de Helmondse aanpak [ een praktisch antwoord op het reïntegratievraagstuk ]

DIRECT WERK HELMOND ACTIEF

de Helmondse aanpak [ een praktisch antwoord op het reïntegratievraagstuk ]

Gemeente Helmond

‘Direct Werk en Helmond Actief zijn twee Helmondse initiatieven die een brede groep van mensen nieuwe hoop geven op een zinvol en succesvol maatschappelijk leven. Direct Werk bemiddelt mensen in de bijstand naar een acceptabele levensinvulling, gesneden op de individuele maat. Helmond Actief helpt in het bijzonder mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt aan een passend maatschappelijk participatieperspectief.

I N V E S T E R E N

I N

M E N S E N

Direct Werk en Helmond Actief vertegenwoordigen de Helmondse aanpak: een praktisch antwoord op het reïntegratievraagstuk. Met Direct Werk en Helmond Actief laat de gemeente Helmond zien dat zij investeert in haar inwoners op een humane maar consequente manier. Iedereen, zo vinden wij, heeft het recht maar ook de plicht om invulling te geven aan een eigen en zinvol bestaan. In dat kader bezien vertegenwoordigen Direct Werk en Helmond Actief het bindende middel tussen mens en maatschappij. De Helmondse aanpak werkt. Zo is de instroom in de bijstand ingeperkt. Het zittende bestand is teruggedrongen. Maar het belangrijkste is wel het menselijke aspect. Mensen die voorheen nauwelijks uitzicht hadden op een betaalde baan of een andere maatschappelijke invulling, hebben een nieuw levensdoel gevonden. De maatschappelijke betrokkenheid van een grote groep mensen is zichtbaar toegenomen, de leefbaarheid van hun woonomgeving sterk verbeterd. Direct Werk en Helmond Actief Trix Houthooft-Stockx is wethouder

zijn bovendien een succes omdat ze groot zijn geworden door klein te blijven. De

Economische Zaken, Sociale Zaken

platte organisatie en de korte lijnen houden de werkzaamheden overzichtelijk en de

en Centrumontwikkeling.

werkwijze flexibel. Door de krachten met de uitvoerende partners onderling stevig te

Sjak Vrieswijk is hoofd afdeling

bundelen wordt er daadkrachtig en doeltreffend samengewerkt.

Werk, Inkomen en Zorg. Beide projecten zijn bedacht en direct gestart: Helmond Actief medio 2001, Direct Werk medio 2002. De gemeente Helmond mag dan ook met recht een voorloper worden genoemd op het gebied van reïntegratie. Sinds januari 2004 zijn gemeenten Gemeente Helmond

volledig financieel verantwoordelijk voor het bijstandsbeleid. Om het reïntegratievraagstuk aan te pakken zijn praktische middelen noodzakelijk. Zo blijft de bijstand beschikbaar voor mensen die om lichamelijke of psychische redenen niet kunnen deelnemen aan de maatschappij. Hiermee staan we aan het begin van een nieuwe verantwoordelijkheid: de opbouw van een samenleving waaraan iedereen zijn eigen steentje bijdraagt en waarin niemand aan z’n lot wordt overgelaten. Wellicht dat deze brochure u kan inspireren tot daadkrachtig beleid. Tenslotte, ieder mens verdient een persoonlijk plekje in het arbeidsproces en in de maatschappij.’

2

3

DIRECT WERK... MEN WERK BOVEN INKO

D E E LNE ME RS

AAN

uit, zo leert al jarent daar op eigen kracht nog maar moeizaam Wie eenmaal in de bijstand belandt kom nden in de neer waartse mensen in de bijstand uiteindelijk bela lang de praktijk. Om te voorkomen dat t Werk. Direct Werk is een gaan zij aan de slag via het project Direc spiraal van langdurige werkeloosheid, de Atlant Groep. Het prosamenwerking met reïntegratiepartner initiatief van de gemeente Helmond in eente Helmond haar eigen 2002. Met Direct Werk draagt de gem ject wordt uitgevoerd sinds september Het is een gemeentelijk en tegenover rechten staan ook plichten. statement uit: werk gaat boven inkomen vergroot zijn kansen op een Wie deelneemt aan de maatschappij statement met een menselijk gezicht. n weg waardoor nieuwe ppelijke participatie neemt belemmeringe beter en succesvol bestaan. Maatscha taan. mogelijkheden voor zelfontwikkeling onts

