Europese Commissie Directoraat-generaal Landbouw en plattelands ontwikkeling
Europese Commissie
De inhoud van deze publicatie dient uitsluitend ter informatie en is juridisch niet bindend.
Voor verdere informatie Wetstraat 200, B-1049 Brussel, België Telefoon Directe lijn (+32) 2 295 63 63 Centraal telefoonnummer (+32) 2 299 11 11 Fax (+32) 2 299 17 61 Internet http://ec.europa.eu/agriculture/capreform/wine/index_nl.htm
Europe Direct helpt u antwoord te vinden op uw vragen over de Europese Unie Gratis nummer (*): 00 800 6 7 8 9 10 11 (*) Als u mobiel of in een telefooncel of hotel belt, hebt u misschien geen toegang tot gratis nummers of kunnen kosten worden aangerekend.
De hervorming van de wijnsector van de EU
© Europese Gemeenschappen, 2007 Printed in Germany GEDRUKT OP CHLOORVRIJ GEBLEEKT PAPIER
Een kans om te pakken
fotolia.com 1, 3
, 4 , 5, 6, 7 , 9 , 10
, 11
KF-78-07-074-NL-C
© photo
Wijnetiketten – de consument de informatie geven die hij nodig heef t Europa produceert ‘s werelds grootste wijnen en biedt daarbij ook nog de meest uitgebreide selectie. Het gamma van de wijnmakers in meer dan de helft van de 27 EU‑lidstaten varieert van kwaliteitswijn uit regio’s zoals Bordeaux, Chianti, Rioja, Franken, Douro, Tokaj, om er maar een paar te noemen, tot talrijke eveneens uitstekende wijnen uit andere regio’s. Elke smaak, elk budget vindt zijn gading – de keuze is zelfs zo groot dat veel consumenten de meeste wijnen niet kennen en hun weg in het aanbod zoeken aan de hand van de informatie op het etiket. Probleem is dat de bestaande etiketteringsvoorschriften niet de mogelijkheid bieden om op alle wijnen betrouwbare basisgegevens, zoals oogstjaar en druivensoort, te vermelden, terwijl de consument deze daar verwacht en deze informatie wél op de nieuwe‑wereldwijnen vermeld staat.
Europa mag trots zijn op wat met recht en rede parels aan de kroon van zijn landbouwsector mogen worden genoemd: zijn wijnen, die in een aantal van de prachtigste Europese regio’s worden geproduceerd en door het wijndrinkende publiek worden gesmaakt als de beste ter wereld. Toch maakt de wijnsector een moeilijke periode door, niettegenstaande de eeuwenoude tradities en de uitgebreide expertise die onze wijntelers in huis hebben. Ons marktaandeel krimpt, nu de dynamische producenten van de „nieuwe wereld” op het toneel zijn verschenen. In plaats van te investeren in het terug veroveren van dat marktaandeel, geven wij bovendien te veel geld uit aan het verwijderen van overschotten. Precies daarom ben ik vastbesloten de steun die wij aan onze wijnsector verlenen, radicaal te hervormen. Er zijn talrijke maatregelen mogelijk om het enorme potentieel van de sector vrij te maken. Onze ideeën daarover worden in deze brochure uiteengezet. Mocht u na het lezen van de brochure opmerkingen hebben, dan lees ik die graag op mijn blog: http://blogs.ec.europa.eu/fischer-boel
Andere consumenten gaan dan weer op zoek naar wijn uit een bekend wijndistrict. Uit marktstudies blijkt dat de consument slechts moeizaam zijn weg vindt in de bestaande wildgroei aan geografische aanduidingen en bijgevolg verstoken blijft van de rijkgeschakeerde diversiteit aan Europese wijnen. De Commissie stelt voor: • Alle wijnen volgens dezelfde basisregels te etiketteren; • De vermelding van het wijnstokras en het oogstjaar op het etiket mogelijk te maken; • Een duidelijk en coherent EU‑kader voor geografische aanduidingen vast te stellen; • Een speciaal budget ter beschikking te stellen voor voorlichtingscampagnes waarin deze Europese geografische aanduidingen aan de consumenten in de EU en in derde landen worden verduidelijkt.
Ik hoop dat u deze uiteenzetting interessant en informatief vindt.
