Het absolute kwaad van de nazi’s trof niet alleen de volwassenen. Kinderen als ‘onwaardig’ beschouwd, hebben hetzelfde meedogenloos lot ondergaan. ‘Onwaardig’ volgens de nazi-doctrine waren de zigeunerkinderen, de Duitse mulattenkinderen, de geestelijke en fysieke gehandicapte kinderen en de Slavische kinderen. En wat de joodse kinderen betreft, die hebben de grootste tol betaald. De Duitse jeugd Het eerste slachtoffer van het nazisme was echter de Duitse jeugd. Deze Duitse kinderen voorstellen als de eerste slachtoffers van het nazisme is voor sommigen een onaanvaardbaar standpunt. En toch. De rijkdom van alle landen is altijd de toekomstige volwassene. Onder het nazi-regime kregen kinderen helaas geen onderwijs in de edele zin van het woord, maar onderricht gelijkwaardig aan die van het leger. Ze werden van kindsbeen gemanipuleerd, geïndoctrineerd om een perfecte nazi te worden, een Übermensch. Hitler schreef: “De leerstof moet stelselmatig in een zodanige vorm worden gegoten dat de jongemens aan het einde van zijn schooltijd geen halve pacifist, halve democraat of iets van dien aard is, maar een honderd procent Duitser. Zijn gehele opvoeding en scholing moeten erop gericht zijn hem het besef bij te brengen van zijn absolute superioriteit over andere volkeren”. (Mein Kampf, 1924). Ook over de opvoeding van meisjes was Hitler zeer precies: “Meisjesonderwijs is er hoofdzakelijk op gericht de vrouw voor te bereiden op haar toekomstige rol als moeder. Zij is de hoedster van het ras.” (Frauenkongress 14-91935). Men leerde kinderen blind elk bevel op te volgen van leraars en jeugdleiders die autoriteit over hen hadden. Deze volwassenen dachten allemaal dat ze persoonlijk afgevaardigden van Hitler waren. Zij prentten het Duitse kind van jongs af aan: ten eerste, dat alleen Duitsers het waard waren over de aarde te heersen: ten tweede, dat joden en Slaven op vlooien lijken, schadelijke insecten dus, die vernietigd dienden te worden. De nazi-jeugdbewegingen zagen in 1922 het licht. Vier jaar later (1926) werden ze gegroepeerd onder de definitieve benaming Hitlerjugend, wier enige doel het was de kinderen in nationaal-socialistische geest op te voeden. Elke andere jeugdbeweging dan de Hitlerjugend werd verboden. Net als op school leerde de jeugd er dat verklikken een plicht was, ook als het om hun eigen ouders ging. In 1938 telde de Hitlerjugend en de vrouwensectie Bund Deutscher Mädel 7.700.000 leden. Lidmaatschap werd in 1939 verplicht vanaf 6 tot 18 jaar op straffe van intrekking van de ouderlijke macht. Op tienjarige leeftijd moest het nazi-padvindertje zweren dat hij bereid was zijn leven te geven voor de Führer.
Deze tekst werd naar voorgebracht tijdens de studiereis naar Auschwitz-Birkenau, april 2002. 1
1
Ik denk dat onze onderwijzers, opvoeders en iedereen die beroepsmatig bij de jeugd betrokken is, terdege begrijpen hoe gevaarlijk een dergelijke militaristische en nationalistische opleiding is. Het nazi-onderwijs leidde het kind rechtstreeks naar amoreel en misdadig gedrag. Het Duitse halfbloed kind Na de Eerste Wereldoorlog werd Duitsland gedeeltelijk bezet door de geallieerden, waaronder zwarte Afrikaanse soldaten. Resultaat: de geboorte van mulatten. De meeste van deze Duitse halfbloed kinderen, beschouwd als een gevaar voor het zuivere ras, werden gesteriliseerd. Al de mulatten werden uitgesloten van elke samenlevingsvorm met de ‘ariërs’, maar hoefden geen kenmerkende badge te dragen, hun huidskleur sprak voor zich. Getreiterd, veracht, herleid tot de Duitse laagste rangburger, bleef het lot van de vernietigingskampen hen bespaard. Het gehandicapte kind Duitse lichamelijke en geestelijke gehandicapte kinderen, of zij nu christenen, vrijzinnigen of joden waren, werden onder het nazi-bewind geliquideerd. Vanaf najaar 1939 hoofdzakelijk collectief vergast. Reden: atavistische inferioriteit.t Duitsland en Oostenrijk beschikten over meerdere medische centra waar deze kindermoorden plaatsvonden, altijd onder de hoede van artsen.2 In de door nazi bezette delen van Polen en de Sovjet-Unie werden gehandicapte kinderen die in instituten vertoefden niet vergast maar gezamenlijk ter plekke doodgeschoten. Het zigeunerkind In nazi-Duitsland van voor 1939 werden de zigeuners, beschouwd als asocialen, met hun hele gezin in speciale zigeunerkampen opgesloten. Van daaruit werden vele zigeunerkinderen, meisjes en jongens, manu militari meegenomen ter observatie door het “Onderzoekscentrum voor rassenhygiëne en demografische biologie”. Een centrum dat deel uitmaakte van de “Gezondheidsdienst van het Reich”, de Deutsche Forschungsgemeinschaft. Opgesloten in een instituut geleid door katholieke zusters, werden die zigeunerkinderen er lichamelijk en geestelijk geobserveerd en onderzocht. Na meerdere maanden onderzoek door een neuroloog, een kinderpsychiater en een antropoloog zijn al deze zigeunerkinderen vermoord.3
