DE NIEUWE BOUWENDNL LEDENMAGAZINE EVOLUEERT

Ledenmagazine van Bouwend Nederland | April 2016

DE BOUWER, DE BURGEMEESTER, DE BONJE

RICHARD BREUGEM: "WAT ONS IS GEBEURD, KAN ELKE BOUWER OVERKOMEN"

DE NIEUWE BOUWENDNL

LEDENMAGAZINE EVOLUEERT

ALS HET GELD SPREEKT MOET HET GELOOF ZWIJGEN’ AEDES VOORMAN MARC CALON OVER VERDUURZAMING HUURSECTOR

2 | BOUWENDNL | April 2016 | INHOUD

in dit nummer

27

33

VAST OF FLEXIBEL PERSONEEL? Leden en experts reageren | Meer ...>

HENK SCHOTMAN EN DE THEODOLIET "Een opmerkelijke rol bij m'n carrièrestappen." | Meer ...>

CROWD COACHING

BIJZONDERE BAND

EN VERDER ... BouwendNL is het verenigings­ magazine van Bouwend Nederland.

In het magazine is informatie te vinden over activiteiten van de vereniging, ontwikkelingen in de sector en onderwerpen die van belang zijn voor de bedrijfsvoering van de leden. De inhoud geeft invulling aan de missie van de vereniging, namelijk het binden, boeien en verenigen van de leden.

4

BOUW IN BEELD: KONINGIN MAXIMABRUG IN ALPHEN AAN DEN RIJN

7

NIEUWS

14

BOUWTOTAAL: BOUWEN MET STRO

17

BOUWTOTAAL: BRANDVEILIGHEID

20

PITCH: NIEUW INITIATIEF ZOEKT VOLGERS

22

RICHARD BREUGEM OVER DE SCHIEDAMSE KWESTIE

Omslag: Maankwartier Heerlen Foto: René van den Burg

28

INNOVATIE: QUAKE SHIELD

30

BEELDVERSLAG BESTUURDERSDAG 2016

32

RECENSIES: BOEK EN DIGI

INHOUD | April 2016 | BOUWENDNL | 3

COLUMN MAXIME VERHAGEN

JONGE GARDE

42

DRONES VLIEGEN BOUW BINNEN "HET IS GEWOON MOOI SPEELGOED" Proefvliegen met Heembouw en AC Borst Bouw | Meer ...>

Ik schrijf deze column vanuit de trein. Ik doe mee aan een ‘low car diet’ en maak dus zo min mogelijk gebruik van mijn auto. Zelfs al is het een hybride. Vorige week ben ik met de trein – en door het laatste stukje in de hybride van Fries mee te rijden – naar onze Bestuurdersdag geweest. Wat was dat een machtig mooie dag! Niet alleen omdat er daar jonge startende ondernemers hun innovatieve business konden pitchen, maar vooral ook omdat ik daar ruim honderd van onze bestuurders heb gezien, waarvan een groot deel ook gesproken.

34

De bestuurders, ondernemers die daarnaast ook een rol

37

Bouwend Nederland. De Bestuurdersdag is een dag waarop

VERDUURZAMING HUURSECTOR VANUIT DE KLANT BEZIEN

38

ENERZIJDS, ANDERZIJDS… VADER EN ZOON VAN DER WORP

41

10 MANAGEMENTVRAGEN AAN… ARTJAN VAN KOOTEN

44

INNOVATION EXPO SMART ROADS

46

START BOUWEND NEDERLAND ACADEMY

47

DE MAAND VAN MAXIME

49

DE MENING VAN… RUUD KOORNSTRA

50

BIJEENKOMSTEN REGIO’S

52

BOUW IN BEELD: MAANKWARTIER HEERLEN

binnen onze vereniging vervullen, zijn de ruggegraat van we elkaar weer ontmoeten en waarop we hen als onder­ nemers proberen te inspireren. Zo’n evenement is branche­ ontwikkeling in optima forma. Ik hoorde zeggen dat het goed is dat de vereniging zo de branche dwingend confronteert met de toekomst. Dat we de innovaties en de startups moeten agenderen om ervoor te zorgen dat we als sector niet achter gaan lopen. Ik deel die mening. Vanuit de trein zie ik nogmaals onze stelling bevestigd dat Nederland niet af is. Stationsgebieden die rommelig zijn, verouderde woonwijken, wegen die op een onlogische manier door het landschap lopen en waarvan het wegdek aan vervanging toe is. Dan denk ik ook weer aan de startende ondernemers van onze bestuurdersdag. Zij hadden stuk voor stuk nieuwe oplossing voor bestaande problemen of kwes­ ties. Als ik naar buiten kijk zie ik eigenlijk allemaal kansen voor de jonge garde, om op een slimme manier ons land beter te maken. Zodat straks geldt dat de bouw is veranderd en dat daardoor ons land is veranderd. <

BOUW IN BEELD

Koningin Máximabrug

Onveilige verkeerssituaties en veel (vracht)verkeer zorgen al jaren

OPDRACHTGEVER

LENGTE BRUG

voor overlast bij de kern van Koudekerk aan den Rijn en Gnephoek.

Gemeente Alphen aan den Rijn

27,5 meter

zal zwaar verkeer de omgeving niet meer verstoppen en wordt

AANNEMERS

INGEBRUIKNAME

Alphen aan den Rijn ­tegelijkertijd ontlast van een hoop centrum­-

Van Gelder, Hollandia Infra & Mobilis TBI

December 2016

­verkeer. De nieuwe staartbrug biedt verkeer een aantrekkelijke route buiten de stadskern om en is door het gebruik van

ONTWERP

GEWICHT

zonnepanelen ook nog eens geheel energieneutraal.

Syb van Breda & Co Architects

270 ton (ex. ballast) Dit project is op 4 juni opengesteld voor bezoekers aan de Dag van de Bouw.

Foto René van den Burg

Met de nieuwe Koningin Máximabrug over de Oude Rijn,

Weg met verzuim Wist u dat uitval van uw werknemers, boven de 35 jaar, voor 53% veroorzaakt wordt door fysieke klachten? Hoe hoger de leeftijd hoe hoger dit percentage! Deze klachten zijn meestal niet ten gevolgen van ziekte of afwijking maar gewoon te verhelpen én te voorkomen! Ze worden namelijk veroorzaakt door foutief bewegen. Niet alleen tijdens werk maar ook tijdens de 128 uur vrije tijd.

Deze klachten nemen alleen maar toe! Gelukkig biedt STEP hulp! Wij zijn al bijna 30 jaar dé specialist op het gebied van duurzame inzetbaarheid en de preventie van klachten! STEP zorgt voor kennis en vaardigheden die fysieke overbelasting voorkomen. Dat betekent dus dat wij uw verzuim terug dringen, gegarandeerd! Dit bewijzen wij namelijk al jaren.

Preventie helpt echt Wacht niet langer en neem vandaag nog geheel vrijblijvend contact op met STEP en u zult zien: Wij houden uw mensen langdurig gezond en dus inzetbaar! STEP by STEP naar perfecte preventie. BackOffice: 074-2502828 H.J. Kooke, directeur: 06 53787888

NIEUWS | April 2016 | BOUWENDNL | 7

BOUWENDNL ZOEKT DEELNEMERS BouwendNL is het magazine voor en door ondernemers en managers in de bouw. In veel van de rubrieken geven leden hun mening of reageren op (markt)­ ontwikkelingen. Wilt u dat ook? Graag!

Meldt u aan via: [email protected] als u bijvoorbeeld een keer een recensie wilt schrijven, een probleem voor crowdcoaching

Meldt u aan!

heeft of juist wilt reageren op een stelling. Maar ook als u een bijzondere band heeft met een voorwerp uit uw bedrijf, een opvallend initiatief hebt genomen of een mooie innovatie wilt presenteren.

230.000

Tot 2030 zijn 230.000 extra woningen nodig in

Om dit te realiseren sloten de gemeenten

de steden van de Zuidelijke Randstad.

Rotterdam, Den Haag, Leiden, Dordrecht,

Om daarin te voorzien is herontwikkeling van

Schiedam, Alphen aan den Rijn en Gouda de City

leeggekomen gebieden en gebouwen nood­

Deal ‘Binnenstedelijk Bouwen en ­Transformatie’

zakelijk. Dit doel kan alleen maar gerealiseerd

met het Rijk, de Provincie Zuid-Holland,

worden via nieuwe vormen van aanpak en

Bouwend Nederland, Vastgoed Belang,

samenwerking.

­Vereniging Deltametropool, Neprom, IVBN,

Lees meer op bouwendnederland.nl/nieuws

Watertorenberaad en BNG Bank.

4 JUNI DAG VANDE BOUW

LAAT UW HOOGSTANDJES ZIEN

Er zijn inmiddels 120 projecten aangemeld

Van projecten die onze Waterveiligheid borgen

die meedoen aan de Dag van de Bouw op

(Ruimte voor de Rivier), tot energieneutrale

zaterdag 4 juni. Zit uw project daar al tussen?

bruggen (Koningin Maximabrug) en iconische

Projecten die vóór 22 april bij ons aangemeld

multifunctionele woon-en kantoorcom­

zijn, ontvangen zeker weten de promotiema-

plexen (Pontsteigergebouw); samen geven de

terialen ruim op tijd.

projecten een goed beeld van het kennen en kunnen van de Bouw- en infrasector.

Door mee te doen aan de Dag van de Bouw kunt u laten zien tot welke hoogstandjes uw onderneming in staat is. Door mee te doen kunt

Aanmelden kan nog heel even, via:

u ook de omwonenden en passanten van een

dagvandebouw.nl/accounts/registreren/

project laten zien wat u maakt. Ook kunt u de Dag van de Bouw gebruiken om ketenpartners, opdrachtgevers en uw medewerkers (en hun familie) mee te laten delen in uw trots. De verscheidenheid van onze sectoren zien we ook terug in de aangemelde projecten.

Multifunctioneel, met een geïntegreerde scanner Voor een onovertroffen prijs! HP DesignJet T830 36-inch Multifunctionele Printer Printen, scannen en kopiëren op een robuuste en compacte A0 WiFi-printer Met een ingebouwde scanner en een onovertroffen prijs maakt de HP DesignJet T830-multifunctieprinter multitasken goedkoper dan ooit. Druk af, scan, kopieer en deel met deze Wi-Fi-MFP van 36 inch, ideaal voor op kantoor en de bouwplaats. Misco-prijs

Ledenprijs

Actie-prijs voor leden

€ 4.700,-

€ 4.160,-

€ 3.999,-

Tot €250,- inruil mogelijk op uw oude machine.

Een verstandige en veelzijdige investering HP DesignJet T730 36-inch Printer Een robuuste en compacte A0 WiFi-printer die geschikt is voor CAD- en algemene toepassingen De robuuste en compacte HP DesignJet T730-printer van 36 inch voor CAD- en algemene toepassingen past binnen uw bedrijf en geeft u de ruimte om te werken. Bespaar tijd met het intuïtieve en smartphone-achtige touchscreen, en werk sneller dankzij de mogelijkheid om onderweg af te drukken vanaf uw mobiele apparaat. En dat allemaal voor een scherpe prijs. Dat is wat je noemt een verstandige keuze! Misco-prijs

Ledenprijs

Actie-prijs voor leden

€ 2.400,-

€ 2.250,-

€ 1.999,-

Tot €130,- inruil mogelijk op uw oude machine.

Neem voor meer informatie contact op met Jeroen Schreur, printer solutions specialist, bij Misco Nederland per mail: [email protected] en per telefoon: +31 (0) 6 511 79 900 Deze actie wordt mede mogelijk gemaakt door HP, loopt tot en met 31 mei 2016 of zolang de voorraad strekt en geldt alleen voor leden van Bouwend Nederland

NIEUWS | April 2016 | BOUWENDNL | 9

COLUMN JOOST FIJNEMAN

SNELLE JONGENS?

DOORBRAAK IN DE BOUW DOOR BREED GEDRAGEN BASISAFSPRAKEN BIM Veertien partijen uit de bouw hebben op

Geen nieuw initiatief, maar een collec­

uitnodiging van BuildingSMART basis­­

tieve onderstreping van bestaande

afspraken gemaakt over de levering

afspraken. De initiatiefnemers nodigen

van informatie en de structuur van

alle partijen in de Nederlandse bouw­

informatie­modellen, gebaseerd op

sector uit om zich aan te sluiten.

praktijkervaringen. Door dezelfde taal te spreken, kan de Nederlandse bouwsector

Lees meer op bouwendnederland.nl

namelijk snel BIM laten renderen. Het doel van deze breed gedragen basis­ afspraken is dan ook: consistente en betrouwbare informatie op een efficiënte en effectieve wijze uitwisselen in de keten.

07-04-2016

CAO ALGEMEEN VERBINDEND

Elk jaar praat Ben Tiggelaar een jaarbeurs vol professionals bij. Over strategie. Over leiderschap. Over organisatie. In één dag komen de grote denkers op managementgebied voorbij. De dag is traditioneel vooral in trek bij managers van grote bedrijven en multinationals. ‘Snelle jongens’ en meisjes dus. En dit jaar zaten daar opeens 35 bouwers tussen! Dankzij een samenwerking tussen onze nieuwe Bouwend Nederland Academy en

Op 7 april 2016 is het besluit tot algemeen verbindend verklaren van de cao

Ben Tiggelaar. Met voor leden gratis een extra dag. MBA in twee

Bouw & Infra 2016/2017 gepubliceerd in de Staatscourant. Dit betekent dat deze

dagen dus eigenlijk.

cao per die dag van toepassing is op alle werkgevers en werknemers die vallen onder de werkingssfeer. Bouwend Nederland is verheugd met het feit dat de bedenkingen die waren ingediend zijn afgewezen. Op grond

Maar past u daar eigenlijk wel? Zijn bouwers wel ‘snel’ genoeg Lees meer op bouwendnederland.nl

voor Ben? Natuurlijk! Bouwers zijn evengoed ondernemers als elke andere. Aandacht voor leiderschap, strategie en organisatie is in onze branche even belangrijk als in welke andere branche

van een verzoek van cao-partijen is dit besluit overigens niet

ook. Natuurlijk zijn er verschillen. Maar het verschil kunnen

van toepassing op werkgevers die op het moment van de

maken is ook in onze branche van levensbelang. En dat begint

inwerkingtreding van dit besluit direct gebonden zijn aan de

met daarvoor tijd vrijmaken. Nadenken hoe u uw mensen nog

eigen rechtsgeldige cao voor Hellende Daken.

meer in hun kracht kunt zetten. En met welke strategie en ­innovatie u het verschil gaat maken. Dat kan thuis op de bank. Op de hei met uw MT. In de kantine met het personeel. Of – als aftrap – tijdens een sessie met Tiggelaar. Eigenlijk, zo luidt het

"DE TEVREDENHEID ONDER KOPERS VAN NIEUWBOUWWONIN­ GEN GROEIT GESTAAG. BOUWBEDRIJVEN MOGEN TROTS ZIJN OP DIE STIJGING NAAR EEN 7. ER IS DUIDELIJK EEN OPGAANDE LIJN ZICHTBAAR." Edwin Groot directeur Stichting Klantgericht Bouwen

devies, maakt het niet zoveel uit HOE u het doet. ALS u het maar doet. De leden die deelnamen gingen enthousiast naar huis. ‘Dat soort dingen moeten we vaker doen met Bouwend Nederland’, zo hoorde ik van verschillende kanten. Onze strategie, om met deze samenwerking onze leden iets te bieden, is succesvol gebleken. En met Tiggelaar in de hand gaan we ook bij Bouwend Nederland verder. Op zoek naar meerwaarde voor u! <

10 | BOUWENDNL | April 2016 |

NIEUWS

100 jaar

50

40 jaar

100

AC de Groot bv Meerkerk

Gebroeders Pol BV

Volker

Afdeling Amersfoort

Leeuwarden

Staal en Funderingen bv

Amersfoort

18 maart

JUBILEUM

Bouwend Nederland

feliciteert de volgende leden met de viering van hun jubileum:

1 april

13 april

7 april



jaar

jaar

Rotterdam

NIEUWE LEDEN

Bouwend Nederland heet onderstaande nieuwe leden van harte welkom bij de vereniging. Organisatie Aannemersbedrijf Berkhof

Vestigingsplaats Sectie ZWARTEBROEK

Organisatie Bouw klein

& Molenmakersbedrijf Berkhof

Vestigingsplaats Sectie

HOCHTIEF Infrastructure

DIEMEN

Infra midden

Holstein Verhuur

ZUIDBROEK

Infra klein

Aannemersbedrijf Eveloc

ANKEVEEN

Bouw klein

IbCon Bouwwerken B.V.