Mariann Fischer Boel Commissaris voor Landbouw en plattelandsontwikkeling
2
3
De consument de informatie geven die hij nodig heeft
Vo o r w o o r d
Welke kwaliteit heeft dit levensmiddel? Waar komt het vandaan? Is het veilig? Eén voor één vragen die de consument van vandaag bezighouden. Hij wil dus ook weten waarvan en hoe zijn wijn wordt gemaakt. De Europese consument wil bovendien dat de beste oenologische procedés blijven bestaan en staat tegelijkertijd positief tegenover technologische ontwikkelingen die de kwaliteit en traceerbaarheid verbeteren en vaak meer waar voor zijn geld opleveren. De oorsprong moet duidelijk worden vermeld en bedrog op dat gebied onmogelijk worden gemaakt dankzij traceerbaarheids‑ en controlesystemen. Producenten moeten zich bovendien aanpassen aan de veranderende smaak van de consument en gebruik maken van de beste en recentste oenologische procedés. Het huidige systeem manoeuvreert de Europese wijnproducenten in een nadelige positie. Waar producenten uit derde landen hun oenologische procedés kunnen moderniseren zodra nieuwe methoden unaniem door de Internationale Wijnorganisatie zijn erkend, daar moeten de EU‑producenten wachten op de goedkeuring van de ministers van Landbouw in de Raad – die soms pas jaren na dato hun fiat geven. De concurrenten van buiten de EU kunnen inmiddels sneller op de vraag van de consument inspelen en maken dankbaar gebruik van deze tussenperiode om een aandeel van de markt in te palmen.
Genieten van wijn – met mate Bedwelmende aroma’s en subtiele smaaktoetsen maken wijn tot een heerlijke drank – die echter ook alcohol bevat en dus op een verantwoorde manier moet worden gedegusteerd. De nieuwe generatie wijndrinkers geeft voorrang aan smaak en associeert een kwalitatief hoogstaande wijn niet met een hoger alcoholgehalte. Marktonderzoek toont bovendien aan dat er vraag is naar wijn met een lager alcoholgehalte – wat niet onlogisch is gezien de bezorgdheid over de effecten van alcoholgebruik op de volksgezondheid. De Commissie stelt voor: • Voorlichtingscampagnes ter bevordering van een verantwoorde en matige wijnconsumptie te cofinancieren.
De Commissie stelt voor: • Controle‑ en traceerbaarheidsinstrumenten te gebruiken bij het beheer van de wijnkwaliteit; • Het verbod op intense persing te handhaven om de wijnkwaliteit te garanderen; • Wijnmakers in de EU toe te staan internationaal erkende oenologische procedés te gebruiken voor de productie van exportwijn, en, na een vereenvoudigde goedkeuringsprocedure op EU‑niveau, ook voor wijn die in de EU wordt afgezet; • Het verbod te handhaven op het gebruik van ingevoerde most bij de wijnproductie in de EU en op menging van ingevoerde en EU‑wijn, aangezien de controle van dergelijke praktijken technisch gezien moeilijk kan worden gegarandeerd.
4
5
Voldoen aan de vraag van de consument
Vo l d o e n a a n d e v r a a g v a n d e c o n s u m e n t : Kw a l i t e i t , o o r s p r o n g e n d e b e s t e oenologische procedés
Europese wijnen worden vaak geassocieerd met het prachtige landschap waarin ze worden geproduceerd. De wijngaarden zijn in de loop van de tijd het typische karakter van de streek gaan bepalen. Het is belangrijk dat dit typische karakter niet verloren gaat. De Commissie streeft daarom naar een hervorming van de wijnsector die de milieu-impact van de wijnproductie beperkt, vooral op het gebied van bodemerosie en –verontreiniging, het gebruik van herbiciden en pesticiden en afvalbeheer. Een andere belangrijke opdracht bestaat erin de milieu-impact van het rooien van wijnstokken tot een minimum te beperken. Bij de stopzetting van de productie moeten de milieunormen in acht worden genomen en de gerooide percelen moeten worden onderhouden en landbouwkundig in goede staat blijven. In sommige bijzonder kwetsbare gebieden kan het rooien van wijngaarden een bedreiging voor het milieu vormen; rooiing in dergelijke gebieden moet dan ook beperkt of zelfs verboden worden. De Commissie stelt voor: • Alle wijnbouwgebieden op te nemen in de regeling die al geldt voor andere landbouwproducten en financiële steun koppelt aan de naleving van minimumnormen, met name op milieugebied; • Strenge milieuvoorschriften toe te passen op het rooien van wijngaarden en de nationale autoriteiten de mogelijkheid te bieden het rooien in bijzonder kwetsbare gebieden aan banden te leggen; • Financiële steunverlening voor het behoud van wijngaarden mogelijk te maken in regio's die hun wijnbouwgebieden beschouwen als landschappen die deel uitmaken van het cultureel erfgoed.
