzichten over een zee van acacia’s en bizarre rotsformaties. Ook de zuidelijke

Het landschap van Zuid-Namibië is weids en indrukwekkend. woestijnen zijn van ongekende schoonheid. Hier zijn de hoogste zandduinen en de tweede canyon van de wereld te vinden. Wie voor de grote Afrikaanse zoogdieren komt, zal evenmin teleurgesteld worden. Het beroemde Etosha wildpark geldt als een van de beste plaatsen in Afrika om wild te zien. Bosjesmannen Ook in cultureel opzicht is Namibië veelzijdig. Hoewel er minder dan twee miljoen mensen wonen, is de diversiteit aan bevolkingsgroepen enorm. Sinds het voormalige Zuidwest-Afrika in 1990 onafhankelijk werd van ZuidAfrika, wordt het land geregeerd door de Ovambo’s, een Bantoevolk dat vooral in het noorden woont. Zeer bekend zijn de hottentotten en bosjesmannen, die tegenwoordig liever khoi en san genoemd worden. Deze kleine bruine mensen zijn de laatste vierhonderd jaar ernstig in het nauw gekomen door de oprukkende bantoes en blanken. Slechts weinigen hebben hun nomadische levenswijze kunnen voortzetten in de moderne tijd. Gelukkig is er tegenwoordig veel belangstelling voor deze kliktaal sprekende volkeren. Namibische gidsen die de vertelkunst beheersen, weten hun publiek te boeien met prachtige verhalen en legendes uit de khoi-sancultuur. En wie goed zoekt, kan in Namibië nog de stenen pijlpunten vinden die door de bosjesmannen werden gebruikt tijdens de jacht. Pionieren in het zuiden Een klein deel van de Namibiërs is van Europese afkomst. In het zeer dunbevolkte zuiden heeft het, ook voor ons Europeanen, beladen verleden zijn sporen nagelaten. ZuidAfrikaanse soldaten die tijdens het mandaat streden tegen de opstandelingen in het noorden, werden na afloop van hun diensttijd door de Zuid-Afrikaanse regering beloond met een stuk grond in het droge en lege zuiden van Namibië. Nog altijd heerst hier een pioniersmentaliteit en is Zuid-Afrikaans de voertaal in het openbare leven.


De boeren of plaasmense in het zuiden leven op grote extensieve farms en zijn voor het grootste deel zelfvoorzienend. Ze pompen hun eigen water op en bouwen zelf hun farmhuizen. Plaasmense hebben dan ook overal verstand van en repareren het liefst alles zelf. Met hun klompie skape en bokke en beperkte inkomen moeten ze het helemaal zelf zien te rooien. Door het geïsoleerde leven in de harde droge wereld zijn maatschappelijke veranderingen aan een aantal farmers voorbijgegaan. Vaak leven ze tussen hoop en vrees, onzeker over wat de toekomst hen zal brengen. Samen leven Elke bevolkingsgroep zal de reiziger tijdens zijn vakantie om begrip vragen als de onderwerpen apartheid en etniciteit wordt aangesneden. Dit kan af en toe confronterend zijn, maar ook interessant, zeker als je je probeert te verplaatsen in de beweegredenen en omstandigheden van het individu. Hadden wij zelf ook aan de ‘goede’ kant gestaan als we waren opgegroeid in een van apartheid doordrenkte maatschappij? Hadden we de moed en visie gehad om tegen de stroom in te roeien? Wie in de spiegel van de ethiek durft te kijken, kan veel over zichzelf leren in Namibië. Net als de zwarte volkeren ooit uit het noorden zijn komen afdalen en een plaats veroverden in Zuidelijk Afrika, hebben de blanken dat gedaan vanuit Europa en Zuid-Afrika. De enige optie is om er nu samen iets van te maken in het nieuwe Namibië, hoe groot de maatschappelijke problemen ook zijn. Wie overigens denkt dat het hebben van vooroordelen aan de blanken is voorbehouden, heeft het mis. Onder vrijwel alle bevolkingsgroepen in Namibië leven krachtige opvattingen over elkaars inborst. Onmetelijke weidsheid Het landschap van Zuid-Namibië is weids en indrukwekkend. Op de eerste plaats zijn er natuurlijk de rode zandduinen van Sossusvlei en de schitterende Fish River Canyon. Mooiere zandduinen zijn er op de wereld niet te vinden en de canyon wordt alleen verslagen door de Grand Canyon, zij het dat je het in Amerika moet doen zonder struisvogels en antilopen. Niet minder interessant zijn de onmetelijke vergezichten tussen deze highlights in. Wie door Zuid-Namibië reist wordt bevangen door de weidse panorama’s, de overweldigende leegte en de rust van de zuidelijke (half)woestijnen. De bovenmenselijke afmetingen missen hun uitwerking op de menselijke geest zelden. Hier is alle ruimte voor zomaar een gelukzalig moment of een filosofische overpeinzing onder de glasheldere sterrenhemel.

