De Dolomieten De mooiste kalkmassieven van de Alpen Met zijn grillige pieken behoren de Dolomieten tot de spectaculairste gebergten van Europa. Geen wonder dat SNP hier zestien reizen organiseert. Dankzij een uitstekend netwerk van paden en berghutten zijn hier de prachtigste wandelingen en trektochten te maken. Liefhebbers van een sneeuwvakantie kunnen er genieten van ongeëvenaarde panorama’s over het winterse landschap. En ook mountainbikers kunnen goed terecht in dit prachtige gebied. Tekst en fotografie: Lex van den Bosch
28 SNP.NL magazine dec 2008
Dolomieten
SNP.NL magazine dec 2008
29
Vlak achter de Brennerpas beginnen de Dolomieten. Hoewel de Dolomieten in geologisch opzicht tot de Zuidelijke Kalkalpen behoren, is het een gebergte met een geheel eigen karakter. De steil oprijzende massieven en markante kalkpieken zijn nergens in Europa op deze schaal te vinden. Gelukkig is de uniciteit van dit gebied erkend door de Italiaanse overheid en zijn er veel nationale parken opgericht in de Dolomieten. Raetische papaver De flora in de nationale parken is zeer de moeite waard, ondanks de af en toe vrij hoge begrazingsdruk door het vee. Wie in de Dolomieten goed op zoek gaat naar edelweiss, zal hem zeker vinden. Uiteraard zijn er ook veel andere alpiene soorten te zien, zoals gentianen en steenbreek. Een zeer opvallende plant in de Dolomieten is de raetische papaver, een geel bloeiende plant met een zeer beperkt verspreidingsgebied. Waar vrijwel alle andere planten zijn afgehaakt en een zeer gedrongen bloeiwijze hebben, steken de stengels van de papavers massaal boven het puin uit. Soms zelfs tot een hoogte van drieduizend meter. Van de arctische papaver, die onder andere op IJsland te vinden zijn, is bekend dat ze de zonnewarmte concentreert op het vruchtbeginsel. De bloembladeren fungeren als een parabolische spiegel om het vruchtbeginsel harder te doen groeien in het koude klimaat. Zouden de raetische papavers soms hetzelfde doen? Opvliegende steenarend Door de beschermde status van de nationale parken zijn veel dieren in de Dolomieten te zien. Vooral marmotten die de wacht houden bij de kolonies tussen de rotsen, vallen erg op. Sneeuwhoenders, gemzen en steenbokken kan je ook te zien krijgen, al moet je wel wat meer moeite doen. Wie geluk heeft, kan van dichtbij een steenarend zien opvliegen. Boven de boomgrens zal je ook veel vee tegenkomen. In de zomer, als er genoeg gras en kruiden zijn, wordt het jongvee naar de zomeralmen geleid. Meestal zijn het de oudere leden van de boerenfamilie die hier enkele maanden met het vee verblijven. Ze overnachten in oude houten almhuisjes en leiden een eenvoudig leven hoog in de bergen. Het is leuk dat de authentieke almhuisjes bewaard zijn gebleven in de natuurparken. Bruisend Dolomiet Een van de mooiste parken in de Dolomieten is het Parco Nazionale Fanes-Sennes. Een schitterend gebied, waar SNP een aantal fraaie wandel- en trektochten organiseert. Toevallig is er een ontmoeting met een SNP groep in één van de berghutten. Na een dag stevig wandelen is reisleider Sjoerd met zijn groep neergestreken in de Fanes hut. ‘Hé, iemand van SNP’, roept een van de groepsleden, als ze het SNP-logo herkent op mijn fleecetrui. Sjoerd nodigt direct uit om erbij te komen zitten en een dag mee te lopen met de groep. Hij is net begonnen met een voordracht.