6
Waarom is ie de re e n het e rove r e e ns dat de wijnsector van de EU moet worden her vormd? Europa is veruit de grootste wijnproducent, ‑exporteur en ‑importeur ter wereld. Dat mag echter geen reden tot zelfgenoegzaamheid zijn, gelet op de problemen waarmee de wijnsector in de EU te kampen heeft niettegenstaande de enorme expertise en het harde werk die de Europese wijnen hun uitstekende reputatie hebben bezorgd. Europa voert weliswaar steeds meer wijn uit, maar de export uit de nieuwe wereld neemt een nog veel grotere vlucht. In landen waar meer en meer mensen de geneugten van wijn ontdekken, slaagt Europa er maar niet in een voldoende groot marktaandeel te veroveren. Tegelijkertijd blijft Europa zitten met grote hoeveelheden wijn waarvoor geen afzetmarkt wordt gevonden. Gevolg is dat de EU te veel geld – ongeveer een half miljard euro per jaar – uitgeeft aan het verwijderen, opslaan en tot alcohol distilleren van wijnoverschotten. Geld dat eigenlijk moet worden gebruikt voor het verbeteren van het marktevenwicht, het bevorderen van de kwaliteit en het promoten van Europese wijn in derde landen. De Commissie stelt voor: • Het concurrentievermogen van de wijnproducenten in de EU te verhogen, de reputatie van kwaliteitswijn uit de EU als de beste ter wereld te versterken en zowel in de EU als daarbuiten oude markten te recupereren en nieuwe te veroveren; • Een wijnregeling met heldere, eenvoudige regels vast te stellen – effectieve regels die bevorderlijk zijn voor het evenwicht tussen vraag en aanbod; • Een wijnregeling tot stand te brengen die de beste tradities van de wijnproductie van de EU behoudt en het sociale en milieuweefsel van talrijke plattelandsgebieden versterkt.
7
De wijnsector hervormen – Het wijnlandschap en de wijntradities in stand houden
W i j n g a a r d e n – E e n a a n t a l v a n E u r o p a ’s mooiste landschappen in stand houden
Eén van de voornaamste doelstellingen van de hervorming is de markt weer in evenwicht brengen door de chronische wijnoverschotten te verminderen. Met de bestaande financiële steun is dit niet gelukt.
Sinds juni 2006: Een intense dialoog‑ en luisteroefening Tijdens de voorbereiding van het voorstel ter hervorming van de wijnsector heeft de Commissie overleg gepleegd met onafhankelijke deskundigen, overheden, wijnproducenten en andere betrokken partijen. Het afgelopen jaar heeft Mariann Fischer Boel, de commissaris voor Landbouw en plattelandsontwikkeling, talrijke wijnbouwregio’s bezocht om haar oor te luisteren te leggen, informatie te verzamelen en haar standpunten te bespreken.
Om middelen voor constructieve maatregelen vrij te maken, stelt de Commissie voor alle financiële steunmaatregelen voor distillatie, opslag en gebruik van most die niet tot een vermindering van de wijnoverschotten hebben geleid, af te schaffen.
De grote meerderheid van de betrokkenen vindt een diepgaande hervorming noodzakelijk, is het eens met de doelstellingen ervan en kan zich vinden in de analyse van de oorzaken die ten grondslag liggen aan het gebrek aan evenwicht op de markt. De grootste pijnpunten: • Maatschappelijke en economische risico's bij te snel en te grootschalig rooien van wijnstokken; • Dringende behoefte aan afzetbevorderings‑ en promotiemaatregelen voor Europese wijnen; • Het gevaar van kwaliteitsvermindering indien het verbod op het gebruik van ingevoerde most bij de wijnproductie in de EU en het verbod op menging van ingevoerde en EU‑wijn worden ingetrokken. Deze standpunten en problemen vormen, samen met het rapport over de wijnhervorming dat het Europees Parlement in februari 2007 heeft goedgekeurd, de achtergrond voor dit voorstel van de Commissie.
