De correspondent: thuis in het buitenland

FoliaMagazine weekblad voor HvA en UvA

nr. 28 24/04/2013

De correspondent: thuis in het buitenland

(advertentie)

75 JAAR ZORG OP NIVEAU

In 2013 bestaan de Studentenartsen 75 jaar ! Dit gaan we natuurlijk vieren. We organiseren wedstrijden voor studenten en er zijn allerlei kleine en grote manifestaties.

Je vindt alle informatie op: WWW.75JAARSTUDENTENARTSEN.NL

foto: Mats van Soolingen

Meer weten over de manifestaties en over hoe je een jaar collegegeld kunt winnen?

(advertentie)

Een voorproefje op je toekomst? Ontdek je carrièremogelijkheden op werkenbijdeloitte.nl/cocktail Om te weten hoe het er binnen een topbedrijf aan toe gaat, hoef je helemaal niet naar buiten. Breng gewoon een bezoekje aan onze virtuele cocktailbar, waar je in een informele sfeer jouw carrièremogelijkheden bij Deloitte kunt ontdekken. Je maakt er onder andere kennis met (oud-) Deloitters die momenteel een mooie positie bekleden bij Deloitte of andere organisaties. Zij vertellen je graag meer over hun persoonlijke en professionele ontwikkeling. Dus zoek jij de beste start van je carrière? Begin eerst hier: werkenbijdeloitte.nl/cocktail.

© 2013. For information, contact Deloitte Touche Tohmatsu Limited.

inhoud #28 President Clevers 8

Hans Clevers is de nieuwe baas van de KNAW. Maar hij zit het liefst in het lab.

De beste van de HvA 12

Docent van het Jaar Jacob Eikelboom doet het niet altijd volgens het boekje.

Angsten bezweren 16

Bijgeloof helpt echt, volgens onderzoeker Frenk van Harreveld.

Door onze correspondent 28 Voor veel studenten een droom: buitenlandcorrespondent worden. Maar hoe doe je dat?

Promotie als eindpunt 34

De zussen Jelena en Milena Smolic zijn klaar met de wetenschap. Tijd voor rust en een baan.

Hopen op de revolutie 36

De Internationale Socialisten strijden voor een betere wereld. En daarin is geen kapitalisme.

en verder de week/het moment/navraag 6-7 passie 15 op de tong 19 opinie 20-22 Robbert Dijkgraaf 20 Hadjar Benmiloud 22 drift 23 objectief 24-25 The Itches 26-27 overigens 33 Folia maakt kennis 38-39 Folia tipt 40 lezingenladder 41 prikbord 42-43 wasdom 44-45 stage 45 toehoorders 46 de lezer/deining 47

4

FoliaMagazine

redactioneel

foto Fred van Diem

12

16

In de studio: Jim Jansen, Paul van de Water en Jet Bussemaker

Radio

28

34

Iets meer dan twee jaar geleden vroeg toenmalig voorzitter Karel van der Toorn ons of Folia geen radio kon gaan maken. Een beetje in de traditie van college radio op Amerikaanse universiteiten. Onze eerste reactie was niet unaniem positief. Radio in de eenentwintigste eeuw, dat is toch redelijk achterhaald? Inmiddels zijn we iets meer dan een jaar bezig met het programma Folia Maakt Kennis (FMK) en willen we niet meer zonder. In FMK praten we wekelijks een uur met een bijzondere gast van de HvA of de UvA. Het programma wordt niet alleen uitgezonden op Amsterdam FM, maar ook verspreid via SoundCloud. Het interview met Jet Bussemaker haalde De Wereld Draait Door; voormalig domeinvoorzitter Peter van Gorsel pleitte in FMK voor defuseren van HvA en UvA, Robbert Dijkgraaf was onze gast op de dag dat hij werd onderscheiden door de koningin. Vorige week was fysicus Stan Bentvelsen in de studio – luister terug via foliaweb.nl – en hij gaf ons een tip: zorg dat veel meer mensen weet van dit initiatief krijgen. Daarom hebben we besloten dat we de uitzendingen van Folia Maakt Kennis vanaf september op wisselende HvA- en UvAlocaties gaan maken. In de geest van de oude Veronicaslogan: ‘Folia Maakt Kennis komt naar je toe!’ Jim Jansen, hoofdredacteur Folia Magazine, [email protected], @jimfjansen (twitter)

Folia op internet: www.foliaweb.nl @FoliaWeb /

36

FoliaWeb.en.Magazine /

FoliaTV

FoliaMagazine

5

de week Herauten, wc-papier en belastbaar materiaal

E

re wie ere toekomt. Onze toekomstige Koning – bij het ter perse gaan van dit weekblad moest de abdicatie nog plaatsvinden – heeft ze in hoogst eigen persoon gekozen: eredoctoren André Kuipers en Herman Tjeenk Willink en universiteitshoogleraar Robbert Dijkgraaf. De paradepaardjes van de UvA hebben de eer om tijdens de troonwisseling een belangrijke, plechtige rol te vervullen, omdat ze ‘een voorbeeldfunctie vervullen in de samenleving’. Dijkgraaf is ‘heraut’, Kuipers is ‘koning van wapenen’ en Willink mag de grondwet dragen. Klinkt allemaal wat archaisch, traditioneel en onbegrijpelijk, maar goed, de monarchie gaat tenslotte al een tijdje mee. Gelukkig is er voor de jongens en meisjes van de hogeschool ook een Koninklijke taak weggelegd. Tijdens de Koningsspelen – een Koninklijke sportdag voor basisschoolleerlingen – zijn alle ALO’ers van de HvA ontslagen van hun lessen en mogen ze assisteren tijdens dit heuglijke evenement. Wie weet dat enkelen van hen een plekje kunnen veroveren in de ‘excellente studievereniging’ die een handjevol HvA’ers van plan is op te zetten. Vooralsnog in een embryonale fase, maar straks moet de vereniging een bolwerk van talent en ambitie worden. Herauten in de dop.

Niet alle HvA’ers zijn zulke voorbeeldige studenten blijkens de facebookpagina HvA-confessions. Er zijn er die stelen als de raven: wc-papier, printpapier, boeken uit de mediatheek, hartslagmeters, mayonaise. Er zijn er zich zo storen aan gejat dat ze overgaan tot vandalisme. ‘Als ik een eerstejaars sneaky een bladzijde uit de dure modetijdschriften van ons archief zie scheuren gooi ik soms weleens “per ongeluk” mijn koffie over hun werk (lees: laptop) heen.’ En er zijn er die het nog slechter voor hebben met hun medestudenten: ‘Wanneer ik mijn waterflesje ga

6

FoliaMagazine

Dit zijn herauten. Boodschappers die in de Europese Middeleeuwen dienstdeden als boodschapper van de koning. Bij de troonwisseling zal universiteitshoogleraar Robbert Dijkgraaf de rol van heraut vervullen. Of hij ook zo’n guitig pakje aantrekt, is nog onbekend.

vullen en iemand vraagt of ik dat van hem ook wil vullen, vul ik hem standaard met toiletwater.’ En docenten communicatiewetenschappen blijken omkoopbaar voor een stroopwafel. Geesteswetenschappers die iets te verbergen hebben – of het nu een gestolen cupje mayonaise is of iets anders dat het daglicht niet kan verdragen – doen er goed aan hun werkkasten met gezwinde spoed te ontdoen van belastbaar materiaal. Want operatie Opgeruimd naar Roeterseiland gaat steeksproefgewijs 67 individuele werkkamers bezoeken om te inventariseren wat zich in de gemiddelde werkkamer bevindt.

Zo moet worden voorkomen dat er onnodige meuk wordt meeverhuisd en kan tegelijkertijd een accurate schatting worden gemaakt van de benodigde kastruimte op de nieuwe locatie. Dat is misschien geen Koninklijke, maar wel een hele schone taak. yyy Eva Rooijers en Gijs van der Sanden

22 april 2013

tweet van de week Siss @szzrd 4 uur begeleiding bij een vak waar 4 ECTS (112 studieuren) voor staan. Hoezo tijd- en geldgebrek bij de HvA? https://twitter.com/szzrd/status/

Nationale Secretaressedag 18 april was voor de Academische Club en cateraar Eurest reden om het ondersteunend personeel van de UvA in het zonnetje te zetten. De aanwezigen genoten van luxe broodjes, verse salades, sapjes in allerlei smaken en zoete taartjes en ze gingen naar huis met een goodiebag van de Club. Op de foto worden gasten getrakteerd op ‘Pom Pies,’ hartige taartjes. yyy tekst en foto Mats van Soolingen

navraag Joep Lange Op 22 en 23 april promoveerden maar liefst vijf PhD-studenten onder leiding van hoogleraar inwendige geneeskunde Joep Lange. Ze deden allemaal onderzoek naar hiv in Thailand.

Hoe komt het dat in twee dagen vijf promovendi van u promoveren? ‘De promovendi hebben alle vijf onderzoek gedaan bij hetzelfde onderzoekscentrum in Thailand en ze wilden het onderzoekstraject samen afsluiten.’    Heeft u het druk gehad om de promoties op tijd rond te krijgen? ‘Waanzinnig! Drie van de promovendi zijn Thais en voor hen is het Engels toch moeilijk. Het heeft me veel tijd gekost om de inleiding en conclusie van hun boekje goed op papier

te krijgen. De andere hoofdstukken waren gelukkig al eens gepubliceerd in een tijdschrift, dus daar hoefde niet zo veel meer aan te gebeuren. Maar ik heb wel bedacht dat ik dit nooit meer doe.’

Waarom doen jullie specifiek onderzoek naar hiv in Thailand? ‘Omdat we daar in 1996 een behandel- en onderzoekscentrum hebben opgezet om de arme bevolking van hiv-behandeling te voorzien. In de jaren negentig kwam hiv veel voor in Thailand. In 1992 was achttien procent van de acht-

tienjarige jongens op het platteland hiv-positief. Dankzij doortastend optreden van de overheid, is nu nog zo’n één procent van de bevolking besmet. Voor Thaise mannen is het gebruikelijk naar prostituees te gaan en de overheid heeft condoomgebruik in bordelen verplicht gesteld. Bordelen die zich daar niet aan hielden werden gesloten. Dat bleek zeer effectief. Alleen bij mannen die seks hebben met mannen is momenteel een ware epidemie gaande. Zo’n dertig procent van die mannen is hiv-positief. Daar richt een groot deel van ons onderzoek zich ook op.’ yyy Marieke Buijs

FoliaMagazine

7

‘Ik ben meer een doener’ Het is alweer bijna een jaar geleden dat hij nationale troetelbèta Robbert Dijkgraaf opvolgde als president van de KNAW. En zelf is Hans Clevers (1957) ook niet voor een kleintje vervaard: hij is arts, geneticus en stamcelbioloog en won een batterij aan internationale prijzen – onder meer voor zijn baanbrekende onderzoek naar darmkanker. En nog steeds zit hij het liefst gewoon in z’n T-shirt in het lab. ‘Dat blijft mijn thuisbasis.’ tekst Clara van de Wiel / foto’s Joost van den Broek

O

p woensdagochtend 13 februari vond hij een bericht in zijn inbox. ‘Dear Hans. Could you please contact me for a quick call?’ Was getekend: Art Levinson, voorzitter van biotechnologiebedrijf Genentech en van Apple. ‘Ik wist niet goed wat ik ermee aan moest,’ vertelt Hans Clevers, stamcelbioloog en president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschap (KNAW). ‘Ik dacht eerst dat het misschien een of andere Afrikaanse bende was.’ Maar het was geen hoax. Clevers bleek een nieuwe prijs voor wetenschappers gewonnen te hebben, ingesteld en gefinancierd door de topmannen van onder andere Google, Facebook en Apple. Volgens de oprichters niet minder dan de Nobelprijs van de 21e eeuw. ‘Levinson noemde het bedrag van drie miljoen en zei: I need your bankaccount number. Bizar. Ik vertrouwde het nog steeds niet en heb het e-mailadres en telefoonnummer nog laten checken.’ Helemaal uit het niets moet de bekroning voor Clevers ook niet zijn gekomen. De stamcelbioloog wordt internationaal al jarenlang geroemd om zijn baanbrekende onderzoek naar het ontstaan van darmkanker. Zijn eigen Hubrecht Instituut in Utrecht staat wereldwijd aan de top van het medisch onderzoek. Niet zelden valt zijn naam als kanshebber voor de echte Nobelprijs.

8

FoliaMagazine

Krijgt u zelf weleens de indruk dat u een kans maakt? ‘Nee. Nou ja, als een collega tegen mij zegt dat hij me genomineerd heeft, dan weet ik dat. Maar dat betekent niks. Ze vragen elk jaar iedereen uit het vak om mensen voor te stellen en krijgen duizenden namen binnen. Je naam moet toch wel een keer of twintig binnen zijn gekomen voordat ze je serieus gaan nemen. En dan gaan ze het verder onderzoeken. Wie heeft de cruci-

‘Ik heb me altijd verre gehouden van besturen’ ale stappen gezet en op welk moment? Wordt de baas van het lab de ontdekker, of heeft zijn collega net op het goede moment een suggestie gedaan? Het gaat niet om mensen die hun leven lang hun best doen; ze reconstrueren alleen de ontdekking. Eigenlijk kan iedereen ’m winnen, want je hoeft maar één ontdekking te doen.’ En als je ’m wint? ’s Ochtends krijg je een telefoontje. En dan is ’s middags de persconferentie. Dat weet ik allemaal, omdat dit nogal leeft in mijn wereld. Er zijn elk jaar flink wat mensen die op die dag heel zenuwachtig zijn omdat ze denken dat ze ’m misschien gaan krijgen.’

