de nieuwe band: Veilig, zuinig, stil

de nieuwe band: Veilig, zuinig, stil

al ci

Sp

e

DNB VVN Adv.indd 1

IN BEELD

26-02-2009 15:30:

inhoudsopgave Introductie

4

1. Campagne ‘De Nieuwe Band’ 1.1 Wat is 'De Nieuwe Band'? 1.2 Doel van de campagne 1.3 Beoogde effecten van de campagne

5 5 6 6

2. Veilig 2.1 De meting: remweg op een nat wegdek 2.2 Wat betekent het cijfer voor de grip op een nat wegdek? 2.3 Aspecten die invloed hebben op de veiligheid 2.4 Veilig: de invloed van de automobilist

7 7 8 8 10

3. Zuinig 3.1 De meting: rolweerstand van een band 3.2 Wat betekent het cijfer voor het brandstofverbruik? 3.3 Aspecten die invloed hebben op de rolweerstand 3.4 Zuinig: de invloed van de automobilist

13 14 14 14 15

4. Stil 4.1 4.2 4.3 4.4

16 18 18 19 20

De meting: afrolgeluid van een band Wat betekent het cijfer voor geluidsemissie? Aspecten die invloed hebben op de geluidsemissie Afrolgeluid: de invloed van de automobilist

5. Bandenkeuze Stap 1: Opnemen van de bandenmaat en voertuiggegevens, load index (draagvermogen) en speed index (snelheidscategorie) Stap 2: De wensen van de klant Stap 3: De bandenkeuze

21 22

22 23

3

introductie In de campagne ‘De Nieuwe Band’ staan veilige, zuinige en stille personenwagenbanden centraal. De campagne heeft tot doel de verkeersveiligheid te vergroten en een reductie in CO2-emissie en geluid te behalen. 'De Nieuwe Band' is een initiatief van de ministeries van Verkeer en Waterstaat en VROM. In nauwe samenwerking met SenterNovem realiseert Vereniging VACO diverse publicaties, waaronder deze brochure. Het doel van de brochure is autobedrijven en bandenspecialisten te voorzien van informatie, zodat zij de vragen van klanten kunnen beantwoorden en hen goed kunnen adviseren. Automobilisten die door de campagne bereikt worden, zullen in veel gevallen specifieke vragen hebben. Voor autobedrijven en bandenspecialisten is dat een uitgelezen kans om hun vakmanschap te tonen. Op basis van de vragen van de klant, de bandeigenschappen die de klant belangrijk vindt en uw kennis kunt u samen tot een voor de klant optimaal advies komen.

4

In deze uitgave van VACO Nieuws In Beeld vindt u tips en adviezen op het gebied van advisering en het voeren van een verkoopgesprek. Belangrijk in dit kader: 'De Nieuwe Band' is niet per se duurder dan een gewone band. De bandenindustrie besteedt jaarlijks vele miljoenen aan research, getuige de enorme vooruitgang van de laatste decennia. Banden dienen naast veiligheid, ook een lage rolweerstand te realiseren en moeten ook steeds stiller worden. Alhoewel de band tussen al deze verlangens een compromis is, leveren de fabrikanten steeds knappere prestaties, door naast een hoog kilometerrendement, banden te produceren die veilig, zuinig en stil zijn. Een knap staaltje van technologie en innovatie, dat veel respect verdient. handling remvertraging op nat wegdek

rijcomfort

slijtvastheid

geluid

remvertraging op droog wegdek

rolweerstand aquaplaning

1. Campagne: ‘De Nieuwe Band’ 1. Campagne ‘De Nieuwe Band’ In de campagne ‘De Nieuwe Band’ staan veilige, zuinige en stille personenwagenbanden centraal. De campagne ‘De Nieuwe Band’ is onderdeel van het programma ‘Het Nieuwe Rijden’. Binnen ‘Het Nieuwe Rijden’ ligt de aandacht op het rijgedrag van de weggebruiker. De campagne heeft als doel de verkoop van Veilige, Zuinige en Stille banden te bevorderen. Eén van de mogelijkheden waarmee automobilisten de aspecten 'Veilig, Zuinig en Stil' kunnen beïnvloeden, is het maandelijks controleren van de bandenspanning. Met de juiste bandenspanning komen de eigenschappen van de ‘De Nieuwe Band’ volledig tot hun recht. De campagne richt zich op de automobilist via onder meer radio en televisie, folders, posters en reclameborden langs de weg. 1.1 Wat is 'De Nieuwe Band'? ‘De Nieuwe Band’ is een verzamelnaam voor personenwagenbanden die voldoen aan strenge kwaliteitseisen en is niet te herkennen aan uiterlijke kenmerken. Het kan elk type band zijn van elke fabrikant. Zolang hij maar uitblinkt op de eigenschappen 'Veilig, Zuinig en Stil'. Met de campagne wil de Nederlandse overheid vooruitlopen op voorgestelde Europese regelgeving die mogelijk tussen 2012 en 2016 van kracht wordt. De mogelijkheid bestaat dat banden dan een energielabel krijgen waarop vermeld staat hoe een personenwagenband scoort op de componenten 'Veilig, Zuinig en Stil'. Op kiesdenieuweband.nl staat een lijst van banden die verkrijgbaar zijn en goed scoren op deze eigenschappen.

