De Keten van Hoop redt levens

De Keten van Hoop redt levens

P1061N

Prof. Jean Rubay, voorzitter van de Keten van Hoop, hartchirurg UCL; dr. Stéphane Moniotte, cardioloog-pediater UCL; Anita Clément de Cléty, directrice van de Keten van Hoop; Catherine de Pierpont, communicatieverantwoordelijke van de Keten van Hoop

De Keten van Hoop is een internationale humanitaire organisatie die kinderen met een ernstige (al dan niet aangeboren) hart-, orthopedische, urologische, neurologische of andere afwijking verzorgt en opereert. Deze kinderen zijn namelijk geboren in een land waar de toegang tot gezondheidszorg helaas niet verzekerd is. De organisatie ijvert voor toegankelijke gezondheidszorg voor iedereen en een daling van het sterfte- en ziektecijfer bij kinderen in ontwikkelingslanden. De Keten van Hoop is zowel actief in een aantal ontwikkelingslanden als in België.

34 Percentiel|Vol 19|Nr 3|2014

PER193N.indd 34

03/07/14 12:01

Tijdens elke missie worden er naargelang van de discipline 10 tot 25 kinderen geopereerd en krijgen ongeveer 100 kinderen een gespecialiseerde consultatie.

De Keten van Hoop: historiek Professoren André Vliers, Jean Rubay en Thierry Sluysmans hebben in 1997 de Keten van Hoop opgericht. Tussen 1997 en 2000 reageert de organisatie vooral op aanvragen om kinderen uit ontwikkelingslanden met een chirurgische ingreep of interventionele katheterisatie in België te behandelen. Op vraag van haar lokale partners zet de Keten van Hoop vanaf 2000 medisch-chirurgische missies in de ontwikkelingslanden op. De teams verzorgen er kinderen en ondersteunen er de opleiding van het lokale (para)medische personeel. In 2004 wordt de Keten van Hoop als ngo erkend. Van 1997 tot midden 2013 kregen al bijna 800 kinderen verzorging in het buitenland en meer dan 190 kinderen een behandeling in België.

Missies in het buitenland: de opleiding van de lokale artsen staat centraal De opleiding van de (para)medische en technische teams is een essentieel element in de missies van de Keten van Hoop: • theoretische en praktische opleiding via de medewerkers, con sultaties, interventies en medische opvolging: elk teamlid van de organisatie werkt met een of meerdere lokale referentiecollega’s. De opleiding kan dus op maat worden aangepast naargelang van de expertises en disciplines (chirurgisch, medisch, paramedisch of technisch). De hoofdthema’s zijn: verzorging van kinderen, ziekenhuishygiëne, interdisciplinaire samenwerking, logistiek en onder houd van de medische apparatuur; • selectie van kandidaten voor lange en korte kwalificerende op leidingen in Europa en ondersteuning bij hun aanvraag van een universitaire of andere beurs. Na deze opleiding worden zij de verwijzende artsen voor de organisatie in het land.

De Keten van Hoop: actie en projecten In het buitenland De missies De organisatie zet medisch-chirurgische missies op als antwoord op een vraag van haar lokale partners (artsen, ziekenhuizen, overheids instanties). Deze missies hebben diverse doelstellingen: • kinderen verzorgen en opereren; • samen met lokale collega’s (zoals artsen, paramedici en technici) ijveren voor meer samenwerking en voldoende opleiding; • medische apparatuur aanschaffen; • kandidaten voor universiteitsbeurzen selecteren; • de ontwikkeling van referentie-units bevorderen.

Missies in het buitenland: evolutie van de projecten In de beginjaren was de Keten van Hoop vooral betrokken in specifieke missies. Dankzij betrouwbare partnerschappen is de organisatie geleidelijk een expert geworden in de behandeling van afwijkingen bij kinderen. Vandaar dat ze haar acties ter versterking van de lokale capaciteiten een andere dimensie heeft gegeven. Deze verandering vertaalt zich ook in een strategische evolutie: • de organisatie wil de overheids- en medische autoriteiten ervan bewustmaken dat geavanceerde kwaliteitsgeneeskunde in hun land mogelijk is, mits de toepassing van zeer strikte normen; • naast de overdracht van technologieën waartoe de pluridisciplinaire teams tijdens de medisch-chirurgische missies systematisch overgaan, geeft de ngo duidelijk haar specifieke doelstellingen per interventieland aan door haar beoogde resultaten voor elk land duidelijker te bepalen, en zodoende een termijn voor het autonomiseringsproces van de lokale pediatrische teams en diensten vast te leggen; • ze zet partnerschappen op voor lokale langetermijnprojecten ter versterking van de medisch-chirurgisch pediatrische units (indien dat nodig blijkt) zodat deze referentiecentra voor de eerdergenoemde disciplines worden.