U ook? Clevers aarzelt even. ‘Nee. Ik ben nog te jong. Er zijn zo veel mensen die iets soortgelijks hebben gedaan als wij. Dan krijg je hem pas na dertig jaar. Ik krijg wel vaak de vraag of ik ’m nou ga winnen. En ik moet toegeven dat het ontzettend opwindend is om in een wereld te vertoeven waar om je heen Nobelprijzen vallen. Dus of je nou uiteindelijk het telefoontje krijgt of niet, dat je iets doet waar harten sneller van gaan kloppen: daar gaat het om.’ Sinds 1 juni vorig jaar is Clevers niet alleen toponderzoeker, maar ook president van de KNAW. De opvolger van Robbert Dijkgraaf, lieveling van wetenschap en media, wiens vertrek zelfs Matthijs van Nieuwkerk op televisie openlijk betreurde. Niet direct de eenvoudigste persoon om te vervangen. Clevers relativeert dat. ‘In mijn eigen wereld ben ik niet alleen “de opvolger van”. Maar zonder twijfel was Robbert hier wel de beste man op de beste plek. Hij is echt een “poëet-wetenschapper”. Ik kan wel vreselijk mijn best gaan doen in allerlei kranten te komen, maar ik ben meer een doener. Als experimentele bèta heb ik al heel jong mijn eigen lab opgezet. Dat is wat ik kan: dingen laten gebeuren, in gang zetten. Maar ik heb wel lang over deze functie nagedacht. Want als je er in mijn vakgebied een paar jaar ertussenuit gaat,

FoliaMagazine

9

fietst het peloton gewoon bij je weg.’ Waar Dijkgraaf op het laatst bijna fulltime president was, combineert Clevers het leiden van de academie met zijn werk als onderzoeker. Dat botste de afgelopen maanden wel eens. Zo stonden er nog talloze afspraken om op grote congressen een keynote speech te verzorgen en vloog Clevers wekelijks de wereld rond; naar Canada, Shanghai, Genève. De ene dag heen, de dag erna weer terug. Slapen deed hij in het vliegtuig. Inmiddels lopen die afspraken af. Maar de agenda van Hans Clevers zit op een gemiddelde dag nog altijd erg vol. ’s Ochtends vroeg een overleg met de voorzitters van de VSNU, NWO, TNO en KNAW in Den Haag. Daarna een afspraak in zijn eigen Hubrechtlab met iemand uit Oostenrijk, gevolgd door een werkbespreking met twee labmensen. Aansluitend naar het KNAW in Amsterdam voor het blussen van een binnenbrandje. In de auto tussen de bedrijven door werken aan een eigen onderzoeksvoorstel voor het NWO. Eind van de middag een boekpresentatie in de Aula van de UvA en even bijpraten met minister Jet Bussemaker. ’s Avonds een lezing verzorgen bij een diner in de Spinozaclub. Mist u de rust van het lab niet? ‘Ik kom er gelukkig nog bijna dagelijks. Het blijft mijn thuisbasis. Op de academie moet ik pak en stropdas aan, en continu met mensen op hoge niveaus praten. Op het lab is het gewoon het lab. Iedereen loopt in zijn T-shirt. Het is een ontzettend jonge en internationale omgeving.’ Veel meer dan Dijkgraaf bent u een rasonderzoeker. Bevalt het werk als bestuurder u wel? ‘Ik heb me altijd verre gehouden van besturen. Ik vergaderde nooit; in een lab gebeurt het overleg alleen in de wandelgangen. Maar ik heb tien jaar een ziekenhuisafdeling geleid en tien jaar het Hubrecht Instituut. En ik heb ook bedrijven mede opgericht en honderden businessplannen zien langskomen. Ik heb de wetenschap van de binnenkant gezien, dus aan al die Haagse tafels kunnen ze mij niet zomaar omver praten.

10

FoliaMagazine

En wat ik ontzettend leuk vind, is dat dankzij de voorgaande presidenten onze stem in Den Haag echt telt. Ik kan met grote regelmaat alle bewindspersonen spreken. Afgelopen week alleen al minister Kamp, staatssecretaris Dekker, minister Bussemaker en premier Rutte. Er wordt echt naar ons geluisterd, want als de KNAW het zegt moet het wel gelden voor heel de Nederlandse wetenschap.’ Hoe staat de wetenschap er in Nederland voor? ‘Dat kun je van twee kanten bekijken. In Nederland doen we het ontzettend goed. We staan op plaats drie of vier van de wereld. Voor mijn gevoel heeft dat te maken met onze nationale culturele aard. Onze combinatie van nieuwsgierigheid, een totaal gebrek aan autoriteitsgevoel en talent voor samenwerking maakt Nederlanders bij uitstek geschikt voor dit vak. Maar

‘Ze praten mij niet omver aan die Haagse tafels’ aan de andere kant geven we veel te weinig geld uit aan research. Beschamend weinig. We zitten qua budget op het niveau van landen uit midden-Europa. We doen het eigenlijk zo goed dat men denkt: waarom zouden ze meer geld moeten hebben? Maar mijn tegenargument is: we zouden ook continu gouden medailles kunnen winnen. Help ons een beetje meer en dan zijn wij elk jaar wereldkampioen.’ Lukt het die boodschap over te brengen? ‘Ja. Na de afgelopen verkiezingen is de wetenschap de enige overheidsactiviteit waarop niet gekort is, maar waar juist extra geld naartoe is gegaan. Tegen de stroom in wordt er nu iets - hoewel ik moet toegeven dat het niet veel is geïnvesteerd in wetenschap.’ Die financiering vindt sinds het kabinetRutte I plaats middels de topsectoren. Hoe staat u daartegenover? ‘Dat er meer koppeling komt tussen wetenschap

en toepassing, dat lijkt mij niet verkeerd. De vraag was volgens mij ook wel terecht: hoe komt het dat wij de beste wetenschappers hebben ter wereld, maar daar toch zo weinig mee doen in de maatschappij? Maar de oorspronkelijke opzet van de topsectoren was verkeerd. Zo van: de industrie heeft een probleem en de universiteit mag dat oplossen. Gelukkig beseft men inmiddels wel dat het niet zo werkt. Dan leid je niet meer de mensen op die je wilt, want de goede mensen willen gewoon hun eigen onderzoek kunnen doen. Dus op dat gebied komen er nu ook wel aanpassingen, zodat fundamenteel onderzoek mogelijk blijft.’ U lijkt gematigd positief. ‘We hebben pragmatisch besloten: er is een beleid, laten we nou dat niet weer voor de zoveelste keer veranderen. En het heeft ook veel positieve kanten. Maar we willen wel bepaalde voorwaarden inbouwen, zodat er ook voor fundamenteel onderzoek ruimte blijft. Je kunt dat zien als een verbond met de duivel, maar dan moet dat maar.’ Levert die positie u bij wetenschappers geen argwaan op? ‘Een beetje. Maar je moet het vooral goed uitleggen. Om ons op dit moment van de maatschappij en de politiek af te keren, dat zou pas funest zijn. En ik merk dat veel jonge mensen het helemaal geen bezwaar vinden om wetenschap te bedrijven met een toepassing in het achterhoofd. Of om te promoveren en daarna naar een bedrijf te gaan. Ik heb zelf ook altijd knalharde fundamentele research gedaan, maar wel een paar keer mee een bedrijf opgericht. Ik weet hoe dicht dat bij elkaar ligt.’ De bedreigingen van de wetenschap kwamen de afgelopen tijd niet alleen van buiten. De affaireStapel wierp direct een donkere schaduw over de eerste maanden van Clevers’ presidentschap. De commissie-Levelt oordeelde snoeihard over de zogenaamde ‘slodderwetenschap’ binnen Stapels vakgebied de sociale psychologie. Een reden tot blijvende zorg? Clevers vindt van niet. ‘De indruk is dat er in de sociale psychologie

Hans Clevers in zijn werkkamer in het Amsterdamse Trippenhuis, thuisbasis van de KNAW

wel even heel hard aan getrokken moet worden. Maar dat gebeurt wel vaker; dat het in een bepaald vak even niet goed loopt. En tegenwoordig zit men er goed bovenop. Hoewel je individuele gevallen als Stapel helaas nooit zult kunnen voorkomen.’ U vindt niet dat er extra regels moeten komen? ‘Nee. Als je alleen met regeltjes bezig bent ontdek je nooit wat. Wat nu slodderwetenschap en datamassage wordt genoemd, dat is wel waar het in de wetenschap om draait. Bij veel disciplines is het zo dat je gegevens verzamelt, waaraan een leek vervolgens niets zou zien. Een wetenschapper kan echter dingetjes weglaten, uitvergroten, ietsje veranderen. En die ziet dan opeens een patroon. Dat is een van de talenten die je als wetenschapper moet hebben. Alleen komt daar een stap achteraan, namelijk dat je van dat vermoeden rigoureus en veelvuldig moet bekijken of je het niet fout hebt. Je moet een beetje slordig zijn, anders ontdek je niets. Maar daarna moet je wel de rigueur hebben om het te toetsen.’

U bent voorstander van strengere competitie in de wetenschap, bijvoorbeeld door selectie via NWO. Drijft zulke competitie wetenschappers niet juist sneller tot wangedrag? ‘Natuurlijk is het zo dat je in de wetenschap heel expliciet kan zien hoe productief iemand

‘Je moet een beetje slordig zijn, anders ontdek je niets’ is. Je voert iemands naam in op een website, en dan weet je precies wat die in zijn leven heeft gepresteerd. Dat is misschien hard. Maar als wetenschappers daarover klagen denk ik: je bent ook niet zomaar kruidenier! Bij universiteiten was er heel lang een sfeer dat er helemaal niet naar output werd gekeken. Toen ik eind jaren zeventig begon, zaten de universiteiten vol met mensen waarvan men niet echt wist wat ze eigenlijk deden. Met de komst van NWO moesten

mensen elkaar steeds meer gaan beoordelen en kwam er een objectievere controle. Maar veel mensen vinden de spanning ook leuk. Soms win je, soms verlies je. Ik houd daarvan; het houdt de passie erin.’ yyy

Hans Clevers 1957 Geboren in Eindhoven 1982 Doctoraal Biologie, Utrecht 1984 Artsexamen, Utrecht 1985 Promotie immunologie, Utrecht 1985 Postdoc Dana-Farber Cancer Institute, Harvard 1991 Hoogleraar immunologie, Utrecht 2002 Wetenschappelijk directeur Hubrecht Instituut, Utrecht 2002 Hoogleraar moleculaire genetica, Utrecht 2012 Heinekenprijs voor Geneeskunde 2012 President KNAW Clevers is getrouwd en heeft twee kinderen.

FoliaMagazine

11

Lessen in ontwikkeling HvA-Docent van het Jaar Jacob Eikelboom gaat in zijn colleges conflicten en gevoelige thema’s niet uit de weg. Maar altijd met humor. ‘Er wordt veel te weinig gelachen over zware onderwerpen.’ tekst Gijs van der Sanden / foto Jan van Breda

H

ij heeft overwicht in de klas, maar weet de sfeer toch leuk en gezellig te houden. Hij kan goed inspelen op situaties die plotseling ontstaan. En misschien wel het belangrijkste: zijn studenten hebben duidelijk plezier in zijn colleges. Het is een greep uit het juryrapport van de HvA-Docent van het Jaarverkiezing, waar Jacob Eikelboom, docent bij sociaal juridische dienstverlening (sjd), als onbetwiste winnaar uit naar voren kwam. De prijs – een bedrag van 2500 euro vrij te besteden aan het onderwijs binnen de opleiding – nam hij onder luid applaus in ontvangst tijdens de Onderwijsconferentie van de HvA, eerder deze maand. Het is de vierde keer dat er aan de HvA een docent van het jaar wordt verkozen. De verkiezing, georganiseerd door studentenvakbond Asva en de hogeschool, is bedoeld om docenten die ‘net iets meer brengen dan anderen’ in het zonnetje te zetten. NaaR EIgEN INzICHT ‘Eigenlijk lap ik alle onderwijsregels aan mijn laars,’ zegt Eikelboom (39) in zijn werkkamer in het Europahuis aan de James Wattstraat, waar de opleiding is gevestigd. Draaiboeken, beleid, protocollen waarin elke minuut van een college is vastgelegd; hij kan er niet zo veel mee. Juist daarom is hij zo blij met deze eretitel. ‘Ik zie het

12

FoliaMagazine

zo: ik ben ingehuurd omdat ik bepaalde kennis heb. Die kennis moet ik overdragen. Maar hoe ik dat doe is aan mij, vind ik. Als mijn studenten hun toetsen maar halen. Rigide alle regeltjes volgen, dat past niet bij mij.’ En dus improviseert Eikelboom veel in zijn lessen. Laatst nog, toen een van zijn studentes veel

‘De Koran of de Bijbel heeft voor mij evenveel waarde als de Donald Duck’ te laat en stampvoetend het lokaal binnenkwam. Ze was boos, dat was duidelijk te zien. En toevallig ging de les die dag net over non-verbale communicatie. Eikelboom: ‘Ik had kunnen denken: ik stuur haar de les uit. Dat zou volgens het boekje zijn geweest. Maar in plaats daarvan besloot ik haar als lesmateriaal te gebruiken. Ik vroeg aan mijn studenten: wat denk je dat er met haar aan de hand is?’ Hij lacht erbij. Nee, dat meisje vond het niet leuk. Maar ze is wel tot het einde van het college gebleven. Confrontaties met zijn studenten gaat hij niet uit de weg. Want naast een didactische, vindt Eikelboom dat een docent ook een zekere

opvoedkundige taak heeft – al klinkt dat woord misschien wat betuttelend. ‘Een hogeschool is in mijn ogen meer dan een plek waar studenten naartoe gaan om colleges te volgen en tentamens te maken,’ vertelt hij. ‘Minstens zo belangrijk vind ik dat studenten zich er kunnen ontplooien als mens.’ Eikelboom snijdt daarom regelmatig gevoelige thema’s aan in zijn lessen, die niks met de lesstof – hij doceert mondelinge en schriftelijke vaardigheden – te maken hebben. Thema’s als politiek, religie, seksualiteit komen vaak aan bod. Aangezien sjd een diverse studentenpopulatie heeft, kan er dan weleens wat reuring ontstaan. En dat is precies de bedoeling, vindt Eikelboom. ‘Collega’s vragen weleens: “Moet je dat nou wel doen?” Maar als ik merk dat er behoefte aan is, zorg ik ervoor dat mijn studenten het gesprek met elkaar aangaan.’ KORaN VS. DONaLD DUCK Eikelboom is zelf ook openhartig tegenover zijn studenten. Of hij getrouwd is, vragen ze weleens aan hem. Nee, maar ik heb wel een vriend, zegt hij dan. ‘Omdat veel studenten islamitisch zijn, stuit dat af en toe op onbegrip. Ze reageren soms met: “Bent u niet bang voor de hel?” Dan zeg ik dat de Koran of de Bijbel evenveel waarde voor mij heeft als de Donald Duck. Daar schrikken ze vaak wel even van.’ Toch escaleren deze gesprekken nooit, vertelt Eikelboom. Het

blijven altijd redelijke, open conversaties waarin niemand elkaar in de haren vliegt. ‘En we lachen veel. Dat is heel belangrijk. Er wordt veel te weinig gelachen over zware onderwerpen.’ Hij is direct tegen zijn studenten. Hij spaart ze niet. Hoe verklaar je dat ze dan toch hém hebben verkozen tot beste docent? Zelf denkt Eikelboom dat het te maken heeft met zijn oprechte interesse voor zijn studenten. En conflicten, zegt hij, hoeven helemaal niet erg te zijn. ‘Een paar jaar geleden sprak ik een jongen in de les aan op zijn gedrag. Hij gedroeg zich asociaal. Stond hij ineens voor me, schreeuwde dat ik hem behandelde als een baby. Hij liep woedend weg, maar hij kwam later terug om excuses te maken. Ik heb hem nog twee jaar lesgegeven en hij werd een keurige student. Waar dat aan ligt? Als studenten dwarsliggen heeft

‘Als studenten dwarsliggen heeft dat vaak een reden’ dat vaak een reden, meestal problemen thuis. Ik ben geen therapeut, maar als ze willen kan ik daar best met ze over praten.’ Wat hij met het prijzengeld gaat doen weet hij nog niet, maar hij denkt erover een taalproject te organiseren. Of een interessante gastspreker uit te nodigen. Zijn benoeming tot Docent van het Jaar is in elk geval niet onopgemerkt gebleven. Eikelboom is al vanuit verschillende hoeken benaderd om te vertellen over zijn docentschap. Onder andere bij een conferentie voor managers en bestuurders uit het hoger onderwijs. ‘Daar heb ik de gelegenheid om een uur lang te praten over hoe ik mijn taak als docent zie. Die kans grijp ik natuurlijk met beide handen aan,’ zegt hij lachend. yyy

FoliaMagazine

13

(ingezonden mededeling)

D IT GAAT DE AFSCHAFFING VAN DE OV- KAART JOU KOSTEN ! PRIJS VAN EEN TREINKAARTJE VANAF AMSTERDAM CS

Minister Bussemaker wil de gratis OV-kaart voor studenten afschaffen. Ze is van mening dat studenten dichterbij

(TWEEDE KLAS, VOLTARIEF, ENKELE RIT)

hun woning moeten studeren, want aan de HvA studeren terwijl je in Zeeland woont is volgens haar helemaal niet nodig. De minister lijkt zich echter niet te realiseren hoeveel problemen dit beleid op zal leveren! Het kamertekort in grote steden zal alleen maar oplopen, want iedereen moet nu vlakbij zijn universiteit gaan wonen omdat het OV niet te betalen is. Ook zullen er vanwege de hoge kosten veel minder studenten per trein reizen waardoor treinen leeg raken en de NS verlies zal draaien. Het beleid van de minister gaat ook in tegen eerder onderwijsbeleid, zoals de profilering die universiteiten dwingt tot specialiseren waardoor opleidingen vaak nog maar op

ZWOLLE

een plek worden aangeboden. Het afschaffen van de OV-kaart zorgt dus voor zowel een groei van het kamertekort

AMSTERDAM

ALMERE

als voor een beperking van de toegang tot het hoger onderwijs. ASVA vindt dat de explosieve combinatie van

LEIDEN

UTRECHT

de afschaffing van de OV-kaart en het kamertekort koste wat kost voorkomen dient te worden. De OV-kaart moet voor

WAGENINGEN DEN HAAG

ARNHEM

DELFT ROTTERDAM

studenten behouden blijven.