5

1. Campagne: ‘De Nieuwe Band’ 1.2 Doel van de campagne Het doel van de campagne is het vergroten van de verkeersveiligheid, het terugdringen van de CO2-emissies door middel van een lager brandstofverbruik en het verlagen van het afrolgeluid van personenwagenbanden. De ambitie is om het marktaandeel van 'De Nieuwe Band' in Nederland jaarlijks met 5% te laten toenemen. Hierbij is een belangrijke adviserende rol voor de branche (autobedrijven en bandenspecialisten) weggelegd. Dankzij de campagne worden automobilisten geïnformeerd over de voordelen van 'De Nieuwe Band' en gaan ze naar 'De Nieuwe Band' vragen op het moment dat hun banden vervangen dienen te worden. Een ander doel van de campagne is het vergroten van het bandenbewustzijn van de automobilist, in het bijzonder op het gebied van bandenspanning. Keer op keer wijzen onderzoeken en steekproeven uit, dat een groot deel van de automobilisten met onderspanning rijdt. Uit onderzoek in Duitsland blijkt dat 25% van alle ongevallen met letsel veroorzaakt wordt door technische mankementen aan de auto. Hiervan heeft maar liefst 45% te maken met bandenproblemen, zoals een te lage bandenspanning. Een juiste bandenspanning vergroot de verkeersveiligheid, verlaagt de CO2-emissies en dringt het afrolgeluid terug. 6 1.3 Beoogde effecten van de campagne Als het marktaandeel van 'De Nieuwe Band' jaarlijks met 5% toeneemt en automobilisten vaker hun bandenspanning controleren, leidt dat tot: • Een grotere verkeersveiligheid. Met behulp van de bandenlijst kunnen auto mobilisten banden objectief vergelijken op het gebied van de remweg op een nat wegdek (wet grip). • Een groter bandenbewustzijn. Als automobilisten de bandenspanning maandelijks controleren, vergroot dat de verkeersveiligheid. Een te lage bandenspanning leidt onder meer tot een langere remweg en een slechtere wegligging. Daar komt nog bij een jaarlijkse besparing van meer dan 35.000 banden die te snel slijten door een te lage bandenspanning. • In het vijfde jaar een vermindering van CO2-emissie van circa 73 kiloton. Wanneer iedereen in Nederland op lange termijn op 'De Nieuwe Band' zou rijden, zal er een besparing van rond de 400 kiloton CO2-emissie per jaar zijn. Deze reductie is het gevolg van de lagere rolweerstand van 'De Nieuwe Band'. Ter vergelijking: wanneer iedereen in Nederland op de juiste bandenspanning zou rijden, zou dit een besparing opleveren van rond de 300 kiloton CO2-emissies. • Als alle Nederlandse automobilisten overstappen op 'De Nieuwe Band', vermindert het verkeersgeluid met 2 tot 3 decibel. Dat is bijna een halvering van het geluidsniveau.

2. Veilig Banden vormen het enige contact tussen een voertuig en de weg. Het contactoppervlak van een band op het wegdek is iets groter dan een bierviltje. Via deze contactvlakken worden stuurcommando’s uitgevoerd en remt en accelereert het voertuig. Systemen zoals ABS en ESP doen via de banden hun nuttige werk. Banden behoren, samen met de remmen, tot de belangrijkste actieve veiligheidsonderdelen van een auto. Banden dragen dan ook in grote mate bij aan de verkeersveiligheid.

Contactvlak van de band (footprint).

2.1 De meting: remweg op een nat wegdek De remweg op een nat wegdek is aanzienlijk langer dan onder droge condities. Natte wegen komen vaak voor in Nederland. In het drukke verkeer moeten automobilisten regelmatig hard remmen. Dit zijn de redenen waarom de veiligheid van een band wordt weergegeven door de remweg op een nat wegdek, ook wel aangeduid als natte grip of wet grip. Totale remweg zomerband vanaf 100 km/h bij 20°C

droog wegdek

41 m 20°C

65,3 m

nat wegdek

De remweg onder natte condities wordt volgens de huidige Europese normen gemeten. Dat betekent dat de test wordt uitgevoerd op een wegdek bestaande uit dicht asfalt, voorzien van een laagje water van 0,5 tot 1,5 mm dik. De testauto remt af van 80 km/h tot 20 km/h. De gemeten remweg wordt vergeleken met de remweg van een standaard referentieband.

7

2. Veilig 2.2 Wat betekent het cijfer voor de grip op een nat wegdek? De uitkomst van de test wordt vergeleken met de remweg van een standaard referentieband. Het cijfer is het percentage dat de gemeten band tijdens de test beter presteert dan de referentieband. Een voorbeeld: een waarde van 132% betekent dat deze band onder de testcondities een 32% kortere remweg heeft dan de standaard referentieband waarvan de remweg op 100% is gesteld. 2.3 Aspecten die invloed hebben op de veiligheid Veiligheid is meer dan alleen wet grip. Bij een veilige band denken we bijvoorbeeld ook aan de handlingeigenschappen en de weerstand tegen aquaplaning. Op het gebied van het bepalen van de stuurprecisie en handlingeigenschappen ontbreekt een gestandaardiseerde testmethode, hetzelfde geldt voor aquaplaning.

