Uitgave 3
De nieuwste trends op kantoor.
Praktische tips voor verhuismanagement.
Ondubbelzinnig dubbelzinnig: wonderland kantoor.
Foto: GettyImages/Mel Svenson
Kleur als behaaglijkheidsfactor.
Who is Who: LUCY.D ................................................................................................... 4 Business impulsief ....................................................................................................... 7
Over groot nieuws, powervrouwen, sterke trends en vicieuze cirkels ...
What’s on your desk, Odile Decq? ................................................................................ 9
Iedereen die ons magazine Contact regelmatig doorbladert, zal het opvallen hoe complex de eisen voor een moderne kantooromgeving zijn geworden. Het hogere doel is daarbij steeds het optimaliseren van prestatie- en motivatiefactoren. De meest efficiënte manier om tot oplossingen te komen ligt voor de hand: de ontwikkeling van totaalconcepten die op ervaren Office Consulting, doordachte binnenarchitectuur, intelligente meubilering en creatieve ideeën zijn gebaseerd!
Praktische tips voor verhuismanagement ..................................................................... 16
Met deze noodzakelijke voorwaarde houden wij al jaren rekening en wij bieden onze klanten dan ook integrale concepten die veel verder gaan dan meubels alleen. Om dit prestatie-aspect in de toekomst nog zichtbaarder te maken, vullen wij vanaf nu onze merknaam ‘WiesnerHager’ aan met het begrip ‘Concept’.
Trends op kantoor ....................................................................................................... 10 Milieu: weg uit die vicieuze cirkel! ............................................................................... 12 Het bureau als podium ................................................................................................ 14
Referentieproject Trescon personeelsadvies .................................................................. 18 Ondubbelzinnig dubbelzinnig: wonderland kantoor ...................................................... 20 Kleur als behaaglijkheidsfactor .................................................................................... 22 Showroom .................................................................................................................. 24 Betere akoestiek op kantoor ........................................................................................ 26
Maar dat is lang niet al het nieuws uit deze uitgave van Contact: Wij hebben de design-powervrouwen LUCY.D in Wenen bezocht en een nieuwsgierige blik geworpen op het bureau van de Parijse sterarchitecte Odile Decq. Verder tonen wij u de nieuwste trends op kantoor en houden ons bezig met de vicieuze cirkel van de opwarming van het klimaat. En als toegift doen wij u praktische tips aan de hand voor uw volgende verhuizing, voor een betere akoestiek op kantoor en nog veel meer. Veel plezier bij het doorbladeren. Markus Wiesner
Impressum.
Uitgever: Wiesner Hager GmbH, Linzer Straße 22, A-4950 Altheim, T +43 (7723) 460-0, F +43 (7723) 460-331,
[email protected], www.wiesner-hager.com; Concept, redactie, art direction, layout: 360°ideas (partner van plenos); Vertaling Nederlands: Linguastar; Redigeren: Jac Buchholz. Onder voorbehoud van zet- en drukfouten. ©2012 Wiesner-Hager bv, Houtstraat 32h, NL-6102 BJ Echt, T +31 (475) 410222, F +31 (475) 410090
[email protected].
Who is Who
“
Iets alledaags dat niet alledaags is
Het product moet op het juiste moment bij de juiste mensen komen.
”
Sinds 2003 werken Mag. Barbara Ambrosz en Mag. Karin Santorso onder de naam LUCY.D samen. Voor Wiesner-Hager hebben zij de productgroep pulse (conferentietafel en -stoel) ontworpen. Wij bezochten de empathische ontwerpsters tijdens een ontbijt op de Weense ‘Naschmarkt’ en namen een kijkje in hun wereld.
Heeft zich tot een bestseller ontwik keld: het innovatieve theelepeltje ‘Tèo’ (Alessi) werd in 2011 op de New York Gift Fair onderscheiden met de ‘Accent on Design’ – excellence in productdesign.
U noemt uw designbureau ‘LUCY.D’. Hoe dat zo?
Een gelukkig toeval dus?
Karin: In de naam zit enerzijds het woord ‘lucide’, dat voor licht, helder, open staat. Anderzijds is ‘Lucy’ een vrouwelijke naam en ‘D’ staat ook voor design. Wij wilden iets positiefs, iets dat onze essentie weerspiegelt, en een soort eigen label creëren. Daarom LUCY.D.
Barbara: Het lijkt eerder iets typisch te zijn. Het juiste product moet op het juiste moment bij de juiste mensen terechtkomen. Zo was het ook met de mondgeblazen drinkschaal ‘Liquid Skin’, een designproject van de Universiteit voor Toegepaste Kunst. Twee jaar lang heb ik de schaal samen met Peter Rath van Lobmeyr Glas geperfectioneerd. Hij was zo enthousiast over het uiteindelijke product, dat hij het overal mee naartoe nam en presenteerde. Zo belandde de schaal ook in het Museum of Modern Art in New York.
Wat is uw credo, uw filosofie? Barbara: Ons design moet emotionaliseren. Wij willen alledaagse voorwerpen ontwikkelen die niet alledaags zijn, die een twist hebben, verrassen of een meerwaarde bieden. Zoals het theelepeltje ‘Tèo’.
Foto: FBI Photography
Dat u voor Alessi heeft ontworpen?
4 contact
Barbara Ambrosz und Karin Santorso
Karin: Oorspronkelijk hadden wij ‘Tèo’ al in 2007 voor een Duits bedrijf ontwikkeld. Door de economische crisis werd het echter nooit geproduceerd en belandde in de onderste bureaulade. In 2010 hebben wij het naar Alessi gestuurd, die hem direct wilden produceren. Met ‘Tèo’ kan men een theezakje uit het kopje tillen, dit door de lepelsteel trekkend uitpersen en dan wegleggen zonder dat het een knoeiboel wordt.
Welk idee zit er achter ‘Liquid Skin’? Barbara: Het draait om het elementair menselijk gebaar om water met twee handen uit een beek of bron te scheppen. Het glas is heel dun, fragiel en onderstreept door zijn vorm het zinnelijke aspect van het drinken. ‘Liquid Skin’ staat ook in een groot aantal andere musea en is voor ons een prachtig referentieproject.
contact 5
LUCY.D was in 2011 verantwoordelijk voor de gehele binnen architectuur van het Wombats City Hostel ‘The Naschmarkt’. Intussen hebben de ontwerpsters voor deze keten ook zaken in München en Boedapest voltooid.