30 SNP.NL magazine dec 2008
Dolomieten
De breedgeschouderde reisleider is docent aardrijkskunde en vertelt graag over geologie. Elke avond vertelt hij een deel van zijn verhaal, over bergen die worden afgebroken en weer in zee verdwijnen, over botsende aardschollen en hele stukken land die weer opsmelten en onder de aardbodem verdwijnen. De stenen die hij onderweg verzamelt worden ’s avonds bedruppeld met zoutzuur om te kijken of ze kalk bevatten. De Dolomietsteen die hij vandaag heeft meegenomen, begint direct heftig te bruisen. Hét bewijs dat de bergen in de Dolomieten vooral uit kalk bestaan. Autonomie De Dolomieten zijn niet alleen een geologisch fenomeen dat prachtige natuurparken herbergt, maar hebben ook een vermeldenswaardige geschiedenis. Tot 1918 behoorde het Zuid-Tiroolse deel van de Dolomieten tot de Oostenrijkse provincie Tirol. Wie het gebied bezoekt, kan niet heen om de harde strijd die in de Eerste Wereldoorlog gevoerd is. Overal in de bergen zijn oude stellingen te zien waar de Oostenrijkers en Italianen zich verschansten. Eén van de plekken waar het drama van de ouderwetse oorlogsvoering met moderne wapens het meest tot de verbeelding spreekt, is de Passo Falzárego, iets ten westen van Cortina d’Ampezzo. Met explosieven bliezen de strijdende partijen stukken berg op, in een poging de tegenstander te verrassen. Met het graven van een tunnel door de berg probeerden de Italianen uiteindelijk de patstelling te doorbreken, wat echter werd ontdekt door de Oostenrijkers. Aan het eind van de oorlog vielen de Dolomieten in Italiaanse handen en werd geprobeerd het gebied te 'italianiseren'. Dit leidde uiteraard tot veel onrust en zelfs tot enkele aanslagen in de jaren zestig. Pas toen de autonome provincie Bolzano werd ingesteld, waar de Duitstaligen de overhand kregen, ontstond een politiek stabiele situatie. Veel Zuid-Tirolers zijn trots op hun autonome status en stellen hun bestuurlijke model graag als voorbeeld voor de Europese Unie. Alleen het zuidoostelijk deel van de Dolomieten is altijd Italiaans geweest.
Dolomiet De Dolomieten zijn niet alleen grillig en spectaculair, maar ook in geologisch opzicht bijzonder. In 1789 bezocht de Franse geoloog Dolomieu het gebied en liet het gesteente analyseren door een bevriende chemicus. Hij ontdekte dat de Dolomieten zijn opgebouwd uit een afwijkend soort kalksteen waar veel magnesium in voorkomt. Hij noemde het gesteente Dolomiet. Het gebergte werd vervolgens naar hem vernoemd. Net als kalksteen lost dolomiet op in zuur water, al gaat de verwering wel iets langzamer. Overal in het landschap zijn grillige rotsformaties gevormd en op veel plaatsen heeft het water diepe gaten in het gesteente uitgevreten. Sommige gaten, die dolines worden genoemd, zijn een waar kerkhof van prehistorische dieren. In de winter zijn ze door de met sneeuw bedekte ingangen gezakt. Opvallend is dat de Dolomieten nauwelijks zijn geplooid. Waar elders in de Alpen de gesteentelagen schots en scheef liggen, zijn in de Dolomieten voornamelijk horizontale afzettingen te zien. Diep onder de Dolomieten heeft een harde basis van onbuigzaam porfier het gebergte beschermd tegen plooiing, in de tijd dat het nog los liggende Italië tegen Europa werd geduwd door de Afrikaanse plaat. De gesteenten werden als een tafellaken in elkaar geschoven door het naar het noorden oprukkende Italië. Op deze manier werden de Alpen gevormd, terwijl de Dolomieten alleen maar werden opgeheven. Oude kalklagen die waren afgezet in tropische zeeën werden kilometers omhoog gebracht. Op veel plaatsen zijn dan ook fossielen van zeedieren te vinden, kilometers hoger dan het huidige zeeniveau. Hoe het magnesium in de kalkpakketten is gekomen, is nog niet helemaal opgehelderd.
