De elektrische binnenmarkt: Tweede jaar van De liberalisering
Inhoudstafel • • • •
•
• •
Voorwoord: Jaar 2000: het tweede jaar van de liberalisatie van de elektriciteitssector Geschreven door J. P. Waha The liberalisation of the electricity sector Geschreven door P. de Sampaio Nunes, Director Conventional Energies, Directorate-General for Energy and Transport, European Commission Interconnections and cross-border electricity trade in the European Union Geschreven door J. Vasconcelos, President, Entidade Reguladora do sector eléctrico, Lisboa, Portugal Cross border electricity exchanges: the point of view of European industrial energy users Geschreven door J. P. Aghetti, energy Manager, Energy Department, Pechiney, Member of UNIDEN La création d'un marché européen de l'électricité: le rôle des gestionnaires de réseaux Geschreven door A. Merlin, Directeur du Gestionnaire du Réseau de Transport d'Electricité français De Inwerkingtreding van de Europese richtlijn inzake de interne elektriciteitsmarkt Geschreven door D. Dobbeni, Directeur Energiebewegingen, C.P.T.E. Elektriciteitsbeurzen herschikken de kaarten op de markt Geschreven door E. Bosman, J. Dekelver, B. Pycke, P. Verbiest, F. Janssens, E. Boschmans, Electrabel
Het Nieuws • Het Nieuws • Studiedagen van de KBVE • Onze volgende editite
The liberalisation of the electricity sector Geschreven door P. de Sampaio Nunes, Director Conventional Energies, DirectorateGeneral for Energy and Transport, European Commission Samenvatting
De Lidstaten hebben de richtlijnen betreffende de gemeenschappelijke regels voor de binnenmarkt van elektriciteit omgezet door in het algemeen te kiezen voor de meest liberale mogelijkheden. De opening van de binnenmarkt van elektriciteit komt tegenwoordig overeen met 2/3 van het Europese verbruik van elektriciteit, hetgeen prijsverlagingen tot gevolg heeft gehad die zelfs 45% hebben bereikt. Maar er moeten nog heel wat etappes worden afgelegd teneinde een voor iedereen compleet open markt te realiseren. De toegang tot de markt voor nieuwe binnenkomers vereist dat de toegang tot het netwerk plaats vindt op gelijkwaardige en niet discriminerende bases, hetgeen eenvoudiger gerealiseerd kan worden wanneer de beheerder van het netwerk volledig onafhankelijk is. De Europese Raad van mei 2000 in Lissabon heeft aan de Commissie gevraagd om voor maart 2001 nieuwe voorstellen te formuleren die betrekking hebben op een versnelling van de liberalisatie van de elektriciteitsmarkt. De ontwikkeling van de grensoverschrijdende uitwisseling in het kader van de binnenmarkt, behoeft een methodolgie voor het vaststellen van tarieven voor grensoverschrijdend transport, een doelmatig beheer van opstoppingen (deze zijn in België namelijk al voorgekomen) en een verhoging van de beschikbare transportcapaciteit. Deze vragen worden onderzocht in het kader van de werken van de “Voortzetting van Florence”. Compensaties zullen worden toegekend van andere netwerken aan beheerders van netwerken waarvan de kosten zijn toegenomen als gevolg van het transitieverkeer. Een eerste fase van de vaststelling van de prijzen van het grensoverschrijdende transport zal van start gaan in oktober 2000 alvorens een definitief systeem zal worden vastgelegd in oktober 2001. De beheerders van de transportnetwerken zullen informatieuitwisselingssystemen in werking zetten om zich onderling te kunnen informeren over energieknelpunten en adequate maatregelen te kunnen treffen. Deze uitwisseling van informatie onder beheerders van netwerken is noodzakelijk voor het goed functioneren van de uitwisselingen en moet worden aangemoedigd. Een onderzoek naar de beschikbare transportcapaciteit, zowel op het niveau van definities als ook naar de mogelijkheden voor lokale versterking en de ontwikkeling van nieuwe interconnecties zal worden gerealiseerd, hetgeen één van de doelstellingen is van de transeuropese netwerken. Zullen de bezwaren van milieubewegingen de enige obstakels zijn voor de constructie van nieuwe lijnen?