PUTTERSHOEK

Bouw klein

Aannemersbedrijf J. Verhoeven

DIESSEN

Bouw klein

Immo Beheer BV

DIEMEN

Bouw klein

JP - Gevel Dak Bouw

PANNINGEN

Bouw klein

Woningbouw B.V. Aannemersbedrijf Jan Michielsen B.V.

HUIJBERGEN

Bouw klein

Korbeel Wonen B.V.

AMERSFOORT

Bouw klein

Aannemersbedrijf N. van den Tillaart

HELMOND

Bouw klein

LamersWater B.V.

NIJMEGEN

Bouw klein

Aannemersbedrijf Praet

NIEUW NAMEN

Bouw klein

Marco Terpstra Bouw

EASTERLITTENS

Bouw klein

Aanzicht Bouw- en Aannemersbedrijf

VOLENDAM

Bouw klein

Maris Infra

BORNE

Infra klein

Arton B.V.

OSS

Bouw midden

Martens Aannemingsbedrijf B.V.

LEKKERKERK

Bouw midden

Beliframe B.V.

SON EN BREUGEL

Bouw klein

MBB B.V.

MAARSSEN

Bouw midden

Bevingsschade Piet Mous B.V.

TEN BOER

Bouw klein

MT&V B.V.

AMSTERDAM

Infra klein

Bleeker Bouw Advies

HEERHUGOWAARD Bouw klein

Paul Stam Bouw B.V.

UITGEEST

Bouw midden

Borsboom Grondwatertechniek BV

LEIDSCHENDAM

Infra klein

Piet Nagel BV

HILVERSUM

Bouw klein

Bouw en Interieur Patrick Snoeren

KAATSHEUVEL

Bouw klein

Plegt Bouwgroep B.V.

OOTMARSUM

Bouw midden

Bouw- en timmerbedrijf M. van den Bosch VESSEM

Bouw klein

Ponjé B.V.

GEMERT

Bouw klein

Bouwbedrijf de Betuwe B.V.

GROENLO

Bouw klein

PSL Bouw & Management

VOLENDAM

Bouw klein

Bouwbedrijf Dolstra

OLDEMARKT

Bouw klein

R. van Scheppingen beton

MIJDRECHT

Infra klein

Bouwbedrijf J. van Lierop BV

VELDHOVEN

Bouw klein

Regio Glas

SPANKEREN

Bouw klein

Bouwbedrijf Van Engen B.V.

KOCKENGEN

Bouw klein

Rendos B.V.

ADUARD

Infra klein

Bouwbedrijf W. van der Ende

SCHIEDAM

Bouw klein

Roermondse Glashandel B.V.

ROERMOND

Bouw klein

Bouwgroep Riemersma Van der Molen

DRACHTEN

Bouw klein

Schagen Infra BV

ZWOLLE

Infra midden

Bouwgroep Zuiderbosch B.V.

KRONENBERG

Bouw klein

Schout Bouw B.V.

MIDDELBURG

Bouw klein

Bouwmensen KZW B.V.

ZAANDAM

Bouw klein

SPG Zuid-Holland

ROTTERDAM

Infra klein

Bouwservice Noordholland BV

PURMEREND

Bouw klein

Testarda B.V.

ROTTERDAM

Bouw klein

Buildingteam Volendam

VOLENDAM

Bouw klein

Timmer- en Aannemingsbedrijf Loos BV

OBDAM

Bouw klein

BUKO Infrasupport B.V.

RHOON

Infra midden

Van de Grift Bouwmanagement Soest BV

SOEST

Bouw klein

De Koning aannemingsbedrijf B.V.

H'VELD-G'DAM

Bouw klein

Van den Brink Bouwgroep B.V.

DE HEURNE

Bouw klein

De Portugese Bouwbedrijf B.V.

HOOFDDORP

Bouw klein

Van der Speld Bouw B.V.

GOUDA

Bouw klein

De Vlucht Funderingswerk B.V.

AMSTERDAM

Bouw klein

Van Huizen Totaalbouw

BARENDRECHT

Bouw klein

Den Otter Vastgoedonderhoud B.V.

VOORBURG

Bouw klein

van Panhuis Bouw B.V.

ERMELO

Bouw klein

F5 Projectengroep B.V.

IJSSELSTEIN

Bouw midden

Van Wiggen Bouw BV

VIANEN UT

Bouw klein

GE-Bouw Verhuur B.V.

VENRAY

Bouw klein

Van Wijk Vastgoedonderhoud B.V.

UTRECHT

Bouw midden

Gebr. Reimert Beheer B.V.

ALMERE

Infra midden

Vironi B.V.

WESTERHOVEN

Bouw klein

Grondwerken Rouwmaat Groenlo B.V.

GROENLO

Infra klein

W. van Griensven Aannemersbedrijf B.V.

GEFFEN

Bouw klein

Habets-van de Kreeke Holding B.V.

NUTH

Bouw midden

Waaijerbouw B.V.

LEIDSCHENDAM

Bouw klein

Heijmans Infra Support

ROSMALEN

Bouw klein

Zuiver Bouwgroep BV

HAARLEM

Bouw klein

Hens Glas

BEVERWIJK

Bouw klein

NIEUWS | April 2016 | BOUWENDNL | 11

BOUW TOTAAL PUZZELEN MET VLOERTEGELS Tegelbedrijf Oud-Beijerland heeft de oplossing voor duurzame vloeren en wanden met een uit tegels gesneden motief. Bijna elk ontwerp is mogelijk. Zowel bedrijven als particulieren laten vaak patronen aanleggen die aan slijtage onderhevig zijn. Na verloop van tijd verdwijnt de schoonheid van het ontwerp. Met gesneden tegels blijven de volledige tegelvloeren en wanden jarenlang zoals ze gelegd zijn. Uit de vloer/wand tegels wordt het ontwerp gesneden en uit een contrasterende kleur de ontbrekende delen.

LAAT LED JE LEIDEN

Ook in het donker zijn de leuningen en ­balustraden van SB-Railing goed te zien. Het bedrijf introduceert namelijk SB-LED, een compleet systeem voor leuningen en ­balustrades met geïntegreerde LED ­verlichting. Met SB-LED kunnen eenvoudig doorlopende lichtlijnen worden gecreëerd die zelfs, afhankelijk van de verlichtingsvereisten, de reguliere verlichting kunnen vervangen. Het systeem is stof- en waterdicht volgens IP68 en slagbestendig volgens IK08, waardoor het ook zeer geschikt is voor buitentoepassingen. SB-LED is snel en eenvoudig te monteren: de leuning­ dragers zijn vrij verschuifbaar en op elke willekeurige positie vast te zetten. De LED strips worden in een RVS sleufbuis geklikt en worden daarna afgewerkt met een helder of mat afdekprofiel. Het systeem is verkrijgbaar voor ronde buis 42,4/48,3 en koker 40x40/60x40. Op de LED strips wordt twee jaar garantie gegeven.

VERENIGING | April 2016 | BOUWENDNL | 13

ZATERDAG 4 JUNI 2016

#dagvandebouw

www.dagvandebouw.nl

Laat maar eens zien dan! De kracht van social media is ongekend. Met elkaar is het potentieel bereik gigantisch. Ben je met een indrukwekkend project bezig? Heb je een fenomenaal uitzicht vanaf grote hoogte? Of wil je jouw team in het zonnetje zetten? Maak een foto! Die kun je natuurlijk zelf online plaatsen, of stuur hem naar [email protected], dan zetten wij ‘m voor je op het Twitteraccount of de Facebookpagina van Dag van de Bouw.

@MobilisTBIinfra

Als lid van Bouwend Nederland ben je trots op je vak. Nu de rest van Nederland nog! Tijdens Dag van de Bouw tonen we onze trots, ons vakmanschap en de passie voor de bouw. Dit jaar willen we weer zoveel mogelijk bezoekers aantrekken. Daar kun jij bij helpen. Hoe? Lees even verder.

@agrijsen

Socialmediaspiekbrief voor bouwers

Zelf plaatsen? Graag! Waar scoor je extra mee? • Met een duidelijke profieltekst en -foto op Twitter en Instagram • Met #debouwmaakthet en/of #dagvandebouw bij je tweets Tot slot Volg ons sowieso op Facebook, Twitter en Instagram. Like, reageer en deel onze berichten. Uiteindelijk zijn jullie onze belangrijkste ambassadeurs! Dag van de Bouw volgen? (Uiteraard!) • Twitter: @dagvandebouw • Facebook: facebook.com/debouwmaakthet • Instagram: instagram.com/debouwmaakthet

@StamendeKoning

Inspiratie (voor jou) Wat kun je tijdens je werk je zoal fotograferen? Jezelf (selfie) bij zonsopgang, je collega die op grote hoogte aan het werk is of dat enorme bakbeest van een machine die jij mag besturen. Hoe dan ook: maak iedereen jaloers op jouw werk of project!

@bouwmeesterb

Verhalen vertellen Om mensen een beter beeld te geven van ons werk willen we zoveel mogelijk echte verhalen vertellen. Dus maak je zo’n bijzondere foto? Vertel dan ook even wáár deze gemaakt is, en wát er zo bijzonder aan is.

@RWS_SAA

Wil je iets posten en twijfel je? Advies nodig? Iets geks gezien? Stuur dan een e-mail naar [email protected]. We helpen je graag! Succes en veel plezier!

14 | BOUWENDNL | April 2016 |

Tekst | Katja van Roosmalen

BOUWTOTAAL

BIOBASED BOUWEN

BOUW TOTAAL

ISOLEREN MET

In Nederland staan tussen de 150 en 200 strogebouwen. Dat is relatief een stuk minder dan in omringende landen. En dat terwijl stro goede isolerende eigenschappen heeft, bijzonder brandveilig is en de kosten voor gebouwen met stro vergelijkbaar zijn met traditionele bouwvormen. ‘Bouwen met stro is allesbehalve nieuw. Toen

Daarnaast is stro los wel brandbaar, maar

0,052 W/mK, maar ik reken altijd met

de balenpers in 1890 in Nebraska (USA) werd

eenmaal geperst in balen is het bijzonder brand­

0,048 W/mK. Dit is de waarde aangetoond

uitgevonden zijn al de eerste strowoningen

werend. De wanden worden aan de binnen­

door de Universiteit van Kassel (Duitsland)

gezet. De basis is nog steeds hetzelfde. Het

zijde afgewerkt met leem en aan de buitenkant

door Gernot Minke en wordt ook in zijn boeken

houten skelet van een gebouw wordt opgevuld

met kalk. Met een stuclaag erop heeft het een

genoemd. Ter vergelijking: dat is iets minder

met strobalen. Het stro heeft geen dragende

brandwerendheid van 210 minuten. Zelfs al is de

isolerend dan minerale wol (0,038 W/mK).

functie maar dient alleen ter opvulling en

stro alleen voorzien van een leempapje, dan nog

Daarnaast hangt het er vanaf of je de balen

isolatie. De balen hebben allemaal dezelfde

is het een half uur brandwerend. Dat komt omdat

liggend of staand gebruikt. Liggend heeft het

breedte en diepte, alleen de lengte kan variëren’,

aarde (de basis van leemstuc) onbrandbaar is.’

een waarde van 0,060 W/mK en staand

vertelt Michel Post van ORIO architecten.

De grootste potentiële boosdoener is vocht.

0,048 W/mK. Dat heeft te maken met de halm­

‘Vocht mag niet vanaf de bovenzijde in de

richting. Wij zetten de strobalen meestal op de

muren komen.’ En ook ter hoogte van het

kant, daardoor zijn de wanden dunner.’

Zoutelande Post realiseert op dit moment een buitenplaats

maaiveld wordt geen stro toegepast, omdat

in Zoutelande. Het project bestaat uit drie

je ook daar vochttoetreding wilt voorkomen.

Wanddikte

gebouwen waarvan de eerste – een bijgebouw

‘Daarnaast kan je stro wel plaatsen op schuim­

In Zoutelande is de wanddikte 36 centimeter.

met een BVO van 450 m2 – bijna klaar is. Het

beton, maar niet op gewoon beton. Dat heeft te

Met een lambda-waarde van 0,048 W/mK kom

hoofdgebouw telt 4.500 m2. Daarmee is het één

maken met de lambdawaarde. Die van stro en

je dan onafgewerkt al op een Rd-waarde van

van de grootste strobouwprojecten in Europa.

schuimbeton zijn bijna gelijk. Daardoor voorkom

7,5 m2K/W. Als de gevel voorzien is van de

De buitenplaats omvat als het gereed is een

je ­condensatie op de contactplaatsen.’

­kalkstuc afwerklaag aan de buitenzijde en

hoofdgebouw met drie vleugels waarin drie

leemstuc aan de binnenkant is de totale dikte

woningen worden gerealiseerd. Naast het hoofd­

Lambda-waarde

gebouw komen twee bouwvolumes te staan die

De lambda-waarde van stro is afhankelijk van

Om vochtintreding aan de bovenzijde te

straks dienstdoen als schuren. ‘De opdrachtgever

de wijze waarop het wordt verwerkt. ‘Volgens

voorkomen heeft het dak grote overstekken.

wilde een ecologisch verantwoord gebouw reali­

een recente test van FASBA is de waarde

‘Wij kozen voor overstekken van 50 centimeter,

ongeveer 44 centimeter.

seren. Hij heeft zich georiënteerd en koos voor

maar dat hebben we uit esthetisch oogpunt

strobouw omdat het hiermee ook mogelijk is om

gedaan. Bovendien is er dan meer ruimte voor

een gebouw met een bijzondere verschijnings­

het stucwerk. Dertig centimeter is normaal

vorm te maken, de ecologische footprint nihil is

gesproken echter voldoende.’ Een ander aspect

en hij erg betrokken is. Hij heeft bijvoorbeeld ook

van het bouwen met stro is het weer.

meegeholpen bij de bouw’, legt Post uit.

Post: ‘Je moet met de seizoenen mee bouwen.

Isolatie

De constructie, verdiepingsvloeren en het dak zet je eerst, waarna je het invult met stro.

Stro als isolatie gebruiken kent volgens de

Afstucen kan echter niet in ieder seizoen. Dat

­architect nauwelijks beperkingen. ‘Het is

moet je doen in het voorjaar of de zomer.’

dampopen en heeft een hoge isolatiewaarde.

<

BOUWTOTAAL | April 2016 | BOUWENDNL | 15

Binnenklimaat Behalve een goede isolator draag stro ook bij aan een gezond binnenklimaat. Stro houdt namelijk behalve de kou ook straling tegen. ‘Het bereik van bijvoorbeeld een mobiele telefoon is aanzienlijk minder dan in traditioneel gebouwde huizen. Akoestisch is het erg prettig, omdat er bijna geen galm in huis is. En het neemt vocht uit het huis op en geeft dit vocht weer zodra het droog wordt in huis, bijvoorbeeld in het najaar. Dit komt doordat het een organisch materiaal is met een open structuur.’

Samen voor een perfect verzekerde toekomst Uw voordelen

Voordelen voor medewerker

• Mooie voordelen bovenop de CAO zonder

• Collectieve kortingen van 15% tot 20% • Pakketkorting tot 12,5%

extra kosten • IAK regelt alle communicatiemiddelen voor u • Gepersonaliseerde website voor uw medewerkers • Interessant kennismakingsaanbod voor uw medewerkers

• Zeer uitgebreide dekkingen op al uw schadeverzekeringen • Snelle en correcte schadeafhandeling • Persoonlijke adviseur bij uw medewerkers thuis mogelijk • Hoge klantwaardering: 8 op basis van meer

VREDE

8

EID

KLAN

TE

NH

T

dan 25.000 beoordelingen

iak.nl/bouwendnederland

BOUWTOTAAL | April 2016 | BOUWENDNL | 17

Tekst | Frank de Groot

BOUW TOTAAL

WERKTERREIN ADVIESCOMMISSIE BRANDVEILIGHEID VERBREED Sinds 1 januari 2016 behandelt de Advies­

Wie kan de commissie inschakelen?