BREDA

passie Portrettekenen WIEKE RUTgERS (20, media & cultuur, UvA) kan uren achter elkaar portretten tekenen. ‘Ik begin met de omtrek van het gezicht. Een paar simpele lijntjes. Dan doe ik de ogen, het haar, de oren. Vanuit daar werk ik naar beneden. Langzaam maar zeker, stukje bij beetje, ontstaat er zo een gezicht. Fascinerend vind ik dat: hoe er uit twee doodeenvoudige voorwerpen – een potlood en een velletje papier – iets prachtigs kan ontstaan. Dat proces, dat geeft mij een enorme voldoening. Mijn eerste portret tekende ik toen ik veertien was: Johnny Depp. Op de website DeviantArt – een online community waarop mensen hun zelfgemaakte kunst etaleren – zag ik zelfgemaakte potloodtekeningen. Sommige waren zo natuurgetrouw, zo mooi. Ik dacht: dat ga ik ook proberen. Ik kocht een arsenaal aan potloden en ging aan de slag. Ik was niet meteen tevreden over het resultaat, maar ik merkte dat ik al gauw beter werd. Tot nu toe heb ik altijd foto’s nagetekend. Het belangrijkste vind ik dat iemand een intrigerende blik moet hebben. Soms zie ik bijvoorbeeld een foto van een acteur of actrice en dan weet ik: dat moét een tekening worden. Het begin is lastig. Zo’n groot, leeg vel, nog helemaal oningevuld. Maar ik wil dan gewoon dat er iets ontstaat. Dat het mooi wordt. Als ik eenmaal bezig ben, ga ik het liefste zo lang mogelijk door. Uren achter elkaar kan ik tekenen. Onlangs heb ik het plan opgevat om in opdracht te gaan tekenen. Dat verenigt het aangename met het nuttige. Mijn eerste klus heb ik inmiddels binnen. Geen idee of het van de grond komt, maar ik kan het allicht proberen, toch?’ yyy tekst Gijs van der Sanden / foto Fred van Diem

FoliaMagazine

15

Het toeval te slim af Altijd je zwarte vulpen meenemen, anders slaag je niet voor je tentamen. Per se die verwassen rode onderbroek aan, anders wint Ajax niet. Ben je bijgelovig? Grote kans dat je daardoor echt beter presteert, zegt onderzoeker Frenk van Harreveld. tekst Marieke Buijs / foto Fred van Diem

M

ei 2002, Feyenoord speelt de Europacupfinale tegen Borussia Dortmund. Fervent Feyenoordfan en onzekerheidsonderzoeker Frenk van Harreveld kijkt de wedstrijd in een Amsterdams café. Feyenoord staat voor en aan Van Harreveld dringt zich het gevoel op dat hij die voorsprong niet mag verpesten. Hij besluit dat hij koste wat het kost niet naar de wc mag, omdat anders een tegendoelpunt zal vallen. ‘Inmiddels heb ik een boek geschreven over bijgeloof, dus ben ik me meer bewust van mijn bijgelovige neigingen, maar toen had ik het gevoel dat ik zelfcontrole moest opbrengen om mijn club te helpen.’ Universitair hoofddocent sociale psychologie Frenk van Harreveld schreef met zijn collega’s Joop van der Pligt en Bastiaan Rutjens het boek Dat kan geen toeval zijn, dat 11 april verscheen bij uitgeverij Nieuw Amsterdam. Het boek gaat over de opmars van bijgeloof, de verschillende vormen waarin bijgeloof zich manifesteert en geeft een psychologische verklaring van het nut van bijgeloof. Waar denkt u, als bijgeloofexpert, dat het idee vandaan kwam dat uw toiletbezoek invloed zou hebben op de uitslag van de wedstrijd? ‘Het was een heel spannende situatie, Feyenoord stond voor, in de finale, maar kon zijn voorsprong zo maar kwijtraken en als kijker heb je

16

FoliaMagazine

daar geen enkele invloed op. Mensen hebben van nature aversie tegen onzekere situaties. Bijgeloof geeft houvast om daarmee om te gaan, omdat het je het gevoel geeft dat jouw handelen, via een hogere macht tóch invloed heeft op de loop der dingen. Dat kan op allerlei manieren.

Bijgeloof geeft houvast Door af te kloppen op onbewerkt hout, een klavertjevier bij je te dragen of in dit geval, niet naar het toilet gaan.’ Waar komt die aversie tegen onzekerheid vandaan? ‘Onzekerheid betekent gevaar. Denk maar aan onze voorouders, die voor hun voedselvoorziening sterk afhankelijk waren van het weer. Droogte, overmatige regen of vorst konden tot hongersnood leiden. Maar dat weer konden ze niet voorspellen, laat staan beïnvloeden. Die onzekerheid was een kwestie van leven of dood. Tegenwoordig is het leven minder grillig, maar we hebben nog steeds niet overal invloed op. Denk aan de uitslag van een medisch onderzoek, of een sollicitatiegesprek.’ Is het niet gewoon dom om te denken dat je de werkelijkheid kunt beïnvloeden met gelukspoppetjes of hoefijzers?

‘De relatie tussen intelligentie en neiging tot bijgeloof is zwak. Uit de wetenschappelijke literatuur blijkt dat blootgesteld worden aan risico’s de voornaamste voorspeller is van hoe bijgelovig iemand is. Sporters, soldaten, vissers, brandweerlieden en gokkers zijn notoir bijgelovig. Maar die zijn voor hun leven of hun broodwinning deels afhankelijk van toeval. En politici. Als je het hebt over intelligentie en bijgeloof: Obama zien we als een intelligente man, maar in de verkiezingsstrijd puilden zijn zakken uit van de talismans, energetische stenen en andere prullaria. Toen hij tijdens de strijd tegen McCain één van zijn hangers kwijt was, raakte hij in paniek en werd zijn campagneteam ingeschakeld om het kleinood weer op te sporen.’ Maar het idee dat stenen energieën uitstralen, dat is toch spiritualiteit en geen bijgeloof? ‘Wederom gaat het erom via bovennatuurlijke krachten grip te krijgen op het toeval. Als je spiritueel bent voelt dat natuurlijk niet zo. Je beschouwt bijgeloof altijd als het geloof van de ander, maar in wezen is geloof in stenen niet anders dan het vermijden van zwarte katten.’ En hoe zit het dan met religie? Daarbij geloof je toch ook in bovennatuurlijke krachten? ‘Dat klopt. Gedeeltelijk vervult godsdienst dezelfde functie als bijgeloof. Het geeft ook grip op

FoliaMagazine

17

Hollands bijgeloof

Superstizioni

Feng Shui

• Als je pad gekruist wordt door een zwarte kat kun je leed en onheil verwachten. • Wie over te veel voorspoed spreekt moet dat afkloppen op ongeverfd hout. • Een hoefijzer brengt geluk. • Een klavertjevier brengt geluk. • Een paraplu binnenshuis openen brengt ongeluk. • Als je een spiegel breekt kun je zeven jaar ongeluk verwachten. • Wie onder een ladder doorloopt roept onheil over zich af. • Wie zout morst kan narigheid verwachten. • Wie schoenen op tafel zet kan armoede verwachten. • Het cijfer dertien brengt ongeluk.

Italianen zijn een notoir bijgelovig volk. Om ongeluk af te wenden kennen ze het gebruik fare le corna. Je strekt wijsvinger en pink als twee duivelshoorntjes, waarbij je je hand naar beneden richt. Mannen kunnen hun ballen aanraken tegen ongeluk (zie foto). Zichzelf geluk toewensen doen Italianen door ijzer aan te raken. Om iemand succes te wensen zeggen ze: In bocca al lupo! – in de mond van de wolf. Het antwoord luidt Crepi il lupo – dat hij moge creperen. Zeg vooral niet Grazie (bedankt), want dat brengt in dit geval ongeluk. 17 is een ongeluksgetal, de Renault 17 heet daarom in Italië R177, en in vliegtuigen van Alitalia zit geen stoelnummer 17. [bron: Italie.nl]

In China is bijgeloof heel gewoon, en onderdeel van het dagelijks leven. Chinezen zetten het voeteneinde van hun bed bijvoorbeeld nooit tegenover een deuropening, omdat ze geloven dat een geest via je voeten in je kan komen. Als een Chinees naar een begrafenis is geweest, mag hij in die maand niet naar een verjaardag of geboorte van een familielid, want dat brengt ongeluk. 4 is een ongeluksgetal. Als je het uitspreekt klinkt het hetzelfde als ‘dood’. 8 en 9 zijn geluksgetallen. Veel Chinezen raadplegen voor het kopen van een huis of het plannen van een trouwdatum een kalenderdeskundige die een ‘gelukkige’ datum uit kan zoeken. [bron: troostvoortranen.nl]

de zaak. Maar godsdienst biedt ook zingeving, en een levensfilosofie.’

‘Je doet dat alleen als je denkt dat het zinvol is. Maar meer nog dan in dat soort gedeelde vormen van bijgeloof, geloven mensen in rituelen die ze zelf ontwikkelen. Mario Been bijvoorbeeld, die in het seizoen 2007-2008 NEC trainde, dronk de dag voor een belangrijke wedstrijd een kop koffie in een café en gooide per ongeluk een busje tandenstokers om. En daarna won NEC de wedstrijd. Zo ontstond een ritueel. Voor iedere wedstrijd van NEC ging

lag. En bedacht zich wellicht dat hij de dag tevoren cappuccino had besteld en geen koffie. Of dat hij specifiek op de middelste barkruk moest zitten. Zo ontspint zich een steeds complexer ritueel.’

Jullie doen onderzoek naar bijgeloof in het lab. Hoe werkt dat? ‘Proefpersonen komen bij ons in de veronderstelling dat wij onderzoek doen naar leren en geheugen en moeten ook daadwerkelijk een geheugentest doen. We verdelen de proefpersonen over twee groepen. Proefpersonen uit de ene, “onzekere” groep vragen we voor aanvang van de geheugentest terug te denken aan een situatie in hun leven waarin ze alle controle kwijt waren, bijvoorbeeld aan het ziekbed van een familielid. De andere helft krijgt die opdracht niet. Vervolgens zetten we alle proefpersonen een drankje voor en vertellen we dat dat een homeopathisch geheugenelixer is. Dan doen ze de geheugentest. Uiteindelijk meten we hoeveel de proefpersonen van het drankje hebben gedronken. De “onzekere” proefpersonen blijken meer geheugenelixer te drinken, omdat ze meer behoefte aan houvast hebben.’ geloven mensen echt in het drinken van zo’n geheugenelixer of plukken van klavertjes vier?

18

4

FoliaMagazine

Gedeeltelijk vervult godsdienst dezelfde functie

Heb je een tip voor studenten? ‘Ja. Bijgeloof werkt. Je presteert daadwerkelijk beter wanneer je vertrouwen hebt in een bijgelovig ritueel en dat ritueel correct uitvoert. Maar jammer genoeg werkt het alleen als je er echt in gelooft.’ yyy Benieuwd hoe bijgelovig studenten zijn? Kijk naar Folia TV op foliaweb.nl/videos

Been naar dat café en gooide hij de tandenstokers om. En NEC, dat voordat Been zijn ritueel had ontwikkeld op degraderen stond, haalde in 2008 Europees voetbal.’ En hoe ga je er dan mee om als je geconfronteerd wordt met het feit dat je ritueel niet werkt? ‘Dan zoek je een extra laag in het patroon, die de pech verklaart. Natuurlijk verloor NEC ook weleens een wedstrijd, maar dan ging Been waarschijnlijk bij zichzelf te rade waar het aan

Dat kan geen toeval zijn Frenk van Harreveld, Joop van der Pligt & Bastiaan Rutjens, Nieuw Amsterdam, € 17,95

foto Sandra Hazenberg

op de tong

Happietaria Amsterdam Nieuwe Herengracht 18 (Centrum)

O

m de hoek bij de Hermitage hangt een grote witte vlag van ZOA Nederland aan de trap van het portiek. In dit monumentale achttiende-eeuwse pand zit het tijdelijke restaurant Happietaria Amsterdam. De vrolijke gastvrouw vraagt

ons even bij de bar te wachten. Het is gezellig druk in de Gelagkamer van de Corvershof, die tot 7 mei is ingericht als restaurant voor het goede doel. De gasten dineren aan houten tafeltjes bij het licht van twee grote kroonluchters. De antieke schilderijen aan de wanden met houten lambrise-

ring geven het studentenrestaurant allure. ‘Het is altijd even druk wanneer we wisselen van shift,’ verontschuldigt de bediening, die alvast een drankje voor ons inschenkt. Al snel komt er een tafeltje vrij en we bestellen een voor- en hoofdgerecht. De gerechten worden per gang uitgeserveerd, daarom is het geen aanrader om een gang over te slaan. Het crostini trio met verschillende toppings is heerlijk en afgemaakt met een goede olijfolie. De garnalencocktail wordt, ietwat onsmakelijk, geserveerd in een avocadoschil. De smaak maakt dit gelukkig goed. Mijn tafelgenoot bestelt het kipgerecht en is verrast door de boven verwachting malse kippendij. Het vegetarische gerecht, spinazie en roomkaas in filodeeg, ligt op een bedje van rucola en cherrytomaten. Het is heerlijk romig, maar kan wel iets meer kruiden gebruiken. Terwijl we proberen te kiezen tussen de veelbelovende nagerechten wordt er een fles wijn geveild. De gasten bieden tegen elkaar op voor het goede doel. De koffie met lekkernijen (bonbon, noga en cantuccini) en cheesecake met cranberrysaus zijn een waardige afsluiter. De rekening ronden we natuurlijk royaal naar boven af. yyy Alina Wiersma

Folia Magazine ontvangt graag je restaurantrecensie en vergoedt tot € 50,-. Maximaal 270 woorden, (suggesties voor de) kaders zijn welkom, maar niet verplicht. Mail je recensie naar [email protected]. Stuur de originele bon naar Folia Magazine, t.a.v. Stephanie Gude, Prins Hendrikkade 189b, 1011 TD, A'dam.

