De nationale rekeningen en het ESR 2010 7de Seminarie voor leerkrachten van het secundair onderwijs 8 oktober 2014 Hans De Dyn (NBB)
ESR 2010: structuur van de uiteenzetting
Inleiding De wijzigingen in de cijfers
2 / 41
De nationale rekeningen en het ESR 2010
ESR 2010: een belangrijke herziening Overgang naar het ESR 2010 Europese Verordening Nr. 549/2013, van toepassing vanaf 01/09/14
Occasionele revisie (zonder ESR 2010) Revisies van sommige bronnen en methoden om de statistieken te verbeteren (in principe om de 5 jaar)
Courante revisies (gebruikelijk proces) Integratie / bijwerkingen van de basisgegevens volgens hun beschikbaarheid (stabiel na 3 jaar)
Ook andere Europese landen maken gebruik van de overgang naar het ESR 2010 om andere veranderingen door te voeren
3 / 41
De nationale rekeningen en het ESR 2010
ESR 2010: wat verandert er? Weinig statistische reeksen ontsnappen aan de revisies 3 optieken van het bbp: productieoptiek, bestedingsoptiek, inkomensoptiek Andere zogenaamde “herverdelings”-transacties
Bbp (niveau + samenstelling) Financieringssaldo van de sectoren (en intermediair saldo zoals besparing) Rekeningen van de overheid
Herziene ratio's: tellereffect + noemereffect (herziening bbp of andere noemer)
4 / 41
De nationale rekeningen en het ESR 2010
ESR 2010: retrospectieve herzieningen
In de mate van het mogelijke werden alle herzieningen opgenomen in de reeksen vanaf 1995
Betalingsbalans enkel herzien vanaf 2008 -> mogelijke verschillen
5 / 41
De nationale rekeningen en het ESR 2010
ESR 2010: kalender van de herziene rekeningen
September 2014 : jaarrekeningen Trimestriële rekeningen moeten geijkt worden op de nieuwe jaarlijkse reeksen (lopend) QNA (quarterly national accounts): eind oktober 2014 (Q3-2014) QSA (quarterly sectoral accounts): half januari 2015 (Q4-2014)
Latere vervaldata Regionale rekeningen : december 2014 (2013) Supply and Use Tables : december 2014 (2011)
6 / 41
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Timing van de publicatie ESR 2010-rekeningen per land
Duitsland Letland
Estland Kroatië Portugal Finland
Nederland Frankrijk
Mei 2014
Ierland
Juni 2014
België* Bulgarije Tsjechië Griekenland Spanje Italië Cyprus Litouwen Luxemburg Hongarije Malta Oostgenrijk Polen Roemenië Slowakije Verenigd Koninkrijk
Juli 2014
Slovenië
Augustus 2014
Denemarken Zweden
September 2014
Eurogebied Europese Unie
Oktober 2014
November 2014
* Eind september.
