De gesloten Chinese gemeenschap vindt het nu wel genoeg

De gesloten Chinese gemeenschap vindt het nu wel genoeg…

Capelle aan den IJssel, 10 november 2006 Mw. A.N. Badeloe, B&G Adviesbureau en Consultancy

1 – Problematiek bij de Chinese horeca ondernemers

Inhoudsopgave

Voorwoord ..............................................................................3

Hoofdstuk 1 Personeelsbeleid............................................... 4 - 6 1.1. 1.2. 1.3. 1.4.

De grote groep Chinese migranten vroeger De vergrijzing nu De huidige generatie Tekort aan ervaren keukenpersoneel

Hoofdstuk 2 Wetten en regels ...............................................7- 8 2.1. 2.2. 2.3. 2.4.

Koninklijk Horeca Nederland – CWI en Chinese Workers BV Illegale werknemers Arbeidsinspectie Voedsel en Warenautoriteit

Hoofdstuk 3 Economie & Welvaart...........................................8 3.1. Een Chinese ondernemer helpt de overheid enorm 3.2. Investeren in China 3.3. De toekomst van onze Chinezen Conclusies / aanbevelingen ......................................................9 Bijlagen • Onderzoeksrapporten door Bedrijfschap Horeca & Catering


Voorwoord Bij het opstellen van dit rapport is vooral gekeken naar de problematiek die wordt ondervonden door Chinese ondernemers in de Nederlandse samenleving. Wat vooral duidelijk naar voren is gekomen in de verschillende interviews met deze ondernemers zijn de ondervonden problemen grotendeels hetzelfde. In dit rapport worden daarom in grote lijnen de geïnterviewde ondernemers geportretteerd, samen met de problematiek die door hun dagelijks wordt ondervonden. Het rapport begint met “De grote groep Chinese migranten vroeger”. Ik heb hiervoor gekozen, daar vele Chinese ondernemers de hoop al hebben opgegeven en waardoor ze geen inspiratie hebben om hun ondernemen voort te zetten. Hiermee wil ik duidelijk maken dat de aandacht gevestigd moet worden naar de Chinese gemeenschap zoals wij kennen een gesloten bastion, die de overheid nu nodig hebben om de inspiraties op te wekken om hun onderneming voort te zetten. De bedoeling van dit rapport is dat door de regerende / coalitie partij een gepaste oplossing wordt aangedragen, om de vergrijzing in deze sector tegen te gaan en de jongeren te stimuleren, de ondernemingen van hun ouders over te nemen. Onderdeel daarvan is een noodzakelijke versoepeling in de kennis – en arbeidsmigratiebeleid ten aanzien van de tewerkstelling voor (chef)koks uit vooral China, om te voorkomen dat straks restaurants gedwongen te worden, hun deuren te sluiten vanwege een gebrek aan gekwalificeerd personeel.


Hoofdstuk 1 Personeelsbeleid 1.1.

De grote groep Chinese migranten vroeger

De eerste Chinese migranten waren zeelieden die vanaf 1911 in Amsterdam en Rotterdam kwamen wonen. Zij behoorden tot de eerste niet-Europese gastarbeiders die zich in Nederland vestigden. De reactie van de Nederlandse samenleving was echter verre van positief, en ronduit vijandig te noemen. De vrees bestond dat de Chinese zeelieden Nederlandse arbeidsplaatsen zouden innemen door te lage lonen te accepteren. Door de crisis van de jaren 30 werden veel Chinezen werkloos. Verstoken van iedere steun gingen zij over tot de straatverkoop van pindakoekjes. Ze trokken uit de havensteden weg om waar mogelijk hun waar te verkopen. Deze ex-zeelieden konden echter nauwelijks overleven en verpauperden grotendeels. De China Towns in Rotterdam en Amsterdam raakten in verval. De overheid vond de Chinese aanwezigheid ongewenst, sprak van “Chinezen en andere Aziatische ongedierte” en ging over tot massale deportaties. In de jaren zestig en zeventig kwamen grote groepen Chinese migranten echter weer naar Nederland. Doordat in de horeca weinig eisen werden gesteld aan zowel opleiding evenals kennis van de Nederlandse taal, en het nog vrij eenvoudig was om een eigen zaak te beginnen, groeide het aantal Chinese (afhaal)restaurants in die jaren explosief.