Vandaag is de organisatie actief in verschillende pediatrische disciplines (Tabel 1) in 7 landen. De medisch-chirurgische teams zijn samengesteld uit een 70-tal chirurgen, artsen, verpleegkundigen, kinesitherapeuten en medische technici. Deze gespecialiseerde vrijwilligers zijn afkomstig van verschillende ziekenhuizen in België zoals de Cliniques Universitaires St-Luc (UCL, Brussel), het Erasmus Ziekenhuis (ULB, Brussel), CHIREC (Brussel), CHR (Bergen), GHDC Charleroi, UZ Gent en Sint-Augustinus GZA Ziekenhuizen (Wilrijk), en in Frankrijk zoals Hôpital de la Salpêtrière (Parijs), Hôpital St-Vincent de Paul (Parijs) en Institut Jacques Cartier (Massy).

Tabel 1: Overzicht van de acties van de Keten van Hoop in het buitenland in 2013. Benin/Tanguiéta

Saint-Jean de Dieu ziekenhuis

Orthopedische heelkunde en neus-, keel- en oorheelkunde

Bolivia/Cochabamba

Boliviaans-Belgisch medisch heelkundig centrum

Hartchirurgie

Burundi/Bujumbura

Kira ziekenhuis

Opleiding van een arts in de technieken van de buitenlichamelijke circulatie (opening van de dienst hartchirurgie in september 2013)

Nicaragua/Managua

La Mascota ziekenhuis

Hartchirurgie en katheterisatie, urologische en orthopedische heelkunde

Democratische Republiek Congo/Kinshasa

Ngaliema en Unikin kliniek

Hartchirurgie en urologische heelkunde

Rwanda/Kigali

King Faysal ziekenhuis

Hartchirurgie en katheterisatie

Senegal/Dakar

Albert Royer ziekenhuis in Dakar

Orthopedische heelkunde


PER193N.indd 35

03/07/14 12:01

Missies in het buitenland – een goede voorbereiding is goud waard Getuigenis van dr. Thierry Bové, hartchirurg in het UZ Gent en medewerker van de missies in Managua en Kigali - de ervaring en kennis van medisch en paramedisch personeel; - de aandacht voor de voorbereiding inzake materiële en technische benodigdheden; - de selectie van te behandelen patiën ten met aandacht voor hun kansen op onmiddellijke en langetermijnoverleving alsook hun kwaliteit van leven in hun natuurlijke habitat; - het selectieproces van patiënten die in aanmerking komen voor cardiale verzorging tijdens een humanitaire missie is van primordiaal belang.

De meeste ontwikkelingslanden blijven vaak gespeend van geneeskundige zorgen die gepaard gaan met gevorderde technologische behandelingen en zeer specifieke kennis. Cardiologie en hartchirurgie vormen beiden een goed voorbeeld van het duidelijke onevenwicht tussen enerzijds het overaanbod van patiënten met zowel aangeboren als verworven hartaandoeningen, en anderzijds de gebrekkige lokale zorgopvang in deze landen. De ontwikkeling van medische missies via hulporganisaties vanuit de westerse wereld is een uitstekend middel om de patiënten met hartziekten in derdewereldlanden te helpen en tegelijk de lokale artsen op te leiden in een specifieke discipline. Het organiseren van een medische missie moet met de grootste toewijding gebeuren. Het succes wordt bepaald door meerdere factoren als:

Tijdens een preliminair bezoek is het vaak nuttig om een overzicht te hebben over het aantal patiënten en de aard van hun hartkwaal. Het laat ook toe om de diagnose die gesteld werd door de lokale cardiologen te bevestigen of bij te sturen. En tegelijk kan deze kans worden aangegrepen om hun diagnostische kennis uit te breiden. Ook de timing van een heelkundige ingreep is belangrijk: sommige hartaandoeningen hebben immers een snellere nefaste evolutie dan andere, als ze onbehandeld blijven. Uiteindelijk wordt bij de selectie van patiënten vooral rekening gehouden met de zogenaamde ‘geneesbaarheid’ van de hartkwaal. Dit houdt in dat vooral patiënten worden gekozen met een hartaandoening die met de voorgestelde operatie een zeer grote kans op langetermijnoverleving hebben én waarbij de operatie een volledig herstel van de hartafwijking heeft verricht met minimale nazorg. Zeer complexe hartziekten die soms meerdere ingrepen vereisen, of gepaard gaan met een beperkte overleving in hun sociaal systeem, dienen met een kritische blik te worden benaderd.

