PFY012_55_50_energie_nl flash
12/12/06
11:43
Page 44
De energie van de Vastgoed
06
Relokalisatie & Verhuizing
10
Inrichting & Office Design
18
Facility Management
30
Technisch Beheer & Maintenance 44 Bewaking & Veiligheid
54
Schoonmaak & Onderhoud
58
Catering
64
Office Management
70
Fleet Management
78
De energiefacturen van ondernemingen zijn niet langer simpele stukjes papier waarop men van tijd tot tijd eens een verstrooide blik op werpt.
De jongste jaren begint men energie op een steeds professionelere manier te bekijken. Ondernemingen gaan steeds meer op hun energieverbruik letten om nieuwe financiële marges aan te boren. Sinds kort staat ook de vrijmaking van de energiemarkt op de voorgrond. Nu is het aan ons om te besparen.
e stijging van de aardolieprijzen, de objectieven van Kyoto, de opkomst van groene energie… het zijn allemaal thema’s die gepaard gaan met de recente vrijmaking van de markt. De liberalisering van de energie vindt zijn oorsprong in een eerste Europese richtlijn uit 1996 die de voorwaarden voor een binnenlandse elektriciteitsmarkt beschreef. In 1998 volgde nog een tweede vergelijkbare richtlijn voor de gasmarkt. Volgens de kalender die Europa had voorzien, konden de grote industriële gebruikers als eerste genieten van de liberalisering. Dat is het geval sinds 1 juli 2004. Ten laatste vanaf 1 juli 2007 zal de Europese gas- en elektriciteitsmarkt volledig openstaan voor concurrentie. Doelstelling is om een einde te maken aan de monopoliesituaties. Europa hoopt op die manier de prijzen te doen dalen en de kwaliteit van de geboden services te verbeteren. Zo kan de Facility
D
De geactualiseerde gegevens kunt u permanent raadplegen op www.profacility.be
44
Profacility Gids 2007
Manager de concurrentie ook op het gebied van energie uitspelen...
Wat verstaat men precies onder liberalisering? De liberalisering van de markt betekent dat de consument voortaan het recht heeft om zelf zijn gas- en elektriciteitsleverancier te kiezen. Hij wordt ook ‘in aanmerking komende afnemer’ genoemd. “Deze liberalisering impliceert ook de scheiding tussen de productieactiviteiten, het beheer van de transport- en distributie-infrastructuren en die voor de levering van energie. Dat betekent het einde van bepaalde monopoliesituaties met een verticaal geïntegreerde structuur,” aldus Francis Ghigny, president van de Waalse energiecommissie. Economisch en praktisch gezien is het niet wenselijk om het aantal transporten distributienetwerken (de elektriciteitsen gasleidingen) op te drijven. Daarom wordt het beheer van die netwerken wel
PFY012_55_50_energie_nl flash
12/12/06
11:43
Page 45
de vrijheid Wat er verandert De prijs De aanwezigheid van meerdere leveranciers op de Waalse markt vertaalt zich in concurrentie in de prijzen en de tariefformules.
Francis Ghigny (CWaPE) De diversiteit van de aanbiedingen U kunt opteren voor het aanbod van de leverancier die het beste aan uw behoeften of aan uw waarden (groene energie) beantwoordt. U kunt de lijst met leveranciers raadplegen op de website van de Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt (www.vreg.be).
"De liberalisering leidt tot een aantal monopolies, die voortvloeien uit een verticaal geïntegreerde structuur."