7 / 41
De nationale rekeningen en het ESR 2010
ESR 2010: andere ontwikkelingen
Niet enkel ESR 2010 is nieuw Gelijktijdige invoering van nieuw handboek voor betalingsbalansstatistieken en de externe positie (Balance of Payments Manual v6 – BPM6)
8 / 41
De nationale rekeningen en het ESR 2010
ESR 2010: de wijzigingen in de cijfers
Productieoptiek Bestedingsoptiek Inkomensoptiek Sectorrekeningen Rekeningen van de overheid Herzieningen in andere landen
9 / 41
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Enkele sleutelvariabelen (referentiejaar 2010 – lopende prijzen) Indicator
Herziening (mln €)
Nieuwe waarde (mln €, behalve %)
Bruto binnenlands product (bbp)
+2,8%
+10.007
365.747
Bruto nationaal inkomen (BNI)
+2,9%
+10.610
372.560
Spaarquote van de huishoudens (bruto besparing/bruto beschikbaar inkomen (BBI))
+0,6 ppt
15,8%
Investeringsquote van de huishoudens (investeringen/BBI)
-0,2 ppt
10,3%
Margevoet van de venootschappen (bruto exploitatie overschot (BEO)/Bruto toegevoegde waarde (BTW))
+1,8 ppt
41,4%
Investeringsquote van de venootschappen (investeringen/BTW)
+4,2 ppt
24,2%
Bruto investeringen in vaste activa (totale economie)
+14,0%
+10.028
81.537
Overheidsschuld
+5,8%
+20.275
364.147,9
Overheidstekort
+6,9%
-941,9
-14.543
10 / 41
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Productieoptiek
11 / 41
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Totale herziening: invloed op het niveau van het bbp Impact op bbp (in %; lopende prijzen) 3,5% 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% -0,5% 95
96
97
98
99
ESR2010
12 / 41
00
01
02
illegale economie
03
04 zwart
05
06
07
overige
08
09
10
11
totaal
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Totale herziening: effect op de evolutie van het bbp
6,0%
(verandering in %; lopende prijzen) Lopende prijzen
5,0% 4,0%
Gemiddeld groeipercentage van het bbp op jaarbasis (1995-2011)
ESR 1995 3,0%
ESR 2010
2,0% 1,0%
Naar volume 0,0%
Gemiddeld groeipercentage van het bbp op jaarbasis (1995-2011)
ESR 1995
-1,0%
ESR 2010
Bbp vóór revisie
13 / 41
Bbp na revisie
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
-2,0%
Verschil
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Detail van de “ESR 2010”-herzieningen met gevolgen voor het niveau van het bbp ESR 2010 (in % bbp; lopende prijzen) 3,0%
2,5%
2,0%
1,5%
1,0%
0,5%
0,0%
-0,5% 95
96
97
98
99
00
01
02
03
04
05
06
07
R&D markt
R&D niet markt
militair materieel
verzekeringen
productie voor eigen finaal gebruik
fisim
08
09
10
11
totaal ESR2010
14 / 41
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Kapitalisatie van R&D De uitgaven in verband met R&D moeten niet langer worden beschouwd als input (lopende uitgaven) in het productieproces Hierdoor stijgt de toegevoegde waarde De uitgaven voor R&D worden beschouwd als finale bestedingen voor investeringen (ze creëren een kapitaalgoederenvoorraad van “intellectueel eigendom”), dit wordt kapitalisatie genoemd
15 / 41
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Detail van de herziening “illegale economie” (in % bbp; lopende prijzen) 0,50% 0,45% 0,40% 0,35% 0,30% 0,25% 0,20% 0,15% 0,10% 0,05% 0,00% 95
96
97
98
99
00
01
Drugs
02
03
Prostitutie
04
05
06
07
08
09
10
11
Smokkel
• De illegale economie doet het peil van het bbp gemiddeld met 0,4 % toenemen • Dat is 1/8e van de totale bbp-verhoging van de afgelopen jaren • De belangrijkste factor in de illegale economie is de component “drugs” 16 / 41
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Detail van de overige herzieningen met gevolgen voor het niveau van het bbp Overige : bronnen en methodes (in % bbp; lopende prijzen) 0,5% 0,4% 0,3% 0,2% 0,1% 0,0% -0,1% -0,2% -0,3% -0,4% -0,5% -0,6% 95
17 / 41
96
97
98
99
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
landbouw
ziekenhuizen
correcties IMMVA
fiscale vertegenwoordigers
zelfstandigen in fin. sector
beheerskosten ICB's
afschrijvingen S15
revisie S13
lopende revisie
totaal overige
11
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Herziening van de toegevoegde waarde volgens de institutionele sectoren Herziening toegevoegde waarde per sector (in % bbp; lopende prijzen) 3,5% 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% -0,5% 95
96
97
98
99
00
01
02
03
04
05
06
07
08
niet-financïele vennootschappen
financïele vennootschappen
overheid
huishoudens
IZWs t.b.v. huishoudens
productgebonden belastingen min subsidies
09
10
11
totaal
18 / 41
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Herziening 2014: productieoptiek – niet-financiële vennootschappen (in % bbp) 2,5%
