De Geefwet. Een onderzoek naar de invloed van de Geefwet op het gedrag van culturele instellingen. door. Dominique van Haperen (ANR )

De Geefwet Een onderzoek naar de invloed van de Geefwet op het gedrag van culturele instellingen door

Dominique van Haperen (ANR 14 45 96)

Afstudeerscriptie Fiscaal Recht

In het openbaar te verdedigen ten overstaan van de Examencommissie van de Faculteit Rechtswetenschappen van de Universiteit van Tilburg (prof. mr. I.J.F.A. van Vijeijken en mr. S.A.M. de Wijkerslooth-Lhoëst)

Op 17 juli 2013

Om 16.00 uur

1

Inhoudsopgave Hoofdstuk 1

Inleiding ........................................................................................................... 5

1.1

Aanleiding voor het onderzoek .................................................................................. 5

1.2

Probleemstelling en wijze van onderzoek .................................................................. 6

1.3

Opzet .......................................................................................................................... 7

Hoofdstuk 2

Het begrip ANBI en culturele instelling ....................................................... 8

2.1

Inleiding ..................................................................................................................... 8

2.2

Definitie ANBI ........................................................................................................... 8

2.2.1

Het begrip ANBI tot het jaar 2012 ....................................................................... 8

2.2.2

Het begrip ANBI vanaf het jaar 2012 .................................................................. 9

2.2.2.1 2.2.3

Wijzigingen na invoering van de Geefwet ......................................................... 11

2.2.3.1

Rechtsvorm-eisen ....................................................................................... 11

2.2.3.2

Limitatieve opsomming ............................................................................. 12

2.2.3.3

Commerciële activiteiten ........................................................................... 14

2.2.3.4

Batig liquidatiesaldo .................................................................................. 15

2.2.4 2.3

Algemeen belang versus particulier belang ............................................... 11

Toekomstige regelgeving voor ANBI’s ............................................................. 16

De culturele instelling .............................................................................................. 17

2.3.1

Het begrip ‘culturele instelling’ ......................................................................... 17

2.3.2

Het begrip ‘cultuur’ ............................................................................................ 18

2.3.3

Kwalificatie als culturele instelling .................................................................... 18

2.3.4

Gemeentelijke instellingen ................................................................................. 20

2.4

Conclusie .................................................................................................................. 21

Hoofdstuk 3

Faciliteiten in de Geefwet ............................................................................. 22

3.1

Inleiding ................................................................................................................... 22

3.2

Faciliteiten Wet Inkomstenbelasting 2001 ............................................................... 22

3.2.1

Inleiding ............................................................................................................. 22

3.2.2

Gift ..................................................................................................................... 22

3.2.3

Giftenaftrek ........................................................................................................ 24

3.2.3.1

Periodieke giften ........................................................................................ 24 2

3.2.3.1.1 Vijfjaarstermijn ....................................................................................... 24 3.2.3.1.2 Periodieke gift eindigt uiterlijk bij overlijden ........................................ 24 3.2.3.1.3 Notariële akte .......................................................................................... 25 3.2.3.2

Andere giften ............................................................................................. 26

3.2.3.3

Periodieke giften versus andere giften ....................................................... 26

3.2.4

Multiplier ............................................................................................................ 27

3.2.5

Aftrek vrijwilligersvergoeding ........................................................................... 28

3.2.6

Negatieve giftenaftrek ........................................................................................ 29

3.3

Faciliteiten Vennootschapsbelasting 1969 ............................................................... 30

3.3.1

Inleiding ............................................................................................................. 30

3.3.2

Giftenaftrek ........................................................................................................ 30

3.3.3

Multiplier ............................................................................................................ 31

3.3.4

Integrale belastingplicht ..................................................................................... 32

3.3.5

Bestedingsreserve ............................................................................................... 33

3.3.6

Subjectieve winstvrijstelling .............................................................................. 35

3.3.7

De aftrek voor fondswervende instellingen........................................................ 36

3.3.8

Aftrek fictieve vrijwilligerskosten ..................................................................... 38

3.4

Faciliteiten Successiewet 1956................................................................................. 39

3.4.1

Inleiding ............................................................................................................. 39

3.4.2

Vrijstelling schenk- en erfbelasting.................................................................... 40

3.5

3.4.2.1

Inleiding ..................................................................................................... 40

3.4.2.2

Vrijstelling erfbelasting ............................................................................. 40

3.4.2.3

Vrijstelling schenkbelasting ....................................................................... 40

Conclusie .................................................................................................................. 40

Hoofdstuk 4

Analyse websites culturele instellingen ....................................................... 42

4.1

Inleiding ................................................................................................................... 42

4.2

Bevindingen websites culturele instellingen ............................................................ 42

4.2.1

Nederlandse Museumvereniging ........................................................................ 42

4.2.2

Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties ................................ 44

4.2.3

Nederlandse Associatie voor Podiumkunsten & Ensembles .............................. 45

4.2.3.1

Inleiding ..................................................................................................... 45

4.2.3.2

Nederlandse Associatie voor Podiumkunsten ............................................ 46

4.2.3.3

Ensembles .................................................................................................. 46 3

4.2.5 4.3

Vereniging Nederlandse Poppodia en –Festivals ............................................... 47

Conclusie .................................................................................................................. 47

Hoofdstuk 5

Resultaten enquête ........................................................................................ 49

5.1

Inleiding ................................................................................................................... 49

5.2

Verantwoording ........................................................................................................ 49

5.3

Resultaten ................................................................................................................. 49

5.3.1

ANBI-status ........................................................................................................ 49

5.3.2

Vriendenprogramma ........................................................................................... 52

5.3.3

Giftenprogramma ............................................................................................... 54

5.3.4

Bekendmaking geeffaciliteiten ........................................................................... 56

5.3.5

Aanpassing website naar aanleiding van Geefwet ............................................. 56

5.3.6

Kennis van de fiscale faciliteiten........................................................................ 56

5.3.7

De Geefwet ......................................................................................................... 58

5.4

Conclusie .................................................................................................................. 59

Hoofdstuk 6

Conclusie en aanbevelingen ......................................................................... 61

6.1

Inleiding ................................................................................................................... 61

6.2

Samenvatting en conclusies ..................................................................................... 61

6.3

De onderzoeksvraag beantwoord ............................................................................. 62

6.4

Aanbevelingen .......................................................................................................... 63

Lijst van aangehaalde literatuur ........................................................................................... 65 BIJLAGE I

Bevindingen websites ................................................................................... 69

BIJLAGE II

Resultaten enquête ........................................................................................ 74

4

Hoofdstuk 1 1.1

Inleiding

Aanleiding voor het onderzoek

Nederland kent een lange traditie van particuliere vrijgevigheid, waarbij het geven aan goede doelen al sinds jaar en dag fiscaal wordt gestimuleerd.1 Zo zijn giften aan Algemeen Nut Beogende Instellingen (hierna: ANBI) sinds de jaren vijftig aftrekbaar van het inkomen of de winst.2 Daarnaast zijn ANBI’s sinds 2006 geen schenkbelasting verschuldigd over de door hun ontvangen giften en wordt er evenmin erfbelasting geheven over ontvangen erfenissen. 3 Ook zijn de inkomsten van ANBI’s niet belast met vennootschapsbelasting of inkomstenbelasting, tenzij sprake is van winst die is behaald met het drijven van een onderneming.4 Dit zijn enkele voorbeelden van fiscale voordelen die zijn verbonden aan een instelling die de status van ANBI heeft. ANBI’s komen in aanmerking voor fiscale voordelen op grond van de Wet Inkomstenbelasting 2001, de Wet op de Vennootschapsbelasting 1969 en de Successiewet 1956.5 In 2011 heeft de regering bezuinigingen aangekondigd die onder andere de culturele sector raken. Om de culturele sector niet geheel aan haar lot over te laten, heeft de regering tegelijkertijd de Geefwet aangekondigd, waarbij is aangegeven dat de regering staat voor een toekomstgericht cultuurbeleid.6 De Geefwet is sinds 1 januari 2012 van kracht en bevat een samenstel van overheidsmaatregelen, erop gericht om geefgedrag te stimuleren en de eventuele onnodige belemmeringen te elimineren.7 Middels deze maatregelen beoogt de wetgever het beleid op het gebied van fiscale begeleiding van het geefklimaat en geefgedrag te optimaliseren en oneffenheden in beleid en wetgeving weg te nemen.8 De fiscale faciliteiten die zijn opgenomen in de Geefwet betreffen met name stimuleringsregels voor ANBI’s en – nieuw in de wet per 1 januari 2012 – stimuleringsregels voor ‘culturele instellingen’. Wat precies wordt verstaan onder het begrip ANBI is door de jaren heen op verschillende manieren omschreven. In het jaar 1952 gaf de wetgever een opsomming van instellingen die als ANBI konden kwalificeren. De genoemde instellingen moesten gezien worden als voorbeelden van instellingen die het algemeen nut konden beogen.9 Omwille van de eenvoud verdween de niet limitatieve opsomming uit de wet en sprak de wet in de jaren 2010 en 2011 nog slechts over algemeen nut beogende instellingen.10 Deze vereenvoudiging was echter van korte duur. Per 1 januari 2012 is het begrip ANBI opgenomen in de Algemene Wet inzake Rijksbelastingen (hierna: AWR) en is er een limitatieve lijst van algemeen nuttige activiteiten

1

Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 2. Artikel 6.32 Wet IB 2001 en artikel 16 Wet Vpb 1969. 3 Artikel 33, onderdeel 4 en artikel 32, eerste lid, onderdeel 3 SW 1956. 4 Artikel 2, eerste lid, onderdeel e Wet Vpb 1969. 5 Ook komen ANBI’s in aanmerking voor teruggaaf van een deel (50%) van de energiebelasting. 6 Kamerstukken II 2010/11, 32 740, nr. 6, p. 2. 7 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 2. 8 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 4-5. 9 S.J.C. Hemels, ‘Gedefinieerde belangen: algemeen nut na de Geefwet’, WPNR 2012/6917, par. 2. 10 Idem. 2

5

in de wet opgenomen.11 Naast het begrip ANBI is nu ook het nieuwe begrip ‘culturele instelling’ in de wet opgenomen.12 Dit begrip, en tevens de specifiek daarbij behorende faciliteiten, zijn ingevoerd om de culturele sector een steuntje in de rug te geven. Doordat er veel wordt bezuinigd op de culturele sector zijn de extra fiscale faciliteiten voor culturele instellingen gerechtvaardigd.13 De invoering van de Geefwet is een ambitieus plan geweest van de Staatssecretaris van Financiën (hierna: staatssecretaris). Enerzijds wordt geprobeerd de regelgeving die geldt voor ANBI’s beter te stroomlijnen en anderzijds zou het geven aan ANBI’s meer gestimuleerd en gefacilieerd worden, waarbij de nadruk komt te liggen op de culturele sector.14 Met de invoering van nieuwe faciliteiten en het aanpassen van bestaande faciliteiten is getracht het gedrag van culturele instellingen te beïnvloeden en daarbij ook het gedrag van gevers die giften doen aan culturele instellingen of dit overwegen te doen.15 Door het in werking treden van de Geefwet zijn de fiscale voordelen uitgebreid voor culturele instelling. De vraag die daarbij opkomt, is of culturele instellingen daar hun voordeel mee doen en hoe zij dit voordeel behalen. Voorwaarde is dan wel dat de culturele instellingen van de Geefwet op de hoogte zijn. In deze scriptie zal nader worden ingegaan op de Geefwet en of deze wet het gedrag van culturele instellingen beïnvloed. 1.2

Probleemstelling en wijze van onderzoek

De onderzoeksvraag die in deze scriptie centraal staat, is; Wat is de invloed van de Geefwet op het gedrag van culturele instellingen? Om tot een antwoord op de onderzoeksvraag te komen, wordt onderzoek gedaan naar culturele instellingen en hun fiscale kennis over de Geefwet. Dit onderzoek doe ik samen met Anna Kamphorst en Marlies Verbruggen, onder leiding van I.J.F.A. van Vijfeijken en S.A.M. de Wijkerslooth-Lhoëst. Allereerst gaan wij 424 websites van culturele instellingen bekijken die lid zijn van de koepelorganisaties ‘Nederlandse Associatie voor Podiumkunsten’, ‘Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties’, ‘Nederlandse Museumvereniging’ en ‘Vereniging Nederlandse Poppodia en –Festivals’. Naar aanleiding van de analyse van de websites zullen wij een enquête opstellen en vervolgens uitzetten onder deze 424 culturele instellingen. Door middel van het uitzetten van de enquête hopen wij te kunnen achterhalen wat de fiscale kennis van culturele instellingen is met betrekking tot de Geefwet. Aan de hand van de resultaten van de enquête zal een antwoord op de onderzoeksvraag worden geformuleerd.

11

Artikel 5b AWR. Artikel 5b, vierde lid, AWR. 13 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 6, p. 17. 14 I.J.F.A. van Vijfeijken, ‘Geefwet’, WPNR 2012/6917. 15 R. Bekkers & E.E. Mariani, ‘Gedragseffecten van de Geefwet’, WPNR 2012/6917, par. 1. 12

6

1.3

Opzet

Deze scriptie is onderverdeeld in zes hoofdstukken, waarbij hoofdstuk twee en drie bestaan uit een literatuuronderzoek. In het tweede hoofdstuk wordt ingegaan op het begrip ‘algemeen nut beogende instelling’ en het per 1 januari 2012 geïntroduceerde begrip ‘culturele instelling’. Met het omschrijven van deze begrippen wordt getracht meer duidelijkheid te geven over de instellingen waar dit onderzoek op gericht is. In hoofdstuk drie zal dieper worden ingegaan op de fiscale faciliteiten uit de Geefwet. Hierbij zal aandacht worden besteed aan de nieuwe faciliteiten die voor culturele instellingen in de Geefwet zijn opgenomen en de bestaande faciliteiten die zijn verruimd dan wel aangepast. Na de literatuurstudie wordt in het vierde hoofdstuk een beschrijving van de bevindingen van het vooronderzoek gegeven; het bekijken van de 424 websites van culturele instellingen. Naar aanleiding van de analyse van de websites wordt een enquête opgesteld. Deze enquête wordt uitgezet onder de 424 leden van de koepelorganisaties. De resultaten van de enquête worden beschreven in hoofdstuk vijf. Aan de hand van het analyseren van de websites en de resultaten van de enquête zal in hoofdstuk zes een antwoord worden geformuleerd op de onderzoeksvraag en zullen tot slot aanbevelingen worden gedaan.

7

Hoofdstuk 2 2.1

Het begrip ANBI en culturele instelling

Inleiding

Het doel van de Geefwet is het fiscaal gunstig behandelen van ANBI’s en culturele instellingen, om zo het geven aan goede doelen te stimuleren.16 In dit onderzoek staat de culturele instelling centraal. Een instelling kan pas als culturele instelling kwalificeren wanneer zij de ANBI-status heeft.17 Dit hoofdstuk geeft een beschrijving van de begrippen ANBI en culturele instelling. In paragraaf 2.2 wordt stil gestaan bij het begrip ANBI. Hierbij wordt ingegaan op het begrip voor 1 januari 2012 en na 1 januari 2012. Tevens komen de wijzigingen aan bod die door invoering van de Geefwet hebben plaatsgevonden. In paragraaf 2.3 wordt het nieuwe begrip culturele instelling nader besproken. Daarbij wordt eerst ingegaan op de culturele instelling als bedoeld in artikel 5b, vierde lid, AWR. Vervolgens wordt gekeken wat het begrip ‘cultuur’ inhoudt en wordt stil gestaan bij de voorwaarden die gelden om te kunnen kwalificeren als culturele instelling. Paragraaf 2.4 sluit af met een tussenconclusie. 2.2

Definitie ANBI

2.2.1 Het begrip ANBI tot het jaar 2012 Het begrip ‘algemeen nut’; dit begrip is al vele jaren oud en is fiscaal gezien van groot belang. Wanneer een instelling het algemeen nut beoogt worden diverse fiscale faciliteiten verleend aan deze instelling. De belangrijkste daarvan zijn de vrijstelling voor de schenk- en erfbelasting en de giftenaftrek.18 De giftenaftrek is in 1952 in de inkomsten- en vennootschapsbelasting geïntroduceerd voor giften aan kerkelijke, charitatieve, culturele en wetenschappelijke instellingen die het algemeen nut beoogden.19 In de memorie van toelichting werden deze begrippen niet nader toegelicht.20 Wel is bij nota van wijziging de algemeen nut beogende instelling aan de opsomming toegevoegd.21 De eerstvolgende wijziging was in 1991, waarbij de lijst met instellingen die het algemeen nut beogen werd aangevuld met ‘levensbeschouwelijke’ instellingen.22 Ook in dat jaar was geen sprake van een verdere toelichting van de begrippen. De lijst van instellingen was geen limitatieve opsomming, aldus de Hoge Raad in zijn arresten van 1994 en 2003.23 Evenmin komt de opsomming de betekenis toe dat een tot één van die categorieën te rekenen instelling automatisch moet worden aangemerkt als ANBI; de genoemde categorieën van instellingen moesten slechts worden gezien als voorbeelden van instellingen die het algemeen nut kunnen beogen.24 De reden dat de Hoge Raad dit heeft beslist is dat altijd moet worden nagegaan of

16

Kamerstukken II 2010/11, 32 740, nr. 6, p. 1. Zie artikel 5b, lid 4, AWR. 18 W.G. van Vliet, ‘De Geefwet gewogen’, KWEP 2012/39, par. 3. 19 Kamerstukken II 1951/52, 2492, nr. 2. 20 Kamerstukken II 1951/52, 2492, nr. 3. 21 Kamerstukken II 1951/52, 2492, nr. 4. 22 Wet van 22 mei 1991, Stb. 263. 23 Hoge Raad 13 juli 1994, BNB 1994/280, Hoge Raad 7 november 2003, NTFR 2003/1886. 24 Hoge Raad 13 juli 1994, BNB 1994/280. 17

8

de instelling daadwerkelijk het algemeen nut beoogt en niet slechts het particuliere belang van haar leden.25 De lijst van instellingen werd in het wetsvoorstel ‘Wijziging van de Successiewet 1956’ opeens beperkt tot kerkelijke, levensbeschouwelijke en uitsluitend of nagenoeg uitsluitend algemeen nut beogende instellingen.26 Deze verandering zou volgens de staatssecretaris niet leiden tot een inhoudelijke wijziging, maar tot vereenvoudiging van de wettekst.27 Met het beperken van de opsomming leek de wetgever onderscheid te maken tussen kerkelijke en levensbeschouwelijke instellingen enerzijds en andere algemeen nut beogende instellingen anderzijds. Hier werd veel kritiek op geuit, met als gevolg dat ook de kerkelijke en levensbeschouwelijke instellingen uit de opsomming verdwenen.28 Dit leidde ertoe dat vanaf 2010 alleen nog de ‘algemeen nut beogende instellingen’ over zijn gebleven in de opsomming. Hierbij heeft de wetgever wel opgemerkt dat, ondanks dat de andere instellingen uit de opsomming zijn geschrapt, deze instellingen nog steeds het algemeen nut kunnen beogen en dus kunnen kwalificeren voor de giftenaftrek.29 Over de invulling van het begrip ‘algemeen nut’ is nooit gedebatteerd in Nederland. Dit komt doordat de staatssecretaris van mening is dat de invulling van het begrip aan de rechtspraak moet worden overgelaten. De staatssecretaris haalde in zijn brief van 30 september 2009 nogmaals aan dat bij het begrip ‘algemeen nut’ sprake is van een ‘open norm’.30 Echter, uit het rapport van de Commissie algemeen nut beogende instellingen31 blijkt dat de invulling van het begrip ‘algemeen nut’ door de jurisprudentie niet heeft geleid tot consistente rechtsregels, wat de rechtszekerheid en rechtsgelijkheid niet ten goede komt. Hoewel de staatssecretaris meent dat de open norm van het begrip ‘algemeen nut’ de juiste manier is om invulling aan dit begrip te geven, ben ik van mening dat de open norm juist tot meer discussie leidt. Met het hanteren van de open norm is het voor instellingen vaak niet duidelijk wat onder het begrip ‘algemeen nut’ moet worden verstaan. De wetgever heeft, met de introductie van de Geefwet, getracht meer duidelijkheid te creëren omtrent het begrip ‘algemeen nut’. 2.2.2 Het begrip ANBI vanaf het jaar 2012 Met ingang van 1 januari 2012 is de regelgeving betreffende ANBI’s aangepast, in die zin dat de gebieden die als algemeen nuttig worden aangemerkt zijn vastgelegd in de regelgeving. De definitie van een ANBI is verplaatst van artikel 6.33, eerste lid, onderdeel b, Wet IB 2001 naar de AWR. De opname van de definitie in de AWR leidt tot een harmonisering van het begrip ‘algemeen nut’ in de diverse belastingwetten.32 Met de verplaatsing van het ANBIbegrip heeft de wetgever niet de bedoeling gehad het ANBI-begrip anders in te vullen dan

25

Hoge Raad 13 juli 1994, BNB 1994/280. Kamerstukken II 2008/09, 31 930, nr. 2, p. 17. 27 Kamerstukken II 2008/09, 31 930, nr. 3, p. 58. 28 S.J.C. Hemels, ‘Gedefinieerde belangen: algemeen nut na de Geefwet’, WPNR 2012/6917, par. 2. 29 Handeling I 2009/10, nr. 13, vergadering van 15 december 2009, p. 456. 30 Kamerstukken II 2009/10, 31 930, nr. 15, p. 7-8 (Brief van 30 september 2009) 31 Commissie algemeen nut beogende instellingen, Geschriften van de Vereniging voor Belastingwetenschap no. 232, Deventer: Kluwer 2007, p. 148. 32 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 7. 26

9

vóór 2012 het geval was.33 Het ANBI-begrip is opgenomen in artikel 5b AWR. Deze wetsbepaling geeft aan dat, om te kunnen kwalificeren als ANBI, sprake moet zijn van een instelling met de volgende kenmerken:    

De instelling moet (nagenoeg) uitsluitend het algemeen nut beogen. De instelling moet voldoen aan bij ministeriële regeling te stellen voorwaarden. De instelling moet zijn gevestigd in het koninkrijk, een EU-staat of een bij ministeriële regeling aangewezen Staat. De instelling moet door de bevoegde inspecteur als zodanig zijn aangemerkt.

Daarnaast is in artikel 5b, eerste lid, onderdeel a, AWR bepaalt dat voor de ANBI-status niet in aanmerking komen een vennootschap met een in aandelen verdeeld kapitaal, een coöperatie, een onderlinge waarborgmaatschappij of een ander lichaam waarin bewijzen van deelgerechtigdheid kunnen worden uitgegeven. Publiekrechtelijke lichamen zijn echter altijd een ANBI, zo blijkt uit artikel 5b, tweede lid, AWR. Deze lichamen moeten niet meer worden aangewezen als ANBI door de belastingdienst. Als gevolg van de verplaatsing van de ANBI-definitie naar de AWR zijn ook de aanvullende vereisten voor een ANBI verplaatst van artikel 41a tot en met 41 van de Uitvoeringsregeling Inkomstenbelasting 2001 (hierna: UR IB 2001) naar de Uitvoeringsregeling AWR 1994 (hierna: UR AWR 1994). De aanvullende vereisten voor een ANBI zijn per 1 januari 2012 vastgelegd in de artikelen 1a tot en met 1f UR AWR 1994. In deze wetsbepalingen is vastgelegd dat de instelling: 1. geen winstoogmerk mag hebben; 2. (nagenoeg) uitsluitend een algemeen belang moet dienen; 3. een vermogen moet hebben waarover een natuurlijk of rechtspersoon niet kan beschikken alsof het zijn eigen vermogen is; 4. slechts een vermogen mag aanhouden dat redelijkerwijs noodzakelijk is voor het bereiken van het goede doel; 5. aan de leden van het beleidsbepalende orgaan slechts een kostenvergoeding en een niet bovenmatig vacatiegeld verstrekt; 6. over een actueel beleidsplan beschikt; 7. haar kosten van beheer van vermogen in een redelijke verhouding met de uitgaven moet houden; 8. bij liquidatie haar batig saldo moet aanwenden voor een soortgelijk algemeen belang; en 9. een administratie moet voeren die goed en duidelijk is ingericht. Verder heeft de wetgever overgangsrecht opgenomen zodat instellingen die op grond van artikel 6.33 Wet IB 2001 de ANBI-status hadden, deze status na 1 januari 2012 behouden.34

33 34

Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 7. Artikel VIII van de Geefwet.

10

In het kader van de verplaatsing van de ANBI-definitie hebben zich een aantal wijzigingen voorgedaan. Deze wijzigingen zien in het bijzonder op de rechtsvorm-eis, de opgenomen limitatieve opsomming, het verrichten van commerciële activiteiten en het batig liquidatiesaldo. Nadat kort wordt ingegaan op het algemeen belang en particulier belang, zullen deze veranderingen in paragraaf 2.2.3 aan bod komen. 2.2.2.1

Algemeen belang versus particulier belang

Om in aanmerking te komen voor de ANBI-status dient een instelling uitsluitend dan wel nagenoeg uitsluitend (voor 90% of meer) het algemeen belang na te streven.35 Het algemeen belang staat tegenover particulier belang en niet tegenover beperkt belang.36 Dit houdt in dat van algemeen belang ook sprake kan zijn indien kleine belangen op beperkte terreinen worden nagestreefd. Het is dan niet noodzakelijk dat het belang door een meerderheid van de bevolking als nuttig wordt beoordeeld.37 Indien echter het belang van een beperkte groep, zoals de oprichters van de instelling, bepaalde families of (werknemers van) bepaalde bedrijven, worden gediend, is sprake van een particulier belang.38 Dit brengt met zich mee dat onder andere sportverenigingen, studentenverenigingen en zangverenigingen niet als ANBI worden aangemerkt omdat dergelijke verenigingen zich primair richten op het belang van de leden.39 Van het begrip ‘particulier belang’ heeft de wetgever verder geen nadere omschrijving gegeven. 2.2.3 Wijzigingen na invoering van de Geefwet 2.2.3.1

Rechtsvorm-eisen

Zoals in paragraaf 2.2.2 naar voren is gekomen, is in artikel 5b, eerste lid, onderdeel a, AWR bepaald dat voor de ANBI-status niet in aanmerking komen een vennootschap met een in aandelen verdeeld kapitaal, een coöperatie, een onderlinge waarborgmaatschappij of een ander lichaam waarin bewijzen van deelgerechtigdheid kunnen worden uitgegeven. Op grond van deze wetsbepaling worden alle rechtsvormen, behalve de stichting en de vereniging, uitgesloten. Deze rechtsvorm-eis is een beperking ten opzichte van de regelgeving tot 2012.40 De wetgever vindt de stichting de meest geschikte vorm voor instellingen die de ANBI-status willen verkrijgen.41 Daarbij is hij de mening toegedaan dat commerciële rechtsvormen zoals een NV of BV per definitie niet voldoen aan de voorwaarde dat een instelling geen winstoogmerk mag hebben.42 Van Vliet vindt dit een onjuist argument omdat er in het verleden wel NV’s en BV’s zijn aangemerkt als ANBI en die voldeden aan de voorwaarden.43 35

Artikel 5b, eerste lid, onderdeel a, sub 1, AWR. Van Dijck & Van Vijfeijken 2005, p. 17. 37 Rapport van de Commissie algemeen nut beogende instellingen, ‘Algemeen Nut Beogende Instellingen’, Geschriften van de Vereniging voor de Belastingwetenschap nr. 232, Deventer: Kluwer 2007, p. 46. 38 Rapport van de Commissie algemeen nut beogende instellingen, ‘Algemeen Nut Beogende Instellingen’, Geschriften van de Vereniging voor de Belastingwetenschap nr. 232, Deventer: Kluwer 2007, p. 48. 39 Zie bijvoorbeeld Hoge Raad 12 oktober 1960, BNB 1960/296; de stichting die de studentenvereniging Minverva ondersteunde bij de herbouw van haar sociëteit werd niet als algemeen nut beogende instelling aangemerkt. 40 Artikel 5b, eerste lid, onderdeel a, AWR. 41 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 6, p. 15. 42 Idem. 43 W.G. van Vliet, ‘De Geefwet gewogen’, KWEP 2012/39, par. 3. 36

11

Voor NV’s en BV’s die reeds de ANBI-status hebben, heeft de wetgever overgangsrecht ingevoerd.44 Instellingen die voor 2012 de ANBI-status hadden, behouden deze status dan ook.45 Het is De Wijkerslooth-Lhoëst een raadsel waarom de wetgever enerzijds NV’s en BV’s uitsluit van het verkrijgen van de ANBI-status en anderzijds NV’s en BV’s die al een ANBI-status hadden deze status laat behouden.46 Daarnaast merkt De Wijkerslooth-Lhoëst nog op dat zij niet inziet waarom een NV of BV niet de ANBI-status kan verkrijgen wanneer bijvoorbeeld alle aandelen in handen zijn van een ANBI.47 Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan de situatie dat een gemeente alle aandelen houdt in een BV die nagenoeg uitsluitend het algemeen nut beoogt. Ook ik vind het opmerkelijk dat een BV die geen winstoogmerk heeft en verder aan alle voorwaarden voor de ANBI-status voldoet, niet als ANBI kan kwalificeren. Wat mij betreft zou dit vereiste kunnen vervallen. Het zal niet snel voorkomen dat een NV of BV het algemeen nut beoogt, maar als dit gebeurt dan moet de mogelijkheid open staan om de ANBI-status te verkrijgen.48 De NV of BV zal dan geen winstoogmerk hebben, maar enkel het algemeen nut nastreven. Er is in dat geval geen verschil met een stichting wanneer zij beiden hetzelfde doel nastreven. Verder kan de voorwaarde dat een ANBI niet de rechtsvorm van een NV of BV mag hebben, leiden tot het ongelijk behandelen van gelijke gevallen. Instellingen die voor 2012 voldeden aan de voorwaarden voor de ANBI-status genieten tot op heden de voordelen van deze status. Dit in tegenstelling tot NV’s en BV’s die vanaf 2012 voldoen aan de voorwaarden. Deze instellingen kunnen niet meer als ANBI worden aangemerkt, waardoor zij geen gebruik kunnen maken van de voordelen die de ANBI-status met zich meebrengt. Instellingen die de ANBI-status voor 1 januari 2012 nog niet hadden worden dus benadeeld. Hoewel betwist kan worden of de wetgever het gelijkheidsbeginsel in acht heeft genomen, is er vanuit het oogpunt van rechtszekerheid wel wat voor te zeggen dat de wetgever een onderscheid heeft gemaakt tussen de gevallen voor en na 1 januari 2012. De wetgever heeft de wet willen aanpassen, maar hij heeft daarbij niet onnodig hard willen optreden tegen de NV’s en BV’s die de ANBIstatus al hadden. Invoering van overgangsrecht voor deze gevallen leidt dan ook tot meer rechtszekerheid.49 2.2.3.2

Limitatieve opsomming

Tot 2012 was geen sprake van een limitatieve opsomming van algemeen nuttige doelen. Dit is met de invoering van de Geefwet veranderd. In artikel 5b, derde lid, AWR is een limitatieve opsomming opgenomen van wat als algemeen nut wordt beschouwd. Deze opsomming zou zijn ontleend aan een lijst die de Belastingdienst voor 2012 hanteerde.50 Wat opvalt, is het gemis van een restcategorie in de opsomming. Met een restcategorie zou op nu nog onbekende toekomstige ontwikkelingen kunnen worden ingespeeld. Hemels51 en 44

Artikel VII Overgangsrecht Geefwet. Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 6, p. 37. 46 S.A.M. de Wijkerslooth-Lhoëst, ‘De Geef- en Neemwet: fiscale maatregelen 2012 voor ANBI’s, stichtingen en verenigingen’, FTV 2011/51, par. 1. 47 Idem. 48 Er zijn 16 aandelenvennootschappen die al ANBI waren voor 2012. Zie W.G. van Vliet, ‘De Geefwet gewogen’, KWEP 2012/39, par. 3. 49 Artikel VII Overgangsrecht Geefwet. 50 S.J.C. Hemels, ‘Gedefinieerde belangen: algemeen nut na de Geefwet’, WPNR 2012/6917, par. 4.1. 51 Idem. 45

12

De Wijkerslooth-Lhoëst52 zijn dan ook van mening dat een restcategorie in de opsomming opgenomen zou moeten worden, omdat het begrip algemeen nut zich ongetwijfeld nog verder zal ontwikkelen. De staatssecretaris is echter van mening dat met het huidige artikel 5b AWR deze toekomstige ontwikkelingen, net als voorheen, moeiteloos opgevangen kunnen worden.53 De toekomst zal dus moeten uitwijzen of het ontbreken van een restcategorie tot problemen leidt en alsnog in de wet moet worden opgenomen. Als algemeen nut in de zin van artikel 5b, derde lid, AWR wordt beschouwd: a) welzijn, b) cultuur, c) onderwijs, wetenschap en onderzoek, d) bescherming van milieu, e) gezondheidszorg, f) jeugd- en ouderenzorg, g) ontwikkelingssamenwerking, h) dierenwelzijn, i) religie, levensbeschouwing en spiritualiteit, j) de bevordering van de democratische rechtsorde, k) een combinatie van de bovengenoemde doelen, en l) het financieel of op andere wijze ondersteunen van een algemeen nut beogende instelling. De lijst van doelen uit artikel 5b, derde lid, AWR is naar mijn mening zo algemeen dat ik mij afvraag of het iets toevoegt. Tevens is de beschrijving van de opgesomde categorieën in de memorie van toelichting beperkt. De korte beschrijving van de categorieën is deels ontleend aan de Van Dale Groot Woordenboek van de Nederlandse Taal. Gelet op de diversiteit van de doelen van de instellingen, meent de staatssecretaris dat een toelichting bij de categorieën van artikel 5b, derde lid, AWR niet compleet kan zijn.54 Afgezien van het begrip ‘ cultuur’55, zijn de andere categorieën niet uitgebreid beschreven omdat het niet de bedoeling van de staatssecretaris is geweest om het begrip ‘algemeen nut’ anders in te vullen dan voor 2012 het geval was. De staatssecretaris is van mening dat wat onder het ‘algemeen nut’ begrip dient te worden verstaan, onder meer in de rechtspraak, voldoende is uitgekristalliseerd.56 Het verplaatsen van het begrip ‘algemeen nut’ heeft dus niet geleid tot een uitgebreide parlementaire discussie. Tot op heden geldt nog steeds dat instellingen die één van de genoemde doelen uit artikel 5b, derde lid, AWR voor 90% of meer nastreeft, door de belastingdienst als ANBI kan worden aangemerkt. Of het opnemen van een limitatieve opsomming in de wet de onduidelijkheid betreffende het begrip ‘algemeen nut’ heeft weggenomen, vraag ik mij af. Er is geen publiek debat geweest en de beschrijving van de categorieën blijft beperkt, waardoor een discussie niet is uitgesloten.