Interconnections and cross-border electricity trade in the European Union Geschreven door J. Vasconcelos, President, Entidade Reguladora do sector eléctrico, Lisboa, Portugal Samenvatting:
Dit artikel beschrijft de ontwikkeling van de koppelnetten en van de grensoverschrijdende handel binnen de Europese Unie. Het artikel is opgedeeld in 3 delen: het eerste deel geeft een korte beschrijving van de huidige situatie; het tweede deel handelt over het verleden en zet de belangrijkste vorderingen uit de tweede helft van de 20ste eeuw onder het monopolie uiteen; het derde deel richt zich naar de toekomst en de waarschijnlijke wending onder de vrije markteconomie.
Cross border electricity exchanges: the point of view of European industrial energy users Geschreven door J. P. Aghetti, energy Manager, Energy Department, Pechiney, Member of UNIDEN Samenvatting:
Vóór de richtlijn 96/92/CE van 19 december 1996 m.b.t. de interne elektriciteitsmarkt, werden de grensoverschrijdende uitwisselingen tussen de verschillende Europese elektrische systemen beheerd door de elekticiteitsmaatschappijen (producenten/verdelers) en deze laatste hielpen elkaar volgens interne, hen eigen, regels van samenwerking en in niet-concurrerende geest . De richtlijn 96/92/CE veroorzaakt een drievoudige breuk van deze situatie. De energietransport-aktiviteiten van de elektriciteitsmaatschappijen worden onafhankelijk; de elektriciteitsmaatschappijen zijn concurrenten geworden; de verbruikers, de traders en de onafhankelijke producenten, die totnogtoe niet optraden, eisen een juiste doorzichtigheid over de tarificatie van grensoverschrijdende uitwisselingen en de toewijzing van de beschikbare transitcapaciteiten. Met de liberalisatie zijn enkele grensoverschrijdende uitwisselingen plotseling ondraagbaar geworden, die tot dan niet aan het licht gebrachte beperkingen inhouden. De industriële verbruikers kunnen toegeven, dat bepaalde configuraties van het elektrische systeem tot een echte overlast kunnen leiden. Deze moet wel reëel bewezen kunnen worden en geen ruimte bieden als werktuig voor protectionisme. Er bestaan oplossingen voor vermindering van de overlast waarvan de ontwikkeling een goede kwaliteit/prijsverhouding biedt; het is de plicht van de netbeheerders, deze technieken te promoten om zo de grensoverschrijdende uitwisselingen en de concurrentie binnen de gemeenschap te verhogen
La création d'un marché européen de l'électricité: le rôle des gestionnaires de réseaux Geschreven door A. Merlin, Directeur du Gestionnaire du Réseau de Transport d'Electricité français Samenvatting:
De europese elektriciteitsmarkt is in volle opbouw. Morgen zien wij bijvoorbeeld een klant elektriciteit kopen op de Amsterdamse beurs, het transaktierisiko dekken door het aankopen van een financieel produkt op de Londense beurs, om uiteindelijk deze elektrische energie op de Spaanse markt te verkopen. Alle deelnemende acteurs, producenten, traders, beurzen, ... alsook de Europese Commissie stellen zich tot doel, ooit in een zulke markt te kunnen evolueren. Elektriciteit heeft echter eigenschappen, waarvan de ene het op touw zetten van een vlotte markt begunstigen, maar andere het noodzakelijk maken, regels en mechanismen op te stellen om dit resultaat te bereiken, zonder de veiligheid van het europese net in gevaar te brengen. De transportnetbeheerders - die zowel belast zijn met veiligheid van het net alsook om de vlotte europese uitwisseling van elektriciteit te begunstigen - zijn druk bezig om op Europees niveau geharmoniseerde regels uit te werken, waarbij zij alles in het werk stellen, om de complexiteit van het beheer van het elektisch systeem niet onder te brengen bij de commerciële acteurs.