HE T

W O ORD

‘Ik hoorde van het project op Omroep Brabant en dacht meteen: daar doe ik aan mee. Ik heb commerciële economie gestudeerd, maar ze vonden steeds dat ik te weinig ervaring had. Of ik was te hoog opgeleid. Zodoende

DIRECT 1

WERK

FA SEGEWIJS

I Werk NenSInkomen T (CWI R). Hier OwordOt M

het Centrum voor De uitkeringsgerechtigde meldt zich bij plicht e aan Direct Werk. Zo moet hij sollicitatie nam deel gekeken of hij in aanmerking komt voor voor moet gekeken rd en in staat zijn om te werken. Daar hebben, als fase 2,3 of 4 zijn geïndicee eld over huisvesting) hikt de uitkeringsgerechtigde bijvoorbe worden naar de persoonlijke situatie (besc id via een medische Bij twijfel kan de mate van belastbaarhe en de mate van psychische stabiliteit. keuring worden achterhaald.

t een afspraak de voor waarden voor deelname dan word Voldoet de uitkeringsgerechtigde aan 2 ts. Tijdens de intake vindt uiterlijk binnen een paar dagen plaa gemaakt voor een intakegesprek. Dat de gemeente samen de Atlant Groep en de casemanager van bespreken de reïntegratieconsulent van jen akkoord dan se rechten en plichten. Gaan alle parti met de uitkeringsgerechtigde de wederzijd 48 uur wordt de en kan dezelfde dag nog en uiterlijk binn wordt een contract ondertekend. Als het k met behoud van de aangeboden voor twintig uur per wee uitkeringsgerechtigde vervolgens werk dat gevolgen hebben niet deelnemen aan het project, dan kan uitkering. Wil de uitkeringsgerechtigde voor de uitkering.

CO N T R AC T

3

lukte het maar niet om een passende baan te vinden. Nu ben ik samen met ‘Ik wilde heel graag meedoen aan

mijn bemiddelaar aan het onderzoe-

Direct Werk. Ik zat al een tijdje thuis

ken wat mijn mogelijkheden zijn in het

en miste het sociale contact met

bedrijfsleven. Wat ik van het project

mensen. Dat ik plezier heb in het

vind? Nou, ik vind het wel goed, al

werk en met de mensen om mij heen

ben ik wel een uitzondering hier ge-

is voor mij erg belangrijk. Want daar

zien mijn achtergrond. De sfeer is oké.

voel ik me prettig bij. Hier bij Atlant

Het werk is niet om over naar huis te

Groep leer je steeds andere mensen

schrijven, maar dat geeft niet zolang

kennen en dat bevalt me wel goed.

het maar tijdelijk is. Ik werk iedere dag

De meeste mensen begrijpen waarom

van 8 tot 12 uur, daar heb ik zelf voor

ze hier zijn. Wat ik hierna ga doen? Ik

gekozen, dan kan ik ‘s middags sollici-

heb het ze al verteld, ik wil bij Atlant

teren. Ik ben niet zo’n type dat de hele

Groep blijven werken. Maar of dat

dag in bed ligt, en zo houd ik het ritme

mogelijk is?’

een beetje vast.’

Gonnie van Dijk (37)

Rogier Verhorevoort (27)

werkgevers uit het uitgebreide netwerk

één van de Is er geen functie direct beschikbaar bij ts. Hier chtigde aan de slag in de eigen werkplaa gere rings van de Atlant Groep, dan gaat de uitke deelnemer werkt r eenvoudig productiewerk verricht. De wordt onder toezicht van de werkleide staat centraal als week. Niet zozeer de inhoud van het werk gedurende zes weken vijf dagdelen per met collega’s op idsritme en het (opnieuw) leren omgaan wel het behouden of verkrijgen van arbe te vaardigheden t de deelnemer getraind op arbeidsrelevan de werkvloer. In de resterende tijd word arbeidstraining en middelen als een sollicitatietraining of die onvoldoende aanwezig zijn. Diverse oor ingezet. beroepsspecifieke scholing worden hierv

