De nieuwe berekening van de sociale bijdragen 2015
[email protected] www.attentia.be
Inhoudstabel 1.
De nieuwe berekening van de sociale bijdragen van de zelfstandigen in 20 vragen * .............................. 2 1. Wanneer wordt de nieuwe berekening van de sociale bijdragen van kracht? ............................. 2 2. Wat wijzigt in vergelijking met de huidige berekening? ................................................................ 2 3. Welke keuzemogelijkheden heeft de zelfstandige om zijn bijdragen aan te passen? .................. 2 4. Kan een zelfstandige vrij bepalen op welk inkomen hij sociale bijdragen zal betalen? ................ 3 5. Wat zijn de formaliteiten en voorwaarden om hogere sociale bijdragen te betalen? .................. 3 6. Wat zijn de formaliteiten en voorwaarden om lagere sociale bijdragen te betalen? ................... 3 7. Wordt een verlaagde of verhoogde bijdrage verrekend per kwartaal of op jaarbasis? ................ 4 8. Kan de zelfstandige betaalde verhoogde bijdragen terugvragen? ................................................ 4 9. Wat als de zelfstandige in de loop van het jaar verlaagde bijdragen betaalt en daardoor een overschot aan eerder betaalde kwartaalbijdragen ontstaat? ....................................................... 4 10. Kan de voorlopige bijdrage worden aangepast bij een fiscaal geschil?........................................ 5 11. Wat gebeurt er wanneer het definitief inkomen gekend is? ......................................................... 5 12. Moet een zelfstandige boetes betalen wanneer hij te weinig bijdragen heeft betaald? ............ 5 13. Zijn er inkomensjaren die als gevolg van de nieuwe regeling nooit als......................................... 6 14. Verandert de berekeningswijze van de sociale bijdragen voor startende zelfstandigen (=minder dan drie jaar actief)? ...................................................................................................................... 7 15. Wat gebeurt er bij stopzetting van de zelfstandige activiteit? ...................................................... 7 16. Wat gebeurt er bij stopzetting ten gevolge van pensionering? .................................................... 7 17. Moeten er sociale bijdragen worden betaald op .......................................................................... 8 18. Moeten er sociale bijdragen worden betaald op .......................................................................... 8 19. Hoe worden de bijdragen berekend voor een onvolledig kalenderjaar? ...................................... 8 20. Hoe worden de bijdragen berekend bij een verandering van hoofdberoep naar bijberoep (of omgekeerd) ? ................................................................................................................................. 9
p. 1
1. De nieuwe berekening van de sociale bijdragen van de zelfstandigen in 20vragen1 Als u nog vragen heeft na het lezen van dit document kan u die stellen via www.attentia.be /socialebijdragen2015
1. Wanneer wordt de nieuwe berekening van de sociale bijdragen van kracht? De nieuwe regeling gaat in op 1 januari 2015 voor de bijdragen vanaf het eerste kwartaal 2015.
2. Wat wijzigt in vergelijking met de huidige berekening? Het algemeen principe is dat de definitieve sociale bijdragen berekend worden op het inkomen van het bijdragejaar zelf en niet meer op het inkomen van 3 jaar terug. Het inkomen van drie jaar terug zal alleen nog gebruikt worden om een voorstel te doen tot betaling van voorlopige bijdragen.
3. Welke keuzemogelijkheden heeft de zelfstandige om zijn bijdragen aan te passen? Het sociaal verzekeringsfonds zal de zelfstandige uitnodigen om voorlopige sociale bijdragen te betalen. De voorlopige bijdragen worden berekend op het inkomen van drie jaar terug (= het inkomen van 2012) zoals gekend op 1 januari 2015. De zelfstandige heeft dan de keuze uit 3 mogelijkheden: -
-
-
De voorlopige bijdragen betalen. De zelfstandige betaalt de voorlopige bijdragen wanneer hij vermoedt dat zijn inkomen hetzelfde zal zijn als dat van 3 jaar terug. De voorlopige bijdragen verhogen. De zelfstandige kan zijn voorlopige bijdragen verhogen als hij weet dat zijn inkomen hoger zal liggen als dat van 3 jaar terug. De voorlopige bijdragen verlagen (onder bepaalde voorwaarden). De zelfstandige kan zijn voorlopige bijdragen verlagen als hij weet dat zijn inkomen lager zal liggen als dat van 3 jaar terug.