Adviescommissie

commissie Brandveiligheid ook advies­

Iedereen die kampt met een verschil van inzicht

De adviescommissie komt gemiddeld elke zes

aanvragen op het gebied van constructieve

over de interpretatie van de bouwvoorschriften

weken bij elkaar om de lopende adviestrajecten

veiligheid, bouwfysica en andere bouw­

kan de adviescommissie inschakelen. Via het

met elkaar te bespreken. Afhankelijk van het

technische disciplines. Een breder werkterrein

aanvraagformulier kan – per e-mail – een

onderwerp van de adviesaanvraag wordt de

vraagt tevens om een nieuwe naam:

adviesaanvraag ingediend worden bij de

benodigde expertise binnen de commissie

Adviescommissie Toepassing en

­secretaris van de adviescommissie. Hierin wordt

ingeschakeld. Het is dus niet zo dat de voltallige

Gelijkwaardigheid Bouwvoorschriften (ATGB)

het volgende gevraagd:

commissie zich telkens verdiept in ieder geschil.

en een nieuwe website: atgb.nl.

• beschrijving van de casus;

Er zijn drie advieskamers: brandveiligheid,

• ten minste één zienswijze van het

constructieve veiligheid en bouwfysica. Een

Een advies van de commissie is gericht op het

bevoegd gezag en één zienswijze van de

geschil wordt behandeld door één van de drie

beantwoorden van specifieke adviesvragen over

­ontwikkelende, ontwerpende, adviserende of

advieskamers, waarbij telkens drie algemene

een concrete casus (praktijksituatie). Daarbij

anderszins belanghebbende partij;

leden (voorzitter en specialisten bouwregel­

draait het altijd om een verschil van inzicht tussen een bevoegd gezag en de aanvrager van

• één of meerdere concrete adviesvragen over de kern van het verschil van inzicht.

een omgevingsvergunning, en/of de gebruiker of eigenaar van het betreffende gebouw.

Meer over de werkwijze en het indienen van

De adviescommissie toetst de casus in een

adviesaanvragen is te lezen op de ATGB-­

advies aan de – voor de beantwoording van de

website. Via de ingang ‘Actueel’ is op de website

adviesvragen relevante – bouwvoorschriften

een overzicht te vinden van eerder uitgebrachte

van Bouwbesluit 2012. Is er sprake van een

adviezen. Ook toekomstige adviezen zullen hier

gelijkwaardige oplossing? Dan bekijkt de

te zijner tijd worden gepubliceerd.

commissie de mate van veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid en milieu­ belasting die door de wetgever in de bouw­ regelgeving is beoogd.

geving) en de twee specialisten van de ­betreffende advieskamer zich over het geschil buigen. <

Meer weten? Kijk op www.atgb.nl.

kies voor de gerecycleerde ® Post-it note! gErEcyclEErdE Post-it® NotEs : Wens je dat die kleine milieubewuste gewoontes van elke dag ook je beroepsleven verrijken? Kies dan voor de gerecycleerde Post-it® Notes! Die zijn gemaakt van 100% gerecycleerd papier met Blue Angel certficaat en dragen bij aan de bescherming van de natuur: geen individuele verpakking en eenkleurig bedrukte dozen die ontinkting vergemakkelijken. En, om niet te moeten kiezen tussen de efficientie van Post-it® Notes en milieubewust handelen, vind je ze ook in diverse formaten zoals Tour Notes, Boîte Magique, Z-Notes et Cube.

Praktisch : diverse formaten, aangepast aan jouw noden Ecologisch : 100% gerecycleerd papier, lijm op basis van hernieuwbare grondstoffen Artikelnr.

Omschrijving

Prijs

3771628

Post-it® Notes Regenboogkleuren 38 X 51 mm 24 blokken

€ 14,99

3771663

Post-it® Notes Regenboogkleuren 76 X 76 mm 16 blokken

€ 15,75

3771674

Post-it® Notes Regenboogkleuren 76 X 127 mm 16 blokken

€ 19,99

3771572

Post-it® Notes Pastelgeel 38 X 51 mm 24 blokken

€ 12,75

3771594

Post-it® Notes Pastelgeel 76 X 76 mm 16 blokken

€ 15,75

3771606

Post-it® Notes Pastelgeel 76 X 127 mm 16 blokken

€ 19,99

NiEuw : flashy kleuren voor meer impact Dit label wordt toegekend aan milieuvriendelijke producten. Het papier wordt tot in het detail econtroleerd: samenstelling, productie en verwerking. Alleen papier gemaakt voor 100% uit vezels die afkomstig zijn uit afval van consumenten is gecertificeerd. Voor meer informatie ga naar www.blauer-engel.de

NIEUWS | April 2016 | BOUWENDNL | 19

ONMISBAAR…

Voor ondernemers en managers in de bouw

NACHTKASTJE

DRAADLOZE KOFFIE

Vers van de pers! Contracteren en aanbe­

Vroeg op en hard werken. Dat is de bouw ten

steden in bouw en infrastructuur van Jeroen

voeten uit. Natuurlijk kun je dan een ther­

Moonen, senior adviseur contractering bij

moskan koffie van huis meenemen, maar geef

Twynstra Gudde. Verplichte kost op het

toe, er is niets zo lekker als een vers kopje

nachtkastje van iedere opdrachtgever,

koffie. Of, letterlijk en figuurlijk, sterker nog… een verse espresso. De Minipresso, is daar dé

MOBIEL 1

projectmanager, verantwoordelijke voor project- en planvoorbereiding, contract­

Speciaal voor de bouw en andere ‘ruige’

managers én inkoper die betrokken is bij

geen vijftien centimeter lang en weegt minder

sectoren heeft CAT Phones smartphones

bouw- of infrastructurele projecten. Wacht

dan 500 gram. Maar het echt bijzondere is dat

ontwikkeld die een val van 1.80 meter op beton

niet totdat Sinterklaas het in je schoen legt!

je geen elektriciteit nodig hebt om een kopje

overleven, net als 30 minuten onder water (tot

Zowel gebonden en als e-book te verkrijgen.

koffie te zetten, alleen 100ml water en wat

1 meter diep) en temperaturen tussen -25°C

koffiebonen. Om één espresso te zetten, moet

en 55°C. De nieuwste S60 is echter

je ongeveer 18 keer handpompen. Te koop voor

als eerste ter wereld ook nog eens

39 dollar.

uitgerust met een thermische

oplossing voor. De espressomachine is nog

...de bijpassende Jabra Steel, een headset van indus­­triële

camera. Altijd handig als je de

kwaliteit, maakt het helemaal

warmtelekken in een gebouw wilt

af en houdt je zelfs op de

vastleggen…

meest ­winderige steiger verbonden.

Geen elektriciteit, alleen 100 ml water en wat koffiebonen.

MOBIEL 2 Wie zich tot nu toe in stijl over de bouwplaats wilde begeven, was aangewezen op de Range Rover of een Porsche Cayenne. Nu is Bentley echter ook met een ‘model met trekhaak’ gekomen: de Bentayga. Voor slechts 281.221 euro mag u zich de berijder van ’s werelds snelste SUV noemen.

20 | BOUWENDNL | April 2016 |

PITCH

Tekst | Tseard Zoethout

PITCH

BUILDING: AARDBEVINGEN AANJAGER ‘Elk nadeel heb zijn voordeel’, heeft iemand eens gezegd. Voor het Noorden gaat dat straks ook spelen. De aardbevingen zijn aanleiding en eerste urgentie voor bouwinnovatie. “Daarnaast gaat BUILDinG meer universele vraagstukken als verduurzaming, energietransitie en domotica aanpakken, ook in de infrastructuur”, zegt Rolf Koops, programmamanager bouw bij de Economic Board Groningen (EBG).

Van links naar rechts: Mike Hacking van SABC, Rolf Koops van EBG en Cees Udinga van Bouwend Nederland.

PITCH | April 2016 | BOUWENDNL | 21

Foto | René van den Burg

BOUWINNOVATIE MIJN

Samen met Hanzehogeschool Groningen is EBG de initiatief­nemer van BUILDinG, een nieuwe projectorga­ nisatie in Groningen waarin TNO en Bouwend Nederland partners zijn. De vier partijen willen middels BUILDinG – ofwel ‘gebouwd in Groningen’ - een impuls geven aan bouw­innovatie in de regio. Eind dit jaar zal daarvoor een nieuw gebouw verrijzen naast EnTranCe, het Energy

MENING

Transition Center op de Zernike campus aan de rand van Groningen, waarmee BUILDinG qua kennisdeling nauw gaat samenwerken.

Nieuwe waardeketen Volgens de programmamanager bouw kan BUILDinG worden gezien als bruggenhoofd tussen enerzijds de bewoners en eindgebruikers en anderzijds studenten,

Jetze Lont, directeur van het gelijknamige familiebedrijf uit het

onderzoekers, overheden en bedrijven. Noord-Nederland

Friese St. Annaparochie, maakt een scherp onderscheid tussen

krijgt immers veel voor zijn kiezen, van een groot aantal

technische en sociale bouwinnovatie. “Er zijn ruwweg twee

woningen dat versterkt dient te worden tot krimpgebieden,

manieren in klantbenadering”, stelt hij. “Je stelt heel duidelijk een

basisscholen die dreigen te sluiten en steeds langer thuis

klein aantal keuzes aan de klant voor. Dat is het meest aantrekkelijk

wonen (domotica).

voor bouwers. Het reduceert immers ook het aantal tegenvallers.

“Die zorgen gaan we nu aaneenrijgen tot werkelijke

Of je biedt de klant juist veel vrijheid in het proces door maatwerk

bouwinnovatie zodat er een sterkere, meer vitale en

te leveren.”

modernere bouwkolom gaat ontstaan”, zegt Koops. BUILDinG heeft daarvoor een groot aantal bouwbedrijven, vooral MKB bedrijven, in haar netwerk zitten die vraag­ gestuurd vindingen naar de markt kunnen brengen die - nog - geen verdienmodel hebben. “De strategie is om Groningen te laten uitgroeien tot nationale proeftuin en knooppunt van bouwinnovatie. Wij koppelen onderzoekers

“Er zijn ruwweg twee manieren in klantbenadering”

en bedrijven aan elkaar zodat er nieuwe waardeketens in de bouw zullen ontstaan, van toeleveranciers van ­materialen tot aannemers en opdrachtgevers.”

Beleving centraal

Probleem is dat de technici die voor procesoptimalisatie en/of 3D bouwen van doorslaggevend belang zijn, vaak maar moeilijk met de klant kunnen communiceren of communicatiecompetenties minder.

Hoewel veel noordelijke partijen na de aardbevingen de mond

Analoog aan de gastvrouw die een patiënt op zijn gemak door het

vol hebben van klantgericht werken, valt dat in de praktijk

ziekenhuis naar de goede afdeling loodst, heeft Lont begeleiders

soms toch wel tegen. BUILDinG heeft daarom als ambitie

voor koophuizen in de nieuwbouw aangesteld. “De volgende stap

en droom om op termijn innovaties via proefwonen op grote

is dat een koper het hele proces, van de planning op dagniveau tot

schaal te testen. “Dat doen we eerst in het klein door de

aan elk detail van een trapleuning en webcam op de bouwplaats,

bouwwereld te bedienen met praktische hulpvragen”, licht

digitaal kan volgen. Maar dat zal nog wel enkele jaren duren.”

Koops toe. “Daarbij gaat het niet alleen om puur technische zaken maar ook om hoe de eind­gebruiker met wonen en de

Jetze Lont,

woonomgeving omgaat. Voor de toekomst moet de bouw

directeur Bouwbedrijf Lont,

gaan nadenken over big data, 3D meten en robotisering. Met industrialisatie maak je maatwerk meer betaalbaar.” <

St. Annaparochie

22 | BOUWENDNL | April 2016 |

ONDERNEMEN

Tekst | Kees de Vries

ONDERNEMEN

DE BOUWER, DE BURGEMEESTER, DE BONJE

ONDERNEMEN | April 2016 | BOUWENDNL | 23

Foto's | René van den Burg

Wat gebeurt er met je en je bedrijf als een dispuut over de grootschalige verbouwing van een woning van de burgemeester van Schiedam tegen wil en dank uitmondt in een nationale affaire met ­bijbehorend mediageweld en buitensluiting van werk door je eigen gemeente? Directeur Richard Breugem van v.d.Tempel Bouw & Ontwikkeling: “Vergis je niet. Wat ons is gebeurd, kan elke bouwer overkomen. Het was ons te doen om alle nonsens, lariekoek en apekoolverhalen over broddelwerk van tafel te krijgen.”

“Het was onze eer te na om de opdrachtgever te laten zitten. Je bent bekend, je werkt voor de gemeente. Dat laat je niet gebeuren. Het is toch de burgemeester.” En dus bleef v.d. Tempel Bouw & Ontwikkeling in Schiedam, het bedrijf van Hans van Brakel en Richard Breugem zich van april/mei 2007 tot en met november 2007 hard inzetten om de deadline te halen voor de grootschalige verbouwing van de (particuliere) woning van Wilma Verver-Aartsen, de toenmalige nieuwe burgemeester van Schiedam. Ook toen de meerwerkkosten door tussentijdse wijzigingen van de opdrachtgever die van de aanvankelijke aanneemsom van drie ton gingen matchen. De opdrachtgever toonde zich tijdens de voortgang van de bouw tevreden. “De meer­ werkafspraken hebben we elke keer per mail bevestigd. Dat is in de gerechtelijke procedures ons geluk geweest. We hebben ook bepaalde ingrepen afgeraden, omdat ze te ingrijpend, naar onze mening te duur en te vertragend voor de opleverdatum zouden werken. Dat werd van opdracht­ geverskant genegeerd of afgewezen.”

Gerechtelijke stappen De burgemeester en haar gezin trekken in november 2007 in de woning, vlak voordat alle werkzaamheden definitief zijn afgerond. De Schiedamse raad was beloofd dat de op 1 september 2006 aangetreden burgemeester binnen het jaar binnen de gemeentegrenzen zou gaan wonen. “En toen begon het. Er deugde niets meer en we werden beticht van broddelwerk.” Breugem kan zich er nog over opwinden. “We zijn een in 1903 opgericht bedrijf. Dat is 113 jaar ervaring. We zijn actief in nieuwbouw, renovatie, onderhoud, verbouw en schadeherstel voor verzekeraars. Zijn 2003 bij Koninklijke Beschikking voorzien van het predicaat Hofleverancier. We hebben in dit project onder zeer hoge tijdsdruk ons uiterste best gedaan te voldoen aan de steeds wijzigende eisen van de opdrachtgever. Toen die de directievoerende architect wegstuurde hebben we die rol ook nog gewoon op ons genomen. De opdracht­ gever laat ons voordat ze erin trekt weten tevreden te zijn en bericht ons enkele maanden later van broddelwerk?” Een oplossing komt niet dichterbij als de burgemeester de aannemer de entree tot de woning ontzegt om nog wat puntje op de i te zetten. Ook verdere communicatie blijkt niet meer mogelijk. Beide partijen komen er niet uit, de openstaande facturen blijven onbetaald. “We vonden een blokkade, letterlijk in de vorm van een gesloten deur met een hek er voor. We kwamen niet verder.” ­Gerechtelijke stappen aan de kant van de bouwer volgen, hij legt uiteindelijk beslag op de woning. Als op 10 maart 2011 het Algemeen Dagblad na een tip – vermoedelijk vanuit de ambtenarij – over de zaak publiceert, groeit het dispuut in

24 | BOUWENDNL | April 2016 |

ONDERNEMEN

rap tempo uit tot wat in de volksmond ‘een mediacircus’ wordt genoemd. Breugem: “Kijk normaal als het werk klaar is, lever je op, ga je de herstelpunten langs, zorg je dat er betaald wordt en als je er niet uitkomt grijp je naar je retentierecht. Als er met je opdrachtgever niet te praten valt over een oplossing, zelfs pogingen daartoe afhoudt en die is ook nog eens de burgemeester van de gemeente die je voor werk ingeschakeld, dan wordt het een ander verhaal. We hebben de publiciteit niet gezocht, maar het past ook niet bij ons de zaak de zaak te laten. Het ging om onze goede naam, en bovendien om serieus geld.” Het ­betekende een lang en duur juridisch traject. “In je recht staan en je recht krijgen zijn twee ­verschillende dingen. Overigens het recht hebben we inmiddels gekregen. Nu de financiële afwikkeling nog.”