52

S.A.M. de Wijkerslooth-Lhoëst, ‘De Geef- en Neemwet: fiscale maatregelen 2012 voor ANBI’s, stichtingen en verenigingen’, FTV 2011/51, par. 1. 53 Kamerstukken II 2012/12, 33 006, nr. 6, p. 18. 54 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 23. 55 S.J.C. Hemels, ‘Gedefinieerde belangen: algemeen nut na de Geefwet’, WPNR 2012/6917, par. 4.1. 56 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 7.

13

2.2.3.3

Commerciële activiteiten

Voor de invoering van de Geefwet bestond in de praktijk onduidelijkheid of het verrichten van commerciële activiteiten de ANBI-status in gevaar kon brengen.57 Een instelling moet namelijk voor minimaal 90% het algemeen nut beogen wil zij in aanmerking komen voor de ANBI-status.58 In de praktijk leidde dit ertoe dat niet meer dan 10% van de inkomsten van een ANBI uit commerciële activiteiten mocht komen.59 Er werd voor het 90%-criterium dus gekeken naar de wijze waarop de inkomsten werden verkregen.60 Een voorbeeld van inkomsten van een ANBI die mogelijk tot discussie konden leiden, waren huuropbrengsten. Inkomsten uit de verhuur van onroerend goed waren niet algemeen nuttig, maar deze inkomsten konden wel ten goede komen van het algemeen nut. Bij de introductie van de Geefwet heeft de staatssecretaris aangekondigd een ‘ruimhartiger’ beleid te willen voeren met betrekking tot het verrichten van commerciële activiteiten bij ANBI’s.61 De staatssecretaris heeft de wens dat ANBI’s zelf een groter deel van de inkomsten vergaren en daardoor minder afhankelijk worden van gemeenschapsgeld.62 Van belang voor de kwalificatie van ANBI is dat een ANBI geen winststreven mag hebben omwille van de winst zelf. Per 1 januari 2012 geldt dit vereiste als zodanig niet voor de commerciële activiteiten die een ANBI verricht. Voor de beoordeling of een instelling (nagenoeg) uitsluitend het algemeen belang dient, wordt voornamelijk gekeken naar de uitgaven/bestedingen van een ANBI.63 Het is tegenwoordig dus van belang waar het geld aan wordt uitgegeven en niet hoe het geld wordt verworven. Of deze inhoudelijke wijziging daadwerkelijk tot een ruimhartiger beleid heeft geleid, kan betwist worden. De staatssecretaris had in zijn brief van 9 juli 200964 al toegezegd dat het verrichten van commerciële activiteiten niet in de weg hoeft te staan aan de ANBI-status. Hierbij was wel van belang dat het bedrag dat met commerciële activiteiten werd opgehaald ten goede zou komen aan het algemeen nut en dat de activiteiten geen doel op zich zouden vormen.65 Kijkend naar deze brief kan geconcludeerd worden dat geen sprake is van een verruiming, maar eerder van het vastleggen van een reeds bestaand beleid van de staatssecretaris. Dit neemt echter niet weg dat het een goede ontwikkeling is dat het nu volkomen duidelijk is dat commerciële activiteiten zijn toegestaan. Onder commerciële activiteiten wordt het volgende verstaan: het tegen commerciële tarieven verrichten van werkzaamheden of verlenen van diensten met het oogmerk hiermee ter financiering van de algemeen nuttige activiteiten van de instelling een positief resultaat te behalen.66 Deze definitie is zo ruim geformuleerd, dat ik het met De Wijkerslooth-Lhoëst eens ben, dat alles wat een instelling doet om opbrengsten te verkrijgen onder het begrip 57

M.E. Kastelein, ‘Het wisselende regellandschap voor ANBI’s’, Forfaitair 2012/230, p. 21. Artikel 5b, eerste lid, onderdeel a, sub 1, AWR. 59 A.E.M. de Vries & E.C.M. Minkenberg, ‘De Geefwet geeft, de Geefwet neemt’, FBN 2011/60, p. 10. 60 Kamerstukken II 2008/09, 31 930, nr. 9, p. 61. 61 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 5. 62 Idem. 63 H. van Veen, ‘ANBI/SBBI – Leuker kunnen we het maken, maar ook ingewikkelder!’, VBP 2012, par. 2.2.1. 64 Kamerstukken II 2008/09, 31 930, nr. 8, p. 2. 65 Idem. 66 Artikel 1a, zesde lid, Uitvoeringsregeling AWR. 58

14

commerciële activiteiten valt.67 Van belang is verder dat het inkomen uit de commerciële activiteiten geheel of nagenoeg geheel en binnen een redelijke termijn wordt besteed aan het algemeen nuttige doel van de instelling.68 Wat wordt verstaan onder een redelijke termijn is echter niet nader gedefinieerd in de regelgeving. Tot slot dient nog opgemerkt te worden dat het er in eerste instantie naar uitzag dat de staatssecretaris het begrip commerciële activiteiten per 1 januari 2012 had uitgebreid met beleggingsactiviteiten.69 Dit heeft de staatssecretaris uiteindelijk nog aangepast. De staatssecretaris heeft aangegeven, in de reactie op vragen over het nieuw concept uitvoeringsregeling, dat beleggingsactiviteiten niet onder de definitie van commerciële activiteiten vallen.70 2.2.3.4

Batig liquidatiesaldo

Per 1 januari 2012 is in artikel 1a, eerste lid, onderdeel h, UR AWR 1994 opgenomen dat in de statuten van een ANBI moet zijn bepaald dat een batig liquidatiesaldo ten goede komt aan een ANBI met een gelijksoortige doelstelling. Dit is een aanscherping ten opzichte van de regelgeving zoals die gold tot en met 2011. Daarin was opgenomen dat het saldo ten goede moest komen aan een ANBI, dan wel op enigerlei andere wijze aan het algemeen nut moest worden besteed.71 De aanscherping van de regelgeving heeft plaatsgevonden naar aanleiding van het nieuwe geïntroduceerde begrip ‘culturele instelling’. Met het opnemen van het criterium van de gelijksoortige doelstelling wil de wetgever bewerkstelligen dat giften die zijn gedaan aan een culturele instelling ook daadwerkelijk aan de culturele sector toevloeien. 72 Anders dan Van Vliet ben ik de mening toegedaan dat de aanpassing met betrekking tot het liquidatiesaldo een juiste aanpassing is geweest. Van Vliet73 meent dat de verscherpte eis principieel onjuist is. Naar mijn mening is het een juiste aanpassing geweest omdat giften aan culturele instellingen altijd binnen de culturele sector zullen blijven en bij liquidatie niet alsnog bij een gewone ANBI terecht zullen komen. Tevens geldt voor giften aan gewone ANBI’s dat deze bij liquidatie naar een ANBI zullen toevloeien die hetzelfde algemeen nut beoogt. Van Bakel74 merkt echter op dat de wetgever ook had kunnen volstaan met het enkel opnemen van een uitzondering voor culturele instellingen. Het overgangsrecht dat is geïntroduceerd voor de wijziging betreffende het liquidatiesaldo, geldt voor ANBI’s die voor 1 januari 2012 de ANBI-status al hadden. Voor deze instellingen blijft de oude regeling over het liquidatiesaldo gelden tot aan de eerste statutenwijziging van

67

S.A.M. de Wijkerslooth-Lhoëst, ‘De Geef- en Neemwet: fiscale maatregelen 2012 voor ANBI’s, stichtingen en verenigingen’, FTV 2011/51, par. 1. 68 Idem. 69 Commentaar NOB op de concept Uitvoeringsregeling AWR inzake commerciële activiteiten van anbi’s’, NOB 4 november 2011, www.nob.net (zoek op commerciële activiteiten). 70 H. van Veen, ‘ANBI/SBBI – Leuker kunnen we het maken, maar ook ingewikkelder!’, VBP 2012, par. 2.2.1 71 Artikel 41a, eerste lid, onderdeel h, Uitvoeringsregeling IB 2001 (oud). 72 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 18, p. 7. 73 W.G. van Vliet, ‘De Geefwet gewogen’, KWEP 2012/39, par. 3. 74 M.M.F.J. van Bakel, ‘Hoe royaal is de Geefwet voor anbi’s’, WFR 2012/592, par. 3.

15

de instelling die plaatsvindt op of na 23 juni 2012. Deze overgangsregeling geldt ook voor ANBI’s die zijn opgericht in de periode 1 januari 2012 tot 23 juni 2012.75 Op de wijziging betreffende het batig liquidatiesaldo heeft de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs (hierna: NOB) destijds veel commentaar gehad. De wijziging zou vooral symbolische waarde hebben en grote administratieve lasten en veel kansen op fouten tot gevolg hebben. Inmiddels heeft de NOB geconstateerd dat in het bijzonder kleinere ANBI’s en notariskantoren niet op de hoogte zijn van de eis dat bij een statutenwijziging na juni 2012, ook de bepaling over het liquidatiesaldo moet worden aangepast. Om die reden geeft de NOB dringend in overweging om de eis ten aanzien van de bepaling die ANBI’s in hun statuten moeten hebben staan over de bestemming van het liquidatiesaldo, te versoepelen. Er wordt voorgesteld dat een ANBI, zolang deze nog niet is geliquideerd, de statuten nog kan aanpassen. Hiermee wordt voorkomen dat het niet aanpassen van de bepaling betreffende het liquidatiesaldo leidt tot verlies van de ANBI-status. Pas op het moment van liquidatie heeft de nieuwe eis immers feitelijk gevolgen.76 Door in te stemmen met deze wijziging wordt de onnodige hardheid uit de bepaling weggenomen. Uiterlijk bij liquidatie dient een instelling de statuten op juiste wijze te hebben aangepast en zal bij eerdere statutenwijziging de ANBIstatus niet worden ingetrokken indien is verzuimd de bepaling betreffende het liquidatiesaldo aan te passen.77 2.2.4 Toekomstige regelgeving voor ANBI’s Hoewel de fiscale regelgeving voor ANBI’s nog maar kortgeleden is aangepast, blijft het de staatssecretaris bezighouden. Zo heeft de staatssecretaris op 28 mei 2013 een brief naar de Tweede Kamer gestuurd betreffende zijn plannen om de fiscale regelgeving voor ANBI’s aan te passen.78 Dit naar aanleiding van de motie Omtzigt/Van Vliet.79 De huidige voorwaarden om de ANBI-status te verkrijgen of te behouden zijn opgenomen in de AWR en in de UR AWR 1994. Deze voorwaarden worden per 1 januari 2014 uitgebreid met de verplichting tot het openbaar maken van diverse gegevens via internet. Het gaat dan onder meer om de naam van de instelling, het door de Kamer van Koophandel toegekende unieke nummer, de bestuurssamenstelling en het beloningsbeleid. De ANBI-status wordt geweigerd of ingetrokken indien een instelling in gebreke blijft de vereiste informatie op internet te plaatsen.80 De achtergrond voor de uitbreiding van de voorwaarden is het creëren van meer transparantie richting de donateurs. De NOB heeft kritiek op de door de Staatssecretaris van Financiën aangekondigde wijzigingen. De staatssecretaris beoogt met de publicatieverplichting voor ANBI’s meer transparantie binnen de filantropische sector, waardoor volgens de NOB een niet fiscale doelstelling wordt gediend. Daarnaast wil de NOB meer duidelijkheid hebben over welke gegevens een instelling moet vermelden over het beloningsbeleid en welke groep of welk 75

Brief van 19 juni 2012, DB/2012/248. ‘Commentaar NOB op voorgenomen wijziging ANBI-regelgeving’, NOB 11 juni 2013 ANBI’s, www.nob.net (zoek op ANBI). 77 Idem. 78 Brief van 28 mei 2013, DB/2013/234 U, p. 1. 79 Kamerstukken II 2011/12, 33 003, nr. 52. 80 Brief van 28 mei 2013, DB/2013/234 U, p. 2. 76

16

orgaan dit betreft. Tevens is het volgens de NOB in strijd met de rechtszekerheid en het legaliteitsbeginsel om fiscale consequenties te verbinden aan het eindigen van de ANBI-status vanwege het niet voldoen aan de digitale publicatieverplichting voor instellingen die op dat moment wel voldoen aan alle andere voorwaarden.81 Naar mijn mening is het commentaar van de NOB op de aangekondigde wijzigingen terecht. ANBI’s worden streng aangepakt indien ze niet voldoen aan de publicatieverplichting maar verder wel aan alle voorwaarden voldoen. Hier dient mijns inziens een alternatief voor te worden gezocht. Tevens ben ik van mening dat het openbaar maken van gegevens via internet niet direct iets toevoegt aan de transparantie. Tot op heden wordt de ANBI-status toegekend door de belastingdienst en wordt de status kenbaar gemaakt op de website van de belastingdienst.82 Of een instelling daadwerkelijk voor 90% of meer het algemeen nut nastreeft wordt dus al gecontroleerd op het moment dat de ANBI-status wordt verkregen. Ook wordt steekproefsgewijs gecontroleerd of instellingen het algemeen nut nog nastreven. Zo niet, dan wordt de ANBI-status weer ingetrokken en verdwijnt de instelling van de ANBI-lijst op de website van de belastingdienst. Dit systeem is wat mij betreft voldoende transparant om na te kunnen gaan of een instelling daadwerkelijk de ANBI-status heeft. 2.3

De culturele instelling

2.3.1 Het begrip ‘culturele instelling’ De Geefwet heeft tot doel het geefklimaat en het geefgedrag te optimaliseren en oneffenheden in beleid en wetgeving weg te nemen via fiscaal gunstige regels voor ANBI’s en culturele instellingen. In de Geefwet hebben vooral culturele instellingen extra aandacht gekregen: een aantal maatregelen is alleen van toepassing op culturele instellingen. De reden hiervoor is dat maar weinig giften naar culturele instellingen vloeien. Middels de tijdelijke extra ondersteuning van culturele instellingen hoopt de wetgever dat ook deze instellingen een groter giftenaandeel zullen genereren en dat zij in de toekomst een grotere mate van verantwoordelijkheid gaan dragen voor de eigen financiering.83 Met de invoering van de Geefwet is het begrip culturele instelling nieuw in de wet opgenomen. Dit begrip is vastgelegd in artikel 5b, vierde lid, AWR en wordt gedefinieerd als een algemeen nut beogende instelling die zich uitsluitend of nagenoeg uitsluitend richt op cultuur. Om als culturele instelling aangemerkt te kunnen worden dient een ANBI een verzoek in te dienen bij de inspecteur. Het is dus van belang dat de instelling die het verzoek indient reeds de ANBI-status heeft. Op de culturele instelling zijn alle bepalingen van toepassing die ook gelden voor de ‘gewone’ ANBI, zowel in de AWR als in de UR AWR 1994. Een instelling die volgens artikel 5b, derde lid, AWR het algemeen nuttig doel ‘cultuur’ nastreeft, kan aangemerkt worden als ANBI. Wanneer een ANBI zich uitsluitend of nagenoeg uitsluitend (voor 90% of meer) richt op cultuur, zal het verzoek aan de inspecteur voor de status van culturele instelling worden goedgekeurd. Kort samengevat 81

‘Commentaar NOB op voorgenomen wijziging ANBI-regelgeving’, NOB 11 juni 2013 ANBI’s, www.nob.net (zoek op ANBI). 82 www.belastingdienst.nl (zoek op ANBI). 83 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 9.

17

zijn culturele instellingen dus altijd ANBI’s, maar ANBI’s niet altijd culturele instellingen. ANBI’s verkrijgen slechts de status van culturele instelling wanneer de instelling zich voor 90% of meer richt op cultuur. Op het moment dat een instelling de status van culturele instelling heeft verkregen, wordt dit verwerkt in de door de Belastingdienst gepubliceerde ANBI lijst84. Deze lijst is voor iedereen te raadplegen op de website van de Belastingdienst.85 Donateurs kunnen dus zelf nagaan of de gift die zij doen aan een instelling aftrekbaar is. 2.3.2 Het begrip ‘cultuur’ In de memorie van toelichting bij de Geefwet geeft de staatssecretaris aan wat onder cultuur moet worden verstaan. Hierbij merkt hij op dat de beschrijving deels is ontleend aan de Van Dale Groot Woordenboek van de Nederlandse Taal. Het volgende wordt over cultuur opgemerkt:86 ‘Cultuur is het geheel van geestelijke en fysieke voortbrengselen en verworvenheden van een gemeenschap.’ Hieraan wordt toegevoegd:87 Bij cultuur moet het gaan om instellingen die streven naar een hoogwaardig cultuuraanbod dat voor zoveel mogelijk mensen toegankelijk is. Voorbeelden van dergelijke instellingen zijn instellingen die actief zijn in beeldende kunst, bouwkunst, erfgoed, dans, film, letteren, (pop)muziek, (muziek)theater, nieuwe media of vormgeving. Hieronder vallen bijvoorbeeld theatergroepen, schouwburgen, bibliotheken en musea.’ Er zijn veel instellingen die aan cultuur doen, echter bij veel instellingen staat het particulier belang van de leden voorop. Hierbij valt te denken aan (amateur)zangverenigingen, (amateur)toneelverenigingen, literaire leesclubs enzovoort.88 Om deze reden kunnen dergelijke instellingen niet worden aangemerkt als culturele instelling. 2.3.3 Kwalificatie als culturele instelling Mede door het definiëren van het begrip ‘cultuur’ en ‘culturele instelling’ en het geven van voorbeelden verwacht de staatssecretaris weinig tot geen problemen in de uitvoering en ook niet dat de introductie van het begrip culturele instelling zal leiden tot onnodige complexiteit.89 Naar mijn mening roept de omschrijving van het begrip ‘cultuur’ al vragen op omdat deze uitleg niet leidt tot een afbakening van het begrip. Wat wordt precies verstaan onder het aanbieden van een ‘hoogwaardig cultuuraanbod’? De wet eist slechts dat sprake

84

www.belastingdienst.nl (zoek op ANBI). Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 26. 86 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 24. 87 Idem. 88 Idem. 89 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 6, p. 22. 85

18

moet zijn van cultuur en algemeen belang.90 Volgens de staatssecretaris zal de Belastingdienst dit gaan beoordelen aan de hand van een beoordelingskader dat in overleg met het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) wordt opgesteld. Ook is sprake van cultuur wanneer een instelling statutair en feitelijk activiteiten ontwikkelt die gericht zijn op de realisatie van cultureel aanbod en/of het verspreiden van cultuur en/of het beheren en behouden van cultuur. Van belang hierbij is dat het cultuuraanbod voor zoveel mogelijk mensen toegankelijk is.91 Ook het aangesloten zijn bij een relevante brancheorganisatie of het in aanmerking komen voor subsidie op grond van cultuurbeleid van het Rijk, provincie of gemeente kan een indicatie zijn dat sprake is van cultuur.92 Relevante brancheorganisaties zijn onder andere de organisaties waar ons onderzoek op is gericht, namelijk de Vereniging Nederlandse Poppodia en –Festivals, de Vereniging Nederlandse Associatie voor Podiumkunsten, de Nederlandse Museumvereniging en de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties.93 Een lidmaatschap bij een brancheorganisatie leidt echter niet zonder meer tot de status van culturele instelling. Verder kunnen instellingen die als doel hebben het in stand houden van een landgoed waar culturele activiteiten plaatsvinden en instellingen met als doel het onderhouden van een fort of een molen, als culturele instelling worden aangemerkt. Voorbeelden hiervan zijn landgoed Hackfort en fort Spijkerboer of molen de Onrust.94 In de Nota naar aanleiding van het Verslag95 is tot slot nog opgemerkt dat ook private cultuurfondsen, die het particulier belang overstijgen, als culturele instelling kunnen worden aangemerkt wanneer deze fondsen zich (nagenoeg) geheel richten op doelen die volgens de staatssecretaris als cultureel zijn geoormerkt. Of het Prins Bernard Cultuurfonds als culturele instelling kwalificeert zal moeten worden beoordeeld aan de hand van de feiten en omstandigheden van het geval.96 Middels de bestaande ANBI-lijst heeft de belastingdienst zelf beoordeeld welke instellingen, die voor 2012 kwalificeerden als ANBI, vanaf 2012 als culturele instelling kunnen worden aangemerkt. Hoewel de staatssecretaris geen problemen verwacht bij het aanwijzen van culturele instellingen en hij in de Nota naar aanleiding van het Verslag uitgebreid omschrijft wanneer een ANBI als culturele instelling kan kwalificeren, kan naar mijn mening de kwalificatie van een culturele instelling wel degelijk tot problemen leiden. Hierbij kan onder andere gedacht worden aan de situatie waarbij een ANBI meerdere algemeen nuttige doelen beoogd. 97 In een dergelijke situatie zal beoordeeld moeten worden of de instelling zich (nagenoeg) geheel richt op cultuur. Indien dat niet het geval is, is geen sprake van een culturele instelling. Wanneer de instelling zich echter splitst en één van de nieuwe instellingen richt zich (nagenoeg) geheel op cultuur, dan kwalificeert deze nieuwe instelling wel als culturele instelling. Verder kan een complexe situatie ontstaan wanneer bij een ANBI precies 90% van al haar activiteiten algemeen nuttig zijn. Om dan als culturele instelling te kwalificeren moeten de activiteiten 90

‘NOB commentaar op het wetsvoorstel Geefwet en op ANBI’s en andere maatschappelijke organisaties gerichte voorstellen’, NOB 5 oktober 2011, p. 12, www.nob.net (zoek op ANBI’s). 91 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 6, p. 21. 92 Idem. 93 Idem. 94 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 6, p. 22. 95 Idem. 96 Idem. 97 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 6, p. 21.

19

van deze instelling 100% cultureel zijn.98 Deze situaties zullen ongetwijfeld de nodige discussies met zich meebrengen wanneer deze zich in de praktijk voordoen. Met de invoering van het begrip culturele instelling is de staatssecretaris er mijns inziens niet in geslaagd om de wetgeving te vereenvoudigen. Er is weer een begrip ingevoerd dat niet goed afgebakend is. Het levert op dit moment meer vragen op in plaats van dat er duidelijkheid is gecreëerd. Enkel de voorbeelden die de staatssecretaris heeft genoemd zullen geen punt van discussie zijn. In alle gevallen zal in acht moeten worden genomen dat het algemeen belang wordt nagestreefd en niet het particulier belang, maar de discussie of sprake is van ‘hoogwaardig cultuur’ zal bij deze instellingen niet spelen. 2.3.4 Gemeentelijke instellingen In paragraaf 2.2.2 is opgemerkt dat publiekrechtelijke lichamen ex artikel 5b, tweede lid, AWR automatisch worden aangemerkt als ANBI. Er ontstaat echter een probleem wanneer bijvoorbeeld een museum, welke normaal in aanmerking komt voor de status van culturele instelling, onderdeel is van de gemeente. Op grond van artikel 5b, tweede lid, AWR wordt de gehele publiekrechtelijke instelling aangemerkt als ANBI. De belastingdienst neemt dan ook het standpunt in dat gemeentelijke musea niet kwalificeren voor de status van culturele instelling omdat zij een onderdeel vormen van de gemeente en niet zijn ondergebracht in een afzonderlijke rechtspersoon.99 Van Vijfeijken en De Wijkerslooth-Lhoëst vinden dit een discutabel punt.100 Uit de parlementaire geschiedenis blijkt dat het Ministerie van Financiën er vroeger vanuit ging dat het begrip ‘instelling’ en ‘rechtspersoon’ samenvielen.101 Echter, uit eerdere jurisprudentie is gebleken dat de begrippen geen synoniemen van elkaar zijn.102 De discrepantie tussen de begrippen ‘instelling’ en ‘rechtspersoon’ is in de literatuur meerdere malen aan de orde geweest.103 In de wet wordt niet gesproken over ‘rechtspersoon’, maar over een ‘instelling’. In het nieuwe artikel 5b AWR wordt ook weer gesproken over ‘instellingen’. Door de jaren heen heeft de wetgever het begrip ‘instelling’ gebruikt. Van Vijfeijken en De Wijkerslooth-Lhoëst verbinden hieraan de conclusie dat de begrippen ‘instelling’ en ‘rechtspersoon’ niet hetzelfde zijn.104 Tijdens het congres ‘Cultuur, daar geef je om’, kwam de vraag naar voren of de Vriendenstichting van het Van Abbemuseum als culturele instelling kan worden aangemerkt. De belastingdienst meent dat dit niet mogelijk is, omdat het Van Abbemuseum onderdeel is van de gemeente Eindhoven en de gemeente Eindhoven op grond van artikel 5b, tweede lid, AWR de ANBI-status heeft. Dit brengt automatisch met zich mee dat het museum ook de ANBI-status heeft. Indien de Vriendenstichting van het Van Abbemuseum is opgericht ter ondersteuning van een niet gemeentelijk museum, dan kan de vriendenstichting wel als culturele instelling kwalificeren. Deze uitkomst acht ik onwenselijk, nu beide 98

C. Vrieling & H.R. Bruggink, ‘Culturele instellingen’, WPNR 2012/6917, par. 2.2. Dit kwam naar voren tijdens het congres ‘Cultuur, daar geef je om’, gehouden op 21 november 2012 te Theaters Tilburg. 100 Zie Congresbundel ‘Cultuur, daar geef je om’ 2012, p. 12. 101 Kamerstukken II 1976/77, 14 100 H, nr. 7, p. 8. 102 Gerechtshof Leeuwarden 10 april 1972, BNB 1973/33 en Gerechtshof Den Bosch 5 februari 1982, BNB 1983/161. 103 J.E.A.M. van Dijck & I.J.F.A. van Vijfeijken, Instellingen van algemeen nut, Deventer: Kluwer 2005, p. 61. 104 Zie Congresbundel ‘Cultuur, daar geef je om’ 2012, p. 12. 99

20

vriendenstichtingen een museum ondersteunen met een culturele doelstelling. Giften aan beide vriendenstichtingen komen ten goede aan cultuur. Naar mijn mening is het dan ook in strijd met doel en strekking van de wet dat de belastingdienst een gemeentelijk museum weigert aan te merken als culturele instelling. Het feit dat een gemeentelijk museum niet is ondergebracht in een aparte rechtsvorm zou geen verschil in behandeling mogen opleveren. 2.4

Conclusie

In artikel 5b, derde lid, AWR is, met ingang van 1 januari 2012, een limitatieve opsomming opgenomen van wat als algemeen nut moet worden beschouwd. De opsomming is bewust algemeen gehouden zodat ingespeeld kan worden op toekomstige maatschappelijke ontwikkelingen. De verplaatsing van het begrip ‘algemeen nut’ naar de AWR en het opnemen van een limitatieve opsomming van ANBI’s hebben er echter niet toe geleid dat er een uitgebreide parlementaire discussie tot stand is gekomen betreffende de invulling van het begrip ‘algemeen nut’. Dit wordt tot op heden nog overgelaten aan de belastingdienst en de jurisprudentie, met als gevolg dat de meer ingeklede definitie van het begrip uiteindelijk niet tot meer verheldering heeft geleid. Ook in de toekomst blijft het nog een kwestie van aftasten welke instellingen wel en welke instellingen niet kwalificeren als ANBI. Verder kan een ANBI per 1 januari 2012 kwalificeren als culturele instelling. Het begrip ‘culturele instelling’ is nieuw in de wet opgenomen. Ook voor culturele instellingen gelden toetsingscriteriums. Deze toetsing is volgens de staatssecretaris duidelijk. Echter, naar mijn mening kan ook het begrip ‘culturele instelling’ nog tot onnodige complexe situaties en discussies leiden. De toekomst zal dus moeten gaan uitwijzen of de begrippen wel of niet tot de nodige complexiteit gaan zorgen.