WERKRITME

4

D I R E C TWE R K

5

4

O BAtlan St Groe Ep word R t geob V serve AerdThoeIde deel Enemer aan het project

Tijdens het werk bij de omgaan? Hoe stelt hij hij bijvoorbeeld met leidinggevenden functioneert in een werkomgeving. Kan en? Op basis van ? Waar liggen zijn sterke en zwakke punt zich op naar zijn collega’s op de werkvloer kandidaatsprofiel egratieconsulent wordt vervolgens een gesprekken met de werkleider en de reïnt worden bij een werkgever hoeverre de deelnemer geplaatst kan vastgesteld. Ook wordt onderzocht in acht dat hij actief de deelnemer aan het project wordt verw uit het netwerk van de Atlant Groep. Van met de consulent bespreekt. op zoek gaat naar vacatures en deze

‘Mag je mensen met een uitkering verplicht aan

Reïntegratie- en werkbedrijf de Atlant Groep is

het werk zetten? Is dat wel klantvriendelijk? Het

actief op het gebied van arbeidsreïntegratie en

zijn voorbeelden van vragen waarover op landelijk

aangepaste arbeid. De organisatie begeleidt

niveau al jaren wordt gediscussieerd, en waarop

al jarenlang mensen met een afstand tot de

wij in samenwerking met de gemeente Helmond

arbeidsmarkt naar werk. Binnen het werkbedrijf

inmiddels een eigen antwoord hebben gevonden.

biedt de Atlant Groep werkgelegenheid en werk-

Waar mensen met een uitkering voorheen langdurig

ervaringmogelijkheden aan mensen die daar tij-

thuiszaten en achter de bekende geraniums bleven

delijk op aangewezen zijn. Daarnaast levert het

wachten, wordt hen nu werk aangeboden. Direct

bedrijf producten en diensten in opdracht van bedrijven en instellingen op het gebied van re-

C O N Tt R O L E t Werkproject is dat er consequent word

Cruciaal voor het welslagen van het Direc aanwezig is, dan neemt dat de deelnemer niet op de werkvloer gecontroleerd op aanwezigheid. Als blijkt eld aan de casemanager. Zijn afwezigheid wordt vervolgens gem de Atlant Groep contact met hem op. voor de uitkering. na, dan kan dat consequenties hebben Komt de deelnemer de afspraken niet

integratie (Wet Verbetering Poortwachter), deta-

overleg van de opgedane ervaringen wordt in Na zes weken eindigt het traject. Op basis 6 en samengesteld. Het welk vervolgtraject het best kan word met de uitkeringsgerechtigde bepaald volgen van een opleiding nging van de werkervaringsplaats, het vervolgtraject kan bestaan uit een verle Atlant Groep. Als gevallen volgt een vervolgtraject bij de of een sollicitatietraining. In de meeste t, dan wordt een een werkgever uit het netwerk van Atlan de deelnemer kan worden geplaatst bij bemiddeling volgt nazorg l zes maanden tot onbepaalde tijd. Na arbeidscontract afgesloten van minimaa voor de duur van zes maanden.

zaam in Helmond en omliggende gemeenten als

5

cheringen, schoonmaak, groenvoorziening, grafische eindafwerking en mailing, assemblage en inpakwerk. De Atlant Groep opereert regionaal zowel op publieke als private markten en is werkAsten, Deurne, Gemert-Bakel, Laarbeek, Mierlo en Someren. Met circa 2.000 medewerkers is de Atlant Groep één van de grootste werkgevers in de regio. Meer informatie over de Atlant Groep is te vinden op www.atlantgroep.nl.

VE R VO LGTR AJEC T Theo van Kroonenburg, algemeen directeur Atlant Groep

STAND

VAN

Z AK EN

D IR E C T

W E R K

Werk is dan ook klantgericht en klantvriendelijk.