Constructieve maatregelen die zijn afgestemd op de behoefte van de lokale wijnproducenten Opbouwende maatregelen die het concurrentievermogen van de Europese wijnbouwers kunnen versterken, zijn onder meer: modernisering van de productie, verbetering van de kwaliteit en de marktgerichtheid door herbeplanting of overschakeling naar andere wijnrassen, het promoten van wijn op exportmarkten en het creëren van een veiligheidsnet voor crisissituaties. Gezien de grote diversiteit in de Europese wijnsector is het zaak de oplossingen op de lokale behoeften toe te snijden. De Commissie stelt voor: • In het kader van een „nationale enveloppe” middelen aan elke wijnproducerende lidstaat toe te wijzen voor de financiering van aan de lokale behoeften aangepaste maatregelen; • Deze middelen slechts te gebruiken voor vooraf vastgestelde constructieve maatregelen, zoals herstructurering van wijngaarden en/of omschakeling naar andere wijnstokrassen, promotie in derde landen en beheer van crisissituaties; • Gemeenschappelijke regels vast te stellen om concurrentieverstoringen te voorkomen.
8
9
Maatregelen die na een jaar van dialoog zijn ontwikkeld
De oorzaken van de wijnoverschotten bij de wortel aanpakken
Concurrerende producenten in staat stellen hun ambitie waar te maken
Een groot aantal producenten is nu al concurrerend of zal dat worden wanneer zij gebruik maken van de maatregelen in het kader van de voorgestelde hervorming. Anderen kunnen het echter alleen redden als hun wijn op kosten van de EU wordt opgeslagen en uiteindelijk vernietigd. In een toenemend concurrerende markt waar steun wordt verleend voor constructieve maatregelen en niet meer voor het verwijderen van overschotten, wordt het voor die producenten wellicht onmogelijk hun bedrijfsactiviteit op dezelfde voet voort te zetten.
Succesvolle wijnmakers zijn tegenwoordig aan handen en voeten gebonden door het gebrek aan mogelijkheden om hun wijngaarden uit te breiden, terwijl de schaaleconomie die uit die uitbreiding zou voortvloeien, hun concurrentievermogen danig zou vergroten. Beperkingen op het gebied van geografische aanduidingen mogen dan zinvol zijn, het afnemen van uitbreidingskansen is dat niet. Aangezien de EU geen overschotten meer zal opkopen, zullen de wijnproducenten bij het plannen van hun productie voorzichtiger en marktgerichter te werk moeten gaan.
Gezien de moeilijke economische situatie moeten wijnbouwers die hun wijnstokken definitief willen rooien, in aanmerking komen voor financiële steun. Nadien kunnen zij omschakelen naar andere teelten. Vaak wordt echter de vraag gesteld of het verstandig is de beslissing over de toekomst van wijngaarden aan de wijnbouwers over te laten, vooral in vanuit milieuoogpunt gevoelige gebieden.
De Commissie stelt voor: • Het aanplanten van wijnstokken vanaf 1 januari 2014 weer toe te staan om de wijnbouwers van de EU dezelfde kansen te bieden als hun concurrenten; • De beperkingen op het areaal en de productieomstandigheden in het kader van de geografische aanduidingen te handhaven.
De Commissie stelt voor: • Van 2008 tot 2013 een tijdelijke regeling toe te passen op grond waarvan – voor ca. 200 000 hectare in totaal – financiële steun wordt verleend aan wijnbouwers die beslissen hun wijngaarden definitief op te geven; • Tot 2013 het aanleggen van nieuwe wijngaarden te beperken om misbruik van het systeem te voorkomen; • Lidstaten de mogelijkheid te bieden het rooien in berggebieden en gebieden met specifieke milieueisen te beperken om nadelige milieugevolgen te voorkomen.
De bestaande instrumenten gebruiken om de Europese wijnsector te versterken In het kader van de plattelandsontwikkelingsprogramma’s, die de Commissie sinds 2000 cofinanciert, kunnen middelen worden uitgetrokken voor de modernisering van de wijnsector. Tot dusver is echter nog geen geld voor dat doel gebruikt. De middelen omvatten steun voor het opstarten van jonge landbouwers, het beperken van milieuschade en het in stand houden van het platteland, investeringssteun, verwerkings‑ en afzetsteun en steun voor de vervroegde uittreding van oudere producenten. Om het gebruik van deze plattelandsontwikkelingsmaatregelen in de wijnbouwregio’s aan te moedigen, stelt de Commissie voor om een deel van de middelen voor de wijnsector over te hevelen naar platteland sontwikkeling en dit geld te oormerken als voor de wijnproducerende regio’s bestemde middelen.
10
11
Het enorme potentieel van de wijnsector van de EU ontwikkelen
Minder concurrerende producenten een alternatief bieden