21

Hoofdstuk 3 3.1

Faciliteiten in de Geefwet

Inleiding

Sinds de invoering van de Geefwet zijn er verschillende fiscale faciliteiten van kracht die het geefgedrag van belastingplichtigen aan ANBI’s moeten stimuleren. In het wetsvoorstel is hierbij in het bijzonder aandacht besteed aan faciliteiten voor culturele instellingen. Met de nieuwe en aangepaste faciliteiten in de inkomsten- en vennootschapsbelasting wordt er gestreefd naar een grotere mate van zelfstandigheid van culturele instellingen en een kleinere rol van de overheid.105 In dit hoofdstuk wordt stil gestaan bij de fiscale faciliteiten die de Geefwet biedt. In paragraaf 3.2 komen de regelingen uit de Wet op de Inkomstenbelasting 2001 naar voren. Vervolgens worden in paragraaf 3.3 de regelingen uit de Wet Vennootschapsbelasting 1969 besproken en komen in paragraaf 3.4 de faciliteiten uit de Successiewet aan bod. Paragraaf 3.5 sluit af met een conclusie. 3.2

Faciliteiten Wet Inkomstenbelasting 2001

3.2.1 Inleiding Nederland kende een rijke traditie van particuliere vrijgevigheid, waarbij veel particulieren een deel van hun inkomen aan het algemeen nut wilden besteden.106 Echter, door de vele bezuinigingen en de aanhoudende crisis neemt de particuliere vrijgevigheid af. Met name de cultuursector wordt hier hard door getroffen.107 Middels het aanpassen van bestaande faciliteiten en introduceren van nieuwe faciliteiten wil de overheid de particuliere vrijgevigheid aan de cultuursector stimuleren. Het uitgangspunt van de Geefwet met betrekking tot de faciliteiten is niet om grootscheepse verschuivingen in het beleid voor goede doelen of donateurs aan te brengen. Het gaat juist om het optimaliseren van het beleid en om eventuele oneffenheden in beleid en wetgeving weg te nemen.108 Daarbij zijn, met het oog op de bezuinigingen in de culturele sector, faciliteiten geïntroduceerd die uitsluitend gelden voor culturele instellingen. In deze paragraaf wordt eerst stilgestaan bij het begrip gift. Er wordt op de vraag ingegaan wanneer sprake is van een gift. Vervolgens zullen de fiscale faciliteiten uit de Wet IB 2001 worden besproken, waarbij wordt ingegaan op de faciliteiten die zien op alle ‘gewone’ ANBI’s en culturele instellingen en de faciliteiten die uitsluitend gelden voor culturele instellingen. 3.2.2 Gift In de fiscale wetgeving wordt een definitie gegeven van het begrip gift:109 ‘(…) bevoordelingen uit vrijgevigheid en verplichte bijdrage waar geen directe tegenprestatie tegenover staat.’ 105

Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 9. Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 1-2. 107 Daan van Lent, ‘Nederlanders geven minder aan goede doelen – cultuursector de dupe’, NRC 25 april 2013. 108 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 4-5. 109 Artikel 6.33, onderdeel a, Wet IB 2001. 106

22

Uit deze definitie valt af te leiden dat aan drie voorwaarden moet worden voldaan om te kunnen spreken van gift. De voorwaarden luiden als volgt: -

er moet sprake zijn van een verrijking van de ontvanger; er moet sprake zijn van een verarming van de gever; er moet sprake zijn van vrijgevigheid.

De voorwaarde dat de ontvanger moet verrijken hangt nauw samen met de voorwaarde dat de gever moet verarmen. De Hoge Raad heeft in 1972 geoordeeld dat sprake is van een gift wanneer er een ‘waardeverschuiving plaatsvindt uit het vermogen van de gever naar dat van de begiftigde, waardoor het vermogen van de begiftigde wordt vergroot’.110 Wanneer een donateur EUR 100 geeft aan een ANBI, verarmt de donateur met dat bedrag en verrijkt de instelling met hetzelfde bedrag. Het hof Den Haag heeft deze omschrijving van een gift recentelijk nog herhaald in een uitspraak.111 Echter, bij een gift is niet altijd sprake van een verrijking. Hierbij kan gedacht worden aan de situatie waarbij een vrijwilliger kosten van een ANBI voor eigen rekening neemt. De vrijwilliger verarmt, maar de ANBI verrijkt niet. De ANBI wordt niet armer, maar dit is niet hetzelfde als verrijken.112 Voor de giftenaftrek is de gever het uitgangspunt (hij komt voor aftrek in aanmerking), waardoor zijn verarming voldoende is om een gift aan te nemen. Bij de ontvanger, de ANBI, is enkel de vraag aan de orde of de ANBI door de activiteit is gebaat.113 Essentieel bij een gift is tevens de voorwaarde dat sprake moet zijn van vrijgevigheid. Vrijgevigheid betekent dat de donateur een ANBI wil bevoordelen. De donateur is niet verplicht tot het doen van een gift omdat er geen (in)directe tegenprestatie tegenover staat. Er is geen sprake van vrijgevigheid wanneer erfgenamen krachtens testament verplicht zijn tot het doen van een schenking. Doordat bij de erfgenamen de vrijgevigheid ontbreekt, kunnen zij de gift ook niet aftrekken.114 Naar mijn mening is het terecht dat erfgenamen de gift niet in aftrek kunnen nemen. Zij hebben nooit beoogd om de ANBI te bevoordelen en daarbij heeft er bij hen ook geen verarming plaatsgevonden. De erfgenamen nemen enkel de verplichting over welke geschiedt uit het inkomen van de overledene. Uit de wet blijkt dat ook ‘verplichte bijdragen’ als gift kunnen worden aangemerkt. Gedacht moet worden aan kerkelijke belastingen, bijdragen aan levensbeschouwelijke instellingen of contributies aan ANBI’s.115 Bij deze ‘verplichte bijdragen’ wordt niet beoordeeld of sprake is van vrijgevigheid op het moment van betalen, maar op het moment van de aanmelding van de donateur of lid. Van belang is dus dat sprake is van vrijwillige toetreding.116

110

Hoge Raad 12 januari 1972, BNB 1972/44. Gerechtshof Den Haag 3 januari 2012, NTFR 2012/2104. 112 Zie Congresbundel ‘Cultuur, daar geef je om’ 2012, p. 13. 113 Van Dijck & Van Vijfeijken 2005, p. 87. 114 Hoge Raad 27 oktober 1971, BNB 1971/245, Rechtbank Haarlem 2 februari 2009, NTFR 2009/763 en Hof Amsterdam 15 maart 2012, LJN BW1498. 115 Kamerstukken II 1989/90, 21 335, nr. 3, p. 3. 116 Van Dijck & Van Vijfeijken 2005, p. 84. 111

23

Giften zijn niet alleen giften in geld, maar kunnen ook giften in natura zijn. Hierbij kan gedacht worden aan giften van goederen, zoals het schenken van een schilderij aan een museum. Deze giften zijn op dezelfde wijze aftrekbaar als giften in geld.117 3.2.3 Giftenaftrek De giftenaftrek bestaat al sinds de jaren vijftig. In die tijd was de reden voor de invoering van de giftenaftrek dat het de financiële moeilijkheden van ANBI’s zou verlichten.118 Hoewel de financiële nood in de loop van de jaren verdween, bleef de faciliteit, met als doel het stimuleren van giften, bestaan. Sinds de invoering van de giftenaftrek is de faciliteit nagenoeg ongewijzigd gebleven.119 Dit geldt tevens voor de invoering van de Geefwet, welke niet heeft geleid tot een verandering van de giftenaftrek voor ANBI’s.120 De giftenaftrek blijft gelden voor alle ANBI’s en is niet uitsluitend van toepassing op culturele instellingen.121 Om als belastingplichtige gebruik te kunnen maken van de giftenaftrek, dient aan een aantal voorwaarden te zijn voldaan. Bij aftrekbare giften, vastgelegd in artikel 6.32 Wet IB 2001, wordt onderscheid gemaakt tussen periodieke giften en andere giften. 3.2.3.1

Periodieke giften

Een periodieke gift is aftrekbaar wanneer de gift aan een ANBI wordt gedaan, de gift notarieel wordt vastgelegd en de gift voor een periode van minimaal vijf jaar wordt aangegaan. Periodieke giften zijn vaste en gelijkmatige periodieke uitkeringen die eindigen uiterlijk bij overlijden. Deze giften kennen geen drempel of plafond. Tevens zijn periodieke giften onbeperkt aftrekbaar bij de donateur.122 3.2.3.1.1

Vijfjaarstermijn

Om aanspraak te kunnen maken op giftenaftrek bij een periodieke gift dient de gift voor ten minste een looptijd van vijf jaar te zijn aangegaan. Jaarlijks dient dus een vaststaand bedrag te worden uitgekeerd voor een periode van vijf jaar. In veel gevallen betekent dit echter dat de looptijd slechts 4 jaar bedraagt. De eerste termijn vervalt in de meeste gevallen op de dag van het overeenkomen van de periodieke gift. De Hoge Raad heeft beslist dat er dan alsnog is voldaan aan een periodieke gift waardoor deze in zijn geheel aftrekbaar is.123 3.2.3.1.2

Periodieke gift eindigt uiterlijk bij overlijden

Volgens de wet moet een periodieke gift uiterlijk eindigen bij overlijden. Het overlijden is onzeker waardoor de uitkering, met deze voorwaarde, wordt gekoppeld aan een onzekere 117

Besluit minister van Financiën van 6 april 2010, nr. DGB 212/159M, Stcrt. 2010/5728, par. 3.1. Kamerstukken II 2009/10, 32 123 IXB, nr. 9, p. 1 (Brief van de staatssecretaris van Financiën). 119 Minister van Financiën, Evaluatie giftenaftrek 1996-2006, ’s-Gravenhage: Ministerie van Financiën 2009, p. 25. 120 I.J.F.A. van Vijfeijken, ‘De giftenaftrek in de inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting’, WPNR 2012/6917, par. 4.1. 121 De giftenaftrek kan ook gelden voor verenigingen met meer dan 25 leden en die niet aan de vennootschapsbelasting zijn onderworpen, zie artikel 6.32 jo. artikel 6.34 Wet IB 2001. Nu deze scriptie zich richt op culturele instellingen, zal hier verder geen aandacht aan worden besteed. 122 Artikel 6.38 Wet IB 2001. 123 Hoge Raad 2 november 1982, BNB 1983/39. 118

24

gebeurtenis. Het uiterlijk eindigen bij overlijden betreft vaak het overlijden van de donateur. Deze voorwaarde kan wenselijk zijn indien de donateur zijn erfgenamen niet wil belasten met de periodieke verplichting die hij is aangegaan.124 De donateur kan echter ook bepalen dat de looptijd van de periodieke gift toch afgemaakt moet worden. In de schenkingsakte moet dan worden opgenomen dat de periodieke gift pas eindigt bij het overlijden van de erfgenamen van de donateur. De verplichting tot het doen van de periodieke gift kan dus gewoon doorlopen na het overlijden van de donateur. Om de erfgenamen hierin tegemoet te komen heeft Hof Den Haag geoordeeld dat de giftenaftrek ook geldt voor erfgenamen.125 Hierbij heeft het Hof overwogen dat het vrijgevigheidscriterium alleen van belang is bij het aangaan van de verplichting tot het doen van een periodieke gift en niet voor de aftrekbaarheid van de periodieke giften.126 Een periodieke gift eindigt niet alleen bij overlijden. Andere onzekere gebeurtenissen zijn arbeidsongeschiktheid of werkloosheid van de donateur. De staatssecretaris heeft goedgekeurd dat de verplichting tot het doen van een periodieke gift vervalt indien deze onzekere gebeurtenissen zich voordoen.127 Dit geldt ook ingeval van faillissement van de instelling of als de instelling de ANBI-status verliest. Hierbij geldt als voorwaarde dat de donateur niet of nauwelijks invloed heeft gehad op de hiervoor genoemde situaties. De beëindiging van de verplichting geldt alleen voor toekomstige termijnen en kan niet herroepen worden voor reeds betaalde termijnen.128 3.2.3.1.3

Notariële akte

In het kader van administratieve lastenverlichting en het beperken van bijkomende kosten bij een schenking, is de staatssecretaris voornemens het vastleggen van de gift in een notariële akte niet langer verplicht te stellen.129 De staatssecretaris heeft in zijn brief van 28 mei 2013 aangegeven dat periodieke giften, die via een schenkingsovereenkomst tussen gevende en ontvangende partij worden vastgelegd, per 1 januari 2014 fiscaal aftrekbaar zijn. Dit is naar mijn mening een positieve ontwikkeling, nu dit de drempel tot het doen van een periodieke gift aan een ANBI kan verlagen. Tevens is het verlagen van de drempel tot het doen van een periodieke gift in lijn met het doel van de Geefwet, namelijk het stimuleren van particuliere vrijgevigheid aan culturele instellingen. Ook de NOB kijkt positief tegen het alternatief voor een notariële akte aan. Echter, de NOB merkt wel nadrukkelijk op dat het om een alternatief moet gaan en dat bij ingewikkeldere periodieke schenkingen schenkers en begiftigden nog steeds behoefte kunnen hebben aan notariële begeleiding en een notariële akte.130 De NOB is dan ook de mening toegedaan dat de notariële akte en schenkingsovereenkomst naast elkaar moeten blijven bestaan.131 124

Zie Congresbundel ‘Cultuur, daar geef je om’ 2012, p. 15. Hof Den Haag 28 december 2011, LJN BV6997, rechtsoverweging 7.2.5. 126 Idem. 127 Besluit van 6 april 2010, nr. DGB2010/1594M, Stcrt. 2010, 5728. 128 Idem. 129 Brief van 18 september 2012, AFP2012/597, p. 9. 130 Hierbij kan gedacht worden aan een schenking van een kunstwerk of schenking van grotere bedragen. 131 ‘Commentaar NOB op voorgenomen wijziging ANBI-regelgeving’, NOB 11 juni 2013 ANBI’s, www.nob.net (zoek op ANBI). 125

25

3.2.3.2

Andere giften

‘Andere giften’ worden ook wel aangeduid als ‘gewone giften’. Een gewone gift is aftrekbaar wanneer deze aan een ANBI wordt gedaan en minimaal EUR 60 of 1% van het verzamelinkomen bedraagt en maximaal 10% van dit inkomen.132 De gewone gift kent een drempel en een plafond. De wetgever heeft deze beperking in de wet opgenomen om de uitvoeringslast voor de belastingdienst te beperken. Hierbij speelt met name de drempel een belangrijke rol, deze was ingevoerd om het werkbaar te houden voor de belastingdienst.133 In tegenstelling tot de periodieke gift, kent de gewone gift dus een aftrekbeperking. 3.2.3.3

Periodieke giften versus andere giften

Kijkend naar de voorwaarden van de periodieke gift en gewone gift, kan geconcludeerd worden dat er een verschil bestaat tussen de aftrekbaarheid van periodieke giften en gewone giften. Dit verschil bestaat sinds de invoering van de periodieke gift in 1984. Naar de mening van de wetgever is het verschil in aftrekbaarheid gerechtvaardigd omdat periodieke giften een vaste inkomensstroom betekenen voor ANBI’s.134 Een periodieke gift is dus van groter belang voor de ANBI’s dan een gewone gift. Dit verklaart dat de regelgeving over de periodieke gift aantrekkelijker is. Door geen inkomensafhankelijke drempel, noch een inkomensafhankelijk plafond te hanteren, voert de wetgever naar mijn mening een zeer ruimhartig beleid voor periodieke giften. Het onderscheid tussen periodieke giften en andere giften gaat ten koste van de eenvoud van de regelgeving. Vrieling en Bruggink geven om die reden de wetgever in overweging de drempels voor aftrek van eenmalige giften te laten vervallen. Ook zijn zij de mening toegedaan dat het onderscheid tussen periodieke giften en andere giften kunnen vervallen.135 Verder heeft Van Vijfeijken aangegeven, in haar aanbevelingen voor de Geefwet, dat periodieke giften en gewone giften hetzelfde behandeld moeten worden om zo het geven te stimuleren.136 Van Vijfeijken heeft hierbij opgemerkt dat een ongelimiteerde giftenaftrek principieel niet onjuist is, maar dat het wel erg ruim is.137 Mijn voorkeur gaat uit naar een ongelimiteerde giftenaftrek voor zowel de gewone gift als de periodieke gift. Door geen drempel en plafond meer te hanteren, vereenvoudigd de regelgeving. Tevens sluit een ongelimiteerde giftenaftrek naar mijn mening beter aan bij het doel van de Geefwet, namelijk het stimuleren van particuliere vrijgevigheid aan culturele instellingen. De wetgever heeft er echter toch weer voor gekozen, ondanks de kritiek in de literatuur op het onderscheid tussen gewone en periodieke giften, om de giftenaftrek bij invoering van de Geefwet niet te veranderen.

132

Artikel 6.39, lid 1, Wet IB 2001. De periodieke giftenaftrek bij giften aan een vereniging die niet aan vennootschapsbelasting is onderworpen en ten minste 25 leden heeft, blijft in deze scriptie onbesproken. 133 Kamerstukken II 1999/00, 26 728, nr. 122, p. 21. 134 Kamerstukken II 1998/99, 26 727, nr. 3, p. 266-267. 135 C. Vrieling & H.R. Bruggink, ‘Culturele instellingen’, WPNR 2012/6917, par. 3.1. 136 I.J.F.A. van Vijfeijken, ‘Belastingrecht Actueel’, WPNR 2011/6987. 137 Idem.

26

3.2.4 Multiplier Met de invoering van de Geefwet is de giftenaftrek toch enigszins gewijzigd. Deze wijziging ziet alleen op giften aan culturele instellingen en is vastgelegd in artikel 6.39a Wet IB 2001. De nieuwe faciliteit, ook wel de multiplier genoemd, is ingevoerd ter stimulering van fondswerving door culturele instellingen.138 De faciliteit geeft particuliere donateurs de mogelijkheid om de aftrek van hun gift aan culturele instellingen met 25% te verhogen, tot een maximum van EUR 1.250.139 Dit houdt in dat wanneer een donateur een gift doet van EUR 100, deze donateur EUR 125 in aftrek mag nemen, rekening houdende met de drempel bij eenmalige giften. Als gevolg van de maximale verhoging van de giftenaftrek van EUR 1.250, bedraagt het maximale bedrag waarop de multiplier van toepassing kan zijn EUR 5.000. De multiplier geldt zowel voor de periodieke gift als voor de eenmalige gift. Bij eenmalige giften leidt de multiplier ertoe dat deze de drempel van 1% van het verzamelinkomen sneller overschrijden. Om te voorkomen dat de verhoging van de giftenaftrek teniet wordt gedaan door het plafond van 10%, wordt bij eenmalige giften ook het plafond verhoogd met de feitelijk gehanteerde multiplier.140 Bij de invoering van de multiplier is aangegeven dat het een tijdelijke regeling tot en met 2016 zou zijn.141 Tevens werd vermeld dat de regeling is voorgelegd aan de Europese Commissie om te beoordelen of sprake is van Staatssteun aan culturele instellingen. Onlangs is door de Europese Commissie bevestigd dat geen sprake is van Staatssteun. Hierdoor kunnen particuliere donateurs daadwerkelijk gebruik gaan maken van de multiplier. Omdat voor het jaar 2012 onzeker was of gebruik kon worden gemaakt van de multiplier, heeft de staatssecretaris aangekondigd dat de multiplier een jaar langer kan worden toegepast.142 Particulieren kunnen nu tot en met 2017 gebruik maken van het extra belastingvoordeel voor giften aan culturele instellingen. Het verlengen van de multiplier met een jaar betekent ook dat het voor donateurs mogelijk is om periodieke giften, gedaan in 2013, volledig onder de multiplier te schenken. Ondanks dat de multiplier met een jaar is verlengd, blijft sprake van een tijdelijke regeling. Dit schept bij de staatssecretaris de verwachting dat culturele instellingen deze stimuleringsregel optimaal zullen inzetten om donateurs aan zich te binden. Na vijf jaar zullen deze culturele instellingen dan voldoende verdiencapaciteit hebben ontwikkeld om in de toekomst op eigen benen te kunnen staan.143 De multiplier is een interessant instrument nu culturele instellingen in steeds grotere mate verantwoordelijk zijn voor hun eigen inkomsten. Er is echter veel kritiek geuit op de multiplier. Het meest steekhoudende bezwaar is volgens Van Vijfeijken dat de fiscale tegemoetkoming wordt gegeven aan de donateur en niet aan de culturele instelling, waardoor het ongewis is of het met de multiplier gemoeide bedrag wel op de juiste plaats terecht komt. Door Van Vijfeijken wordt terecht de vraag gesteld waarom er 138

Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 8. Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 10. 140 W.G. van Vliet, ‘De Geefwet gewogen’, KWEP 2012/39, par. 4. 141 Artikel 10b.1 Wet IB 2001. 142 Ministerie van Financiën, ‘Definitieve goedkeuring van EC voor extra belastingvoordeel cultuurgiften’, Nieuwsbericht van 20 maart 2013. 143 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 6, p. 29. 139

27

niet iets is verzonnen dat direct fiscaal tegemoet komt aan de culturele instellingen in plaats van aan de donateurs.144 Door de invoering van de multiplier wordt het schenken aan culturele instellingen aantrekkelijker gemaakt voor donateurs, maar het blijft onzeker of donateurs zich hier ook daadwerkelijk door laten beïnvloeden. Het blijft ook de vraag of donateurs hun schenking aan culturele instellingen zullen aanvullen tot het bedrag dat ze netto zouden betalen indien de multiplier niet zou zijn ingevoerd. Een ander kritiekpunt is dat voor alle donateurs die zich al voor 2012 hebben verbonden tot een periodieke gift, de multiplier enkel leidt tot een voordeel voor de portemonnee van de donateurs.145 Een periodieke gift kan niet tussentijds worden verhoogd, waardoor het uitgesloten is dat de culturele instellingen grotere giften zullen ontvangen. De staatssecretaris heeft hier duidelijk niet bij stilgestaan. Al met al kan geconcludeerd worden dat de multiplier in de eerste plaats voor de gevers een voordeel oplevert. Afgewacht zal moeten worden in hoeverre de multiplier een voordeel oplevert voor de instellingen zelf. 3.2.5 Aftrek vrijwilligersvergoeding Bij brief van 8 juli 2011146 is aangekondigd dat de aftrek vrijwilligersvergoeding, in het kader van de Geefwet, wettelijk zal worden vastgelegd.147 De opname van de aftrek vrijwilligersvergoeding is een codificatie van ontwikkelingen in de jurisprudentie148 en de toezeggingen van de staatssecretaris volgend uit zijn brief van 10 juni 2011.149 Met de invoering van de Geefwet is de aftrek vrijwilligersvergoeding vastgelegd in artikel 6.36 Wet IB 2001. Vrijwilligers, die zich inzetten voor een ANBI, kunnen op grond van het nieuwe wetsartikel giftenaftrek claimen in de inkomstenbelasting voor een vrijwilligersvergoeding waarvan is afgezien. Om deze aftrek daadwerkelijk te kunnen claim dient aan de volgende voorwaarden te worden voldaan:150 -

-

de ANBI moet een verklaring hebben afgegeven waaruit blijkt dat de belastingplichtige zich heeft ingezet als vrijwilliger als bedoeld in artikel 2, zesde lid, Wet LB 1964; de vrijwilliger aanspraak kan maken op de in de verklaring genoemde vergoeding; de ANBI bereid en in staat is die vergoeding uit te keren; en de vrijwilliger de vrijheid heeft over die vergoeding te beschikken.

Het afgeven van een vrijwilligersverklaring door een ANBI kan bijvoorbeeld door middel van vrijwilligersovereenkomsten, convenanten of een schriftelijke verklaring. Bij het aanspraak 144

I.J.F.A. van Vijfeijken, ‘De giftenaftrek in de inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting’, WPNR 2012/6917, par. 2. 145 I.J.F.A. van Vijfeijken, ‘De giftenaftrek in de inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting’, WPNR 2012/6917, par. 2. 146 Kamerstukken II 2010/11, 31 066, nr. 108, p 3. 147 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 7. 148 Rechtbank Arnhem 19 april 2011, AWB 10/01207, LJN: BQ4394, Hoge Raad 1 november 1989, BNB1989/337. 149 Brief van 10 juni 2011, nr. DGB/2011/3500 U. 150 Artikel 6.36, eerste lid, onderdeel a t/m d, Wet IB 2001.

28

kunnen maken op een vergoeding ligt de bewijslast bij de vrijwilliger. De vrijwilliger moet tegenover de Belastingdienst aannemelijk kunnen maken dat er een reële aanspraak bestaat op de vergoeding.151 Indien geen reële aanspraak op een vergoeding bestaat, kan geen sprake zijn van een aftrekbare gift. In dat geval is geen sprake van verarming van de vrijwilliger en kan de vrijgevigheid ook niet worden vastgesteld. De derde voorwaarde houdt in dat de ANBI bereid en in staat moet zijn die vergoeding uit te keren. Wanneer aan deze voorwaarde niet wordt voldaan door de ANBI kan de vrijwilliger geen aanspraak maken op een reële vergoeding en is er geen sprake van een verarming.152 Tot slot dient de vrijwilliger vrijelijk over de vergoeding te kunnen beschikken. Het vrijelijk over de vergoeding kunnen beschikken leidt ertoe dat sprake is van een verarming bij de vrijwilliger. Wanneer vooraf vaststaat dat de vrijwilliger de vergoeding niet mag behouden, wordt niet voldaan aan de laatste voorwaarde. De vrijwilliger kan dan niet vrijelijk over de vergoeding beschikken.153 Ook is geen sprake van beschikkingsvrijheid wanneer vooraf wordt afgestemd dat wordt afgezien van de vergoeding.154 Een vrijwilliger kan er ook voor kiezen af te zien van de vergoeding voor gemaakte kosten. Hierbij neemt de vrijwilliger de kosten voor eigen rekening. Van belang is dat het kosten betreft die naar algemeen aanvaarde maatschappelijke opvattingen behoren te worden vergoed.155 Deze open norm, afkomstig uit een arrest van de Hoge Raad156, doet dienst om extreme gevallen te bestrijden, bijvoorbeeld om te voorkomen dat iemand de kosten van aanschaf van een computer in aanmerking zou willen nemen terwijl deze computer slechts gedeeltelijk gebruikt wordt voor werkzaamheden voor de instelling. Wanneer een vrijwilliger afziet van een vergoeding voor gemaakte kosten, verarmt de vrijwilliger, maar is er geen sprake van een verrijking van de ANBI. De ANBI verarmt alleen niet.157 Dit neemt echter niet weg dat de kosten voor de vrijwilliger toch aftrekbaar zijn in de inkomstenbelasting. Het codificeren van de regeling aftrek vrijwilligersvergoeding met ingang van 2012 heeft geen verandering met zich meegebracht voor ANBI’s. Met het opnemen van de voorwaarden in de wet, is naar mijn mening de regelgeving omtrent de aftrek vrijwilligersvergoeding juist verduidelijkt. Er kan geen misverstand meer ontstaan over de voorwaarden waaraan moet worden voldaan om de aftrekbaarheid van de gift te realiseren. Met het codificeren van deze regeling worden discussies over de voorwaarden en het beleid van de belastinginspecteurs in de toekomst voorkomen. 3.2.6 Negatieve giftenaftrek In de Geefwet is tot slot een antimisbruik regeling opgenomen. Het betreft de negatieve giftenaftrek, vastgelegd in artikel 3.139, onderdeel e, Wet IB 2001. De regeling houdt in dat 151

Rechtbank Leeuwarden 29 mei 2012, LJN: BW7402. Gerechtshof Leeuwarden 11 oktober 2011, LJN: BT7508, Rechtbank Arnhem 19 april 2011, LJN: BQ4394. 153 Rechtbank Zeeland-West-Brabant 22 januari 2013, nr. AWB 12/2253, Rechtbank Arnhem 19 april 2011, LJN: BQ4394. 154 Rechtbank Leeuwarden 29 mei 2012, LJN: BW7402. 155 Artikel 6.36, lid 2, Wet IB 2001. 156 Hoge Raad 7 juni 1978, BNB 1978/186. 157 Zie paragraaf 3.2.2. 152

29

het herroepen van een gift waarvoor eerder in de inkomstenbelasting een persoonsgebonden aftrek is genoten, tot een belaste bate zal leiden. Het bedrag dat door de donateur wordt terugontvangen als gevolg van het herroepen van de eerdere gift dan wel als gevolg van het vervullen van een ontbindende voorwaarde, wordt in de heffing van box 1 betrokken en aldus belast. In de literatuur wordt de invoering van de negatieve giftenaftrek toegejuicht.158 Van Vijfeijken stelt dat het haar een raadsel is waarom de wetgever er zo lang over heeft gedaan om voor deze gevallen een wettelijke regeling op te nemen. Houwer en Bruggink159 staan ook positief tegenover de invoering van de negatieve giftenaftrek, maar hebben nog wel een paar kritische kanttekeningen. Zo zijn zij van mening dat het woord ‘bedrag’ veranderd moet worden in het woord ‘hetgeen’ en dat het woord ‘schenking’ in artikel 3.139, onderdeel e, Wet IB 2001 vervangen zou moeten worden door het ruimere begrip ‘gift’. Zij menen dat daarmee toekomstige discussie kan worden voorkomen. Net als Van Vijfeijken, Houwer en Bruggink juich ook ik de negatieve giftenaftrek toe. Hoewel het wellicht niet veel voorkomt dat een gift wordt herroepen, is het in die gevallen dat het zich wel voordoet rechtvaardig dat de heffing hierbij aansluit. 3.3

Faciliteiten Vennootschapsbelasting 1969

3.3.1 Inleiding Een belangrijke doelstelling van de Geefwet is de ruimte voor ondernemende ANBI’s te vergroten. De invoering van de Geefwet heeft de wetgever dan ook aangegrepen om de faciliteiten in de vennootschapsbelasting aan te passen en deze meer toe te spitsen op de door de wetgever bedoelde doelgroepen.160 Deze aanpassingen hebben geleid tot de introductie van nieuwe faciliteiten en aanpassingen bij bestaande faciliteiten. Met de nieuwe en aangepaste faciliteiten wordt enerzijds het geven aan culturele instellingen gestimuleerd en anderzijds wordt het ondernemerschap bevordert. Culturele instellingen kunnen, naast de faciliteiten die specifiek zijn toegespitst op culturele instellingen, ook gebruik maken van de algemene faciliteiten voor ANBI’s. In de volgende paragrafen zullen al deze faciliteiten worden behandeld. 3.3.2 Giftenaftrek Net als de inkomstenbelasting bevat de vennootschapsbelasting de faciliteit giftenaftrek, vastgelegd in artikel 16, eerste lid, Wet Vpb 1969. Op grond van de giftenaftrek kunnen bedrijven giften aan ANBI’s in aftrek brengen op de winst. Met de invoering van de Geefwet heeft de wetgever getracht de giftenaftrek in de vennootschapsbelasting aantrekkelijker te 158

I.J.F.A. van Vijfeijken, ‘De giftenaftrek in de inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting’, WPNR 2012/697, par. 6 en F. Houwer & H.R. Bruggink, ‘Geefwet dicht bestaande omissie in de Wet IB 2001 omtrent onherroepelijke schenking’, FBN 2011/59. 159 F. Houwer & H.R. Bruggink, ‘Geefwet dicht bestaande omissie in de Wet IB 2001 omtrent onherroepelijke schenking’, FBN 2011/59. 160 S.A. Stevens, ‘De regels voor ANBI’s in de vennootschapsbelasting per 1 januari 2012, WPNR 2012/6917, par. 1.