Atlant Groep

In Amerika en Australië worden varianten van de

Postbus 272, 5700 AG Helmond

Helmondse aanpak al vele jaren met veel succes

[T] 0492-582444

gepraktiseerd. Of je nu het Amerikaanse ‘Work

e-mail [email protected]

First’ of de Australische variant ‘Work for the Dole’ neemt, het komt er gewoon op neer dat je aan het werk moet als onderdeel van een reïntegratietraject BETAALD WERK

SOCIAAL GEACTIVEERD

UITVAL

op weg naar werk. De ervaringen uit de praktijk ondersteunen onze overtuiging: verreweg de meeste deelnemers vinden het niet meer dan normaal dat

Direct Werk wèrkt, zo blijkt uit bovenstaande tabel. Sinds de start van het project is 38 procent van de

zij initiatieven moeten nemen om weer aan de slag

deelnemers uitgestroomd naar betaald werk en 4 procent naar sociale activering. De uitval bedraagt 58

te gaan. Sterker nog, gemiddeld genomen vinden

procent. Redenen van uitval zijn o.a. verhuizing, medische en sociale beperkingen, taalproblemen, versla-

deelnemers de aanpak zo bijzonder dat meer dan

ving, detentie en weigeren van het traject-aanbod.

eens de vraag wordt gesteld of ze vast mogen blijven werken bij de Atlant Groep. En dat was nu eigenlijk ook niet de bedoeling.’

6

D I R E C TWE R K

F. . . HELMOND ACTIE E MAATSCHAPPELIJK

PARTICIPATIE

gemeente Helmond in nauactief. Het project is een initiatief van de Helmond Actief maakt mensen sociaal Integrale Trajectbegeleiding drijf Atlant Groep en de productgroep we samenwerking met reïntegratiebe in september 2001, het Eindhoven. Helmond Actief is gestart (ITB) van Fontys Hogeschool Sociaal Werk bevorderen. De Binnenstad cipatie van inwoners in de Binnenstad parti ijke ppel tscha maa de wil ct proje urering plaatsvindt. In de waar momenteel grootschalige herstruct is van oudsher een typische volkswijk die al jaren in de bijstand ilijk plaatsbare mensen. Het zijn mensen wijk woont een grote groep zeer moe iting als gevolg van sociale, nfronteerd met maatschappelijke uitslu zitten omdat zij dagelijks worden geco nieuwe kans om aan de ond Actief verschaft deze mensen een economische en fysieke problemen. Helm ende baan of opleiding de weg van het vrijwilligerswerk, een pass samenleving deel te nemen. Dat kan via e wijze aan bij het ontwikeften. Helmond Actief sluit op praktisch op basis van specifieke wensen en beho een voor waardelijk kader. n wordt er vraaggericht gewerkt binnen kelingsvermogen van mensen. Bovendie centraal, maar hun kwaliteiten. Niet de tekortkomingen van mensen staan

HELMOND 1

ACTIEF

FA SEGEWIJS

op het brief uitgenodigd voor een intakegesprek Mensen uit de doelgroep worden per binnenlopen of t ook geregeld voor dat mensen spontaan wijkbureau van Helmond Actief. Het kom ureau van Helmond - en hulpverleninginstanties. Het wijkb dat ze worden door verwezen vanuit zorg t zo een duidelijk rale locatie in de Binnenstad. Het vorm Actief is bewust geplaatst op een cent samenwerking ontstaan . Tevens kan op deze wijze een nauwe herkenningspunt voor de wijkbewoners enstad actief zijn. met diverse organisaties die in de Binn

4

f een centrale de partners onderling nauw samen vana In Helmond Actief werken de uitvoeren bemiddeling van de en overzichtelijk en kan de opdracht tot locatie. Daardoor blijven de lijnen kort kt het project bij uitstek schalige opzet van Helmond Actief maa deelnemer direct plaatsvinden. De klein ijke aanpak. De Actief werkt bovendien door de persoonl laagdrempelig. Een project als Helmond nemer aan het project idsconsulent toegewezen. Van de deel deelnemer krijgt een eigen coach of arbe zich in te zetten t over zijn eigen reïntegratietraject. Door wordt verwacht dat hij actief meedenk er te ontwikkelen. kans om zijn talenten en capaciteiten verd voor zijn eigen leefsituatie, krijgt hij de eigenwaarde en zelfrespect. Daardoor groeit tevens zijn gevoel van

E I GE N

5

bepaalde lbaarheid kan de deelnemer voor een Afhankelijk van de mate van zijn bemidde werkgever. Dat kan ring, op proef worden geplaatst bij een periode, al dan niet met behoud van uitke ode wordt duidelijk gesubsidieerde baan. Tijdens de proefperi zowel betaald werk inhouden als een rdeeld of de ert in de werkomgeving. Ook wordt beoo of de deelnemer naar behoren functione liere of gesubsidieerde regulier contract. Als blijkt dat een regu proefplaatsing wordt omgezet naar een eringsplaats binnen iddeling volgen naar een passende activ baan te hoog gegrepen is, dan kan bem t de deelnemer Is er sprake van een verslaving of heef het vrijwilligerswerk of de mantelzorg. - of hulpverleningst hij door verwezen naar de juiste zorg problemen van psychische aard, dan word

PR O E FPE R I O DE

instantie.