2
Het bevel tot euthanasie van mentaal en fysieke gehandicapten is het enige bevel dat door Hitler persoonlijk ondertekend is. Bovendien geantidateerd op 1 september 1939, dag dat Polen is aangevallen zonder oorlogsverklaring. De zes belangrijkste infanticide-centra zijn: Brandenburg in Pruisen, vlakbij het kamp Oranienburg Grafeneck in Wurtenburg, vlakbij het kamp Dachau Sonnenstein in Saksen, vlakbij het kamp Gross-Rosen Bernburg in Thuringen, vlakbij het kamp Buchenwald Hadamar in het centrum van kleine kampen in Hesse
Hartheim (Oostenrijk), vlakbij het kamp Mauthausen
3
Dr. Robert Richter, neuroloog en dr. Sophie Ehrhart, antropologe, hebben na de oorlog zonder enig probleem hun beroep in Duitsland verder kunnen uitoefenen.
2
Eens de Tweede Wereldoorlog uitgebroken, werd een groot aantal zigeunervrouwen met hun kinderen van het vrouwelijk geslacht getransporteerd naar het vrouwenconcentratiekamp Ravensbrück. Aldaar werden de meesten, en dat al vanaf 8 jaar oud, gesteriliseerd. In volle oorlog verandert het statuut van de zigeuners. Ze belanden dan in de allerlaagste rangorde der levende wezens, die van de Untermenschen en worden met hun kinderen naar de verschillende vernietigingskampen in het bezette Polen gestuurd, net zoals de joden. Vanaf juni 1943 voerde dokter Mengele in Birkenau medische experimenten uit met zigeunertweelingetjes in vivo, vervolgens in vitro. In de zigeunerafdeling was er zelfs speciaal een volledige barak ingericht voor zijn onderzoeksteam. Een jaar later overleefden er nog een paar zigeunertweelingen maar begin augustus (1944) onder bevel van Mengel werd de volledige zigeunerafdeling uitgeroeid, inclusief de kinderen die als proefkonijn hadden gediend.4 Het niet-joodse Poolse kind Hans Frank, de SS-gouverneur van een gedeelte van Polen zei: “Uit principe willen wij alleen maar medelijden hebben met het Duitse volk en met niemand anders op de wereld”.5 De nazi’s beschouwden de Polen als een groot reservoir slaven ten dienste van het Duitse volk. Het was dus voor hen overbodig dat jonge Polen studeerden. Universiteiten en lycea werden gesloten. In de weinige lagere scholen die open bleven, werd de schoolplicht beperkt tot vier jaar, en het bevel luidde: het onderwijs te beperken tot het kunnen begrijpen van de nazi-verordeningen, leren tellen tot 500, in staat zijn eigen naam te schrijven, weten dat Berlijn de hoofdstad is van het “Duizendjarige Duitse Rijk” (Himmler 15-5-1940). De nazi’s introduceerden een nieuwe techniek in Polen: kinderroof voor germanisering. Die kinderroof vond ook plaats in Tsjechoslowakije, in de Sovjet-Unie en in Joegoslavië. In de brief van twee artsen (dr. Hecht en dr. Wentzel van de ‘Centrale dienst voor Ras en Bevolking’ gedateerd op 25 november 1939 valt te lezen: “De kinderen (uit hun gezin weggerukt – L. Ch.) mochten niet ouder zijn dan 8 tot 10 jaar, want een echte verandering (…) d.w.z. een definitieve germanisering is alleen tot die leeftijd mogelijk. De kinderen krijgen Duitse namen”. Vele Poolse kinderen ongeschikt bevonden voor germanisering, werden naar een speciaal kamp in Litzmanstadt (Duitse naam voor de stad Lodz) gestuurd.6 4
SS Reichsführer Heinrich Himmler heeft tijdens zijn bezoek aan Auschwitz-Birkenau in 1944 besloten dat de totale zigeunerbevolking aldaar uitgeroeid moest worden. Dr. Mengele heeft zich persoonlijk ingezet deze beslissing uit te voeren. 5
Polen is door de nazi’s in twee verdeeld. Het deel ‘Wartgegau’ in het Noord-Oosten, geannexeerd aan het Duitse Rijk. Het andere deel het ‘General-Gouvernement’ in het Zuid-Westen werd een Duitse kolonie, waarvan “de Polen de slaven zijn van het Duitse Rijk” dixit H. Frank. Vanuit Warthegau is een groot deel van de “ongewenste” Poolse bevolking met achterlating van al hun hebben en houden gedwongen overgebracht naar het ‘General Gouvernement’ om plaats te maken voor Duitsers en hun families.