30

maken. De reden hiervoor is de belangrijke rol die het bedrijfsleven kan spelen binnen sectoren die door bezuinigingen worden geraakt. Voor 2012 kende de giftenaftrek in de vennootschapsbelasting een drempel van EUR 227, deze is met ingang van de Geefwet komen te vervallen. Verder is het maximale bedrag aan aftrekbare giften voor ANBI’s, en dus ook voor culturele instellingen, verhoogd van 10% naar 50% van de winst, waarbij het totaal aan aftrekbare giften per jaar niet meer mag bedragen dan EUR 100.000.161 Op het eerste gezicht lijken deze aanpassingen een verruiming van de giftenaftrek voor bedrijven te impliceren. Echter, voor ‘grote’ bedrijven die gebruik maken van de giftenaftrek kan de toevoeging van het plafond van EUR 100.000 een verslechtering betekenen. Hiervan is sprake wanneer bedrijven onder de regeling tot 2012 meer dan EUR 100.000 in aftrek konden nemen.162 Uit de Nota naar aanleiding van het Verslag kan worden afgeleid dat de staatssecretaris de grens van EUR 100.000 heeft ingevoerd wegens de beperkte budgettaire ruimte. De staatssecretaris merkt echter twee regels verder op dat uit onderzoek is gebleken dat het aantal aftrekbare giften van meer dan EUR 100.000 zeer beperkt is.163 Bij de invoering van het plafond kan ook de vraag gesteld worden of ondernemingen hierdoor minder gaan schenken. Wanneer dit het geval is wordt eerder gesproken van een beperking dan van een verruiming.164 Verder menen Vrieling en Bruggink dat het omwille van de eenvoud aan te raden is het plafond te laten vervallen.165 Ik sluit mij bij deze mening aan. De toevoeging van het plafond maakt de wetgeving enkel onoverzichtelijker, terwijl het eigenlijk niets toevoegt nu uit onderzoek is gebleken dat het aantal aftrekbare giften van meer dan EUR 100.000 beperkt is. Het ontstaan van een probleem voor het budget is er mijns inziens dan ook niet. Bovendien is de regeling vooral bedoeld om het geefgedrag van ondernemingen in het midden- en kleinbedrijf te stimuleren.166 3.3.3 Multiplier In de vennootschapsbelasting is ter stimulering van fondswerving door culturele instellingen, net als in de inkomstenbelasting, de multiplier geïntroduceerd. Middels deze faciliteit wordt het doneren aan culturele instellingen aantrekkelijker gemaakt voor bedrijven. Voor de vennootschapsbelasting houdt de multiplier in dat bij giften aan culturele instellingen, bedrijven meer aftrek kunnen claimen. De multiplier is vastgelegd in artikel 16, derde lid, Wet Vpb 1969 en bedraagt 50% van de giften die aan culturele instellingen zijn gedaan met een maximum van EUR 2.500. Dit betekent dat een onderneming die een gift doet van EUR 5.000 maximaal profiteert van de multiplier. Met het invoeren van de multiplier heeft het kabinet beoogt het ondernemerschap bij culturele instellingen extra te stimuleren. In beginsel zou de multiplier voor een periode van vijf jaar gelden en per 1 januari 2017 vervallen, zoals vastgelegd in artikel 35 Wet Vpb 1969. Echter, in maart 2013 is beslist dat de faciliteit met een jaar verlengd wordt en dus tot en met het jaar 2017 van toepassing is. Een van de redenen 161

Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 5. S.A.M. de Wijkerslooth-Lhoëst, ‘De Geef- en Neemwet: fiscale maatregelen 2012 voor ANBI’s, stichtingen en verenigingen’, FTV 2011/11, par. 2.5. 163 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 6, p. 16. 164 I.J.F.A. van Vijfeijken, ‘De giftenaftrek in de inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting’, WPNR 2012/697, par. 7. 165 C. Vrieling & H.R. Bruggink, ‘Culturele instellingen’, WPNR 2012/6917, par. 3.2.1. 166 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 6, p. 16. 162

31

hiervoor is dat de multiplier was voorgelegd aan de Europese Commissie in verband met eventuele staatssteun en de Europese Commissie de multiplier pas op 20 maart 2013 heeft goedgekeurd.167 Bedrijven kunnen nu gebruik maken van de multiplier zonder dat de kans bestaat dat ze het belastingvoordeel, behaald met het toepassen van de multiplier, moeten terug betalen.168 Met de invoering van de multiplier levert de giftenaftrek in de vennootschapsbelasting een verruiming op. Echter, net als bij de inkomstenbelasting had de staatssecretaris er naar mijn mening voor moeten kiezen om het bedrag dat extra aan aftrek is geclaimd terug te laten vloeien naar de culturele instellingen. Op dit moment is het niet zeker of de culturele instellingen daadwerkelijk meer inkomsten zullen genereren of dat het voordeel blijft hangen bij de bedrijven. 3.3.4 Integrale belastingplicht De integrale belastingplicht is een van de faciliteiten die speciaal voor culturele instellingen in het leven is geroepen. De faciliteit geeft culturele instellingen de mogelijkheid om te opteren voor de integrale belastingplicht.169 Stichtingen en verenigingen zijn op grond van artikel 2, eerste lid, onderdeel e, Wet Vpb 1969 subjectief belastingplichtig indien en voor zover zij een onderneming drijven. Daardoor kan er binnen een stichting sprake zijn van een belast ondernemingsdeel en een onbelast niet-ondernemingsdeel. Indien in het onbelaste deel exploitatietekorten optreden, mogen deze niet worden verrekend met eventuele winsten uit het ondernemingsdeel.170 Veel culturele instellingen hebben naast hun culturele activiteiten ook commerciële activiteiten. Met de opbrengst van de commerciële activiteiten proberen culturele instellingen de financiële tekorten van de culturele activiteiten te dekken. Door de commerciële activiteiten zijn de culturele instellingen belastingplichtig ex artikel 2, eerste lid, onderdeel e, Wet Vpb 1969 waardoor de winst, die met de commerciële activiteiten is behaald, wordt belast. Wanneer een culturele instelling opteert voor integrale belastingplicht, wordt deze instelling geacht haar onderneming met haar gehele vermogen te drijven. De winst die voortvloeit uit het ondernemingsgedeelte (bijvoorbeeld een museumwinkel) kan een culturele instelling dan verrekenen met de exploitatietekorten uit het nietondernemingsgedeelte (het museum).171 Hiermee wordt bewerkstelligd dat de winstdrempel ex artikel 6, eerste lid, Wet Vpb 1969 (EUR 15.000 per jaar, dan wel EUR 75.000 per 5 jaar) minder snel bereikt wordt. De mogelijkheid om als culturele instelling ondernemend te opereren wordt dus sterk gestimuleerd middels deze faciliteit. Culturele instellingen worden in staat gesteld om hun verliezen uit het niet ondernemingsdeel te verrekenen met winsten uit het ondernemingsdeel, wat er weer toe leidt dat culturele instellingen meer profiteren van de vrijstelling van heffing van vennootschapsbelasting.

167

Ministerie van Financien, ‘Definitieve goedkeuring van EC voor extra belastingvoordeel cultuurgiften’, Nieuwsbericht van 20 maart 2013. 168 Zie ook 3.2.4. 169 Artikel 2, lid 9, Wet Vpb 1969. 170 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 6 (MvT). 171 C. Vrieling & H.R. Bruggink, ‘Culturele instellingen’, WPNR 2012/6917, par. 3.2.2.

32

Voor de toepassing van de integrale belastingplicht dient aan een aantal voorwaarden te zijn voldaan. De culturele instelling dient het verzoek om te opteren voor integrale belastingplicht binnen zes maanden na afloop van het boekjaar waarop het verzoek betrekking heeft, in te dienen bij de inspecteur. De inspecteur beslist op het verzoek bij een voor bezwaar vatbare beschikking. Indien de inspecteur beslist dat integrale belastingplicht wordt toegestaan, geldt de optie integrale belastingplicht voor een periode van minimaal tien jaar of een veelvoud daarvan.172 Opzegging is alleen mogelijk bij een veelvoud van tien jaar na het einde van het jaar waarvoor het verzoek voor het eerst is ingewilligd.173 De wetgever heeft een periode van tien jaar aan de integrale belastingplicht verbonden om te voorkomen dat misbruik van de faciliteit wordt gemaakt. Op deze manier is geprobeerd te voorkomen dat de instellingen in een jaar met tekorten in het niet-ondernemingsdeel opteren voor integrale belastingplicht en in een jaar met overschotten in het niet-ondernemingsdeel terugkeren naar de gedeeltelijke belastingplicht. Naar mijn mening is het terecht dat de wetgever een periode heeft vastgesteld voor het aangaan van de integrale belastingplicht. Echter, ik vraag mij af waarom de wetgever deze periode niet gelijk heeft gesteld met de periode van de subjectieve winstvrijstelling, namelijk een periode van vijf jaar. Het hanteren van dezelfde periodes komt naar mijn mening ten goede aan de eenvoud van de regelgeving. Tot slot geldt de faciliteit enkel voor culturele instellingen. Dit is opmerkelijk, omdat alle ANBI’s in zwaar weer verkeren. De staatssecretaris is echter toch van mening dat het onderscheid gerechtvaardigd is doordat de culturele sector relatief het hardst wordt getroffen door de bezuinigingen.174 Van ongelijke behandeling tussen culturele instellingen en ANBI’s is naar de mening van de staatssecretaris dus geen sprake. 3.3.5 Bestedingsreserve De bestedingsreserve is geen nieuwe faciliteit, maar is met de invoering van de Geefwet aangepast. Zo werd tot 1 januari 2012 gesproken over de herbestedingsreserve in plaats van de bestedingsreserve. De term herbestedingsreserve impliceerde dat de reserve alleen aangewend kon worden voor vervanging van bedrijfsmiddelen, terwijl de regeling juist is bedoeld voor nieuwe investeringen en projecten.175 Op de herbestedingsreserve kon een beroep gedaan worden door instellingen waarbij een algemeen maatschappelijk belang of een sociaal belang op de voorgrond stond. De zogenoemde herbestedingsreserve had tot doel 176: ‘te voorkomen dat professionele culturele instellingen zoals toneelgezelschappen, orkesten en musea en andere stichtingen of verenigingen waarbij een algemeen maatschappelijk of sociaal belang op de voorgrond staat, zoals scouting, dorpshuizen, amateursportverenigingen en toneelverenigingen, ongewild tegen belastingheffing op zouden lopen. Dit zou zich kunnen voordoen wanneer zij overschotten in het ene jaar behalen, terwijl die geoormerkt zijn voor specifieke investeringen in een volgend jaar. Hierbij kan gedacht worden aan de aanschaf van nieuwe instrumenten, een aanbouw, een tentoonstelling of een toernooi’. 172

Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 18. Artikel 2, lid 9, laatste volzin Wet Vpb 1969. 174 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 6, p. 17. 175 Kamerstukken II 2011/12, 33 003, nr. 3, p. 17. 176 Kamerstukken II 2011/12, 33 003, nr. 3, p. 17. 173

33

Op grond van de herbestedingsreserve was het mogelijk winsten te reserveren ten behoeve van kosten in de komende drie jaren voor investeringen in bedrijfsmiddelen en voor projecten waarvoor het lichaam naar verwachting een verlies zou maken. Echter, op het moment dat ook de woningcorporaties het standpunt innamen dat zij een herbestedingsreserve konden vormen, werd aanpassing van de faciliteit noodzakelijk. De wetgever achtte het onwenselijk dat de woningcorporaties een beroep konden doen op de herbestedingsreserve.177 De wijzigingen per 1 januari 2012 hebben als doel de toepassing van de herbestedingsreserve meer toe te spitsen op de doelgroep. Dit gebeurt door duidelijker te omschrijven welke organisaties en instellingen de regeling kunnen toepassen.178 In artikel 12 Wet Vpb 1969 is vastgelegd dat de bestedingsreserve geldt voor enerzijds culturele instellingen zoals bedoeld in artikel 5b, vierde lid, AWR en anderzijds voor verenigingen en stichtingen die een sociaal belang behartigen en de winst hoofdzakelijk realiseren door de inzet van vrijwilligers. Door uitsluitend culturele instellingen en sociaal belang behartigende instellingen op te nemen, kunnen instellingen die een ander algemeen belang dan cultuur behartigen geen bestedingsreserve vormen. De reden waarom de ‘gewone’ ANBI wordt uitgesloten is niet geheel duidelijk. Door het uitsluiten van de ‘gewone’ ANBI ontstaat ongelijkheid in behandeling van culturele instellingen en ANBI’s. Ik ben het dan ook met Vrielink en Bruggink179 eens dat deze ongelijkheid de regeling er niet eenvoudiger op maakt. Mijns inziens zou de wetgever er goed aan doen om de bestedingsreserve op dit punt aan te passen. De gedachte die ook speelt is om de regeling in haar geheel af te schaffen.180 De regering heeft echter niet gekozen om de regeling in zijn geheel af te schaffen, omdat zij verwacht dat als gevolg van de bezuinigingen en de teruglopende ledenaantallen door de beoogde doelgroep meer gebruik zal worden gemaakt van de bestedingsreserve.181 In artikel 12, tweede lid, Wet Vpb 1969 is de toepassing van de bestedingsreserve aantrekkelijker gemaakt door de termijn van reserveren te verruimen van drie naar vijf jaar. Het voordeel van de verlenging van de termijn is dat het instellingen meer financiële armslag geeft en dat er ook voor grotere projecten langer kan worden gespaard. De termijn van vijf jaar sluit tevens aan bij de minimale afschrijvingstermijn voor bedrijfsmiddelen.182 Daarnaast kon in de oude regeling een reserve slechts worden gevormd indien en voorzover een project bij een lichaam tot een verlies zou leiden. Deze eis is komen te vervallen per 1 januari 2012. Het is voldoende dat de kosten worden gereserveerd voor een project. Verder is in artikel 12 Wet Vpb 1969 per 1 januari 2012 nog opgenomen dat investeringen in bedrijfsmiddelen die hoofdzakelijk ter beschikking worden gesteld aan derden zijn uitgesloten.183 Wanneer instellingen gebruik maken van de bestedingsreserve kunnen de winsten naar de toekomst worden geschoven. De dotaties aan de bestedingsreserve leiden in beginsel tot 177

Kamerstukken II 2011/12, 33 003, nr. 17, p. 9-10. Kamerstukken II 2011/12, 33 003, nr. 3, p. 17. 179 C. Vrieling & H.R. Bruggink, ‘Culturele instellingen’, WPNR 2012/6917, par. 3.2.3. 180 Kamerstukken II 2011/12, 33 003, nr. 3, p. 17. 181 Kamerstukken II 2011/12, 33 003, nr. 10, p. 32-33. 182 Kamerstukken II 2011/12, 33 003, nr. 3, p. 83. 183 S.A. Stevens, ‘De regels voor ANBI’s in de vennootschapsbelasting per 1 januari 2012’, WPNR 2012/6917, par. 4.5. 178

34

uitstel van de heffing van vennootschapsbelasting en kunnen, indien de bestedingsreserve conform de voorwaarden wordt aangewend, tot afstel van belastingheffing leiden.184 Ook bestaat de mogelijkheid de bestedingsreserve te combineren met de in paragraaf 3.3.4 genoemde integrale belastingplicht. Wanneer het verlies van een museum wordt verrekend met de winst van de bijbehorende museumwinkel en dit per saldo nog een positief resultaat oplevert, dan kan dit resultaat aan een bestedingsreserve worden gedoteerd.185 Kort samengevat leiden de wijzigingen met betrekking tot de bestedingsreserve, afgezien van het toepassingsbereik, tot een soepeler beleid. Culturele instellingen worden in staat gesteld langer belastingvrij te sparen voor grote(re) projecten of investeringen. 3.3.6 Subjectieve winstvrijstelling Ondernemingen die winst maken zijn vennootschapsbelasting verschuldigd, dit is het uitgangspunt van de Wet Vpb 1969. Een uitzondering hierop is de winstvrijstelling ex artikel 6, eerste lid, Wet Vpb 1969. Tot 2012 was de winstvrijstelling van toepassing op lichamen waarbij een algemeen maatschappelijk of sociaal belang op de voorgrond stond en het streven naar winst slechts van bijkomstige betekenis was. Hiervan was sprake wanneer de winst jaarlijks minder dan EUR 7.500 bedroeg, dan wel minder dan EUR 37 500 in het jaar zelf en de vier voorafgaande jaren tezamen.186 Door de bezuinigingen is het voor ANBI’s, en meer specifiek voor culturele instellingen, noodzakelijk om winstgevende activiteiten te ontplooien. Dit heeft tot gevolg dat deze instellingen eerder tegen de grenzen van de winstvrijstelling zullen aanlopen. Om ANBI’s en culturele instellingen tegemoet te komen heeft het kabinet met de invoering van de Geefwet de winstdrempel voor heffing van vennootschapsbelasting verhoogd van EUR 7.500 per jaar naar maximaal EUR 15.000 per jaar of EUR 75.000 over het jaar zelf en de vier voorafgaande jaren samen. Tevens is de eis dat het algemeen belang of sociaal belang op de voorgrond moet staan, komen te vervallen. Door deze wijzigingen is dus een generieke vrijstelling voor alle stichtingen en verenigingen met beperkt winstgevende activiteiten ontstaan.187 De wijzigingen voor de winstvrijstelling hebben naar mijn mening geleid tot een verruiming van de faciliteit. Stevens denkt hier echter anders over. Hij is van mening dat de nieuwe winstdrempels aan de lage kant zijn.188 Echter, het doel van de vrijstelling is om kleinschalige commerciële activiteiten waarmee stichtingen en verenigingen in concurrentie treden vrij te stellen van belastingheffing.189 Dit doel wordt naar mijn mening dus bereikt. Ook wordt met deze wijzigingen gehoor gegeven aan de wens naar administratieve en financiële lastenverlichting.190 Door de verhoging van de winstdrempel en verruiming van het toepassingsbereik van de winstvrijstelling zijn minder stichtingen en verenigingen verplicht aangifte vennootschapsbelasting te doen.

184

Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 5, p. 12-13. Kamerstukken I 2011/12, 33 003, nr. G, p. 12. 186 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 6. 187 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 6. 188 S.A. Stevens, ‘De regels voor ANBI’s in de vennootschapsbelasting per 1 januari 2012’, WPNR 2012/6917, par. 3. 189 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 6, p. 6. 190 Idem. 185

35

3.3.7 De aftrek voor fondswervende instellingen Fondswerving is een belangrijk instrument voor goede doelen organisaties om gelden te verwerven. Instellingen verkochten bijvoorbeeld goederen en diensten met winst waarbij de koper er van op de hoogte was dat de opbrengst ten goede zou komen van een ANBI. Op grond van de fondswerversaftrek in de vennootschapsbelasting werd de winst die behaald was met de fondswervende activiteiten niet belast. Het werven van fondsen werd hierdoor gestimuleerd.191 Doordat tot 2012 geen nadere eisen werden gesteld aan de aard van de activiteiten van de instelling, anders dan dat zij algemeen nuttig moesten zijn, werd de faciliteit ook gebruikt door professionele instellingen zoals woningcorporaties. De faciliteit werd in de praktijk te ruim toegepast en dit gaf aanleiding tot het aanpassen van de aftrek voor fondswervende instellingen.192 Per 1 januari 2012 is de aftrek voor fondswervende instellingen vastgelegd in artikel 9a Wet Vpb 1969. In dit wetsartikel is bepaald dat: ‘Bij het bepalen van de winst komen mede in aftrek: a. bij een algemeen nut beogende instelling een bedrag ter grootte van de winst behaald met kenbaar fondswervende activiteiten; b. bij een fondswerver: de uitkeringen aan een algemeen nut beogende instelling.’ In artikel 9a, tweede lid, onderdeel b, Wet Vpb 1969 is de definitie van een fondswerver opgenomen. Onder een fondswerver wordt verstaan een lichaam dat uitsluitend kenbaar fondswervende activiteiten verricht. Aan de rechtsvorm van de fondswerver worden ook per 1 januari 2012 geen eisen gesteld. De beperking zit in het feit dat alleen kenbaar fondswervende activiteiten worden gefacilieerd.193 Wat onder kenbaar fondswervende activiteiten wordt verstaan, is opgenomen in artikel 9a, eerste lid, onderdeel a, Wet Vpb, waarin drie activiteiten worden onderscheiden: ‘a. activiteiten die in belangrijke mate met behulp van vrijwilligers worden verricht en die bestaan uit het verkopen van roerende zaken en het leveren van diensten tegen een prijs die meer bedraagt dan doorgaans in het economische verkeer als zakelijk wordt ervaren, en waarbij naar de koper van de zaak of afnemer van de dienst kenbaar is gemaakt dat de opbrengst uitsluitend of nagenoeg uitsluitend ten goede komt aan een algemeen nut beogende instelling; b. activiteiten die in belangrijke mate met behulp van vrijwilligers worden verricht en die bestaan uit het verkopen van roerende zaken of het leveren van diensten tegen een prijs die doorgaans in het economische verkeer als zakelijk wordt ervaren, doch waarvan de kostprijs aanmerkelijk lager is dan in het economische verkeer gebruikelijk is omdat voor de vervaardiging van de zaak of de afnemer van de dienst vrijwilligers hun arbeid ter beschikking stellen en naar de koper van de zaak of afnemer van de dienst kenbaar is gemaakt 191

Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 4. S.A. Stevens, ‘De regels voor ANBI’s in de vennootschapsbelasting per 1 januari 2012’, WPNR 2012/6917, par. 4.4. 193 S.A. Stevens, ‘De regels voor ANBI’s in de vennootschapsbelasting per 1 januari 2012’, WPNR 2012/6917, par. 4.4. 192

36

dat de opbrengst uitsluitend of nagenoeg uitsluitend ten goede komt aan een algemeen nut beogende instelling; c. activiteiten die bestaan uit het inzamelen van roerende zaken om niet en waarbij naar degenen die de zaken afstaan kenbaar is gemaakt dat de opbrengst van het ingezamelde uitsluitend of nagenoeg uitsluitend ten goede komt aan een algemeen nut beogende instelling.’ Een gemeenschappelijk kenmerk bij de kenbaar fondswervende activiteiten is dat de opbrengst of het ingezamelde uitsluitend of nagenoeg uitsluitend ten goede moet komen aan een algemeen nut beogende instelling. Tevens dient bij alle drie de activiteiten kenbaar te zijn gemaakt dat de opbrengst wordt aangewend voor een ANBI. Tot slot is een gemeenschappelijk kenmerk dat bij alle activiteiten een vorm van vrijgevigheid aan de orde is.194 Naast de gemeenschappelijke kenmerken van de drie activiteiten, zijn er bij de eerste twee activiteiten nog meer gemeenschappelijke kenmerken vast te stellen. Zo is bij beide activiteiten vereist dat de activiteiten voor ten minste 30% worden verricht met behulp van vrijwilligers. Deze eis is opgenomen om het karakter van de goede doelen te benadrukken en onderscheid te maken tussen ANBI’s en commerciële instellingen.195 Uit de wetgeving valt dus af te leiden dat de fondswervingsvrijstelling sinds 1 januari 2012 grofweg alleen nog maar voor verkoop van om niet ingezamelde goederen en voor vrijwilligersactiviteiten geldt.196 Ten opzichte van de regelgeving voor 2012 is dit een beperking. Met betrekking tot de fondswerver dient opgemerkt te worden dat deze alleen van de fiscale faciliteit gebruik kan maken wanneer het zich statutair of ingevolge een overeenkomst heeft verplicht de opbrengst geheel of nagenoeg geheel uit te keren aan een ANBI. Daarbij dienen de uitkeringen te zijn gedaan uiterlijk zes maanden na afloop van het jaar waarin de daarvoor bestemde gelden zijn verworden.197 Wanneer een gedeelte niet wordt uitgekeerd aan de ANBI maar in bezit blijft van de fondswerver, wordt dat gedeelte in de heffing van vennootschapsbelasting betrokken. Tot slot is in artikel 9a, vierde lid, Wet Vpb met betrekking tot de fondwerversaftrek nog opgenomen dat de aftrek niet kan resulteren in een fiscaal verlies. De aftrek wordt beperkt tot maximaal de positieve winst voor de aftrek. Met het opstellen van nadere voorwaarden aan de fondwerversaftrek, worden professionele organisaties uitgesloten. Per 1 januari 2012 wordt uitgebreid uitgelegd wat onder ‘kenbaar fondswervende activiteiten’ wordt verstaan en wordt de nadruk gelegd op het feit dat de activiteiten in belangrijke mate moeten worden verricht door vrijwilligers. Met name door dit laatste vereiste worden professionele organisaties uitgesloten, nu bij deze organisaties de activiteiten vaak worden verricht door betaalde medewerkers. Tevens wordt met de beperktere eisen concurrentievervalsing tegengegaan omdat enkel de instellingen voor wie de fondswerversaftrek is ingevoerd, gebruik kunnen maken van de voordelen van de faciliteit. De Wijkerslooth-Lhoëst meent echter dat de nieuwe regelgeving voor de fondswerversaftrek 194

Kamerstukken II 2011/12, 33 004, nr. 3, p. 44. Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 6, p. 7. 196 W.G. van Vliet, ‘De Geefwet gewogen’, KWEP 2012/39, par. 5. 197 Artikel 9a, derde lid, Wet Vpb 1969. 195

37

– juist door de nadruk te leggen op vrijwilligers – strijdig is met de door de wetgever uitgedragen gedachte dat het ondernemerschap bij ANBI’s moet worden verruimd.198 De Wijkerslooth-Lhoëst vraagt zich het volgende af; hoe moet het criterium ‘in belangrijke mate’ gebruik maken van vrijwilligers worden ingevuld. Door de nadruk te leggen op de inzet van vrijwilligers, wordt het gebruik van de faciliteit beperkt. In zoverre ben ik het met de Wijkerslooth-Lhoëst eens. Echter, deze nadrukkelijke eis voorkomt ook dat misbruiksituaties ontstaan. In die zin valt er weer wat voor de eis van het gebruik van vrijwilligers te zeggen. Daarbij is de wetgever van mening dat wanneer de eis van vrijwilligers wordt weggelaten, ANBI’s en andere fondswervers een onevenredig groot belastingvoordeel krijgen ten opzichte van andere belastingplichtige lichamen die op dezelfde markt actief zijn.199 Ook bij deze faciliteit geldt dat de tijd zal moeten uitwijzen of de nadere voorwaarden problemen zullen opleveren. 3.3.8 Aftrek fictieve vrijwilligerskosten De inzet van vrijwilligers kan er toe leiden dat een instelling winst maakt. Er worden immers geen arbeidskosten gemaakt. De aftrek van fictieve vrijwilligerskosten, opgenomen in artikel 9, eerste lid, onderdeel h, Wet Vpb 1969, geldt voor alle ANBI’s en niet enkel voor culturele instellingen. De regeling houdt in dat een ANBI een fictief bedrag aan arbeidskosten in mindering op de winst mag brengen. Dit betekent dat geen vennootschapsbelasting wordt betaald over het voordeel dat het werken met vrijwilligers met zich meebrengt. Het bedrag dat in aftrek kan worden gebracht is gelijk aan het minimumloon verminderd met de werkelijke kosten (dat wil zeggen het bedrag dat de vrijwilligers als vergoeding hebben ontvangen voor de verrichte werkzaamheden).200 Hierop kan op grond van artikel 9, derde lid, Wet Vpb 1969 een uitzondering worden gemaakt. Wanneer een lichaam aannemelijk kan maken dat een beloning hoger dan het minimumloon gebruikelijk is, mag het lichaam uitgaan van die hogere vergoeding. Er moet daarbij gekeken worden naar de werkzaamheden die verricht worden en niet naar de persoon die de werkzaamheden verricht. Door Hemels201 wordt hierbij als voorbeeld gegeven dat voor een accountant die de gang veegt het minimumloon in aanmerking moet worden genomen, maar als de accountant de boekhouding doet, lijkt het in aanmerking nemen van een hoger bedrag redelijk. Met het toepassen van de aftrek fictieve vrijwilligerskosten dient wel in acht te worden genomen dat dit niet leidt tot concurrentieverstoringen, aldus artikel 9, zesde lid, Wet Vpb 1969. Wanneer dit wel het geval is kunnen lichamen, groepen lichamen of activiteiten worden uitgezonderd van de belastingfaciliteit. Met de invoering van de Geefwet heeft zich een aantal wijzigingen voorgedaan ten aanzien van de aftrek fictieve vrijwilligerskosten. Deze wijzigingen zijn met name van redactionele aard. Zo is de term ‘lichaam waarbij het algemeen maatschappelijk belang op de voorgrond 198

S.A.M. de Wijkerslooth-Lhoëst, ‘De Geef- en Neemwet: fiscale maatregelen 2012 voor ANBI’s, stichting en verenigingen’, Fiscaal Tijdschrift Vermogen 2011/11, par. 2.3. 199 Kamerstukken II2011/12, 33 006, nr. 6, p. 6-7. 200 Kamerstukken II 2011/12, 33 004, nr. 3, p. 7. 201 S.J.C. Hemels, commentaar bij artikel 9 Wet Vpb 1969: mede in aftrek van de winst komende posten, NDFR, par. 10.3.