Slopen Als na het AD-bericht de media-aanvragen binnenlopen, en de gerechtelijke procedure veel tijd en energie vergt, besluit de directie intern tot een taakverdeling. Breugem: “Ik wilde vroeger journalist worden. Ben een pinpointer met een sterk rechtvaardigheidsgevoel. Zag een baan bij de vierde macht ook wel zitten. Ben ook niet bang voor de media, dus in overleg nam ik het voortouw. Als we twee directeuren aan deze zaak kwijt waren geweest was dat ook niet goed geweest voor het bedrijf.” In 2011 tot en met 2015 is Breugem wekelijks tot dagelijks met de zaak bezig. De zaak krijgt ook andere repercussies. Hoewel het om een privéwoning gaat, krijgt de onderneming uit het ambtenaren­apparaat van Schiedam signalen dat ze op last van de burgemeester niet meer ingeschakeld mogen worden. Ook dit bereikt de media. Zelf wordt Breugem uit de werkgroep Duurzame Ontwikkeling van de gemeente gezet. Tot die tijd is de gemeente goed voor een deel van de omzet van v.d. Tempel. “Achteraf trek ik de conclusie dat hier getracht is om ons kapot te maken. Als wij dit als onderneming niet hadden overleefd was onze claim in de boedel terechtgekomen en daarmee aanzienlijk ­verminderd. Negatief over ons spreken, ons proberen te slopen, dat hebben we meermaals ervaren.”

Ombudsvrouw Het dossier met persartikelen telt inmiddels twee stevige

Taxaties

“Saillant detail is dat Verver in de vele rechtszaken schermde

ordners. Het totale dossier is daar nog een veelvoud van.

met taxatieverslagen van de betreffende woning met daarop

“We hebben direct na de eerste publicatie het personeel op

een vrije verkoopwaarde van ruim 2,2 miljoen euro.

de hoogte gesteld en gehouden. Ook hebben we iedereen

Wij vielen werkelijk van de ene in de andere verbazing.

duidelijk gemaakt dat elke informatievraag, van media of

De twee taxateurs hebben we uiteindelijk ook voor hun tucht-

van klanten over deze zaak naar mij moest worden door-

colleges moeten slepen en die zaken ook gewonnen.

verwezen. Het personeel werd gevraagd zich niet te uiten,

De taxaties waren – laten we het mild uitdrukken – op onjuiste

niet verbaal of op sociale media. Ik deed de ­woordvoering.

wijze tot stand gekomen.”

ONDERNEMEN | April 2016 | BOUWENDNL | 25

Crisiscommunicatie volgens Richard Breugem 1 Doe je eigen woordvoering en maak daar tijd voor vrij; jij bent je bedrijf. 2 Licht je medewerkers in en hou ze op de hoogte: laat ze naar buiten toe naar jou doorverwijzen. 3 Wees altijd open en transparant. We staan voor onze zaak, en we staan voor ons product.

4 Zorg dat je verhaal helder is en feitelijk.

Dan past het niet om een externe woordvoerder in te

5 Gooi niet met modder; ook niet als je zelf wordt bekogeld.

schakelen. Het kost je veel tijd en energie, maar het is

6 Gebruik je website om helder, kort en bondig te laten zien waar

òns ding, en niet van een ander. Daar heb ik tot op de dag

je staat.

van vandaag ook geen spijt van. Zelf hebben we de media

7 Bepaal een koers en hou die vast.

niet ingeseind. Vinden dat ook niet onze taak. Maar als

8 Blijf op een fatsoenlijke en faire wijze vechten tegen onrecht

ze je bellen, moet je ze wel te woord staan.” Breugem

dat je wordt aangedaan. Ook al kost dat tijd en geld. En hou de

maakt van nabij mee dat sommige media klakkeloos het

langetermijndoelstelling van je bedrijf, de bedrijfscontinuïteit

verhaal van de tegenpartij opschrijven. “Ik heb nog mail­

altijd voor ogen.

correspondentie gevoerd met de ombudsvrouw van De Volkskrant en de redactie van KRO’s Brandpunt. Hoor en wederhoor – het belangrijkste journalistieke grondbe-

­bestuurders in privé aan de slag gaan. Als er een verzoek

ginsel – is in veel gevallen helaas niet gerespecteerd.”

komt, willigen we het om die reden ook niet in. Elke bouwer kan morgen meemaken wat wij hebben meege-

Murw

maakt. Je stinkt er gewoon in. Niet omdat je niet op zit te

Procedure op procedure en beroep op beroep volgen elkaar

letten, maar gewoon omdat het je overkomt. Je verwacht

op. Ondertussen stijgen de juridische kosten. Breugem:

ook niet dat je bij het werk voor een burgemeester van je

“Met advocaatwisselingen en vertragingstactieken is

eigen woonplaats in een dergelijke onthutsende situatie

geprobeerd ons murw te beuken. Gelukkig waren en zijn

terechtkomt. Het was ons te doen om alle nonsens, larie-

we een gezond bedrijf. De tonnen die we aan juridische

koek en apekoolverhalen over broddelwerk van tafel te

bijstand uiteindelijk hebben moeten uitgegeven had ik liever in het bedrijf gestopt, maar het is niet anders. Als

krijgen. Dat is in ieder geval gelukt.” <

het moet, dan moet het, al is het alleen maar om je goede naam hoog te houden.” Als de positie van de burgemeester ook binnen de gemeente onder vuur komt te liggen als gevolg van een onderzoeksrapport naar integriteit stapt ze in juni 2011 plotseling op. Het conflict tussen de bouwer en de nu ex-burgemeester verhevigt echter door de talloze interviews die zij geeft aan diverse media. Het het gevecht duurt tot de dag van vandaag voort.

Gelukt Het eindvonnis

Eindvonnis bodemprocedure Op 4 november 2015 wees de Rotterdamse Rechtbank eindvonnis in de door v.d. Tempel aangespannen bodempro­ cedure. De ex-burgemeester dient nog een totaalbedrag van 239.004,87 euro inclusief btw te betalen als laatste termijn van de aanneemsom, sloopwerkzaamheden en het meerwerk, alsmede het in haar opdracht geplaatste veiligheidsglas. Op de toegewezen bedragen mag de aangeklaagde partij een

in de bodem­

bedrag van 37.500 euro in mindering brengen, wegens enkele

procedure van

onvolkomenheden in het werk (zij vorderde 315.000 euro aan

4 november 2015

onvolkomenheden). Voorts heeft de Rechtbank geoordeeld dat

(zie kader) waar-

de ex-burgemeester wettelijke rente is verschuldigd vanaf de

tegen nog in beroep

datum waarop zij in verzuim raakte, zijnde 23 oktober 2008

kan worden gegaan, ziet

en wordt veroordeeld tot betaling van incassokosten en de

Breugem als beloning. “We hebben geen broddelwerk geleverd. We houden onze goede naam. We hebben de zaak om die reden dan ook inmiddels voor het grootste deel achter ons kunnen laten.” De

door v.d. Tempel gemaakte proceskosten. Dat betekent dat er in totaal nog een kleine 314.000 euro dient te worden voldaan (deels voorzien eerder gelegde beslagen hierin). De ex-burgemeester weigert tot op de dag van vandaag het onbeslagen deel te betalen en heeft aangekondigd tegen het

relatie met de gemeente Schiedam is ook hersteld. Toch

novembervonnis in beroep te gaan. Tot nu toe zijn alle rechts­

is er wel wat veranderd. “We zijn nu zelf wat alerter en

zaken door v.d. Tempel gewonnen.

minder goedgelovig. We hebben nu als stelregel dat we binnen de gemeentegrenzen van Schiedam niet meer voor

Renault PRO+

Bedrijfswagens van Renault bieden u een compleet antwoord op maat

Renault MASTER Nu vanaf € 19.990,Ledenkorting: 28%

Renault TRAFIC Nu vanaf € 16.990,Ledenkorting: 27%

Renault KANGOO Nu vanaf € 11.990,Ledenkorting: 25%

Renault KANGOO ZE Nu vanaf € 20.195,-* Ledenkorting: 5%

* Exclusief batterijhuur. Genoemde vanafprijzen zijn excl. btw, bpm, verwijderingsbijdrage, leges en kosten rijklaar maken. Bedragen zijn afgerond op hele euro’s. Getoonde modellen kunnen afwijken van standaarduitvoering. Op elke nieuwe Renault Bedrijfswagen geldt een fabrieksgarantie van 2 jaar zonder kilometerbeperking en 12 jaar plaatwerkgarantie (op Master 6 jaar). Drukfouten, prijs- en specificatiewijzigingen voorbehouden. Voor meer informatie en/of de voorwaarden bel gratis 0800-0303 of kijk op renault.nl. Min./max. verbruik: 4,2-9,5 l/100 km. Resp. 23,8-10,5 km /l. CO2 110 - 249 g/km.

renault.nl

CROWDCOACHING | April 2016 | BOUWENDNL | 27

Tekst | Jos de Haas

CROWDCOACHING

VAST OF FLEXIBEL? “Ik heb nieuwe mensen nodig om het werk te klaren. Is het qua wendbaarheid van m’n bedrijf en gezien de ervaring van de laatste jaren verstandig om de flexibele schil maximaal te houden of moeten we toch weer mensen vast in dienst gaan nemen?”

REACTIES VAST

GENUANCEERD

Jan Piet Konijn's antwoord is resoluut: “Neem mensen in vaste dienst!

Charles Verhoef (voorzitter Zelfstandigen Bouw) meent dat er geen

Een bedrijf zonder 'handjes' kan geen productie maken.” En hij heeft

eenvoudig antwoord bestaat op de vraag of een bouwbedrijf bij nieuwe

recht van spreken. In zeven jaar is de omzet van de Toekomst Groep

opdrachten personeel in vaste dienst moet nemen of juist optimaal

waar hij mede-eigenaar en directeur is, bijna verdriedubbeld tot 58

gebruik moet maken van de 'flexibele schil'. “Je moet er genuanceerd

miljoen euro. “Je moet als werkgever maatschappelijk verantwoord

naar kijken. In de bouw is flexibiliteit onvermijdelijk, vandaag heb je

ondernemen. Bij ons is het ziekteverzuim 0,39 procent. Je moet

opdrachten, over drie maanden even niks. Flexibel betekent niet het

betrokkenheid creëren en dat kan alleen door mensen in vaste dienst te

zelfde als goedkoop!” Hij meent dat het voor bouwbedrijven gevaarlijk

nemen. De flexibele schil bestaat bij ons uit één zzp'er, die we overigens

kan zijn als bij een aantrekkende markt alleen wordt gekeken naar

een vaste aanstelling aanbieden, en verder uit mensen op jaarcontract.

inhuur van uitzendkrachten of zzp'ers. “Ook zij kunnen kiezen: voor de

Die krijgen daarna direct een vaste aanstelling, want als je iemand in

beste opdrachtgever. Bedrijven die de zzp'er niet hebben 'uitgeknepen'

één jaar niet kan beoordelen, dan..? Het bedrijf heeft plezier gehad van

profiteren nu van de loyaliteit van diezelfde vakman. Het gaat niet

mensen die hier al dertig, veertig jaren werken, dan zorg je ervoor dat

alleen om de dag van vandaag. Zorg voor continuïteit door goed met de

zij in hun laatste jaren plezier houden in het werk. Als werkgever heb je

zzp'er om te gaan. Het is onderdeel van duurzaam werken of maat-

ook je verantwoordelijkheden.”

schappelijk verantwoord ondernemen, zo je wilt. Dus niet meer, zoals wel gebeurde, zzp'ers verbieden om ook voor andere opdrachtgever te werken, want dat is een vorm van machtsmisbruik. Zzp'ers zijn nodig in je flexibele schil naast uitzendkrachten en de vaste krachten.”

WETGEVING

SAMENHANG

Jørgen Hulsmans, beleidsadviseur Sociale Zaken bij Bouwend

Als ondernemer en kersvers lid van het bestuur van Bouwend Nederland

Nederland, wijt de opmars van de zzp'er vooral ook aan de wetgever,

Regio Oost, wil Bart Loose van NTP Infra in Zevenaar, zijn mening laten

de overheid. “De meeste bedrijven nemen het liefst mensen in

horen. “Om samenhang te creëren. Want het is nog altijd zo dat je

vaste dienst. De wetgever maakt het werkgeverschap echter steeds

samen sterker staat. Een flexibele schil kan vandaag de ideale oplossing

­moeilijker. Denk alleen al aan de WWZ, Wet werk en zekerheid, met

zijn, maar morgen wil je juist weer mensen in vaste dienst hebben. In

de verplichte transitie­vergoeding. Het werkt drempelverhogend in

een crisis gelden andere criteria. Afhankelijk van de situatie zul je op een

plaats van ­stimulerend. Een ander voorbeeld: gaat iemand met een

gegeven moment ook de steven moeten durven wenden. Economisch

tijdelijk contract uit dienst, maar wordt hij binnen dertig dagen ziek

vliegt het alle kanten op. De onzekerheid is enorm terwijl de wetgeving

zonder nieuwe werkgever, dan voelt de laatste werkgever dat in de

voelt als een straf voor zaken die buiten je macht gebeuren, zoals de

verzekerings­premie. Dan is er ook nog de verplichting om bij ziekte

Wet werk en zekerheid, SROI-verplichtingen en ook de Participatiewet.

twee jaar loon door te betalen. Het is dus niet verwonderlijk dat werk-

Complexe problemen en vanuit de politiek incidentgedreven. Meer

gevers huiverig zijn om mensen in vaste of tijdelijke dienst te nemen.

zekerheid leidt tot investeren in opleiding en in dienst nemen van

We zien het ook in de cijfers terug. In 2009 werkten er nog 170.000

vakmensen. Er is altijd een flexibele schil geweest, maar er wordt nu

mensen onder de Bouw-cao, nu zijn dat er nog maar 96.000 en de

een businessmodel van gemaakt en dat lijkt de verkeerde kant op te

trend is dalend. Het moet de wetgever duidelijk worden dat het over

gaan. Mensen gedijen het beste in een samenhang.

moet zijn met werkgeverschap belemmerende wetgeving: maak het werkgeverschap weer aantrekkelijk!”

<

28 | BOUWENDNL | April 2016 |

Tekst |

INNOVATIE

Harm Dragt

MOOIE INNOVATIE VOOR GRONINGEN… EN DE REST VAN DE WERELD

QUAKESHIELD MAAKT WONINGEN AARDBEVINGBESTENDIG Bouwend Nederland-lid Oosterhof Holman

Taaie lijm

en partner SealteQ hebben op eigen kosten

Hoe werkt het procedé? Peter Westra van

en initiatief een baanbrekende oplossing

Oosterhof Holman: “Wij kunnen zowel van

gevonden om huizen te beschermen tegen de

binnenuit als vanaf de buitenzijde onze

gevolgen van aardbevingen. De toepassingen

vinding toepassen. Als wij de buitenkant

in het aardbevingsgevoelige Groningen zijn

aanpakken dan wordt eerst de buitenste

positief en dus lijkt er een panklare oplos-

muur zorgvuldig verwijderd.

sing voor soortgelijke gebieden in de rest

Dat hoeft aan de binnenkant

van de wereld. De oplossing luistert naar de

de binnenmuur niet

­toepasselijke naam QuakeShield.

te worden. Het beide ingrepen

"zowel van binnenuit als vanaf de buitenzijde"

met gedaan vervolg is bij hetzelfde. Er

gevoeligheid bepaalt hoe dicht wij de diepe en ondiepe groeven tegen elkaar aanbrengen.