6
Vermeld in alle nazi-documenten als “Polen-Jugendverwahrlager Litzmanstadt”
3
De richtlijn uit Berlijn luidde: “Moeten worden ondergebracht, misdadige of verwaarloosde elementen, beiderlei geslacht, van 8 tot 16 jaar, die thuis geen voldoende opvoeding krijgen zodat herhuisvesting door de politie dringend noodzakelijk wordt geacht daar zij door hun gedrag de ontwikkeling van Duitse kinderen in gevaar brengen of omdat verdere misdadige handelingen te vrezen zijn”. (Verordening RSHA, Berlijn 28 november 1942) Ten gevolge van de stadsopstand in Warschau (1944) werd een groot aantal kinderen en jongeren uit die stad opgepakt en voor straf naar Auschwitz-Birkenau getransporteerd. Het niet-joodse Sovjetkind Onder de nazi-bezetting van de Sovjet-Unie waren er enkele concentratiekampen voor verdwaalde kinderen, weeskinderen of kinderen wier ouders waren opgepakt door de nazi’s. Er zijn enorme aantallen kinderen omgekomen in verschillende dorpen in de Sovjet-Unie door fusillering of levend verbrand samen met hun ouders vanwege represailles of willekeurige acties van de nazi’s. Soortgelijke wandaden hebben zich ook voorgedaan in Oradour (Frankrijk), in Lidice (Tsjechoslowakije) en in verscheidene steden en dorpen in Joegoslavië. Honderden en honderden Russische jongens en meisjes werden vanaf 10 jaar naar Duitsland gestuurd om leerling-slaafarbeider te worden. Himmler beval: “Doorsturing van jongens met geschikte raseigenschappen en vanaf de leeftijd van 10 jaar met alle middelen bespoedigen. Grootse taak ons opgedragen door de Führer”. (6 januari 1943). De meisjes kwamen terecht in fabrieken of bij boeren. De jongens werden in het algemeen opgesloten in concentratiekampen in Duitsland en Oostenrijk. Afgezien van de slavenarbeid moesten zij vele medische experimenten ondergaan, voornamelijk betreffende de werking van allerlei soorten geneesmiddelen. Vele Sovjetjongens die ongeschikt waren voor het werk vanwege ziekte of uitputting zijn vergast, o.a. in de Duitse en Oostenrijkse centra voor gehandicapte kinderen. Het niet-joodse Joegoslavisch kind Er waren in Joegoslavië meerdere concentratiekampen met barakken alleen bestemd voor kinderen, zoals er ook een paar kampen bestonden uitsluitend voor kinderen. Ik citeer Himmler: “Ik heb geruime tijd geleden bevel gegeven dat in de Oostgebieden kampen ingericht moeten worden waarin de kinderen van de geëvacueerde bevolking worden opgeleid tot flinke werkkrachten die later ten dienste kunnen staan van het Duitse volk”. (20 juli 1943) Andere redenen om kinderen in alle Oost-Europese landen te interneren, waren: asociaal karakter - slechte invloed op de omgeving - apathie - incontinentie - ouders in concentratiekampen. Voor wat de kinderroof betreft, herinner ik eraan dat die zowel in Joegoslavië als in alle andere Oost-Europese landen plaatsvond.