38

staat’ vervangen door ‘algemeen nut beogende instelling’. Verder is de term ‘lichaam waarbij sociaal belang op de voorgrond staat’ gewijzigd in ‘lichaam dat een sociaal belang behartigt’. Daarnaast wordt in artikel 9, eerste lid, onderdeel h, Wet Vpb 1969 de eis gesteld dat de winst hoofdzakelijk wordt behaald met behulp van vrijwilligers. Stevens202 merkt mijns inziens terecht op dat uit de wettekst niet voldoende blijkt of dit vereiste ook ziet op ANBI’s of alleen geldt voor lichamen die een sociaal belang behartigen. Uit de memorie van toelichting blijkt dat deze eis uitsluitend geldt voor een lichaam dat het sociaal belang behartigt:203 ‘De eis dat een dergelijk lichaam zijn winst hoofdzakelijk dient te behalen met behulp van vrijwilligers blijft gehandhaafd, omdat dit een belangrijk kenmerk is van instellingen die sociale activiteiten ontplooien, in tegenstelling tot en ter afbakening van commerciële activiteiten.’ Met de redactionele aanpassingen van de aftrek fictieve vrijwilligerskosten heeft de wetgever getracht de onduidelijkheden weg te nemen omtrent de concurrentieverstoring en welke lichamen de belastingfaciliteit kunnen toepassen. Naar mijn mening is de wetgever er in geslaagd duidelijk te maken wie de fictieve vrijwilligersaftrek kan toepassen, maar blijft er onduidelijkheid bestaan wanneer een lichaam in concurrentie treedt. De wetgever is echter van mening dat met artikel 9, zesde lid, Wet Vpb 1969 beter tot uitdrukking wordt gebracht dat de aftrek fictieve vrijwilligerskosten niet is bedoeld voor situaties waarin aannemelijk of zelfs bekend is dat de activiteiten in de markt duidelijk als concurrentie worden ervaren.204 Tot slot dient vermeld te worden dat in artikel 9, vijfde lid, Wet Vpb 1969 een regeling is opgenomen betreffende de samenloop tussen de fondswerversaftrek ex artikel 9a Wet Vpb 1969 en de in deze paragraaf beschreven faciliteit. De samenloopregeling bepaalt dat de fondswerversaftrek voorrang heeft op de aftrek van fictieve vrijwilligerskosten in geval van samenloop van beide faciliteiten. Deze regeling zorgt ervoor dat nooit meer dan het hoogste bedrag van de twee regelingen van de winst aftrekbaar is en dat de aftrek nooit tot een verlies kan leiden.205 3.4

Faciliteiten Successiewet 1956

3.4.1 Inleiding In de Successiewet is geregeld dat ANBI’s geen schenkbelasting verschuldigd zijn over de door hun ontvangen giften en dat geen erfbelasting wordt geheven over de ontvangen erfenissen.206 Ook deze wet kent dus vrijstellingen voor ANBI’s. Hierna zal kort worden ingegaan op de vrijstellingen in de Successiewet 1956 (hierna: SW 1956).

202

S.A. Stevens, ‘De regels voor ANBI’s in de vennootschapsbelasting per 1 januari 2012’, WPNR 2012/6917, par. 4.3. 203 Kamerstukken II 2011/12, 33 004, nr. 3, p. 42. 204 Kamerstukken II 2011/12, 33 004, nr. 3, p. 42. 205 Kamerstukken II 2011/12, 33 004, nr. 3, p. 42. 206 Artikel 33, onderdeel 4 en artikel 32, eerste lid, onderdeel 3 SW 1956.

39

3.4.2 Vrijstelling schenk- en erfbelasting 3.4.2.1

Inleiding

Tot 2006 kende de Successiewet voor ANBI’s geen volledige vrijstelling voor schenk- en erfbelasting. Het belastingplan 2006 heeft hier verandering in gebracht.207 Met dit belastingplan is uitvoering gegeven aan de door de regering geuite wens nalatenschappen en schenkingen aan ANBI’s volledig vrij te stellen van successie- en schenkingsrecht. Door de volledige vrijstelling van schenk- en erfbelasting voor ontvangen giften en erfenissen, kunnen ANBI’s ontvangen giften en erfenissen volledig inzetten voor het doel dat zij nastreven. Met de invoering van de Geefwet zijn de artikelen 32 en 33 SW 1956 zodanig gewijzigd dat de definitie van het begrip ANBI overeenkomt met artikel 5b AWR.208 Inhoudelijk hebben er met betrekking tot de vrijstellingen geen wijzigingen plaatsgevonden.209 3.4.2.2

Vrijstelling erfbelasting

In de Successiewet is de vrijstelling van erfbelasting opgenomen in artikel 32, eerste lid, onderdeel 3, SW 1956. De vrijstelling houdt in dat geen erfbelasting wordt geheven over de door ANBI’s ontvangen erfenissen. Voor toepassing van de vrijstelling is het van belang dat verkregen wordt door een ANBI in de zin van artikel 5b AWR.210 Daarnaast mag er aan de verkrijging geen opdracht verbonden zitten die het karakter van het algemeen belang ontneemt. 3.4.2.3

Vrijstelling schenkbelasting

De vrijstelling van schenkbelasting is opgenomen in artikel 33, onderdeel 4, SW 1956 en houdt in dat giften aan ANBI vrijgesteld zijn van schenkbelasting. Voor deze vrijstelling gelden dezelfde voorwaarden als voor de vrijstelling erfbelasting. Naast het ontvangen van giften kan een ANBI ook zelf uitgaven doen. Op grond van artikel 33, onderdeel 10, SW 1956 zijn uitkeringen door een ANBI vrijgesteld van schenkbelasting, mits de uitkering geheel of nagenoeg geheel het karakter heeft van te zijn geschied in het algemeen belang. Nu voor een gift van een ANBI een volledige vrijstelling van schenkbelasting geldt, kan ook deze gift volledig worden aangewend voor het algemeen belang. Er wordt geen belasting ingehouden. 3.5

Conclusie

In dit hoofdstuk zijn de faciliteiten voor ANBI’s, culturele instellingen en hun donateurs besproken. Hierbij is naar voren gekomen dat de optie voor integrale belastingplicht in de vennootschapsbelasting en de vorming van een bestedingsreserve specifiek voor culturele instellingen in de Geefwet zijn opgenomen. De donateur die geeft aan een culturele instelling kan zijn gift verhogen met de multiplier. De multiplier bedraagt voor particulieren 25% en voor bedrijven 50%. De andere faciliteiten die zijn besproken zijn zowel van toepassing op 207

Kamerstukken II 2005/06, 30 306, nr. 16, p. 6 (Belastingplan 2006). Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 3. 209 Idem. 210 Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3, p. 17. 208

40

culturele instellingen als de ‘gewone’ ANBI’s. Bij deze faciliteiten is met name ingegaan op hetgeen is gewijzigd en aangepast met de invoering van de Geefwet. Door de verscheidenheid aan fiscale faciliteiten voor verschillende instellingen is de regelgeving omtrent het stimuleren van het geefklimaat en geefgedrag er niet transparanter op geworden. Het is dan ook de vraag of de wetgevingsoperatie een verbetering is geweest voor de culturele sector. In de volgende hoofdstukken zullen wij nader onderzoeken of de invoering van de nieuwe faciliteiten en het aanpassen van de bestaande faciliteiten van invloed zijn geweest op het gedrag van culturele instellingen.

41

Hoofdstuk 4 4.1

Analyse websites culturele instellingen211

Inleiding

Om tot een antwoord op de onderzoeksvraag te komen is naast het literatuuronderzoek uit hoofdstuk 2 en hoofdstuk 3, een empirisch onderzoek uitgevoerd onder leiding van prof. mr. I.J.F.A. van Vijfeijken en mr. S.A.M. de Wijkerslooth-Lhoëst. Het onderzoek naar de invloed van de Geefwet op het gedrag van culturele instellingen richt zich op instellingen die zijn aangesloten bij de volgende koepelorganisaties: ‘Nederlandse Associatie voor Podiumkunsten’ (hierna: NAPK), ‘Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties’ (hierna: VSCD), ‘Vereniging Nederlandse Poppodia en -Festivals’ (hierna: VNPF) en de ‘Nederlandse Museumvereniging’. Om een indruk te krijgen welke instellingen kwalificeren als culturele instelling en in hoeverre de instellingen op de hoogte zijn van de Geefwet, zijn de websites van de betreffende instellingen geanalyseerd. Deze analyse heeft in juni 2012 plaatsgevonden. Bij het analyseren van de websites is gelet op het volgende: maken culturele instellingen hun ANBI en/of status van culturele instelling bekend aan het publiek, werven de culturele instellingen donateurs middels het verschaffen van informatie over de Geefwet, bieden de culturele instellingen de mogelijkheid tot het doen van giften, worden de fiscale voordelen van het schenken aan een culturele instelling in kaart gebracht en bieden de instellingen een vriendenprogramma aan? Aan de hand van de antwoorden op deze vragen is een enquête samengesteld. In dit hoofdstuk worden de bevindingen van de websites instellingen uiteengezet. De resultaten van de enquête worden in hoofdstuk vijf besproken. 4.2

Bevindingen websites culturele instellingen

4.2.1 Nederlandse Museumvereniging Uit de gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek212 blijkt dat er meer dan achthonderd musea in Nederland zijn. Voor ons onderzoek hebben wij gekeken naar de websites van de Top 55 Museumbezoek 2011.213 Dit is een lijst, gepresenteerd op de website van de Nederlandse Museumvereniging, met de 55 best bezochte musea. Om na te kunnen gaan bij welke musea we specifiek moeten letten op de bekendmaking van de status van culturele instelling, hebben we eerste gekeken welke en met name hoeveel musea door de belastingdienst zijn aangemerkt als culturele instelling. Dit zijn we nagegaan middels de door de belastingdienst gepubliceerde ANBI lijst.214 Hieruit is naar voren gekomen dat 89% van de musea, in juni 2012, wordt aangemerkt als culturele instelling.215 In vergelijking met de leden van de andere koepelorganisaties heeft de Nederlandse 211

Deze bevindingen zijn in samenwerking met M. Verbruggen en A.S.T. Kamphorst al gepubliceerd in de congresbundel ‘Cultuur, daar geef je om’, 2012, p. 28 e.v. 212 http://statline.cbs.nl/statweb/?LA=nl, begrip: musea, bezoekersaantallen 213 http://www.museumvereniging.nl/LinkClick.aspx?fileticket=L3jfbPET2SY%3d&tabid=167. Laatst bezocht op 23 april 2013. 214 http://www.belastingdienst.nl/rekenhulpen/giften/anbi_zoeken/ 215 49 van de 55 musea (89%) wordt aangemerkt als culturele instelling.

42

Museumvereniging relatief gezien het grootste aantal leden dat zich (nagenoeg) uitsluitend richt op cultuur. Hoewel veel leden van de Nederlandse Museumvereniging een culturele instelling zijn, is ons bij het bekijken van de websites opgevallen dat bijna geen van deze instellingen de ANBIstatus, en meer specifiek de status van culturele instelling, kenbaar maakt aan het publiek. Slechts 10 van de 55 musea gebruikt de website om het publiek op de hoogte te houden van haar status. Verder is bij het bekijken van de websites gelet op de bekendmaking van de per 1 januari 2012 ingevoerde Geefwet en het verstrekken van fiscale informatie via de websites. Het bekendmaken of vermelden van de Geefwet gebeurt slechts door 9 musea. Dit roept de vraag op of de leden van de Nederlandse Museumvereniging op de hoogte zijn van de Geefwet. En zo ja, of zij op de hoogte zijn van de voordelen die de Geefwet kan bieden voor zowel de donateurs als de culturele instellingen, in dit geval de museums zelf. Wat verder opmerkelijk is, is dat slechts 16 van de 55 musea fiscale informatie geeft over de aftrekbaarheid van giften die worden gedaan aan culturele instellingen. En wanneer fiscale informatie wordt verstrekt via de website, dan is deze informatie, uitzonderingen daargelaten, vaak gering. Vervolgens hebben we bij de 55 musea gekeken of de instellingen een giften- en/of vriendenprogramma aanbieden aan hun publiek. Met betrekking tot het giftenprogramma zijn we eerst nagegaan of de mogelijkheid tot het doen van een gift werd aangeboden. Indien hier sprake van was, en er dus een giftenprogramma werd aangeboden, hebben we gekeken naar de manier waarop het museum het giftenprogramma aanbiedt en de mogelijkheid tot het doen van een gift presenteerde. Het doen van een gift kan geschieden in de vorm van een eenmalige gift en/of periodieke gift zonder dat daar een tegenprestatie tegenover staat. Naast het giftenprogramma bestaat er ook nog het zogenaamde vriendenprogramma. Onder vriendenprogramma wordt verstaan dat de gever tegen een vergoeding ‘vriend’ of ‘partner’ kan worden van, in dit geval, het museum en daartegenover staan een aantal voordelen. Het museum levert dus een tegenprestatie voor de ontvangen gift. Veel voorkomende tegenprestaties zijn korting op toegangskaartjes, het gratis mogen meenemen van een introducé, een gratis drankje voor de voorstelling, enzovoort. Opvallend is dat 45% van de musea een dergelijk programma aanbieden, waarbij vaak ook nog onderscheid wordt gemaakt tussen verschillende vriendenprogramma’s. Zo hebben donateurs van sommige musea de keuze om bijvoorbeeld ‘gewone’ vriend of ‘hartsvriend’ te worden. Het verschil bij de vriendenprogramma’s zit dan vaak in de bijdrage die wordt gevraagd en de tegenprestaties die de donateurs er voor terugkrijgen. Een ‘hartsvriend’ heeft meer privileges dan een ‘gewone’ vriend. Wanneer bij een museum enkel de mogelijkheid bestaat om vriend te worden - en dus geen giftenprogramma wordt aangeboden - is vrijwel nooit fiscale informatie gegeven. Dit lijkt te impliceren dat de instelling ervan uitgaat dat de bijdrage van een vriend of partner niet als gift kan worden beschouwd. Wij achten het echter aannemelijk dat een deel van de bijdrage als gift kan kwalificeren. Mocht de bijdrage namelijk meer bedragen dan de waarde van de tegenprestatie, dan is onzes inziens sprake van vrijgevigheid oftewel een gift voor het deel van de bijdrage dat de waarde van de tegenprestatie overstijgt. Dit deel van de bijdrage is dan aftrekbaar van het inkomen van de gever/donateur. Om voor ogen te krijgen of er 43

daadwerkelijk een ‘giftelement’ in de bijdrage van een vriend of partner zit, zullen wij in de enquête een aantal vragen stellen over het vriendenprogramma. Hierbij zullen onder andere vragen worden gesteld over de hoogte van de bijdragen en de waarde van de tegenprestaties. Echter, afgaand op de bevindingen van de websites, luidt onze voorlopige conclusie dat het zowel bij musea als hun donateurs niet zozeer gaat om het fiscale voordeel dat te behalen valt, maar met name om de binding en relatie die ontstaat wanneer een ‘vriendschap’ wordt aangegaan. Dit zou kunnen verklaren waarom de meeste musea geen giftenprogramma aanbieden naast hun vriendenprogramma. Tot slot hebben we bekeken of er commerciële activiteiten worden uitgeoefend door de musea. Op één museum na worden door alle musea commerciële activiteiten uitgeoefend. De activiteiten bestaan vrijwel altijd uit het exploiteren van een museumwinkel, museumrestaurant of webshop. 4.2.2 Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties Om te achterhalen in hoeverre de leden van de VSCD de Geefwet inzetten om meer donateurs te werven, hebben we hun websites bekeken. In totaal waren dit 154 websites. Van de 154 leden van de VSCD waren in juni 2012 maar 82 instellingen (slechts 53%) door de belastingdienst aangemerkt als culturele instelling. Dit aantal is beduidend minder dan bij de leden van de Nederlandse Museumvereniging. Wat echter schokkender is, is dat van deze 82 culturele instellingen maar 15 instellingen de ANBI-status kenbaar maakt via de website. Hierdoor vragen wij ons af of deze instellingen überhaupt op de hoogte zijn van het per 1 januari 2012 geïntroduceerde begrip ‘culturele instelling’ en nog belangrijker, of ze bekend zijn met de voordelen die de status van culturele instelling met zich mee kan brengen. Wat positief is, is dat de instellingen die de status van culturele instelling hebben en deze status ook kenbaar maken via de website, vaak uitgebreide fiscale informatie op de website hebben staan. Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat met name de ‘grotere’ schouwburgen en concertgebouwen deze informatie beschikbaar hebben.216 Net als bij de leden van de Nederlandse Museumvereniging, hebben we bij de leden van de VSCD ook aandacht besteed aan het giften- en vriendenprogramma dat door de schouwburgen en concertgebouwen wordt aangeboden. Bijna alle instellingen met de status culturele instelling bieden een vriendenprogramma aan. Voor een bedrag tussen de € 15 en € 50 kunnen donateurs zich als vriend of partner binden aan veel van deze instellingen. Tegenover het aangaan van deze vriendschap staat een tegenprestatie. De tegenprestatie bestaat meestal uit voorrang bij kaartverkoop, het thuis ontvangen van brochures en/of nieuwsbrieven of speciaal georganiseerde bijeenkomsten voor vrienden. Ook voor bedrijven bestaat de mogelijkheid om de instelling te steunen. Het bedrijf sponsort de culturele instelling voor een bepaald bedrag en de tegenprestatie bestaat dan meestal uit reclame voor het bedrijf. Het valt op dat bij een vriendenprogramma, zowel voor particulieren als voor bedrijven, vaak geen fiscale informatie wordt gegeven. Dit roept bij ons de vraag op of de bijdragen van vrienden niet gezien worden als gift. Met betrekking tot het giftenprogramma, 216

Voorbeelden hiervan zijn: Chassé Theater, Koninklijk Theater Carre, Rotterdamse Schouwburg en Parktheater Eindhoven.

44

kunnen we ook bij de VSCD kort zijn. Uit de analyse van de websites is naar voren gekomen dat de instellingen die zijn aangesloten bij de VSCD nauwelijks melding maken van de mogelijkheid tot het doen van een gift. Dit geldt echter niet voor de 15 culturele instellingen die hun status kenbaar maken via de website. Deze instellingen geven wel informatie over de mogelijkheid tot het doen van een gift. Zo wordt ingegaan op de eenmalige en/of periodieke gift. De informatievoorziening omtrent de periodieke gift is echter vaak, vanuit fiscaal oogpunt gezien, niet optimaal. Met name de vijfjaarstermijn die is vereist voor de aftrekbaarheid van een periodieke gift wordt niet altijd vermeld. Sterker nog, in sommige gevallen wordt de mogelijkheid aangeboden zich voor drie jaar aan een instelling te binden middels het doen van een periodieke gift. Deze driejaarstermijn heeft fiscaal gezien voor de periodieke gift weinig nut.217 Een donateur heeft bij een periodieke gift pas recht op giftenaftrek wanneer sprake is van vaste en regelmatige uitkeringen die voor een periode van ten minste vijf jaar zijn aangegaan. Wat wel zo goed als altijd wordt opgemerkt, is dat het aangaan van een periodieke gift bij notariële akte moet worden vastgelegd.218 Om het doen van een periodieke gift boven een bepaald bedrag aantrekkelijker te maken voor particulieren, bieden instellingen vaak aan dat de notariskosten voor rekening van de instelling komen. Naar aanleiding van onze bevinding met betrekking tot de aangeboden periodieke gift door leden van de VSCD, luidt onze voorlopige conclusie dat de instellingen nog niet goed geïnformeerd zijn over de fiscale voordelen die een periodieke gift kan opleveren voor zowel de donateur als de culturele instelling zelf. In de enquête zullen wij hier dan ook aandacht aan besteden om na te gaan of onze voorlopige conclusie juist is. Tevens blijkt uit bovenstaande dat, net zoals bij de leden van de Nederlandse Museumvereniging, de schouwburgen en concertgebouwen meer aandacht hebben voor een vriendenprogramma dan voor een giftenprogramma. De vraag is of dit een bewuste keuze is. Tot slot hebben we gekeken of de instellingen commerciële activiteiten uitoefenen. Het antwoord is bevestigend. De leden van de VSCD verrichten in de meeste gevallen commerciële activiteiten middels de exploitatie van een restaurant of de verhuur van een zaal of ruimte. 4.2.3 Nederlandse Associatie voor Podiumkunsten & Ensembles 4.2.3.1

Inleiding

De NAPK is per 1 juli 2012 gefuseerd met de branchevereniging Vereniging Nederlandse Muziek Ensembles (hierna: VNME).219 De NAPK behartigt de belangen van orkest-, theateren dansgezelschappen, de VNME richt zich specifiek op de muzieksector (klassieke-, oude-, eigentijdse- of jazz/improvisatiemuziek). Zoals in de inleiding al is vermeld, heeft de analyse van de websites in juni 2012 plaatsgevonden. Hierdoor hebben wij de NAPK en VNME apart behandeld. De bevindingen van de NAPK en de VNME worden om die reden apart uiteengezet. Allereerst wordt de koepelorganisatie NAPK behandeld. In paragraaf 4.2.4 wordt stil gestaan bij de bevindingen van de websites van de leden van de VNME. 217

Zie paragraaf 3.2.3.1.1. Deze voorwaarde geldt nog tot 1 januari 2014. Vanaf 1 januari 2014 kan een periodieke gift ook worden vastgelegd in een schenkingsovereenkomst. Zie paragraaf 3.2.3.1.3. 219 www.napk.nl (zoek op VNME). 218

45

4.2.3.2

Nederlandse Associatie voor Podiumkunsten

Bij het bestuderen van de websites van de leden van de NAPK was het opmerkelijk dat ook hier niet alle instellingen door de belastingdienst zijn aangemerkt als culturele instelling. In juni 2012 heeft iets meer dan helft van de leden (62,7%) de status van culturele instelling.220 Van deze culturele instellingen maken slechts 12 instellingen hun status bekend via de website. Daarnaast wordt door de meeste instellingen met de status culturele instelling, in totaal 80%, geen melding gemaakt van de mogelijkheden die de Geefwet biedt.221 Uit de analyse van de websites is verder nog naar voren gekomen dat van de 102 instellingen slechts 34 instellingen een ‘vriendschap’ aanbieden. Ook dit is een opvallend laag aantal. Daarnaast bieden maar 19 instellingen de mogelijkheid tot het doen van een gift aan. Op één instelling na, verstrekken deze instellingen de juiste fiscale informatie. Tot slot hebben we bij de leden van deze koepelorganisatie gekeken of ze commerciële activiteiten uitoefenen. Hierbij hebben we geconstateerd dat van de 102 leden er 33 leden zijn die géén commerciële activiteiten uitoefenen. In vergelijking met de andere koepelorganisaties zijn dit in verhouding veel leden die geen commerciële activiteiten uitoefenen. De commerciële activiteiten van de overige instellingen bestaan voornamelijk uit de verkoop van dvd’s en cd’s. Ook worden workshops aangeboden en worden zalen verhuurd. Wat ons in het bijzonder bij de NAPK is opgevallen is dat de informatie over de instelling zelf en haar voorstellingen de belangrijkste plaats inneemt. De fiscale voordelen worden daarbij weinig tot helemaal niet besproken. 4.2.3.3

Ensembles

De VNME bestaat uit twee categorieën, de VNME-leden en de buitengewoon VNME-leden. Allereerst komen de bevindingen van de websites van de VNME-leden aan de orde en vervolgens de bevindingen van de buitengewoon VNME-leden. In totaal hebben we van 29 VNME-leden de websites bekeken. Van deze 29 VNME-leden hebben er 18 de status van culturele instelling. Dit is dus iets meer dan de helft (62%). Verder is naar voren gekomen dat van deze 18 culturele instellingen maar 3 instellingen de status kenbaar maken aan het publiek. Ook zijn deze drie instellingen de enige instellingen die melding maken van de fiscale voordelen die de status van culturele instelling met zich meebrengt. Bij de gegeven fiscale informatie wordt onder andere ingegaan op de giftenaftrek en de per 1 januari 2012 ingevoerde multiplier. Tot slot maken deze drie ensembles ook melding van de Geefwet. De genoemde ensembles maken op hun website onderscheid tussen het worden van vriend van de instelling en het doen van een gift. Het doen van een gift aan de culturele instelling betekent dat er geen directe tegenprestatie tegenover staat, maar wel dat de donateur recht heeft op giftenaftrek. Daarentegen is bij de mogelijkheid tot het worden van vriend geen fiscale informatie gegeven. Er wordt enkel vermeldt wat de tegenprestatie inhoudt wanneer de donateur voor een bepaald bedrag per jaar vriend wordt.

220 221

64 van de 102 podiumkunsten (62,7%) wordt aangemerkt als culturele instelling. 52 van de 64 leden van de NAPK met de status culturele instelling.

46

Op drie VNME-leden na oefent iedere instelling commerciële activiteiten uit. Deze activiteiten bestaan bij de meeste instellingen uit de verkoop van cd’s. Bij de buitengewoon VNME-leden is het opmerkelijk dat maar twee van de zeven ensembles de status van culturele instelling bezitten. Beide culturele instellingen maken de toegekende status niet bekend aan het publiek en maken ook geen melding van de Geefwet. De instellingen bieden allebei een giften- of vriendenprogramma aan. Eén van deze twee ensembles geeft aan dat het daarbij gaat om een gift waar geen tegenprestatie tegenover staat. Tevens wordt aangegeven dat deze gift aftrekbaar is, maar er wordt niets vermeldt over de mogelijke extra giftenaftrek. Wij vragen ons dan ook af of de instelling goed geïnformeerd is over de nieuw ingevoerde voordelen voor culturele instellingen. Het andere ensemble biedt het publiek de mogelijkheid aan om vriend te worden van de vriendenstichting van het ensemble. Hier wordt expliciet vermeld dat er een tegenprestatie tegenover staat. Verder hebben we ook bij deze ensembles gekeken of ze commerciële activiteiten uitoefenen. Net als bij de andere koepelorganisaties, oefenen de buitengewoon VNME-leden ook commerciële activiteiten uit. Deze activiteiten bestaan voor het grootste deel uit de verkoop van cd’s. Na bestudering van de websites van de VNME blijkt dat ook hier het fiscale aspect niet echt aanwezig is. Slechts enkele ensembles geven fiscale informatie. Het positieve hieraan is dat de ensembles die informatie geven dit in de meeste gevallen correct en volledig doen. Om die reden dienen zij dan ook als voorbeeld voor de rest van de branche. Het antwoord op de vraag waarom het aantal instellingen met fiscale informatievoorziening tot op heden zo laag is, hopen wij door middel van de enquête te achterhalen. 4.2.5 Vereniging Nederlandse Poppodia en –Festivals Als laatste hebben we de websites van 78 poppodia en -festivals bekeken. Het aantal instellingen dat volgens de belastingdienst kwalificeert als culturele instelling is bij de VNPF, in vergelijking met de andere koepelorganisaties, in verhouding het minst; slechts 33% (26 instellingen). Daarnaast vermeldt ook maar één instelling dat er fiscale voordelen van toepassing kunnen zijn bij het geven aan de instelling. Doordat er maar zo weinig instellingen zijn aangemerkt als culturele instelling en de fiscale informatie die verstrekt wordt gering is, roept dit de vraag bij ons op in hoeverre de leden van de VNPF zijn geïnformeerd over de nieuwe regelgeving die juist voor deze groep extra fiscale voordelen biedt. Op de websites van de leden van de VNPF is voornamelijk informatie te vinden betreffende het programma en de agenda van de instelling. Ook is duidelijk aangegeven wanneer en welke artiest komt optreden. Daarnaast, en dit is opmerkelijk, wordt door de leden van de VNPF ook veel informatie gegeven over het culturele aanbod en het feit dat er veel gewerkt wordt met vrijwilligers. Dit is met name opvallend omdat het merendeel van deze instellingen niet kwalificeert als culturele instelling en ons de indruk geeft niet op de hoogte te zijn van de fiscale voordelen die gelden voor culturele instellingen. 4.3

Conclusie

Bij het analyseren van de websites hebben wij een beeld gevormd van de culturele instellingen en hun fiscale kennis. Hierbij hebben een aantal gegevens onze aandacht 47

getrokken. In het onderstaande overzicht is duidelijk te zien dat niet alle leden door de Belastingdienst aangemerkt worden als ANBI, en meer specifiek als culturele instelling. Daarnaast valt het op dat ANBI’s niet altijd hun status kenbaar maken aan het publiek en vaak ook niet de fiscale voordelen vermelden die de ANBI-status met zich meebrengt. Een ander aandachtspunt betreft het kleine aantal vermeldingen van de Geefwet op de websites (slechts 34 van de in totaal 424 bekeken websites). De Geefwet was in juni 2012 een half jaar van kracht waardoor het opvallend is dat het merendeel van de instellingen deze wet niet vermeldt op hun website.