Zodra de patiëntenselectie is gebeurd, kan de technische voorbereiding van start gaan mits adequaat overleg tussen alle disciplines die het succes van een hartoperatie bepalen, met name anesthesie, intensieve zorgen, cardiologie en chirurgie met inbegrip van extracorporele hart-longperfusie en operatieverpleegkundigen. In functie van de geselecteerde patiënten en de te verwachten probleemstellingen op basis van hun hartziekte kan worden ingeschat welke en hoeveel medicatie men hoeft mee te nemen voor adequate nazorg, welk chirurgisch instrumentarium en welke specifieke materialen inzake hartlongmachine nodig zijn om bij elke geplande patiënt de hartoperatie op een veilige manier te kunnen uitvoeren. Het finale succes van een medische humanitaire missie in cardiochirurgie en cardiologie wordt bepaald door het welslagen van alle ingrepen, waarbij elke hartpatiënt opnieuw huiswaarts kan met minimale gevolgen die hem/haar zullen beperken in het dagelijkse leven. Als dit resultaat bovendien kan worden bereikt in de beste verstandhouding met de lokale hulpverleners en ook onderling, is dit mooi meegenomen. Uiteindelijk hopen we daarbij ook dat de lokale artsen en paramedici door ons toedoen ook wat kennis en ervaring rijker zijn. Dit geeft de grootste persoonlijke voldoening. En tegelijk confronteert elke ervaring in die landen, in de moeilijkere omstandigheden, ons met de relativiteit van veel aspecten van zowel het professionele als extraprofessionele leven, waardoor we ons gelukkig mogen prijzen.

• voor de behandeling van de afwijking is geen langdurige medicatie vereist; • het kind komt uit een kansarm milieu.

Actie in België Naast de internationale acties behandelt de Keten van Hoop ook jaarlijks 10 tot 15 kinderen in België. De organisatie krijgt een honderdtal steunaanvragen per jaar via de medische partners, of rechtstreeks via familieleden of kennissen van de kinderen. Elk dossier wordt van a tot z bestudeerd door een medisch comité van artsen die gespecialiseerd zijn in elke discipline waarvan sprake.

De organisatie houdt ook rekening met andere aspecten zoals de kostprijs van de interventie (referentie aan de Riziv-codes) en de ziekenhuisopname, de totale duur van het verblijf in België, de maatschappelijke integratie… Dankzij deze selectiecriteria kan de organisatie zich richten op kinderen die – na hun behandeling – opnieuw hun plaats in de samenleving kunnen innemen zonder extra druk te zetten op hun gezin, dat het financieel en sociaal al zwaar te verduren heeft gehad door de ziekte van hun kind. In bepaalde landen gelooft men nog altijd het verhaal van de ‘behekste’ kinderen, waardoor sommige kinderen met een ernstige afwijking bijna letterlijk buiten de maat schappij leven.

De Keten van Hoop heeft een aantal belangrijke selectiecriteria gedefinieerd: • de afwijking kan niet in het land van oorsprong behandeld worden; • het kind is jonger dan 16 jaar; • de aangeboren of ontwikkelde afwijking is chirurgisch te genezen tijdens één enkele operatiezitting; • het kind heeft geen verwante ziektes;


PER193N.indd 36

03/07/14 12:01

Getuigenis van dr. Robert Elbaum Pediatrische orthopedische chirurg, CHIREC Orthopaedic Group (Brussel); adviseur van de Dienst Orthopedie in het Erasmus Ziekenhuis; vicevoorzitter van de Keten van Hoop-België en verantwoordelijke voor de orthopedische projecten In de loop van deze missies werden we aangenaam verrast door de opvolging van onze collega’s ter plaatse. Na elke missie bezorgden ze ons namelijk de laatste stand van zaken van de geopereerde kinderen en een radiologisch dossier ter ondersteuning. We kunnen de impact van onze actie berekenen dankzij het uitgebreide mailverkeer en de vooruitgang die onze collega’s daar realiseren tijdens de opvolging van deze kinderen buiten het kader van onze missies.