Who is Who
Product
Foto: Georg Schnellnberger
Business impulsief Eenvoudige elegantie, openheid, comfort en veranderlijkheid zijn de belangrijkste kenmerken van het conferentieprogramma pulse. Het designconcept voor het tafelsysteem en de schaalstoel is afkomstig van het ontwerpduo LUCY.D.
Foto: Lobmeyr
‘Liquid Skin’ (J&L Lob meyr): de mondgeblazen drinkschaal van glas is behalve in het MoMA (New York) o.a. ook in het Victoria & Albert Museum (London) en in het Museum für Angewandte Kunst (Wenen) tentoongesteld.
culturele en traditionele gebeurtenissen, om hiermee uiteindelijk dan toch weer te breken en iets nieuws uit te vinden. Intussen is er ook de pulse conferentiestoel. Wat ligt aan de twee producten ten grondslag?
Karin: Wij kenden Markus Wiesner al van enkele evenementen. Op een dag werden wij door hem uitgenodigd om voor Wiesner-Hager te ontwerpen.
Barbara: Het zijn allebei cross-over-meubelstukken. De trend gaat duidelijk in de richting van versmelting van woonkamer en kantoor. Daarom hebben wij geprobeerd het huiselijke in het kantoorleven, in de vergaderruimte te brengen. Karin: De stoel biedt bijvoorbeeld veel zitvlak, iedereen kan zijn eigen behaaglijke positie vinden: wat vooral bij langere vergaderingen heel fijn is.
Wat was de uitdaging bij de pulse conferentietafel?
Wat staat als volgende op de agenda?
Barbara: Voor ons was het een compleet nieuwe richting en thematiek. Maar dat is voor ons aan het begin van een nieuw project meestal zo (lacht). Karin: Dat is ook het goede: wij gaan fris en onbevooroordeeld uiterst nauwkeurig op zoek naar trends. Wroeten en onderzoeken, van de bedrijfsgeschiedenis tot en met
Karin: Momenteel werken wij aan de verdere ontwikkeling van de Weense cafécultuur. En aan een doe-het-zelfproduct op het gebied van verlichting voor de Vienna Design Week. Barbara: Maar wat dat precies moet worden, weten we zelf nog niet (lacht).
Rendering: LUCY.D designstudio
Hoe kwam het tot de samenwerking met Wiesner-Hager?
6 contact
De pulse conferenti estoel is afkomstig uit de designkoker van LUCY.D. contact 7
What’s on your desk? Het modulaire pulse tafelsysteem biedt een groot aantal configuraties, klein en groot, als blok, open en gesloten. Het nieuwe kabelmanagement van het systeem bevindt zich onzichtbaar binnenin de centrale kolom en in de vast geïntegreerde horizontale kabelgoot en kan op twee niveaus worden gebruikt: enerzijds voor kabelgeleiding zelf, anderzijds op een niveau erboven voor het neerleggen of neerzetten van schrijfgerei, planten, dranken of snacks. pulse is een energieleverancier voor zowel mens als techniek. Het basisidee van de ontwerpsters lag in de verbinding van optische lichtheid met functioneel understatement, zonder echter afstand te hoeven doen van elegantie en hoogwaardigheid. Kenmerken die ook bij de gelijknamige conferentiestoel zijn terug te vinden.
03
04 01 02
09
05 06 07
What’s on your desk, Odile Decq? Het kantoor van de Parijse architecte Odile Decq ligt midden in het derde arrondissement, op slechts een steenworp afstand van de Place des Vosges. Het ligt in een smal steegje dat vrijwel geen enkele taxichauffeur kent; door een portaal komt men op de binnenplaats en vervolgens in het zichtbaar oude achterhuis. De klim naar de derde verdieping is een avontuur. Niet alleen in psychisch opzicht, maar vooral in fysiek opzicht: in het trappenhuis heerst gevaar voor instorting. De houten trappen die scheef van de muur omlaag hangen worden door provisorische steigers ondersteund, het piept en kraakt en knarst.
8 contact
© Fraunhofer IAO
“Ja, ik weet het, de trappen zijn levensgevaarlijk”, zegt de 57-jarige punk-lady, die recent het museum FRAC in Rennes heeft voltooid. “Enkele treden zijn al ingestort, en om de een of andere reden zijn de werklui niet in staat het ding zodanig te repareren dat het weer past. Ik wacht alleen nog maar tot het hele trappenhuis instort.” Maar voor wie eindelijk gezond en wel de derde verdieping bereikt, openbaart zich onder het dak een 250 vierkante meter groot atelier waarin ooit een werkplaats voor koperbuizen was gevestigd. Sinds oktober 1993 bevindt zich hier een architectenbureau dat, onder meer door de alom aanwezige kleur zwart, onmiskenbaar van dramatische, voor het toneel geschikte creativiteit getuigt. Collages hangen aan de muur, in de rekken zijn doorzichtige boxen met kleine architectuurmodellen opgestapeld, en overal zwarte meubels, zwarte voorwerpen, zwart gelakte, afgefakkelde materiaalmonHimmel ins Büro sters. “Ik voel mij hier erg lekker”, zegt deDen Dame Noir. “Wat zal ik zeggen? Ik houd holen: Die dynamische van zwart, en dit kantoor strookt helemaal met mijn persoon. Iets anders kan ik mij nauwelijks voorstellen.“ Wojciech Czaja Lichtdecke „Virtual Sky“
08
01
ossierkasten van metaal. Zwart, D zoals bijna alles in het kantoor van Decq.
02
De bureaulampen zijn afkomstig van de designwinkel Habitat, ongeveer 20 jaar geleden gekocht.