Zuid-Tirol Op een dagafstand lopen van de Fanes hut ligt bergpension Platzwiese. Vanaf het terras heb je een schitterend uitzicht op de Hohe Gaisl, een markante drieduizender, recht tegenover de voordeur. Sjoerd is hier al enkele dagen geleden geweest met zijn groep om de Dürrenstein te beklimmen. De wandeling naar de 2839 meter hoge top, met schitternde uitzichten op de omliggende bergmassieven, begint direct vanaf het pension. Michaela, een nuchtere en kordate Zuid-Tiroolse, is eigenaresse van pension Platzwiese. De Duitstalige Michaela voelt zich niet meer verbonden met haar voormalige streekgenoten uit Oostenrijk. Met haar praktische aard richt ze zich ook liever op de bedrijfsvoering van haar pension. Michaela vertelt dat het onafhankelijkheidsstreven eigenlijk alleen nog leeft onder de oudere generatie. Wel ziet ze een hernieuwde belangstelling voor tradities onder de jongeren. Ook vindt ze de Tirolers veel verschillen van haar
SNP.NL magazine dec 2008
31
Wandelen in Parco Naturale Fanes-Sennes Italiaanstalige landgenoten. ‘Tirolers zijn natuurmensen die niet graag hun geboortestreek verlaten. Ze zijn ook veel genauer, lijken meer op Duitsers. De Italianen zijn over het algemeen veel drukker en ongeorganiseerder.’ Zaanse Schans Wie mooi staaltje van klassieke Italiaanse hectiek wil meemaken, moet eens aansluiten in de file naar de Tre Cime. Als de Italiaanse vakanties zijn uitgebroken, staat men met z’n allen in de rij om drie markante pieken, die voor Italianen hét symbool van de Dolomieten zijn geworden, te bezoeken. Inmiddels kost het twintig euro om de geologische variant van de Zaanse Schans te zien te krijgen. Kennelijk laat men zich niet tegenhouden door de forse tol en de drukte. Winterse panorama’s Boven in de bergen heb je gelukkig weinig last van de hektiek. Het is echter verstandig om ruim op tijd te boeken, want de capaciteit van de berghutten is beperkt. Liefhebbers kunnen ook overwegen de Dolomieten in de winter te bezoeken, want de panorama’s over het winterse landschap zijn onovertroffen. Het is een geweldige ervaring om per ski of sneeuwschoen van hut naar hut te trekken. Als je het wat rustiger aan wilt doen, kan je je ook laten verwennen in goed hotel. Bijvoorbeeld in Cyprianerhof, een hotel dat al jaren in het SNP-aanbod voorkomt en bekend staat om zijn voortreffelijke keuken. Mountainbiken Wie liever met de mountainbike de bergen in gaat, kan ook terecht in de Dolomieten. Voor de twee fietsreizen die SNP hier aanbiedt, is natuurlijk wel een behoorlijke conditie vereist. Wie die uitdaging aandurft kan een ruige trektocht langs berghutten maken of een wat comfortabeler variant langs hotels uitkiezen. Genoeg te doen dus in het grilligste gebergte van Europa met zijn eigenwijze bevolking. Wie zich aangesproken voelt, kan er zelf eens gaan kijken.
✻
Alta Via Dolomiti (nieuw in 2009) 8-daagse individuele trektocht langs berghutten Vanaf de Plätzwiese loopt u dwars door het bijzonder fraaie Parco Naturale Fanes-Sennes naar St. Vigilio. Onderweg overnacht u in berghutten, waar een heerlijke Italiaanse maaltijd genoeg energie geeft voor de dag erna. De wandelingen zijn pittig, maar over goede paden en niet bijzonder lang of zwaar. Bij de basisuitvoering van de reis slaapt op op meerpersoonskamers en draagt u uw eigen spullen. U kunt echter tegen meerprijs overnachten op tweepersoonskamers. Daarnaast kunt u uw bagage laten vervoeren, zodat het een vrij comfortabele wandelreis wordt.
Reiscode 312170 Prijs vanaf € 425,- per persoon Reisperiode 15 jun t/m 30 sep
Overige reizen in Fanes-Sennes park Individuele reizen • Europa’s indrukwekkendste kalkmassieven 8-daagse bergwandelreis vanuit hotel en luxe berghut reiscode 312001 • Dolomieten met de kids Met zicht op de mooiste bergtoppen van de Alpen, 8-daagse gezinsreis langs berghutten reiscode 362015 • Op de mountainbike door Parco Naturele Fanes-SennesBraies 8-daagse mountainbikereis langs hotels en berghutten reiscode 712100 Groepsreizen • Op sneeuwschoenen door het Parco Naturale Fanes Sennes 10-daagse sneeuwwandeltektocht langs berghutten reiscode 500045 • Cross-country door het Parco Naturale Fanes Sennes 10-daagse cross-country langlauftrektocht langs berghutten reiscode 503090 • Indrukwekkende kalkmassieven 9-daagse wandelreis met bagagevervoer langs berghutten reiscode 100010 • Italië - Dolomieten Wandelen langs spannende pieken en stoere bergen, 8-daagse gezinsreis langs berghutten reiscode 362017
32 SNP.NL magazine dec 2008