Wereldwijd is al veel onderzoek verricht naar

worden om en

manieren om gebouwen preventief bestendig(er)

diepe groeven

in de vrij liggende

te maken tegen aardbevingen. Maar afdoende

muur gefreesd

voor het plaatsen van

en breed toepasbare oplossingen voor de

zogenaamde

­specifieke Groningse bouwcondities, bodem­

opgevuld

met een speciaal door ons

traject opgezet op de TU Delft en de

gesteldheid en geïnduceerde aard­bevingen

ontwik-

kelde taaie, elastische lijm.

TU Eindhoven om (nog) meer inzicht te krijgen in

waren tot voor kort nog niet gevonden.

Vervol-

gens wordt een wapeningsnet

Oosterhof Holman is samen met partner SealteQ en met steun van de TU’s uit Delft en Eindhoven, na de beving in Huizingen op zoek gegaan

om diepe en minder

“De ligging van de woning en de aardbevings­

FRP-strips. Die worden

aangebracht, die weer wordt afgewerkt met en cementeuze of polymeer versterkingslaag. Daarna wordt de

naar een doeltreffende oplossing. Die is er nu

buitenmuur teruggeplaatst. Als wij vanaf de

voor zowel reeds beschadigde woningen als

binnenkant zijn gaan werken kan er direct over

woningen die bescherming nodig hebben.

heen behangen of betegeld worden.”

Plaatsen FRP strips.

Hoe dichter bij elkaar hoe meer de woning kan hebben. Tijdens de ingreep vanaf de buitenkant kunnen de muren desgewenst ook geïsoleerd worden.” Onlangs is er een duaal promotie­

de werking van QuakeShield. <

INNOVATIE | April 2016 | BOUWENDNL | 29

Foto's | Roelof Feringa

De aardbevingsimulator.

Aanbrengen wapeningsnet en afwerken met cementeuze of polymeer afwerkingslaag.

Instellen van de aardbevingsimulator.

Samenwerkingsverband QuakeShield wordt mede mogelijk gemaakt door het samenwerkings­ verband Noord-­Nederland, Koers Noord en de provincie Groningen vanuit het Innovatief A ­ ctieprogramma Groningen-4.

30 | BOUWENDNL | April 2016 |

VERENIGING

BESTUURDERSDAG 2016 BESTUURDERS VAN BOUWEND NEDERLAND KWAMEN OP 6 APRIL UIT HET HELE LAND NAAR NIJKERK VOOR DE JAARLIJKSE BESTUURDERSDAG. HET THEMA WAS DIT JAAR NETWERKEN EN STARTUPS.

Ruud Koornstra deelt zijn netwerk met de bedenker van de TubeBarrier.

Ward Massa presenteert de Wasabi baksteen.

Dagvoorzitter Rens de Jong legde Maxime het vuur aan de schenen.

Het tafelgesprek was zeer geanimeerd (vlnr Wouter Truffino, Serena Scholte, Rens de Jong, Adriaan Geuze en Wienke Giezeman).

Foto's | René van den Burg

VERENIGING | April 2016 | BOUWENDNL | 31

In drie minuten de Bestuurdersdag beleven? Bekijk de film op YouTube!

Barend van Kessel toonde serieuze interesse in M-Coating.

Dankzij Buzzmaster was de interactie heel groot.

Yuri Kiontke (Jong Bouwend Nederland) en Karin Rog (TWW) hebben een onderonsje.

Fries Heinis en Adri Voogt praten nog even na over de startups.

32 | BOUWENDNL | April 2016 |

RECENSIE

RECENSIE

JOS BURGERS OVER KLANTGERICHTHEID Door | Sabina van den Berg Hoofd Financiële Administratie Bouwbedrijf Huurman Leiden De succesvolle managementboeken van Jos

‘Jos Burgers over Klantgerichtheid’ is dan ook

Burgers – ‘Klanten zijn eigenlijk net mensen’

een scherp en tegelijkertijd luchtig management­

Met scherpzinnige en humoristische verhalen,

(2006), ‘Hondenbrokken’ (2009) en ‘Gek op

boek dat lekker wegleest, ideaal voor mensen

houdt Jos de lezer een spiegel voor. Burgers

Gaten’ (2012) – zijn dit jaar gebundeld in het

die weinig tijd hebben. In deze speciale uitgave

laat je denken vanuit oplossingen voor de

compacte boek ‘Jos Burgers over Klantgerich­

zijn de beste columns en verhalen van Burgers

klant en niet vanuit producten voor de klant.

theid’. Gezamenlijk gingen de boeken maar

verzameld. Het boek heb ik meegenomen op

Het management­boek staat vol met tips en

liefst meer dan 100.000 keer over de toon­

mijn laatste vakantie en dat bleek een goede

suggesties; een absolute aanrader voor iedereen

bank, waarmee hij een van de bestverkopende

keuze te zijn. Van het begin tot het einde is

die op zoek is naar inspiratie en advies, dat direct

managementauteurs van Nederland is. Burgers

het boek boeiend, prettig leesbaar en vlot

in de praktijk toe te passen is. Na het lezen van ‘Jos

geeft daarnaast zo’n 150 presentaties per jaar

geschreven. Op een opgewekte en ongedwongen

Burgers over Klantgerichtheid’ ben je in staat om

en mag op het gebied van klantgerichtheid en

manier, laat de schrijver door middel van praktijk­

jouw klantgerichtheid daadwerkelijk te verbeteren.

marketing daarom gerust dé expert van ons

voorbeelden en diverse anekdotes zien hoe

land genoemd worden.

klanten denken, maar bovendien wat klanten nu

Auteur: Jos Burgers

eigenlijk willen. De voorbeelden zijn eenvoudig en

368 pagina’s

voor iedereen herkenbaar.

Uitgever: Van Duuren Media

RECENSIE

WEGENSCANNERS.NL

‘Een ritje, twee scanners. Zo zien we alles

kaart. Ook eventuele schade aan het asfalt en

Deze combinatie maakte voor hun opdracht

onder het asfalt.’ Dat is de slogan en

kabels worden meegenomen in de resultaten.

gebruik van de diensten van de Wegenscan­

­tegelijkertijd de werkwijze in een notendop

De Wegenscanners hebben slechts één rit nodig

ners. Gerard de Boer is werkzaam bij Dura

van het innovatieve bedrijf De Wegenscanners

en het verkeer heeft daarnaast nergens last van.

Vermeer en heeft positieve ervaringen met de

uit Apeldoorn.

resultaten van de Apeldoornse onderneming. Wegenscanners Wilco en Ronald worden regel­

“De wagen van de Wegenscanners hebben we

Oprichters Wilco Bouwmeester en Ronald

matig ingehuurd om hun nieuwe werkwijze in

in september 2015 ingezet voor de renovatie

Koomans geloven dat de informatievoorzie­

de praktijk te brengen. Zo ook bij een bijzonder

van de Velsertunnel”, vertelt De Boer. “Het

ning bij wegonderzoek een stuk efficiënter en

project rondom de oudste snelwegtunnel van

scheelt niet alleen veel tijd, je krijgt zoveel meer

­gedetailleerder kan en dat de kosten tegelijkertijd

ons land. Met een leeftijd van bijna 60 jaar, is

informatie over het wegdek en dat is misschien

flink naar beneden kunnen worden gedrukt. Het

de Velsertunnel weleens toe aan een groot­

nog wel het meest belangrijke aspect. Als je een

duo gaat met slimme en efficiënte apparatuur

schalige renovatie. Rijkswaterstaat gunde deze

boorkern maakt heb je een plaatselijk resultaat,

de weg op en meet razendsnel de dikte van

opdracht aan de combinatie Hyacint, bestaande

met een wegenscan heb je een veel uitgebreider

de asfaltlaag, van de fundering en brengt de

uit aannemers Dura Vermeer, BESIX, installatie­

resultaat. Daarmee ontvang je alles wat je moet

­variatie van de samenstelling van het asfalt in

bedrijf SPIE en Croon Elektrotechniek.

weten.” <

Tekst en foto | Harm Dragt

BIJZONDERE BAND | April 2016 | BOUWENDNL | 33

HENK SCHOTMAN, COMMERCIEEL DIRECTEUR VAN RHIJN BOUW

"DE THEODOLIET HEEFT VOOR MIJ EEN SPECIALE WAARDE" Het was de theodoliet die in het prille begin van zijn werkzame leven zorgde voor een versnelling in zijn loopbaan. “Ik zag op een groot werk in de hoofdstad waar ik als 17-jarige timmerman aan het werk was iemand met een theodoliet lopen. Leergierig en gedreven als ik was vroeg ik de man of ie mij wilde uitleggen hoe dat apparaat werkte. Ik kreeg neen als antwoord. Zo’n 45 jaar geleden was de theodoliet een unicum op de bouwplaats waar maar weinig mensen mee konden werken. Omdat ik verder wilde komen volgde ik een avondcursus maat­ voerder. Ik zeg nu nog tegen iedereen: zorg dat jij blijft investeren in jezelf. Ik ben in mijn hele leven blijven leren.” Terug naar de theodoliet. “Nou wil het geval dat de man die ik aansprak zijn been breekt. De hoofduitvoerder zat met zijn handen in het haar en vroeg wie dat ­apparaat nog meer kon bedienen. Dat kan ik wel, zei ik. Ik had er stiekem al wat mee gerommeld en ook op de avondcursus had ik al het nodige opgestoken. Mijn nieuwe werkzaamheden zorgden er voor dat ik in de keet bij de uitvoerders mocht aanschuiven. En ook daar steek je veel van op. Ik heb altijd een enorm tempo kunnen draaien. Wat je aan kennis te kort komt kun je met inzet goed­ maken is één van mijn motto’s. Het heeft mij van timmerman gebracht tot een aantal

Bent of kent u ook iemand met een

directiefuncties bij grote en kleine bouw­

­bijzondere band met een

bedrijven. En ja die theodoliet heeft bij die

voorwerp uit uw bedrijf: uw eerste

carrièresprongen een opmerkelijke rol gespeeld.”

<

mobiele telefoon, een klassieke shovel… we horen graag van u via [email protected]

34 | BOUWENDNL | April 2016 |

Tekst | Jan Willem Kommer

IN HET NIEUWS

Foto | Guido Pelgrim Zie persbericht op bouwendnederland.nl

VERDUURZAMING HUURSECTOR

DE 'B' VAN BARRIÈRES EN BEREN

In 2020 moet de gehele huurwoning­voorraad van de woningcorporaties in Nederland gemiddeld energielabel B hebben. De kans dat die doelstelling gehaald gaat worden is klein. Ruim driekwart van die woningen zit nog onder dat gemiddelde en er zijn teveel belemmeringen om dat met een eindspurt goed te maken. Dat blijkt uit een onderzoek

Bijna alle verhuurders vinden het in meer of

van de woonkosten. Daar lijken ze gelijk in te

mindere mate belangrijk om hun woning­

hebben. Volgens het onderzoek vinden huurders

voorraad te verduurzamen, wijst het onderzoek

duurzaamheid wel belangrijk, maar hechten

uit. Door vooral financiële redenen lukt het niet

ze meer belang aan een aangename huur­

om die ambitie daadwerkelijk waar te maken,

prijs en een rustige, prettige woonomgeving.

laten de woningcorporaties weten. Er is onvol­

Alleen onder een aantal strikte voorwaarden

doende geld om te investeren en het ontbreekt

zouden ze voor een duurzame, energiezuinige

ook aan mogelijkheden om investeringen terug

woning meer huur willen betalen. En dan is

te verdienen. Huurders zitten er volgens de

ook nog de passend toewijzen-eis. Die maakt

corporaties niet op te wachten om meer huur

het ­corporaties onmogelijk om voor sommige

te gaan betalen. Vandaar ook dat de corporaties

woningen/groepen de huur te verhogen.

vooral inzetten op wooncomfort en beheersing

dat Bouwend Nederland heeft laten doen.

Het lijkt een duivels dilemma, maar uit een

Rob Schoonenberg

aantal reacties op het onderzoek blijkt dat er wel degelijk oplossingen te bedenken zijn.

"Als bouwbedrijf ook je adviserende rol pakken" Rob Schoonenberg is bestuurslid bij Jong

Natuurlijk hebben ook deze corporaties te

Bouwend Nederland en directeur van bouw­

maken met de verhuurdersheffing, maar

bedrijf Jansen Terborg. De uitkomst van het

misschien hebben ze in het verleden minder

onderzoek komt niet exact overeen met zijn

risico’s genomen waardoor ze nu wat wat

ervaringen. “We doen mutatieonderhoud

meer financiële ruimte hebben. Niet dat alles

en dagelijks onderhoud voor drie woning­

kan. Bij die brainstorm kwam ter sprake

corporaties. Alledrie nemen bij mutaties

hoe kostbaar het is om een moeilijke groep

­geregeld energiebesparende maatregelen

woningen naar een hoger niveau te tillen.

mee. De corporaties hebben zelfs op wijk­

Vooral bij woningen met label C speelt dat;

niveau grote renovaties gedaan waarbij

het is lastiger om daar iets goed van te

verduurzaming is meegenomen. Ze zijn er

maken dan van woningen met label G. Er

dus wel degelijk mee bezig. Wij ook. Als

werd bij die brainstorm wel gezegd dat het

bouw­bedrijf zijn we altijd in gesprek met

dan misschien handiger is om te wachten

de ­corporaties over hoe je producten en

op nieuwe technieken die het mogelijk

processen kunt verbeteren. Dat gaat over

maken om voor hetzelfde geld grotere

facturering maar ook over energiebesparende

stappen te kunnen maken.”

maatregelen. Het is niet voor niets dat één van die corporaties ons een tijdje terug heeft gevraagd om deel te nemen aan een brain­ storm met mensen van de gemeente over hoe je je hele woningvoorraad naar een hoger niveau kunt tillen.

IN HET NIEUWS | April 2016 | BOUWENDNL | 35

Foto | René van den Burg

Als het de woningcorporaties in 2020 niet is

niet gekomen maar het voorstel heeft wel een

realistische doelstelling is waar we graag voor

gelukt om een woningvoorraad met g­emid-

remmende werking op de projecten gehad.”

tekenen, voor zover de verhuurdersheffing het

deld energielabel B te hebben, dan is daar

Ook het passend toewijzen houdt volgens

toelaat. En dat doet hij niet. De oplossing is dan

volgens Aedes voorzitter Marc Calon één

Calon de verduurzaming tegen. “Verduurzamen

ook simpel: creëer een aftrekmogelijkheid op

belangrijke reden voor: minister Blok van

laat de huurprijs stijgen waardoor woningen te

de verhuurders­heffing, stop de heffing in een

Wonen.

duur worden voor een bepaalde doelgroep. Dat

­investeringsfonds voor verduurzaming of nieuw-

mag dus niet volgens passen toewijzen. Als je

bouw. Toets daarnaast bij passend toewijzen

“Nieuwe woningen hebben allemaal label A of

naast huurprijs ook de lagere energierekening

niet alleen op huurprijs maar op totale woonlast.”

hoger. Daarmee trek je het gemiddelde enorm

zou laten meewegen, dan werd het een ander

Verder kan wat hem betreft de STEP-regeling

omhoog. Maar als de nieuwbouw stilvalt,

verhaal. Maar daar wil de minister niet aan.”

toegankelijker worden gemaakt. “Niet dat je

dan ontstaat er een enorme achterstand in

daar de grote slag slaat, maar alle beetjes

verduurzamen. En dat is precies wat er is

Het zijn volgens Calon dus vooral externe

helpen. Samen met Bouwend Nederland en

gebeurd. In 2013 werden er nog 40.000 nieuw-

belemmeringen die de verduurzaming van de

VNO-NCW gaan we proberen al die zaken

bouwwoningen opgeleverd terwijl dat er vorig

huurwoningen tegenhouden. De mening van

voor elkaar te krijgen. Ik denk dat we ons

jaar maar 15.000 waren. Dat komt enerzijds

Maxim Verhagen dat ook de ambitie van de

in de belangenbehartiging dan vooral op de

door de verhuurdersheffing die een enorm gat

corporaties te wensen overlaat, deelt hij niet.

verkiezingen en de formatie moeten richten

heeft geslagen in de investeringscapaciteit

“De meeste corporaties zijn erg ambitieus.

want in de evaluatie van de verhuurdersheffing

van corporaties, en anderzijds door het wets­

Maar zoals ze in Groningen zeggen: ‘als het

heb ik weinig vertrouwen. Die wordt door Blok

voorstel om het de sector onmogelijk te maken

geld spreekt moet het geloof zwijgen’.

zelf uitgevoerd en ik verwacht niet dat hij zal

gemengde projecten uit te voeren. Die wet is er

We hebben ook altijd gezegd dat het een

zeggen dat het een waardeloos instrument is.”