03
orkondes en architectuurprijzen. Decq: „Dat komt zelden voor. O En als dat wel zo is, dan word ik meestal in het buitenland onderscheiden. In Frankrijk houdt men niet van mij.“
04
an de muur hangt een contactafdruk uit 1998: „Dat was de A proefplot voor een catalogus. Ik vind de structuur mooi.“
05
Een kantoor vol appels: „Ik werk altijd op Apple. Het is wel duurder, maar daardoor ook mooier.“
06
07
08 09
„ Mijn bureau ligt behoorlijk vol. Vroeger lag de tafel minder vol, maar in de afgelopen vijf jaar, waarin ik bovendien directrice van de École Speciale d’Architecture was, ben ik nauwelijks aan ordenen en sorteren toegekomen. Alles heeft zich opgestapeld. Ik moet eindelijk weer eens gaan opruimen.“ Zwarte, afgevlamde materiaalmonsters voor een kunstproject. Het ‚Atom‘ (Abris Temporaires pour Oiseaux Migrateurs) is een tijdelijk asiel voor trekvogels, dat op de Foire Internationale d’Art Contemporain 2012 (FIAC) in de botanische tuin in Parijs is te zien. p de grond: portretfoto van Odile Decq uit 2007. Een collage O van vele losse foto‘s. In de doorzichtige boxen van plexiglas worden werkmodellen van diverse projecten bewaard. In totaal staan er in het kantoor van Decq zo‘n 700 van deze dozen. „Ik geloof dat we een kritische hoeveelheid hebben bereikt.“
10
at heel in de verte aan een masker of een totem doet denken, W is in werkelijkheid een krant. „Dat was een kunstproject voor een expositie in Rennes. Het papier is bedrukt met teksten en foto‘s, echter de krant is niet rechthoekig, maar in vleermuisvorm. Waarom ook niet? Ik houd van vleermuizen! Het zijn mijn lievelingsdieren.“
11
De installatie „EU citizens and Others“ is afkomstig van de Sloveense kunstenares Sejla Kameric. Daarmee wilde de Sloveense haar persoonlijke ervaring met de toetreding tot de EU in mei 2004 symboliseren. De afstand van de beide lichtbakken komt overeen met de normafstand op internationale luchthavens bij de paspoortcontrole.
Photo: ideenwerk GmbH/Ludwig Rosenlechner
Ontwerp: LUCY.D
10
Fotos: Wojciech Czaja
De schaalstoel is een hoogwaardige conferentiestoel die indruk maakt door zijn originele ontwerp: een combinatie van vormcitaten uit de jaren ‘60 van de vorige eeuw met moderne elementen maakt van de stoel een blikvanger voor zowel conferentieruimtes en managementkantoren als Business-Lounges. De taillering van de schaal werkt uitnodigend en toch omhullend. Door zijn royale zitvlak, de aangenaam verende rugleuning en het zachte kussen blijft de stoel comfortabel en behaaglijk, zelfs na urenlang zitten.
11
“
Foto: Haworth
Trendwatching
”
Flexibilisering is de eis van het ogenblik.
3.
4. Trends op kantoor De concurrentie wordt harder, de concurrentiedruk neemt toe. Nog werkt 70 procent van de mensen in klassieke, starre kamerkantoren, maar gezien de pijlsnelle ontwikkeling van informatie- en communicatietechnologieën wordt flexibilisering de nieuwe eis. Vijf grote trends drukken hun stempel op de planning en vormgeving van de kantoren van morgen.
1.
Mobiliteit Smartphones, tablets en notebooks maken ‘het kantoor’ mobiel en zorgen voor een vrije toegang tot gegevens, overal en altijd. Veel mensen werken steeds meer in decentrale Business Centers, thuis of onderweg.
2.
Netwerkvorming Klassieke hiërarchieën in bedrijven worden meer en meer vervangen door decentrale netwerken waarbinnen iedereen weliswaar binnen een team maar onafhankelijk van tijd en plaats zijn of haar prestatie levert. Traditioneel kantoorwerk wordt daardoor minder belangrijk.
10 contact
5.
Communicatie Snelheid en complexiteit zijn de sleutelfactoren van de hedendaagse communicatie. De moderne technologie zorgt voor de snelheid, maar bij complexe zaken speelt ook het belang van het persoonlijke gesprek. Dit vraagt om geschikte ruimteconcepten voor face-to-face-communicatie. Efficiëntie Wanneer de prestatiedruk stijgt, is een goed georganiseerde werkomgeving van groot belang. Een goede kantoorarchitectuur is de basis voor efficiënte werkprocessen en ondersteunt de communicatie. Optimaal gebruik maken van ruimte en intelligente, kostenbesparende gebruiksconcepten worden heel erg belangrijk. Vormgeving Verzorgd design in de binnenarchitectuur en met betrekking tot het meubilair wordt zienderogen belangrijker. Goede office-architectuur verhoogt de motivatie en prestatiebereidheid van de medewerkers en communiceert de Corporate Identity van het bedrijf. Het puristisch-functionele design van de afgelopen jaren heeft zijn tijd gehad en wordt verzacht door emotionele kenmerken. Medewerkers en bezoekers moeten zich prettig voelen in hun omgeving. Met dat doel worden omgevingen met een heel eigen karakter gecreëerd zoals Working Cafés, Crossways en Lounges. Open middenzones bevorderen de informele communicatie, ruimtes om zich in terug te trekken maken reflectie en tot rust komen mogelijk. De consequentie hieruit Bij het inrichten van een kantoor- of werkruimte kan met behulp van actuele trends, zowel functioneel als wat de vormgeving betreft, op uiteenlopende manieren worden ingespeeld op de hierboven genoemde ontwikkelingen. Middenzone Open middenzones bevorderen de communicatie en worden ook met regelmaat als mogelijkheid om zich terug te trekken gebruikt. Bij deze keuze kunnen eenvoudige zit-/sta-oplossingen worden gecombineerd met lounge- of cafetaria-meubels evenals gedeeltelijk mobiele scheidingsschotten en kasten.
Zit-/sta-werkplekken en meubels voor staande communicatie Niet alleen in hoogte verstelbare werkplekken, maar ook korte staande vergaderingen (met ondersteuning van statafels en barstoelen) worden steeds populairder. Deze benadering is niet alleen uit ergonomisch oogpunt praktisch, maar heeft ook een positieve uitwerking op de efficiëntie van de communicatie, omdat deze meestal doelgerichter is dan traditionele vergaderingen waarbij men zit. Werkplek Containers en sideboards worden steeds vaker voorzien van zitkussens en nodigen uit tot korte besprekingen op de werkplek. Verborgen techniek vereenvoudigt de processen. Derde niveaus worden designgerichter en geven de werkplek een oppepper. Kleuren en vormen Het kantoor krijgt steeds meer kleur. Alles wat de architectuur accentueert en zorgt voor een harmonieuze kleurenwereld ter bevordering van welzijn en bedrijfscultuur, is toegestaan. Nieuwe techniek in communicatieomgevingen In vergaderruimtes wordt de professionele integratie van nieuwe technologieën voor visualisatie en multimediatoepassingen steeds belangrijker. Gestandaardiseerde inbouwoplossingen voor bekabeling, presentatie en koppeling zijn sterk in opkomst. Video conferencing en daarmee gepaard gaande ruimte-oplossingen worden een onderwerp van belang.
contact 11
Ökologie
Weg uit die vicieuze cirkel! Maar hoe? In de vorige Contact informeerden wij de lezer over onze inzet op het gebied van duurzaamheid en de door Wiesner-Hager uitgegeven milieuproductverklaringen. Deze keer houden wij ons bezig met het probleem zelf en het grote belang van onze inzet!
