De gezondheidstoestand van de 0-4 jarigen

De gezondheidstoestand van de 0-4 jarigen Platform Gezonde Voeding 0-4 jarigen Koen Joosten Kinderarts-intensivist Erasmus MC-Sophia Kinderziekenhuis Rotterdam

Groente-inname 25 jaar geleden

Kom eet je bie ba boe ba bord nu leeg

Tijdens de eerste 4 levensjaren  Wordt er 3000 uur aan eten en drinken doorgebracht  Wordt er > 1000-1300 kg, waarvan 750-1000 liter vloeistof ingenomen

 Wordt er > 750.000-1.000.000 Kcal geconsumeerd

 Iedere ouder wordt een expert  Kinderen worden wat we ze te eten geven  Voedsel is daarom emotie

 Het gaat over de ontwikkeling van het kind

Bevolking Nederland Jaar

Bevolking

Allochtoon

Geboortes

2010

16.5

20%

181.000

2011

16.6

20%

180.000

2012

16.7

21%

173.000

2013

16.8

21%

169.000

2014

16.8

21%

174.000

0-4 jarigen: 700.000

Groeisnelheid 0-4 jarigen Speed of growth 22 20

gram per day

18 16

14 12 10 8 6 4

0-4 yrs

Teenagers

Age (years) 

WHO Growth Standards, 2006

Adult

10

Gewicht van het brein

Groei, ontwikkeling en gezondheid in het vroege leven bepalen de latere gezondheid -9 m tot 48m

effectiviteit ziekte gezondheid

geboorte

Groei en metabolisme Rijping maagdarmkanaal Hersen- en neuroontwikkeling Rijping immuunsysteem Smaakontwikkeling

Leeftijd Stunting Allergie Overgewicht Coronaire hartziekten Diabetes Cognitieve achteruitgang

Gezond leven

Meer voedingsstoffen nodig 4-7x meer nodig

Interactieve samenleving Overheid

Voedselproducent

Media

Kind en ouder

Wetenschap

Voorlichters

Gezondheidszorg

Supermarkten

Hypes en media

K3

Kidsmarketing

De media

Frequente consumentenpromotie van een niet onderbouwd gezondheidseffect werkt veel sterker dan een goede publicatie in een vakblad die het tegendeel beweert maar het publiek niet bereikt

De overheid

De overheid

Programma’s 0-4 jarigen??

Wetenschappelijke Raad Regeringsbeleid

Maar wat gebeurt er werkelijk?

Bundeling van organisaties

De voorlichters  Aanbevelingen moderne voeding

Meer voedingsstoffen nodig 4-7x meer nodig

Te veel eiwit en energie: toename overgewicht

Overgewicht en etniciteit

Conclusie: Ethnische verschillen in de verschillen kunnen gedeeltelijk verklaard worden door het opleidingsnivo van moeder, overgewicht van ouders en vroege gewichtsverandering van de zuigeling Rossem van L et al BMC Public Health 2014

Vroeg overgewicht: later obese

Te veel suiker!

Bij meisjes was een hogere inname van suikerhoudende dranken op de leeftijd van 13 maanden geassocieerd met een hogere BMI op de leeftijd van 2, 3, 4 en 6 jaar

Kinderopvang en vocht  Water wordt veel minder gedronken dan zoete drankjes door kinderen tussen de 0 en 4 jaar  Gemiddeld drinken peuters 2,3 glazen zoete dranken (=10 suikerklontjes) tegenover 1,1 glas water per dag  Siroop en diksap worden het meest gedronken

Cariës  Nationaal Kompas Volksgezondheid 2011

 41% van 5-jarige kinderen heeft geen gaaf gebit  43% lagere SES  30% hogere SES  Oorzaak:  Achterblijven voedselresten

 Consumptie suikerhoudend voedsel

Meer voedingsstoffen nodig 4-7x meer nodig

Vit D tekort  30% van de 6 jarigen

 55% van de niet-westerse kinderen  46% Vit D suppletie op lft 13 mnd!!  Gevolgen:  Rachitis/bontontkalking

 Vermoeidheid/lusteloosheid  Spier- en/of gewrichtspijn  Krampen en spiertrillingen

Voortman T et al J Nutr 2015

IJzertekort 6 mnd- 3 jaar  Lage prevalentie

 Flesvoeding  Kinderdagopvang/crèche  Hoge prevalentie

 Hoge inname koemelk  Gevolgen

 1 op de 5 peuters heeft een ijzertekort

 Moeheidsklachten  Negatieve effecten op ontwikkeling gedrag, cognitie en motoriek