Van zodra het definitieve inkomen van 2015 gekend is -normaal zal dat 2 jaar later zijn- volgt een regularisatie. Bij de regularisatie in 2017 worden de voorlopige bijdragen van 2015 omgezet naar definitieve bijdragen, berekend op het inkomen van 2015. De zelfstandige zal dan bijdragen moeten bijbetalen of teveel betaalde bijdragen terugkrijgen. Voorlopige bijdragen
1
Definitieve bijdragen
Bijdragejaar
berekend op inkomen
Regularisatiejaar
berekend op inkomen
2015
2012
2017
2015
2016
2013
2018
2016
2017
2014
2019
2017
De voorbeelden betreffen enkel zelfstandigen in hoofdberoep.
p. 2
4. Kan een zelfstandige vrij bepalen op welk inkomen hij sociale bijdragen zal betalen? Het verhogen van de sociale bijdragen kan zonder veel formaliteiten gebeuren. Het verlagen van de sociale bijdragen is gebonden aan bepaalde voorwaarden (zie vraag 6).
5. Wat zijn de formaliteiten en voorwaarden om hogere sociale bijdragen te betalen? De zelfstandige kan verhoogde bijdragen betalen op eenvoudige aanvraag of door een spontane storting. De zelfstandige kan voor een bepaald jaar evenwel nooit meer bijdragen betalen dan de maximumbijdragen. Wanneer een zelfstandige een verhoogde bijdrage betaalt, en er zijn nog onbetaalde bijdragen dan zal het sociaal verzekeringsfonds eerst de nog openstaande schulden aanzuiveren. Enkel het eventuele saldo zal dan als een verhoogde bijdrage worden beschouwd bovenop de voorlopige bijdragen.
6. Wat zijn de formaliteiten en voorwaarden om lagere sociale bijdragen te betalen? De zelfstandige moet bewijsstukken en objectieve elementen voorleggen aan zijn sociaal verzekeringsfonds waarmee hij aantoont dat zijn inkomen in 2015 lager zal uitvallen dan in 2012. Praktische richtlijnen hierover zijn nog in de maak. De verlaging van de sociale bijdrage kan niet vrij worden gekozen. Verlaging is maar mogelijk als het inkomen daalt onder één van de drempels :
-
Minimumdrempel: € 12.870,43 (= € 736,18 bijdragen per kwartaal) of Dubbele minimumdrempel: € 25.740,86 (= € 1.472,36 bijdragen per kwartaal).
Het is dus niet voldoende dat het inkomen van de zelfstandige gedaald is, maar wel dat het gedaald is onder één van deze drempels. Het sociaal verzekeringsfonds beoordeelt de voorgelegde elementen. Als het sociaal verzekeringsfonds een ongunstige beslissing neemt, wordt de zelfstandige gevraagd zijn voorlopige bijdragen te betalen. Als het sociaal verzekeringsfonds een positieve beslissing neemt, wordt de voorlopige bijdrage van het betrokken jaar verlaagd. Voor andere categorieën zelfstandigen zoals bijberoep, meewerkende echtgenoten of gepensioneerden zijn er andere drempels. Voorbeeld Een zelfstandige moet in 2015 voorlopige bijdragen betalen, berekend op zijn inkomen van 2012 dat toen € 30.000 was. De zelfstandige kan alleen een verlaging vragen indien zijn inkomen daalt tot onder één van de drempelbedragen: € 12.870,43 of €25.740,86.