Namibië

Pinguïns langs de woestijn Ook de Namib, een van de oudste woestijnen ter wereld, is een plek om jezelf te verliezen. Met een neerslagcijfer van minder dan tien millimeter aan de kust, is het nauwelijks voorstelbaar hoe in deze hete kale wereld nog leven kan voorkomen. Als je de onherbergzame Namib inrijdt, borrelt onvermijdelijk de gedachte op dat pech met de auto krijgen wel het laatste is wat je wilt meemaken. Gelukkig blijkt er af en toe een voertuig aan de horizon te verschijnen; in geval van nood weet je dat er iemand zal zijn om je te helpen. De planten en dieren overleven hier op eigen kracht. De meesten verzamelen dauw om aan voldoende vocht te komen. Voor zonsopgang staan kevers rechtop om de het condenserende water naar hun monddelen te laten lopen. Planten nemen vocht op met hun bladeren of zijn in staat het diepe grondwater aan te boren. Om aan de hitte van de dag te ontkomen verbergen de meeste dieren in de Namib zich in het zand. Als ze naar boven komen om voedsel te zoeken, ligt de ingegraven side winder adder op de loer om ze te verschalken. De Namib dankt zijn bestaan aan een koude golfstroom in de Atlantische oceaan, de Benguelastroom. Direct aan zee is de temperatuur zo’n twintig graden lager dan in het binnenland en hangt vaak een grijze mist. Wees niet verbaasd als je hier een pinguïn aantreft, het oceaanwater is zo koud dat het dier hier kan over ov erle leve ven n. overleven.

Vrijwel alle spectaculaire diersoorten kan je in Etosha tegenkomen Braai aan zee Wie de Namib door het midden heeft doorkruist, komt in kustplaats Swakopmund. De bevolking van dit eigenaardige oord bestaat voor een groot deel uit etnische Duitsers. Ze zijn hier blijven hangen nadat ze in 1915 werden verslagen door de Zuid-Afrikanen. De Duitsers sturen hun kinderen naar Duitstalige scholen en spreken nog altijd onberispelijk Hoog-Duits. Swakopmund is bekend geworden door journalisten die er wel eens een uiting van Duits nationalisme hebben gevonden. Ook de Schwarwalderkirschtorte is vermaard. De stad wordt vaak gebruikt als uitvalsbasis om de pelsrobbenkolonie van Cape Cross te bezoeken. Je rijdt kilometers over zoutwegen door een volkomen desolaat landschap, dat hier en daar wordt onderbroken door een rij betonnen grills. De braais staan opgesteld langs de vloedlijn en worden bezet door stoere vissers met terreinwagens en vrieskisten. Waarschijnlijk zijn ze geplaatst in de Zuid-Afrikaanse tijd; de braai is