15 jaar geleden heeft de Keten van Hoop-België haar eerste orthopedische missies in Senegal uitgevoerd. Een missie in Dakar in 1998 voor de chirurgische behandeling van scoliose bracht mij op het idee om een samenwerkings- en hulpproject voor Senegalese kinderen met een handicap op te zetten. We wilden onze actie ook richten op de chirurgische behandeling van kinderen met invaliderende orthopedische aandoeningen zoals chronische klompvoeten, osteoarticulaire letsels en infecties, congenitale afwijkingen en neurologische aandoeningen (polio, motorische handicap…). Zo is het idee ontstaan om samen met de lokale artsen regelmatige chirurgische missies te ontwikkelen. We organiseerden korte missies (10 tot 15 dagen) waarbij een volledig

medisch-chirurgisch team (anesthesist, chirurgen, verpleegkundigen) niet alleen kinderen met orthopedische aandoeningen verzorgde en lokale artsen opleidde, maar ook in medisch materiaal voorzag (bv. orthopedische implantaten, chirurgische instrumenten en orthopedische apparatuur). In de loop der jaren hebben we onze missies ook naar andere landen uitgebreid (zoals Nicaragua, Rwanda, Benin en Senegal). Onze teams zijn steeds beter uitgerust dankzij de integratie van kinesitherapeuten, orthopedische assistenten en recent ook een gipsmeester, zodat we aan de toenemende vraag van onze lokale collega’s kunnen voldoen. Meer op elkaar afgestemde missies leken ons eveneens noodzakelijk voor een betere postoperatieve nazorg.

Deze manier van ‘bijleren’ is een van de belangrijkste aspecten van ons engagement in die landen. Daarnaast bestond ons werk erin sommige kinderen naar België over te brengen als hun aandoening te complex was om ter plaatse te behandelen (bv. een kleine hartaanval). Zo werden er de afgelopen jaren al heel wat kinderen uit verschillende landen in een Belgische ziekenhuis geopereerd. Vijftien jaar later is onze balans meer dan positief. Honderden kinderen kregen een operatie of andere medische hulp, we hebben in materiaal voorzien en opleidingsconferenties georganiseerd. Maar het allerbelangrijkste zijn de mooie vriendschappen. En soms krijgen we de kans om kinderen die tijdens vorige missies werden geopereerd opnieuw te ontmoeten. U kunt niet geloven hoe blij wij zijn als we hen juist en met de aangepaste ondersteuning zien stappen. De glimlach op hun dankbare gezichtjes is onze grootste beloning.

Figuur 2: Verdeling van de disciplines waarvoor kinderen in België worden behandeld.

■ 75% hartafwijkingen ■ 10% gezichtsafwijkingen ■ 4% urologische afwijkingen ■ 3,5% orthopedische afwijkingen ■ 2,5% afwijkingen aan het spijsverteringsstelsel ■ 2,5% neurologische afwijkingen ■ 1% longafwijkingen ■ 1% andere


PER193N.indd 38

03/07/14 12:01

Een dienst voor reanimatie en pediatrische heelkunde in Kinshasa De Keten van Hoop België is sinds 2002 actief in Kinshasa met jaarlijkse internationale medisch-chirurgische missies in de Ngaliema kliniek en het universitaire ziekenhuis UNIKIN. Dankzij deze missies werden er al een honderdtal kinderen geopereerd, maar heel wat jonge patiënten met een gediagnosticeerde hartafwijking wachten nog op een openhartoperatie. Deze techniek is er vandaag niet mogelijk, voornamelijk door de sanitaire toestand in de ziekenhuizen van Kinshasa.

of gespecialiseerde heelkunde (cardiologisch, neurologisch, herstellende chirurgie voor zware brandwonden, urologisch in het geval van blaasextrofie…). Tot op vandaag maakten deze kinderen enkel kans op overleven als ze naar het buitenland werden overgebracht, wat voor de meesten onder hen geen optie is. Heel wat openbare en private financieringen zijn aangevraagd of verkregen voor: - de installatie van het paviljoen; - de versterking van de bijkomstige diensten van de kliniek om de goede werking ervan te garanderen (het laboratorium, de afdeling medische beeldvorming, de kinderafdeling en de installaties voor water, elektriciteit, aanvoer/productie van medische zuurstof en afvalverbranding); - de opstart van de opleidingsprocessen (artsen, paramedisch personeel, technici…); - de invoering van een mechanisme dat arme gezinnen toegang biedt tot deze gespecialiseerde en dure behandelingen (sociaal fonds).