4
In Joegoslavië hadden de nazi’s ook de gewoonte telkens 100 gijzelaars te fusilleren voor elke Duitse soldaat die door het verzet gedood werd. Ze deinsden er nooit voor terug kinderen te gebruiken om aan het aantal te komen. Om in Kragujevac het getal van 7000 gijzelaars te bereiken, werden 300 jongeren opgepikt en eveneens doodgeschoten. In Macva werd de hele bevolking van dat dorp, evenals gijzelaars uit het concentratiekamp Sabac en 100 kinderen onder de 10 gefusilleerd. Tot zover een beknopt overzicht van de korte levensloop van kinderen die volgens de nazi-doctrine “onzuiver” en “onwaardig” waren. Al deze wreedheden werden gepleegd met de volledige instemming van diverse nazi-autoriteiten. De minister van Justitie van het Rijk, F. Thierack, schreef aan Martin Bormann,7 rechterhand van de Führer: “Gezien het grote aantal suggesties om de Duitse natie te ontdoen van Polen, Russen, joden en zigeuners en met het oog op het vrijmaken van de Oostgebieden voor annexatie aan het Rijk en de kolonisering door Duitsers, ben ik van plan de SSReichsführer (d.w.z. Himmler – L. Ch.) de taak toe te vertrouwen strafexpedities uit te voeren tegen de Polen, Russen, joden en zigeuners. Ik ben ervan overtuigd dat justitie slechts in geringe mate bij kan dragen aan de uitroeiing (onderlijnd door L. Ch.) van de onderdanen van die bevolkingsgroepen”. (oktober 1942) Het joodse kind Alle hierboven opgesomde wreedheden en gruweldaden van de nazi’s, behalve die van de kinderroof, zijn ook gepleegd op de joodse kinderen, ongeacht hun nationaliteit. In Oost-Europa, met name in de bezette Sovjet-Unie, werden joodse kinderen levend verbrand, uit het raam gegooid of meedogenloos gefusilleerd. Elders, in alle andere door de nazi’s bezette landen, werden joodse kinderen opgespoord, met geweld meegenomen, vaak verklikt. Eerst overgebracht naar getto’s of verzamelkampen, vervolgens vervoerd richting Polen naar Treblinka, Chelmno, Belzec, Sobibor, Majdanek of Auschwitz-Birkenau om er regelrecht vergast te worden. Die vergassing gebeurde in sommige vernietigingskampen in vrachtauto’s of in gebouwen middels koolmonoxide. In Majdanek en Auschwitz-Birkenau gebeurde de vergassing met Zyklon B. SS’ers hebben in november 1943 in Majdanek in plaats van vergassingen een jodenjacht gehouden van meerdere dagen. Onder de 18.000 slachtoffers bevonden zich een groot aantal kinderen. De SS’ers noemden deze slachtpartij “Erntefeste”, het oogstfeest. Reeds in de getto’s en in de verzamelkampen stierf een enorm aantal kinderen van honger, van uitputting, en bij gebrek aan zorg. Vooral in Polen, waar het joodse kind reeds vanaf 8 jaar moest werken als een volwassene.8 Kinderen die trachtten te ontsnappen aan de transporten werden ter plaatse neergeschoten. Vanwege een epidemie in een getto in Hongarije werden 561 kinderen gefusilleerd. De nazi’s deinsden er ook niet voor terug hele konvooien van duizend kinderen voor vergassing naar de vernietigingskampen te sturen zonder begeleiding van ouders of familie. 7
Martin Bormann, lid van de NSDAP sinds 1925, werd aangewezen als leider van de Partijkanselarij. Secretaris van Hitler was hij de grijze eminentie van de Führer.
8
Zoals voor de volwassenen was de arbeiderskaart de enige mogelijkheid het transport naar de vernietigingskampen te vermijden of op te schorten. Maar voor de nazi’s gold de arbeiderskaart enkel als uitstel van executie.