heilig in Zuid-Afrika, ook hier langs de kust. Na tachtig kilometer kom je bij de kolonie, waar het krioelt van de pelsrobben. Het schouwspel met de duizenden dieren is extra interessant in het zuidelijke voorjaar, wanneer er veel jonge dieren zijn en de enorme stieren hun harem verdedigen. Erg bevredigend om hier te fotograferen, want je kan erg dichtbij komen en de dieren laten zich niet verstoren. Afrikaanse zoogdieren Wie naar Namibië gaat, gaat naar de Etosha pan, het Namibische equivalent van het Krugerpark. Door het open karakter van het landschap is wild in Etosha makkelijk waar te nemen, vooral bij de watergaten. Zebra’s, koedoes en springbokken riskeren hier hun leven, zelfs als het watergat bezet wordt door leeuwen. Vrijwel alle spectaculaire soorten kan je in Etosha tegenkomen, al is het spotten van een jachtluipaard een stuk minder lastig in het Kgalagadi Transfrontier Park. Wie tijd ‘over’ heeft of een volgende keer naar zuidelijk Afrika gaat, wordt aangeraden dit landschappelijk zeer interessante park in de Kalahari te bezoeken. Windhoek In het centrale deel is hoofdstad Windhoek te vinden, aankomst- en vertrekpunt van de nieuwe SNP-reis door Namibië. De van een modern centrum voorziene stad is veel kleiner dan Schalknesburg of Kaapstad, maar ook hier heeft township Katatura de neiging steeds verder uit te dijen. Windhoek voelt klein als je in Namibië aankomt, maar opeens een stuk groter als je weer vertrekt. Je bemerkt met een schok dat de weidsheid en ruimte iets met je hebben gedaan, dat ze al in korte tijd vat op je hebben gekregen, een ervaring waar je levenslang naar terug kunt verlangen.


59

Leven op de farm Herinneringen aan mijn jaren in Namibië Er stopt een oude pick-up op ons erf. Een nors kijkende man stapt uit met een jachtgeweer over zijn schouder. Onder zijn dikke buik draagt hij een veel te kort blauw farmersbroekje, waar twee massieve benen onder vandaan komen. De man gaat tegen de deurpost staan en zegt niets. Aandachtig probeert hij de Nederlandse conversatie te volgen, die ik voer met mijn vriendin en mijn op bezoek zijnde ouders. De ontspannen sfeer is als sneeuw voor de zon verdwenen. Schalk zou later nog vaak terugkomen naar onze farm. Met twintig minuten rijden waren we immers zijn naaste buren. Langzaam zouden we voor elkaar ontdooien. Europese buren Schalk woont alleen in zijn caravan op zijn farm van vijfduizend hectare in Zuid-Namibië. Pogingen om een vrouw te vinden via een huwelijksadvertentie hebben tot nog toe niets opgeleverd. Met een Namawerknemer in een armoedig schuurtje en een duizendtal schapen en geiten moet hij het maar alleen zien te redden. Onlangs zijn twee buurfarms opgekocht door Europeanen. Ze willen er natuurgericht toerisme ontwikkelen en werk creëren voor de bevolking. De Namibiër die het project had opgestart is door de geldschieters vervangen voor een Europees paar, Loes en Lex. Een magere eigenwijze vent en een vrouw met een broek aan. Ze zijn niet eens Christelijk en Schalk vindt ze wel erg vrij.


Het is begin januari en bloedheet op de farm. Als de wind wegvalt en vochtige lucht uit het noorden binnen drijft, kan het onaangenaam heet worden. Bij de afdraai van de weg verschijnt een stofwolk aan de horizon die snel naderbij komt. Het blijkt buurman Schalk te zijn die even langskomt voor een boodschap. Hij stapt met een attachékoffertje en zijn onafscheidelijke jachtgeweer uit zijn zwaargebutste Mazda bakkie. Hij ziet er belachelijk uit in dit roze jaren vijftig pak. Zijn haar heeft hij met brillantine vastgeplakt op zijn schedel. Zo hebben we Schalk nog nooit gezien. Hij is onderweg naar de Duits Gereformeerde kerk in het dorp, honderdvijftig kilometer verderop. We zijn benieuwd hoe de andere leden van de kerk eruit zien. Eindelijk water Na een zomer lang hopen op regen, hebben we maar twintig millimeter in de regenmeter opgevangen. Volgens de statistieken hebben we ‘recht’ op honderd millimeter, maar dat zat er deze keer niet in. Schalk klaagt steen en been, want er is te weinig veld voor zijn vee en daarom moet hij bijvoeren met mielies, maïs. Behalve in de droge rivierbeddingen, waar de bomen het grondwater aanboren, is er nauwelijks nog groen op de farm. Maar ineens gebeurt het onvoorstelbare; er valt honderdenvier millimeter regen in achtenveertig uur. Oude mensen in het gebied kunnen zich niet heugen dat er ooit zoveel water naar beneden