6

nemer heef t en er evaluatiegesprekken plaats. De deel Na bemiddeling volgt nazorg. Zo vind ld naar een baan leider en coach, ook nadat hij is bemidde immers steun nodig van zijn werkbege ciperen aan de t dat de deelnemer succesvol kan parti of activiteit. Op deze wijze is de kans groo iteiten verder kan ontwikkelen. maatschappij en zijn persoonlijke kwal

NAZO R G

U ITNODIGING

2

manager de deelnemer, trajectbegeleider en case Tijdens de intake- en contactfase maken ond Actief Helm die wijze van het project en de perspectieven kennis met elkaar. Ze bespreken de werk er zelf naar voren brengt. t vooral gekeken naar wat de deelnem de deelnemer kan bieden. Hierbij word belemmeringen die en aan de maatschappij? En wat zijn de Op welke wijze zou hij willen deelnem hun persoonlijke Door mensen thuis te bezoeken wordt in de weg staan om dat doel te bereiken? ct dan worden de de deelnemer niet meedoen aan het proje situatie beter inzichtelijk gemaakt. Wil eld aan de gemeente. specifieke redenen van verder afzien gem

COACH

STAND

VAN

ZAKEN

HELMOND ACTIEF

PE R S P E CTIEV EN

n opgesteld l 24 maanden duurt, wordt een trajectpla Bij deelname aan het traject dat in totaa 3 Hierin nt. ssme asse de intake en, indien noodzakelijk, het op basis van de verkregen informatie uit t om bemiddelbaar e activiteiten de deelnemer nodig heef wordt aangegeven welke ondersteunend kan zijn door activering, zorg of hulpverlening. Dat gemaakt te worden voor werk, sociale , vrijwilligerswerk, e, werk, motivatie en oriëntatietrajecten scholing te volgen, arbeidstraining, stag , het volgen van rg, actief worden in de eigen omgeving maatschappelijk nuttige taken, mantelzo lturele activiteiten. taallessen en basiseducatie of sociaal/cu

BETAALD WERK

SOCIAAL GEACTIVEERD

UITVAL

Uit bovenstaande tabel blijkt dat 47 procent van de deelnemers is doorgestroomd naar betaald werk en 20 procent sociaal is geactiveerd. Verder is 1 procent doorverwezen naar hulpverleningsinstanties. 8 Procent is uit de uitkeringssituatie geraakt door o.a. verhuizing, samenwoning of het zelfstandig vinden van werk. De uitval bedraagt 24 procent. Redenen van uitval zijn o.a. medische en sociale beperkingen, taalproblemen, verslaving, detentie en weigeren van het traject-aanbod.

TR AJEC TPL AN

8

HE LMO ND

AC TI E F

9

‘Ieder mens heeft recht op een menswaardig bestaan. Dat is de gedachte achter Helmond Actief. De Helmond Actief-

D E E LNE ME RS AAN HE T W O ORD

methodiek is praktisch en vraaggericht. Daardoor sluit het aan bij de ontwikkelingsvermogens van een grote groep

‘Sinds een paar maanden help ik voor 15 uur per week

zeer moeilijk bemiddelbare mensen. Door te kijken naar

mee op de begraafplaats. Heerlijk vind ik dat. Mijn leven is compleet veranderd. Ik heb weer een doel gevonden om voor

F O NTYS HO GE S CHOO L S OCIAAL W E RK

te leven. Ik kreeg een brief thuis waarin ik werd uitgenodigd voor een intakegesprek. Op het bureau van Helmond Actief