Marc Calon

"Het is een serieus probleem, maar er zijn oplossingen"

36 | BOUWENDNL | April 2016 |

HOE OM TE GAAN MET ...

Helen Visser

"Samen met stakeholders de markt vlot trekken" “Bouwend Nederland hecht eraan dat de

“Er blijken organisatorische en financiële

Uit het onderzoek bleek ook dat bij veel

doelstellingen uit het Energieakkoord worden

hobbels te zijn”, zegt de secretaris van de

­corporaties duurzaamheid nog geen inte-

gehaald”, zegt Helen Visser van Bouwend

beleidsadviescommissie Duurzaamheid.

graal onderdeel uitmaakt van de meerjaren­

Nederland. “Vanuit een maatschappelijk

“Bijvoorbeeld de verhuurdersheffing die het

onderhoudsplanning en het strategisch

belang, maar ook voor onze leden. Die geloven

corporaties moeilijk maakt om te investeren,

portefeuillebeheer. Visser begrijpt dat wel. “De

erin en hebben vaak flink geïnvesteerd in

en subsidies die klaar liggen maar waarvan

hoofdtaak van corporaties is huisvesten dus daar

duurzame renovatieconcepten voor zowel 1 of

weinig gebruik wordt gemaakt vanwege de

ligt de focus op. Komt die ook op verduurzaming

meerder labelstappen als nul- op-de-meter.

strikte regels. We willen samen met Aedes

te liggen, dan zijn er handige rekenmodellen die

Maar vooralsnog is het een markt die vooral

en VNO NCW als belangrijke stakeholders

kunnen helpen te bepalen voor welke woningend

in de lucht hangt. We hebben dit onderzoek

kijken hoe we die en andere obstakels kunnen

ze moeten kiezen voor het opschuiven van een

laten doen om te achterhalen waarom hij niet

wegnemen.

paar labelstappen, de sprong naar Nul-Op-De-

los komt en wat er moet gebeuren om hem

De komende Tweede Kamerverkiezingen

Meter of slopen en energiezuinige nieuwbouw.

vlot te trekken.”

en de evaluaties van het energieakkoord

Aedes zou c­ orporaties kunnen stimuleren die

en de verhuurdersheffing bieden een hoop

tools te gebruiken, maar ook bouwbedrijven

­aanknopingspunten voor discussie over die

kunnen ze inzetten en er hun opdrachtgevers

barrières.”

mee adviseren.”

<

Tekst | Tseard Zoethout

DOOR DE OGEN VAN DE KLANT | April 2016 | BOUWENDNL | 37

Foto | René van den Burg

BOERDERIJ UIT 1810 IN OUDE LUISTER HERSTELD Stenen dreigden al bijna uit de voorgevel van

wagen het erf niet op kon, belde hij een boer die

de statige boerderij in Netterden te vallen.

de dakpannen met een heftruck verplaatste.”

bouwers te maken hebben gekregen. <

hetzelfde dorp, de uit 1810 daterende ­boerderij

Complimenten

Samenwerking

in zijn oude luister herstelde. “Het was fijn

Het enige minpuntje dat de huiseigenaar kan

“Het was een perfecte verbouwing, fijn samen­

met hen samenwerken, vanaf de offerte tot

bedenken, is het lange wachten op bouw­

werken en duidelijke afspraken voor en tijdens

de oplevering”, zegt Camiel Vanderhoeven,

materialen. “Maar dat kwam doordat we tijdens

het proces”, reageert Messing. “Dankzij oude

eigenaar van de grote woning, lovend.

de renovatie aanpassingen deden. Nu krijgen we

foto’s en gesprekken met vroegere bewoners

complimenten uit het dorp. Onze gevel heeft het

konden we veel oorspronkelijke elementen

Netterden is een dorp in de gemeente Oude

aanzien van Netterden sterk verbeterd.” Daarom

terugbrengen. Hanenkammen boven de ingang,

IJsselstreek (Gelderland). Over de grens ligt

heeft hij een lovende recensie op bouwnu.nl

kloostermoppen, zelfs het voegwerk hebben we

Emmerich dat aan het eind van de Tweede

geplaatst, een website die ervaringen van

op de oude manier uitgevoerd.”

Totdat Hetter Bouw, een klein bouwbedrijf uit

Wereldoorlog vrijwel geheel werd vernietigd. Ook Netterden kreeg toen de nodige klappen. Granaatinslagen en kogelgaten in de ­oorspronkelijke gevel getuigden daar van. Van elke drie stenen was er één stuk. Na de oorlog plaatsten eerdere bewoners snel en slecht een tweede voorgevel op het oude, niet versterkte fundament. Het was slechts een kwestie van tijd voordat de stukken er vanaf zouden vallen.

Dunnere isolatie “We kregen met twee problemen te maken”, verduidelijkt Vanderhoeven. “Te moderne baksteen en een wankele voorgevel die al bol stond. Eerst hadden we het idee de gevel te isoleren en met pleister af te smeren. Arno Messing van Hetter Bouw kwam met een beter voorstel: dunnere isolatieplaten met reflecterende folie waardoor er ruimte voor het plaatsen van een nieuwe muur vrijkwam. Van de getrommelde bakstenen, bijna identiek aan de oude muur, werd de helft doormidden gezaagd. Zo konden we het oude kruisverband en de schuine lijnen terugbrengen.”

Gedetailleerde offerte Vanderhoeven is niet zómaar met Arno Messing in zee gegaan. De eigenaar kende hem van een eerdere aanpassing in 2013, toen het dak vernieuwd moest worden nadat zijn familie hier kwam te wonen. Op website ‘werkspot’ plaatste hij een oproep waarop drie reacties kwamen. Die offertes waren slecht onderbouwd zodat hij ook een offerte aan de lokale aannemer vroeg. “Hetter Bouw was niet de goedkoopste”, zegt hij, “maar wel de meest gedetailleerde qua materiaal- en arbeidskosten. Bovendien komt het bouwbedrijf uit dit dorp. Toen de vracht­

consumenten deelt die met professionele

38 | BOUWENDNL | April 2016 |

Tekst | Jan Willem Kommer

ENERZIJDS, ANDERZIJDS

WEDERZIJDS EEN GOED AF EN TOE EEN De zaak van je vader overnemen. Bij aannemersbedrijf Van der Worp b.v. hebben ze daar ervaring mee. Marcel is inmiddels de vierde generatie die aan het hoofd staat van het Haarlemse familiebedrijf. Sinds 2008 is hij de baas. Ook van vader Henk, want die is nog steeds actief in het bedrijf. Al sedert de jaren zeventig. En zin om te stoppen heeft hij nog niet. “Opa is het bedrijf in de jaren dertig gestart. Toen hij in ’63 ­overleed, heeft mijn vader de zaak overgenomen”, zegt Henk van der Worp. “Pa was heel behoudend, investeren stond niet op het programma. Ik kwam van school en zat juiste boordevol ideeën. Hij werkte meestal als onderaannemer, deed vooral onderhoud en was daar tevreden mee. Ik wilde meer: totaal­ bouw, wat nieuwbouw wellicht.” Ruzie hebben ze er niet om gehad, om dat verschil in visie. Vader Van der Worp snapte dat zijn zoon andere ideeën had maar kon er simpelweg niet in meegaan. Hij had er dan ook alle begrip voor dat Henk met een compagnon een eigen bedrijf startte. Dat was midden jaren zeventig, toen de bouw de wind vol in de zeilen had. Na een jaar of twee nam Henk met zijn succesvolle nieuwe bedrijf het familiebedrijf alsnog over. Inmiddels heeft hij een stapje terug gedaan. In 2001 nam zoon Marcel 49 procent van de aandelen over en in 2008 de rest. Pal voor de crisis was dat. “Misschien kun je daar wat scherpe vragen over stellen, over de prijs van

Marcel van der Worp

4

e

generatie

die aandelen”, zegt de huidige directeur. Echt nodig blijkt dat niet want vader en zoon hebben het er al uitgebreid over gehad. “Hij heeft gezegd dat hij me ter compensatie tot zijn dood blijft dienen.”

Niet het roer om maar langzaam bijsturen Anders dan zijn vader heeft Marcel niet eerst zijn eigen bedrijf gestart om zijn visie en ideeën te kunnen uitvoeren. “Ik heb absoluut niet het idee gehad dat het een heel andere richting op moest”, zegt hij. Natuurlijk zijn er wel dingen veranderd, maar dat is heel geleidelijk gegaan, en in goed overleg. “Vanaf het moment dat duidelijk werd dat ik de zaak zou overnemen, hebben we alle besluiten samen genomen. Denk aan ISO 9001, aan VCA, ook de investeringen op IT-gebied. Dat soort dingen betekent een transformatie van je bedrijf. Maar het is wel een groeiproces in een richting waar we ons allebei comfortabel bij voelen.” Zijn vader beaamt dat. “Het is nu een ander bedrijf dan het in 2000 was, maar het is een richting opgegaan die ik ook graag wilde. Er is nu een bredere basis.” In de jaren 80 heeft hij geleerd hoe belangrijk dat kan zijn.

Foto | René van den Burg

ENERZIJDS, ANDERZIJDS | April 2016 | BOUWENDNL | 39

BEGRIP, GESPREK EN GELE KAART De meeste stemmen gelden Marcel is nu 7 jaar directeur, maar belangrijke besluiten neemt hij nooit in zijn eentje; nog steeds wordt alles besproken. Hij zit aan de voorkant van het bedrijf, doet de gesprekken en onder­ handelingen met klanten en architecten en Henk bestiert het bedrijfsbureau. Eens per week zit het vierkoppige bedrijfsbureau bij elkaar om de opnames te bespreken en de strategie te bepalen. En ook één keer per week is er overleg van het zes man sterke managementteam. Bij beide overleggen geldt een meerderheid van stemmen. “Als je met meer bent dan kijk je naar meerdere kanten van een zaak, niet alleen naar marge of hoeveelheid werk. Zo houdt je elkaar scherp”, zegt Marcel over die kantoordemocratie.

Altijd blijven praten Beleid van de zaak bespreken vader en zoon wel in klein comité. En uiteraard kan dat wel eens knet­ teren. “Het zijn meestal zaken waarin ik te ambitieus ben en hij te behoudend”, zegt Marcel. “Dan wil ik iets en zegt hij ‘ik zou het niet doen’; bij investeringen bijvoorbeeld. Ik vind dat dan een beetje ‘oude stempel-denken’ maar ik realiseer me wel dat die voorzichtigheid er mede voor heeft gezorgd dat we hier nog zitten met z’n allen. Ik hecht veel waarde aan zijn ervaring en mening maar het is niet leuk als zoiets gebeurt wanneer je eigenlijk het besluit al genomen hebt en het alleen voor de zekerheid nog even checkt.” Op dat soort momenten komt het kaartensysteem dat ze jaren geleden hebben afgesproken goed van pas. “Geel ­betekent dat we even uit elkaar gaan om rustig na te denken en dat we het na een uurtje opnieuw bespreken. De insteek is altijd dat we het met elkaar eens zijn als we hier ’s middags de deur uitlopen.” Vader en zoon strooien niet bepaald met kaarten. De gele komt misschien een keer per jaar uit de borstzak. En van de rode kunnen ze zich niet eens goed herinneren wat ze daar over hebben afgesproken. De kans dat die ooit wordt getrokken is ook minimaal, daarvoor vinden ze een goede verstand­houding te belangrijk. “Ik zal nooit iets doordrammen”, zegt Henk. “Soms moet je ook toelaten dat er iets misgaat, dat kan leer­ zamer zijn dan wanneer alles je verteld wordt.” <

Henk

van der Worp

3

e

generatie

Schrijf je nu in voor de

ne d Le ordeel vo

€

voorjaar 2016!

,0 0 2.0 De Management Leergang van Bouwend Nederland en UnetoVNI biedt een integrale managementopleiding welke inspeelt op de huidige ontwikkelingen in de bouw- en installatiesector. De leergang bestaat uit een kick-off en vier blokken van twee aaneengesloten dagen. Er zijn jaarlijks slechts 15 plekken beschikbaar voor deze unieke leergang waar zowel managers van bouw- als installatiebedrijven aan kunnen deelnemen.

Wacht dus niet te lang met inschrijven! Neem voor meer informatie of een vrijblijvend intakegesprek contact op met Nathalie van Dalen, programmaleider Management Leergang, [email protected] of 079 3 252 232.

Tekst | Ricardo Jupijn

10

10 MANAGEMENTVRAGEN | April 2016 | BOUWENDNL | 41

MANAGEMENTVRAGEN AAN…

ARTJAN VAN KOOTEN, VKP BOUW 1

6

In het Zeeuwse Kapelle starten Niels en

Het meest trots op tot nu toe?

Artjan van Kooten in 2003 hun timmer- en

“Sinds een jaar of 3 merk ik dat het bedrijf

Het lastigste aan management in de bouw?

aannemingsbedrijf VKP Bouw. De twee broers

steeds minder afhankelijk is geworden van één

“Mensen zijn wisselvallig en kunnen soms

begonnen met een schuur als opslagplaats,

of twee personen, maar als geheel functioneert.

verassend zijn. Iedere dag moet je opnieuw

een bus als werkplaats en zijn inmiddels

Ik ben dus het meest trots op al onze mede­

aftasten hoe iemand in zijn vel zit en moet je

uitgegroeid tot een bedrijf met zo’n 60 mede-

werkers die VKP elke dag toekomst geven.”

afwegen hoe je diegene moet benaderen.”

werkers.

 

De kernwoorden van de onderneming zijn:

Uw motto als manager?

betrouwbaarheid, zekerheid, continuïteit,

“Om er eentje te pakken: Je kan niet bepalen

Hoe zorg je ervoor dat werknemers zich blijven ontwikkelen?

ontzorging, collegialiteit en teamwork. Wat

hoe de wind waait, maar wel bepalen hoe je de

“Door hen waar mogelijk aan te moedigen en

moet je als manager allemaal in huis hebben

zeilen instelt.”

proberen in te laten zien dat het goed is voor

om dat mogelijk te maken? Artjan van Kooten is binnen VKP verantwoordelijk voor de financiën, marketing en algemene bedrijfsvoering en beantwoordt tien managementvragen.

2 3

Vertrouwen is op alle fronten een belangrijk onderdeel van het vak. Hoe kweek je vertrouwen als manager? “Allereerst door menselijk, reëel en eerlijk te

7

henzelf en voor het bedrijf om zich te blijven ontwikkelen. Dat kan door medewerkers meer verantwoordelijkheden te geven of door ­scholing en opleiding.”

8

Verder benader ik het zoveel mogelijk vanuit

Waar liggen de uitdagingen voor de hedendaagse bouwmanager?

mijn eigen ervaringen en gevoel. Ik vind het

“Om financieel reëel te blijven. En om zowel

erg fijn als ik mensen hun werk goed en met

in een dunne als in een goede markt alleen de

veel passie zie doen. Het is belangrijk om de

dingen te doen waar je helemaal achter staat en

­capaciteiten van medewerkers te herkennen en

waarbij je je kunt verantwoorden richting je eigen

hen op de juiste plaatsen in te zetten.”

bedrijf, je personeel, je opdrachtgever en jezelf. “

met het doel om iedere

De belangrijkste eigenschappen voor succes als manager in de bouw?

Hoe houdt u uw kennis up-to-date?

keer weer het best

“Gezond boerenverstand, passie en lef, met

tegenkomen in de praktijk en door wat leveran­

het doel om iedere keer weer het best haalbare

ciers ons aanreiken, daar leer je een hoop van.”

blijven in wat je mag verlangen van je mensen.