Hier draait het allemaal om: de opwarming van het klimaat. Alleen al in de afgelopen tien jaar zijn er meerdere keren overstromingen geweest die gewoonlijk eens in de honderd jaar voorkomen, de alpengletsjers worden snel kleiner, hete en droge zomers: ook bij ons zijn er steeds meer tekenen te zien van een sluipende klimaatverandering, waarvan de oorzaken volgens gerenommeerde wetenschappers allang zijn aangetoond. De oorzaken. De straling van de zon raakt vanuit het heelal als zichtbaar en ultraviolet licht het aardoppervlak en wordt daarbij gedeeltelijk omgezet in warmtestraling. De luchtlaag houdt deze infraroodstraling tegen en zorgt zo net als een kas voor een gemiddelde aardetemperatuur van circa 15°C. Voor dit natuurlijke broeikaseffect, waaraan wij het leven op aarde danken, zorgen voornamelijk de in de lucht opgeloste waterdamp en het van biologische kringloopprocessen afkomstige kooldioxide. Wanneer men geologische en kosmische uitzonderingsverschijnselen even buiten beschouwing laat, zou zonder menselijk ingrijpen het
Het verkeer in Oostenrijk veroorzaakte in 2010 22,5 miljoen ton CO2 . (Bron: Umweltbundesamt (Oostenrijks bureau voor milieuzaken))
kooldioxidegehalte in de atmosfeer nagenoeg constant blijven. Daarvoor zorgt de door de fotosynthese veroorzaakte balans tussen groeiende, d.w.z. CO2-bindende en afstervende planten. Als echter het aandeel van deze zogenoemde broeikasgassen wordt
De uitwerkingen. De zo tot stand gekomen temperatuurverhoging leidt door een sterkere verdamping boven de zeeën tot een toename van het waterdampgehalte in de lucht en zorgt zo net als een vicieuze cirkel voor een extra versnelling van het broeikasgaseffect. Het zou echter verkeerd zijn dit probleem alleen aan kooldioxide toe te schrijven. De moderne landbouw draagt eveneens in ernstige mate bij aan de opwarming van de aarde. Zo zorgt bijvoorbeeld een kilogram methaan, zoals dit bij het houden van koeien of in de intensieve rijstbouw ontstaat, voor een 25-voudig broeikasgaseffect van CO2. En er zijn stoffen die nog veel problematischer zijn. Desondanks is kooldioxide vanwege de enorme uitgestoten hoeveelheden, wat te danken is aan de menselijke honger naar energie en streven naar mobiliteit, toch wel de grootste boosdoener. De aanzet tot een oplossing. De oplossing van het probleem ligt daarom in de eerste plaats bij de vermindering van het verbruik van fossiele brandstoffen. Dat daarbij de enorme vleesconsumptie en de intensieve landbouw niet buiten beschouwing mogen worden gelaten, is vanzelfsprekend. In de levenscyclusanalyse van bedrijven wordt onder andere de door die bedrijven veroorzaakte uitstoot van broeikasgassen naar voren gebracht en in EPD’s omgeslagen naar de desbetreffende producten. Om de werking van een groot aantal verschillende broeikasgassen overzichtelijk in
De landbouw produceerde in 2010 ca. 7,4 miljoen ton CO2. De industrie in Oostenrijk heeft in 2010 24,7 miljoen ton CO2 uitgestoten. (Bron: Umweltbundesamt (Oostenrijks bureau voor milieuzaken))
verhoogd door antropogene, dus menselijke invloeden, dan is een temperatuurstijging met ernstige uitwerkingen te verwachten. De geobserveerde klimaatveranderingen zijn in de eerste plaats te wijten aan de verbranding van fossiele brandstoffen zoals kolen of aardolie. De omvorming van afgestorven planten en dieren naar deze bodemschatten vond meer dan miljoenen jaren geleden op de zeebodem plaats. Het zuurstofgebrek verhinderde verrotting en zodoende de vorming van kooldioxide. Wanneer dit gedurende een bijna oneindig lange periode gebonden kooldioxide nu plotseling vrijkomt bij de menselijke energiewinning, dan is een snelle toename van de CO2-concentratie in de lucht het gevolg. Deze stijging kan sinds het begin van de industrialisering, dus sinds ruim 150 jaar (in termen van de geschiedenis van de aarde een oogwenk), worden waargenomen, waarbij de concentratie in de afgelopen decennia sterk is toegenomen.
(Bron: Umweltbundesamt (Oostenrijks bureau voor milieuzaken))
één enkel cijfer, het Global Warming Potential (GWP) tot uitdrukking te kunnen brengen, worden alle broeikasgassen omgerekend naar kooldioxide-equivalenten. Natuurlijk wordt in de milieuproductverklaringen niet alleen rekening gehouden met de milieu-impact van ons bedrijf, maar met alle industriële processen van de gehele waardeketen. Zo worden de grondstofwinning en de vervaardiging van voorproducten net zo goed meegerekend als latere afvoerprocessen of alle transporten langs de productlevenscyclus. Uiteindelijk doet een EPD een vergelijkende uitspraak over de milieu-impact van producten. Gerhard Steigthaler, M.Sc., Environmental Management
Vergelijk: Nederland had in 2010 een totale CO2 uitstoot van 186.0 miljoen ton CO2 . (bron: Ministerie van VROM; Planbureau voor de leefomgeving)
Bilder: Shutterstock (SoleilC, matsiash iryna, kornik)
12 contact
contact 13
Studie tion Cultures, Basel, Birkhäuser Verlag 2012) beschouwen dit als een uitdrukking van het feit dat wij ook in onze jachtige werkomgeving de mogelijkheid zoeken onze individualiteit uit te dragen en ons territorium te markeren. De menselijke basisbehoefte aan identificatie en geborgenheid komt daarbij duidelijk zichtbaar aan het licht.