8

Hieronder staat een overzicht van overige eigenschappen van banden die invloed hebben op de veiligheid. • Handlingeigenschappen. Onder de handlingeigenschappen verstaan we de stabiliteit tijdens en na een stuurmanoeuvre, in een bocht of bij een uitwijkmanoeuvre. De handlingeigenschappen hangen samen met de drifthoek van de band (zie de figuren). De drifthoek van een band is de hoek tussen de stand van het wiel en de bewegings richting van het midden van het contactvlak van de band. De drifthoek ontstaat door optredende dwarskrachten en tijdens stuurbewegingen. De grootte van de drifthoek is afhankelijk van de weerstand van het loopvlak tegen vervorming en van de weer stand van de zijwand tegen vervorming. Ofwel: banden met flexibele blokken in het loopvlak hebben een grote drifthoek en banden met een te lage bandenspanning hebben een zeer grote drifthoek.

stuurrichting

Door zijwaartse kracht ontstaat de drifthoek

werkelijke rijrichting

Drifthoek tijdens stuurbewegingen

Overzicht van de eigenschappen die van invloed zijn op de veiligheid (vervolg): • Gedrag bij lage temperaturen. Zomerbanden bieden bij temperaturen lager dan + 7°C minder grip dan winterbanden. Dat geldt ook voor natte omstandigheden. Dit is onder meer het gevolg van de hardheid van het loopvlak van de band. Winterbanden bieden onder deze omstandigheden meer grip. • De kwaliteit van het karkas van de band. Banden bestaan uit een complex geheel van onder meer verschillende rubbersoorten, karkasdraden en gordel lagen. Tijdens de ontwikkeling van een band houdt de ontwerper sterk rekening met de veiligheidsaspecten van een band. Een goed ontworpen band is daarmee ook veiliger. • De weerstand van het rubber tegen inrijdingen. Autofabrikanten willen het gewicht van hun auto’s zoveel mogelijk beperken. Ook banden moeten hieraan bijdragen. Maar een band moet wel tegen een stootje kunnen. Om deze reden ontwikkelen bandenfabrikanten rubbersoorten die beter bestand zijn tegen invloeden van buitenaf. • Aquaplaninggedrag, oftewel de weerstand van een band tegen aquaplaning. Aquaplaning komt weliswaar geregeld voor, maar is bij juist handelen goed op te vangen bij voorwielaangedreven auto’s. Op het moment dat aquaplaning optreedt, dient de bestuurder het gas los te laten en bij voorkeur niet te sturen. Het optreden van aquaplaning is sterk afhankelijk van de profieldiepte van de band, van het aandeel van de profielgroeven in het totale contactoppervlak (verhouding groeven - profielblokken) en van de snelheid waarmee gereden wordt.

Bij een band met weinig of geen profiel ontstaat aquaplaning.

Bij een band met voldoende profiel ontstaat geen aquaplaning.

9

2. Veilig Profieldiepte Snelheid

nieuwe zomerband 8 mm

half versleten 4 mm

versleten 1,6 mm

5 km/h 100%

100%

100%

74%

58%

16%

47%

11%

6%

75 km/h

125 km/h

10

Contactvlak van de band op het wegdek bij verschillende snelheden met 3 mm water op het wegdek Vergelijkingstabel profieldiepte, snelheid en contactvlak

2.4 Veilig: de invloed van de automobilist De automobilist kan zelf veel doen op het gebied van veilige banden. Belangrijke aandachtspunten zijn: • Profieldiepte. De profieldiepte van banden van personenwagens en lichte bedrijfs wagens met een maximum toelaatbare massa van 3.500 kg dient wettelijk minimaal 1,6 mm te bedragen. Vereniging VACO raadt automobilisten aan om hun banden bij minimaal 3 mm te vervangen. Winterbanden verliezen hun wintereigen schappen bij minder dan 4 mm profieldiepte. In Oostenrijk worden winterbanden met minder dan 4 mm profiel wettelijk niet meer als winter banden beschouwd! • Zorg ervoor dat de profieldiepte van de linker- en rechterbanden niet teveel afwijkt. Grote ver schillen op dit gebied hebben een merkbare negatieve invloed op de rijstabiliteit van een auto. Tip: controleer ook of de schou ders (de zijkanten van het loop vlak) niet versleten zijn. Door onderspanning of een verkeerde

uitlijning gebeurt het geregeld dat de schouders zo ver versleten zijn dat het schouderrubber of zelfs de gordellagen zichtbaar zijn. • De juiste bandenspanning. Houd tijdens de vakantie en bij andere ritten met een zwaardere belading rekening met de voorgeschreven hogere bandenspanning. Zorg dat de bandenspanning in de linker en rechterbanden gelijk is. Variatie in de bandenspanning links/rechts kan ertoe leidendat een auto scheeftrekt tijdens het remmen. Daarnaast wordt de handling van de auto slechter, waardoor de auto instabiel wordt. • Keuze voor de juiste band: winterbanden in de wintertijd, zomerbanden in de zomertijd. • Professionele bandenservice. Laat u door deskundigen adviseren. Banden dienen door een specialist gemonteerd en gerepareerd te worden. • Bandenleeftijd. Het rubber van banden veroudert. De gevolgen van veroudering zijn minder grip, doordat het loopvlak harder wordt, en een grotere kans op droog tescheuren. Het is daarom aan te raden om banden ouder dan zes jaar jaar lijks door een bandenspecialist te laten controleren. Wanneer de band ouder is dan tien jaar wordt geadviseerd de band preventief te vervangen. De fabricagedatum staat op de zijkant van de band vermeld. Een fabricagedatum bestaande uit vier cijfers is opgebouwd uit de productieweek (de eerste twee cijfers) en het productiejaar (de laatste twee cijfers)! Een band voorzien van een fabricagedatum bestaande uit drie cijfers met daarachter een is gefabriceerd vóór 1 januari 2000. • Probeer stoepranden en dergelijke zoveel mogelijk te vermijden. Door tegen stoep randen op te rijden, kan het karkas van de band beschadigd raken. Soms is dit niet zichtbaar. Onder hoge belasting kan een lichtbeschadigd karkas bezwijken.