HappIETaRIa

gOEDE DOELEN

HERMITagE

Happietaria is een restaurant voor het goede doel, geheel vrijwillig opgezet en gerund door studenten. Sinds 1993 worden in verschillende studentensteden jaarlijks deze tijdelijke restaurants opgezet. De avond is verdeeld in twee shifts, om 17.30 uur en 20.00 uur kun je een tafeltje reserveren (www.happietariaamsterdam.nl). Een driegangenmenu kost gemiddeld zo’n 20 euro, het is gebruikelijk (maar niet verplicht) dit bedrag te verhogen met een gift voor het goede doel.

Happietaria Amsterdam steunt dit jaar twee goede doelen. Het eerste project, uitgevoerd door ZOA Nederland, zorgt voor schoon drinkwater en sanitaire voorzieningen in Myanmar. Het tweede deel van de opbrengst gaat naar Woman in Business Challenge, door BiD Network Nederland. Dit project helpt vrouwen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika bij het opzetten van hun eigen bedrijf.

De Hermitage Amsterdam is een dependance van de Hermitage in Sint Petersburg, een van de grootste kunsten cultuurhistorische musea ter wereld. Het museum is gevestigd in het gebouw de Amstelhof, een voormalig verpleeghuis. Verschillende architecten zijn verantwoordelijk voor de ingrijpende verbouwing van het pand: Hans van Heeswijk architecten voor het gebouw, Merkx+Girod architecten voor het interieur en Michael van Gessel voor de tuin.

FoliaMagazine

19

opinie

Laat duizend bloemen bloeien! Als er meer en spontaner zou worden samengewerkt door onderzoekers uit verschillende disciplines, zouden er pas echt vernieuwende ideeën uit de wetenschap komen, denkt Paul Dijstelberge. illustratie Marc Kolle

E

en tijd geleden ontving ik een brief van mijn faculteit waarin werd gevraagd om na te denken over nieuw onderzoek, multidisciplinair en het liefst digitaal. ‘Bottom-up,’ en alles kon. Er stond een verwijzing bij naar een website waar informatie te vinden was. Daar vond ik een formulier dat ingevuld kon worden en gepubliceerd op de website. Geen formulier voor wilde plannen. Het was zo gestructureerd dat de onderzoeker zijn wilde plan diende terug te snoeien tot een fraai geknipte poedel die meteen het podium van de grote hondenwedstrijd op kon. Projecten moesten een naam hebben en een coördinator. Maar daarna: de leden van de groep moesten worden opgesomd, inclusief alle externe deelnemers; wat men wilde gaan doen: proefschriften, werkgroepen, databases, workshops en conferenties, projecten die men extern wilde indienen. Aan het eind natuurlijk de onontbeerlijke lijst van de resultaten die men dacht te behalen. Ik keek er met een aio naar en we verschilden van mening over het nut. Mijn eigen standpunt was eenvoudig: als je vanuit alle lagen van de wetenschap vernieuwende plannen wilt, dan moet je geen stramien voorleggen dat uitnodigt om op de gebaande paden te blijven. Maak dan

20

FoliaMagazine

een digitaal prikbord waarop je in tweehonderd woorden uitlegt wat je wilt. Dat kan iedereen lezen, zijn naam eronder plakken en commentaar geven. Zoiets als Facebook. Daarna houden we een bijeenkomst. De ondertekenaars

Dijkgraaf

Saai? verzamelen zich, kijken of ze elkaar leuk vinden en gaan aan de slag. De structuur komt later wel, de resultaten hoeven er niet eens bij want die spreken vanzelf. We produceren toch altijd proefschriften, artikelen, workshops, congressen enzovoort? De aio was het niet met me eens. Die vond het juist goed. Zonder een formulier zou de bijeenkomst waar we gaan speeddaten uitlopen op vrijblijvend praatjes maken. Het formulier voorkwam dat. Ik denk dat hij gelijk heeft. En toch heb ik ook een beetje gelijk. Een bijeen-

We kijken of we elkaar leuk vinden en gaan aan de slag komst met honderden onderzoekers heeft geen zin als er niet iets is voorgekookt. Maar ik denk ook dat er over de hele universiteit behoefte is aan een prikbord, waar iedereen zijn ideeën kan neerzetten en kijken of er iemand mee wil denken, het liefst uit andere faculteiten. Ik merk zelf dat het heel verfrissend is om studenten uit totaal andere studies les te geven (ik geef boekwetenschap). Ik zou graag samenwerken met collega’s uit andere disciplines. Ik kan dat het best toelichten met een voorbeeld. Eén van mijn onderzoeken gaat over sierinitialen. Er zijn er in de loop der eeuwen ongeveer 300.000 gemaakt. Afgezien van het kunsthistorisch belang kan je ze heel goed bij onderzoek gebruiken. Er kan geen boek over Spinoza verschijnen of daar staat in dat zijn boeken onder valse naam gedrukt werden door de Amsterdammer Jan Rieuwertsz. Maar Rieuwertsz had helemaal geen drukkerij. Hij was betrokken bij de uitgave, maar de druk-

ker was hij niet. Wie dan wel? Dat kan je met behulp van het siermateriaal van de drukker uitzoeken. De computer is daarbij onmisbaar. Waar ik van droom is een systeem dat het volgende kan: op een server staat een database met plaatjes en gegevens. Met mijn iPhone fotografeer ik een dergelijk plaatje in het boek dat voor me ligt en de computer vertelt me: ‘gedrukt door Christoffel Cunradus’ (want dat is vermoedelijk de echte drukker van Spinoza). Een paar weken terug ontdekte ik Tin Eye op het net. Dat kan wat ik wil. Het kost vijftienhonderd dollar per maand. Dan moet er nog een app worden gebouwd. Maar als op mijn computer een programmaatje staat (photosweeper) dat iets vergelijkbaars kan en dat één euro kost, dan moet er op onze UvA toch iemand te vinden zijn die dat in elkaar kan zetten? Die persoon wil ik ontmoeten. Daarmee wil ik een onderzoeksgroepje oprichten. Het moet iets doen voor de boekwetenschap: een automatisch herkenningsprogramma maken. Dat is heel belangrijk. De geesteswetenschappen lijken zich meer en meer met boeken bezig te gaan houden. Meestal zonder zich af te vragen hoe boeken worden gemaakt of wie ze heeft gemaakt. Terwijl dat onderdeel hoort te zijn van ieder onderzoek: waar komt het vandaan en waarom? Dus niet elkaar overschrijven over hoe gezellig de zeventiende-eeuwse vrijgeesten het hadden in de drukkerij van Rieuwertsz, terwijl op de achtergrond de boeken van Spinoza van de pers rolden. Nee, kijken hoe het echt zat. yyy Paul Dijstelberge is docent boekwetenschap & handschriftenkunde en conservator bij de Bijzondere Collecties.

Jim Watson, de medeontdekker van de structuur van DNA, moet de moeilijkste persoon op aarde zijn om te plezieren. Hij is brutally honest, omschrijft collega’s graag als fossielen en dinosauriërs, en gaf zijn autobiografie de titel Avoid Boring People. Onlangs had hij de Ieren en dikke mensen in zijn vizier. Zijn eerdere werk The Double Helix (1968) is echter een van de beste wetenschapsboeken, omdat het zo eerlijk de morsige kant van de monumentale ontdekking beschrijft. De lat lag dus hoog bij de viering van zijn vijfentachtigste verjaardag (en de zestigste verjaardag van zijn beroemde molecuul) tijdens een galavoorstelling van het World Science Festival in New York, het soort gebeurtenis dat op de societypagina’s van The New York Times wordt verslagen. Het lag zeker niet aan de ambiance. De zaal van Jazz at Lincoln Center heeft een glazen wand als decor, zodat de achtergrond werd gevormd door de lichtjes van Central Park en Manhattan die tegen het vallen van de avond de stad betoveren. Het verjaardagscadeau was een volwaardige musical, samengeperst tot enkele tussengerechten. Een van Watsons voormalige studenten was namelijk een bekend Broadwayregisseur geworden. Onder het kritische oog van zijn voormalige hoogleraar leidde hij een perfect uitgevoerde show, die ook nog eens wetenschappelijk klopte. Hoogtepunt was een jarenvijftigquiz getiteld ‘Welke vorm heeft jouw DNA?’ inclusief gladde presentator en bevallige danseresjes. Gebruikmakend van oud filmmateriaal gingen de virtuele deelnemers aan de quiz – Crick en Watson anno 1953 natuurlijk – uiteindelijk zelfs de twist meedansen. En? Was de beruchte knorrepot tevreden? Of was het weer saai, saai, saai? Waarin vele anderen waren gefaald, leek vanavond wel gelukt. Watson straalde van oor tot oor. ‘Waar zie je dit nu? Nergens toch? Ja, misschien in Berlijn, in de jaren twintig!’ Ja, daar voelde ik me die avond ook een beetje. yyy Robbert Dijkgraaf

FoliaMagazine

21

Benmiloud

opinie

Betaal minder belasting Studenten moeten opletten dat ze niet meer belasting betalen dan nodig, betogen Chris-Jan Kamminga en Kasim Akdag.

V

eel studenten vragen geen kwijtschelding van gemeentebelastingen aan, terwijl ze daar wel recht op hebben. De meeste studenten staan er niet bij stil, maar een klein kwartiertje kan al honderden euro’s opleveren. De Amsterdamse afdeling van de JOVD (de Jongerenorganisatie voor Vrijheid en Democratie) betoogt dat studenten juist zo veel mogelijk kwijtscheldingen voor gemeentelijke belastingen moeten aanvragen. Studenten hebben het immers al zwaar genoeg. De gemiddelde kwijtschelding levert al gauw een vliegticket naar Aruba op, of twee semesters aan studieboeken. Je zou denken dat het vanzelfsprekend is dat de overheid of onderwijsinstelling studenten hierover inlicht. Helaas wordt het studenten juist van alle kanten moeilijk gemaakt. Zo is het aanslagbiljet een bron van verwarring. Met name als het over het begrip inkomen gaat. Jij als student beschouwt natuurlijk alles wat je mag uitgeven als jouw ‘inkomen’. Zoals die spotgoedkope DUO-lening (inclusief stufi) die je ooit ergens een keer gaat afbetalen, dat appeltje voor de dorst dat je van je ouders krijgt – maar liever aan je MacBook uitgeeft – en natuurlijk je salaris dankzij dat leuke studentenbaantje in het café. Gelukkig voor ons studenten valt het begrip inkomen erg mee. Hiermee wordt namelijk alleen

22

FoliaMagazine

je looninkomen bedoeld, dus niet je lening of de bijdrage van je ouders. Wanneer dit minder dan 926 euro per maand is, kom in je in aanmerking voor kwijtschelding. Volgens het Nibud (Nationaal instituut voor budgetvoorlichting) is het gemiddelde salaris van een student minder dan 500 euro per maand. Grote kans dus dat jij ook in aanmerking komt voor kwijtschelding. Wat het weleens lastig wil maken is dat sommige huisbazen en woningcorporaties bepaalde gemeentebelastingen automatisch doorberekenen via de huurprijs. Sommige studenten betalen dus, zonder dat ze het weten, mee aan belastingen die ze eigenlijk niet hoeven te betalen. De gemeente en woningcorporaties nemen de moeite niet studenten hierover in te lichten of dit te veranderen. Het is dus aan studenten zelf om op te komen voor deze rechten. Laat het vooral niet na om contact op te nemen met je huisbaas hierover of met lokale politici. Juist voor minder vermogenden zoals studenten is het belangrijk dat zij een kritische fiscale moraal hanteren. Die begint al meteen bij je eerste aanslag waterschapsbelasting. Betaal nooit te veel, kom op voor je rechten, zéker als je te weinig inkomen hebt! yyy Chris-Jan Kamminga en Kasim Akdag zijn respectievelijk voorzitter en vicevoorzitter van de JOVD Amsterdam en omstreken.

Dansende mango’s Studenten der Nederlanden, leg jullie boeken (en iPhones) heel even weg voor de revolutie van de tiet. Van korset naar bikini tot de brandstapel voor beha’s en de uitvinding van de Wonderbra, de geschiedenis van de bustehouder telt vele jaren, hoogte- en dieptepunten. Maar waar zijn die dingen nou eigenlijk goed voor? Helemaal niets dus, volgens een Franse onderzoeker van de universiteit in Besançon. Erger nog, ze maken borsten kapot! Vrouwen die wekenlang geen beha dragen, zien hun tepelhoogte millimeters richting schouderhoogte verschuiven. Dus als je je borsten het gevecht tegen de zwaartekracht wilt laten winnen, kun je ze maar beter niet in een beha proppen. En zoals iedereen die in het bezit van een militaristische push-upbeha is weet, kunnen die dingen voor een rimpeldecolleté zorgen waar de gemiddelde gepensioneerde Benidormganger van zou schrikken. Het enige waar beha’s dus wel goed voor zijn, is de schijn ophouden dat je borsten in een bepaalde onnatuurlijke houding staan, terwijl ze in werkelijkheid door diezelfde beha steeds meer van die pronte houding gaan afwijken! Een restant van de patriarchale dictatuur, roept mijn innerlijke behaverbrandende feministe. En dat zal wel kloppen ook, want de beha is een kapotgeknipt korset, dat natuurlijk was ontworpen om vrouwen letterlijk zo min mogelijk ademruimte te geven. Tijd voor een tweede massale behaverbranding. En een verbod op beha’s in alle universiteiten, aangezien je met de kennis van nu als jezelf respecterend aspirant-academicus toch niet serieus met zo’n ding in de collegebanken kunt zitten. Het is hoog tijd dat het wervelende aanbod van prikkende puntjes, teleurgestelde muizenhoofdjes en dansende mango’s weer in al zijn verscheidenheid aan de wereld getoond wordt. We zijn er klaar voor. yyy Hadjar Benmiloud

illustratie Denise van Leeuwen

drift

Bijna perfect

A

driaan (23), derdejaars media, informatie & communicatie aan de HvA: ‘Ik krijg het vaak te horen: “Drie jaar? Dan hebben jullie de sleur zeker al flink te pakken.” Vertrouwdheid wordt al snel uitgelegd als saai. Gisteren heb ik haar een brief geschreven. Dat doe ik ongeveer eens in de twee maanden. Al schrijvend zet ik de dingen voor mezelf op een rijtje. Een brief is heel persoonlijk, veel bijzonderder dan een Facebookberichtje of een e-mail. Het is het hoogst haalbare na een persoonlijk gesprek. Het gaat de laatste tijd zo easy tussen ons. Geen problemen, niets aan de hand. Je zou kunnen zeggen dat de sensatie eruit is. Het gevoel dat je samen iets nieuws deelt – dat mis ik een beetje. Aan de andere kant: het zit gewoon goed tussen ons. Een halfjaar geleden was het nog allesbehalve stabiel. Twee mensen die elkaar heel graag gelukkig willen maken, maar het allebei niet zijn. We waren te veel bezig na te denken voor de ander. We lulden eindeloos over gevoelens, maar

achteraf denk ik dat we vooral pleasend aan het praten waren: zeggen wat de ander wil horen. In de perfecte relatie kun je jezelf zijn, je eigen plan trekken. Ik voelde me juist beperkt in mijn vrijheid. Bijvoorbeeld: we gingen naar bed, maar ik wilde eigenlijk nog even een uurtje iets voor mezelf doen. Dus ik treuzelde.