"Gezond boerenverstand, passie en lef,

haalbare resultaat te willen behalen."

4

resultaat te willen behalen. Durf je te onder­ scheiden en bepaal waar je heen wilt, maar ook waar je niet heen wilt.”

5

Welke taken binnen uw functie vindt u het meest interessant?

9

“Door goed te luisteren naar wat de werk­nemers

10

Hoe ben je als manager bezig met maatschappelijk verantwoord ­ondernemen (MVO)? “Nu kan ik heel erg hard gaan roepen dat we zo veel anders doen dan anderen, maar volgens

“Marketing vind ik leuk, hoe bereik je wie je

mij is het de taak van ieder mens om zich bezig

wilt bereiken? Algemeen management, zoals

te houden met MVO en dit uit te dragen naar

het bepalen waar we heen willen en hoe we

zijn of haar omgeving. Voor mij staat MVO heel

dit gaan bereiken. Organisatorische taken: hoe

simpel voor: een ‘beetje betere wereld’ voor

maak ik de organisatie kritisch en zorgen we dat

iedereen. People, planet en profit zijn de kreten

ieder stokje breekt dat tussen de spaken komt.”

die vaak genoemd worden. Ben je goed voor de mensen en de planeet, dan hebben we hier uiteindelijk allemaal profijt van. Dit is geen taak voor een manager, maar een verantwoordelijk­ heid voor ons allemaal.” <

42 | BOUWENDNL | April 2016 |

Tekst | Harm Dragt

ACTUEEL

DRONES

"Het zou mij niet verbazen als er in de toekomst op elke bouwlocatie een drone aanwezig is waarmee dagelijks een 3d-scan gemaakt gaat worden." Cornel Borst, directeur AC Borst Bouw in Castricum

ACTUEEL | April 2016 | BOUWENDNL | 43

Foto's | René van den Burg

VLIEGEN DE BOUWWERELD BINNEN Dat drones niet alleen als vermakelijk speel-

Wij gaan er dan ook zeker mee door en denken al

De foutmarge van drie centimeter is daarvoor

goed worden gebruikt is algemeen bekend.

aan andere toepassingen zoals het opnemen van

nog te groot. Maar de technologische ontwik­

In toenemende mate worden ze ingezet

(storm)schade voor de verzekering en inspecties

kelingen gaan heel snel. Dat geldt ook voor

in door oorlog en anderszins bedreigde

van bijvoorbeeld schoorstenen voor particulieren.”

drones, die steeds toegankelijker, slimmer, beter

gebieden en voor uiteenlopende veiligheids­

en goedkoper worden.

doeleinden. Sinds enige tijd weten ook

Zwijndrechtse pilot

bouw­ondernemingen drones op waarde te

Heembouw heeft onlangs, op verzoek en op

Verboden

schatten. Twee enthousiaste gebruikers,

initiatief van ZXY Builders mee gewerkt aan een

“Dat wij voor Zwijndrecht als proeflocatie

AC Borst Bouw en Heembouw, leggen uit hoe

pilot om een drone in te zetten op één van hun

hebben gekozen heeft ook te maken met

zij hun drones inzetten.

bouwlocaties. Dat was in Zwijndrecht waar de

huidige regelgeving die het vliegen met drones

onderneming uit Roelofarendsveen een produc­

op veel plaatsen in Nederland verbiedt. In

Bij AC Borst Bouw in Castricum begon in de

tielocatie met havenfaciliteiten voor Jiffy Inter­

Zwijndrecht kon en mocht het wel. Maar er is

tweede helft van vorig jaar het idee te rijpen

national aan het bouwen is. Online ­marketing en

nieuwe wetgeving in aantocht die het vliegen

dat drones wel eens hét middel zouden kunnen

communicatiespecialist van Heembouw, Björn

met kleine drones op veel meer plaatsen moge­

zijn om tegen lagere kosten dakinspecties uit

Bouwmeester: “Van de foto’s die tijdens de

lijk gaat maken.”

te voeren. Tot dan werd er met ingehuurde

vlucht zijn genomen is een 3D-model gemaakt

hoogwerkers gewerkt om dakinspecties

dat ons een prima beeld heeft gegeven van

Drones straks gemeengoed

uit te voeren. De kosten voor de inhuur van

de totale locatie. Tijdens de proef stonden

“Wij zien in ieder geval mogelijkheden genoeg

hoog­werkers zijn fors en, zo werd de vraag

er kranen op het terrein waardoor er redelijk

om ermee door te gaan. Dat geldt zeker in de

­opgeworpen, zouden drones niet veel goed­

hoog moest worden gevlogen. Er is nog geen

startfase voor het in beeld brengen van nieuwe

koper ingezet kunnen worden voor dit werk?

vervolgafspraak gemaakt maar het is aanne­

bouwlocaties. Het zou mij niet verbazen als

Een zoektocht naar een hiervoor geschikte

melijk dat ze later nog een keer terugkomen om

er in de toekomst op elke bouwlocatie een

drone volgde en toen die gevonden was

beelden te schieten op lagere hoogte. Wij zijn

drone aanwezig is waarmee dagelijks een 3D

moest de vraag beantwoord worden wie hem

namelijk wel benieuwd wat daar dan weer uit

scan gemaakt gaat worden. Wij zijn blij met de

zou moeten bedienen. De Noordhollandse

gaat komen. Regelmatige vluchten kunnen ook

samenwerking met ZXY Builders, een startup

nuchterheid van directeur Cornel Borst bracht

goed helpen om de voortgang van het werk te

bedrijf, waar wij mee in contact zijn gekomen

uitkomst. Dat moest de jongst in dienst zijnde

monitoren en ook op het gebied van veiligheid

door ons lidmaatschap van Holland Contech,

medewerker worden want die zijn het handigst

zien wij wel mogelijkheden.”

een matchmaker in de bouw die grown-ups

met elektronica. Voordat hij er goed en wel erg in had was de net 24 jaar oud geworden Patrick

3 centimeter

van der Eng gebombardeerd tot drone-piloot.

Het nauwkeurig inmeten van het terrein met

Mooi speelgoed “Hoewel ik wel een paar cursussen heb gevolgd hoe om te gaan met zo’n drone heb ik veel zelf moeten leren. Maar het gaat nu goed en eerlijk gezegd vind ik het ook erg leuk. Het is gewoon mooi speelgoed. Wij zijn aan het eind van het jaar gaan experimenteren. Onderdeel van het contract met een zorginstelling is dat wij daken en goten, in verband met ophopend vuil, inspec­ teren. Onze drone is geselecteerd op basis van een goede camera en het feit dat ‘ie ook met matige wind nog ingezet kan worden. Via mijn smartphone kan ik de live gemaakte beelden zien en die kunnen later via een uitdraai op de computer ook aan de opdrachtgever getoond worden. De eerste ervaringen zijn goed. Door de combinatie van goede inspectie en de fors lagere kosten is ook de opdrachtgever positief.

inzet van een drone zit er nog even niet in.

zoals wij in contact brengt met veelbelovende start-ups.”

<

44 | BOUWENDNL | April 2016 |

Tekst | Ricardo Jupijn

ACTUEEL

WAT WORDT DE INFRASTRUCTUUR Van zelfrijdende auto’s tot snelwegen die elektrische auto’s opladen tijdens het rijden. Het klinkt misschien nog futuristisch, maar die toekomst lijkt dichter bij te zijn dan we denken. Er gebeurt namelijk een hoop in de wereld van ‘Smart Roads’. Tijdens de Innovation Expo in april, wisselden uiteenlopende partijen hun ideeën uit over dit onderwerp. Want hoe ziet onze infrastructuur eruit in 2025? En welke mogelijkheden en kansen zijn er door deze ontwikkeling voor Nederlandse infrabedrijven? Op donderdag 14 april was er tijdens de Innovation Expo in Amsterdam een speciale bijeenkomst: de ‘Hackathon Smart Road, Bring The Dutch’. Onder meer minister Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu was aanwezig om meer te horen over de ideeën en nieuwe ontwikkelingen. Tom van Eck is Accountmanager Infra Midden bij Bouwend Nederland, houdt zich bezig met innovatie binnen de branche en vertelt over de rol die Nederlandse ondernemingen kunnen spelen. “Die auto’s worden steeds slimmer. De vraag is: wat vraagt dat van onze infrastructuur? Daar is die sessie ook op gericht. Op de vraag hoe we die transitie gaan maken en welke systemen er rond de wegen moeten komen om die auto’s goed te laten functioneren.”

Slimme auto’s komen eraan Het nieuwe rijden is een belangrijk onderdeel in de doelstelling van Rijkswaterstaat om Nederland veilig, leefbaar en bereikbaar te houden. Van Eck is positief over hun aanpak. “Rijkswaterstaat is de partij die als vanouds de leiding neemt in de infra, rondom smart mobility pakken ze die rol ook weer goed op. Onder meer door dit soort dagen te organiseren en partijen bij elkaar te brengen.” Dat is ook hoognodig, want die slimme en zelfrijdende auto’s zitten eraan te komen. “Ik verwacht zelf dat we over vijf jaar al veel zelfrijdende auto’s op de weg zien”, zegt Van Eck. “Het klinkt nu misschien nog vreemd, maar als je kijkt naar de snelheid waarmee een navigatiesysteem bijvoorbeeld is ingeburgerd, dan zie je hoe snel zoiets kan gaan.”

"Die auto’s worden steeds slimmer. De vraag is: wat vraagt dat van onze infrastructuur?"

ACTUEEL | April 2016 | BOUWENDNL | 45

VAN DE TOEKOMST? Snelle ontwikkelingen

Met oplossingen komen

De Verenigde Staten worden vaak gezien als

Het ziet ernaar uit dat we de infrastructuur,

bakermat voor de toekomstige auto, maar ook

zoals we die kennen, de komende decennia

in Nederland wordt veel getest met nieuwe

flink zullen zien veranderen. Het is volgens Van

systemen. Zo reed er in maart nog een colonne

Eck daarom ook belangrijk om actief met dit

van 50 zelfrijdende auto’s over de A2. “De

onderwerp bezig te zijn en kansen met beide

ontwikkelingen volgen elkaar snel op en wij

handen aan te grijpen. ”De bouw- en infra-

moeten dat toch met de infra op een of andere

sector speelt een grote rol bij maatschappelijke

manier aan gaan pakken”, zegt Van Eck. “Het

vraagstukken, dit is er een van”, zegt Van Eck.

is goed om te zien dat er in Nederland al real

“Er zit een nieuwe generatie van snelwegen

life wordt getest met die auto’s en dat we hier

aan te komen. Maar hoe gaan we dat met z’n

serieus mee bezig zijn. Wat dat betreft lopen

allen doen? Want het begint al bij de onder-

we voorop in Nederland.” Dat is onder meer

nemingen die het asfalt leggen en de lijnen

te danken aan alle organisaties die hier in

trekken.” Voor infrabedrijven is dit de periode

Nederland actief mee bezig zijn. “De lijst van

om alvast in te stappen en mee te denken. “Het

aanwezige partijen op 14 april is lang. Dat gaat

is op dit punt nog niet duidelijk wat er precies

van bouwers tot provincies, ingenieursbureaus,

gaat ­veranderen voor de infra. Komt er meer

IBM, TomTom, verzekeringsmaatschappijen,

of minder werk? We moeten de mogelijkheden

vervoersbedrijven, Rijkswaterstaat en energie-

bekijken en op zoek gaan naar de antwoorden

maatschappijen.”

en eventueel met oplossingen komen. Zo’n hackathon is een perfecte manier om met elkaar te kijken wat er speelt en eventueel op nieuwe ideeën te komen.”

Themakaart Bouw Aan het einde van de dag werden de resultaten aangeboden aan Jan-Hendrik Dronkers, de directeur-generaal van Rijkswaterstaat. “Het is heel erg fijn dat hij ook aanwezig was en de resultaten mee naar huis neemt”, zegt Van Eck. “Hij kan er vervolgens echt iets mee gaan doen in zijn organisatie en dat verder vorm gaan geven. Daarna kunnen wij dat samen handen en voeten gaan geven.” Voor Bouwend ­Nederland past de voortgang van nieuwe ­mobiliteit uitstekend in de toekomstplannen. “Laatst hebben we namens Bouwend Nederland de Themakaart Bouw gemaakt, een startpunt voor de belangrijkste uitdagingen en vraagstukken waar Nederland voor staat. Er wordt gekeken

"Er zit een nieuwe generatie van snelwegen aan te komen. Maar hoe gaan we dat met z’n allen doen?"

naar wat er leeft in de maatschappij en hoe de bouw daarop aan kan sluiten. Smart Mobility staat hoog op de agenda, zo’n bijeenkomst is een van de stappen om de bouwsector aan te laten haken bij de interessante ontwikkelingen die gaande zijn.”

<

46 | BOUWENDNL | April 2016 |

Tekst | Ricardo Jupijn

VERENIGING

Bouwend Nederland organiseert al jaren doeltreffende cursussen voor al zijn leden. Het uitgebreide aanbod bestaat uit programma’s als AVA in een dag tot Winnen met EMVI-­ aanbestedingen en Aan de slag met ZZP’ers. Sinds kort zijn alle opleidingen gebundeld op één overzichtelijke plek: Bouwend Nederland Academy. Joost Fijneman, hoofd Bouwend Nederland Advies, merkte dat er behoefte was aan een centraal punt binnen de organisatie. “Veel ­afdelingen organiseerden al cursussen, maar deze stonden verspreid over de website en waren daardoor soms lastig te vinden. Alle programma’s hebben we nu bij elkaar gebracht onder één dak”, vertelt Fijneman. “Dat is voor het huidige aanbod een stuk overzichtelijker, ook als we uitbreiden met nieuwe cursussen. We merken namelijk dat er onder de leden behoefte is aan meer programma’s. Daarbij kun je denken aan EMVI-aanbestedingen, commerciële vaardigheden en onderwerpen als duurzaamheid.”

Trends en ontwikkelingen Met de nieuwe Academy probeert Bouwend Nederland nog dichter op de huid van trends en ontwikkelingen te zitten. “Met een cursus als de Nieuwe Aanbestedingswet 2016, die net door

Cursussen

de Kamer heen is, proberen we nog meer in te

aan de Bouwend Nederland Academy worden gegeven door Bouwend Nederland Advies,

spelen op de actualiteiten”, vertelt Fijneman.

maar ook door derden. Opleidingen van Bouwend Nederland variëren in prijs van 150 tot

“Of een item als ZZP’ers, ook een onderwerp

295 euro en van derden van 300 tot 500 euro. De aangeboden programma’s vallen binnen

dat erg leeft onder onze leden en waar veel

de kaders Bouw- en Aanbestedingsrecht, HR & Administratief, Management & Commercieel

over gesproken wordt. Daar hebben we nu een

en Overige Cursussen als Civiele Betonbouw, Zeer Energiezuinig Bouwen en Specialistische

speciale cursus voor opgezet.”

Wegenbouw. De meeste programma’s duren een dag(deel), meer informatie is te vinden op

Breed aanbod Om het aanbod scherp en relevant te

de website: www.bouwendnederland.nl/academy.

houden, wordt er volgens Fijneman continu

Goed gewaardeerd

gekeken naar onderwerpen die potentieel een

Het huidige opleidingsaanbod wordt goed

­interessant en leerzaam programma op kunnen

bezocht en deelnemende leden zijn achteraf

leveren. “De komende periode zullen er nog wel

erg te spreken. “Alle cursussen scoren bij de

flink wat cursussen bij gaan komen. Een van de

deelnemers een 8 of hoger, dat is er een erg mooi

onderwerpen waar we bijvoorbeeld iets mee

resultaat”, zegt Fijneman. “De kracht zit vooral

willen doen is social return, de aanpak om meer

in de thema’s van de opleidingen. Het zijn zeer

werkgelegenheid te creëren voor mensen met

specifieke onderwerpen die van buitenaf vaak

een afstand tot de arbeidsmarkt. En zo zullen

wat moeilijk te doorgronden zijn. Met de juiste

we het aanbod alle kanten op laten groeien.”

cursus ben je na één dag helemaal op de hoogte.”

"Alle cursussen scoren bij de deelnemers een 8 of hoger"

M

................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ...................................

M

................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ...................................

