De Led2-lamp gestandaardiseerd betrouwbaar economisch
Na de eerste generatie ledlampen is er nu een tweede generatie op de markt: de Led2. Het is een gestandaardiseerde ledlamp die in principe overal toepasbaar is, of het nu gaat om een scheepvaart- of een verkeersinstallatie, van welk merk dan ook. Led2-lampen zijn zonder uitzondering onderhoudsarm en energiezuinig, en hebben een beduidend betere zichtbaarheid dan de aloude gloeilamp. Ten opzichte van de eerste generatie ledlampen zijn ze bovendien maar ongeveer half zo duur. Sinds enkele jaren zijn ledlampen sterk in opkomst in de GWW-sector. Dat is niet voor niets. De gewone gloeilampen in scheepvaartseinen en verkeerslichten lijken wellicht efficiënt, maar moeten erg vaak worden vervangen; minimaal één keer per jaar. Bovendien zijn ze heel inefficiënt in hun energiegebruik. En ten slotte treedt bij deze lampen het fantoomeffect op, met alle negatieve gevolgen van dien voor de verkeersveiligheid (zie kadertekst). Ledlampen zijn weliswaar duur in aanschaf, maar kennen deze nadelen niet. Afhankelijk van de plek waarop men ze toepast, verdienen ze zich door het geringere onderhoud en het lagere energiegebruik binnen enkele jaren terug. Een grotere verkeersveiligheid krijgt men er gratis bij.
Ledlampen Ledlampen zijn samengesteld uit leds. Dit zijn kleine stukjes halfgeleidermateriaal, die direct de gewenste kleur produceren als ze onder spanning komen te staan. Het werkingsprincipe van leds is al lange tijd bekend, maar het vereiste nauwkeurige – en daardoor dure – productieproces weerhield tot voor kort de marktintroductie van ledlampen. Leds hebben een geringe lichtopbrengst. Om toch de vereiste lichtsterkte te bereiken, worden lampen altijd samengesteld uit grotere aantallen leds, variërend van 12 tot 180. Door het ontbreken van een reflector, kan bij ledlampen geen fantoomeffect optreden door een laag invallende zon. Uit het oogpunt van verkeersveiligheid is dat een groot voordeel ten opzichte van de gewone gloeilamp. Ledlampen mogen relatief duur zijn (circa € 250) want ze gaan lang mee en zijn heel betrouwbaar. Bovendien vergen ze minimaal onderhoud. Vervanging is gemiddeld slechts één keer per tien jaar nodig. Ledlampen zijn ook nog eens zeer energiezuinig, doordat leds – ten opzichte van gloeilampen – een veel groter deel van de toegevoerde elektriciteit direct in de juiste kleur licht omzetten. Heeft een gloeilamp 100 Watt nodig voor het afgeven van 1 Watt aan licht, een ledlamp gebruikt daarvoor slechts 12 Watt. Andere voordelen van ledlampen zijn een goede dimbaarheid en ongevoeligheid voor trillingen.
Standaardisatie In de praktijk blijken de ledlampen van de eerste generatie niet in elke installatie te passen en wordt het functioneren van de leds niet bewaakt. Daarom heeft Rijkswaterstaat in 1999 het initiatief genomen om te komen tot een tweede generatie ledlampen. In dat verband heeft de Dienst, in samenspraak met de marktpartijen, een specificatie voor deze Led2-lampen opgesteld. Op basis hiervan heeft een groep leveranciers Led2-lampen ontwikkeld, die nu breed op de markt verkrijgbaar zijn. Led2-lampen zijn beduidend goedkoper dan hun voorgangers, zijn voorzien van lampbewaking en hebben twee dimstanden. Qua vorm passen Led2-lampen in (bijna) alle scheepvaarten verkeerslichtinstallaties. Ze hebben wel voeding op laagspanningsniveau nodig. Bestaande scheepvaart- en verkeerslichtinstallaties worden daartoe aangepast door het aanbrengen van een centrale dimtrafo en eventueel aangepaste stroombewakingsrelais (om defecte lampen te kunnen signaleren). Nieuwe installaties kunnen direct op 42V worden ontworpen en aangelegd, wat fors lagere kosten voor beheer en onderhoud met zich meebrengt. Om een goede kwaliteit van de centrale dimtrafo’s te garanderen, hebben de vier trafofabrikanten in Nederland de HR-dimtrafo voor Led2-installaties ontwikkeld. HR-dimtrafo's zijn meer dan 60 procent zuiniger dan de conventionele trafo’s. Bovendien garanderen ze de veiligheid van het personeel. Doordat Led2-lampen zo weinig energie verbruiken, kunnen ze goed functioneren met zonnecellen en draadloze afstandsbediening. Dit scheelt bekabeling en een aansluiting op het openbare net.