‘Het is niet explosief’ Zij raakte geïrriteerd omdat ze een uur op me moest wachten, ik voelde me schuldig en werd daardoor ook onrustig. Nu weet ik: als ik van tevoren zeg dat ik nog een uurtje iets zelf wil doen, is er niets aan de hand. Heel simpel, maar toen maakte ik daar in mijn hoofd grote problemen van. Ik dacht: als zij bij mij is heb ik geen tijd voor mezelf. Pas toen ik het wilde uitmaken, lukte het ons écht met elkaar te praten. Er bleken misverstanden, onuitgesproken verwijten en schuldgevoelens tussen ons te bestaan. Ik vraag me af waar we het in al die gesprekken daarvóór eigenlijk over hebben gehad.

Sindsdien komen we steeds dichterbij de perfecte relatie. Het is niet explosief, er spatten geen nieuwe dingen vanaf, maar er zit meer diepgang in en iedere dag weet ik zekerder dat zij voor langer bij mij past. In die brief heb ik haar dat verteld. Ik wil ermee laten zien dat ik met ons bezig ben. Na iedere brief gaat het beter, want elke brief is een nieuwe ontdekking: voor mezelf en voor haar. Ik ben altijd anti-burgerlijk, anti-doorsnee geweest. Maar diep van binnen weet ik niet zeker of ik echt anti ben, of vooral zo gezien wil worden. Stiekem vind ik het heel prettig om een beetje zekerheid, houvast en – vreselijk woord – routine te hebben. Het is een recente ontdekking, ik dacht altijd dat ik een soort hippie was. Zij prikt daar doorheen. Soms denk ik dat zij mij eerder doorheeft dan ikzelf. Bij haar hoef ik me niet te profileren. Ik mag mezelf zijn.’ yyy Catrien Spijkerman Om privacyredenen zijn de namen gefingeerd. Wil je ook meedoen aan deze rubriek, mail dan een korte motivatie naar [email protected].

FoliaMagazine

23

24

FoliaMagazine

objectief WaaR LUISTER JE NaaR? Van boven naar onder en van links naar rechts: Emma Annaert (21), nieuws & media HvA, luistert (en kijkt) naar een aflevering van GTST op een zwarte Asus K53s laptop in het Benno Premselahuis / Rayhad Mohammed (22), lerarenopleiding biologie HvA, luistert naar ‘Promise’ van Usher en Aventura op een witte iPhone 4s bij het Kohnstammhuis / Esther van den Ouweland (20), sociologie UvA, luistert naar ‘Jungle Riot’ van Skip & Die op een zilvergrijze iPod Nano bij het Bushuis / Sven van Koeveringe (27), Engelse taal en cultuur UvA, luistert naar ‘City Lights’ van Blackmill op een zwarte iPhone 4 bij het Bungehuis / Sidney Allen (20), muziekwetenschap UvA, luistert naar The Animal Collection (random, want de keuzeknop is stuk) op een zilverkleurige iPod Shuffle in de Vendelstraat /Axel Boomgaars (22), sociologie en rechten UvA, luistert naar Radio 1 op een zwarte Samsung Galaxy S3 in de Binnengasthuisstraat / Eva Gravemakers (18), rechten UvA, luistert naar ‘Millionnaires’ van The Script op een zwarte iPhone 4 bij de Oudemanhuispoort / Jorn Poldermans (23), internationale betrekkingen UvA, luistert naar ‘Punching in a Dream’ van The Naked and Famous op een zwarte iPhone 5 in de Vendelstraat / Silvester Kwak (19), toegepaste psychologie HvA, luistert naar ‘That’s Life’ van Frank Sinatra op een witte iPhone 5 bij het Jan Bommerhuis / Ryan Oosterling (19), bedrijfseconomie HvA, luistert naar ‘Best of Me’ van Tyrese op een witte iPhone 4s bij de Fraijlemaborg / yyy tekst en foto’s Danny Schwarz

FoliaMagazine

25

26

FoliaMagazine

‘Toen ik hoorde dat ze een zangeres zochten, ging ik met een knalrode kop en trillende beentjes auditie doen. Uiteindelijk bleek dat mijn teksten heel goed bij hun muziek pasten en kozen ze mij!’

‘The Itches bestaat uit te een drummer, een norsaxofonist, een altsaxofonist, een gitarist, een bassist en een zangeres. Laatst hebben we ook met een trombonist gewerkt. Wat een geil instrument is dat’ te-

tekst Hester Hinloopen / foto Pascal Tieman

reg ‘In onze muziek hoor je invloeden van reggae, pop, rock en jazz. We hebben niet een bepaalde artiest als inspiratiebron maar we luisteren allemaal wel graag naar The Cat Empire, een Australische band.’

‘De eerste keer dat we in de studio waren, ging er een “wow-gevoel” door ons heen. In totaal hebben we voor onze EP zeven dagen in de Electric Monkey-studio gezeten met veel hulp van Kasper Frenkel, de eigenaar. Soms werkten we door tot één uur ’s nachts.’

‘Momenteel ben ik bezig met m’n tweede jaar. Nee, ik ben nog niet naar het heropende Rijksmuseum geweest, ik voel me een slechte student nu.’

Itches tijdens de opening van het Magneetfestival. Ella de Rijke (25) is sinds een jaar leadzangeres van The Itches.

Keihard studeren voor een bachelor kunstgeschiedenis en ondertussen de grote zaal van Paradiso platspelen

Op naar Sziget

FoliaMagazine

27

‘We hebben nog geen gekke gewoontes of tradities als band. Een biertje op zaterdag na de repetitie, telt dat ook?’

‘Het is geniaal om het enige meisje zijn in de band. Als ik me probeer voor te stellen hoe het is om met alleen maar meisjes in een band te zitten, ik zou gillend gek worden.’

‘We begrijpen elkaar en delen dezelfde soort humor. Wat ik ook fijn vind, is dat de mate van zelfspot skyhigh is. Tijdens repetities kunnen we af en toe erg kritisch zijn maar even later kunnen we enorm om elkaar lachen.’

‘Ik noem mezelf een baggerstudent. Of het nou om zangoefeningen of huiswerk gaat, het maakt niet uit. Voor m’n zangles moet ik wel oefenen en dat is erg goed voor me.’

‘Ik ben theoretisch amuzikaal. Ik ken geen akkoorden of toonladders. De vierkwartsmaat is makkelijk, die gaat nog wel. Ik volg nu muziekles om technisch sterker te worden. En ik heb een gitaar gekocht om mezelf akkoorden te leren.’

The-Itches/221513297861746

Facebookpagina: www.facebook.com/pages/

informatie over de band en optredens, bekijk hun

20.00 uur een optreden op de Nieuwmarkt. Meer

tival in CREA en maandag 29 april geven ze om

bewonderen op het Amsterdams Studenten Fes Fes-

de Regt (tenorsax). Donderdag 25 april zijn ze te

Dutilh (basgitaar), Jesse Meijer (drums) en Egon

Breeveld (saxofoon), Owen Byrne (gitaar), Michiel

The Itches bestaat uit: Ella de Rijke (zang), Sandy

‘Onze naam heeft niet echt een diepe, achterliggende betekenis, voordat ik erbij zat was het zelfs nog “The Bitches”. De altsaxofonist kwam daarmee toen de vorige zangeres veel aanwijzingen gaf, zo van “Zijn we je bitches of zo?,” en de drummer heeft er toen “The Itches” van gemaakt. Pas anderhalf jaar later kwam ik erbij.’

‘In de zomer gaan we drie weken toeren door DuitsDuits land, Tsjechië, Oostenrijk, Hongarije en dan weer terug naar Amsterdam. We willen zo veel mogelijk optredens doen in grote en kleinere steden. Het liefst sluislui ten we af met het Sziget Festival maar dat is nog afwachten.’

posi ‘Het allerleukste zijn de positieve reacties van mensen na een optreden. Wij maken muziek, het publiek reageert enthouenthou siast waar ik vervolgens weer vrolijk van word: het is een soort ‘happiness combustion’. ‘ Ik word weer helemaal high als ik het erover heb.’

In het heetst van de strijd Reizen, schrijven en avontuur. Veel journalistiekstudenten dromen van een carrière als correspondent, maar slechts enkelen pakken daadwerkelijk hun koffers en wagen hun kans. ‘Je hebt discipline nodig om je eigen zaakje te laten lopen.’ tekst Lucia Admiraal / beeldbewerking Pascal Tieman

I

eder jaar wordt bij aanvang van de master journalistiek & media aan de circa dertig studenten gevraagd wie een carrière als journalist in het buitenland ambieert. Meestal steekt ruim de helft zijn hand op. Zoals Martine Huijbregts (23), die gefascineerd is door de Verenigde Staten. Behalve de politiek wil zij vooral de menselijke kant van Amerika laten zien met ‘diepteverhalen’, want: ‘Te veel Nederlanders denken bij Amerikanen enkel aan dikke, dommige mensen.’ Marieke Poelmann (24) ontdekte haar droom om correspondent te worden tijdens een studiejaar in Parijs, waar ze verknocht raakte aan het land en de taal. Ze wil correspondent worden, in welk land dan ook. Poelmann: ‘In het buitenland kun je jezelf opnieuw uitvinden in een nieuwe context. Daarbij wil ik als correspondent de persoon zijn die een land goed leert kennen en het dichterbij brengt voor Nederland.’ ROMaNTISCH BEELD De populariteit van de buitenlandverslaggeving is niet verwonderlijk. Het biedt de mogelijkheid

28

FoliaMagazine

om reizen en schrijven te combineren. Daarbij zijn aan het correspondentschap vaak romantische, zo niet idealistische connotaties verbonden. Je denkt al snel aan iemand die avonturen beleeft in verre oorden en de ogen van de mensen thuis opent voor de grote buitenwereld. Anneloes Mullink (21, media, informatie & communicatie, HvA) wil oorlogsverslaggever

‘In het buitenland kun je jezelf opnieuw uitvinden’ worden. Na het lezen van Joris Luyendijks Het zijn net mensen, over Midden-Oostenverslaggeving, is ze zich ervan bewust dat berichtgeving vaak eenzijdig is. Mullink: ‘Ik wil achtergrondverhalen schrijven die verschillende kanten van een strijd belichten. Het maakt mij niet uit welk conflict, maar het land moet wel een beetje vrouwvriendelijk zijn. Niet Irak of Iran, daar kun je niet alleen over straat.’ Mullink volgt de HvA-minor International

Journalism. Volgens docent Marloes Geboers is het een stoomcursus journalistiek gericht op het buitenland. Oorlogsverslaggever Hans Jaap Melissen, in 2012 verkozen tot journalist van het jaar voor zijn verslaggeving van de Arabische lente, gaf onlangs een gastcollege. De studenten waren diep onder de indruk. Na afloop wilden sommigen ook naar een conflictgebied. Toch wagen niet veel afgestudeerden van journalistiekopleidingen de stap naar het buitenland. Van de 259 alumni van de master journalistiek & media sinds 2000 zijn er inmiddels elf werkzaam als correspondent. Wanneer studenten de anderhalf jaar durende master hebben afgesloten willen slechts enkelen van hen nog steeds naar het buitenland, constateert coördinator Mirjam Prenger. ‘Intussen hebben zij kunnen ervaren wat werken in de journalistiek voorstelt. Het romantische beeld is genuanceerder geworden.’ EIgEN zaaKJE Bij een correspondentschap komt meer kijken dan reizen en schrijven, benadrukken jonge

Van Tets aan het werk in Beirut

Fernande van Tets (27) Waar Libanon Wanneer Juni 2011-heden Opdrachtgevers O.a. De Groene Amsterdammer en Trouw Studie Politicologie en Arabisch in Amsterdam en War Studies in Londen Samsom plakt met tape “TV” op de bovenkant van de auto in de hoop dat de Israëlische luchtmacht die niet bombardeert, Gaza

Laurens Samsom (26) Waar Israël en de Palestijnse gebieden Wanneer Juni 2011-heden Opdrachtgevers O.a. Trouw, De Standaard en De Tijd Studie Geschiedenis en journalistiek & media in Amsterdam

buitenlandverslaggevers. Steeds meer correspondenten werken op zelffreelance basis. Dat vereist zelf standigheid en doorzettingsver doorzettingsvermogen. ‘Je hebt discipline nodig om je eigen zaakje te laten lopen,’ vertelt Sarah Venema (23) vanuit Rome, waar ze sinds september als vaste freelance Italië-correspon Italië-correspondent werkt voor de Volkskrant. Als vaste freelancer voor de Volkskrant hoeft Venema zich minder druk te maken over het zoeken naar opdrachtgevers. Het moeilijkst vond zij de plotselinge

nauwelijks met freelancers. Je moet gewoon meteen een goed stuk aanleveren en dat vereist een goede kennis van het land waar je over schrijft. In een corrupte staat als Oekraïne moest ik in staat zijn door de censuur heen te prikken. Zelfs de persvoorlichter van de president loog nog tegen mij.’ KOgELVRij VEST Het werk van verslaggevers is bovendien niet altijd ongevaarlijk. Jaarlijks komen er wereldwijd tientallen journalisten om. Met

‘Correspondent worden is voor mij ultiem’ verantwoordelijkheid voor de be berichtgeving uit heel Italië voor de krant. ‘De eerste maanden zocht ik naar een vast ritme, want er is nie niewerkmand die vertelt wanneer je werk dag begint of eindigt. Wanneer je een idee of artikel instuurt, hoor je soms dagen niets. Inmiddels word ik daar niet meer onzeker van. Nu weet ik: bij de krant is het gewoon altijd druk en chaotisch.’ Een soortgelijke ervaring heeft freelancer Fleur de Weerd (27), die het EK voetbal in Oekraïne in 2012 gebruikte als ‘kapstok’ voor journalistieke verhalen. Hoewel ze tijdens haar zeven maanden durende verblijf al haar verhalen verkocht kreeg, leverde het werk de nodige stress op. ‘Ik houd van overleggen, maar opdrachtgevers doen dat niet of

name freelancers zijn volledig voor zichzelf verantwoordelijk. Een goede voorbereiding en de juiste contacten zijn daarom noodzakelijk, zeker in conflictgebieden. ‘Oorlogsverslaggever, dat klinkt natuurlijk heel cool, maar je weet pas echt hoe je reageert op een gewapend conflict wanneer je er bent en de kogels om je oren vliegen,’ vertelt freelancer Fernande van Tets (27) via een krakerige internetverbinding vanuit Beirut. Zelf bleef ze gelukkig heel kalm toen ze onlangs voor het eerst midden in een gewapende strijd belandde. Ze kocht meteen een kogelvrij vest. Van Tets: ‘Toen ik net begon als correspondent, maakte ik een grote fout. Een bevriende journalist vroeg of ik meeging naar Homs in Syrië. Voor ik het wist zaten