Deze band is geproduceerd in week 8 van 2008.

11

2. Veilig Winterband en veiligheid Wie aan de combinatie veiligheid en banden denkt, denkt aan grip. Wie aan veiligheid en grip denkt, denkt aan regen, sneeuw, ijs en lage temperaturen. Van deze condities komt regen in Nederland en de omringende landen verreweg het meest voor. In de koude periode van het jaar bieden winterbanden extra zekerheid. Bij temperaturen onder 7° C bieden winterbanden duidelijk meer grip, ook op een nat wegdek. Het is daarom verstandig als automobilisten twee keer per jaar de banden laten wisselen: winterbanden rond het moment dat de wintertijd ingaat, zomerbanden bij het begin van de zomertijd. Het rubbercompound van winterbanden wordt bij lage temperaturen minder hard dan bij zomerbanden het geval is. Dat heeft een positieve invloed op de grip van de band. Een ander verschil tussen zomer- en winterbanden is de toepassing van lamellen in de profielblokken. 12

De lamellentechniek van winterbanden leidt ertoe dat het loopvlak bij contact met het wegdek een ‘zaagtand’ vormt, waardoor de band zich als het ware afzet op de ondergrond. De lamellen en het zachte rubber zorgen er samen voor dat de profielblokken meer bewegen, waardoor sneeuw en modder uit de profielgroeven verdwijnen.

Profielblokken zomerband

Profielblokken winterband met lamellen

3. Zuinig Het brandstofverbruik van een voertuig is afhankelijk van onder meer het voertuiggewicht, snelheid en snelheidsveranderingen, luchtweerstand, mechanische weerstanden in onder meer de aandrijflijn en de rolweerstand van banden. De rolweerstand van de banden van een auto is verantwoordelijk voor circa 20% van het brandstofverbruik.

Luchtweerstand

Vermogen om te accelereren Wrijving aandrijfsysteem

Rolweerstand

13 50

43% 40

■ Wrijving aandrijfsysteem 28%

30

20%

20 10 0

9%

■ Rolweerstand ■ Vermogen om te accelereren ■ Luchtweerstand

Gemiddelde weerstandskrachten bij gecombineerd gebruik.

De rolweerstand wordt voornamelijk veroorzaakt door de inwendige wrijving en vervorming van het rubber in de band. Banden vangen ook oneffenheden van het wegdek op, met als voordeel een goed contact tussen de weg en de band. Een bijkomend pluspunt is het extra comfort voor de inzittenden. Door de dempende eigenschappen van het rubber wordt energie omgezet in warmte. Hoe zachter het toegepaste rubber is, hoe meer het beweegt en hoe groter de inwendige wrijving en vervorming is.

3. Zuinig 3.1 De meting: rolweerstand van een band Elke band heeft een weerstand tegen rollen. Hoe hoger die rolweerstand, hoe hoger de benodigde kracht om dóór te rollen en hoe hoger daardoor het brandstofverbruik. Een goede indicator voor deze eigenschap van een band is de rolweerstandscoëfficient. Deze coëfficiënt geeft het verband aan tussen het gewicht dat de band moet dragen en de benodigde kracht die nodig is om de band te laten rollen. Hoe hoger de coëfficiënt (weergegeven in promille), hoe hoger het brandstofverbruik. 3.2 Wat betekent het cijfer voor het brandstofverbruik? De rolweerstand van banden is verantwoordelijk voor 15 tot 20% van het brandstofverbruik. Wanneer een band een rolweerstandcoëfficiënt heeft die 10% beter is dan een vergelijkbare band, zal de ‘zuinige’ band ongeveer 10% van 20% = 2% van het totale brandstofverbruik besparen. Bij een brandstofprijs van € 1,20 (benzine), een verbruik van 1:10 en 14.000 km per jaar (gemiddeld brandstofverbruik en gemiddeld kilometrage 2006) scheelt dat € 33,- op jaarbasis. Bij een literprijs van € 1,60 stijgt de besparing tot € 45,- per jaar. Een lager 14 brandstofverbruik draagt daarnaast bij aan minder CO2-uitstoot; 2% minder verbruik komt overeen met 2% minder CO2-uitstoot. 3.3 Aspecten die invloed hebben op de rolweerstand De volgende aspecten beïnvloeden de rolweerstand van een band: • Samenstelling van het rubbermengsel van het loopvlak van de band. Door silica toe te voegen aan het loop vlak neemt de inwendige wrijving van het mengsel af. Dit zorgt voor een verlaging van de rolweerstand. Inwendige wrijving wordt omgezet in warmte. In het loopvlak is een bepaalde mate van warmte-ontwik keling nodig omde band op de juiste temperatuur te brengen. Moderne banden ontwikkelen deze warmte alleen in het contactvlak en niet in het gehele loopvlak. Silica verbetert ook de grip op een nat wegdek en tijdens Silica winterse omstandigheden.