Uw aanspreekpunt op het vlak van energie: Door de scheiding van de activiteiten hebt u twee aanspreekpunten: enerzijds uw leverancier voor alles wat betrekking heeft op de levering van energie (en vooral de factuur) en anderzijds uw netwerkbeheerder voor alles wat te maken heeft met uw aansluiting (defecten, storingen, telleropnames, enz.). De presentatie van uw factuur: U blijft ook in de toekomst één enkele totaalfactuur voor uw energieverbruik ontvangen, opgesteld door uw leverancier. Die factuur zal drie posten omvatten: • de werkelijke energieprijs (onderhandelbaar) • de prijs voor het gebruik van het transport- en distributienetwerk (niet onderhandelbaar) • de bijdragen, toeslagen en gewestelijke en federale bijdragen
in monopolie gehouden. De leveranciers worden (net zoals de producenten in andere sectoren) concurrenten en moeten zonder discriminatie en tegen vaste prijzen vrije toegang hebben tot die netwerken om energie te kunnen leveren aan de klanten met wie ze een contract hebben afgesloten.
Geliberaliseerde markt, markt zonder regels? De liberalisering brengt bepaalde gevaren met zich mee zoals de hergroepering van ondernemingen op Europese schaal, wat de concurrentie dan weer zou reduceren. Maar er zijn wetten om de processen te omkaderen en er werden regelsystemen opgezet. Het Waalse Gewest heeft een wettelijk kader bepaald om de voorwaarden voor werkelijke concurrentie tussen leveranciers te garanderen. “Maar het Waalse Gewest wou ook maatregelen nemen om de duurzame ontwikkeling te bevorderen door met name de productie van groene energie en hernieuwbare energie (energie die zich voortdurend regenereert zoals wind, zon en water) te ondersteunen en door een rationeel energieverbruik te promoten," vervolgt Francis Ghigny. "Bovendien moest de service aan het publiek voldoen aan een aantal verplichtingen om de kwaliteit, de veiligheid en de continuïteit van de leveringen te garanderen.”
De spelers in België Het beheer van het transport- en distributienetwerk blijft in de handen van enkele operatoren. Zo werd er een beheerder voor het transportnetwerk (de hoogspanningslijnen en gasleidingen onder hoge druk) aangewezen door de federale regering. Voor de elektriciteit is dat ELIA, voor gas is het FLUXYS. De beheerders van de distributienetwerken (lijnen van minder dan 70 kV en gasleidingen onder lage of middelhoge druk) werden dan weer aangeduid door de gewestregeringen. In Wallonië zijn het er dertien voor elektriciteit en zeven voor gas. Zij stemmen overeen met de huidige distributieregies en intercommunales. De concurrentieactiviteiten hebben betrekking op de productie van elektriciteit (België produceert zelf geen gas) en de levering van gas en elektriciteit. Om die leveringsactiviteiten te mogen uitoefenen, moet men over de nodige licenties beschikken.
Een leverancier kiezen In de eerste plaats moet men preciseren dat de kwaliteit en de technische eigenschappen van de producten tot in de details identiek zijn, ongeacht de leverancier die men kiest. Om met kennis van zaken een leverancier te kiezen, moet men in de eerste plaats een goed inzicht hebben in zijn eigen energiebehoeften. Men moet dus alle nut-
Alexander Dewulf (Nuon Belgium)
"De hernieuwbare energie heeft een aandeel van 20% in de totale productie, wat neerkomt op 459 MW." tige informatie over het verbruik hebben. De beheerder van het distributienetwerk dat aan de klant leverde voor die de mogelijkheid kreeg om zelf zijn leverancier te kiezen, is daarom verplicht om bepaalde gegevens te communiceren. Zo moet niet alleen het identificatienummer van de teller worden vrijgegeven maar ook het uurdebiet en de voedingsdruk, het type van teller, de verbruiksgeschiedenis van de laatste drie jaar, het verbruiksprofiel en, indien van toepassing, de modaliteiten van afschakelbaarheid. Al die gegevens moeten de klant in staat stellen om de concurrentie tussen de verschillende leveranciers te laten spelen. Vervolgens moet men de aanbiedingen nauwgezet bestuderen en vergelijken, ook op punten zoals de contractvoorwaarden, de prijsverschillen, de origine van de geleverde energie (als de klant bepaalde netwerken voorrang wil geven), de kwaliteit van eventuele extra services, de duur van het contract en eventuele herzieningsclausules. Voor bepaalde klanten kan het interessant zijn om zich te verenigen om samen de energie die ze nodig hebben te kopen. Zo komen ze aan een groter volume en dat kan een positieve impact hebben op het aanbod van de leverancier. Damien MARECHAL ■ Profacility Gids 2007
45
PFY012_55_50_energie_nl flash
12/12/06
11:43
Page 48
Technisch Beheer & Maintenance
Steeds vaker outsourcing Outsourcing van onderhoud heeft zijn voor- en tegenstanders. De eerste groep is ervan overtuigd dat ondernemingen zich beter op hun kernactiviteiten kunnen concentreren wanneer ze zich van bepaalde taken bevrijden. Bovendien kunnen ze op die manier kosten uitsparen. De tweede groep voert dan weer aan dat ondernemingen een deel van hun knowhow verliezen en zo afhankelijk worden van externe dienstverleners.