2,0%
1,5%
1,0%
0,5%
0,0% 95
96
97
98
99
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
-0,5%
19 / 41
R&D
productie voor eigen finaal gebruik
zwart
fiscale vertegenwoordigers
ziekenhuizen
perimeter S11
illegale economie
overige
totaal
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Herziening 2014: productieoptiek – financiële vennootschappen (in % bbp) 0,3%
0,2%
0,1%
0,0% 95
96
97
98
99
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
-0,1%
-0,2%
-0,3%
-0,4%
-0,5% verzekeringen
20 / 41
perimeter S12
fisim
overige
totaal
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Herziening 2014: productieoptiek - overheid (in % bbp) 0,6% 0,5% 0,4% 0,3% 0,2% 0,1% 0,0% 95
96
97
98
99
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
-0,1% -0,2% -0,3% R&D
21 / 41
militair materieel
perimeter S13
overige
totaal
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Herziening 2014: productieoptiek - gezinnen S14 (in % bbp) 0,6%
0,5%
0,4%
0,3%
0,2%
0,1%
0,0% 95
96
97
98
99
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
-0,1%
-0,2% zelfstandigen in fin. sector
22 / 41
illegale economie
zwart
landbouw
overige
totaal
De nationale rekeningen en het ESR 2010
ESA 2010 impact overzichtstabel Belangrijke methodologische en / of statistische wijzigingen: impact op bbp COUNTRY: BELGIUM Change
Total impact
Impact on GDP (+/- x,x%) in 2010 Explanations or comments +2,81%
Methodological changes, total +2,54% of which: Capitalisation of research and development (R&D)
+2,37%
Statistical changes, total +0,27% of which:
23 / 41
Integration of new or improved data sources (e.g. census, housing surveys, ….)
New benchmark figures for hospitals, unincorporated -0,41% agriculture, financial enterprises and correction of errors.
Illegal activities
(+0,25%), prostitution (+0,09%) +0,37% Drugs and smuggling (+0,03%)
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Bestedingsoptiek (lopende prijzen)
24 / 41
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Totale herziening: impact op de bestedingsoptiek Totaal Herziening bestedingsoptiek (in % bbp; lopende prijzen) 3,5% 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% -0,5% -1,0% 95
96
97
98
99
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
netto uitvoer marktinvesteringen (ondernemingen en huishoudens) consumptieve bestedingen van de huishoudens consumptieve bestedingen en investeringen van de IZW's t.b.v. huishoudens consumptieve bestedingen en investeringen van de overheid totaal
25 / 41
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Impact op de investeringen van de marktsector (in % BBP) 2,5%
2,0%
1,5%
1,0%
0,5%
0,0% 95
96
97
98
99
00
01
02 ESR 2010
26 / 41
03
04
05
06
07
08
09
10
11
overige
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Impact op de bestedingen (overheidsconsumptie en investeringen) van de overheid (in % BBP; lopende prijzen) 0,8% 0,7% 0,6% 0,5% 0,4% 0,3% 0,2% 0,1% 0,0% -0,1% 95
96
97 R&D
27 / 41
98
99
00
01
militair materieel
02
03
04
perimeter S13
05
06
overige
07
08
09
10
11
totaal
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Impact op de finale bestedingen van de gezinnen (in % bbp) 1,0% 0,8% 0,6% 0,4% 0,2% 0,0% 95
96
97
98
99
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
-0,2% -0,4% -0,6% -0,8% -1,0%
28 / 41
illegale economie
fin. diensten en verzekeringsdiensten
ziekenhuizen
overige exogene
herziening niveau's via HBS
totaal
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Inkomensoptiek (lopende prijzen)
29 / 41
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Totale herziening: impact op de inkomensoptiek (in % bbp; lopende prijzen) 3,5% 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% -0,5% 95
30 / 41
96
97
98
99
00
01
02
03
04
05
06
07
beloning van werknemers
belastingen ongerekend subsidies
bruto-exploitatieoverschot en bruto gemengd inkomen
totaal
08
09
10
11
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Sectorrekeningen (lopende prijzen)
31 / 41
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Spaarquote en investeringsquote van de huishoudens (S14+S15) Spaarquote (1)
Investeringsquote (2)
21%
14%
20%
13%
19%
12%
18%
11%
17%
10%
16%
9%
15%
8%
14%
7% vóór herziening
na herziening
vóór herziening
13% 95
(1) (2)
32 / 41
na herziening
6% 97
99
01
03
05
07
09
11
13
95
97
99
01
03
05
07
09
11
13
Brutobesparingen in % van het bruto beschikbaar inkomen. Bruto-investeringen in vaste activa in % van het bruto beschikbaar inkomen.