1.2. De vergrijzing nu Dat het aantal Chinezen in Nederland snel groeide viel nauwelijks op; de Chinese gemeenschap is tot de dag van vandaag een gesloten bastion geweest. De Chinezen bleken goed in staat hun eigen boontjes te doppen. Maar met het verstrijken der jaren nam ook de gemiddelde leeftijd van het personeel en de eigenaren binnen de Chinese horeca toe. Vaak zijn deze leden van de eerste generatie horeca-Chinezen al op middelbare leeftijd een restaurant begonnen, of als werknemer in dienst getreden. Door hun oudere leeftijd, en mindere fysieke gestel, is men vaak niet meer in staat vooral het zware werk in de keuken optimaal te verrichten. Omstreeks de jaren tachtig was een groot deel van de eerste generatie werknemers op een leeftijd gekomen om uit het arbeidsproces te treden. Daarnaast speelde mee dat deze oudere werknemers over verouderde kennis beschikten, dat niet meer aansloot op de wensen van het publiek en dat het voor werkgevers vaak voordelig was de relatief dure, oudere arbeidskrachten te vervangen door jonge werknemers.


1.3. De huidige generatie Bij deze periode zijn er aldus een aantal verschijnselen worden geobserveerd. Enerzijds treedt er een stagnatie op in de groei van het aantal Chinees-Indische restaurants als gevolg van externe ontwikkelingen, zoals de algemene economische recessie, de toenemende expansie en concurrentie van andere typen restaurants, in het bijzonder wokrestaurants. Aan de andere kant begint de Chinese horeca sector zelf oververzadigd te raken, met de daaruit voortvloeiende onvermijdelijke onderlinge concurrentie. Daarnaast is het ook voor de jongere Chinezen vaak moeilijk om een baan te vinden, zodat verwacht zou mogen worden dat zij vanwege het gebrek aan alternatieven tóch voor de horeca zouden kiezen. Binnen de tweede generatie Chinezen kunnen twee categorieën jongeren worden onderscheiden. De eerste categorie wordt gevormd door de zogenaamde tussengeneratie. Deze bestaat uit die leden van de tweede generatie die elders zijn geboren en een deel van de opleiding al in het land van herkomst hebben gevolgd. Bij deze jongeren lag het nog tamelijk voor de hand werkzaam te blijven in de horeca. Er zijn echter ook voldoende voorbeelden te vinden van dergelijke jongeren die de aanvankelijke achterstand, vooral qua beheersing van de Nederlandse taal, door hard te studeren hebben weggewerkt en buiten de Chinese horeca sector een baan hebben gevonden. De tweede categorie betreft de populatie jongeren die ofwel elders is geboren en bij aankomst in Nederland nog niet leerplichtig was ofwel in Nederland is geboren en zeer westers georiënteerd zijn geraakt. Er is ook sprake van een zekere spanningsverhouding. Aan de ene kant wordt namelijk van hen verwacht dat de jongeren meehelpen in het restaurant, terwijl er aan de andere kant van uit wordt gegaan dat de jongeren ook goed presteren op school. Met een goede opleiding worden de mogelijkheden op de Nederlandse arbeidsmarkt verruimd en een voorspoedige loopbaan van de jongeren buiten de Chinese horeca sector is weer mede bepalend voor de status van de familie. Bij leden van de tweede generatie zelf blijkt de interesse voor een loopbaan in de horeca over het algemeen gering te zijn. Men vindt het werk vanwege de lange dagen onaantrekkelijk. Er blijft nauwelijks vrije tijd over. De binding met de restaurantsector blijft wel bestaan; velen helpen gedurende hun studietijd in het restaurant om aan zakgeld te komen. Zelfs wanneer men al elders een baan heeft, wordt niet zelden in weekends of in piekperioden bijgesprongen in het restaurant van de ouders of van vrienden. Het zal duidelijk zijn dat de geringe interesse van vooral de jongere leden van de tweede generatie voor het werken in de restaurants er mede toe geleid heeft dat de vacatures soms niet konden worden vervuld; of dat tot sluiting van een restaurant werd overgegaan, aangezien geen van de kinderen de werkzaamheden van de ouders wilden voortzetten.