p. 3
7. Wordt een verlaagde of verhoogde bijdrage verrekend per kwartaal of op jaarbasis? Een verlaagde bijdrage wordt herrekend op jaarbasis, dus voor alle kwartalen. Voorbeeld Een verlaging van de bijdragen in het derde kwartaal zal leiden tot een herberekening van de bijdragen voor alle kwartalen in dat jaar. Een vrijwillig verhoogde bijdrage wordt niet herrekend op jaarbasis maar vormt een ‘reserve’ die de zelfstandige tot 31 december kan terugvragen. Na die datum zal de reserve aangewend worden voor een latere regularisatie. Voorbeeld In 2015 betaalt een zelfstandige voorlopige bijdragen van € 1.800 per kwartaal. In de loop van het jaar betaalt hij bovenop deze bijdrage € 1.200 extra sociale bijdrage omdat hij denkt dat zijn inkomen in 2015 hoger zal zijn. Deze extra bijdrage van € 1.200 heeft geen impact op de betaalde bijdragen van het eerste en tweede kwartaal, ze worden dus niet verhoogd met telkens € 1.200. Het gestorte bedrag van € 1.200 vormt een reserve voor een latere regularisatie. In 2017 is het definitief inkomen van 2015 gekend en blijkt dat het inkomen in 2015 inderdaad hoger was. De zelfstandige moet € 1.200 bijdragen meer betalen. De extra bijdrage van € 1.200, die de zelfstandige in 2015 betaalde, en een reserve vormde voor deze regularisatie, zal hiervoor worden gebruikt.
8. Kan de zelfstandige betaalde verhoogde bijdragen terugvragen? Een zelfstandige die vrijwillig meer bijdragen betaalt kan in het bijdragejaar zelf steeds een terugbetaling van deze verhoogde bijdrage vragen. Er zijn twee voorwaarden: -
Er zijn geen onbetaalde bijdragen De terugbetaling gebeurt ten laatste op 31 december van het bijdragejaar.
Een terugbetaling in de daaropvolgende jaren kan enkel indien vaststaat dat de zelfstandige een materiële vergissing heeft begaan: inversie van cijfers, foutief bedrag gestort, overschrijving op een verkeerde rekening,…
9. Wat als de zelfstandige in de loop van het jaar verlaagde bijdragen betaalt en daardoor een overschot aan eerder betaalde kwartaalbijdragen ontstaat? Indien een zelfstandige in de loop van het jaar de toestemming krijgt om verlaagde bijdragen te betalen zullen alle voorlopige bijdragen van dat jaar verlaagd worden, wat tot gevolg heeft dat er een teveel aan bijdragen betaald werd. De som van de teveel betaalde bijdragen mag door het sociaal verzekeringsfonds niet worden terugbetaald. De regularisatie zal pas geschieden op het ogenblik dat het definitief inkomen gekend is. Het positief saldo zal eerst worden gebruikt om nog openstaande schulden aan te zuiveren, te weinig betaalde bijdragen bij te passen als gevolg van een regularisatie, of aan te wenden om een dwangbevel te vermijden. Pas indien er dan nog een overschot is zal de zelfstandige een terugbetaling ontvangen.
p. 4
Voorbeeld De zelfstandige betaalt in het eerste en tweede kwartaal van 2015 telkens € 1.800 voorlopige bijdragen (=berekend op het inkomen van 2012 dat toen € 30.000 bedroeg) In het derde kwartaal krijgt hij toestemming voor verlaging van zijn voorlopige bijdragen tot € 1.472,36. Deze aanpassing wordt verrekend voor het ganse jaar. Dit houdt dus in dat hij in het eerste en tweede kwartaal € 327,64 teveel betaald heeft (€ 1.800 i.p.v. € 1.472,36). De € 655,28 die teveel werd betaald kan in 2015 niet worden teruggevorderd. De regularisatie gebeurt op het ogenblik dat het definitief inkomen gekend is en er geen onbetaalde bijdragen zijn.
10. Kan de voorlopige bijdrage worden aangepast bij een fiscaal geschil? Het sociaal verzekeringsfonds zal de voorlopige bijdrage bepalen op basis van het inkomen van 3 jaar terug zoals dat gekend is op 1 januari van het bijdragejaar. Wanneer dit inkomen nog zou wijzigen gedurende het jaar dan zal er, ongeacht de reden van de wijziging, met deze wijziging geen rekening worden gehouden. Hetzelfde geldt wanneer er over het inkomen van 3 jaar terug nog een fiscaal geschil hangende zou zijn. De zelfstandige kan in zo’n geval vragen om zijn voorlopige bijdragen te verminderen met inroeping van het fiscaal geschil als objectief element.