Aspecten die invloed hebben op de rolweerstand (vervolg) • Profieldiepte. Hoe meer profiel, hoe hoger de rolweerstand. Dit is het gevolg van de bewegende profielblokken die warmte ont wikkelen. Minder profiel betekent ook min der wrijving in het rubber. • Levensduur van een band. De keuze van de rubbercompound en de karkasopbouw bepalen de theoretische levensduur van een band. In de praktijk is de levensduur vaak een stuk korter doordat de banden spanning of uitlijning niet juist is of door een ‘sportieve’ rijstijl. Invloed van bandenspanning op levensduur

140

108

130

106 104

120

102

110 100

100 2,0 1,7

1,4

rolweerstand (%)

brandstofverbruik (%) bij 100 km/h

3.4 Zuinig: de invloed van de automobilist De automobilist kan veel invloed uitoefenen op de rolweerstand van banden. Belangrijke aandachtspunten zijn: • Bandenspanning. Een lagere bandenspanning leidt tot meer vervorming van de band en daarmee tot een hogere rolweerstand, meer warmteontwikkeling en een groter contactvlak. Denk aan de bandenspanning van fietsbanden. Wie op zachte banden fietst, moet veel harder trappen om vooruit te komen.

1,1

bandenspanning (bar)

• De rolweerstand van banden hangt sterk van het voertuiggewicht af. Ruim de bagageruimte geregeld op en neem geen onnodige lading mee. • Wanneer banden vervangen dienen te worden, kies dan voor banden waarin rolweerstandverlagende technieken zijn toegepast. De geringere meerprijs verdient de koper terug dankzij een lager brandstofverbruik. Kies voor 'De Nieuwe Band'. • Een auto die deskundig is uitgelijnd, heeft een lagere rolweerstand, de bandenslijtage neemt af en de auto stuurt beter.

15

4. STIL

Het rollen van banden over asfalt produceert geluid. Met het toenemende verkeer neemt ook de geluidsoverlast toe. Tenminste, als er geen maatregelen worden genomen. Het afrolgeluid van banden kan op verschillende manieren fors teruggedrongen worden. De belangrijkste maatregelen zijn stillere banden, geluidsschermen langs de wegen, stiller asfalt en het reduceren van de snelheid. De invloed van asfalt op ‘Veilig, Zuinig en Stil’ wordt apart in deze uitgave 16 behandeld (zie pagina 17). Binnen het Innovatieprogramma Geluid (IPG) is van eind 2002 tot eind 2007 onderzoek gedaan naar onder meer maatregelen om de geluidhinder op rijkswegen terug te dringen. De belangrijkste conclusies van het programma: • Als alle personen- en vrachtwagens in Nederland op ‘stillere banden‘ rijden, dan leidt dat tot een 2 tot 3 procent lagere geluidsproductie. Een verlaging van het geluids niveau met 3 decibel komt overeen met een halvering van het geluidsvolume. • Door de toepassing van tweelaags ZOAB wordt het wegdek stiller. Tweelaags ZOAB zorgt voor een geluidsreductie van circa 6 dB(A) ten opzichte van dicht asfaltbeton. • Door aanpassing van bestaande geluidsschermen of de plaatsing van een extra scherm in de middenberm van rijkswegen kan het geluidsniveau ook met circa 3 dB(A) teruggedrongen worden. Het is belangrijk om te beseffen dat de onderstaande factoren ook een grote rol spelen op het gebied van verkeersgeluid: • Verkeersintensiteit: meer verkeer betekent meer geluid. • Accelereren en remmen. Auto’s maken aanzienlijk meer geluid tijdens het accelereren en remmen dan bij een constante snelheid. Een constante verkeersstroom levert dus een positieve bijdrage.

• Snelheid. De geluidsemissie van banden bij 70 km/h bedraagt ongeveer de helft van het afrolgeluid bij 90 km/h. Het verschil tussen 50 en 30 km/h bedraagt zelfs een factor vier. Dit is één van de redenen waarom in de Randstad proeven worden gedaan met 80 km/h op sommige snelwegen. De relatie tussen het type asfalt en ‘Veilig, Zuinig en Stil’ Het type asfalt op de weg heeft invloed op de verkeersveiligheid, het brandstofverbruik en het afrolgeluid van banden. Rijkswaterstaat kent in grote lijnen drie soorten asfalt: dicht asfaltbeton, ZOAB en tweelaags ZOAB. ZOAB is een afkorting van zeer open asfaltbeton. Tweelaags ZOAB is een variant op ZOAB, bestaande uit een fijne ZOAB toplaag (gebruik van kleinere steentjes) en een grovere ZOAB onderlaag (grotere steentjes). Veilig • Regenwater kan in de poriën van ZOAB weglopen. Hierdoor blijft er geen, of minder, water op het wegdek staan en neemt de kans op aquaplaning af. Daarnaast verbetert het zicht van de automobilisten doordat er minder water van de banden opspat. Opspattend water wordt ook wel ‘spray’ genoemd. • Tijdens het strooien van pekel kan het zout in de openingen van het ZOAB weglopen. Het gevolg is een vergrootte kans op ijzel. Met name als er weinig verkeer is, zoals in de nachtelijke uren, neemt het effect van strooien af. • De poriën van ZOAB kunnen verstopt raken. Hierdoor verliest het asfalt zijn positieve 17 eigenschappen tijdens neerslag. Dit kan hersteld worden door het wegdek te reinigen. Zuinig • De samenstelling van het asfalt is van invloed op de rolweerstand die banden op het wegdek onder vinden. Invloedsfactoren zijn onder meer de toegepaste korrelgrootte in het asfalt en de ruwheid. Deze invloedsfactor kan een bespaar mogelijkheid van 1 tot 2% in brand stofverbruik opleveren. Stil • De ruwheid en opbouw van het wegdek heeft een grote invloed op de geluidsemissie. Een glad, poreus wegdek is stiller dan een ruw of onregelmatig, dicht wegdek. • De poriën van ZOAB kunnen verstopt raken. Hierdoor lopen de geluidsreducerende eigenschappen van het open asfaltbeton terug. Dit kan hersteld worden door het asfalt te reinigen. • Binnen het Innovatieprogramma Geluid (IPG) is van eind 2002 tot eind 2007 onderzoek gedaan naar onder meer maatregelen om de geluidshinder op rijkswegen terug te dringen. Eén van de conclusies luidde dat het wegdek stiller wordt door de toepassing van tweelaags ZOAB. Tweelaags ZOAB zorgt voor een geluidsreductie van circa 6 dB(A) ten opzichte van dicht asfaltbeton.