Fontys Hogescholen biedt, nationaal en

werd mij vervolgens gevraagd wat ik iedere dag deed. Ik ben

internationaal, meer dan 180 voltijd- en

twintig jaar werkloos geweest, ik lijd aan hevige spier- en

deeltijdopleidingen in duale vorm in het

gewrichtspijnen, de ene dag gaat het goed, de andere dag

hogere onderwijs aan. Voor wie een leven

slecht, lang werken kan ik niet. Ik zei dat ik bijna dagelijks het

lang wil leren. Naast de vele vormen van

graf van mijn moeder bezocht en dat ook netjes bijhield. En

educatie waaronder ook post-hbo en mas-

nu heb ik van mijn hobby mijn beroep gemaakt. Ik help mee

teropleidingen, verzorgt Fontys ook toe-

de graven mooi schoon te houden, ik geef de bloemen water,

passingsgericht onderzoek voor bedrijven,

haal het onkruid weg. Dat vind ik goed van het project, ze

instellingen en overheden. In dit licht bezien

kijken naar wat ik zelf graag wil en of dat mogelijk is. Want

is de productgroep Integrale Trajectbemidde-

het moet natuurlijk wel kunnen.’

ling (ITB) actief. Productgroep ITB maakt deel Jan Pieters (50)

hun kwaliteiten en hen op basis daarvan in te zetten, is René Kersten projectleider Helmond Actief

uit van Fontys Hogeschool Sociaal Werk en ontwikkelt al meer dan tien jaar reïntegra-

de kans groot dat deze mensen hun weg hervinden in de

‘Dag en nacht ben ik ermee bezig, met de voetbalclub bij

tiemethodieken. Overigens met veel succes.

samenleving. Deze manier van vraaggericht handelen is een

mij in de buurt. Noem het maar op en ik doe het, ik maak

Kennisoverdracht van de diverse methodie-

belangrijk kenmerk van de zogenoemde ketenbenadering.

er schoon, ik sta achter de bar, ik praat met toeschouwers,

ken vindt plaats door middel van training,

Ketens verbinden de handelingen van sociale en professio-

met spelers. En ze vinden het leuk, want ze vertellen me van

implementatie en projectmanagement.

nele netwerken. Samen kunnen zij positief bijdragen aan de

alles. Nooit geweten dat ik dit werk ook fulltime zou kunnen

participatie, integratie en emancipatie van mensen. Ketens

doen. Dat wist ik pas toen ik besloot op een goede dag eens

investeren in de kwaliteit van sociale relaties. Daardoor

binnen te lopen bij het wijkbureau van Helmond Actief,

Fontys Hogeschool Sociaal Werk

verandert het perspectief dat mensen voor zichzelf zien in

nieuwsgierig als ik ben. ‘Kan dat dan?’, vroeg ik nog heel

Ds. Th. Fliednerstraat 2

positieve zin, zo blijkt bovendien uit recent onderzoek van

verbaasd. Sindsdien ben ik uit de uitkering en doe ik werk

5600 AH Eindhoven

Buro Intomart. In het menselijke verkeer ontstaat zo nieuw

waar mijn hart ligt. Nu vraag ik je, kan het nog mooier?’

[T] 0877 875972

weefsel dat leidt tot vertrouwen, gedeelde normen, weder-

[M] 0650242295

kerigheid in relaties en netwerkvorming. Dit sociale kapitaal

Mia Beurskens (45)

e-mail [email protected]

is van doorslaggevend belang. Het vergroot niet alleen de leefbaarheid in een wijk, het verbetert ook de veiligheidsbeleving van mensen.’

10

HE LMO ND

AC TI E F

1 1

COLOFON Uitgave: gemeente Helmond, Atlant Groep en Fontys Hogeschool Sociaal Werk Redactie: De Tekstfabriek Vormgeving en productie: Kemme Grafische Producties Fotografie: Kemme Grafische Producties, gemeente Helmond, Atlant Groep © 2004 INFO Gemeente Helmond afdeling Werk Inkomen en Zorg (WIZ) Postbus 950, 5700 AZ Helmond [T] 0492-587302 e-mail [email protected] Atlant Groep Postbus 272, 5700 AG Helmond [T] 0492-582444 e-mail [email protected] Fontys Hogeschool Sociaal Werk Ds. Th. Fliednerstraat 2, 5600 AH Eindhoven [T] 0877 875972 e-mail [email protected]