1.4. Tekort aan ervaren keukenpersoneel In de loop van de jaren veranderde de smaak van het publiek. Mede door de opkomst van andere uitheemse restaurants werd men in de gelegenheid gesteld, keuzes te maken. De Chinees-Indische restaurants moesten de klant dus door het aanbieden van nieuwe gerechten en het leveren van extra service aan zich blijven binden. Door de introductie van andere voedingsgewoonten, bijvoorbeeld de verminderde consumptie van vet, was de klant bovendien kritischer geworden; men wilde niet alleen lekker, maar ook gezond eten. De verouderde kennis van de Chinese koks die door de jaren heen in de keuken hadden gestaan, sloot dus niet meer aan op de wensen en behoeften van de klant. Deze discrepantie leiden tot werkloosheid onder de generatie koks, die eerder de groei en bloei van de Chinese restaurantsector had meegemaakt. Enerzijds was dat het gevolg van sluiting van een aantal restaurants vanwege een teruglopend klantenbestand, anderzijds kwam dat doordat men ontslagen werd en vervangen werd door een nieuwe, gespecialiseerde kok. Het vinden en aanstellen van een gespecialiseerde kok viel in de praktijk overigens niet mee. De concurrentie tussen de Chinese restaurants is moordend. Veel van de ondernemers die al 30 jaar een zaak hebben, kunnen het werk niet meer aan. Door de vergrijzing in hun zaak zijn ze gewoon niet meer in staat, hetzelfde werk als vroeger te doen.


Hoofdstuk 2 Wetten en regels 2.1. Koninklijk Horeca Nederland en Chinese Workers BV Deze partijen hebben op 10 augustus 2006 vergaderd met Tweede kamerlid CDA de heer E. van Hijum. Het verslag kunt u vinden met een inlogcode voor leden bij het Koninklijk Horeca Nederland, voor geen leden kunt u via Google onder zoeken vermelden: “Chinese personeelsproblematiek” en zie vervolgens PDF verslag.

2.2. Illegale werknemers Dat restauranthouders illegale werknemers in dienst nemen heeft te maken dat zij op legaal manier geen personeel kunnen vinden. Dit wordt echter door de overheid zelf in de hand gewerkt, omdat er geen gepaste oplossing tot heden is gevonden voor deze groep. Eveneens hebben Koninklijk Horeca Nederland en Chinese Workers B.V. gevraagd aan de betreffende instanties voor de versoepeling van deze regelgeving om deze groep wat sneller te voorzien van legale werknemers. Helaas is door het huidige kabinet een teleurstellend resultaat gekomen. Daarom hopen wij dat het nieuwe kabinet hierover kan buigen om een gepaste oplossing te vinden.

2.3. Arbeidsinspectie Bij controles door de Arbeidsinspectie in de Chinese horeca, treffen zij nog steeds met grote regelmaat illegale werknemers aan. Een ondernemer die betrapt wordt met illegale werknemers kan forse boetes tegemoet zien, en daarbij blijft het vaak niet. Om aan legale werknemers te komen hebben vele Chinese horeca ondernemers getracht een (chef) kok te detacheren uit China volgens het opgestelde convenant tussen Chinese Workers BV – CWI en IND (arbeidsmigratie wetgeving) , maar door een duratief van 6 maanden of meer voor een tewerkstellingsvergunning en de oplopende kosten voor een ondernemer is niet meer mogelijk om via deze weg personeel aan te nemen. Velen zien het Kennismigratiebeleid als een stuk zekerheid voor het personeel en zijn bereid om een kok in dienst te nemen voor een langere tijd. Maar helaas kampen zij ook bij deze aanvraag op verschillende problemen zoals: - De tijdspanne; de procedure duurt vaak veel langer dan wordt aangegeven op de website van het IND. - Oplopende kosten van advocaten. - Uiteindelijk een negatieve beslissing, omdat het vereiste Kennisloon beduidend hoger ligt dan de Horeca CAO. Door steeds tegenwerking van alle kanten, zijn zij genoodzaakt om weer nieuwe illegalen in dienst te nemen, omdat ze geen keus meer hebben om aan legaal werknemers te komen en in het uiterste geval tot sluiting van de onderneming over te gaan. Zie de zelfde problematiek met de kwekerijen en landbouw sector. Deze sectoren kon ook niet aan legale werknemers komen, waardoor zij nood gedwongen werden om illegale Poolse arbeiders in dienst te nemen. Voor deze problematiek is er nooit een gepaste oplossing gevonden. De oplossing met betrekking tot de illegale Poolse arbeiders is verholpen door de toetreding van Polen in het Europese Unie.