4. STIL 4.1 De meting: afrolgeluid van een band Het afrolgeluid (geluidsemissie) wordt gemeten met een auto voorzien van vier identieke banden. De auto rijdt met een snelheid van 80 km/h, met de motor uitgeschakeld, precies tussen twee microfoons door. Het afrolgeluid is het geluid dat de microfoons meten, uitgedrukt in decibels.

10 m

De meting betreft uitsluitend het geluid dat buiten de auto hoorbaar is (extern geluid). Hiervoor is gekozen omdat vooral anderen (omwonenden, omstanders) last hebben van geluidsemissie. Zij worden ongevraagd aan het geluid blootgesteld.

7.5 m microfoon

7.5 m microfoon

4.2 Wat betekent het cijfer voor geluidsemissie? 18 De geluidsemissie wordt weergegeven in decibels. De decibel is een zogenaamde logaritmische schaal, bekend uit de wiskunde. Voor de praktijk is het handig om te onthouden dat een toename van 3 dB(A) hetzelfde is als een verdubbeling van het geluidsvolume. Een geluidsemissie van 73 dB(A) is dus twee keer zoveel als een geluidsemissie van 70 dB(A). Een verschil van 6 dB(A) komt overeen met een factor vier. Een band met een afrolgeluid van 68 dB(A) produceert dus maar een kwart van het geluid van een band met een afrolgeluid van 74 dB(A). Het afrolgeluid van een gemiddelde autoband bij 80 km/h is qua aantal decibels ongeveer vergelijkbaar met het geluidsniveau van een druk kantoor, of een radio of televisie die hard aanstaat.

Voorbeelden van de sterkte van geluid uitgedrukt in decibel dB(A)

140

Pijngrens

120

Toeterende auto

100

Popconcert

80

Drukke verkeersweg

60

Gesprek

40

Woonstraat ‘s avonds

20

Stille natuur

0

Gehoordrempel

rijrichting 4.3 Aspecten die de geluidsemissie van een band beïnvloeden De volgende aspecten beïnvloeden de geluidsemissie van de band: • Profielblokken. Het geluid ontstaat bij rijrichting het contact met het wegdek. Van invloed zijn onder meer het type blok (vorm, afmeting) en het type rubber waarvan het profielblok is rijrichting gemaakt. Door de afmetingen van de rijrichting profielblokken, gemeten over de om trek van de band, te variëren, loopt het afrolgeluid terug.

• Het loopvlakmengsel van de band. Een harde rubbersamenstelling leidt tot meer geluid.

• Slipgeluiden (stick-slip). Dit treedt op wanneer de band periodiek plakt aan en slipt over het wegdek. Dit piepende effect treedt bijvoorbeeld op in som mige parkeergarages.

• Air pumping. Op het moment dat profielblokken vervormd worden door contact met het wegdek, wordt de lucht tussen de blokken samen geperst. Brede profielgroeven leiden op deze manier tot meer afrolgeluid. Een zachter rubbercompound en flexibele profielblokken leiden tot meer ‘air pumping’.

• Hoorneffect. Hierbij vormen het loop vlak van de band en het wegdek ter hoogte van het contactvlak een soort hoorn die geluid versterkt.

19

4. STIL De volgende invloedsfactoren spelen ook een rol bij het tot stand komen van afrolgeluid: • Profieldiepte. Deels versleten banden zijn stiller dan nieuwe banden, mits de slijtage regelmatig is. Een slick (volkomen profielloze band, bekend uit de autosport) is het stilst, maar is uit veiligheidsoverwegingen uiteraard geen praktische optie. • Uitlijning van de auto. Bij een verkeerde uitlijning kunnen de banden een wringend geluid maken. • Belading van de auto. De banden van zwaardere auto’s hebben door vervorming een groter contactvlak met het wegdek, met als gevolg meer afrolgeluid. De profielblokken van zwaarder beladen auto’s bewegen meer. Ook dat zorgt voor extra geluids emissie. • De wielkast van een auto werkt als klankkast. • Het wegdek. De ruwheid en opbouw van het wegdek heeft een grote invloed op de geluidsemissie. Een glad, poreus wegdek is stiller dan een ruw of onregelmatig, dicht wegdek (zie pagina 17).