Koepelorganisatie

Totaal ANBI ANBIstatus bekend maken

Fiscale informatie over giften

Mogelijkheid om vriend te worden

Melding

Nederlandse Museumvereniging

55

49

10

16

25

9

Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties

154

82

15

15

85

14

Nederlandse Associatie voor Podiumkunsten

102

64

12

13

34

7

NAPK - Ensembles

35

20

3

7

11

3

Vereniging Nederlandse Poppodia en -Festivals

78

26

3

1

9

1

Totaal

424

241

43

51

164

34

Geefwet

48

Hoofdstuk 5 5.1

Resultaten enquête222

Inleiding

Middels het uitzetten van een enquête wordt getracht te achterhalen wat de invloed van de Geefwet is op het gedrag van culturele instellingen. Deze enquête is naar 424 culturele instellingen gestuurd die aangesloten zijn bij de in hoofdstuk vier besproken koepelorganisaties. Op 10 september 2012 is de enquête naar de culturele instellingen verstuurd. De sluitingsdatum van de enquête was op 30 september 2012. 5.2

Verantwoording

De enquête is ingevuld door 165 respondenten. Een aantal van deze respondenten heeft niet alle vragen ingevuld. Acht respondenten zijn geëlimineerd uit de resultatenanalyse, aangezien zij enkel de vraag hebben beantwoord tot welke koepelorganisatie zij behoren. Daarnaast is er één respondent die de vraag tot welke koepelorganisatie zij behoort niet heeft ingevuld, maar vervolgens wel op een groot aantal vragen antwoord heeft gegeven. Deze antwoorden zijn wel meegenomen in de analyse. Verder zijn er nog vijf respondenten niet meegenomen in de resultatenanalyse, omdat zij alle vragen onbeantwoord hebben gelaten. Wat verder opvalt is dat één respondent antwoord geeft op vragen die bedoeld zijn voor ANBI’s, terwijl deze respondent aangeeft een niet-ANBI te zijn. Omdat de juistheid van die antwoorden niet kan worden gegarandeerd, zijn ook deze antwoorden niet meegenomen in de resultaten. De onderstaande resultaten zijn gebaseerd op 151 ingevulde enquêtes. Het aantal respondenten per vraag kan variëren. Dit komt omdat sommige respondenten niet alle vragen hebben beantwoord of de enquête vroegtijdig hebben beëindigd. Bovendien werden sommige vragen alleen aangeboden aan respondenten die de ANBI-status hebben of juist niet hebben. 5.3

Resultaten

5.3.1 ANBI-status In de enquête zijn vragen gesteld die ervoor zorgen dat een duidelijker beeld kan worden gevormd over de invloed van de Geefwet op het gedrag van culturele instellingen. Van belang hierbij zijn de vragen of de culturele instellingen een vrienden- of giftenprogramma aanbieden en of ze op de hoogte zijn van de belastingfaciliteiten die de Geefwet biedt. Ook de vraag of instellingen hun ANBI-status bekend maken is van belang. De bekendmaking van de ANBIstatus kan potentiële gevers ertoe bewegen sneller een gift te doen of een hogere gift te doen. Verder is het interessant om erachter te komen waarom een groot aantal leden van de koepelorganisaties geen ANBI-status, meer specifiek status van culturele instelling (hierna: CI-status), hebben en of deze instellingen desondanks toch een giftenprogramma aanbieden. Om erachter te komen in hoeverre instellingen op de hoogte zijn van hun ANBI-status en de voordelen die deze status met zich mee kan brengen, is aan de instellingen de vraag gesteld of 222

Deze bevindingen zijn in samenwerking met M. Verbruggen en A.S.T. Kamphorst al gepubliceerd in de congresbundel ‘Cultuur, daar geef je om’, 2012, p. 33 e.v.

49

ze de ANBI-status hebben. Uit onderstaande grafiek blijkt dat van de 151 respondenten 102 instellingen (67,5%) de ANBI-status hebben.223 Grafiek 1

Met de invoering van de status culturele instelling per 1 januari 2012, heeft de Belastingdienst alle bestaande ANBI’s beoordeeld en bepaald welke ANBI’s in aanmerking komen voor de status culturele ANBI. Bij een goedkeuring krijgen de ANBI’s automatisch de CI-status.224 Opmerkelijk is dat niet alle respondenten, met ANBI-status, ervan op de hoogte zijn dat ze ook kwalificeren als culturele instelling. Het betreft ongeveer 20%.225 Hieruit kan worden afgeleid dat deze respondenten nog niet goed zijn geïnformeerd over de invoering van de Geefwet, en meer in het bijzonder de invoering van de status culturele instelling. Verder is het opvallend dat de vraag of de respondenten de ANBI-status kenbaar maken aan het publiek, door 63 van de 102 respondenten (62%) bevestigend wordt beantwoord. Dit is weergegeven in grafiek 2 op de volgende pagina.

223

Zie bijlage, grafiek 3. www.belastingdienst.nl (zoek op status culturele ANBI). 225 Zie bijlage, grafiek 6. Het betreft 20 van de 101 respondenten. Opgemerkt dient hierbij te worden dat de percentages vermeld bij de onderzoeksresultaten niet overeenkomen met de percentages in de tabellen. Dit in verband met de missings die in de tabellen worden vermeld. De missings die worden aangegeven in de tabellen betreft de respondenten die de enquête wel hebben ingevuld, maar waarop de betreffende vraag niet van toepassing is. 224

50

Grafiek 2

In tegenstelling tot de resultaten van de enquête, kwam uit de analyse van de websites naar voren dat maar een enkele instelling de ANBI-status via de website bekend maakt. Een verklaring hiervoor is dat instellingen bij het invullen van de enquête hebben aangegeven hun status bekend te maken via flyers, brochures en/of jaarstukken. Eén respondent maakt de ANBI-status bekend via Facebook. Uit deze gegevens trekken wij de conclusie dat voor de bekendmaking van de status middels de websites nog veel ruimte voor verbetering bestaat. Daarnaast blijft het naar onze mening zeer zorgelijk dat 1/3 van de instellingen de status nog niet gebruikt in haar wervingscampagne voor inkomsten. Opgemerkt dient te worden dat alle instellingen later nog een keer gecontroleerd zijn op het bezit van de ANBI-status.226 Hieruit kwam naar voren dat er 14 ANBI’s zijn bijgekomen sinds de analyse van de websites in juni 2012. Dit heeft echter niet geleid tot een andere conclusie. De bekendmaking van de status op de website kan beter. Ongeveer 25% van de respondenten zegt de ANBI-status niet te hebben.227 De meest terugkerende reden hiervoor is dat deze instellingen volgens de Belastingdienst niet voldoen aan de voorwaarden. De reden dat respondenten vaak niet geïnteresseerd zijn in een ANBIstatus, is omdat de instellingen onderdeel zijn van een gemeente en zij zodoende niet zelf als ANBI kunnen kwalificeren. Een voorbeeld hiervan is het Centraal Museum in Utrecht. Dit museum zal per 1 januari 2013 van een gemeentelijke organisatie veranderen in een zelfstandige stichting. Pas dan kan het Centraal Museum om de status van culturele instelling verzoeken. Dat het Centraal Museum pas de status van culturele instelling kan verkrijgen op het moment dat zij geen onderdeel meer is van een publiekrechtelijk lichaam, achten wij onwenselijk. Een instelling dat onderdeel is van de gemeente kan net zo goed cultuur beogen als een zelfstandige instelling. Het is naar onze mening dan ook in strijd met doel en strekking van de wet dat een niet-zelfstandige instelling niet in aanmerking kan komen voor de status van culturele instelling, terwijl deze instelling verder wel aan alle voorwaarden voldoet.

226 227

Deze controle van de ANBI-status heeft in week 46 van 2012 plaatsgevonden. Zie bijlage, grafiek 3.

51

In de volgende paragrafen wordt ingegaan op de resultaten van de respondenten met ANBIstatus. Waar nodig, zal aandacht worden besteed aan de respondenten zonder ANBI-status. 5.3.2 Vriendenprogramma In de enquête wordt onderscheid gemaakt tussen zogenoemde vriendenprogramma’s en giftenprogramma’s.228 Wat is opgevallen tijdens het bekijken van de websites is dat 39% van de instellingen een vriendenprogramma aanbiedt.229 De vraag die daarbij rijst, is of een gedeelte van het bedrag van het vriendenlidmaatschap gezien kan worden als gift. Het gedeelte dat als gift kan worden gezien, is van belang voor huidige vrienden in verband met de eventuele giftenaftrek. Ook is het voor de instellingen een manier om een aantrekkelijk(er) programma aan te bieden voor potentiële vrienden. Bij de resultatenanalyse zal om die reden met name naar instellingen met een ANBI-status worden gekeken. Voorafgaand aan de vragen over het vriendenprogramma krijgen instellingen een definitie van het vriendenprogramma te zien om onduidelijkheden weg te nemen. De definitie luidt als volgt: ‘Onder een vriendenprogramma wordt verstaan dat het publiek tegen een vergoeding vriend of partner kan worden van de instelling. Dit lidmaatschap brengt voordelen met zich mee.’ De eerste vraag over het vriendenprogramma was of instellingen een vriendenprogramma aanbieden. Uit grafiek 3 blijkt dat 55 van de 100 respondenten met ANBI-status (56%) deze vraag bevestigend hebben beantwoordt. Grafiek 3

Dit is een groter aantal instellingen dan het aantal instellingen dat tijdens het vooronderzoek naar voren kwam met een vriendenprogramma. Ook hieruit valt af te leiden dat het gebruik van de websites beter kan. De culturele instellingen veronderstellen dat het vriendenprogramma duidelijk vermeld staat op de website, terwijl dit in werkelijkheid niet altijd even goed is terug te vinden.

228

Bij een vriendenprogramma kunnen particulieren/bedrijven voor een relatief laag bedrag vriend of partner worden van de instelling. Tegenover dit bedrag staat een tegenprestatie van de instelling. Bij een giftenprogramma staat er geen tegenprestatie tegenover de bijdrage. 229 Zie schema bij paragraaf 4.3. Het betreft 164 van de 424 instellingen.

52

Inhoud vriendenprogramma In de enquête worden vervolgens vragen gesteld over de inhoud van het vriendenprogramma. Dit zijn vragen over de gemiddelde bijdrage voor een vriendenprogramma, hoeveel vrienden een instelling heeft en wat de geschatte waarde van de tegenprestatie in euro’s is. Deze vragen zijn belangrijk voor het antwoord op de vraag of een gedeelte van de bijdrage voor een vriendenprogramma kan worden aangemerkt als gift. Met deze vragen hebben we getracht te achterhalen wat het belang is van het vriendenprogramma binnen de organisatie van culturele instellingen. Bij het analyseren van de websites viel op dat wanneer enkel de mogelijkheid bestaat om vriend te worden - en dus geen melding wordt gemaakt van een giftenprogramma - er vrijwel nooit fiscale informatie wordt gegeven. Dit lijkt te impliceren dat de instellingen ervan uitgaan dat de bijdrage van een vriend of partner niet als gift kan worden beschouwd. Daarnaast is het de vraag of sprake is van vrijgevigheid bij de bijdrage van een vriend. Indien de vergoeding van de vriend meer bedraagt dan de waarde van de tegenprestatie(s), kan dat meerdere naar onze mening gezien worden als vrijgevigheid oftewel een gift. In grafiek 4 is te zien dat het merendeel van de instellingen zonder ANBI-status een bijdrage vraagt tussen de € 1 en € 25. De instellingen mét ANBI-status vragen meestal een bijdrage tussen de € 50 en € 100. Grafiek 4

Om te kunnen vaststellen of er eventueel sprake is van een gift, is het van belang om de waarde van de tegenprestaties te weten. Voor dit onderzoek is deze vraag alleen van belang voor instellingen met ANBI-status. Voor instellingen zonder ANBI-status is de vraag niet direct van belang omdat deze instellingen niet van de fiscale voordelen kunnen genieten.230 Het merendeel van de respondenten heeft de vraag over de waarde van de tegenprestaties beantwoord per vriend. Te zien valt dat de meeste instellingen een waarde toekennen aan de tegenprestatie tussen € 0 - € 5. Daarnaast zijn er 6 respondenten die waarden hebben ingevuld tussen de € 6 - € 100.231 Een voorzichtige conclusie die hieruit kan worden getrokken, is dat de tegenprestaties lager zijn dan de waarde van de bijdrage voor een vriendschap. In grafiek 4 is te zien dat de meeste instellingen met ANBI status een bijdrage per vriend vragen tussen de € 50 en € 100. Deze bijdrage is dus in een aantal gevallen hoger dan de 230 231

Dit geldt niet voor verenigingen met meer dan 25 leden. Zie bijlage, figuur 11.

53

tegenprestaties. Dit betekent dat het gedeelte boven de tegenprestatie als een gift kan worden aangemerkt.232 Aangezien instellingen niets vermelden over de fiscale voordelen die mogelijk ook gelden bij een vriendenprogramma, is er op dat gebied nog ruimte voor verbetering. Instellingen zouden hierover in overleg moeten treden met de Belastingdienst. 5.3.3 Giftenprogramma Naast de vragen met betrekking tot een vriendenprogramma, zijn tevens vragen gesteld over het giftenbeleid van de instellingen. Deze vragen zijn van belang om er achter te komen of instellingen zich bewust zijn van de fiscale faciliteiten voor giften aan culturele instellingen. Instellingen kunnen, door het fiscale voordeel voor de gever te benadrukken, makkelijker en meer donateurs werven. Dit fiscale voordeel geldt enkel voor giften aan instellingen met ANBI-status, en meer specifiek met CI-status. Uit de resultaten van de enquête is naar voren gekomen dat bijna 76% van deze instellingen een giftenprogramma aanbiedt.233 De instellingen bieden de gevers vaak de keuze tussen het doen van een eenmalige gift of een periodieke gift. In grafiek 5 is te lezen dat het merendeel van de respondenten met ANBI-status beide mogelijkheden aanbiedt. Wat opvalt, is dat er ook een instelling is die een giftenprogramma aanbiedt waarbij een gever enkel producten of objecten kan schenken. Grafiek 5 Welke mogelijkheid biedt uw instelling tot het doen van een gift?

Na de vraag over het giftenprogramma, is dieper op de periodieke gift ingegaan. 34% van de respondenten geeft aan dat zij geen minimaal bedrag vragen voor de periodieke gift. De donateur bepaalt de hoogte van de gift. Indien een instelling wel de hoogte van een periodieke gift heeft vastgesteld, ligt dit bedrag in 36% van de gevallen tussen de € 100 en € 500. Daarnaast wordt door enkele instellingen opgemerkt dat zij de notariskosten voor hun rekening nemen indien het bedrag van de periodieke gift € 500 of meer bedraagt. Dit komt overeen met onze bevindingen van het vooronderzoek. Tijdens het analyseren van de websites

232 233

Zie hierover ook paragraaf 4.2.1. Zie bijlage, grafiek 13, het gaat om 69 van de 91 respondenten met de ANBI-status.

54

hebben wij gezien dat bij periodieke giften vanaf een bepaald bedrag de instelling en/of het notariskantoor de kosten van de notariële akte voor zijn rekening neemt.234 Daarnaast is ons opgevallen dat slechts 41% van de respondenten die een periodieke gift aanbieden een termijn van 5 jaar aan de periodieke gift verbindt (figuur 6). Wij concluderen hieruit dat culturele instellingen het belang van de looptijd van de periodieke gift niet kennen. Dit heeft tot gevolg dat gevers van de periodieke gift niet jaarlijks in aanmerking komen voor ongelimiteerde giftenaftrek.235 Met het oog op de Geefwet en het optimaliseren van giften aan culturele instellingen is het onzes inziens van belang dat meer aandacht wordt besteed aan de looptijd van periodieke giften. Figuur 6

Wat is de minimale looptijd van een periodieke gift? 1 jaar 2 jaar 3 jaar 4 jaar 5 jaar 25 jaar Onbekend

Tot slot is de vraag gesteld wat het giftenprogramma de respondenten jaarlijks oplevert. In figuur 17 uit de bijlage is te zien dat 22% van de respondenten niet op de hoogte is van het bedrag dat het giftenprogramma jaarlijks oplevert. Tevens valt op dat de opbrengst van het giftenprogramma bij 33% van de respondenten minder dan € 500 bedraagt.236 Uit de antwoorden op deze vraag kan worden afgeleid dat de particuliere donateur geen grote bijdrage levert aan de fondsenwerving door instellingen. Hier is een wereld te winnen. Vragen als: ‘wat zijn de fiscale voordelen van de giftenaftrek, zowel voor particulieren als bedrijven?’, ‘welke voorwaarden zijn aan de giftenaftrek verbonden?’ en ‘hoe kan een instelling het voor gevers aantrekkelijker maken om aan een culturele instelling te schenken?’, zijn daarbij van groot belang. Indien aan deze punten meer aandacht wordt besteed, kunnen instellingen zich een betere voorstelling maken van de fiscale voordelen voor zowel de instelling zelf als de gever. Dit brengt vervolgens met zich mee, dat wanneer de instelling goed op de hoogte is van de fiscale mogelijkheden, zij ook beter in staat is om het doen van giften aantrekkelijker te maken voor donateurs. De instelling kan haar giftenprogramma hier op aanpassen. 234

Zie bijvoorbeeld de website van Theater De Doelen. Indien iemand een vijfjaarlijkse schenking doet van € 500, komen de kosten van de notariële akte voor rekening van het notariskantoor. 235 Zie paragraaf 3.2.2. 236 Zie bijlage, figuur 17. Het betreft 17 van de 51 respondenten die deze vraag hebben ingevuld.

55

5.3.4 Bekendmaking geeffaciliteiten Gevraagd is welke fiscale faciliteiten de respondenten kenbaar maken aan het publiek, zoals de giftenaftrek in de inkomsten- en vennootschapsbelasting en de multiplier. Tevens is de vraag gesteld of de respondenten de vrijstelling voor de schenk- en erfbelasting kenbaar maken. Wat opvalt, is dat 52% van de respondenten de fiscale faciliteiten uit de Geefwet niet kenbaar maken aan het publiek.237 Indien de respondenten de fiscale faciliteiten wel kenbaar maken, wordt in 44% van de gevallen de giftenaftrek in de inkomstenbelasting vermeld.238 Voor de aftrekmogelijkheden in de vennootschapsbelasting geldt dat 23% van de respondenten dit kenbaar maakt aan het publiek.239 De multiplier wordt door 34% van de respondenten vermeld.240 Tot slot stelt 28% van de respondenten zijn publiek op de hoogte van het feit dat de gift volledig ten goede komt aan de culturele instelling, omdat de instelling geen schenkbelasting over de gift hoeft te betalen.241 5.3.5 Aanpassing website naar aanleiding van Geefwet Naast de vraag welke faciliteiten de respondenten kenbaar maken aan het publiek, is de vraag gesteld of de respondenten hun website hebben aangepast naar aanleiding van de invoering van de Geefwet. Hierbij valt op dat 60% van de respondenten de website niet heeft aangepast met de informatie die van belang is voor het publiek betreffende het doen van een gift aan de instelling.242 Indien instellingen de website wel hebben aangepast, ziet dit in 29% van de gevallen op de giftenaftrek in de inkomstenbelasting.243 Slechts 13,2% van de respondenten heeft aangegeven de website te hebben aangepast naar aanleiding van de invoering van de multiplier in de inkomstenbelasting en slechts 6,6% heeft de website aangepast door vermelding van de multiplier in de vennootschapsbelasting. 5.3.6 Kennis van de fiscale faciliteiten Vervolgens zijn vragen gesteld over de fiscale faciliteiten die gelden voor de instellingen zelf. Het betreft de integrale belastingplicht244, de bestedingsreserve245, de aftrek voor fondswervende activiteiten246, de winstvrijstelling247 en de fictieve loonkostenaftrek van vrijwilligers248. Met vragen over de belastingfaciliteiten wordt getracht inzicht te krijgen in hoeverre de respondenten op de hoogte zijn van de belastingfaciliteiten en in hoeverre zij hiervan gebruik maken. Tevens wordt extra aandacht besteed aan de faciliteiten die per 1 januari 2012 zijn ingevoerd voor culturele instellingen. De vragen zijn enkel gesteld aan 237

Zie bijlage, tabel 24. Het betreft 39 van de 82 respondenten met ANBI-status. Zie bijlage, tabel 24. Het betreft 36 van de 82 respondenten met ANBI-status. 239 Zie bijlage, tabel 24. Het betreft 19 van de 82 respondenten met ANBI-status. 240 Zie bijlage, tabel 24. Het betreft 28 van de 82 respondenten met ANBI-status. 241 Zie bijlage, tabel 24. Het betreft 23 van de 82 respondenten met ANBI-status. 242 Zie bijlage, tabel 25. Het betreft 48 van de 80 respondenten met ANBI-status. 243 Zie bijlage, tabel 25. Het betreft 23 van de 80 respondenten met ANBI-status. 244 Zie paragraaf 3.3.4. 245 Zie paragraaf 3.3.5. 246 Zie paragraaf 3.3.7. 247 Zie paragraaf 3.3.6. 248 Zie paragraaf 3.3.8. 238

56

instellingen met CI-status. Bij de fiscale faciliteiten die voor 1 januari 2012 al bestonden is tevens de vraag gesteld of de instellingen hier voor 2012 al gebruik van maakten en of zij na 2012 nog steeds gebruik maken van de faciliteit of sindsdien van de faciliteit gebruik zijn gaan maken. Integrale belastingplicht Allereerst zijn vragen gesteld met betrekking tot de integrale belastingplicht. De integrale belastingplicht is per 1 januari 2012 ingevoerd. Van de respondenten zegt 33% bekend te zijn met deze faciliteit. Slechts 36% hiervan zegt ook gebruik te maken van de faciliteit. Op het totaal is dit een percentage van 12%.249 De integrale belastingplicht zou een voordeel voor de culturele instellingen moeten opleveren. Onzes inziens wordt tot op heden het doel van deze faciliteit niet bereikt nu slechts zo weinig culturele instellingen op de hoogte zijn van de faciliteit. Een logisch gevolg is dan ook dat er weinig gebruik van wordt gemaakt. De reden kan zijn gelegen in het feit dat de culturele instellingen te weinig informatie hebben ontvangen over de voordelen van deze regeling. Het kan echter ook zijn dat de integrale belastingplicht als ingewikkeld wordt ervaren en dat culturele instellingen niet de kennis en kunde hebben om zich hier verder in te verdiepen. Tevens is het mogelijk dat instellingen pas aan het einde van het jaar kunnen overzien of de integrale belastingplicht voor hen nuttig is. Bestedingsreserve Uit de resultaten van de enquête blijkt 38% van de respondenten bekend te zijn met de bestedingsreserve.250 Net als bij de integrale belastingplicht valt op dat slechts een klein deel van de respondenten ook daadwerkelijk gebruik maakt van de bestedingsreserve. Van het aantal respondenten dat bekend is met de bestedingsreserve heeft 32% voor 2012 gebruik gemaakt van de bestedingsreserve. Na 2012 is dit percentage gereduceerd tot 18%. Het is opmerkelijk dat hier sprake is van een achteruitgang.251 Aftrek voor fondswervende activiteiten 28% van de respondenten zegt bekend te zijn met de aftrek voor fondswervende activiteiten. 72% van de respondenten is dus niet op de hoogte van deze faciliteit.252 Ook bij de aftrek voor fondswervende activiteiten valt op dat hier nauwelijks gebruik van wordt gemaakt door de instellingen. Uit de resultaten van de enquête komt naar voren dat slechts 9% van de respondenten, die bekend zijn met de faciliteit, daadwerkelijk gebruik maakt van deze faciliteit.253 Dit percentage geldt zowel voor het gebruik van fondswervende activiteiten voor 2012 als na 2012. Op het totaal maakt 3% van de respondenten gebruik van deze faciliteit.254 Winstvrijstelling Van alle faciliteiten waar culturele instellingen gebruik van kunnen maken, is de winstvrijstelling in de vennootschapsbelasting het meest bekend. Bijna 64% van de 249

Zie bijlage, tabel 26. Het betreft 9 van de 74 respondenten met een ANBI-status. Zie bijlage, tabel 27. Het betreft 28 van de 74 respondenten met een ANBI-status. 251 Zie bijlage, tabel 27. Het betreft 9 van de 28 respondenten, 5 van de 28 respondenten, 9 van de 74 respondenten en 5 van de 74 respondenten. 28 is het aantal respondenten dat bekend is met de bestedingsreserve. 74 is het aantal respondenten dat de vragen betreffende de bestedingsreserve heeft beantwoord. 252 Zie bijlage, tabel 28. Het betreft 47 van de 74 respondenten met een ANBI-status. 253 Zie bijlage, tabel 28. Het betreft 2 van de 21 respondenten die bekend zijn met fondswervende activiteiten. 254 Zie bijlage, tabel 28. Het betreft 2 van de 74 respondenten met een ANBI-status. 250

57

respondenten geeft aan deze faciliteit te kennen.255 22% van de respondenten geeft aan voor 2012 gebruik te hebben gemaakt van de winstvrijstelling. Opvallend is dat minder dan 1% aangeeft gebruik te maken van deze faciliteit na 2012. Een mogelijke verklaring is dat het jaar 2012 nog niet voorbij is en de instellingen zodoende nog niet weten of zij dit jaar onder de winstvrijstelling vallen. Aftrek van fictieve loonkosten vrijwilligers Tot slot hebben we vragen gesteld over de bekendheid met de fictieve loonkostenaftrek voor vrijwilligers en het gebruik daarvan. Deze faciliteit is ná de winstvrijstelling in de vennootschapsbelasting het meest bekend bij de instellingen. 55% van de respondenten geeft aan de faciliteit te kennen.256 Het is opmerkelijk dat van alle respondenten die deze vraag hebben beantwoord, bijna 57% aangeeft geen gebruik te maken van deze faciliteit.257 Hiervoor laten zich twee verklaringen denken. Enerzijds kan het zijn dat er wél met vrijwilligers wordt gewerkt, maar dat er geen gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheid om fictieve loonkosten af te trekken van de winst. Anderzijds kan het zijn dat er niet wordt gewerkt met vrijwilligers en er zodoende geen sprake kan zijn van gebruik van de faciliteit. Tijdens ons vooronderzoek is gebleken dat met name culturele instellingen die zijn aangesloten bij de VNPF gebruik maken van vrijwilligers. Zo werd er bijvoorbeeld op die websites regelmatig aangegeven dat de vraag naar vrijwilligers groot was. Het is specifiek voor deze koepelorganisatie aan te raden om de maatregel onder de aandacht van de leden te brengen. 5.3.7 De Geefwet Tot slot hebben we de vraag gesteld of de respondenten bekend zijn met de Geefwet zoals deze per 1 januari 2012 van kracht is. Tevens is de vraag gesteld of zij hierover voldoende zijn geïnformeerd en op welke manier. Uit grafiek 7 blijkt dat 61 van de 73 (bijna 84%) respondenten met ANBI-status aangeeft bekend te zijn met de Geefwet.258 Aangezien de nieuwe regelingen uit de Geefwet, na het uitzetten van de enquête, bijna een jaar van kracht zijn, is het positief dat hieruit naar voren komt dat van alle respondenten meer dan 75% bekend is met de Geefwet.

255

Zie bijlage, tabel 29. Het betreft 47 van de 74 respondenten met een ANBI-status. Zie bijlage, tabel 30. Het betreft 41 van de 74 respondenten met een ANBI-status. 257 Zie bijlage, tabel 30. Het betreft 42 van de 71 respondenten met een ANBI-status. 258 Zie grafiek 19. Het betreft 61 van de 73 respondenten mét een ANBI-status. 256

58

Grafiek 7

Het is opvallend, gezien voorgaande resultaten, dat 64% van de respondenten zegt voldoende geïnformeerd te zijn over de Geefwet.259 In de enquête hebben we gevraagd om aan te geven op welke manier de instellingen zijn geïnformeerd over de Geefwet. Meerdere antwoorden konden worden gegeven. In totaal hebben 78 respondenten deze vraag beantwoord. 50% van deze respondenten heeft aangegeven via de koepelorganisatie te zijn geïnformeerd. Informatievoorziening van de Belastingdienst en de pers komt op de tweede plaats; ongeveer 32% geeft aan door die instanties op de hoogte te zijn gebracht. Opvallend is dat 22% van de 78 respondenten aangeeft op een andere manier dan genoemde keuzes te zijn geïnformeerd. Uit de toelichting die hierbij kon worden gegeven, blijkt dat voornamelijk de eigen accountant of fiscalist de instelling op de hoogte heeft gebracht van de Geefwet. Ook is een aantal keren vermeld dat instellingen zelf hebben geïnformeerd naar de Geefwet.260 Het is opmerkelijk dat het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap nauwelijks genoemd werd. Onzes inziens is de informatievoorziening over de Geefwet ook een taak van het OCW. En tot slot is nog opgevallen dat van de vier koepelorganisaties, de Nederlandse Associatie voor Podiumkunsten het grootste aandeel in respondenten heeft dat aangeeft niet voldoende te zijn geïnformeerd over de Geefwet. 5.4

Conclusie

Bij het analyseren van de resultaten van de enquête hebben een aantal resultaten onze aandacht getrokken. Het doel van de enquête was erachter te komen wat de invloed van de Geefwet is op het gedrag van culturele instellingen. Het eerste dat opvalt is dat bijna 20% van de respondenten met een ANBI-status niet op de hoogte is van het feit dat de instelling ook is aangemerkt als culturele instelling. In samenhang hiermee, vragen wij ons af of deze instellingen kennis kunnen hebben van de fiscale voordelen voor culturele instellingen die de Geefwet met zich meebrengt. Uit de resultaten blijkt dat het merendeel van de respondenten niet bekend is met de fiscale voordelen en faciliteiten en er dus logischerwijs ook weinig gebruik van maken. Ook is het ons opgevallen dat meer dan de helft van de respondenten met ANBI-status een vriendenprogramma aanbiedt. De vergoeding die door vrienden wordt bijgedragen, ligt 259 260

Zie grafiek 20. Het betreft 50 van de 78 respondenten. Zie tabel 21.

59

meestal tussen de € 50 en € 100. De waarde van de tegenprestatie(s) wordt door de respondenten veel lager geschat. Dit roept de vraag op of er bij de vergoeding van de vriend sprake is (van een gedeeltelijke) gift. Tot slot blijkt uit de resultaten van de enquête dat de informatievoorziening over giften aan culturele instellingen minimaal is. Ook de informatievoorziening met betrekking tot de fiscale faciliteiten voor de instellingen zelf blijkt gering te zijn. Onzes inziens ligt hier dan ook nog veel ruimte voor verbetering.