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Margevoet en investeringsquote van de vennootschappen (S11+S12) Margevoet (1)
Investeringsquote (2)
43%
28%
42% 41%
26%
40% 39%
24%
38% 37%
22%
36% 35%
20%
34% vóór herziening
na herziening
vóór herziening
33% 95
(1) (2)
33 / 41
na herziening
18% 97
99
01
03
05
07
09
11
13
95
97
99
01
03
05
07
09
11
13
Bruto exploitatieoverschot in % van de bruto toegevoegde waarde. Bruto-investeringen in vaste activa in % van het bruto toegevoegde waarde.
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Financieringssaldo van de huishoudens en de vennootschappen (% van het bbp)
8%
Financieringssaldo van de huishoudens (S14+S15)
Financieringssaldo van de vennootschappen (S11+S12)
5%
7%
4%
6%
3%
5%
2%
4%
1%
3%
0% 95
2%
-1%
1%
-2% vóór herziening
na herziening
99
01
03
vóór herziening
0%
05
07
09
11
na herziening
-3% 95
34 / 41
97
97
99
01
03
05
07
09
11
13
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Aandeel van de bezoldigingen in de toegevoegde waarde van de vennootschappen (S11+S12) 67% 66% 65% 64% 63% 62% 61% 60% 59% vóór herziening
na herziening
58% 95
35 / 41
96
97
98
99
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Financieringssaldo van de overheid (in % bbp) 1%
0%
-1%
-2%
-3%
-4%
-5%
-6% 95
96
97
98
99
0
1
2
3
EDP-tekort ESR 1995
36 / 41
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Tekort ESR 2010
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Financieringssaldo van het Rijk 7%
6%
5%
4%
3%
2%
1%
0% 95
96
97
98
99
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
-1% vóór herziening
na herziening
-2%
37 / 41
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Overheidsschuld (% van het bbp) 140% 130% 120% 110% 100% 90% 80% 70% 60% 95
96
97
98
99
00
01
02
03
EDP-tekort ESR 1995
38 / 41
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
Tekort ESR 2010
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Herzieningen in andere landen
39 / 41
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Herzieningen in andere landen BE (2010)
NL (2010)
FR (2010)
DE (2010)
UK (2009)
IT (2011)
+2,81 %
+7,6 %
+3,2 %
+3,3 %
+4,6 %
+3,7 %
+2,54 %
+3,0 %
+2,4 %
+2,7 %
+2,3 %
+1,6 %
+2,37 %
+1,8 %
+2,1 %
+2,3 %
+1,6 %
+1,3 %
+0,27 %
+4,6 %
+0,8 %
+0,6 %
+2,3 %
+2,1 %
+0,37 %
+0,4 %
n.b.
+0,1 %
+0,7 %
+1,0 %
Financieringssaldo van de overheid
-0,2 ppt tot -4,0 %
-0,1 ppt tot -5 %
-0,3 ppt tot -6,8 %
+0,2 ppt tot -4 %
Overheidsschuld
+3,0 ppt tot 99,6 %
-4,4 ppt tot 59 %
-1,5 ppt tot 80,8 %
Eind sept.
2010 bbp waarvan: ESR 2010 p.m. R&D Andere p.m. Illegale economie
40 / 41
De nationale rekeningen en het ESR 2010
Conclusies Verhoging van het bbp ESR 2010 impact R&D
overige aanpassingen (saldo) Illegale activiteiten
Impact op Overheidsfinanciën Schuldverhoging Daling van het financieringssaldo
41 / 41
De nationale rekeningen en het ESR 2010