11. Wat gebeurt er wanneer het definitief inkomen gekend is? Als het inkomen definitief vaststaat zullen de voorlopige bijdragen geregulariseerd worden (in principe 2 jaar later). De zelfstandige die te weinig sociale bijdragen betaalde, zal moeten bijbetalen. De zelfstandige die teveel bijdragen betaalde, zal de teveel betaalde sociale bijdragen terugkrijgen.
12. Moet een zelfstandige boetes betalen wanneer hij te weinig bijdragen heeft betaald? Indien de zelfstandige zijn voorlopige sociale bijdragen betaalt en achteraf blijkt dat zijn inkomen hoger was dan voorzien en hij dus te weinig bijdragen betaalde, worden er geen boetes aangerekend. Indien de zelfstandige zijn voorlopige bijdragen verlaagt en achteraf blijkt dit ten onrechte, loopt hij risico op boete. De boete bedraagt 3% per kwartaal te rekenen vanaf 31 december van het bijdragejaar en een eenmalige boete van 7%. Deze boetes staan los van de reeds bestaande intresten van 3% wanneer de zelfstandige op het einde van het kwartaal zijn voorlopige bijdrage niet betaald heeft. Ook de eenmalige intrest van 7% op het einde van het kalenderjaar blijft bestaan. Er kunnen zich 2 mogelijkheden voordoen (afgeronde bedragen): Voorbeeld 1 De definitieve bijdrage is hoger dan de verlaagde bijdrage en hoger dan de voorlopige bijdrage. Een zelfstandige in hoofdberoep had in 2012 een inkomen van € 35.000. Op basis van dit inkomen zal het sociaal verzekeringsfonds voorlopige bijdragen vragen van € 2.100 per kwartaal (€ 8.400 op jaarbasis). De zelfstandige meent dat zijn inkomen in 2015 zal dalen tot onder € 25.740,86 (= één van de twee drempels waarnaar het inkomen kan worden verlaagd). Hij krijgt de toestemming om verlaagde bijdragen te betalen van € 1.472,36 per kwartaal (€ 5.889,44 op jaarbasis).
p. 5
In juli 2017 is het definitief inkomen van 2015 gekend: € 40.000. De zelfstandige moet € 2.400 definitieve bijdragen per kwartaal (€ 9.600 op jaarbasis) betalen voor 2015. Soort bijdrage
Op jaarbasis
A
Voorlopige bijdragen
€ 8.400
B
Verlaagde bijdragen
€ 5.889,44
C
Definitieve bijdragen
€ 9.600
Er worden boetes aangerekend op het verschil tussen de voorlopige bijdrage (A) en de verlaagde bijdrage (B), dus op € 2.510,56 (A-B). De boete bedraagt in totaal € 702,95 zijnde € 527,21 (7 kwartalen x 3% x 2.510,56) en € 175,74 (7% x 2.510,56). Er worden geen boetes aangerekend op het verschil tussen de definitieve bijdrage (C) en de voorlopige bijdrage (A). Voorbeeld 2 De definitieve bijdrage is hoger dan de verlaagde bijdrage en lager dan de voorlopige bijdrage Een zelfstandige in hoofdberoep had in 2012 een inkomen van € 35.000. Op basis van dit inkomen zal het sociaal verzekeringsfonds voorlopige bijdragen vragen van € 2.100 per kwartaal (€ 8.400 op jaarbasis). De zelfstandige meent dat zijn inkomen in 2015 zal dalen tot onder € 25.740,86 (= één van de twee drempels waarnaar het inkomen kan worden verlaagd). Hij krijgt de toestemming om verlaagde bijdragen te betalen van € 1.472,36 per kwartaal (€ 5.889,44 op jaarbasis). In juli 2017 is het definitief inkomen van 2015 gekend: € 30.000. De zelfstandige moet € 1.800 definitieve bijdragen per kwartaal (€ 7.200 op jaarbasis) betalen voor 2015. Soort bijdrage
Op jaarbasis
A
Voorlopige bijdragen
€ 8.400
B
Verlaagde bijdragen
€ 5.800
C
Definitieve bijdragen
€ 7.200
Er worden boetes aangerekend op het verschil tussen de definitieve bijdrage (C) en de verlaagde bijdrage (B), dus op € 1.310,56 (C-B). De boete bedraagt in totaal € 366,94 zijnde € 275,21 (7 kwartalen x 3% x 1.310,56) en € 91,73 (7% x 1.310,56). Er worden geen boetes aangerekend op het verschil tussen de definitieve bijdrage (C) en de voorlopige bijdrage (A).