5
Alleen in Majdanek en in Auschwitz-Birkenau, beide concentratie- en vernietigingskampen, werd een klein percentage joden bij aankomst geselecteerd om te werken. In Birkenau zag dr. Mengele er geen enkel probleem in, integendeel zelfs, de selecties uit te voeren. Hij selecteerde graag jongens en meisjes die er ouder uitzagen of beweerden ouder te zijn, en die volgens hem geschikt waren als lastdieren. Via die selecties kon dr. Mengele tegelijkertijd persoonlijk oordelen en beschikken over joodse tweelingen, drielingen en gehandicapte kinderen voor zijn zogenaamd wetenschappelijk onderzoek. In 1944 liet hij een extra laboratorium installeren in crematorium II. Menig kinderhoofd en lichaam werd naar het Antropologisch Instituut in Berlijn, naar de Academie voor Geneeskunde in Graz en in Strasburg gestuurd om aldaar de onderzoeken verder te zetten en de collecties aan te vullen. Collecties die o.a. moesten dienen als bewijs van het joodse uiterlijk, wanneer de hele joodse gemeenschap uitgeroeid zou zijn. Om verschillende sterilisatiemethodes voor vrouwen uit te proberen, gebruikten de SS-artsen in Auschwitz-Birkenau jonge joodse vrouwen, maar voor sterilisatie en castratie van mannen namen ze behalve joodse jonge mannen ook joodse minderjarige jongens. Vele joodse jongens uitgekozen voor slavenarbeid of voor medische experimenten werden vaak zomaar opgeroepen naar een “verplegingslokaal” en vermoord door een fenolinjectie in het hart. Anderen, die volledig uitgeput waren, werden in het kamp zelf, geselecteerd voor vergassing. Dr. Mengele oefende de nazi-geneeskunde in Auschwitz-Birkenau uit tot zijn vertrek op 18 januari 1945. De verbetenheid waarmee hij zich op de lichamen van joodse- en zigeunerkinderen stortte en hun lange lijdensweg als proefkonijnen, werd persoonlijk door Himmler goedgekeurd. De experimenten van dr. Mengele, in detail in verslagen beschreven, werden door zijn oversten en de hele Duitse medische wetenschap gelezen en sterk gewaardeerd. Aangezien voor de SS-organistatie de dienst in concentratiekampen gelijk stond aan de dienst aan het front ontving SS-dokter Mengele in augustus 1944 de medaille van het Oorlogskruis van Verdienste met Zwaarden (Kriegsverdienstkreuz mit Schwerten) voor zijn antropologisch onderzoek en het bestrijden van de hevige epidemieën die er in Birkenau woedden. Zijn bestrijding van epidemieën bestond eruit de hele barak, in het algemeen 600 personen of meer, naar de gaskamer te sturen. Hij liet genoemde barak grondig desinfecteren evenals de gevangenen en de lompen die ze droegen van de aangrenzende barak. Zij werden vervolgens overgebracht naar de gedesinfecteerde barak, enzovoort, totdat de totale afgegrensde sectie van barakken onder handen was genomen. Kortom, alweer een nazi-systeem bedacht door een dokter in de medicijnen en in de filosofie die voor de oorlog in Frankfurt-am-Main en in München zijn studies had voltooid. Het is moeilijk een exact getal op te geven van het aantal kinderen dat gemarteld en vermoord is door de nazi’s. Het was een weloverdachte geïnstitutionaliseerde kindermishandeling en uitroeiing in het midden van de 20ste eeuw, georganiseerd door een zogenaamd beschaafde West-Europese Staat. Deze wreedheden zijn
6
gepleegd door mannen uit alle rangen en standen waaronder velen zelf vader waren. Het trieste bewijs tot wat de demonisering van de “andere” leiden kan.
Bibliografie: - Josef Ackermann, Himmler als Ideologe, Gottingen, Musterschmidt Verlag, 1970. - Lydia Chagoll, Au nom du Führer , Antwerpen, EPO, 1992. - Raul Hilberg, La destruction des Juifs d’Europe, Paris, Fayard, 1988. - Adolf Hitler, Mein Kamf, München, Paul List Verlag, 1974. - Zerotnie Hitlerowskie Na Dzieciach I Mlodzizy Polskiej, Polish Children in the Years of World War II, 1939-1945, Warsaw, Wydawuictwo Prawnicze, 1969. - Hans Joachim Koch, Geschichte der Hitlerjugend, Starnberger See, Verlag R.R. Schulz, 1975. - Helena Kubica, Dr. Mengele und seine Verbrechen in KL Auschwitz-Birkenau, Hefte von Auschwitz, 1997, nr. 20, pp. 369-435. - Dragoye Lukic, Enfants en Jougoslavie, Beograd, Drugo, Prosirenzo Izdanje, 1976. - Hans Mauschbach, Barbara Mauschbach, NS-Verbrechen an Kindern, Frankfurt am Main, Röderberg Verlag, 1979. - IMT Nürnberg, Fall 7 – Der Geiselmordprozess, Berlin, Deutscher Verlag der Wissenschaft, 1965. - IMT Nürnberg, Fall 9 – Das Urteil im SS-Einsatzgruppenprozess, Berlin, Rutten & Loening, 1963. - Kyril Sosnowki, The Tragedy of Children under Nazi Rule, Warsawa, Zachodnia Aceneja Prasowa, 1962. - Perzemyslaw Stryjecki (e.a.), Verbrechen an Polnischern Kindern 1939-1945. Eine Dokumentation, München, Verlag Anton Pustet, 1973. Gepubliceerd in Auschwitz Bulletin 2000, oktober-december 2003, nr. 11.
7