De Inwerkingtreding van de Europese richtlijn inzake de interne elektriciteitsmarkt Geschreven door D. Dobbeni, Directeur Energiebewegingen, C.P.T.E. Samenvatting
Met de Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad van 19 december 1996 werd het startschot gegeven voor de liberalisering van de elektriciteitsmarkt in Europa. De richtlijn bepaalde, in beginsel, de noodzaak om de productie-, transmissie- en distributieactiviteiten in de elektriciteitsmarkt te scheiden. Deze scheiding is noodzakelijk om concurrentie onder de marktspelers mogelijk te maken. Bij de omzetting van deze Richtlijn in Belgisch recht – door de wet van 29 april 1999 – ging de Belgische wetgever duidelijk verder dan de Europese regelgeving, door te stellen dat de netbeheerder moet opgericht worden onder de vorm van een onafhankelijke commerciële onderneming. Op die manier wou de Belgische wetgever de neutraliteit van de netbeheerder waarborgen. Het beheer van het transmissienet in een open markt doet een aantal nieuwe vragen rijzen: Hoe de eenheid van technisch netbeheer bewaren, want dit is noodzakelijk voor de vlotte, veilige en betrouwbare werking van het net ? Hoe de contractuele relaties definiëren met de nieuwe marktspelers, klanten van de netbeheerder ? Hoe een correcte tariefstructuur ontwerpen? Hoe een technisch reglement, de “wegcode” van het elektriciteitsnet, opstellen dat de modaliteiten voor het gemeenschappelijk netgebruik vastlegt op basis van nationale, maar ook van Europese, technische regels en rekening houdend met de specifieke eigenschappen van het product elektriciteit ? Hoe het nietdiscriminatoire karakter van de netexploitatie verzekeren gezien de betekenisvolle stijging van het aantal transacties en de beperkingen van de bestaande infrastructuur ? Hoe een antwoord bieden aan de sterk toegenomen internationale uitwisselingen en hoe de samenwerking en de uitwisseling van informatie tussen de verschillende nationale operatoren organiseren ? Hoe een oordeelkundige ontwikkeling van het net – noodzakelijk voor de werkelijke opening van de markt – verzekeren zonder de financiële belangen van de operator en zijn aandeelhouders uit het oog te verliezen ? In het licht van de vele uitdagingen die hij op zich dient te nemen, wordt de netbeheerder een sleutelfiguur van de nieuwe Europese elektriciteitsmarkt. Wegens zijn rol als tussenpersoon van de verschillende marktspelers en verantwoordelijke voor de goede werking van het elektrisch net, heeft de netbeheerder een nieuwe dimensie gekregen.
Elektriciteitsbeurzen herschikken de kaarten op de markt Geschreven door E. Bosman, J. Dekelver, B. Pycke, P. Verbiest, F. Janssens, E. Boschmans, Electrabel Samenvatting:
Wat de liberalisering betreft, doet de wet van 29 april, die de Europese richtlijn van 1997 over de opening van de elektriciteitsmarkt omzet in Belgisch recht, niets méér dan het bekrachtigen van een bestaande situatie. De technologische evolutie, de mondialisering van de economie, en de relatieve verzadiging van de nationale markten zijn allemaal basiselementen die onze sector in de algemene trend van liberalisering van de zogenaamde ‘netgebonden’ industrieën meeslepen. Bovendien verloopt de openstelling van de markt tegen een véél sneller tempo dan in het tijdschema van de Europese Commissie is voorzien. Richtlijn of geen richtlijn, alle economische basisvoorwaarden zijn aanwezig om de concurrentie aan te wakkeren. Steeds meer verbruikers kunnen zich bij een elektriciteitsleverancier - producent, verdeler, ‘broker’ of ‘trader’- van hun keuze bevoorraden. De markt begint zich rond vraag en aanbod te organiseren en elektriciteit wordt nu al op de beurs verhandeld...