Het bureau als podium Niet alleen de manier waarop wij ons kleden geeft, bewust of onbewust, informatie over wie we zijn en hoe we ons voelen. Ook onze bureaus weerspiegelen op accurate wijze zowel de status als de persoonlijke voorkeuren en verlangens van degenen die eraan werken.
Uit statistieken blijkt dat kantoormedewerkers ruim zeven jaar op hun werkplek doorbrengen, het grootste gedeelte daarvan aan het eigen bureau. Reden genoeg voor de Köln International School of Design (KISD) om een breed opgezette studie over bureaucultuur uit te voeren. Gedurende een periode van zes maanden werden in elf landen op vijf continenten ca. 700 bureaus van mannen en vrouwen in de branches bankwezen, call centers, administratie en designbureaus gefotografeerd en New York/USA: onder de loep genomen. Daarbij Medewerker verkoop werden op elk bureau gemiddeld binnendienst meer dan twaalf voorwerpen aangetroffen die niets met het eigenlijke werkproces te maken hebben.
Hong Kong: Designer
Barcelona/Spanje: medewerker bank
Bij de beoordeling van het materiaal werden zowel interculturele als branche- en geslachtsspecifieke bijzonderheden duidelijk zichtbaar. De indrukwekkende foto’s geven aan op wat voor uiteenlopende wijzen kantoormedewerkers over de hele wereld hun bureaus gebruiken. Vaak beantwoordt dit gedrag ook aan volstrekt gangbare clichés. Vrouwen omringen zich met meer en deels pluizige voorwerpen dan hun mannelijke collega’s en creëren graag een pastelkleurige sfeer. Mannen daarentegen zetten eerder in op donkere kleuren en markeren hun werkplek met sportaccessoires, speelgoedauto’s en vechtsportfiguren. Bij de branchevergelijking bleken bureaus in de administratieve sector op lange termijn ‘huiselijker’ ingericht te zijn, in call centers eerder neutraal, omdat meerdere personen in ploegendiensten aan één bureau werken. Bureaus in designstudio’s worden in Europa en Westerse landen eerder ‘klinisch’ wit gepresenteerd, in Azië daarentegen kakelbont. In de vergelijking met Azië zijn ook grote culturele verschillen tussen beide continenten te zien. In Taiwan werden gemiddeld 20 voorwerpen op een bureau aangetroffen, in Hongkong zelfs tegen de 40. De verklaring voor dit fenomeen: “Aziaten leven vaak op een veel kleinere ruimte samen dan Europeanen of Amerikanen”, aldus Brandes en Erlhof. “Daardoor hebben zij een heel ander begrip van volheid en leegte.”
Uta Brandes en Michael Erlhoff, de uitgevers van de studie (My Desk is My Castle. Exploring Personalisa-
14 contact
Cairo/Egypte: Designer
Tegenwoordig geven veel experts het bureau als individuele werkplek geen grote toekomst. De trend gaat volgens hen naar de “bureaunomade”, die steeds weer opnieuw op zoek is naar zijn werkplek, afhankelijk van de situatie zelfs meerdere keren per dag. Een standpunt dat bij de designtheoreticus Michael Erlhoff op weinig bijval kan rekenen. Voor hem is duidelijk dat de werkende mens een territorium nodig heeft waarin hij zich geborgen voelt. Zijn credo: “Het nomadische is een illusie.“
Taipeh/Taiwan: Medewerker verzekeringen
Curitiba/Brazilië: Medewerkster callcenter
contact 15
Organisation
Hup in de doos!
Praktische tips voor verhuismanagement Wenn es bloß so einfach wäre – einpacken, umsiedeln, auspacken. Ein Büroumzug klingt zunächst banal, ist aber durchaus eine Herausforderung für alle Beteiligten: Häufig entpuppen sich Umzüge als wahrer Hindernislauf, an dessen Ende Chaos statt Ordnung steht.
Waarom is dat eigenlijk zo? Het antwoord van de verhuisspecialisten van Roomware Office Consulting op deze vraag is tamelijk eenvoudig: alles moet snel gaan, maar dat gaat meestal ten koste van een zorgvuldige voorbereiding. Als vuistregel voor de verhuizing geldt: 80 procent van het succes ligt in de voorbereiding. Het doel bij verhuizingen is duidelijk: de storingen en onderbrekingen voor de medewerkers zo minimaal mogelijk houden of zelfs helemaal uitsluiten (bijv. bij verhuizingen in het weekeinde). Vooral grotere verhuizingen of verhuizingen met bijzondere eisen worden daarom, voor zover aanwezig, door interne Facility Management-afdelingen of externe specialisten begeleid, die meestal ook de vakkundige planning voor de nieuwe kantoorlocatie op zich nemen. Na voltooiing van het kantoorontwerp voor het nieuwe kantoor
De belangrijkste punten voor uw controlelijst, om ervoor te zorgen dat u bij elke verhuizing het overzicht behoudt:
Foto: GettyImages/Mel Svenson
• • • •
16 contact
• • • • • • • • •
Datums plannen en vastleggen Medewerkers informeren Inventarisatie Eventuele aanvullende nieuwe meubels en apparatuur vastleggen en bestellen Weggooien en afvoeren Verhuismaterialen en logistiek organiseren Verpakken, etiketten plakken en schrijven Ruimtes en wegen toegankelijk maken Verantwoordelijkheden vastleggen en bereikbaarheid garanderen Transport Opbouw en montage Functionaliteit van meubels, media en techniek Business as usual
Foto: Shutterstock/Winston Link
Was het maar zo eenvoudig: inpakken, verhuizen, uitpakken. Een kantoorverhuizing klinkt in eerste instantie banaal, maar is beslist een uitdaging voor alle betrokkenen: vaak ontpoppen verhuizingen zich tot een ware hindernisloop, met aan het eind chaos in plaats van orde.
