Sustainable Finance Lab :
De Duurzaamheid van de Euro
#susfinlab
www.sustinablefinancelab.nl
De euro is niet houdbaar Arjo Klamer
Munten komen en gaan… Gevallen munten Papiermark (Duitsland)
1914-1924
Hyperinflatie
Peso (Argentinië)
1881-1969, 1970-1983, Hyperinflatie 1983-1985, 1985-1991, 1991-nu
Latin Monetary Union (15 europese landen waaronder FR, BE, IT, CH)
1865-1927
Inflatie door toenemend zilveraanbod en zilverfraude in munt
Bretton Woods
1945-1971
Bijdrukken dollars, wegvallen vertrouwen
Gulden
Voor 1850 (dubbele standaard), 1850-1875 (zilver), 1875-1936 (goud)
Introductie euro
Geldsystemen leven niet lang Onderzoek DollarDaze.org toont verloop van 775 fiat valuta:
20% hyperinflatie 21% oorlog 12% consequentie van verkregen onafhankelijkheid 24% monetaire hervormingen 23% nog in omloop
Fiat-geld circuleert gemiddeld 27 jaar en wordt dan vervangen!
Probleem 1: Economische verschillen Verschillen in: -
Lopende rekeningen Netto spaartegoed publiek/privaat Bruto privaat spaartegoed Private investeringen Netto buitenlandse activa Netto factorinkomen Handelsbalans Netto overdrachtsbetalingen Invoer-/uitvoerverhouding Producentenprijsinflatie
Bron: Holisnki, Kool, Muysken (2012)
Bron: Holisnki, Kool, Muysken (2012)
Probleem 2: sociaal-culturele verschillen Is er wel ‘echte’ eenheid in Europa? Verschillen in taal, tradities en gebruiken
Verschillende religies en denkwijzen Geen sociale integratie!
Probleem 1 + 2 = Politieke Onenigheid
FR
IR
Markt
DE
NL
IT
Staat
Etc.
FR DE
IR
Samenleving IT
NL
Etc.
Wat is nodig? Een transferunie (georganiseerde solidariteit) Centrale (economische) unie: grip op lonen en prijzen Gemeenschappelijk buitenlandbeleid
Inconsistentie Regeringspartijen en CDA: Wél de euro… Maar niet pleiten voor wat nodig is om de euro een reëele kans te geven!
Scenario’s A: Door met de euro 1. Voorstel van Guy Verhofstadt 2. Doormodderen
3. Een linkse variant? -> Versterking sociale en democratische waarden
B: De euro houdt op te bestaan (Duitsland stapt uit?) 1. Opsplitsing van de monetaire unie in nieuwe eenheden (inclusief neuro/zeuro) 2. Terug naar de nationale munten 3. Een systeem van meerdere munten: internationale (uno, euro), nationale en regionale valuta
Wél euro + géén politieke integratie + géén sociale integratie =
ONHOUDBAAR
EUROPA ONDER VUUR
Prof. Harald Benink Tilburg University
EUROPA 1914-2014
1914: Moord in Sarajevo op Oostenrijkse troonopvolger Frans Ferdinand en start Eerste Wereldoorlog 1919: Verdrag van Versailles met verplichting van Duitsland tot herstelbetalingen 1919-1933: Crisis in Duitse Weimarrepubliek en hyperinflatie 1933: Adolf Hitler aan de macht 1939-1945: Tweede Wereldoorlog
EUROPA 1914-2014 (vervolg)
1945: “Stunde Null” en begin van Europese integratie: Nie wieder Krieg 1957: Verdrag van Rome met als inzet een vrije markt van goederen, diensten, personen en kapitaal 1985: Nieuw momentum Europese integratie onder leiding van Jacques Delors 1992: Verdrag van Maastricht 1999-2002: Start van de Euro 2014: Verkiezingen Europees Parlement met grote winst verwacht voor anti-Europese partijen
EURO ALS INSTRUMENT VAN POLITIEKE INTEGRATIE
1989: Val van Berlijnse muur 1990: Helmut Kohl krijgt hereniging met Oost-Duitsland in ruil voor opgeven van Deutsche Mark (Europäisches Deutschland vs Deutsches Europa) Euro als historische realiteit Economen waarschuwden voor gebrek aan “optimal currency area”
ONTMANTELING VAN DE EURO?
Dirk-Jan van Baar: “Wie nu over een gecontroleerd opbreken of een alternatief voor de Euro begint, loopt het risico in heel Europa onvoorspelbare en onbeheersbare krachten los te maken” Grote economische schade (revaluatie-effecten op beleggingen en kredietlijnen, dalende exporten, financiële en economische chaos in Zuideuropese landen, economisch onvoorspelbare gevolgen) Politieke backlash tegen vrije Europese markt en de Europese Unie
NAAR EEN WERKBARE EURO
Schoonvegen balansen van banken voorafgaande aan start Europees bankentoezicht door ECB: banken economisch herstel laten financieren Versterkt inzetten op structurele economische hervormingen, met name ook in Frankrijk Tegengaan van vraaguitval en deflatierisico (vermijding van Japans stagnatiescenario) via doelgerichte programma’s en verdergaande monetaire verruiming door ECB
% beroepsbevolking
Hoe staat de eurozone ervoor: Lichtpuntjes of donkere wolken? 30 25 20 15 10 5 0
Werkloosheidscijfer Bron: Eurostat, September 2013
Hoe komen we tot economisch perspectief voor (zuid) Europa? % van bbp
250 200 150 100 50 0 -50 -100 -150
Overheid + huishoudens
Netto financiële vermogens
Bron: Eurostat, 2012
Is een duurzame euro politiek haalbaar?
Dank voor uw komst!
Netto financiële vermogens 250 200
% van bbp
150 100 50 0
-50 -100 -150
Overheid
Huishoudens Bron: Eurostat, 2012
Internationale investeringspositie % van bbp
60 40 20 0 -20 -40 -60 -80 -100 -120 -140
Netto internationale investeringspositie Bron: Eurostat, 2012