FoliaMagazine

29

Van de Water in Bolivar, Colombia

we zonder goede voorbereiding in Damascus, op doorreis naar Homs. In het hotel werd hij dronken, wellicht door de zenuwen, en vertelde aan iedereen die het wilde horen dat wij journalisten waren. Heel gevaarlijk natuurlijk, want in Syrië zijn journalisten een doelwit van het regime. Ik ben meteen vertrokken.’ Is het de onzekerheid en het mogelijke gevaar ter plaatse, die veel studenten ertoe doen besluiten in Nederland te blijven? Er speelt meer. De buitenlandjournalistiek staat onder druk. Veel media ver-

afzonderlijk land gebeurt. Ik heb voortdurend het gevoel dat ik van alles mis.’ Het afgelopen decennium was dan ook de verwachting dat het aantal correspondenten sterk zou afnemen. Maar uit een recent onderzoek door Peter Vasterman voor journalistiekweblog De Nieuwe Reporter blijkt dat het aantal Nederlandse correspondenten de laatste jaren is gestegen: van totaal 241 correspondenten verspreid over 46 landen in 2006, naar 250 verspreid over 54 landen het afgelopen jaar. Daarbij stijgt het aantal

Marjolein van de Water (33) Waar Latijns-Amerika Wanneer Juni 2012-heden Opdrachtgevers Vaste freelancecorrespondent de Volkskrant Studie Antropologie in Nijmegen en journalistiek & media in Amsterdam

‘Weinig studenten durven het’ keren in financiële problemen en bezuinigen op buitenlands nieuws. Daarbij komt de concurrentie met de snelle nieuwsstroom van sociale media. ‘Buitenlandjournalistiek is een niche geworden,’ zegt HvAdocent Geboers. ‘De publieke belangstelling neemt af, want tijdens een crisis focust men zich meer op de ontwikkelingen in eigen land.’ Een gevolg van deze ontwikkelingen is dat kranten steeds minder vaste correspondenten in dienst hebben. Sommige correspondenten verslaan een heel continent. Zoals Marjolein van de Water (33), sinds juni 2012 vaste freelance correspondent voor de Volkskrant in Zuid-Amerika. ‘Een tuin vol verhalen’, noemt ze haar gebied. ‘Het is alleen onmogelijk om te weten wat er in ieder

30

FoliaMagazine

opdrachtgevers per journalist. Een snelle conclusie is dat het helemaal niet zo slecht gaat met de buitenlandjournalistiek. ‘Maar voor dit onderzoek zijn alle correspondenten bij elkaar opgeteld, inclusief freelancers,’ nuanceert UvA-docent Mirjam Prenger. ‘Zo rooskleurig is het niet, want freelancers zijn niet gelijkwaardig aan correspondenten met een vast contract en inkomen. Bovendien gaan steeds meer journalisten voor kortere tijd naar het buitenland, dus verschilt het totale aantal cor-respondenten maandelijks.’ De ontwikkelingen in de buitenlandjournalistiek creëren ook nieuwe mogelijkheden. Wanneer correspondenten niet meer gebonden zijn aan een opdrachtgever, schrijven zij doorgaans voor

Venema bij een demonstratie bij de vuilstortplaats van Albano Laziale

Sarah Venema (23) Waar Italië Wanneer September 2012-heden Opdrachtgevers Vaste freelancecorrespondent de Volkskrant Studie Psychologie in Groningen en journalistiek & media in Amsterdam

De Weerd interviewt een oorlogsveteraan in Oekraïne

verschillende media en ontstaat er meer diversiteit in de berichtgeving. Door de komst van sociale media is het ‘harde nieuws’ weliswaar minder belangrijk geworden voor verslaggevers, maar is het des te meer hun taak om achtergrond en duiding te geven bij het nieuws. Op DE BONNEFOOI Ambities voor een carrière als correspondent worden allerminst de kop ingedrukt tijdens de opleidingen, zeggen zowel Prenger als Geboers. Hoewel werkervaring, of überhaupt een journalistiekopleiding, geen vereiste is, raden zij

hoopt hij vanuit Colombia een mozaïek te schetsen over het conflict tussen de overheid en de FARC. ‘Een groot voordeel voor jonge journalisten; je bent jong, ongebonden en kinderloos,’ denkt Geboers. ‘Je kunt bij wijze van spreken zo in de auto naar Moskou stappen en een paar verhalen maken. Als je die stap durft te wagen, dan kom je er wel, maar het vereist moed en doorzettingsvermogen om te gaan. Weinig studenten durven het.’ Aan masterstudent Alexander Leeuw (28) zal het niet liggen. Hij wil na zijn studie meteen vertrek-

‘Buitenlandjournalistiek is een niche geworden’ iedereen met buitenlandplannen aan om eerst minstens twee jaar ervaring op te doen op een redactie. ‘Je kunt niet zomaar prachtige, grote verhalen vertellen. Je moet weten hoe een redactie werkt en welke verhalen de krant halen in Nederland,’ licht Prenger toe. Toch zijn de afgelopen jaren meer jonge freelancers ‘op de bonnefooi’ naar het buitenland gegaan na hun afstuderen. Zo vertrok Laurens Samsom (26) in de zomer van 2011 naar de ‘moeder der conflicten’ in Israël en de Palestijnse gebieden en schrijft nu onder meer voor Trouw en De Standaard. Net als De Weerd ging ook voormalig mic-student Boris Braak korte tijd naar Oekraine tijdens het EK en deed daar verslag voor Radio 1. Dit voorjaar

ken, het liefst naar Italië. Desnoods werkt hij eerst in een café om rond te komen. Marieke Poelmann volgt het advies van haar docenten op en gaat ervaring opdoen tijdens een stage in New York en wellicht ook op redacties in Nederland. ‘Correspondent worden is voor mij ultiem, een soort eindpunt. Soms heb je het gevoel dat iets voor je is weggelegd. Dat klinkt naïef en romantisch, maar tegelijkertijd is het een concreet plan. Ik wil pas opgeven wanneer ik weet dat ik er alles aan heb gedaan om de droom uit te laten komen.’ yyy

Fleur de Weerd (27) Waar Oekraïne Wanneer Februari-september 2012 Opdrachtgevers O.a. Trouw, De Groene Amsterdammer en nrc.next. Studie Geschiedenis en internationale betrekkingen in Utrecht en journalistiek & media in Amsterdam

Mulder doet bij de rechtbank in Oslo verslag van het Breivik-proces voor RTL Boulevard

Luuk Mulder (26) Waar Noorwegen Wanneer Maart-augustus 2012, gedurende het Breivik-proces Opdrachtgevers O.a. NRC Handelsblad, Nieuwsuur en RTL. Studie Europese studies en journalistiek & media in Amsterdam

Braak in gesprek met het Vara-radioprogramma DeGids.fm vanuit Kiëv tijdens het EK voetbal

Boris Braak (27) Waar Oekraine Wanneer Mei-juni 2012 Opdrachtgever DeGids.fm Studie Media, informatie & communicatie (mic) in Amsterdam

FoliaMagazine

31

(advertenties)

Evidence Based Practice MSc/Drs

Kom jij ons vertellen hoe we Nederland gaan inrichten?

START 12E ACADEMISCH JAAR SEPTEMBER 2013

Tweejarige universitaire deeltijd masteropleiding tot klinisch epidemioloog (medisch wetenschappelijk onderzoeker) voor medici, paramedici, verpleegkundigen en verloskundigen

Bridging healthcare and science ■

■

een eersteklas carrièrestap als startpunt naar een hoog wetenschappelijk niveau modern en actueel onderwijs met een multidisciplinaire benadering (inter)nationaal gerespecteerd en NVAO-geaccrediteerd locatie Faculteit der Geneeskunde - AMC

Rijkswaterstaat zoekt trainees hbo+/wo.

■

Ga naar www.werkenvoornederland.nl/rwstrainee voor je eigen videosollicitatie.

■

www.werkenvoornederland.nl

www.amc.nl/masterebp

Voor contact, voorlichtingsdata, informatie en aanmelding:

-0054_100x128mm_adv_OF.indd 1

10-04-12 17:07

FLOOR AGENDA

KOHNSTAMMHUIS, WIBAUTSTRAAT 2-4 | WO 24 ApRIL - WO 8 MEI openinGstijden in de meivaKantie Het Kohnstammhuis is gesloten op 29 en 30 april en op 9, 10 en 20 mei. Van 1 t/m 3 mei is het gebouw vroeger dicht dan anders: open tot 18.00 uur.

Vanaf 1 mei zijn bij FLOOR Expo tekeningen en schilderijen van Henk Wynia te zien.

Geert Kamps over excellentie 24 april, 17.00 - 18.30 uur FLOOR Tribune Presentatie van trainer/coach Geert amstelcampus Kamps:”Who am I to be talented, Kom kijken waar je in de toekomst les hebt fabulous, brilliant, gorgeous?” Excellentieof moet geven bij de grote maquette van programma Onderwijs en Opvoeding. de Amstelcampus in het Kohnstammhuis. Bij Leercentrum FLOOR van de Hogeschool Floor expo van Amsterdam worden activiteiten en evenementen georganiseerd die onderwijs, Studenten en medewerkers HvA-UvA kunnen eigen werk of studie-presentaties bedrijfsleven en culturele- en maatschappelijke organisaties bij elkaar brengen. tentoonstellen bij FLOOR. Neem contact op via [email protected] als je Facebook www.facebook.com/floorHvA iets wilt laten zien in de hal van het Twitter @floorHvA Kohnstammhuis. Website floor.hva.nl

CREATING TOMORROW

overigens We moeten op 30 april geen nieuwe koning kronen. Afschaffen, die achterhaalde staatsvorm. Huub Toussaint, lector bewegingswetenschappen

Rick Kwekkeboom, lector Community Care

Jean Tillie, hoogleraar electorale politiek

Rick Kwekkeboom ‘Oneens. Het koningshuis geeft houvast en biedt rust en continuïteit. Ik vind het prettig dat we niet iedere vier jaar een nieuw staatshoofd hebben. Zo zijn we minder overgeleverd aan de grillen van het moment. Ik wil geen namen noemen, maar stel je voor dat één of andere protestpartij de wind mee heeft bij de verkiezingen en de grootste wordt, dan heb je zo’n figuur als staatshoofd. Nee, dan liever een koning. Die valt onder de ministeriële verantwoordelijkheid, daarmee is aardig gewaarborgd dat hij geen gekke dingen doet. De Oranjes worden dan wel zeer riant betaald, maar ze leveren ook veel in. Het is een dag- en nachttaak en ze hebben geen enkele privacy meer. Als je man overlijdt zoomen de camera’s bij de begrafenis in op je gezicht om te controleren of je wel in tranen bent. Momenteel is het Nederlands volk overwegend positief over het koningshuis, maar mocht de stemming omslaan en de politieke meerderheid zich ertegen keren, dan is het binnen onze democratie natuurlijk afgelopen met de monarchie. Maar wat mij betreft koesteren we het koningshuis.’

Jean Tillie ‘Eens. De monarchie is een achterhaalde staatvorm, we moeten naar een gekozen staatshoofd, de democratisch verkozen minister-president. Meer heb je niet nodig. Het slaat toch nergens op dat Amalia nu al weet dat ze koningin wordt, enkel en alleen omdat ze in de juiste baarmoeder is geconcipieerd. Het koningshuis is nu populair omdat het houvast biedt in tijden van financiële en ecologische crisis. Ik ben democraat, dus nu de meerderheid van het volk het koningshuis steunt leg ik me daarbij neer. Maar persoonlijk zeg ik: kap ermee. Het lijkt me in ieder geval goed om het experiment van coalitievorming zonder koning voort te zetten. Ik heb daar een democratisch alternatief voor bedacht. Daarbij verlopen de verkiezingen in twee ronden. Eerst stemmen mensen op een partij. Wanneer die uitslag bekend is stelt iedere partij een coalitie voor, waar het volk in een tweede ronde zijn voorkeurscoalitie uit kiest. Maar ook de representatieve functie van het koningshuis vind ik onzinnig. De minister-president kan toch net zo goed het Rijksmuseum openen?’

Huub Toussaint ‘Ik ben het niet met de stelling eens. Het koningshuis vertegenwoordigt folklore en nationale eigenheid en biedt afleiding. Niet alleen tijdens het volksfeest op 30 april, maar continu. Dat is nuttig in tijden van crisis en onzekerheid. Een beetje frivoliteit past wel bij Nederland, toch? Ik ben geen groot Oranjefan, voor mij persoonlijk hoeft het niet, maar ik heb er ook niets op tegen. De hoge kosten vormen wat mij betreft geen argument. Een alternatief, het presidentschap bijvoorbeeld, brengt ook kosten met zich mee. Bovendien levert het koningshuis ook weer geld op, door de handel die voortvloeit uit hun bezoekjes aan het buitenland. Natuurlijk is het niet eerlijk dat de troonopvolging erfelijk bepaald is en er geen verkiezing of selectie op basis van kwaliteiten plaatsvindt, maar dat is nu eenmaal part of the deal. Dat hoort bij de folklore. En aan dat bezwaar is tegemoetgekomen door de koningin niet te betrekken bij het vormen van de huidige regering en het koningschap steeds meer tot ceremoniële functie te maken.’ yyy Marieke Buijs

FoliaMagazine

33

De onzekere wetenschap Jelena en Milena Smolic begonnen tegelijkertijd aan hun promotieonderzoek naar hologrammen en zwarte gaten. Na vijf jaar zijn de zussen nu klaar, en moe. ‘Gaandeweg is de liefde voor de natuurkunde verdrongen door stress.’ tekst Marieke Buijs / foto’s Bas Uterwijk

J

elena Smolic is veertien jaar oud wanneer ze in de bibliotheek in haar woonplaats Johannesburg de dikke pil Surely You're Joking, Mr. Feynman! van natuurkundige Richard Feynman uit de kast trekt. ‘Ruimtevaart en sterrenkunde spraken altijd al tot mijn verbeelding. Gaandeweg kwam ik erachter dat natuurkunde daarvan de basis vormt. Het boek