20

4.4 De invloed van de automobilist op de geluidsemissie van banden De automobilist kan veel invloed uitoefenen op de geluidsemissie van banden. Belangrijke aandachtspunten zijn: • Zorg voor de juiste bandenspanning. Te zachte banden hebben een groter contactvlak met het wegdek, met als gevolg meer afrolgeluid. • Ruim de bagageruimte geregeld op en neem geen onnodige lading mee. Een zwaarder beladen auto leidt tot een groter contactvlak van de banden met het wegdek en dus tot meer afrolgeluid. • Op het juiste moment zomer- of winterbanden laten monteren. Het rubbercompound van zomerbanden is bij lagere temperaturen relatief hard en leidt daardoor tot meer afrolgeluid. • Rustiger accelereren en remmen. Daardoor maken banden minder wringende bewegingen en daardoor minder geluid. Opschakelen bij een lager toerental heeft ook een positief effect, doordat de banden op de aangedreven wielen minder kracht (motorkoppel) te verduren krijgen. • De montage van bredere banden leidt tot meer afrolgeluid. Dit verschil kan oplopen tot 3 dB(A). • Snelheid. De geluidsemissie van banden bij 70 km/h bedraagt ongeveer de helft van het afrolgeluid bij een snelheid van 90 km/h. Het verschil tussen 50 en 30 km/h bedraagt zelfs een factor vier.

5. Bandenkeuze Eén van de positieve gevolgen van de campagne ‘De Nieuwe Band’ is de toename van het bandenbewustzijn van de automobilist. Voorheen koos de consument in veel gevallen voor hetzelfde merk of type band dat al op zijn auto gemonteerd zat. De keuze werd ook bepaald door (een combinatie van) advies van de bandenspecialist, de prijs van de banden of positieve ervaringen van vrienden en collega’s. Dankzij de campagne ‘De Nieuwe Band’ weten veel automobilisten nu dat de bandenkeuze invloed heeft op de aspecten verkeersveiligheid (Veilig), brandstofverbruik en emissies (Zuinig) en afrolgeluid (Stil). Dit roept wel vragen op bij de eindgebruiker. Welke band is voor mij de beste keuze? Die vraag stelt hij aan u, de bandenspecialist. In dit hoofdstuk geven wij u handvatten die u bij uw adviserende rol kunt gebruiken.

21

5. Bandenkeuze STAP 1: Opnemen van de bandenmaat en voertuiggegevens, load index (draagvermogen) en speed index (snelheidscategorie). TIP: Een consument die informatie over nieuwe banden komt inwinnen, stelt het op prijs als zijn huidige banden geïnspecteerd worden. Controleer ook meteen de bandenspanning. Dat herinnert de automobilist eraan dat een regelmatige controle belangrijk is. In de meeste gevallen worden de oude banden vervangen door nieuwe exemplaren met dezelfde maatvoering (breedte, hoogte-breedteverhouding en velgdiameter, bijvoorbeeld 195/55 R 15). De load index dient voldoende te zijn om de maximale aslast van de auto te dragen. De speed index dient minimaal gelijk te zijn aan de theoretische topsnelheid van de auto. STAP 2: De wensen van de klant. Is de klant bekend met de invloed van banden op het gebied van verkeersveiligheid, brandstofverbruik/emissies en geluidsproductie? Kent de klant de ‘bandenlijst’ van de campagne ‘De Nieuwe Band’?

22

2.1 Als de antwoorden ‘nee’ zijn: wijs de klant dan op deze invloeden. Met de keuze voor 'De Nieuwe Band' kiest de klant ook voor: • Veiligheid: hoe hoger het cijfer voor ‘natte grip’ in de bandenlijst, hoe korter de remweg op een nat wegdek. • Brandstofbesparing: het verschil tussen banden met een relatief hoge en een relatief lage rolweerstand kan enkele procenten verschil in brandstofverbruik betekenen. Een hogere rolweerstandcoëfficiënt, in de bandenlijst, betekent een hoger brandstofverbruik. • Afrolgeluid: 3 dB(A) minder komt overeen met een halvering van het geluids niveau. De waarden voor geluidsemissie in de bandenlijst zijn weergegeven in decibels, zodat onderling vergelijken makkelijk is. Let op! Vergeet bij het toelichten van de aspecten 'Veilig, Zuinig en Stil' niet de klant duidelijk te wijzen op het belang van de controle van bandenspanning. 2.2 Wat vindt de klant belangrijk? Soms is dat alleen de prijs van de band. Ook in dat geval is het nuttig om de klant er met de hierboven genoemde argumenten op te wijzen dat een investering in banden zich terugbetaalt. Dat ‘terugbetalen’ vindt plaats in de vorm van meer veiligheid, een lager brandstofverbruik/lagere kosten en meer comfort dankzij minder afrolgeluid. Klanten kunnen hun voorkeur uitspreken voor veiligheid, brandstofverbruik/emissies of geluidsproductie, of een combinatie hiervan. U kunt de klant nu adviseren met behulp van de bandenlijst.