E
en ding is zeker: het concurrentievoordeel van ondernemingen wordt niet bepaald door de competentie van hun partners, ook al behoren die tot de top van de markt! Maar de steeds hogere eisen inzake flexibiliteit en reactiviteit, de ontwikkeling van diepgaande specialisaties en de noodzaak om de uitgaven te rationaliseren, verplichten industriële spelers ertoe om
Outsourcing van onderhoud: voor en tegen Optimalisering van de kosten (zie variabilisering) Planning van het onderhoudsbudget Werken met professionals Meer tijd voor kernactiviteiten Hogere beschikbaarheid van de uitrusting Hogere productiviteit Relatie klant/leverancier comfortabeler dan manager/werknemer Geen verplichtingen qua opleiding en personeelsbeheer Advies voor de implementatie van vooruitgangsinspanningen Risico op verlies van technische expertise Mogelijke uitbreiding van de voorraad wisselstukken Afhankelijkheid van dienstverlener Risico op maatschappelijk onevenwicht tussen arbeiders van de klant en de outsourcer Oplossing in geval van contractbreuk?
48
Profacility Gids 2007
zich een reeks vragen te stellen. Moet men onderhoud uitbesteden? Hoeveel dienstverleners moet men inschakelen? Hoe kan men het vlotte verloop van het contract waarborgen? Vandaag de dag maakt het onderzoek naar de beste benadering van onderhoud van de uitrusting het mogelijk om veel verder te gaan dan met de strategieën van het verleden zoals ‘correctief
onderhoud’ en later ‘systematisch preventief onderhoud’. De jongste vijftien jaar moet de onderhoudsector zich engageren om de prestaties van de uitrusting te garanderen conform twee objectieven: het serviceniveau en de optimalisering van de kosten. Die trend zet ondernemingen er steeds vaker toe aan om hun onderhoudsactiviteiten uit te besteden.
Goede afspraken maken goede vrienden Terwijl onderaannemers in het verleden naar hartelust konden worden uitgebuit, is de mentaliteit geëvolueerd. De akkoorden moeten in evenwicht zijn en elke partij moet aan zijn trekken komen. Exit 'cost killers'! Voortaan is het de verhouding prijs/kwaliteit die telt. Het blijft belangrijk om de laagste kosten na te streven maar niet ten koste van onmisbare dienstverleners. Die worden trouwens steeds vaker gezien als partners, vooral wanneer ze een hoge toegevoegde waarde bieden door bijvoorbeeld experts ter beschikking te stellen.
PFY012_55_50_energie_nl flash
12/12/06
11:43
Page 49
ng van onderhoud Het contract tussen beide partijen moet gebaseerd zijn op een lastenboek met een precieze omschrijving van de behoeften, de aard van de te leveren prestaties, de modaliteiten van de implementatie, de beperkingen van de interventies van de dienstverlener en de objectieven. Die objectieven moeten meetbaar zijn en de dienstverlener moet over de nodige middelen beschikken. Men moet ook rekening houden met de omkeerbaarheid van de uitbesteding. Ingeval het contract wordt verbroken, moet men financiële regelingen treffen, bepalen welke elementen men moet teruggeven of verkopen, een voldoende lange opzegtermijn voorzien en eventueel een deel van het personeel overnemen. Het verdient ook aanbeveling om zoveel mogelijk technische documenten binnen de onderneming te houden. Maar hoe goed de schriftelijke overeenkomst ook is, ze mag nooit de gesprekken tussen dienstverlener en opdrachtgever vervangen. Al was het maar omdat de oorspronkelijke regelingen regelmatig moeten worden herDe outsourcing in de onderhoudswereld evolueert op dit ogenblik naar de trend van een vooruitgangspartnerschap voor de middellange of lange termijn.