Milena Smolic 34

FoliaMagazine

van Feynman was met zo veel enthousiasme geschreven, dat prikkelde die interesse nog meer.’ Ze besluit natuurkunde te gaan studeren. Haar anderhalf jaar jongere zus volgt. Nu hebben Jelena (31) en Milena Smolic (30) vijf jaar theorieonderzoek naar hologrammen en zwarte gaten achter de rug. Ze houden zich bezig met de snaartheorie, waarin al jaren gezocht

wordt naar een ‘theorie van alles’, een ultieme theorie, die de hele natuur beschrijft. 17 april promoveerden de zussen op hun onderzoek, twee uur na elkaar. Eerst Jelena en dan Milena. In de koffiebar van het Science Park vertellen ze over hun ervaringen. Die delen ze grotendeels. Ze begonnen tegelijkertijd aan hun promotie, bij dezelfde promotor en deelden de eerste vier jaar van hun onderzoek ook nog eens een appartement. Ze zijn eensgezind in hun antwoorden, wisselen ongemerkt tussen ‘ik’ en ‘wij’ en maken elkaars zinnen af. Milena, lachend: ‘Ik heb het gevoel dat deze promotie onze gezamenlijke baby is.’ Hoe draagt jullie onderzoek bij aan die theorie van alles? M: ‘Nu zijn er twee theorieën nodig om de natuur te beschrijven. De één, de kwantumveldentheorie, beschrijft processen en krachten op heel kleine schaal, tussen en in atomen. De andere theorie, de relativiteitstheorie van Einstein, beschrijft hoe de zwaartekracht werkt op grote schaal: tussen appels en de grond, of de zon en haar planeten. Maar we kunnen die zwaartekracht niet beschrijven op kleine schaal. In de snaartheorie proberen we een formule te vinden die de zwaartekracht inbedt in de kwantumveldentheorie. Duizenden snaartheoretici wereldwijd proberen allemaal een deeltje van die puzzel op te lossen. Wij maakten daarbij gebruik van zwarte gaten, omdat daarin die grote en kleine schaal bij elkaar komen. Een zwart gat is het restant van een enorme ster, miljoenen keren groter dan onze zon, die onder zijn eigen gewicht bezweken is en in elkaar stort, zodat alle massa samenkomt op heel kleine schaal, in

één punt. Wij hebben geprobeerd de dynamiek in zwarte gaten te beschrijven.’ Wat heeft dat opgeleverd? M: ‘Tja.. We hebben allebei nieuwe formules ontwikkeld om die dynamiek te beschrijven.’ Je klinkt niet erg enthousiast. M: ‘Als ik eerlijk ben, ben ik een beetje teleurgesteld in wat het heeft opgeleverd. De wiskunde van snaartheorie is prachtig, maar de formules die wij gevonden hebben zijn zo complex.’ J: ‘Ja. Ze zijn bijna onvoorstelbaar. Er zitten zo veel deelformules in met aparte variabelen. Wiskundig snap ik ze, maar ik kan me geen voorstelling maken van hoe ze werken.’ Twijfelen jullie daardoor of jullie formules de natuur echt beschrijven? Beiden: ‘Ja.’ J: ‘Intuïtief denk ik dat de natuur zich aan simpeler regels houdt. Denk bijvoorbeeld aan Albert Einstein. Hij was niet specifiek natuurkundig geschoold, maar keek goed om zich heen. Hij reisde veel met de trein en zag mensen zich door de trein bewegen. Door daar over na te denken ontwikkelde hij de relativiteitstheorie. Die is relatief eenvoudig, maar voorspelt alles wat we waarnemen in de wereld om ons heen, op die grote schaal althans. Als je iets echt goed begrijpt, dan kun je het heel eenvoudig beschrijven. Maar onze formules zijn zo complex, zo rommelig.’ Vindt jullie promotor, hoogleraar Kostas Skenderis, jullie werk ook rommelig? M: ‘Dat denk ik niet. Hij heeft het onderzoek goedgekeurd voor promotie. Misschien zit die onzekerheid dus wel in ons hoofd.’ J: ‘Ja, ik heb nog steeds het gevoel dat ik een achterstand heb in te halen. Toen wij studeerden lag het niveau van universitair onderwijs in Zuid-Afrika veel lager dan hier. Een vak over de relativiteitstheorie, dat hier tot de absolute basisvakken behoort, zat bij ons bijvoorbeeld niet in het curriculum. Wij hebben moeten smeken om daar toch college over te krijgen.’ M: ‘Ik denk dat die onzekerheid ook in onze

persoonlijkheid zit. Ik kan niet goed bullshitten. Daarom ben ik ook zo zenuwachtig voor de promotieplechtigheid. Daar gaan de commissieleden vragen stellen waarvan ze weten dat je er geen antwoord op hebt, om te zien of je daar omheen kunt praten.’ J: ‘Ja, misschien dat wij dat als vrouw moeilijker vinden. Veel mannelijke collega’s zijn zelfverze-

‘Het werk gaat altijd door’ kerd genoeg over wat ze wel weten, dat ze het eerlijk durven te zeggen als ze iets niet begrijpen.’ Willen jullie wel verder in de wetenschap? In koor: ‘Nee.’ M: ‘Dit heeft zo veel van ons gevraagd, we hebben

vijf jaar lang aan één stuk door gewerkt. In de wetenschap heb je altijd het gevoel dat aan de andere kant van de wereld iemand met hetzelfde onderzoek bezig is. En dat als die eerder publiceert, al je werk voor niets is geweest. Het werk gaat dus altijd door. En wij woonden ook nog eens samen. Als we een probleem hadden, dan was het er nog tijdens het eten en de afwas en als we een film gingen kijken. Gaandeweg is de liefde voor de natuurkunde verdrongen door stress.’ Wat gaan jullie dan doen? M: ‘Eerst een maand uitrusten. Want dat heb ik wel geleerd tijdens het onderzoek: je moet af en toe de knop omzetten. En daarna een baan zoeken. We zijn beiden gepassioneerd over het milieu. Misschien kunnen we met onze wiskundige kennis wel bijdragen aan betere klimaatmodellen, of aan dierenbescherming.’ yyy

bijschrift

Jelena Smolic FoliaMagazine

35

Altijd op de barricaden Terwijl de meeste studenten zich drukker maken over waar ze dit jaar vakantie vieren, strijden de Internationale Socialisten dagelijks voor de wereldrevolutie. ‘Het idee dat je die dag je stem hebt laten horen, geeft rust.’ tekst Eva Rooijers / foto’s Mats van Soolingen

‘V

ind jij dat we kunnen bezuinigen op de monarchie?’ Internationale Socialist en student kunstgeschiedenis Hella Baan (25) stelt de vraag met zachte, maar opgewekte stem. Een blond meisje lacht verontschuldigend. ‘Niet over nagedacht,’ zegt ze en schiet de draaideuren van het P.C. Hoofthuis door, de miezerregen in. Hella - kort roodgeverfd haar en houthakkersblouse - haalt haar schouders op. ‘Mensen hebben haast.’ In haar handen heeft ze maandblad De Socialist. Op de voorpagina prijkt een foto van een zwaaiende Beatrix en Willem-Alexander. ‘Schrap de monarchie’ luidt de kop. In het bijbehorende artikel wordt de zeven miljoen euro die dit jaar naar het koningshuis gaat gehekeld en afgezet tegen de gewone man die er in 2012 gemiddeld 3,2 procent op achteruitging. Maar een enkele student laat zich door Hella verleiden tot een gesprek over het koningshuis of het kopen van het blad. Het merendeel maakt zich rap uit de voeten als Hella ze aanspreekt. Voor acties en protest tegen de monarchie zijn ze al helemaal niet te porren. Zelfs niet de promovenda die zegt al tien jaar lid te zijn van het Nieuw Republikeins Genootschap, dat ijvert voor een democratisch staatshoofd. ‘Er gaat toch niets veranderen, hoeveel tijd je er ook insteekt. Dan besteed ik die tijd liever aan mijn proefschrift.’

36

FoliaMagazine

pROTEST aLS UITzONDERINg Van de huidige generatie studenten hebben Beatrix en Willem-Alexander geen massale demonstratie te vrezen. Laat staan rookbommen, zoals in 1980. Het past binnen een regelmatig gehoord verwijt dat de hedendaagse student niet meer de barricades op gaat. En inderdaad, grootschalig protest tegen bijvoorbeeld het afschaffen van de studiefinanciering blijft uit. De studenten die lid zijn van de organisatie de Internationale Socialisten vormen een opvallende uitzondering. Zij zijn juist niet van de barricades af te krijgen. Of er nu gedemonstreerd

‘Het kapitalisme stelt winst boven mensen’ wordt tegen de monarchie, het asielbeleid of de bezuinigingen op de thuiszorg, de kans is groot dat je de Internationale Socialisten tegenkomt, luidkeels leuzen scanderend als: ‘Hun strijd, onze strijd, internationale solidariteit.’ Zo ook tijdens de demonstratie tegen de antihomowet van de Russische president Poetin op 8 april. Boven het hoofd van geschiedenisstudent Renate Klinkenberg (26) steekt een groot bord uit met de tekst: ‘We’re not putin op with homophobia. Support LGBT rights all around the World.’ Ze demonstreert hier, in felrode panty

en met fleurige bloemenkrans om de hals, met haar medesocialisten omdat ze tegen elke vorm van onderdrukking zijn. Ondertussen probeert ze De Socialist met wisselend succes te slijten aan de protesterende menigte. Renate gaat bijna nooit ergens heen zonder het blad. ‘Afgelopen week heb ik er nog een verkocht aan de groenteboer en een medewerker van de BCC. Het is

Hella Baan (l) en Renate Klinkenberg

een belangrijke manier om mensen in contact te laten komen met ons gedachtegoed.’ WERELDREVOLUTIE De Internationale Socialisten streven naar een socialistische wereldrevolutie in de geest van Karl Marx. ‘Mensen die het werk doen, moeten de macht krijgen,’ zegt Renate. Dat betekent ook het einde van het kapitalisme. ‘Want het kapitalisme stelt winst boven mensen. De rijkdom wordt nu niet eerlijk verdeeld. Miljoenen mensen hebben niet eens genoeg geld om eten te kopen, terwijl dertig tot vijftig procent van het geproduceerde voedsel wordt verspild. En de winsten voor producten en diensten die werkers hebben gemaakt, verdwijnen nu in de zakken van aandeelhouders en managers met topbonussen.’ ‘Daarom is revolutie nodig,’ vult Hella aan. Renate: ‘In een socialistische maatschappij zorgen we dat iedereen genoeg te eten heeft. We produceren voor de behoeftes van de mensen en gaan niet voor kortetermijnwinst. Het zal niet meer zo zijn dat bedrijven speculeren met voedselprijzen en mensen daarom niet genoeg eten

kunnen kopen.’ De dames zetten hun revolutionaire ideeën op opvallende rustige toon uiteen, af en toe zoekend naar de juiste formulering. Het ideaalbeeld dat ze schetsen staat ver af van de van de socialistische heilstaten van Mao en Stalin waarin miljoenen mensen omkwamen

‘Revoluties zie je bijna nooit aankomen’ van de honger. Om van de repressie nog niet te spreken. ‘Natuurlijk zijn wij daartegen,’ zegt Renate. ‘We hebben er wel last van dat veel mensen die associatie maken. Dan probeer ik uit te leggen dat hun terreur, miljoenen arbeiders uithongeren, vermoorden en in werkkampen opsluiten wat ons betreft niets met socialisme te maken heeft.’ De associatie met Mao en Stalin zal in ieder geval niet helpen bij het winnen van zieltjes voor de socialistische revolutie. Die moet in hun visie namelijk gedragen worden door het merendeel van de bevolking. Maar dat een meerderheid

op korte termijn het kapitalisme zal verwerpen vinden de dames zelf ook niet al te realistisch. ‘Ik verwacht de komende twintig jaar geen revolutie in Nederland,’ zegt Renate. ‘Maar revoluties zie je bijna nooit aankomen. Kijk naar Egypte. En in Griekenland protesteren arbeiders nu ook massaal. Op een gegeven moment zal de bevolking denken: zoals we nu leven kan het niet meer. En het is belangrijk dat links dan goed georganiseerd is. Want het kan ook de andere kant opgaan. In Griekenland zie je tegelijkertijd dat nazipartijen meer aanhangers krijgen.’ Hella: ‘We zijn constant aan het schipperen tussen het grote verhaal en de kleine dingen die je kan doen. Als wij demonstreren, laten we zien: het is mogelijk om voor je rechten op te komen. Je verandert er de wereld misschien niet direct mee. Maar het idee dat je die dag je stem hebt laten horen, geeft rust.’ Daarom zullen zij ook op Koninginnedag weer op de barricade staan, tegen de monarchie. yyy Op 27 en 28 april organiseren de Internationale Socialisten het Marxisme Festival in Crea. Zie socialisme.nu.

FoliaMagazine

37

Een beschouwende getallenliefhebber Deze week in Folia maakt kennis: industrieel ontwerper Robert van den Hoed, lector energie & innovatie. tekst Dirk Wolthekker / foto Danny Schwarz

T

oen Robert van den Hoed in 1989 was geslaagd voor zijn vwo moesten alle docenten van het College Hageveld in Heemstede tijdens de diploma-uitreiking iets vertellen over de geslaagde examinandi. De scheikundedocent vertelde een verhaal over Robert, met wie hij een tamelijk goede band had en van wie hij wist dat hij nogal was ingenomen met het milieu. De leraar zei: ‘Als iedereen naar Robert luistert, dan komt het nog wel goed met deze wereld.’ Zes jaar later diste Robert dit verhaal op aan het weekblad Delta van de TU Delft (TUD) tijdens een interview dat hij als student industrieel ontwerpen gaf ter gelegenheid van het winnen van de Honeywell Futurist Competition, een internationale essaywedstrijd. In dat essay schetste Robert een wereld waarin producent, consument en product als een drie-eenheid werken aan een duurzame samenleving. De schone toekomst hield hem, zei hij toen, al langer bezig. ‘Ik heb op een of andere manier altijd al iets met het milieu gehad. Als iemand de kraan liet lopen of iets op de grond gooide, kon ik daar slecht tegen. Vanuit deze idealistische, ietwat naïeve instelling ben ik industrieel ontwerpen gaan doen, al ontdekte ik toen wel dat bij ontwerpen meer komt kijken dan het milieu alleen.’