Toepassingen Led2-lampen zijn geschikt voor scheepvaart- en verkeersregelinstallaties. Scheepvaartinstallaties worden door tal van installateurs op maat ontworpen en aangelegd. Zij kopen de componenten daarbij naar eigen inzicht in. Bij de aanbesteding van nieuwe scheepvaartinstallaties kan de opdrachtgever expliciet aangeven dat hij een installatie met Led2-lampen wil. Als hulpmiddel voor de ontwerper, inkoper en monteur heeft Rijkswaterstaat een groot aantal informatiebladen en productoverzichten gemaakt. Verkeersregelinstallaties worden in Nederland slechts door een beperkt aantal specialistische bedrijven geleverd. Deze
Eerste generatie ledlampen en Led2 Ledlampen van de eerste generatie zijn verre van gestandaardiseerd. Daardoor passen ze qua vorm - lang niet allemaal in alle scheepvaartseinen en verkeerslichten. Led2lampen doen dat wel. Ze zijn onderling ook volledig uitwisselbaar. Ledlampen van de eerste generatie zijn duurder. Afgezien van een gebrek aan standaardisatie, komt dit doordat deze lampen per stuk voorzien van een trafo, die het spanningsniveau terugbrengt van 230 tot 42V. Led2-lampen hebben geen eigen trafo, omdat het uiteindelijk veel slimmer is om direct de hele scheepvaartof verkeersregelinstallatie (om) te bouwen op 42V laagspanning. Wil men dan toch nog deels ‘gewone’ lampen toepassen, dan komt daarvoor de 40V kryptonlamp in aanmerking. Uiteraard is laagspanning veiliger dan de standaard voedingspanning van 230V en zijn de lekverliezen in de kabel geringer. Andere voordelen van Led2-lampen zijn de twee dimstanden, de gesloten behuizing met vaste lens, de storingsongevoeligheid en de goede bewaakbaarheid van de stroom.
installaties moeten aan strikte eisen voldoen. Alle leveranciers zijn aangesloten bij de branchevereniging Astrin. Zij hebben een zogeheten ‘grensvlakdefinitie’ opgesteld, die garandeert dat de verkeersregelautomaat goed samenwerkt met alle typen Led2-lampen. Bij de aanbesteding van nieuwe verkeersregelinstallaties kan de opdrachtgever expliciet aangeven dat hij een installatie met Led2-lampen wil. Bij de aanbesteding van het bijbehorende installatiewerk moet de opdrachtgever aangeven dat hij een voeding op laagspanningsniveau (42V) wil.
Het energieverbruik van ledlampen is zo laag dat de lampbewaking speciale aandacht vergt. Bij Led2-lampen meet men daarom de stroom in het laagspanningcircuit.
Leveranciers Medio 2003 waren er in Nederland vier leveranciers van Led2-lampen, uit Nederland, Zweden, Taiwan en Canada. Met deze en enkele nieuwe fabrikanten en leveranciers onderhoudt Rijkswaterstaat nauwe contacten over de Led2-specificaties en de keuringen. De Astrin heeft de specificaties van Led2 als uitgangspunt genomen voor de eisen die aan de klasse 2-lampen worden gesteld. Een volledige lijst van leveranciers staat op www.Led2.org.
Naar een Europese markt Waarom hebben de lampfabrikanten zo enthousiast meegewerkt aan de ontwikkeling van Led2-lampen? Het antwoord is simpel: in Nederland gelden de zwaarste eisen voor verkeersregelinstallaties ter wereld. Een goedkeuring hier betekent toegang tot geheel Europa.
Kostenvergelijking
Gloeilamp
Led2-lamp (200 mm)
Miststand 1.000 h
10 x 60 Watt
600 kWh
10 x 10 Watt
100 kWh
Dagstand 4.000 h
10 x 50 Watt
2.000 kWh
10 x 7,5 Watt
300 kWh
Nachtstand 4.000 h
10 x 35 Watt
1.400 kWh
10 x 5
200 kWh
Jaarverbruik
Watt
4.000 kWh
Energiekosten
€ 0,05/kWh
€
Onderhoudscontract
remplace 2 x jaar
€ 2.300,-
Kosten per jaar
200,-
600 kWh €
0,05/kWh
remplace om 10 jaar
€ 2.500,-
Besparing per jaar
€
30,-
€
470,-
€
500,-
€ 2.000,Terugverdientijd Led2-installatie
Led2-lampen
10 x € 140,-
€ 2.200,-
4 x groen € 200,Dimtrafo
€
100,-
Montagekosten
€
700,-
Meerkosten
€ 3.000,(Terugverdientijd 1,5 jaar)
Tabel: Kostenvergelijking Led2-scheepvaartinstallatie van een brug (bron: Rijkswaterstaat). Uitgangssituatie: 14 lampen waarvan er steeds 10 in bedrijf zijn; prijsniveau 1-1-03. Alle informatie over Led2 op www.led2.org
€ 3.000,-
Uitgave Projectbureau Energiebesparing GWW Samenstelling Novem, Sittard Redactie Videm Communicatie, Utrecht Vormgeving Bobbert van Wezel Ontwerpers, Luyksgestel Fotografie Hans Pattist / Novem / Rijkswaterstaat Drukwerk Drukkerij Huntjens, Stein Aan deze brochure kunnnen geen rechten worden ontleend. Ofschoon deze brochure met de grootst mogelijke zorg is samengesteld, kan het Projectbureau Energiebesparing GWW geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele fouten. Het Projectbureau Energiebesparing GWW is een samenwerkingsverband van Rijkswaterstaat en Novem. T
030 2857958
W www.energiebesparinggww.nl
1GWW-03.02