STAP 3: De bandenkeuze Aan de hand van de bandenlijst selecteert u samen met de klant enkele banden die qua eigenschappen de voorkeur van de klant hebben. Voorbeeld: uw klant vindt veiligheid het belangrijkst. In dat geval selecteert u in de bandenlijst bandentypen die bovengemiddeld presteren op het gebied van natte grip. Uit deze selectie kiest u vervolgens, samen met de klant, enkele banden die zich positief onderscheiden op het gebied van rolweerstand, afrolgeluid en prijs/kwaliteitverhouding. Wijs de klant er op dat een band altijd een compromis is. Een aansprekend voorbeeld is de profielloze band, ook wel slick genaamd, bekend uit de autosport. Een slick produceert weinig afrolgeluid en biedt veel grip onder droge omstandigheden, maar is onbruikbaar en levensgevaarlijk op een nat wegdek. Onderbouw uw advies mede door de geselecteerde banden te vergelijken met de te vervangen banden van de klant op het gebied van veiligheid, brandstofverbruikemissies en/of afrolgeluid. 3.1 Is de geselecteerde band beschikbaar in exact de juiste maat, de juiste load index (voldoende draagvermogen) en speed index (geschikt voor de topsnelheid van de betreffende auto)? Indien dit niet het geval is, gaat u samen op zoek naar een vergelijkbaar alternatief en legt u uw advies aan de klant uit. Het is belangrijk dat u uw advies goed onderbouwt en de klant in het adviesgesprek betrekt, bijvoorbeeld door de klant tussendoor te vragen of hij het met u eens is. De klant moet overtuigd worden dat uw advies gebaseerd is op niets anders dan zijn wensen. 3.2 Nadat u samen een band heeft uitgekozen, sluit u af met een advies over de juiste bandenspanning, de minimale profieldiepte en de montagepositie van de nieuwe banden. De juiste bandenspanning is heel belangrijk voor de drie aspecten 'Veilig, Zuinig en Stil' een te lage bandenspanning leidt tot een teruglopende verkeersveiligheid, tot een hoger brandstofverbruik en een toenemend afrolgeluid. Adviseer de klant om de bandenspanning elke maand te controleren. Als de klant zijn auto zwaar heeft beladen, bijvoorbeeld tijdens de vakantie, dient hij de bandenspanning te verhogen. De juiste waarden staan in het instructieboekje en op een sticker op de portierstijl of op de binnenzijde van het tankklepje. Wijs er ook op dat de controle van de bandenspanning niet voor niets onderdeel van de APK is geworden.

23

5. Bandenkeuze

24

Profieldiepte Een personenwagenband dient wettelijk over minimaal 1,6 mm profiel te beschikken. Vereniging VACO raadt aan om banden bij minimaal 3 mm profieldiepte te vervangen. Voor winterbanden geldt dat bij een profieldiepte van 4 mm de specifieke wintereigenschappen teruglopen. Vereniging VACO adviseert daarom om winterbanden bij 4 mm profieldiepte te vervangen.

Montagepositie De klant koopt in de meeste gevallen twee nieuwe banden. Bij de meeste auto’s slijten de banden op de voor- en achteras niet even snel. Op welke as worden de nieuwe banden gemonteerd? De beste montagepositie van nieuwe banden hangt van veel eigenschappen af: welke wielen worden aangedreven, wat is de staat van de andere banden, hoeveel hoogteslag en zijslag zit er in de banden? Dit advies moet tot stand komen vanuit de professionele kennis van de adviseur. De montage van een andere maat banden Er is een groep automobilisten die hun auto wil voorzien van bredere banden en grotere wielen. Een voorbeeld is de vervanging van een af-fabriek gemonteerde set wielen in de maat 15 inch door een set wielen van 16 of 17 inch. Meestal wordt dan ook gekozen voor bredere banden. Waar u op moet letten bij het omzetten van een bandenmaat valt buiten het kader van deze uitgave. Vereniging VACO wil u wel enkele adviezen en aandachtspunten meegeven: • Het op de juiste wijze omzetten van een bandenmaat vraagt om kennis en ervaring. Er is veel informatie beschikbaar over het veranderen van band- en wielmaten bij onder meer Vereniging VACO en de diverse bandenimporteurs en –distributeurs. • Het is belangrijk dat u uw klant goed informeert over de positieve en negatieve 25 gevolgen van de montage van een andere bandenmaat. Bredere en plattere banden produceren bijvoorbeeld meer geluid en zijn minder comfortabel, ze slijten harder en hebben soms een lager draagvermogen. Bredere banden zorgen er aan de andere kant voor dat een auto preciezer stuurt, minder zijwindgevoelig is en over een kortere remweg beschikt. • Let op technische aspecten zoals: • afrolomtrek van de band • juiste load index en de bijbehorende bandenspanning • juiste speed index • juiste velgbreedte, centrering op de naaf en boutgaten • juiste ET-waarde van het wiel. Vereniging VACO adviseert om niet meer dan 4 mm af te wijken van de ET-waarde van het af-fabriek gemonteerde wiel.

IN DETAIL

26

Colofon Hoewel Stichting SUBP bij het samenstellen van deze uitgave uiterste zorgvuldigheid heeft betracht, kan zij op geen enkele wijze aansprakelijkheid aanvaarden voor schade ten gevolge van onvolledigheden of onjuistheden in deze uitgave. Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt, zonder schriftelijke toestemming van Stichting SUBP. Redactie Tekst Vormgeving & druk Met dank aan: SenterNovem Stichting SVOB Vredestein Banden B.V.

Stichting SUBP Roy van der Laan in samenwerking met Stichting SVOB. Grafisch Compleet

Luchtweerstand

Vermogen om te accelereren Wrijving aandrijfsysteem

Rolweerstand

Vereniging VACO, Bedrijfstakorganisatie voor de Banden- en Wielenbranche Postbus 33, 2300 AA Leiden Archimedesweg 31, 2333 CM Leiden Telefoon (071) 568 69 70 Fax (071) 568 69 71 E-mail [email protected] Internet www.vaco.nl