start de verhuisplanning met de inventarisatie. Er worden inventarislijsten opgesteld waarin is vastgelegd aan welke persoon op welke plek de inventaris is toegewezen. Eenvoud staat ook hier garant voor effectiviteit. De belangrijkste deugden hiervoor zijn zorgvuldigheid, nauwkeurigheid en nauwgezetheid: per slot van rekening wil niemand dat ‘mevrouw Jansen van de receptie’ op haar werkplek plotseling de computer van ‘de heer Pietersen uit de productontwikkeling’ aantreft. Tijd om weg te gooien. Overigens is de periode van de verhuisplanning een goede gelegenheid afscheid te nemen van achterhaalde zaken: heel wat oude inventaris, of dit nu meubels, apparaten of documenten zijn, kan bij verhuizingen worden weggegooid of afgevoerd. Een upgrade van meubels, zoals bureaustoelen, kan ook een belangrijke bijdrage voor de aanpassing aan moderne werkplekergonomie zijn. Als de timing is vastgelegd en de tijd voor de verhuizing is gekomen, dan is het voor de inventaris ‘hup in de doos’: geordende verpakking en overzichtelijke etiketten en opschriften zorgen ervoor dat ook bij aankomst in het nieuwe kantoor het overzicht behouden blijft en een snelle en juiste toewijzing kan plaatsvinden.
contact 17
Referenzprojekt
Verleden ontmoet toekomst Zelfbewustzijn, degelijkheid en ingetogenheid: hierop zijn de planning en vormgeving van het nieuwe kantoorgebouw van Trescon Personeelsadvies gebaseerd. Een project dat van het integrale kantoorontwerp, Office Consulting en binnenarchitectuur tot en met de meubilering helemaal door Wiesner-Hager en Roomware Consulting werd begeleid.
Trescon is een gerenommeerd bedrijf voor personeelsadvies dat eind juli 2012 van Urfahr naar de centrale Europaplatz in Linz verhuisde. De integratie van een modern kantoor in een historisch gebouw bleek een interessante uitdaging voor Roomware Consulting. Met een houten vloer in het kantoorgebouw als basis, maakte Roomware Consulting het concept voor muren en plafonds evenals kleuren en verlichting. Om in elke ruimte de optimale lichtomstandigheden te creëren, werden de verlichtingsmiddelen op de verschillende eisen afgestemd. Wat de meubilering betreft moesten de moderne kantoormeubelen van Wiesner-Hager worden gecombineerd met de antieke stukken en accessoires van de opdrachtgever. De entree is door de combinatie van koel blauw op de muren en antieke houten meubels vriendelijk en uitnodigend ingericht. De integratie van zitmeubels en een lounge nodigt de medewerkers uit om de gang ook als middenzone te gebruiken. De moderne werkplekken zijn conform de specifieke eisen van de personeelsadviseurs ingericht. De werktafel pure, de ayo bureaustoel en het opbergruimteprogramma float_fx vormen gezamenlijk een degelijke en functionele werkomgeving. In de vergaderruimte wordt alertheid en een goede stemming tijdens lange vergaderingen gegarandeerd door de communicatietafel clip en de stapelstoel publix. Een doordacht advies- en vormgevingsconcept en de intensieve samenwerking met de klant hebben uiteindelijk van het spanningsveld van oud en nieuw, traditioneel en modern een geslaagd en uitnodigend interieur gemaakt.
18 contact
contact 19
Büros aus aller Welt
Ondubbelzinnig dubbelzinnig: wonderland kantoor Het Hybrid Office in Los Angeles spoort aan tot nadenken over het kantoor van de toekomst. Architect Edward Ogosta levert niet alleen inspirerende beelden, maar ook een portie voorpret voorafgaand aan de bouw.
Edward Ogosta is niet alleen architect, maar ook een goochelaar op het gebied van digitale visualisatie. “Och, u bedoelt het Hybrid Office! Ja, u bent niet de eerste die denkt dat dit een echt bestaand project is”, legt de vriendelijke stem aan de telefoon uit. “Maar dan moet ik u teleurstellen. Dat zijn allemaal 3d-omzettingen. Ik wacht al maandenlang op het ‘go’ van mijn opdrachtgevers. Zoals het ernaar uitziet, zou het volgend jaar kunnen beginnen. Dan kunnen we eindelijk beginnen te bouwen.” Als dat het geval is dan zal men misschien op een dag kunnen lezen: Fast-Food-tenten, pakhuizen en goedkope dumpwinkels, zover het oog reikt. Een typisch stukje Amerikaanse ‘suburbia’ aan de rand van Los Angeles. Robert Venturi en Denise Scott Brown, de ouders van het stedenbouwkundige handboek Learning from Las Vegas, zouden er zichtbaar plezier in hebben. Met een brede grijns zouden zij langs de straten zonder trottoirs wandelen en een lofrede houden op de opgemaakte en versierde tenten, op de zogenoemde decorated sheds. Maar een van deze schijnbaar oppervlakkige zaken heeft het goed voor elkaar. Het ca. 600 vierkante meter grote magazijn van het Californische media-agentschap Hybrid Office werd namelijk helemaal verbouwd, terwijl de naar buiten toe eenvoudige en onopvallende gevel bewaard is gebleven. Ook de eerste indruk binnen in de hal van gewapend beton wordt gekenmerkt door luchtigheid en een terughoudende kleurstelling. Alles wit. Minimalisme in zijn zuiverste vorm. Hier kan de creatieve geest van de reclamemakers en mediakunstenaars zich vrij ontplooien.