Met het oog op een duurzame toekomst voor de actie van de Keten van Hoop-België in Kinshasa zijn de twee Congolese verenigingen Keten van Hoop-DRC en Espoir de Vie-Lisanga Lya Elikya partners van de organisatie geworden. Samen hebben ze de vzw CHIRPA naar Congolees recht opgericht. De drie organisaties voeren sensibiliseringsacties bij de autoriteiten en zamelen fondsen in (financiering van de chirurgische missies, verbetering van het technische platform, aankoop van medisch materiaal, toegang tot gezondheidszorg via een solidariteitsfonds). Begin 2012 heeft de Congolese regering een nieuw paviljoen voor pediatrische reanimatie en heelkunde in de Ngaliema kliniek opgericht. De Keten van Hoop-België stelt haar expertise ten dienste van het bestuur van de kliniek van de vzw CHIRPA. Dankzij de vooropgestelde normen bij de uitwerking van het bouw- en inrichtingsproject van het paviljoen kunnen zieke kinderen die nood hebben aan een intensieve medische opvolging terecht op een dienst voor reanimatie

De officiële opening van het paviljoen is gepland voor 2014. De Ngaliema kliniek werd opgericht op vraag van koningin Elisabeth en koning Albert I tijdens hun officiële bezoek aan Congo in 1927. Het Belgische koloniale bestuur heeft de eerste paviljoenen van de kliniek tussen 1928 en 1932 gebouwd, en de laatste paviljoenen zijn er in de jaren 70 bijgekomen.

Getuigenis van dr. Stéphane Moniotte, cardioloog-pediater, UCL Het team van de Keten van Hoop selecteert kinderen met een pathologie die we met één chirurgische of percutane ingreep in de Cliniques universitaires Saint-Luc kunnen verhelpen. Zo verzorgen we kinderen die achteraf volledig genezen terug naar hun land kunnen. Deze keuze bepaalt duidelijk welke hartafwijkingen we behandelen: atrium- of ventrikelseptumdefect, tetralogie van Fallot, aortavernauwing… De behandeling van deze kinderen verloopt vaak iets minder vlot dan bij kinderen uit België. Zo is de diagnose soms onnauwkeurig doordat de patiënt in moeilijke omstandigheden of al een paar maanden geleden tijdens een missie werd geëvalueerd. Bij een aantal kinderen is de pathologie al verder geëvolueerd dan wat wij, cardiologen, gewoonlijk bij onze Belgische patiënten zien. Preoperatief hartfalen komt veel vaker voor doordat er niet snel genoeg wordt ingegrepen, een vernauwde hartklep is veel meer uitgesproken door een laattijdige diagnose, enz. Daarnaast worden de ziekenhuisopnames tot een minimum

beperkt om de kosten voor de ingreep en hospitalisatie zo laag mogelijk te houden. De patiënt komt de ochtend van de ingreep binnen en mag een paar dagen (of zelfs uren!) later al naar zijn gastgezin. Dit vergt niet alleen veel van deze gezinnen, maar ook van het medische team dat de kinderen extern blijft opvolgen (tijdens de raadplegingen pediatrische cardiologie)! Gelukkig leren we als mens en als (para)medisch team heel wat bij dankzij al onze inspanningen. Uiteraard halen we er in de eerste plaats voldoening uit om deze kansarme gezinnen, die ons hun zieke kinderen toevertrouwen, te helpen. Maar via deze benadering worden er ook nauwe banden gesmeed bij het multidisciplinaire team dat zich voor deze kinderen inzet. Elke schakel van de keten werkt zo goed mogelijk mee en geeft het beste van zichzelf voor hun patiënten. Er ontstaan vertrouwensrelaties tussen de gezondheidsprofessionals en de gastgezinnen. Deze kinderen brengen dus iedereen samen! En de kinderen, hun families en alle verzorgenden dankzij de Keten van Hoop voelen allemaal hetzelfde: dankbaarheid!


PER193N.indd 39

03/07/14 12:01

De organisatie werkt niet exclusief met bepaalde centra, maar de keuze wordt wel beïnvloed door de akkoorden die ze met bepaalde zieken huizen heeft en waardoor ze verlaagde tarieven geniet. De kosten voor de behandeling van kinderen in België variëren naargelang van hun ziekte, de duur van hun ziekenhuisopname en hun land van afkomst.