60

Hoofdstuk 6 6.1

Conclusie en aanbevelingen

Inleiding

In deze scriptie is onderzocht of de introductie van de Geefwet van invloed is geweest op het gedrag van culturele instellingen. De centrale vraag die hierbij is geformuleerd – Wat is de invloed van de Geefwet op het gedrag van culturele instellingen? – wordt in dit afsluitende hoofdstuk beantwoord. Op basis van voorgaande hoofdstukken volgt in dit hoofdstuk eerst een korte samenvatting van het onderzoek met bijbehorende conclusies. Nadat vervolgens de onderzoeksvraag is beantwoord, doe ik een aantal aanbevelingen om deze conclusies en antwoorden te ondersteunen. 6.2

Samenvatting en conclusies

Per 1 januari 2012 is de Geefwet van kracht. De Geefwet is een samenstel van overheidsmaatregelen, die het geefgedrag probeert te stimuleren en eventuele belemmeringen probeert te elimineren. De maatregelen uit de Geefwet gelden voor ‘Algemeen Nut Beogende Instellingen’ en voor ‘culturele instellingen’. Het onderzoek is vooral gericht op culturele instellingen, omdat de nieuwe faciliteiten met name voor deze instellingen gelden. Een instelling kwalificeert als ANBI wanneer deze instelling uitsluitend of nagenoeg uitsluitend het algemeen nut beoogt. Indien een instelling wordt aangemerkt als ANBI, kan deze ook verzoeken om als culturele instelling te worden aangemerkt. Om voor de status van culturele instelling in aanmerking te komen dient een ANBI zich uitsluitend of nagenoeg uitsluitend op cultuur te richten. Wat precies onder het begrip ‘algemeen nut’ en het begrip ‘cultuur’ wordt verstaan is tot op heden nog niet helemaal duidelijk. Het begrip ‘algemeen nut’ is een open norm, ondanks de in de wet opgenomen limitatieve opsomming van wat onder ‘algemeen nut’ dient te worden verstaan. Ook het begrip ‘cultuur’ kan tot de nodige discussie leiden. Met betrekking tot dit begrip heeft de staatssecretaris aangegeven dat het bij cultuur moet gaan om instellingen die een hoogwaardig cultuuraanbod nastreven. Wat precies onder ‘hoogwaardig cultuuraanbod’ wordt verstaan is nog niet geheel duidelijk. De toekomst zal moeten uitwijzen hoe de begrippen in de praktijk worden ingevuld. Voor culturele instellingen zijn per 1 januari 2012 nieuwe fiscale faciliteiten in de wet opgenomen en bestaande faciliteiten aangepast en/of verruimd. De multiplier (‘extra giftenaftrek’) is met de invoering van de Geefwet nieuw in de wet opgenomen en geldt specifiek voor culturele instellingen. Daarnaast is de optie voor integrale belastingplicht ingevoerd en de vorming van een bestedingsreserve in de Wet op de vennootschapsbelasting aangepast waardoor deze faciliteit alleen nog door culturele instellingen kan worden toegepast. De overige fiscale faciliteiten in de inkomstenbelasting (giftenaftrek en aftrek vrijwilligersvergoeding) en vennootschapsbelasting (giftenaftrek, subjectieve winstvrijstelling, de aftrek voor fondswervende activiteiten en aftrek fictieve vrijwilligerskosten) zijn ook aangepast, maar kunnen door zowel de ‘gewone’ ANBI als de culturele instelling worden toegepast.

61

Het doel van de Geefwet was onder andere om de regelgeving te vergemakkelijken voor culturele instellingen en als steun in de rug te dienen voor deze instellingen. Door de verscheidenheid aan fiscale faciliteiten voor verschillende instellingen is de regelgeving omtrent het stimuleren van het geefklimaat en geefgedrag er echter niet transparanter op geworden. Het is dan ook de vraag of de wetgevingsoperatie een verbetering is geweest voor de culturele sector. Om tot een antwoord op de onderzoeksvraag te komen, hebben we eerst 424 websites van leden van de koepelorganisaties ‘Nederlandse Associatie voor Podiumkunsten’, ‘Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties’, ‘Vereniging Nederlandse Poppodia en Festivals’ en de ‘Nederlandse Museumvereniging’ bekeken. Naar aanleiding van de analyse van de websites hebben we een enquête opgesteld. Door het analyseren van de websites hebben wij een beeld kunnen vormen van de culturele instellingen en hun fiscale kennis. Bij het bekijken van de websites is onder andere opgevallen dat niet alle leden van de koepelorganisaties door de belastingdienst worden aangemerkt als ANBI, en meer specifiek als culturele instelling. Tevens hebben wij opgemerkt dat de leden die wel kwalificeren als ANBI, niet altijd hun status kenbaar maken aan het publiek en vaak ook niet de fiscale voordelen vermelden die de ANBI-status met zich meebrengt. Een ander aandachtspunt betreft het kleine aantal vermeldingen van de Geefwet op de websites van de culturele instellingen. Naar aanleiding van de analyse van de websites hebben we een enquête opgesteld en vervolgens de resultaten van deze enquête geanalyseerd. Het eerste dat ons is opgevallen bij de resultaten is dat bijna 20% van de respondenten met een ANBI-status niet op de hoogte is van het feit dat de instelling per 1 januari 2012 ook is aangemerkt als culturele instelling. Dit leidde bij ons tot de vraag of deze instellingen kennis kunnen hebben van de fiscale voordelen die de Geefwet biedt voor culturele instellingen. Het antwoord op deze vraag is dat veel culturele instellingen niet bekend zijn met de fiscale voordelen die de Geefwet biedt en dus logischerwijs ook bijna geen gebruik maken van de faciliteiten die zijn opgenomen in de Geefwet. Wat verder is opgevallen tijdens het analyseren van de resultaten van de enquête is dat meer dan de helft van de respondenten met ANBI-status een vriendenprogramma aanbiedt, waarbij de bijdrage aan de ANBI vaak hoger is dan de tegenprestatie van de ANBI. Dit roept de vraag op of een deel van de bijdrage kwalificeert als gift. Tot slot is nog naar voren gekomen dat de informatievoorziening over giften aan culturele instellingen en de fiscale faciliteiten voor de instellingen zelf, minimaal is. Dit kan een verklaring zijn voor de geringe fiscale kennis van culturele instellingen. 6.3

De onderzoeksvraag beantwoord

Met de invoering van de Geefwet is getracht maatregelen in te voeren die culturele instellingen een steun in de rug geven. Daarbij dient opgemerkt te worden dat de maatregelen, opgenomen in de Geefwet, zowel voor de gever als voor de instellingen zelf fiscaal voordeel kan opleveren.

62

Uit de analyse van de websites en uit de resultaten van de enquête blijkt dat culturele instellingen nauwelijks gebruikmaken van de mogelijkheden die de Geefwet biedt. Enerzijds geven de instellingen aan bekend te zijn met de Geefwet en hierover voldoende te zijn geïnformeerd. Anderzijds blijkt uit de resultaten van de enquête dat er maar minimaal gebruik wordt gemaakt van de faciliteiten die de Geefwet biedt. Het is positief dat de instellingen bekend zijn met de Geefwet, maar het is verontrustend te moeten concluderen dat de culturele instellingen niet op de hoogte zijn van de inhoud. Hierdoor zijn de instellingen nauwelijks bekend met de fiscale voordelen die de Geefwet biedt voor zowel de instelling zelf, als voor het publiek. Deze onbekendheid heeft tevens tot gevolg dat culturele instellingen de voordelen uit de Geefwet – denk hierbij aan de multiplier - niet inzetten om donateurs te werven. Het doel van de Geefwet wordt hierdoor gemist, namelijk stimuleren dat culturele instelling meer in hun eigen inkomen kunnen gaan voorzien. Naast het niet goed op de hoogte zijn van de fiscale voordelen waarmee instellingen donateurs kunnen werven, zijn de instellingen ook niet voldoende geïnformeerd over de faciliteiten waar zij als instelling zelf gebruik van kunnen maken. Dit is complexe regelgeving en verdient om die reden ook extra aandacht. In antwoord op de onderzoeksvraag kan naar aanleiding van het onderzoek geconcludeerd worden dat de invloed van de Geefwet op het gedrag van culturele instellingen gering is. Uit het onderzoek is naar voren gekomen dat culturele instellingen minimaal gebruikmaken van de mogelijkheden die de Geefwet biedt. Ook lijkt de fiscale kennis van de culturele instellingen beperkt te zijn. Kortom, er ligt nog veel ruimte voor verbetering om culturele instellingen meer bewust te maken van de voordelen die de Geefwet voor hen met zich meebrengt. 6.4

Aanbevelingen

Per 1 januari 2012 is de Geefwet geïntroduceerd. Nu de culturele instellingen het zwaarst worden getroffen door de bezuinigingen, dient deze wet als steun in de rug voor culturele instellingen. Culturele instellingen zullen zich meer ondernemend moeten gaan opstellen om inkomsten te verwerven. De voordelen die de Geefwet aan culturele instellingen biedt zouden het ondernemerschap, en dus het werven van donateurs, moeten vergemakkelijken. Hoewel de instellingen hebben aangegeven bekend te zijn met de Geefwet, wordt maar minimaal gebruik gemaakt van de faciliteiten. Hier ligt naar onze mening ruimte voor verbetering. Onze eerste aanbeveling is dat culturele instellingen hun websites moeten verbeteren. De meeste websites zouden met enkele aanpassingen ingezet kunnen worden als wervingsmiddel voor donateurs. Als er beknopte, pakkende en heldere informatie is, die voor de donateurs direct toegankelijk is, kunnen culturele instellingen met de website een groot publiek bereiken. Het is aan te bevelen dat culturele instellingen op hun website een kopje ‘Steun ons’ toevoegen. Onder deze kop moet dan alle informatie worden vermeld die van belang is voor het publiek. Hierbij is met name van belang dat de periodieke gift en de multiplier worden benadrukt, omdat dit zowel voor de gever als voor de culturele instellingen zelf iets kan opleveren. Daarnaast is het ook aan te raden dat culturele instellingen social media inzetten bij hun wervingscampagne voor donateurs.

63

Met de eerste aanbeveling hangt samen dat culturele instellingen zelf op de hoogte moeten zijn van de mogelijkheden die de Geefwet biedt. Door hun onwetendheid maken de instellingen nauwelijks gebruik van de faciliteiten. Een tweede aanbeveling is dan ook dat de stroomlijning van de informatievoorziening aan culturele instellingen beter kan. Dit dient allereerst onder de aandacht te worden gebracht bij het Ministerie van OCW, de koepelorganisaties en de Belastingdienst. Door een adequate informatievoorziening aan culturele instellingen kunnen de instellingen de faciliteiten uit de Geefwet beter benutten. Dit geldt in de eerste plaats voor informatie over faciliteiten voor het publiek, zoals de giftenaftrek. Daarnaast moeten culturele instellingen ook beter geïnformeerd worden over de faciliteiten waar zij als instelling zelf gebruik van kunnen maken. Dit is complexe wetgeving en verdient daarom ook extra aandacht. Ook is bij ons onderzoek naar voren gekomen dat er ruimte is voor verbetering van de vriendenprogramma’s van culturele instellingen. Bijna elke instelling biedt naast een giftenprogramma ook een vriendenprogramma aan. Bij een vriendenprogramma kan het publiek tegen een vergoeding vriend worden van de instellingen met in ruil daarvoor enkele privileges. De vriendenprogramma’s kunnen fiscaal aantrekkelijk gemaakt worden door een gedeelte van de bijdrage van de vriend aan te merken als een gift. Belangrijk is dan dat er een periodieke vriendschap wordt aangegaan, zodat er geen drempelbedrag geldt. Bij vriendenprogramma’s gaat het namelijk vaak om lage bijdragen. Het aangaan van een periodieke vriendschap wordt tevens vergemakkelijkt nu de eis van de notariële akte per 1 januari 2014 komt te vervallen. Een ander voordeel van het aanbieden van een periodieke vriendschap is dat deze vriendschap in een vaste inkomensstroom van vijf jaar voorziet. Door het aanbieden van periodieke vriendschappen zal het voor instellingen makkelijker zijn om vrienden te werven, omdat er voor de vriend een fiscaal voordeel tegenover staat. En tot slot luidt onze laatste aanbeveling dat culturele instellingen nog dit jaar gebruik moeten maken van de multiplier in combinatie met een periodieke gift. De multiplier geldt voor een periode van vijf jaar en kan zodoende – dankzij de recente verruiming van de termijn – volledig en optimaal gebruikt worden wanneer deze dit jaar nog wordt toegepast.

64

Lijst van aangehaalde literatuur I.

Boeken

Van Dijck & Van Vijfeijken 2005 J.E.A.M. van Dijck & I.J.F.A. van Vijfeijken, Instellingen van algemeen nut, Deventer: Kluwer 2005. Congresbundel ‘Cultuur, daar geef je om’, 2012. Deze congresbundel is verschenen naar aanleiding van het congres ‘Cultuur, daar geef je om’ georganiseerd door Tilburg University en BDO Private Wealth Tax Fund. (vindplaats: http://www.tilburguniversity.edu/nl/onderzoek/instituten-enresearchgroepen/ fit/onderzoek/publicaties/cultuur.pdf). II.

Artikelen

Van Bakel 2012 M.M.F.J. van Bakel, ‘Hoe royaal is de Geefwet voor anbi’s’, WFR 2012/592. Bekkers & Mariani 2012 R. Bekkers & E.E. Mariani, ‘Gedragseffecten van de Geefwet’, WPNR 2012/6917. Hemels 2012 S.J.C. Hemels, ‘Gedefinieerde belangen: algemeen nut na de Geefwet’, WPNR 2012/6917. Hemels 2013 S.J.C. Hemels, commentaar bij artikel 9 Wet Vpb 1969: mede in aftrek van de winst komende posten, NDFR. Houwer & Bruggink 2011 F. Houwer & H.R. Bruggink, ‘Geefwet dicht bestaande omissie in de Wet IB 2001 omtrent onherroepelijk schenking’, FBN 2011/59. Kastelein 2012 M.E. Kastelein, ‘Het wisselende regellandschap voor ANBI’s’, Forfaitair 2012/230. Van Lent 2013 Daan van Lent, ‘Nederlanders geven minder aan goede doelen – cultuursector de dupe’, NRC 25 april 2013. Stevens 2012 S.A. Stevens, ‘De regels voor ANBI’s in de vennootschapsbelasting per 1 januari 2012’, WPNR 2012/6917. Van Veen 2012 H. van Veen, ‘ANBI/SBBI – Leuker kunnen we het maken, maar ook ingewikkelder!’, VBP 2012

65

Van Vijfeijken 2011 I.J.F.A. van Vijfeijken, ‘Belastingrecht Actueel’, WPNR 2011/6987. Van Vijfeijken 2012 I.J.F.A. van Vijfeijken, ‘Geefwet’, WPNR 2012/6917. Van Vijfeijken 2012 I.J.F.A. van Vijfeijken, ‘De giftenaftrek in de inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting’, WPNR 2012/6917. Van Vliet 2012 W.G. van Vliet, ‘De Geefwet gewogen’, KWEP 2012/39. Vrieling & Bruggink 2012 C. Vrieling & H.R. Bruggink, ‘Culturele instellingen’, WPNR 2012/6917. De Vries & Minkenberg 2011 A.E.M. de Vries & E.C.M. Minkenberg, ‘De Geefwet geeft, de Geefwet neemt’, FBN 2011/60. De Wijkerslooth-Lhoëst 2011 S.A.M. de Wijkerslooth-Lhoëst, ‘De Geef- en Neemwet: fiscale maatregelen 2012 voor ANBI’s, stichting en verenigingen’, FTV 2011/11. De Wijkerslooth-Lhoëst 2011 S.A.M. de Wijkerslooth-Lhoëst, ‘De Geef- en Neemwet: fiscale maatregelen 2012 voor ANBI’s, stichtingen en verenigingen’, FTV 2011/51. III.

Adviezen en rapporten

Rapport van de Commissie algemeen nut beogende instellingen, ‘Algemeen Nut Beogende Instellingen’, Geschriften van de Vereniging voor de Belastingwetenschap nr. 232, Deventer: Kluwer 2007. Minister van Financiën, Evaluatie giftenaftrek 1996-2006, ’s-Gravenhage: Ministerie van Financiën 2009. IV.

Jurisprudentie

Hoge Raad 12 oktober 1960, BNB 1960/296. Hoge Raad 27 oktober 1971, BNB 1971/245. Hoge Raad 12 januari 1972, BNB 1972/44. Hoge Raad 7 juni 1978, BNB 1978/186. Hoge Raad 2 november 1982, BNB 1983/39. Hoge Raad 18 december 1985, BNB 1986/103. Hoge Raad 1 november 1989, BNB 1989/337. Hoge Raad 13 juli 1994, BNB 1994/280. Hoge Raad 7 november 2003, NTFR 2003/1886. 66

Gerechtshof Leeuwarden 10 april 1972, BNB 1973/33. Gerechtshof Den Bosch 5 februari 1982, BNB 1983/161. Gerechtshof Leeuwarden 11 oktober 2011, LJN: BT7508. Gerechtshof Den Haag 3 januari 2012, NTFR 2012/2104. Gerechtshof Den Haag 27 februari 2012, LJN BV6997. Gerechtshof Amsterdam 15 maart 2012, LJN BW1498. Rechtbank Haarlem 2 februari 2009, NTFR 2009/763. Rechtbank Arnhem 19 april 2011, LJN BQ4394. Rechtbank Leeuwarden 29 mei 2012, LJN: BW7402. Rechtbank Zeeland-West-Brabant 22 januari 2013, nr. AWB 12/2253. V.

Parlementaire stukken

Kamerstukken II 1951/52, 2492, nr. 2. Kamerstukken II 1951/52, 2492, nr. 3. Kamerstukken II 1951/52, 2492, nr. 4. Kamerstukken II 1976/77, 14 100 H, nr. 7. Kamerstukken II 1989/90, 21 335, nr. 3. Kamerstukken II 1998/99, 26 727, nr. 3. Kamerstukken II 1999/00, 26 728, nr. 122. Kamerstukken II 2005/06, 30 306, nr. 16. Kamerstukken II 2008/09, 31 930, nr. 2. Kamerstukken II 2008/09, 31 930, nr. 3. Kamerstukken II 2008/09, 31 930, nr. 8. Kamerstukken II 2008/09, 31 930, nr. 9. Kamerstukken II 2009/10, 31 930, nr. 15. Kamerstukken II 2009/10, 31 930, nr. 40. Kamerstukken II 2009/10, 32 123 IXB, nr. 9. Kamerstukken II2010/11, 31 066, nr. 108. Kamerstukken II 2011/12, 33 003, nr. 3. Kamerstukken II 2011/12, 33 003, nr. 10. Kamerstukken II 2011/12, 33 003, nr. 17. Kamerstukken II 2011/12, 33 003, nr. 52. Kamerstukken II 2011/12, 33 004, nr. 3. Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. G. Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 3. Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 5. Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 6. Kamerstukken II 2011/12, 33 006, nr. 10. Handeling I 2009/10, nr. 13, vergadering van 15 december 2009. Besluit van 6 april 2010, nr. DGB 2010/1594 M, stcrt. 2010, 5728. Brief van 10 juni 2011, nr. DGB/2011/3500 U. 67

Brief van 18 september 2012, AFP2012/597. Brief van 19 juni 2012, DB/2012/248. Brief van 28 mei 2013, DB/2013/234. Ministerie van Financiën, ‘Definitieve goedkeuring van EC voor extra belastingvoordeel cultuurgiften’, Nieuwsbericht van 20 maart 2013. Wet van 22 mei 1991, Stb. 263. VI.

Elektronische bronnen -

http://www.belastingdienst.nl (zoek op ANBI) http://www.belastingdienst.nl (zoek op status culturele ANBI) http://www.nob.net (zoek op ANBI’s) http://www.nob.net (zoek op commerciële activiteiten)

68

BIJLAGE I

Bevindingen websites

MUSEA

ANBI / vermelding

Giften/ aftrekbaar Vriend

Subsidie Vermelding Geefwet

Commciële activiteiten

Van Gogh Museum

ja - ja

ja - ja

ja

ja

nee

ja

Anne Frank Huis

ja - nee

ja -ja

nee

ja

nee

ja

Rijksmuseum

ja - ja

ja - ja

ja

ja

ja

ja

NEMO

nee - nee

nee

nee

ja

nee

ja

Het Nederlands Openluchtmuseum

ja - nee

ja - ja

ja

nee

nee

ja

Hermitage Amsterdam

ja - nee

nee - nee

ja

nee

nee

ja

Haags Gemeentemuseum/GEM Fotomuseum

ja - ja

ja -nee

ja

ja

ja

ja

Paleis Het Loo

ja - nee

nee - nee

ja

nee

nee

ja

Nederlands Spoorwegmuseum

ja -nee

nee -nee

ja

nee

nee

ja

Kröller Müller Museum

ja- nee

ja- ja

ja

nee

nee

ja

Naturalis

ja-nee

nee- nee

nee

nee

nee

ja

Museum Boijmans Van Beuningen

ja-ja

ja-ja

ja

nee

ja

Ja

Mauritshuis

ja-nee

ja-ja

ja

ja

nee

ja

Kasteel De Haar

ja-nee

nee-nee

nee

nee

nee

ja

Willet Holthuysen

nee-nee

nee-nee

nee

nee

nee

ja

Zuiderzee Museum

ja-nee

nee-nee

ja

ja

nee

ja

Groninger Museum

ja-nee

nee-nee

ja

nee

nee

ja

Beeld en Geluid

ja-nee

nee-nee

nee

ja

nee

ja

FOAM

ja-nee

nee-nee

ja

nee

nee

ja

Nationaal Luchtvaartmuseum Aviodrome

ja-nee

nee-nee

nee

nee

nee

ja

Koninklijk Paleis op de Dam

ja-nee

nee-nee

nee

nee

nee

ja

De Nieuwe Kerk

ja-nee

nee-nee

ja

nee

nee

ja

Tropenmuseum

ja-nee

nee-nee

ja

nee

nee

ja

Museon

ja-nee

nee-nee

nee

ja

nee

ja

Oude kerk

ja-nee

ja-nee

ja

nee

nee

ja

Rijksmuseum van Oudheden

ja-nee

nee-nee

ja

ja

nee

ja

Singer Laren

ja-ja

ja-ja

ja

nee

ja

ja

Scheepsvaartmuseum Amsterdam

ja-nee

nee-nee

ja

nee

nee

ja

Centraal Museum Utrecht

nee-nee

ja-ja

nee

ja

ja

ja

Stedelijk Museum Amsterdam

ja-nee

ja-nee

ja

nee

nee

nee

Militair Luchtvaartmuseum

ja-nee

nee-nee

ja

nee

nee

ja

Maritiem Museum Rotterdam

ja-nee

nee-nee

ja

nee

nee

ja

Joods Historisch Museum

ja-ja

ja-ja

ja

ja

ja

ja

MuseumStoomtram Hoorn Medemblik

ja-ja

ja-ja

ja

nee

ja

ja

Teylers Museum

ja-ja

ja-ja

ja

nee

ja

ja

Kasteel Hoensbroek

nee-nee

nee-nee

nee

nee

nee

ja

Museum De Fundatie

ja-nee

nee-nee

ja

ja

nee

ja

Panorama Mesdag

ja-nee

nee-nee

ja

ja

nee

ja

Frans Halsmuseum/De Hallen

ja-nee

ja-ja

ja

ja

nee

ja

Hortus Botanicus Leiden

ja-nee

nee-nee

ja

nee

nee

ja

Nationaal Gevangenismuseum

ja-nee

nee-nee

ja

nee

nee

ja

Museum Speelklok

ja-nee

ja-ja

ja

nee

ja

ja

69

Muiderslot

ja-nee

nee-nee

ja

nee

nee

ja

Liberty Park

nee-nee

nee-nee

ja

nee

nee

ja

Bonnefanten Museum

ja-nee

nee-nee

ja

ja

nee

ja

Museum volkenkunde

ja-nee

nee-nee

ja

ja

nee

ja

Van Abbemuseum

ja-nee

ja-nee

ja

nee

nee

ja

Discovery Center Continium

ja-nee

nee-nee

nee

nee

nee

ja

Glasmuseum

ja-nee

nee-nee

ja

nee

nee

ja

Museum het Valkhof

ja-ja

ja-ja

ja

ja

nee

ja

Amelander Musea

ja-nee

nee-nee

nee

nee

nee

ja

Breda's Museum

ja-nee

nee-nee

ja

nee

nee

ja

Hunebedden Centrum

nee-nee

nee-nee

nee

nee

nee

ja

Natuurmuseum Fryslan

ja-nee

nee-nee

ja

nee

nee

ja

Museum Het Rembrandthuis

ja-ja

ja-ja

ja

ja

nee

ja

Podiumkunsten en Ensembles ANBIstatus/vermelding

Subsidie

Giften/aftrekbaar? Vriend

Vermelding Geefwet

Stichting 't Barre Land

Nee - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Bambie

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Bonheur

Nee - Nee

Vanaf 2013 niet meer Ja - Nee

Ja

Nee

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Podiumkunsten

Sector Theater

Stichting Theater- en Productiehuis Almere Stichting Carver

Ja - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Caspar Rapak

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Het Syndicaat

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting de Nieuw Amsterdam

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting de Toneelmakerij

Ja - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting De Utrechtse Spelen

Ja - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Ja

Nee

De Voortzetting (van Art & Pro)

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Dood Paard

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Female Economy

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting De Firma Rieks Swarte

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Studio Peer

Ja - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Golden Palace

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Het Filiaal

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Ja

Nee

Stichting Productiehuis Limburg Het Huis van Bourgondië

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Ja

Stichting Het Laagland

Ja - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Het Lab

Nee - Nee

Vanaf 2013 niet meer Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Het Nationale Toneel

Ja - Nee

Ja

Ja - Ja

Ja

Ja

Stichting Het Toneel Speelt

Nee - Nee

Ja

Nee - Nee

Ja

Nee

Stichting Het Volksoperahuis

Ja - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Het Zuidelijk Toneel

Nee - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Het Veem Theater

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Holland Opera (Xpress)

Ja - Nee

Ja

Ja - Nee

Ja

Nee

Hotel Modern

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

70

Stichting Huis a/d Werf/Festival a/d Werf: Producties

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Stichting Jeugdtheater Sonnevanck

Ja - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Matzer

Nee - Nee

Ja

Nee - Nee

Ja

Nee

Stichting MC

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Mug met de Gouden Tand

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Plotloos drama (Nieuw West)

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Noord Nederlands Toneel

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Cooperatieve Vereniging Onafhankelijk Toneel U.A.

Ja - Ja

Nee

Ja - Ja

Ja

OMSK

Nee - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Oorkaan

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Ja

Nee

Stichting Orkater

Ja - Nee

Nee

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Productiehuis Brabant

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Theaterproductie Rotterdam

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Rotterdams Wijktheater

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Rozentheater

Ja - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Speeltheater Holland

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Stella Den Haag

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting de Toneelschuur

Ja - Ja

Niet vermeld

Ja - Ja

Ja

Nee

Stichting De Veenfabriek

Ja - Ja

Niet vermeld

Ja - Ja

Ja

Nee

Stichting Gasthuis Frascati

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Stuim

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Stichting Theater Initiatieven en Produkties Stichting Toneelbegeleidingsgroep Stut

Ja - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Munganga

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Theater Artemis

Nee - Nee

Nee

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting De Citadel Jeugdtheater

Ja - Nee

Vanaf 2013 niet meer Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Theater Gnaffel

Nee - Nee

Ja

Nee - Nee

Ja

Nee

Stichting Theater het Amsterdamse Bos

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Theater Nomade

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting RAST - Nederlands-Turks Theater Atelier

Nee - Nee

Ja

Nee - Nee

Ja

Stichting Theater Groep Kwatta

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Theatergroep Max.

Ja - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Theatergroep Siberia

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Theatergroep Suburbia

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Ja

Nee

Stichting Theaterproductiehuis Zeelandia

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Toneelgezelschap MONK

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Toneelgroep Amsterdam

Ja - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Toneelgroep De Appel

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Ja

Nee

Stichting Keesen&Co

Nee - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Toneelgroep Maastricht

Ja - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Ja

Nee

Stichting Toneelgroep Oostpool

Ja - Ja

Niet vermeld

Ja - Ja

Ja

Ja

Toneelschap Beumer & Drost

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Fryske Toaniel Stifting Tryater

Ja - Ja

Niet vermeld

Ja - Ja

Ja

Nee

Stichting Bewegingsalarm (Ulrike Quade)

Nee - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Stichting Zep-Projecten

Ja - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Ja

Nee

71

Sector Dans Stichting Conny Janssen Danst

ja - nee

niet vermeld

nee -nee

ja

nee

Stichting Dansateliers

nee-nee

ja

nee -nee

nee

nee

Stichting De Stilte

ja - nee

ja

nee -nee

nee

nee

Stichting Dansgroep Amsterdam

ja, stopt in 2013 ivm subsidie-stop

Stichting Zuidelijke Dansvoorziening (Station Zuid)

ja-nee

ja

nee -nee

nee

Stichting Danswerkplaats Amsterdam

nee-nee

niet vermeld

nee -nee

nee

nee

Stichting Danstheater Aya

ja-nee

ja

nee -nee

nee

nee

Stichting Merkx & Dansers

nee-nee

niet vermeld

nee -nee

nee

nee

Henny Jurriëns Stichting

nee-nee

nee

nee -nee

nee

nee

Stichting Het Internationaal Danstheater

ja-nee

nee,gestopt

nee -nee

ja

nee

Stichting Het Nationale Ballet

ja-ja

ja

ja-ja

ja

ja

Stichting Korzo

ja-nee

ja

nee -nee

ja

nee

Stichting Date Dans en Theater

ja-nee

niet vermeld

ja-nee

nee

nee

Stichting Meekers

nee-nee

nee

nee -nee

nee

nee

Stichting Nederlands Dans Theater

ja-nee

ja

ja-nee

ja

nee

Noord Nederlandse Dans

ja, stopt in 2013 ivm subsidie-stop

Stichting Scapino Ballet Rotterdam

ja-ja

ja

ja-ja

ja

ja

Force Finance Werkgeverschap B.V.

nee-nee

nee

nee -nee

nee

nee

Stichting Ward/Ward

nee-nee

nee

nee -nee

nee

nee

Stichting Het Brabants Orkest

ja-nee

ja

ja-nee

ja

ja

Stichting Het Gelders Orkest

ja-nee

ja

ja-nee

ja

nee

Holland Symfonia

ja-ja

niet vermeld

ja-ja

ja

nee

Stichting Koninklijk Concertgebouworkest

ja-ja

ja

ja-ja

ja

ja

Limburgs Symfonie Orkest

ja-ja

ja

ja-ja

ja

ja-ja

niet vermeld

ja ja-ja, niet uitgebreid

niet vermeld

nee-nee

ja

nee

ja

ja-ja

ja

nee

ja-nee

niet vermeld

nee-nee

ja

ja-nee

niet vermeld

nee-nee

nee

nee

Stichting Amsterdam Sinfonietta

Ja - Nee

Ja

Ja - Ja

Ja

Ja

Stichting Asko|Schonberg

Ja - Ja

Niet vermeld

Ja - Ja

Nee

Ja

Bik Bent Braam

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Boi Akih

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Calefax Rietkwintet

Ja - Ja

Ja

Ja - Ja

Ja

Ja

Camerata Trajectina

Ja - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Capella Amsterdam

Ja - Nee

Ja

Ja - Ja

Ja

Nee

Cappella Pratensis

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Ja

Nee

Combattimento Consort Amsterdam

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Ja

Nee

Sector Orkest

Stichting Nederlands Philharmonisch Orkest Stichting Noord Nederlands Orkest

ja-nee

Stichting Nederlands Symfonieorkest

geen toegang tot de site

Stichting Het Residentie Orkest

ja-ja

Stichting Rotterdams Philharmonisch Orkest Stichting Muziekcentrum Van de Omroep

ja

Ensembles

Brisk Recorder Quartet Amsterdam

72

De Nederlandse Bachvereniging

Ja - Nee

Ja

Ja - Ja

Ja

Nee

De Oefening de Kunst (Stichting Doek)

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Doelen Ensemble

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Holland Baroque Society

Ja - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

I Compani

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

ICP Orchestra

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Insomnio

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Ives Ensemble

Ja - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Jazz Orchestra of the Concertgebouw

Ja - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Ja

Nee

Nederlands Blazers Ensemble

Ja - Nee

Ja

Ja - Ja

Nee

Nee

Nederlands Kamerkoor

Ja - Ja

Niet vermeld

Ja - Ja

Nee

Ja

Nieuw Ensemble

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Orkest 'de ereprijs'

Ja - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Orkest van de Achttiende Eeuw

Nee - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Rosa Ensemble

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Royal Wind Music

Nee - Nee

Ja

Nee - Nee

Ja

Nee

Sinfonia Rotterdam

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Ja

Nee

Slagwerk Den Haag

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Van Swieten Society

Ja - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Cello Octet Amsterdam

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Concerto d'Amsterdam

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Ensemble Cameleon

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

Hexagon Ensemble

Nee - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Nee

Nee

POW Ensemble

Ja - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Ja

Nee

Stichting WIG

Nee - Nee

Ja

Nee - Nee

Nee

Nee

Utrecht String Quartet

Ja - Nee

Niet vermeld

Nee - Nee

Ja

Nee

73

BIJLAGE II

Resultaten enquête

Grafiek 1.