13. Zijn er inkomensjaren die als gevolg van de nieuwe regeling nooit als basis zullen dienen voor de definitieve bijdrageberekening? Ja, het inkomen van 2012, 2013 en 2014 zal nooit als basis dienen voor de definitieve bijdrageberekening. Het inkomen van die jaren dient alleen nog om de voorlopige bijdragen te berekenen in 2015, 2016 en 2017. Het definitief inkomen uit 2015, 2016 en 2017 zal bepalen welke sociale bijdragen in die 3 jaren definitief moeten worden betaald.
p. 6
14. Verandert de berekeningswijze van de sociale bijdragen voor startende zelfstandigen (=minder dan drie jaar actief)? Het principe van de berekening van de voorlopige bijdrage voor starters blijft ongewijzigd. Voor startende zelfstandigen is er geen inkomen gekend van 3 jaar geleden. Er kan dus geen voorlopige bijdrage worden voorgesteld op basis van het inkomen van 3 jaar terug. Voor startende zelfstandigen zijn de verschuldigde bijdragen voor elk van de drie eerste jaren, een forfaitair minimum of een vrijwillig verhoogde bijdrage. Deze bijdragen zullen later geregulariseerd worden als het inkomen van het jaar zelf gekend is. Voorlopige bijdragen
Definitieve bijdragen
Loopbaan
Bijdrage
jaar
jaar
1
2015
forfaitaire minimumbijdrage of vrijwillig verhoogde bijdrage
2017
2015
2016
forfaitaire minimumbijdrage of vrijwillig verhoogde bijdrage
2018
2016
3
2017
forfaitaire minimumbijdrage of vrijwillig verhoogde bijdrage
2019
2017
4
2018
berekend op inkomen 2015
2020
2018
2
Bijdrage
Regularisatiejaar
Berekend op inkomen van
15. Wat gebeurt er bij stopzetting van de zelfstandige activiteit? Een gevolg van de nieuwe berekeningswijze is dat de zelfstandigen nog regularisaties kunnen ontvangen na de stopzetting van hun activiteit. Voorbeeld Een zelfstandige stopt in 2015 met zijn activiteit. In 2017 is het definitief inkomen van 2015 gekend. Dit heeft tot gevolg dat er in 2017 een regularisatie in plus of in min zal gebeuren.
16. Wat gebeurt er bij stopzetting ten gevolge van pensionering? Voor zelfstandigen die met pensioen gaan en hun activiteit op dat ogenblik stopzetten, werd een bijzondere regeling uitgewerkt. Normaal zullen zij in het nieuwe systeem van bijdrageberekening ook nog regularisaties ontvangen na hun pensioen. Zij kunnen echter kiezen om hun bijdragen voor het jaar waarin hun pensioen ingaat, en de 3 voorafgaande jaren, niet meer te regulariseren. Dan ontvangen zij na hun pensionering geen regularisaties meer. Deze regeling geldt voor de jaren die nog niet geregulariseerd werden op het moment van de ingang van het pensioen. Deze regeling kan niet worden gebruikt wanneer voor één van deze jaren een verminderde bijdrage werd verkregen.