Pas in tweede en derde instantie openbaart zich de spitse humor van Ed Ogosta. “Klassieke kantoorarchitectuur vind ik saai en ik kan mij niet voorstellen hoe in zo’n ongeïnspireerd landschap goede, verfrissende ideeën kunnen gedijen”, aldus de architect. “Vooral voor de creatieve sector vind ik het belangrijk de grenzen van zuivere functionaliteit te doorbreken en een verhaal te vertellen. Zelfs met de banaalste woorden kan daarbij een spannend verhaal ontstaan. Het hangt er alleen vanaf hoe de woorden met elkaar worden gecombineerd.” Het verhaal in het wonderland Hybrid Office is nogal verfrissend: daar worden boekenrekken gekruist met amfitheaters (book-arena), werkkamers met berglandschappen (mountainoffices), bureaus met eengezinswoningen (house-tables), fauteuils met reuzenbomen (tree-chairs) en lichte ramen met donkere holen (sky-caves). Het resultaat van dit transdisciplinaire mengsel van natuur, architectuur en meubilair is een mooie, vrolijke potpourri van verschillende ruimtesequenties die tussen koel oppervlak en warm scheepstriplex oscilleren. Nog zijn er geen mensen. Maar men kan zich goed voorstellen hoe leden van een denktank binnenkort op de treden van het amfitheater zullen zitten en in loodzware kunstboeken snuffelen, hoe de jonge grafische vormgevers hun koppen bij elkaar zullen steken in de inrichting van de huisboxen, hoe de telefonerende mens zich zal terugtrekken in zijn boomstronken, om daar akoestisch ongestoord te kunnen praten met de persoon aan de andere kant van de lijn. De verscheidenheid aan werk- en terugtrekmogelijkheden is enorm. Bij alle dialectiek is de grootste deugd van het hybride kantoor zijn terughoudendheid: de grap van de architect dringt zich
absoluut niet op, maar er kan in het beste geval naar geluisterd en om gelachen worden, als men daar net zin in heeft. In andere gevallen trekt de inrichting van het interieur zich terug achter het etiket van een mooi, vriendelijk design. “Ik wil toch niemand iets opdringen”, aldus Ogosta. “Maar wanneer ik er een bijdrage aan kan leveren dat er voor elke persoon, voor elke werksituatie en voor elke gemoedsgesteldheid op een dag de juiste plek om te werken is, dan is al veel bereikt.” Het Hybrid Office doet zijn naam in elk opzicht eer aan. Het is een hybride van tegenstrijdige voorwerpen die uit verschillende cultuurwerelden afkomstig zijn. Het is in de zin van Venturi en Scott Brown een hybride van decorated sheds en voor zichzelf sprekende ducks, die geen verdere uitleg meer behoeven. Bovenal is het echter een hybride van hedendaags wishful thinking en spoedige realiteit, die zonder twijfel een waardevolle bijdrage aan het dagelijks werk en het begrip van creatieve bezigheid zal leveren. Ogosta: “Het Hybrid Office is een aansporing om na te denken over de manier waarop wij ruimte en milieu in beslag nemen.” Wanneer alleen al die 3d-ontwerpen zo’n inspirerende werkelijkheid vormen, wat kunnen wij dan voor wonderbaarlijks aan gebouwde ruimtes verwachten? Wojciech Czaja Beeldmateriaal: Edward Ogosta Architecture, Culver City
Die „sky-cave“ is een kleine Rust oase voor tussendoor.
Maak van twee één: het boekenrek wordt een innovatieve zitgelegenheid.
20 contact
contact 21
Innenarchitektur
Innenarchitektur
Kleur als behaaglijkheidsfactor Sappig appelgroen of misschien liever toch een zacht seringenpaars? Eentonige kantoren in bleke non-kleuren behoren tot het verleden.
Behaaglijkheidsfactor en als motivatie voor de medewerkers, maar ook met een positieve invloed op het prestatievermogen en de efficiëntie: het foutpercentage van medewerkers is in ruimtes met kleur aantoonbaar lager dan in grijs-beige en natuurlijk getinte ruimtes. Er moet echter op enkele vuistregels worden gelet, want gezichtsstoornissen, concentratiegebrek, prikkelbaarheid en vermoeidheidsverschijnselen kunnen het directe gevolg van een verkeerde kleurstelling zijn. Dus geldt: gekleurd is niet hetzelfde als bont! Geen Disneyland dus, maar ruimtes die als rustig en zacht worden ervaren. Decent gekozen grondkleuren, bewust geplaatste accenten, ze laten een evenwichtige spanning ontstaan. Door het gerichte gebruik van lichte en donkere, koele en warme kleuren kunnen bovendien de proporties van ruimtes worden veranderd. Een donker plafond bijvoorbeeld laat hoge ruimtes lager lijken, smalle gangen worden door lichte muren optisch verbreed en lange gangen worden door verzadigde tinten verkort. Aan de opeenvolging van afzonderlijke kleuren moet daarbij net zoveel aandacht worden besteed als aan de grootte van de toegepaste kleurvlakken. Hoe zorgvuldiger de afstemming van nuance, helderheid en verzadiging van de kleuren, des te doelgerichter en harmonieuzer is het resultaat.
De werking van kleuren en hun bewuste toepassing – nog een belangrijke invloedsfactor bij de vormgeving van de werkplek. Hier een paar voorbeelden:
22 contact
Geel kan op de vloer verontrustend zijn, maar werkt op de muren stimulerend en is zodoende geschikt voor creatieve ruimtes en ruimtes waar ideeën ontstaan. Moet in communicatievertrekken worden vermeden, om geen onrust op te wekken.
Blauw als koele kleur moet met warme tinten worden gecombineerd, zodat de medewerkers op kantoor het niet koud hebben. Deze kleur is goed voor de concentratie, bevordert communicatie en zorgt voor duidelijkheid.
Groen ontspant op kantoor en werkt vitaliserend. Pauzezones en recreatielokalen die in groentinten zijn geaccentueerd, kunnen zo extra nervositeit en prikkelbaarheid tegengaan.
De kleur die misschien wel de meeste aandacht trekt, is rood en deze moet dan ook behoedzaam worden toegepast. Als de kleur te intensief is, werkt dat verontrustend en kunnen personen in het vertrek zelfs agressief worden. Daarom slechts gericht accenten plaatsen.
Voor de vloer is bijvoorbeeld de kleur bruin heel geschikt, omdat die een dragende en duurzame uitstraling heeft. Als kleur voor het plafond moet bruin echter worden vermeden, omdat er anders een drukkende sfeer ontstaat.