Tot welke koepelorganisatie behoort uw instelling? Onbekend

Aantal

Percentage 1

,7

Nederlandse Museumvereniging

35

23,2

Vereniging Schouwburg- en Concertdirecties

45

29,8

Nederlandse Associatie Podiumkunsten

49

32,5

Vereniging Nederlandse Poppodia en -Festivals

21

13,9

151

100,0

Totaal

74

Grafiek 2.

Bent u bekend met het ANBI-regime? Niet ingevuld Ja Nee Totaal

Aantal

Percentage 1

,7

135

89,4

15

9,9

151

100,0

75

Grafiek 2a.

Bent u bekend met het ANBI-regime?

Aantal

Percentage

1

100,0

Ja

Bent u bekend met het ANBIregime?

Percentag Aantal

Ja Nee Totaal

e 29

82,9

6

17,1

35

100,0

Bent u bekend met het ANBIregime?

Percentag Aantal

Ja Nee Totaal

e

38

84,4

7

15,6

45

100,0

76

Grafiek 2a. (vervolg)

Bent u bekend met het ANBI-regime?

Aantal

Niet ingevuld Ja Nee Totaal

Percentage 1

2,0

46

93,9

2

4,1

49

100,0

Bent u bekend met het ANBI/regime? Ja

Aantal 21

Percentage 100,0

77

Grafiek 3.

Is uw instelling door de Belastingdienst aangemerkt als een ANBI? Ja

Aantal

Percentage 102

67,5

Nee

38

25,2

Weet niet

11

7,3

151

100,0

Totaal

78

Grafiek 4.

Bent u geïnteresseerd in het verkrijgen van een ANBI-status? Niet ingevuld

Aantal

Percentage 5

3,3

32

21,2

6

4,0

43

28,5

Missing

108

71,5

Total

151

100,0

Ja Nee Totaal

79

Grafiek 5.

Maakt u de ANBI-status kenbaar aan het publiek?

Aantal Niet ingevuld

1

,7

Ja, op de website

48

31,8

Ja, anders

15

9,9

Nee

38

25,2

102

67,5

49

32,5

151

100,0

Totaal Missing Totaal

Percentage

80

Grafiek 5a.

Maakt u de ANBI-status kenbaar aan het publiek?

Aantal

Ja, op de website

Percentage 1

100,0

Maakt u de ANBI-status bekend aan het publiek?

Aantal

Ja, op de website

Percentage

11

24,4

5

11,1

Nee

11

24,4

Totaal

27

60,0

Missing

18

40,0

Totaal

45

100,0

Ja, anders

Maakt u de ANBI-status kenbaar aan het publiek? Ja, op de website

Totaal

Percentage

15

42,9

Ja, anders

2

5,7

Nee

9

25,7

26

74,3

9

25,7

35

100,0

Totaal Missing

Aantal

81

Grafiek 5a. (vervolg)

Maakt u de ANBI-status bekend aan het publiek?

Aantal

%

Niet ingevuld

1

2,0

15

30,6

Ja, anders

8

16,3

Nee

9

18,4

33

67,3

Missing

16

32,7

Totaal

49

100,0

Ja, op de website

Totaal

Maakt u de ANBI-status van uw instelling kenbaar aan het publiek? Valid

Missing Total

Aantal

Percentage

Ja, op de website

6

28,6

Nee

9

42,9

Total

15

71,4

6

28,6

21

100,0

System

82

Grafiek 6.

Staat u als CI geregistreerd bij de Belastingdienst? Niet ingevuld Ja Nee Weet niet Totaal Missing Totaal

Aantal

Percentage 1

,7

71

47,0

9

6,0

20

13,2

101

66,9

50

33,1

151

100,0

83

Grafiek 6a.

Staat u als een CI geregistreerd bij de Belastingdienst?

Aantal

Nee

Percentage

1

100,0

Staat u als een CI geregistreerd bij de Belastingdienst? Ja Weet niet Totaal Missing Totaal

Aantal

Percentage 22

62,9

4

11,4

26

74,3

9

25,7

35

100,0

Staat u als een CI geregistreerd bij de Belastingdienst? Ja

Aantal

%

19

42,2

Nee

5

11,1

Weet niet

3

6,7

27

60,0

Missing

18

40,0

Totaal

45

100,0

Totaal

84

Grafiek 6a. (vervolg)

Staat u als een CI geregistreerd bij de Belastingdienst?

Aantal

Niet ingevuld

%

1

2,0

20

40,8

1

2,0

Weet niet

11

22,4

Totaal

33

67,3

Missing

16

32,7

Totaal

49

100,0

Ja Nee

Staat u als CI geregistreerd bij de Belastingdienst? Ja

Totaal

Percentage

10

47,6

Nee

2

9,5

Weet niet

2

9,5

14

66,7

7

33,3

21

100,0

Totaal Missing

Aantal

85

Grafiek 7.

Maakt u de CI-status kenbaar aan het publiek? Niet ingevuld

Missing Totaal

Aantal

Percentage 1

,7

Ja

36

23,8

Nee

36

23,8

Totaal

73

48,3

78

51,7

151

100,0

86

Grafiek 8.

Biedt uw instelling een vriendenprogramma aan?

Aantal

Niet ingevuld

Percentage

2

1,3

Ja

55

36,4

Nee

43

28,5

100

66,2

51

33,8

151

100,0

Totaal Missing Totaal

Biedt uw instelling een vriendenprogramma aan?

Aantal

Percentage

Ja

25

16,6

Nee

23

15,2

Totaal

48

31,8

Missing

103

68,2

Totaal

151

100,0

87

Grafiek 9.

Is er een aparte rechtspersoon opgericht voor vrienden?

Aantal

Niet ingevuld

Percentage

1

,7

Ja

26

17,2

Nee

27

17,9

Totaal

54

35,8

97

64,2

151

100,0

Missing Totaal

Is er een aparte rechtspersoon opgericht voor vrienden?

Aantal

Percentage

Ja

11

7,3

Nee

10

6,6

Totaal

21

13,9

Missing

130

86,1

Totaal

151

100,0

88

Grafiek 10.

Wat is de gemiddelde bijdrage in euro’s voor een vriendenprogramma? Niet ingevuld

Totaal

Percentage 2

1,3

0-25

13

8,6

25-50

15

9,9

50-100

18

11,9

100-200

2

1,3

200-500

1

,7

500 of meer

3

2,0

54

35,8

97

64,2

151

100,0

Totaal Missing

Aantal

89

Grafiek 10. (vervolg)

Wat is de gemiddelde bijdrage in euro’s voor het vriendenprogramma?

Aantal

Percentage

0-25

7

4,6

25-50

4

2,6

50-100

4

2,6

100-200

4

2,6

200-500

1

,7

500 of meer

1

,7

21

13,9

Missing

130

86,1

Totaal

151

100,0

Totaal

90

Figuur 11.

Wat is de geschatte waarde in euro's van de tegenprestaties?(ANBI) 0-5 6-100 101-500 501-1000 per jaar > 1000

0-5 6-100 101-500 500-1000 per jaar > 1000

Wat is de geschatte waarde in euro's van de tegenprestaties? 13 6 3 3 5

Wat is de geschatte waarde van de tegenprestaties? (niet-ANBI) 0-5 6 - 100 101 - 500 501 - 1.000 per jaar > 1.000

0-5 6 - 100 101 - 500 501 - 1.000 > 1.000

Wat is de geschatte waarde van de tegenprestaties? (Niet-ANBI) 4 21 1 1 9

91

Figuur 12.

Wat levert het Vriendenprogramma u jaarlijks bruto op in euro's?

< 100 101 - 1.000 1.001 - 10.000 10.001 - 50.000 > 50.000 Onbekend

Wat levert het Vriendenprogramma u jaarlijks bruto op in euro's? < 100 10 101 - 1.000 2 1.001 - 10.000 8 10.001 - 50.000 12 > 50.000 6 Onbekend 5

92

Grafiek 13.

Biedt uw instelling de mogelijkheid tot het doen van een gift? Niet ingevuld

Missing Totaal

Aantal

Percentage 1

,7

Ja

69

45,7

Nee

21

13,9

Totaal

91

60,3

60

39,7

151

100,0

93

Grafiek 13. (vervolg)

Biedt uw instelling de mogelijkheid tot het doen van een gift? Valid

Aantal

Percentage

Ja

23

15,2

Nee

21

13,9

Total

44

29,1

Missing

107

70,9

Total

151

100,0

94

Grafiek 14.

Welke mogelijkheid biedt uw instelling tot het doen van een gift?

Totaal

Percentage

Niet ingevuld

1

,7

Eenmalige gift

8

5,3

Periodieke gift

4

2,6

52

34,4

Anders

6

4,0

Totaal

71

47,0

80

53,0

151

100,0

Beide

Missing

Aantal

95

Grafiek 14. (vervolg)

Welke mogelijkheid biedt uw instelling tot het doen van een gift?

Aantal

Percentage

Eenmalige gift

5

3,3

Periodieke gift

8

5,3

11

7,3

Anders

1

,7

Totaal

25

16,6

Missing

126

83,4

Totaal

151

100,0

Beide

96

Grafiek 14a.

Welke mogelijkheid biedt uw instelling tot het doen van een gift? Periodieke gift

Aantal

Percentage

1

100,0

Welke mogelijkheid biedt uw instelling tot het doen van een gift? Eenmalige gift

Aantal

Percentage

3

8,6

17

48,6

Anders

4

11,4

Totaal

24

68,6

Missing

11

31,4

Totaal

35

100,0

Aantal

Percentage

Beide

Welke mogelijkheid biedt uw instelling tot het doen van een gift? Niet ingevuld

1

2,2

Eenmalige gift

1

2,2

Periodieke gift

1

2,2

13

28,9

Anders

1

2,2

Totaal

17

37,8

Missing

28

62,2

Totaal

45

100,0

Beide

97

Grafiek 14a. (vervolg)

Welke mogelijkheid biedt uw instelling tot het doen van een gift?

Aantal

Percentage

Eenmalige gift

2

4,1

Periodieke gift

2

4,1

16

32,7

Anders

1

2,0

Totaal

21

42,9

Missing

28

57,1

Totaal

49

100,0

Aantal

Percentage

Beide

Welke mogelijkheid biedt uw instelling tot het doen van een gift? Eenmalige gift

2

9,5

Beide

6

28,6

Totaal

8

38,1

Missing

13

61,9

Totaal

21

100,0

98

Figuur 15.

Wat is de minimale hoogte van een periodieke gift?

Geen minimum Minder dan 100 100 - 500 Meer dan 500 Onbekend

Geen minimum Minder dan 100 100 - 500 Meer dan 500 Onbekend

Wat is de minimale hoogte van een periodieke gift? 15 5 16 11 2

99

Figuur 16.

Wat is de minimale looptijd van een periodieke gift? 1 jaar 2 jaar 3 jaar 4 jaar 5 jaar 25 jaar Onbekend

1 jaar 2 jaar 3 jaar 4 jaar 5 jaar 25 jaar Overig

Wat is de minimale looptijd van de periodieke gift? 8 1 8 2 20 1 9

100

Figuur 17.

Wat levert het giftenprogramma u jaarlijks (bruto) op in euro's? < 500 501-5.000 5.001-25.000 25.001-50.000 50.001-150.000 150.000-1.000.000 > 1.000.000 Onbekend

Wat levert het giftenprogramma u jaarlijks (bruto) op in euro's? < 500 17 501-5.000 6 5.001-25.000 6 25.001-50.000 5 50.001-150.000 4 150.000-1.000.000 0 > 1.000.000 2 Onbekend 11

101

Grafiek 18.

Bent u bekend met de Geefwet zoals deze per 1 januari 2012 van kracht is?

Missing Totaal

Aantal

Percentage

Ja

61

40,4

Nee

12

7,9

Totaal

73

48,3

78

51,7

151

100,0

102

Grafiek 18a.

Aantal Ja

Percentage 15

42,9

Nee

3

8,6

Total

18

51,4

Missing

17

48,6

Total

35

100,0

Aantal Ja

Percentage 15

33,3

3

6,7

18

40,0

Missing

27

60,0

Totaal

45

100,0

Nee Totaal

Aantal Ja

Percentage 24

49,0

2

4,1

26

53,1

Missing

23

46,9

Totaal

49

100,0

Nee Totaal

103

Grafiek 18a. (vervolg)

Aantal

Percentage

Ja

7

33,3

Nee

4

19,0

11

52,4

Missing

10

47,6

Totaal

21

100,0

Totaal

104

Grafiek 19.

Bent u bekend met de Geefwet zoals deze per 1 januari 2012 van kracht is?

Aantal

Percentage

Ja

29

19,2

Nee

14

9,3

Totaal

43

28,5

Missing

108

71,5

Totaal

151

100,0

105

Grafiek 19a.

Aantal Ja

Percentage 1

100,0

Aantal

Percentage

Ja

5

14,3

Nee

2

5,7

Totaal

7

20,0

Missing

28

80,0

Totaal

35

100,0

Aantal Ja

Percentage 12

26,7

6

13,3

18

40,0

Missing

27

60,0

Totaal

45

100,0

Nee Totaal

106

Grafiek 19a. (vervolg)

Aantal

Percentage

Ja

7

14,3

Nee

5

10,2

12

24,5

Missing

37

75,5

Totaal

49

100,0

Totaal

Aantal

Percentage

Ja

4

19,0

Nee

1

4,8

Totaal

5

23,8

Missing

16

76,2

Totaal

21

100,0

107

Grafiek 20.

Bent u voldoende geïnformeerd over de Geefwet?

Aantal Niet ingevuld

Missing Totaal

Percentage 4

2,6

Ja

50

33,1

Nee

24

15,9

Totaal

78

51,7

73

48,3

151

100,0

108

Grafiek 20a.

Aantal Niet ingevuld

Percentage 2

5,7

10

28,6

5

14,3

17

48,6

Missing

18

51,4

Totaal

35

100,0

Ja Nee Totaal

Aantal Ja

Percentage 17

37,8

6

13,3

23

51,1

Missing

22

48,9

Totaal

45

100,0

Nee Totaal

Aantal Niet ingevuld

Percentage 1

2,0

18

36,7

8

16,3

27

55,1

Missing

22

44,9

Total

49

100,0

Ja Nee Totaal

109

Grafiek 20a. (vervolg)

Aantal

Percentage

Ja

5

23,8

Nee

5

23,8

10

47,6

Missing

11

52,4

Totaal

21

100,0

Totaal

110

Tabel 21. Geefwet Op welke manier bent u geïnformeerd over de Geefwet? - De Koepelorganisatie

Aantal

Percentage

Niet ingevuld

39

25,8

Ja

39

25,8

Totaal

78

51,7

73

48,3

151

100,0

Missing Totaal

Op welke manier bent u geïnformeerd over de Geefwet? - De Belastingdienst

Aantal

Percentage

Niet ingevuld

53

35,1

Ja

25

16,6

Totaal

78

51,7

73

48,3

151

100,0

Missing Totaal

Op welke manier bent u geïnformeerd over de Geefwet? - De pers

Aantal

Percentage

Niet ingevuld

53

35,1

Ja

25

16,6

Totaal

78

51,7

73

48,3

151

100,0

Missing Totaal

Bent u voldoende geïnformeerd over de Geefwet? - Via de OCW-site

Frequency

Niet ingevuld

66

43,7

Ja

12

7,9

Totaal

78

51,7

73

48,3

151

100,0

Missing Totaal

Op welke manier geïnformeerd over de Geefwet? - Niet geïnformeerd Niet ingevuld Ja Totaal Missing Totaal

Percent

Aantal

Percentage 74

49,0

4

2,6

78

51,7

73

48,3

151

100,0

111

Tabel 21. Geefwet (vervolg) Op welke manier geïnformeerd over de Geefwet? - Anders

Frequency

Percent

Niet ingevuld

61

40,4

Ja

17

11,3

Totaal

78

51,7

73

48,3

151

100,0

Missing Totaal

Tabel 22. Niet ANBI – tegenprestatie bij vriendenprogramma Wat biedt uw instelling voor tegenprestatie(s) aan uw vrienden? - Eenmalig cadeau

Aantal

Niet ingevuld

Percentage 18

11,9

3

2,0

21

13,9

Missing

130

86,1

Totaal

151

100,0

Ja Totaal

Wat biedt uw instelling voor tegenprestatie(s) aan uw vrienden? - Voorrang bij reserveren kaarten

Aantal

Niet ingevuld

Percentage 13

8,6

8

5,3

21

13,9

Missing

130

86,1

Totaal

151

100,0

Ja Totaal

Wat biedt uw instelling voor tegenprestatie(s) aan uw vrienden? - Consumpties Niet ingevuld

Aantal

Percentage 15

9,9

6

4,0

21

13,9

Missing

130

86,1

Totaal

151

100,0

Ja Totaal

112

Tabel 22. Niet ANBI – tegenprestatie bij vriendenprogramma (vervolg) Wat biedt uw instelling voor tegenprestatie(s) aan uw vrienden? - Speciale bijeenkomsten

Frequency

Niet ingevuld

Percent

13

8,6

8

5,3

21

13,9

Missing

130

86,1

Totaal

151

100,0

Ja Totaal

Wat biedt uw instelling voor tegenprestatie(s) aan uw vrienden? - Niets

Aantal

Niet ingevuld

Percentage 21

13,9

Missing

130

86,1

Totaal

151

100,0

Wat biedt uw instelling voor tegenprestatie(s) aan uw vrienden? - Anders

Frequency

Niet ingevuld

Percent

15

9,9

5

3,3

20

13,2

Missing

131

86,8

Totaal

151

100,0

Ja Totaal

Tabel 23. ANBI – tegenprestatie bij vriendenprogramma Wat biedt uw instelling voor tegenprestatie(s) aan uw vrienden? - Eenmalig cadeau

Aantal

Niet ingevuld

46

30,5

8

5,3

54

35,8

97

64,2

151

100,0

Ja Totaal Missing Totaal

Percentage

Wat biedt uw instelling voor tegenprestatie(s) aan uw vrienden? - Voorrang bij reserveren kaarten

Missing Totaal

Aantal

Percentage

Niet ingevuld

28

18,5

Ja

26

17,2

Totaal

54

35,8

97

64,2

151

100,0

113

Wat biedt uw instelling voor tegenprestatie(s) aan uw vrienden? - Consumpties

Aantal

Niet ingevuld

48

31,8

6

4,0

54

35,8

97

64,2

151

100,0

Ja Totaal Missing Totaal

Percentage

Wat biedt uw instelling voor tegenprestatie(s) aan uw vrienden? - Speciale bijeenkomsten

Aantal

Niet ingevuld

19

12,6

Ja

35

23,2

Totaal

54

35,8

97

64,2

151

100,0

Missing Totaal

Wat biedt uw instelling voor tegenprestatie(s) aan uw vrienden? - Niets

Aantal

Niet ingevuld

34,4

2

1,3

54

35,8

97

64,2

151

100,0

Totaal Missing Totaal

Wat biedt uw instelling voor tegenprestatie(s) aan uw vrienden? - Anders

Totaal

Percentage 52

Ja

Missing

Percentage

Aantal

Percentage

Niet ingevuld

36

23,8

Ja

18

11,9

Totaal

54

35,8

97

64,2

151

100,0

114

Tabel 24. ANBI Welke fiscale mogelijkheden maakt u kenbaar aan het publiek? Aftrekmogelijkheden van giften in de IB

Aantal

Percentage

Niet ingevuld

46

30,5

Ja

36

23,8

Totaal

82

54,3

69

45,7

151

100,0

Missing Totaal

Welke fiscale mogelijkheden maakt u kenbaar aan het publiek? Aftrekmogelijkheden van giften in de VPB

Aantal

Percentage

Niet ingevuld

63

41,7

Ja

19

12,6

Totaal

82

54,3

69

45,7

151

100,0

Missing Totaal

Welke fiscale mogelijkheden maakt u kenbaar aan het publiek? Vrijstelling voor de schenk- en erfbelasting

Aantal

Percentage

Niet ingevuld

59

39,1

Ja

23

15,2

Totaal

82

54,3

69

45,7

151

100,0

Missing Totaal

Welke fiscale mogelijkheden maakt u kenbaar aan het publiek? - Multiplier voor giften

Missing Totaal

Aantal

Percentage

Niet ingevuld

54

35,8

Ja

28

18,5

Totaal

82

54,3

69

45,7

151

100,0

115

Tabel 24. ANBI (vervolg) Welke fiscale mogelijkheden maakt u kenbaar aan het publiek? - Geen van bovenstaande

Aantal

Percentage

Niet ingevuld

43

28,5

Ja

39

25,8

Totaal

82

54,3

69

45,7

151

100,0

Missing Totaal

Tabel 25. ANBI – aanpassingen website Wat heeft u naar aanleiding van de Geefwet per 1 januari 2012 aangepast op uw website? - Vermelding van de giftenaftrek in de IB

Aantal

Percentage

Niet ingevuld

57

37,7

Ja

23

15,2

Totaal

80

53,0

71

47,0

151

100,0

Missing Totaal

Wat heeft u naar aanleiding van de Geefwet per 1 januari 2012 aangepast op uw website? - Vermelding van de multiplier in de IB

Aantal

Percentage

Niet ingevuld

60

39,7

Ja

20

13,2

Totaal

80

53,0

71

47,0

151

100,0

Missing Totaal

Wat heeft u naar aanleiding van de Geefwet per 1 januari 2012 aangepast op uw website? - Vermelding van de multiplier in deVPB

Missing Totaal

Aantal

Percentage

Niet ingevuld

70

46,4

Ja

10

6,6

Totaal

80

53,0

71

47,0

151

100,0

116

Tabel 25. ANBI – aanpassingen website (vervolg) Wat heeft u naar aanleiding van de Geefwet per 1 januari 2012 aangepast op uw website? - Geen van bovenstaande

Aantal

Percentage

Niet ingevuld

32

21,2

Ja

48

31,8

Totaal

80

53,0

71

47,0

151

100,0

Missing Totaal

Tabel 26. Fiscale faciliteiten – integrale belastingplicht Bent u bekend met de integrale belastingplicht?

Aantal

Percentage

Niet ingevuld

4

2,6

Ja

24

15,9

Nee

46

30,5

Totaal

74

49,0

77

51,0

151

100,0

Missing Totaal

Maakt u gebruik van de integrale belastingplicht?

Aantal

Percentage

Niet ingevuld

5

3,3

Ja

9

6,0

Nee

32

21,2

Weet niet

28

18,5

Totaal

74

49,0

77

51,0

151

100,0

Missing Totaal

Tabel 27. Fiscale faciliteiten – bestedingsreserve Bent u bekend met de bestedingsreserve? Niet ingevuld

Missing Totaal

Aantal

Percentage 4

2,6

Ja

28

18,5

Nee

42

27,8

Totaal

74

49,0

77

51,0

151

100,0

117

Maakt u hier gebruik van? Ja, ik heb hier vóór 2012 gebruik van gemaakt

Aantal

Niet ingevuld

65

43,0

9

6,0

74

49,0

77

51,0

151

100,0

Ja Totaal Missing Totaal

Percentage

Maakt u hier gebruik van? Ja, ik ga hier vanaf 2012 gebruik van maken

Aantal

Niet ingevuld

69

45,7

5

3,3

74

49,0

77

51,0

151

100,0

Ja Totaal Missing Totaal

Percentage

Maakt u hier gebruik van? Nee

Aantal

Percentage

Niet ingevuld

47

31,1

Ja

27

17,9

Totaal

74

49,0

77

51,0

151

100,0

Missing Totaal

Maakt u hier gebruik van? Weet niet

Missing Totaal

Frequency

Percentage

Niet ingevuld

47

31,1

Ja

27

17,9

Totaal

74

49,0

77

51,0

151

100,0

118

Tabel 28. Fiscale faciliteiten – aftrek voor fondswervende activiteiten Bent u bekend met de faciliteit in de VPB voor fondswervende activiteiten? Niet ingevuld

Aantal

Percentage 6

4,0

Ja

21

13,9

Nee

47

31,1

Totaal

74

49,0

77

51,0

151

100,0

Missing Totaal

Maakt u hier gebruik van? Ja, ik heb hier vóór 2012 gebruik van gemaakt

Aantal

Niet ingevuld

72

47,7

2

1,3

74

49,0

77

51,0

151

100,0

Ja Totaal Missing Totaal

Percentage

Maakt u hier gebruik van? Ja, ik heb hier vanaf 2012 gebruik van maken

Aantal

Niet ingevuld

72

47,7

2

1,3

74

49,0

77

51,0

151

100,0

Ja Totaal Missing Totaal

Percentage

Maakt u hier gebruik van? Nee

Missing Totaal

Aantal

Percentage

Niet ingevuld

33

21,9

Ja

41

27,2

Totaal

74

49,0

77

51,0

151

100,0

119

Tabel 28. Fiscale faciliteiten – aftrek voor fondswervende activiteiten (vervolg) Maakt u hier gebruik van? Weet niet

Aantal

Percentage

Niet ingevuld

52

34,4

Ja

22

14,6

Totaal

74

49,0

77

51,0

151

100,0

Missing Totaal

Tabel 29. Fiscale faciliteiten – winstvrijstelling Bent u bekend met de winstdrempel in de VPB?

Aantal

Niet ingevuld

Percentage 3

2,0

Ja

47

31,1

Nee

24

15,9

Totaal

74

49,0

77

51,0

151

100,0

Missing Totaal

Maakt u hier gebruik van? - Ja, ik heb hier vóór 2012 gebruik van gemaakt

Aantal

Percentage

Niet ingevuld

58

38,4

Ja

16

10,6

Totaal

74

49,0

77

51,0

151

100,0

Missing Totaal

Maakt u hier gebruik van? - Ja, ik ga hier vanaf 2012 gebruik van maken

Aantal Niet ingevuld Ja Totaal

Missing Totaal

Percentage

70

46,4

4

2,6

74

49,0

77

51,0

151

100,0

120

Maakt u hier gebruik van? - Nee

Aantal

Percentage

Niet ingevuld

39

25,8

Ja

35

23,2

Totaal

74

49,0

77

51,0

151

100,0

Missing Totaal

Maakt u hier gebruik van? Weet niet

Aantal Niet ingevuld Ja Totaal

Missing Totaal

Percentage

65

43,0

9

6,0

74

49,0

77

51,0

151

100,0

Tabel 30. Fiscale faciliteiten – Aftrek van fictieve loonkosten vrijwilligers Bent u bekend met de fictieve loonkostenaftrek van vrijwilligers?

Aantal

Niet ingevuld

Percentage 3

2,0

Ja

41

27,2

Nee

30

19,9

Totaal

74

49,0

77

51,0

151

100,0

Missing Totaal

Maakt u hier gebruik van? - Ja, ik heb hier vóór 2012 gebruik van gemaakt Niet ingevuld Ja Totaal Missing Totaal

Aantal

Percentage 65

43,0

9

6,0

74

49,0

77

51,0

151

100,0

121

Tabel 30. Fiscale faciliteiten – Aftrek van fictieve loonkosten vrijwilligers (vervolg) Maakt u hier gebruik van? - Ja, ik ga hier vanaf 2012 gebruik van maken

Aantal

Niet ingevuld Ja Totaal Missing Totaal

Maakt u hier gebruik van? - Nee

Percentage 68

45,0

6

4,0

74

49,0

77

51,0

151

100,0

Aantal

Percentage

Niet ingevuld

32

21,2

Ja

42

27,8

Totaal

74

49,0

77

51,0

151

100,0

Missing Totaal

Maakt u hier gebruik van? - Weet niet

Aantal

Percentage

Niet ingevuld

60

39,7

Ja

14

9,3

Totaal

74

49,0

77

51,0

151

100,0

Missing Totaal

Tabel 31. Koepelorganisatie

Totaal ANBI ANBIstatus bekend maken

Fiscale informatie over giften

Mogelijkheid om

Melding

Nederlandse Museumvereniging

55

49

10

16

25

9

Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties

154

82

15

15

85

14

Nederlandse Associatie voor Podiumkunsten

102

64

12

13

34

7

NAPK - Ensembles

35

20

3

7

11

3

Geefwet

Vriend te worden

122

Vereniging Nederlandse Poppodia en -Festivals

78

26

3

1

9

1

123