p. 7
Deze mogelijkheid maakt het voorwerp uit van een officiële aanvraag van de zelfstandige die dient te gebeuren uiterlijk op het moment van ingang van het pensioen. Dit uitzonderingsysteem loopt tot 1 januari 2019, maar kan verlengd of opgeheven worden bij koninklijk besluit. Voorbeeld Een zelfstandige waarvan het pensioen ingaat op 1 januari 2018 kan tot uiterlijk op die datum vragen om de uitzonderingsregeling toe te passen. Deze regeling geldt voor 2015, 2016 en 2017. Indien op het moment van pensionering blijkt dat de sociale bijdragen voor 2015 reeds geregulariseerd werden dan wordt de specifieke regeling enkel toegepast op de bijdragen van 2016 en 2017. De nog niet geregulariseerde bijdragen worden onmiddellijk definitief. De definitieve bijdragen voor deze zelfstandige zijn: -
voor 2017 op het inkomen 2014 voor 2016 op het inkomen 2013 voor 2015 op het inkomen 2015.
17. Moeten er sociale bijdragen worden betaald op stopzettingsmeerwaarden? Stopzettingsmeerwaarden zijn inkomsten die gerealiseerd worden naar aanleiding van de volledige en definitieve stopzetting van een bedrijf of bedrijfstak. Er moeten geen sociale bijdragen worden betaald op stopzettingsmeerwaarden die werden gerealiseerd in het jaar van de stopzetting of pensionering of in het jaar voordien. De zelfstandige moet aan zijn sociaal verzekeringsfonds de nodige bewijsstukken bezorgen om het inkomen te laten aanpassen. Hij mag zijn activiteit niet hervat hebben op 31 december van het jaar volgend op het jaar waarin hij de stopzettingsmeerwaarde heeft gerealiseerd. Voorbeeld Een zelfstandige die een stopzettingsmeerwaarde realiseert in 2015 en nog in 2015 stop zet zal het voordeel van deze regeling verliezen wanneer hij in 2016 een zelfstandige beroepsactiviteit herneemt en op 31 december 2016 nog steeds onderworpen is aan het sociaal statuut van de zelfstandigen.
18. Moeten er sociale bijdragen worden betaald op stopzettingsvergoedingen? Het betreft hier de vergoeding die een bedrijfsleider krijgt naar aanleiding van de stopzetting van zijn activiteit als bedrijfsleider. De regeling van de stopzettingsmeerwaarden is niet van toepassing op stopzettingsvergoedingen van bedrijfsleiders. Er moeten dus wel sociale bijdragen worden betaald op de stopzettingsvergoedingen. Deze werkwijze werd ook vroeger zo toegepast.
19. Hoe worden de bijdragen berekend voor een onvolledig kalenderjaar? Wanneer de zelfstandige ten vroegste vanaf het tweede kwartaal zijn activiteit aanvangt wordt het inkomen van dat onvolledige kalenderjaar omgezet in een jaarinkomen. Voorbeeld Een zelfstandige start in het tweede kwartaal en heeft een definitief inkomen van € 15.000. Hij zal sociale bijdragen betalen op een inkomen van € 20.000. De berekeningswijze ziet er als volgt uit: 15.000 x 4 3
p. 8
20. Hoe worden de bijdragen berekend bij een verandering van hoofdberoep naar bijberoep (of omgekeerd) ? Bij verandering van hoofdberoep naar bijberoep (of omgekeerd) zal de bijdrageberekening gebeuren op het globale inkomen van dat jaar, deels in hoofdberoep, deels in bijberoep. Voorbeeld Een zelfstandige had in 2012 een inkomen van € 5.000 als hoofdberoep. Hij zal in 2015 voorlopige bijdragen betalen op dit inkomen. Op 1 juli 2015 gaat hij over van hoofd- naar bijberoep. Hij is de eerste twee kwartalen bijdragen als zelfstandigen in hoofdberoep verschuldigd (=de minimumbijdrage van ongeveer €730) en de twee laatste kwartalen als bijberoep (=bijdrage van ongeveer € 300). De bijdragen voor beide categorieën worden berekend op het globale inkomen als zelfstandige van het volledige bijdragejaar.
Bijkomende vragen kan u stellen via www.attentia.be/socialebijdragen2015.
p. 9