M

.................................. .............................. ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ...................................

M

................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ...................................

M

................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ................................... ...................................

M

13 april 2016 Prijsuitreiking Bouwbazen in verband met 100-jarig bestaan Afdeling Amersfoort

................................... ................................... ................................... ................................... ...................................

D

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

D

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

D

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

D

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

D

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

D

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

W

........................................ ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ........................................ ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... .........................................

W

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

W

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

W

........................................ ........................................ ........................................ ........................................

D

......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... ........................................ ......................................... ......................................... ......................................... ......................................... .........................................

D

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

D

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ 16 maart 2016

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

D

BouwTotaal 21 maart 2016

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ NRC, 25 maart 2016 ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

W

........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

D

D

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

V

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

V

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

V

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

V

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

V

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

V

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

Z

Z

DE AGENDA VAN MAXIME

.................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. ..................................

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

.................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. ..................................

.................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. ..................................

Z

Z

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

Z

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

Z

Z

Z

.................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. ..................................

Z

.................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. .................................. ..................................

Z

........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

Energy Society Online 28 maart 2016

Z

Z

......................................... ........................................ ........................................ ........................................ ......................................... ....................................... ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................

................................. ................................. .................................. .................................. .................................. .................................. ................................. .................................

13 april 2016 Openingshandeling bij de eerste CO2neutrale woontoren in Nederland @Home Amstelkwartier Amsterdam

.................................. ..................................

Is uw BedrIjf klaar voor 1 januarI 2017? Maak uw risico’s inzichtelijk met de risicoinventarisatie Inkomen & Zorg Vanaf 1 januari 2017 verandert er veel voor u als werkgever. De kosten van zieke werknemers worden vanaf dat moment in toenemende mate aan u doorbelast. Niet alleen voor vaste werknemers maar ook voor mensen met een flexibel contract. Wilt u onverwachte financiële risico’s voorkomen? Laat u adviseren! Met onze risico-inventarisatie Inkomen & Zorg maakt u uw risico’s inzichtelijk. Met die kennis bepaalt u met welke investeringen u uw mensen duurzaam inzetbaar houdt. Meeùs adviseert u graag over investeringen die u op korte én lange termijn geld opleveren. Betaal nu geen €2.500,- maar slechts €2.300,- voor onze complete scan! (exclusief voor leden van Bouwend Nederland) De adviseurs van Meeùs Bouw & Infra helpen u graag verder! Bel ons op 020 301 86 53 of stuur een e-mail naar [email protected].

meeus.com/bouweninfra

Meeùs is onderdeel van Aegon.

COLUMN | April 2016 | BOUWENDNL | 49

RUUD KOORNSTRA

CRI DE COEUR Bijna alle ondernemers in Nederland

Zo zei Ken Olsen CEO van Digital Equiment Corp,

Betrek bij dit proces gelijkgestemde mensen die

praten erover, we staan aan de vooravond

het grootste ict-bedrijf van de VS in 1977: “Er is

je kunt vinden in uw eigen bedrijf of sector maar

van grote revolutionaire veranderingen

geen enkele reden om in ieder huis een

ook daarbuiten. Zoek ze ook bij onze de hoog

die hun oorsprong onder meer vinden in

computer neer te zetten” en de hoge Franse

­aangeschreven Universiteiten, kenniscentra, de

de ­exponentieel groeiende informatie­

generaal Foch zei in 1904 tegen zijn Ameri­

media, NGO’s, grote en kleine bedrijven en de

technologie. Maar omdat het heel langzaam

kaanse collega’s: “Airplanes are interesting toys

overheid. Zoek naar eigenwijze jong denkende

economisch in alle sectoren weer een beetje

but of no military value”.

mensen en bouw aan de volgende stap in onze

beter lijkt te gaan, leidt dat af van echte

beschaving.

problemen in de wereld die zeer binnenkort

En nu u in de bouwsector. Durf uzelf te

enorme impact op onze samenleving zullen

herpakken en mee te bouwen aan een nieuwe

hebben.

leefbare wereld. Hoewel uw imago samen met de bankensector ergens onder aan de rang­

De toekomst is hoopvol want de wonderen zijn de wereld nog niet uit. <

lijsten bungelt heeft u nu de kans om het tij

"Airplanes are interesting toys but of no military value." De Franse generaal Foch in 1904

rigoureus te keren en uw sector en daarmee

Ruud Koornstra was mede oprichter van onder andere

Nederland future-proof te maken. De plannen­

ID&Dtv. Gedurende 15 jaar gaf hij leiding aan een

makers voor de toekomst, onze bestuurlijke

consortium van event- en televisieproductiebedrijven.

strategen en uw klanten, merken iedere dag

Na verkoop van de onderneming is hij mede oprichter

dat zij hun geplande visie zouden moeten

van Tendris Holding, een initiëringmaatschappij voor

bijstellen. Maar voor verandering is lef nodig.

duurzame ondernemingen. Vanuit deze ondernemingen

U heeft de kracht, kennis en ervaring om u

zijn inmiddels tal van nieuwe duurzame ondernemingen

opdrachtgevers op andere gedachte te brengen

ontstaan waaronder Oxxio en The New Motion.

en letterlijk vorm en inhoud te geven aan die nieuwe samenleving. Anders dan bijvoorbeeld Zowel ecologisch, sociaal als financieel gaat het

de bankensector maakt u namelijk echt iets en

flink mis. Vorige maand stond in de Washington

daarmee ook het verschil. Heroverweeg wat u

Post een interview met Bill Gates die als

doet en werk alleen nog maar aan d ­ uurzame

realistisch succesvol ondernemer zei dat we een

producten waar u weer trots op kunt zijn.

wonder nodig hebben om de grote gevolgen van

En laat u niet afschepen met de minimaal

de klimaatcrisis een halt toe te roepen. Hij daagt

acceptabele kwaliteit of ambitie. Wees eerlijk en

in het artikel de overheid, de wetenshap en de

verander het spel. U doet er namelijk toe.

markt uit om buiten de gebaande paden te gaan denken en iets nieuws te gaan doen. De man op de maan, internet, het poliovaccin waren in zijn ogen ook wonderen die niet per ongeluk gereali­ seerd werden maar het resultaat waren van leiders die de stip op de horizon gaven en daarna is er heel hard gewerkt en geïnnoveerd. Alleen worden mensen met een disruptive visie en een groots plan vaak als ongeloofwaardig afgeserveerd door experts uit de eigen sector.

"Anders dan de bankensector maakt u echt iets en daarmee ook het verschil."

50 | BOUWENDNL | April 2016 |

VERENIGING

BIJEENKOMSTEN PER NOORD REGIO

OOST

BOUWENDNEDERLAND.NL/REGIOS/REGIO-NOORD

BOUWENDNEDERLAND.NL/OOST

APRIL 21 Contactbijeenkomst Platform Infra Noord 21 Leergang Praktisch Personeelsbeleid deel 2

APRIL 20 WDBA informatiebijeenkomst 21 Bestuurdersoverleg 21 Regiobestuursvergadering 22 Versnellingsaanpak verduurzaming bijeenkomst

MEI 10 Bijeenkomst WDBA 11 Ledenvergadering/excursie afdeling Groningen 18 Lezing afdeling Drenthe 18-19 Beurs Urban Energy Transition 19 Leergang Praktisch personeelsbeleid deel 3 26 Middagexcursie JBN kern Friesland JUNI 09 Leergang Praktisch Personeelsbeleid deel 4 09 Excursie afdeling Drenthe (onder voorbehoud)

MEI 9 12 13 13 13 13 17 18 18 24 30 30

Ledenvergadering afdeling Noord-Oost Overijssel WDBA bijeenkomst regio Twente Bouworiëntatiedag HAN en Saxion Infra Platform Oost Marktdag provincies Gelderland, Overijssel en Flevoland Jaarvergadering met excursie afdeling Veluwestreek WDBA informatiebijeenkomst Ledenvergadering afdeling Zwolle/Genemuiden met bouwbezoek Ledenvergadering afdeling Stedendriehoek/ Salland Ledenvergadering afdeling Flevoland Marktdag Stedendriehoek Ledenvergadering afdeling Doetinchem

VERENIGING | April 2016 | BOUWENDNL | 51

RANDSTAD NOORD

RANDSTAD ZUID

BOUWENDNEDERLAND.NL/RANDSTADNOORD

BOUWENDNEDERLAND.NL/RANDSTADZUID

APRIL 20 Infraplatformbijeenkomst 21 Excursie afdeling IJmond - Kennemerland

DECEMBER

MEI 9 Bestuursvergadering afdeling West-Friesland 10 Algemene ledenvergadering afdeling Het Gooi e.o. 12 Ledenvergadering afdeling Veenendaal 17 Bestuursvergadering afdeling Amsterdam 23 Bestuursvergadering afdeling Amersfoort 24 Regiobestuur 26 Bestuursvergadering afdeling Noord-Holland Noord 31 Ledenvergadering afdeling Amsterdam 31 Bestuursvergadering afdeling IJmond-Kennemerland JUNI 1 Bestuursvergadering afdeling Utrecht 4 Dag van de Bouw

APRIL 21 COO Haaglanden 21 Voorlichtingsbijeenkomst WDBA 26 Leergang Praktisch Personeelsbeleid    MEI 10 Leergang Praktisch Personeelsbeleid   12 Bestuursvergadering Drechtwaard 18 Voorlichtingsbijeenkomst WDBA 18 Workshop Marketing in de Bouw 20-23 Excursie afdeling Delft 23 Aanbestedingssessie gemeente Gouda 24 Leergang Praktisch Personeelsbeleid 24 Regionaal marktgesprek EMVI 24 Algemene Ledenvergadering afdeling Haaglanden 30 Risico Inventarisatie en Evaluatie bijeenkomst (RI & E) 31 Stuurgroep HHS 31 Bestuursvergadering Rijnmond 31 Bestuursvergadering Jong Bouwend Nederland   JUNI 2 Bestuursvergadering Drechtwaard 4 Dag van de Bouw 6 Bestuursvergadering Zuid-Holland Midden 6 Algemene ledenvergadering afdeling Rijnmond 7 CAB-Haaglanden 7 Leergang Praktisch Personeelsbeleid 8 Bestuursvergadering Delft 14 Bestuursvergadering Haaglanden

ZUID

BOUWENDNEDERLAND.NL/ZUID



APRIL 18-22 Praktijkweek Innovatie op Locatie TU/e 18-22 Bouw Bierkrattenbrug TU/e 20 Leergang Praktisch Personeelsbeleid 20 Bouwplatform Brabant (voorheen Regieraad Bouw) 21 Voorlichtingsbijeenkomst VAR / WDBA (West-Brabant/Zeeland) MEI 2 11 12 13 18 18 25 26 30

Pitch-bijeenkomst voor afdelingsbestuurders inzake programma’s van Bouwend Nederland Informatiebijeenkomst voor GBO-leden regio Zuid SROI Convenant ondertekening Zeeland Bestuursvergadering Infra Limburg Gezamenlijke besturen Infra Zeeland, Brabant en Limburg Contactgroep Personeel Brabant Mid-West Infra Brabant met waterschappen Contactgroep Personeel Limburg Contactgroep Personeel Brabant-West

BOUW IN

MAANKWARTIER In Heerlen worden wonen, werken en winkelen samengevoegd in één spectaculaire, nieuwe omgeving. Als een soort citadel springt het Maankwartier boven de omgeving uit. Het kwartier vormt de verbinding tussen het noorden en het zuiden van de stad en wordt een ontmoetingsplek voor de Heerlense gemeenschap. Naast horecagelegenheden, een ondergrondse parkeergarage en een hotel, worden ook het nieuwe treinen busstation geïntegreerd in het Maankwartier. OPDRACHTGEVER Gemeente Heerlen KOSTEN 180 miljoen euro AANNEMER Jongen BV ARCHITECT Michiel Huisman CONSTRUCTEUR Volantis BV OPPERVLAKTE 90.000m2 Dit project is op 4 juni opengesteld voor bezoekers aan de Dag van de Bouw. Foto René van den Burg

BEELD

stn

Dienstencentrum

Samen sterk in telecom Voor voordeel op zakelijke abonnementen stuur nu uw huidige nota naar [email protected]

VERENIGING | April 2016 | BOUWENDNL | 55 BouwendNL verschijnt zeven keer per jaar in een oplage van 5.000 exemplaren. De pdf van verschenen edities is te vinden op www.bouwendnederland.nl. Naast BouwendNL ontvangen de leden tweewekelijks de digitale nieuwsbrief met actuele informatie uit de vereniging, de markt en informatie die van belang is voor hun bedrijfsvoering.

5 VOORDELEN VAN UW LIDMAATSCHAP VAN BOUWEND NEDERLAND

HOOFDREDACTIE

Theo Scholte COÖRDINATIE EN EINDREDACTIE

Havana Orange REDACTIONELE BIJDRAGEN

Harm Dragt, Jos de Haas, Ricardo Jupijn, Jan Willem Kommer, Kees de Vries, Tseard Zoethout VORMGEVING EN OPMAAK

René Hofman (Havana Orange)

1

Belangenbehartiging lobby

Bouwend Nederland komt op voor uw belangen. Daarom praten we met ministers, overheden en met gemeenten. Kortom, met úw opdrachtgevers. Zodat u kunt doen waar u goed in bent: bouwen!

FOTOGRAFIE

René van den Burg | Guido Pelgrim | Roelof Feringa | Harm Dragt | 123-RF DRUK

Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf REDACTIEADRES

Bouwend Nederland T.a.v. redactie BouwendNL Postbus 340, 2700 AH Zoetermeer [email protected] www.bouwendnederland.nl @BouwendNL

2

Financieel voordeel voordelen collectief

Door slim gebruik van onze financiële ledenvoordelen, kunt u uw lidmaatschapskosten terugverdienen. Of zelfs meer dan dat!

3

Informatie brancheontwikkeling

Bouwend Nederland geeft voorlichting en cursussen waar u wat aan heeft. Ook via de website en via de digitale ledennieuwsbrieven blijft u goed op de hoogte van alle ontwikkelingen in de markt.

ISSN

2214-7438 AANSPRAKELIJKHEID

Bij het samenstellen van de inhoud van deze publicatie streeft Bouwend Neder­ land naar de grootst mogelijke zorgvuldig­ heid. Bouwend Nederland sluit iedere aansprakelijkheid uit voor onjuistheden, onvolledigheden en eventuele gevolgen van het handelen op grond van informatie die door deze publicatie beschikbaar is. COPYRIGHT

De informatie in deze publicatie kan worden ­gekopieerd voor persoonlijk gebruik, met uitsluiting van elke verdere verveel­voudiging, distributie, commer­ cialiteit of exploitatie onder derden, tenzij voorafgaande toestemming van de auteur en/ of Bouwend Nederland. ADRESWIJZIGINGEN

4

Vragen en advies dienstverlening

Bouwend Nederland kent uw sector als geen ander en is dus hét adres voor al uw praktische vragen. Heeft u vragen of een aanbesteding? Of wilt u wat weten over personeelsbeleid? Of heeft u een kwestie met een opdrachtgever? Bouwend Nederland Advies staat u bij met raad en daad.

5

Elkaar ontmoeten netwerken

Via Bouwend Nederland ontmoet u collega-bedrijven uit uw buurt of uw markt. Ook kunt u ketenpartners en opdrachtgevers ontmoeten op de vele bijeenkomsten.

Adreswijzigingen kunt u mailen naar: [email protected]

QR-codes Op verschillende plekken in BouwendNL vindt u ‘Quick Response’-codes. Zodra u met de QR-scanner van uw smartphone over de code gaat, wordt u automatisch naar de juiste webpagina gelinkt. Meer info op:

bouwendnederland.nl/qr

Meer redenen ontdekken om lid te zijn? Ga naar: bouwendnederland.nl/ word-lid om u online in te schrijven of bel naar: 079 - 3252 158 voor persoonlijk contact.

Academy

Media dimensions

Jong Bouwend Nederland Masterclass

Scan en profiteer! Volg ons ook op Twitter: @bnlvoordeel www.bouwendnederland.nl/ledenvoordelen

Haal meer voordeel uit uw lidmaatschap!

Partners Ledenvoordelen 2016