In vertrekken waar het er vaak heet aan toegaat, zijn zachte kleuren zoals roze of seringenpaars geschikt; die gaan agressie en onrust tegen. Accessoires of gordijnen in deze tinten brengen ontspanning in conferentieen vergaderruimtes.
contact 23
Showroom
Showroom Samenwerken, communiceren, regenereren – en dat alles in één ruimte? Bij flexibele meubelprogramma’s maakt dat niets uit. Ze passen zich heel eenvoudig aan de diverse soorten gebruik aan. De multifunctionele stoel update_bistro en het communicatietafelprogramma veron zijn hier twee voorbeelden van: decent, eenvoudig, licht, comfortabel. En vriendelijk voor het budget.
update_bistro De oorspronkelijk voor de cafetariaomgeving ontworpen update_bistro vindt ook in communicatieomgevingen steeds meer fans. Met zijn slanke, eenvoudige vorm en de verschillende stofferingsvarianten is het de ultieme stoel voor vergadering en seminar, meer tevens als bijzetstoel op kantoor. De lichtgewicht (vanaf 5 kg) is bovendien stapelbaar tot maximaal acht stoelen, wat een mobiel gebruik extra gemakkelijk maakt. Ontwerp: arge 2
veron COMMUNICATIETAFEL veron kan in communicatieomgevingen zoals vergader- en conferentieruimtes perfect worden gebruikt. Daarbij biedt veron professionele mogelijkheden voor techniek-integratie, van het eenvoudig aansluiten van notebooks tot en met videoconferentie. Met zijn verschillende statafel-formaten is veron ook optimaal geschikt voor sociale communicatie en snelle informatie-uitwisseling, bijv. in foyers, Crossways of Meetingpoints. Alle statafelformaten kunnen als optie worden geëlektrificeerd voor eenvoudig inpluggen van mobiele technische apparatuur. Ontwerp: greutmann bolzern
24 contact
contact 25
Akustik
Betere akoestiek op kantoor
s: eau v r i o n n volawaai e d l e rbe nde Voo schille ver n )
B 30 d 48 dB
m stere nd : 1 Flui (afsta n e k e r sp ) Zacht tand : 1 m fs (a n e ek Hard spr g aanbevolen Gehoorbeschermin
78 dB
85 dB
Cirkelzaag 90 dB Discotheek
Pijndre mpel 100 dB
Meer communicatie – minder lawaai
130 dB
Foto: Shutterstock/Piotr Marcinski
Kan het op kantoor ook te stil zijn? In principe kan een kantoorruimte niet ‘teveel gedempt’ worden. Toch ervaren mensen extreme stilte, wanneer geen andere personen in het vertrek zijn, als uiterst onaangenaam. Ze zijn gewend aan basisgeluiden van techniek, telefoongesprekken enz. Voor dergelijke gevallen werd ‘soundmasking’ gecreëerd. Daarbij wordt geprobeerd het voortdurend schommelende geluidsniveau van een kantooromgeving indien mogelijk in evenwicht te brengen, wat het akoestische welzijn van de medewerkers verhoogt. Zowel een teveel als een te weinig aan geluid wordt verbloemd met een bewust toegepast digitaal ‘geluidsbehang’.
Open kantoorstructuren, van de klassieke kantoortuin tot en met teamkantoren met een geoptimaliseerde workflow, zijn sterk in opkomst. Aanleiding daarvoor zijn de moderne werkvormen en de toegenomen behoefte aan communicatie. Met de kantoormuren valt echter ook de bescherming tegen lawaai weg. Wanneer het om het akoestische welzijn gaat, is er dus vraag naar creatieve kantoorconcepten.
26 contact
idstechnische voorwaarden te zorgen. Daarbij ontstaat vaak een schijnbaar tegenstrijdige doelstelling: enerzijds de communicatie op kantoor bevorderen en anderzijds de lawaaibelasting inperken. Met een goed geplande ruimtezonering, het gebruik van geluidsactieve scheidingsschotten en het kiezen van de juiste materialen voor vloer, muur en plafond kan echter een grote bijdrage worden geleverd aan het tot een minimum beperken van de geluidsbelasting in kantoorruimtes. Zuiver technisch en volgens de norm is het maximaal toegestane geluidsniveau in een ruimte gemakkelijk te vatten: waar overwegend intellectueel wordt gewerkt, moet het geluidsniveau tussen 35 en 45 decibel liggen, en mag het absoluut niet hoger zijn dan 55 decibel. De noodzakelijke mate van akoestische privésfeer is sterk afhankelijk van het takenpakket van de desbetreffende medewerker. Terwijl een projectgroep een zeer open omgeving met flexibele communicatiemogelijkheden nodig heeft, moet op de personeelsafdeling absolute vertrouwelijkheid gewaarborgd zijn. Daarom moeten in moderne organisaties terugtrekmogelijkheden in verschillende gradaties worden ingericht.
Het ervaren van lawaai is voor iedereen anders en gevoeligheid voor lawaai is sterk afhankelijk van hoe men zich op een gegeven moment voelt. Over het algemeen geldt echter: lawaai is datgene wat we niet willen horen. Zo kan de Notenkrakersuite van Tsjaikovski met 67 decibel een waar luistergenot zijn, terwijl 67 decibel in de vorm van verkeerslawaai erg op de zenuwen kan werken. Lawaai kan ernstige psychische en fysieke uitwerkingen tot gevolg hebben. Permanente belasting leidt tot ergernis, spanning, angst en nervositeit. Als deze psychische belastingen permanent aanwezig blijven, dan hebben ze ook fysieke consequenties. De bloeddruk en het aantal stresshormonen stijgen. Ademhalings- en hartritme veranderen, de spijsvertering heeft te lijden. Om de verblijfskwaliteit op kantoor te verhogen, is het zaak om ook voor goede gelu-
Zo beperkt u lawaai tot een minimum: · akoestische omgeving zo gelijkvormig mogelijk vormgeven · zorgen voor geluidsinperking: door akoestische plafonds, vaste tapijten, akoestisch actieve scheidingsschotten en inrichting (gordijnen, meubels enz.) · zorgen voor geluidsabsorptie: absorberende scheidingsschotten, absorberende plafonds enz. (nagalmtijd mag in geen geval langer dan 1 seconde zijn, optimaal zijn waarden van ca. 0,5 seconde)
Bij problemen met uw akoestische welzijn verwijzen we u naar de adviseurs van Roomware Office Consulting, die als specialisten voor kantoorontwerpen uitstekend vertrouwd zijn met de integratie van akoestische maatregelen. www.roomware-consulting.com
contact 27
Zo brengen wij kantoren in beweging. Idee
Of fic e Co ns ult in g
in t e r ie u r
a r c h it e c
tuur
M e ub ile ri n g
Me er ef fic iën tie en we lzi jn
Efficiëntie verhogen en tevens ervoor zorgen dat de medewerkers zich lekker voelen in hun werkomgeving – dat zijn de centrale kwesties die wij met Consulting-, interieurarchitectuur- en meubileringsconcepten vol ideeën voor onze klanten oplossen. www.wiesner-hager.com