Namibië

kwam in de winter. Er bloeien zelfs planten die ze nooit eerder hebben gezien. Er moet een watergat bijkomen op de farm. Johannes, een broodmagere Namawerknemer die veel te veel drinkt, en die we dagelijks laveloos uit het stof moeten opvissen als we hem ophalen in het dorp, weet nog wel een wichelroedeloper om de beste plek aan te wijzen voor het boorgat. Johannes is altijd van goede wil en met zijn trouwe en innemende karakter kunnen we het niet over ons hart verkrijgen hem te ontslaan. Het zou ook zijn einde betekenen, want door zijn drinkgedrag is hij veel vatbaarder voor tuberculose. We besluiten de wichelroedeloper te laten komen, maar laten ons ook adviseren door mensen met geologische kennis. Babatjie Lex Niet lang voor we weer naar Nederland zouden terugkeren, wordt om half zes op de deur geklopt. Slaperig doe ik open in mijn onderbroek. Het is Rosina. Mister, ‘Anna sy moet kraam’, zegt ze paniekerig. Ik schiet een hemd en korte broek aan en ren naar de Landcruiser. Met z’n tweeën helpen we Anna in de auto. We zijn het erf nog niet af of Rosina roept: ‘Anna, sy moet nu kraam!’. Naast me op de voorbank spreidt Anna haar benen. Voor ik besef wat er gebeurt, stroomt het vruchtwater door de auto en is een kind geboren. Rosina bindt direct de navelstreng af en wikkelt het veel te kleine kindje in een deken. Binnen twee uur racen we naar het ziekenhuis. Eerst over een 4x4 track door de rivierbedding, dan over tachtig kilometer gruispaaie en vervolgens over het bevrijdende teerpad. Het kind zou het halen. Toen ik later in het dorp terugkwam, bleek Anna haar babatjie naar me vernoemd te hebben. Nooit gedacht dat ik op deze manier mijn sporen in Afrika zou achterlaten.

Zelf op reis door indrukwekkend Namibië

Natuurreis door ‘s werelds mooiste woestijnen en parken, 18-daagse groepswandelreis vanuit hotels en luxe lodges Tijdens deze wandelreis gaat u op zoek naar luipaarden en ander wild de Kalahariwoestijn. U ziet de magnifieke steenwoestijn van het Namib-Naukluft park en de abrikooskleurige zandduinen bij Sossusvlei, de hoogste duinen ter wereld. In de lagunes van de Walvisbaai ziet u zeeleeuwen, flamingo’s en pelikanen. Bekijk oeroude rotsschilderingen van Bosjesmannen, temidden van de geologische sculpturen nabij Twijfelfontein. U gaat twee volle dagen op safari door het wildrijke Etosha.

Reiscode 140081 (nieuwe groepsreis in 2009) Vertrekdata in 2009 16 april, 16 juli en 17 september

Individuele selfdrives door Namibië • Great Explorer door de Kalahari-woestijn, 20-daagse individuele rondreis met huurauto langs hotels en lodges reiscode 286200 • Op zoek naar zwarte neushoorns en woestijnolifanten individuele 20-daagse rondreis met huurauto langs hotels en luxe lodges reiscode 286210 • Zuid-Afrika & Namibië: van Kaapstad tot Kgalagadi 21-daagse individuele rondreis per huurauto van Kaapstad tot Windhoek reiscode 288100


61

De onmetelijke veelzijdigheid

Recommend Documents