DE HERBERG FILM NIEUWS Beste vrienden, collega’s en belangstellenden, Na een onvergetelijke première van de film in een uitverkochte zaal van 335 personen wil ik graag middels deze nieuwsbrief een aantal reacties met jullie delen Een citaat van de geschiedkundige Ad Beenhakker:
Voor de aanvang van de première Of de brief van Andre Stufkens, schrijver van het boek ‘Joris Ivens, Wereldcineast’: Beste Ingrid, Je missie is geslaagd: het is een mooie film geworden, in mijn ogen een Zeeuwse klassieker, zoals 'Het is een schone dag geweest' van Jos de Putter. Knap werk, zowel technisch met belichting (de hand van Christus met gebroken vinger bijvoorbeeld), cameravoering en geluid, als het narratief, de vertelling. Opvallende beelden die beklijven bij mij: de openbarstende aarde, de kraai die pogingen doet om het zwarte kleed over de kist te sjorren, de processie over de dijk in Zeeuwse klederdracht, het voortdurend kloppen van het beslag van de tulband door de bakker en de bijna witte beelden van een watertje met palen. Het geluid speelde natuurlijk ook een belangrijke rol, het Sint Sebastiaangilde zag je lopen, maar je hoorde ze met name, zoals het geïsoleerd van andere geluiden intiem, monotoon en repetitief door de straten klonk. Je bent niet in de valkuil van de toeristische of folkloristische beelden gevallen. Het is heel gemakkelijk en verleidelijk om vele pittoreske beelden van Zeeland te schieten, maar die weg heb je gelukkig niet bewandeld.
2
Daardoor krijgen je beelden een metafysische waarde en daar is het je natuurlijk om te doen. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan, maar daar ben je wel in geslaagd. Ze slagen er in ieder geval bij mij in om te refereren aan beelden in mijn onderbewuste en associëren vrijelijk met andere filmbeelden (van gebarsten aarde), een mooi gedicht van Heste Knibbe ( We waren op tijd voor de intocht; Muziek droeg de stoet en we hoorden; wat muziek doet met een nauwe straat; en een hart dat te ruim zit - Acht droegen zijn beeld op een baar. Dat het de kunst is goed te dragen, een ritme te vinden samen balans te bewaren zagen we daar; het moet een soort wiegen zijn dat de angst voor het laatste verdrijft. in beweging blijven desnoods pas op de plaats), een documentaire over fanfares in Thorn, de gedichten van J.C. van Schagen ('Hoor het zingen van de witte dingen'), Hans Warren natuurlijk, de aardse natuurelementen in Ivensfilms of de beelden van het middeleeuwenfestival dat ik jaarlijks organiseerde in Nijmegen. Als beelden dat bewerkstelligen bij het publiek, elk op eigen wijze, is het doel bereikt. Dan overstijgt het plaats en ruimte, en worden het archetypen. Je beelden overstijgen Kloetinge en 2015. De mannen met zwarte hoeden en zwarte mantels lijken dan op de Portugese boeren uit de arme streek rond Serpa, waar jaarlijks een documentaire festival plaatsvond. Ze kenden daar de traditie van de samenzang tussen de olijfbomen op de rode droge aarde met zwarte hoeden op en zwarte mantels aan. Jouw voorgaande projecten in allerlei landen en culturen cumuleren zo in deze op en top Zeeuwse film. Ik ben vrij calvinistisch opgevoed (met accent op 'vrij') in Middelburg en met de fotoboeken van Wim Riemens, de vader van Ruden Riemens. Dan is het mooi om nog een glimp te kunnen zien van de katholieke traditie in Zuid-Beverland, die ik helemaal niet ken. Daar zit natuurlijk ook een andere kant aan, Kees Slager verwoordde dat ooit in zijn boek over Zeeuwse landarbeiders tijdens de crisis, die door de fijn-Christelijke boeren werden uitgebuit. 'Morsen met mensen', noemde één van de landarbeiders dat. Zo komt Aad Bruijns in opstand tegen 'het morsen' van historische scherven, fragmenten van mensenlevens, gebakken in klei. Zijn levenswijze staat zo haaks op de huidige tijdgeest, omdat hij niet maalt om geldwaarde. Alleen daarom al is het een belangrijke film, dat er meer is dan het najagen van wind. Het is eigenlijk veel mooier om echt wind na te jagen, zoals Aad Bruijns doet - op je brommertje of met je bakfiets.
3
Toewijding heet zoiets. De Duitse vertaling van het woord toewijding is Zueignung. Door toewijding aan iets of iemand anders eigen je je iets toe. Blijft het niet op afstand, maar het wordt het één met jezelf. Het repetitieve van het neerhangen van het vitragegordijntje voor het raam van de herberg -komt meen ik drie of vier keer terug- is zo'n mooie vondst. Juist door de herhaling wordt je je bewust van de tijd en van de ruimte. Het is een 'running gag', zoals er meerdere motieven terugkeren. Die familie Bruijns is -zo blijkt uit je film- een bijzondere familie, mogelijk door de kracht van de moeder. Ook met dit thema ben je niet in de valkuil van het anekdotische gevallen. Succes en geluk met het vervolg, Bedacht me nog dat sommigen je film mogelijk als 'provinciaals' zullen beschouwen. Of als 'conservatief', omdat het het verleden 'verheerlijkt'. Toen er nog gemeenschapszin was, of het nou om een gilde, een leesgroep of een brass band ging/gaat. Toen het nog om immateriële waarden ging. Iets uit de provincie krijgt al snel zo'n predikaat. Provinciaals is het zeker niet, want dankzij de archetypen die je verbeeldt verbindt je de Zeeuwse situatie met andere culturen en streken. Het is daarom eerder iconisch en juist universeel. Als je de kans krijgt je film op buitenlandse festivals te laten zien ben ik benieuwd naar de reacties en het zou met niets verbazen als het daar zo wordt ervaren. Zeker op kleinere festivals in meer rurale regio's. Conservatief is het evenmin, want de menselijke kwaliteiten die je film toont zijn van alle tijden en waren evenzogoed essentieel in het verleden als dat deze wezenlijk zijn voor de toekomst. Dat je 'geaard' bent is net zo handig voor stopcontacten als voor mensen :-) En Aad Bruijns is heel geaard. André Stufkens Europese Stichting Joris Ivens
4
Ingrid van de Linde en Leo Hannewijk
5