Uijterschout L et al JPGN 2014

Voeding op leeftijd 13 maanden  Generation R studie  Prospectieve cohortstudie, vanaf de zwangerschap  Rotterdam, multi-ethnisch  3629 kinderen met voedingsdata op 13 maanden

‘Diet score’ voor 10 componenten  0-1 per component  ratio inname/ aanbeveling  Voorbeeld: Groenteaanbeveling = 100 g/d  Groente-inname = 60 g/d  Score voor groente = 60/100 = 0,6  Groente-inname = 200 g/d  Score voor groente = 1 (niet 1,33)

 Voor snoep/snacks en frisdrank omgekeerde ratio  Voorbeeld: suikerrijke dranken max 100 ml/d  Inname ≥ 100 ml/d  Score = 0  Inname = 75 ml/d  Score = 0,25

Voortman J et al J Nutr 2014

‘Diet score’ in Generation R

Groente

% kinderen met score 1 16,8

Fruit

38,4

Brood en ontbijtgranen

33,0

Rijst, pasta, aardappelen, en peulvruchten

12,2

Zuivel

14,2

Vlees, eieren, vleesvervangers

14,8

Vis

9,4

Oliën en vetten

3,1

Snoep en snacks

1,7

Suikerrijke dranken

15,0

Voortman J et al J Nutr 2014

Eet Compleet Test 2011-2014 -1526 peuters, van 199 KDV’s

-leeftijd 10 mnd - 4 jaar, gem 25 mnd -50% jongen -peuters verblijven gem 2,4 dagen/week op het KDV -inname 2 hele dagen op KDV gemeten

40% van de Nederlandse peuters gaat naar een officiële opvang

Groente-inname Eet-compleettest 1-4 jr 2014

VCP 2006

Gem 59 gram

Gem 38 gram

62% haalt aanbevolen hoeveelheid (50-100 gr)

19% haalt aanbevolen hoeveelheid (50-100 gr)

De groenteconsumptie is hoger bij peuters die een warme maaltijd krijgen op het KDV

‘Diet score’: conclusies Relatie met sociodemografische en leefstijl factoren Kinderen met een hogere diet score: » Kregen vaker exclusief borstvoeding in de eerste 4 maanden » Kijken minder TV » Krijgen vaker vitamine D supplementen » Hebben vaker een moeder die gezond eet en niet rookt

Alle variabelen zijn voor elkaar en voor andere sociodemografische factoren gecorrigeerd

Voortman J et al J Nutr 2014

Groenteconsumptie 19-30 jarigen

Hoe verder: leefstijl  SO die BBOFTT

 Slaapduur, voldoende slaap  Opvoeding  Borstvoeding

 Buitenspelen: vaker doen!  Ontbijten: dagelijks!  Frisdrank-Fruit: geef water en thee! Groenten en fruit maken vast onderdeel uit van maaltijden  TV: geen TV op de slaapkamer en beperk beeldschermgebruik  Tussendoortjes

Moestuin hype?

Conclusie  De gezondheidstoestand van de 0-4 jarigen is op een aantal fronten zorgelijk door de toename van overgewicht enerzijds en anderzijds tekorten van o.a. Vitamine D en ijzer die ontstaan  De adviezen van de Gezondheidsraad voor Vitamine D suppletie tot de leeftijd van 4 jaar dienen te worden opgevolgd  Voor allochtone kinderen dient een heroverweging te komen aangaande het Vitamine D advies  De inname van suikerhoudende dranken dienen sterk beperkt te worden want dit leidt tot overgewicht en cariës

 Er dient meer water gedronken te worden

Conclusie  De groenteconsumptie bij de peuters is te laag en zou door eenvoudige maatregelen zoals het aanbieden van tussendoortjes van groente en van warme maaltijden op kinderdagverblijven verbetert kunnen worden  Er dient per direct een vignet te komen voor gezonde kinderdagverblijven  Als slogan in bushokjes zou geplakt moeten worden: “Groenteconsumptie is de kapstok van een gezonde leefstijl”  De samenwerking tussen de zorgverleners en de groentesector dient verder geïntensiveerd te worden om te komen tot innovaties en een toename van de groenteconsumptie

Groente-inname Donderdag Pasta Pesto 175 gr

Vrijdag Wortelen 150 gr Zaterdag Engeland Mached patotoes!

Zondag Sperciebonen 150 gr

Maandag Extra sla bij lunch

Dinsdag Bimi 200 gr + tomaat

Niet jong geleerd!