2.4. Voedsel en Warenautoriteit In de jaren zestig en zeventig kenmerkten de meeste restaurants zich vooral door een eenzijdig aanbod van Oosters voedsel, waarbij de klant hooguit een keuze kon maken uit een standaard of een speciaal menu. Aangezien de meeste restaurateurs oorspronkelijk uit Kanton kwamen, was het vooral deze keuken die het meest gangbaar was. De Kantonese keuken kenmerkt zich door het gebruik van lichte kruiden en een overvloed aan ingrediënten in de gerechten. Het eten wordt in het algemeen zeer kort en intensief verhit. Op zoek naar nieuwe mogelijkheden legden steeds meer restaurants zich echter ook toe op andere regionale eetgewoonten, zoals de keukens van Peking, Shanghai en Szechuan. De Peking-keuken onderscheidt zich door het gebruik van veel lams- en schapenvlees. Ook de Pekingeend geniet een goede reputatie. Het eten uit Shanghai kenmerkt zich vooral door het gebruik van relatief weinig knoflook. Het vlees wordt gedurende een langere tijd gesudderd en de gerechten hebben een zoete smaak. De keuken van Szechuan onderscheidt zich echter door het feit dat deze, evenals de Indonesische keuken, sterk gekruid is. Het eten van vis is in de binnenlanden minder gebruikelijk dan in bijvoorbeeld de Kantonese keuken. Deze keuze voor regionale keukens hield ook in dat men zich als authentiek Chinees restaurant ging presenteren. Het etiket ‘Chinees-Indische’ werd in die gevallen losgelaten. Doordat er in veel gevallen bij officiële instanties weinig kennis voor deze traditionele bereidingswijze(n) aanwezig is, worden deze restaurants vaak geconfronteerd met forse boetes; en vervolgens dienen zij fors te investeren om hun traditionele gerechten volgens de regels van VWA te maken, met als uiteindelijk gevolg dat de smaak en inhoudt van de gerechten vervaagt.


Hoofdstuk 3 Economie & Welvaart 3.1. Een Chinese ondernemer helpt de overheid enorm Door de hechte gemeenschap van deze doelgroep, helpen de Chinese ondernemers andere Chinezen om geen uitkering aan te vragen bij de overheid. Als de huidige problematiek zo blijft aanhouden met het tekort aan personeel, de oplopende kosten etc. zullen het aantal aanvragen voor een uitkering uit deze hoek merkbaar gaan stijgen.

3.2. Investeren in China China is op dit moment in een Economische groei, waardoor heel veel Nederlandse bedrijven een handelsbetrekking willen onderhouden. Vele Europese landen zijn al al begonnen. Amerika heeft op dit moment een stapje voor. Door de grote economische groei in China, wilt China ook in Nederland investeren.

3.3. De toekomst van onze Chinezen Wat moet er nou gebeuren met “onze Chinezen”? Vrijwel elke Nederlandse consument heeft wel eens Chinees eten gegeten of op een andere manier met de Chinese keuken kennis gemaakt. Als straks de laatste Chinese restaurateur zijn deuren kan gaan sluiten, wat dan? Bij de vraagstelling aan verschillende Nederlandse consumenten, wat ze liever eten en waarom? werd door velen beantwoordt: Chinees afhalen, want voor weinig geld, hebben we eten tot morgen. Nu dat de a-la-carte restaurants het zwaar hebben, en langzaam verdwijnen, mede door de aantrekkingskracht van Wokrestaurants zijn, hoe zal de situatie eruit zien over 6 jaar? Het probleem van een gebrek aan gekwalificeerd personeel begint zich echter ook al te uiten bij de wokkers, waardoor deze snel in een eenzelfde situatie zullen belanden.


Conclusies & aanbevelingen

In de vele gesprekken met Chinese ondernemers komt echter duidelijk naar voren, dat er nog steeds veel mogelijkheden zijn in deze bedrijfstak, en dat niet alle hoop opgegeven dient te worden. Echter dan dienen er wel drastische maatregelen genomen te worden met betrekking tot versoepelingen in de wetgeving betreffende arbeidsmigratie en de convenanten. Mijn conclusie is dan ook dat vele overheidsinstellingen ook in contact moeten komen met de Chinese ondernemers, om daadkrachtig de problematiek die zij ondervinden, aan te pakken en het verval van deze bedrijfstak een halt toe te roepen. Eveneens verzoek ik allen hier zich hiervoor in te zetten, want het gaat niet alleen om de Chinese horeca, maar ook om het voortbestaan van vele andere horecagelegenheden waar soortgelijke problematiek het voorbestaan van de bedrijven bedreigt.


Bijlagen

Rapport Bedrijfschap Horeca & Catering


De gesloten Chinese gemeenschap vindt het nu wel genoeg

Recommend Documents