De Keten van Hoop: een echt menselijk avontuur

De Keten van Hoop: een eindeloos engagement De organisatie is een geoliede machine dankzij het engagement van een administratief en logistiek team, en van heel wat vrijwilligers (zoals artsen, verpleegkundigen, kinesitherapeuten, gastgezinnen, com municatiedeskundigen en managementexperts). Allemaal zetten ze hun specifieke kennis en expertise in. Vier personen (1 voltijdse en 3 deeltijdse) verzekeren het dagelijkse beheer van de ngo. De 6 leden van de Raad van Bestuur komen elke maand samen. Tot op vandaag werkt de organisatie uitsluitend op basis van private fondsen en zonder enige overheidssubsidie. Alle lopende acties worden mogelijk gemaakt dankzij de gulheid van de donoren en degenen die zich achter deze projecten scharen.

Professor Jean Rubay, hartchirurg UCL Voorzitter van de Keten van Hoop De Keten van Hoop is een keten van mensen, een bron van uitwisselingen en ontmoetingen. De organisatie kan bogen op het enthousiasme en de complementariteit van alle medewerkers die hun competenties en expertise waar nodig inzetten. Vanaf het prille begin tot nu is de organisatie gegroeid en geëvolueerd met altijd één enkel doel voor ogen: kinderen redden. Uiteraard blijven de noden hoog en hebben we nog heel wat werk voor de boeg, maar elk genezen kind is een overwinning en overtuigt me des te meer dat we iets kunnen betekenen als we de handen in elkaar slaan. Voelt u zich ook geroepen? Neem dan zeker contact met ons op!

De Keten van Hoop is lid van de ACODEV (Fédération des ONG de Coopération au Développement) en heeft ingetekend op de gedrags code van de VEF (Vereniging voor Ethiek in Fondsenwerving).

Concrete ideeën om de organisatie te steunen De Keten van Hoop zet zich het hele jaar door in om de nodige mate riële, menselijke en financiële middelen te vinden voor haar activiteit: • zoeken naar materiaal voor de missies en centra waarin de orga nisatie actief is: medische apparatuur (nieuw of tweedehands), diverse verbruiksgoederen (zoals naalden, jassen, handschoenen en draad) enz.; • regelmatig en gestructureerd vrijwilligers werven voor de logistiek, administratie en communicatie (sociale netwerken, website, gra fische vormgeving, vertaalwerk); • gastgezinnen zoeken; • artsen en paramedici die gespecialiseerd zijn in pediatrische ziektes, biotechnici aanspreken; • op zoek gaan naar financiële middelen: giften, partnerschap met bedrijven, steun van verenigingen, legaten enz.; • contacten leggen met ondernemingen, scholen, serviceclubs (zoals Rotary of Lions), enz.

Keten van Hoop-België Espace Roseau – Carnoyplein 12 – 1200 Brussel 02 764 20 60(66) – 0478 60 50 98 Belfius: BE28 0882 1265 5620 – ING: BE90 3300 6235 9132 www.chaine-espoir.be – [email protected]

Bij een gunstig advies van het medisch comité wordt de behandelings procedure opgestart (inzameling van financiële middelen, administra tieve stappen, zoektocht naar een gastgezin, meereizen van het kind met ‘Piloten zonder Grenzen’, partner van de organisatie). De kinderen worden gedurende hun verblijf continu opgevangen door een vrijwillig gastgezin dat de rol van de ouders (die niet met het kind meereizen) zo goed mogelijk vervult. Deze mensen staan 24 uur op 24 paraat voor het kind en nemen de essentiële taken van de bio logische ouders op zich. Kortom, deze gastgezinnen zijn een belangrijke schakel binnen de organisatie.

Specifieke vraag vandaag • voor Dakar: een endoscoop, een dermatoom, een snijtang voor klemmen, twee gipszagen voor de consultaties, schroeven en platen

De duur van het verblijf in België is afhankelijk van de aandoening, maar bedraagt gemiddeld 6 tot 8 weken. De ziekenhuisopname wordt zo kort mogelijk gehouden en de kinderen worden meteen bij terugkeer in hun eigen land regelmatig via consultaties opgevolgd.

• voor Kinshasa: een cardio-echografieapparaat


PER193N.indd 40

03/07/14 12:01

De Keten van Hoop redt levens

Recommend Documents