Samenwerken vooraleer te produceren
Voor de start van de staalfabriek Carinox (groep Arcelor), vroeg Thierry Caillis (onderhoudsverantwoordelijke) zich af hoe hij zijn team ging organiseren. Carinox heeft uiteindelijk beslist om het onderhoud voor een groot deel uit te besteden. Het was Fabricom-GTI (hier Philippe Ausloos, links) die met deze taak werd gelast. Reeds een jaar voor de fabriek werd opgestart, was er een co-onderaannemer aanwezig op de site om de montage op te volgen, betrouwbaarheidsstudies uit te voeren, preventieve onderhoudsplannen uit te werken, kritieke onderdelen te analyseren, onderdelen te bestellen voor de start-up en het computerondersteunde onderhoudsbeheer te implementeren en op gang te brengen.
De zeven gouden regels voor een goed contract 1- Zeg alles op een ordelijke manier. Een artikel per thema en een thema per artikel. 2- Zeg niets twee keer. Neem dezelfde verplichting nooit twee keer op, noch op verschillende plaatsen in het contract, noch in twee verschillende contractuele documenten (risico op tegenstrijdigheden!). 3- Respecteer de Nederlandse taal. Opgelet voor grammatica, syntaxis en spelling. Vermijd finesses, complexe uitdrukkingen en begripsfouten. 4- Gebruik systematisch de termen die gebruikt worden in het artikel ‘bepalingen’. Gebruik nooit synoniemen maar herhaal het geschikte woord. 5- Schrijf onderling coherente clausules. Wat dubbelzinnig is, wordt geïnterpreteerd volgens de gebruiken van het land waarin het contract wordt ondertekend. Bij twijfel wordt de clausule geïnterpreteerd in het voordeel van degene die de verplichting is aangegaan. Houd de dingen dus eenvoudig en kort! 6- Zoek in het contract de clausule die ontbreekt… en die in uw nadeel is. Dat is altijd moeilijker dan een bestaande clausule te vinden die in uw nadeel is. 7- Beheer op doordachte wijze wat voortvloeit uit andere bepalingen. Zoals op het vlak van hygiëne en gezondheid, de informaticawet en vrijheden… Met andere woorden: herschrijf niet wat in de wet staat. (volgens Meester Sylvain Martin, advocaat aan het hof van beroep van Parijs)
Profacility Gids 2007
49
PFY012_55_50_energie_nl flash
12/12/06
11:43
Page 50
Technisch Beheer & Maintenance zien. Het contract moet leven. Men kan immers nooit vanaf de eerste keer alles voorzien en naarmate de onderneming evolueert, veranderen de behoeften.
Middelencontract of resultaatcontract?
Jean Dubois, verantwoordelijke Maintenance, Process & Contrats bij Adapack Intermills
“Men kan meer eisen in een relatie klant/leverancier dan in een relatie manager/werknemers!”
Patrick De Corte, Site Manager ABB
“De variabilisering van kosten zoals we die toepassen bij Adapack Intermills wordt beschermd door boven- en ondergrenzen (+10%/-10%).”
Steeds minder ondernemingen kopen werkuren. In plaats daarvan kopen ze hetzij een service, hetzij een resultaat. In het tweede geval heeft de dienstverlener meer vrijheid om het werk te organiseren en wordt hij meer een gewone dienstverlener. Men spreekt dan over de beschikbaarheid van uitrusting of over
“De organisatie die men implementeert, is vaak belangrijker dan de keuze om het onderhoud al dan niet uit te besteden!” gekwantificeerde prestatieobjectieven. Juridisch gezien bestaat er vooral qua bewijslast een verschil tussen middelenen resultaatcontracten. Bij de prestatie van middelen moet de opdrachtgever kunnen bewijzen dat een bepaalde clausule van het contract niet werd nageleefd om aan te tonen dat hij schade heeft geleden door een fout van de dienstverlener. Het resultaatsengagement impliceert dan weer dat de dienstverlener, als verantwoordelijke voor de services die hij biedt, moet aantonen dat de fout buiten zijn wil om gebeurde (overmacht, fout van de klant of fout van een derde). Vandaag de dag evolueert men steeds meer naar een partnerschap van vooruitgang. In dat geval verbindt men er zich toe om op (middel)lange termijn naar gemeenschappelijke vooruitgang te streven, eerder dan naar een prijzenslag. Dat vereist een regelmatige analyse (self audit) van punten die voor verbetering vatbaar zijn om daarna samen een actieplan uit te werken. Hoewel het cruciaal blijft om de kosten van outsourcing te beperken, gebeurt dit niet door de dienstverlener uit te melken maar vooral door hem te helpen om zijn werkmethodes aan te passen. De bewijslast is in dit geval uiteraard een complexe zaak…
Variabilisering van de kosten Me Sylvain Martin, Hof van Beroep van Parijs
"Een goed contract bevat een artikel per thema en een thema per artikel."
en implementatie van een vooruitgangscontract uitgedokterd. “De basisfilosofie bestaat erin om zich toe te leggen op de productie van papier en alle andere taken uit te besteden,” legt Jean Dubois (onderhoudsverantwoordelijke) uit. “Men laat de kosten maximaal fluctueren zodat ze de conjunctuur kunnen volgen. Met andere woorden: als er geen papier geproduceerd wordt, betalen we geen controle/kwaliteitsdiensten en beperken we de onderhoudsactiviteiten. Samen met ABB hebben we ook een winwinsysteem omgezet. Als de machines beter draaien zodat we meer kunnen pro-
Adapack Intermills is een Belgische papierfabriek uit Malmédy, die in 1726 werd opgericht. Samen met de onderneming ABB heeft ze een innovatief onderhoudscontact met resultaatverplichting, variabilisering van de technische kosten
duceren, kan de onderhoudsfirma rekenen op een bonus. Als de systemen echter slecht functioneren, heeft dat ook een invloed op het onderhoudsbudget want dat wordt bepaald door de productie.” Het full service contract met ABB voorziet correctief en preventief onderhoud, de analyse van problemen, technische aankopen, het beheer van de wisselstukkenvoorraad, ondersteuning bij de productie en een participatie in investeringsprojecten. “Maar opgelet, we zijn geen bank,” verduidelijkt Patrick De Corte (sitemanager ABB). “De klant ondertekent steeds de bestelbons en regelt zijn facturen rechtstreeks met de leveranciers. Voor interne werken gebruiken we werkbonnen. Die worden steeds getekend voor akkoord door Adapack en ABB. We beslissen dan hoe het boekhoudkundig wordt verwerkt: als het over onderhoud gaat, komt het in het forfait terecht, als het om wijzigingen aan machines of normeringen gaat, wordt het in eigen beheer gefactureerd.” Damien MARECHAL ■
Meer informatie • op het internet: - www.bemas.org - www.technifutur.be - www.club-maintenance.org - www.maintenanceandco.com • Externalisation de la maintenance, stratégies, méthodes et contrats. Door Jean-Claude Francastel, Uitgeverij Dunod (432 blz., 80 euro). • Voorbeeldcontract voor onderhoudsdiensten, uitgewerkt op initiatief van de Franse vereniging van ingenieurs en onderhoudsverantwoordelijken (5 euro, www.afim.asso.fr).
Corporate Business Pages Adressenboek op pagina 82
50
Profacility Gids 2007