38

FoliaMagazine

Inmiddels zijn we bijna twintig jaar verder. Robert van den Hoed (Purmerend, 1971) studeerde af en startte vervolgens, ook aan de TUD, met een promotieonderzoek naar de vraag hoe gevestigde industrieën reageren op radicaal nieuwe en duurzame technologieën, met waterstof- en brandstofceltechnologie in de auto-industrie als case. Tussendoor mocht hij

‘Te hard werken is zijn achilleshiel’ als hoofdprijswinnaar van de Honeywell Competition een jaar lang studeren aan de Sloan School of Management van het prestigieuze MIT in Boston. Nadien werkte hij als stafmedewerker bij de TUD en als senior consultant bij Ecofys Netherlands, een adviesbureau voor duurzaamheid. Sinds januari 2011 is hij aan de HvA verbonden als lector energie & innovatie. Samen met Inge Oskam geeft hij vorm aan het CleanTech-onderzoeksprogramma. Op 19 maart hield Robert zijn lectorale rede met de titel ‘Energie en transitie’. Daarin betoogde hij dat er ‘een groot aantal innovaties nodig is in het hele energiesysteem’ om de groeiende energievraag de komende jaren wereldwijd op

te kunnen vangen. De vervanging van fossiele bronnen als olie, gas en steenkool door hernieuwbare bronnen als zon, wind en biomassa is daarvoor volgens hem noodzakelijk. Hij signaleerde ‘kansrijke startmarkten’ niet alleen voor elektrische auto’s, maar ook voor elektrische fietsen en scooters waarvan er in China al miljoenen worden verkocht. Robert heeft een superdruk bestaan, maar in het weekend heeft hij niettemin tijd om met zijn goede vriend Michiel Oudakker een kop koffie te drinken in een van de cafés aan het IJ. Pas op de plaats maken, even terugblikken op de week: wat is er gebeurd, wat hebben we gedaan, sport, media, het kan allemaal aan bod komen. ‘Wat ik zo waardeer in Robert is zijn beschouwende kant. Dat was vroeger ook al zo, toen we beiden in Delft studeerden. We gingen geregeld met een groep vrienden zeilen in Friesland. Na afloop van zo’n zeildag wilde Robert nabeschouwen: wat was er precies gebeurd die dag, wat hadden we gedaan en waarom. Dat beschouwende is typisch Robert.’ Roberts oud-collega Menno Chang, met wie hij zeven jaar heeft samengewerkt bij Ecofys, bevestigt dat Robert ‘een beschouwend’ type is. ‘Hij heeft bovendien een mooie mix van gedrevenheid, scherpte en slimheid. Hij kan ook snel schakelen

Folia maakt kennis tussen verschillende onderwerpen en hij heeft een vrolijke charme waardoor hij in gezelschap een goede sfeer neer kan zetten. Hard werken, of liever gezegd te hard werken is zijn achilleshiel. Hij moet zijn gedrevenheid zelf wat temperen want hij werkt soms harder dan goed voor hem is. Ik denk dat hij daarom bij de HvA op de goede plek is beland. Bij een commerciële onderneming als Ecofys is het lastiger voor hem zijn werktempo onder controle te krijgen, want hij werd bij ons voortdurend uitgedaagd commercieel te scoren. Dat is bij de HvA denk ik minder het geval.’ Robert schrijft in zijn curriculum vitae ‘gedreven en resultaatgericht, sociaal vaardig en klantgericht’ te zijn. Ook heeft hij hobby’s, waaronder voetbal, wielrennen, piano en gitaar. Wat hij niet vermeldt is zijn tamelijk bijzondere passie, die tot uitdrukking komt in ‘een eigenaardige eigenschap,’ zoals Michiel Oudakker zegt. ‘Robert koketteert er zelfs een beetje mee. Hij weet namelijk precies welke muzieknummers, hoeveel weken en wanneer in de top 40 hebben gestaan. Hij kan precies vertellen wat de hoogste notering van een nummer was in de charts. Je zou het een passie voor getallen kunnen noemen. Wel een passie die precies past bij zijn datagerichte onderzoeksinstelling.’ yyy

Folia Radio zendt op 24 april een interview uit met Robert van den Hoed. Aan de orde zullen komen duurzaamheid aan de HvA, studeren aan MIT, de toekomst van de mobiliteitsindustrie en de top 40. Te beluisteren via Amsterdam FM, in de ether op 106.8 en op de kabel op 103.3, tussen 16.00 en 17.00 uur. Vanaf de volgende dag terug te luisteren via foliaweb.nl/radio. De uitzending is op zaterdagmiddag 15.00 uur terug te zien op Salto TV. Daarna via salto.nl.

FoliaMagazine

39

Folia tipt

Koninginnedag

S

ommige dingen veranderen nooit, denken we graag. Dus toen bekend werd dat Koninginnedag – al zo veel jaren hetzelfde – met de abdicatie van koningin Beatrix voortaan zowel een andere naam zal krijgen als op een andere datum gevierd zal worden, was het even alsof iemand zei: Kerstmis? Zullen we dat voortaan gewoon ergens in juli vieren? Maar goed. Koningsdag dus. Op 27 april. We zullen er aan moeten wennen. Des te meer reden om deze (voorlopig) laatste Koninginnedag uitbundig te vieren. En dat is ook precies wat burgemeester Eberhard van der Laan van ons wil. Door verschillende feesten te organiseren in de uithoeken van de stad – het populaire Slam!FM Feest werd zelfs naar Alkmaar verhuisd – hoopt de gemeente dat de mensenmassa’s in het centrum van de stad beperkt zullen blijven. Keus genoeg buiten het centrum: VOLTT & Lockdown op de NDSM Vrijhaven, Dekmantel in het Westerpark, Festival Het Alternatief in Noord en Loveland in het Oosterpark. Mocht je het koninklijk paar toch niet willen missen: vanaf 19.30 uur vaart het ingehuldigde koningskoppel over het IJ in een zogenaamde Koningsvaart, waarbij er de gelegenheid is om Willem-Alexander en Maxima vanaf de kant toe te zwaaien. Aan de evenementen zal het niet liggen. Nu nog hopen dat het droog blijft. yyy

Gijs van der Sanden

TIp 1 EgOSpHERE We zijn allemaal op zoek naar authentieke ervaringen. Die delen we het liefste op Facebook en Twitter, maar daar willen we dan vervolgens wél graag bevestiging voor. Hoe uniek is onze beleving van Amsterdam eigenlijk? Die vraag staat centraal tijdens Egosphere: een avond met fotografie, film, dans, dj’s en theatraal vermaak. Georganiseerd door Foam Lab: een collectief dat de toegankelijkheid van fotografie wil vergroten. 25 april / Foam, Keizersgracht 609 / Aanvang: 10.30 uur / Entree: € 5,-

40

FoliaMagazine

TIp 2 gaME OF THRONES Het derde seizoen is in Amerika al een tijdje begonnen, maar voor diegenen die niet bekend zijn met torrents of hulu.com: seizoen twee van de HBOhitserie Game of Thrones is onlangs op dvd uitgebracht. De fantasyserie, waar adelijke families strijden om de Iron Throne, breekt elk kijkcijferrecord en laat zich wellicht het best omschrijven als een soort Lord of the Rings, maar dan met seks en bloed. Verslavend.

TIp 3 TULpENDagEN aMSTERDaM Afkomstig uit de paleistuinen van Constantinopel werd de tulp in de zeventiende eeuw in Amsterdam geïntroduceerd. Het begin van een ware tulpenrage. Om het vierhonderdjarig bestaan van de Amsterdamse grachtengordel te vieren, organiseert Museum Van Loon de Amsterdamse Tulpendagen. Vijftien voor het merendeel particuliere tuinen zullen opengesteld worden voor het publiek.

Game of Thrones – seizoen 2 / € 34,99 bij bol.com

27 en 28 april / Museum van Loon, Keizersgracht 672 / Passe-partout € 12,50

lezingenladder Voor een ieder die geïnteresseerd is in lezingen en debatten is er de Folia Magazine lezingenladder. Wij streven ernaar hierin de meest interessante lezingen en debatten in Amsterdam op één plek te verzamelen.

Leven met de vijand

Wat is waanzin?

The British Dream?

Wereldverbeteraars

Java Bookshop VR 26/04, 20.00 uur

De Nieuwe Liefde DI 7/05, 20.00 uur

De Balie MA 13/05, 20.30 uur

pakhuis de zwijger DI 14/05, 20.00 uur

Journalist Teun van de Keuken interviewt Barbara Beuys over haar nieuwe boek Leven met de vijand, een portret van Amsterdam onder de Duitse bezetting.

Hoe dun is de scheidslijn tussen normaliteit en gekte? Met o.a. een column door auteur Myrthe van der Meer over haar ervaringen op een psychiatrische afdeling.

Wat kan Nederland over immigratie en integratie leren van het Verenigd Koninkrijk? Lezing van ‘de Britse Paul Scheffer’ David Goodhart, Lodewijk Asscher reageert.

Gentrificatie

Geloof in onszelf

perdu VR 26/04, 20.30 uur

De Balie DO 9/05, 20.00 uur

U organiseert een lezing of debat en wilt daarmee op deze pagina staan? Stuur tijdig

Tweede avond in de reeks ‘Bezette stad’, dit keer over gentrificatie en het ideaal van de maakbare stad. Met o.a. sociaal geograaf Annalies Teernstra.

4 mei lezing

De wereldverbeteraars uit de Amsterdamse creatieve sector aan het woord. Met actieplatform voor duurzaam voedsel FoodGuerrilla en Oneplanetcrowdfund.nl.

een mailtje naar [email protected] onder vermelding van ‘Aanmelding lezingenladder’.

De kerken lopen leeg, maar het geloof is springlevend, als individuele geloofsbeleving. Maar kan een groter verhaal zonder collectief? Met o.a. filosoofCoen Simon.

(advertentie)

Launch your executive internationaL business career

Felix Meritis ZA 4/05, 15.00 uur

Kamermans Kermis

Historisch letterkundige Marita Matthijsen over hoe het verleden verbonden is aan de waarden van het leven zelf. Welke waarden zijn dat en waarom zijn die van belang?

Avond over voyeurisme. Met prijswinnende korte films, korte verhalen van Vincent Overeem en Wytske Versteeg en een lezing van filmprofessor Patricia Pisters.

- Lecturers from both the Academic and Business world; Guest lectures by CEO’s

Geen woorden, maar daden

Europa: onbegrensde vrijheid?

- Enter the boardroom and experience the real challenges in international business decision making at the highest level

pakhuis de zwijger DI 7/05, 20.00 uur

Spui25 MA 13/05, 20.00 uur

Rotterdamse talkshow met uiteenlopende gasten uit de havenstad. Met o.a. barbiers Leen en Bertus en documentairemaker Victor Vroegindeweij.

De schoonheid van Babel

De Balie VR 10/05, 20.00 uur

- Double Degree option: spend your second semester in Cambridge (UK) at Anglia Ruskin University Cambridge and obtain two diplomas

- No pre-master needed! Direct entry with a bachelor’s degree in Business

Hoe is het gesteld met de Europese vrijheid? O.a. financieel geograaf Ewald Engelen en Europarlementariër Marietje Schaake gaan met elkaar in discussie.

- trial lecture on Friday 31 May 2013 at 13.00 hrs: sign up by filling in the form on the website!

Starting in September 2013. Apply now! [email protected]

Mij een zorg!

Avond over schrijver Isaak Babel. Met bewonderaar en schrijver Tommy Wieringa, vertaalster Froukje Slofstra en een documentaire over Babel van Rolf Orthel.

Debat over de verzorgingsstaat met o.a. oud-premier Ruud Lubbers, wethouder Andrée van Es en de voorzitters van FNV-jongeren en CNV-jongeren.

MAstER iN iNtERNAtiONAL BUsiNEss AND MANAGEMENt iNtERNAtiONAL BUsiNEss sChOOL www.hANzEGRONiNGEN.EU/MiBM 13_0126

Eye DI 7/05, 19.00 uur

Rode Hoed MA 13/05, 20.00 uur

FoliaMagazine

41

prikbord HvA DMR Legal

Management

DBSV Koningspelen

Vanaf september start de HvA met de master Legal Management. De nieuwe opleiding is bestemd voor afgestudeerde juristen met minimaal drie jaar werkervaring in de rechtspraktijk, die zich willen ontwikkelen tot specialist in organisatie en coördinatie van juridische dienstverlening. De master is onderdeel van het Kenniscentrum Maatschappij & Recht en is nauw verbonden met het onderzoeksprogramma Organizing Legal Services van lector Rob van Otterlo.

Op vrijdag 26 april laat de ALO Amsterdam alle lessen vervallen om studenten in de gelegenheid te stellen een bijdrage te leveren aan de Koningspelen. Deze spelen worden ter gelegenheid van de troonswisseling gehouden en bestaan uit een nationaal georganiseerde sportdag voor basisscholen. In Amsterdam doen er 158 scholen mee. Studenten helpen in principe op de school waar ze stage lopen, maar kunnen zich ook aanmelden om ingedeeld te worden bij een school waar hulp extra hard nodig is.

DOO Onderwijsjournalistiek

DEM Ondernemersprijs

Stichting Onderwijsfonds Cocma, die bijzondere prestaties in het hoger deeltijdonderwijs in Nederland stimuleert, stelt in 2013 een werkbeurs van 2500 euro beschikbaar voor het maken van een journalistieke productie over het professionaliseren van leraren. Te denken valt aan een stuk over ervaringen met de lerarenbeurs, portretten van stapelaars, een analyse van waarom professionalisering soms niet van de grond komt, of een onderwijsgeschiedenis. Voorstellen en verdere informatie via www.onderwijsjournalistiek.nl.

De inschrijving voor de Student Ondernemerprijs 2013 is geopend. Tot 1 juli 2013 kunnen ondernemende studenten zich nog inschrijven via de website www. studentenondernemersprijs.nl. De prijs wordt dit jaar voor de zevende keer uitgereikt en wordt gesteund door onder meer het Ministerie van Economische Zaken en ABN Amro. De winnaar krijgt, naast de titel, een geldbedrag van 5000 euro, een mediacampagne in Metro en advies van een topfiscalist. De uitreiking vindt plaats op 5 september 2013.

DG Engelbert

DT Vliegtuigbrandstof

Lector fysiotherapie van de HvA Raoul Engelbert is benoemd tot bijzonder hoogleraar fysiotherapie aan de UvA. De leerstoel die hij zal bekleden is ingesteld vanwege het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie. In zijn onderzoek zal Engelbert zich richten op revalidatie van patiënten met een complexe zorgproblematiek. Met de benoeming van Engelbert moet ook de samenwerking tussen de HvA, het AMC, de UvA en het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie meer vorm krijgen.

Het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE) heeft de afdeling Aviation Management van de Hogeschool van Amsterdam opdracht gegeven te onderzoeken hoe uit regionaal beschikbare mest vliegtuigbrandstof kan worden geproduceerd. Daarbij zal zowel worden gekeken naar de prijs- en kwaliteitseisen van Eindhoven Airport, als hoe de mest tot biobrandstof kan worden bewerkt. Wanneer de eerste resultaten getoond kunnen worden, is nog onbekend.

De door HvA-studenten van de opleiding CMD ontwikkelde app ‘Moet ik rennen?’ heeft een zilveren SpinAward gewonnen. De SpinAwards worden jaarlijks door een vakjury uitgereikt aan de meest creatieve ideeën voor digitale media. De studenten wonnen de prijs in de categorie jong talent. Met de door hun bedachte app voer je in welk traject je met de trein wilt afleggen, waarna de app je door gebruik te maken van realtime NS-data, met daarin eventuele spoorwijzigingen en vertragingen opgenomen, precies vertelt hoeveel tijd je nog hebt en waar je moet zijn.

FoliaMagazine

(advertentie)

lunch bij de haard? Borrel op toplocatie? Welkom in de amsterdamse academische cluB

• Oudezijds Achterburgwal 235 1012 DL Amsterdam 020 - 52 515 70 aac.uva.nl

DMCI SpinAward

42

ideëen voor deze rubriek: [email protected]

prikbord UvA

ideëen voor deze rubriek: [email protected]

AMC Donatie

FGw Stern

Stichting Nationaal Fonds tegen Kanker heeft een donatie van vijfentwintigduizend euro ontvangen van Wij & de Maatschappij, het goede doelenfonds van Nationale-Nederlanden. Het geld zal volledig worden aangeboden aan het AMC, waar een onderzoek loopt naar de anti-kankerwerking van geelwortel of kurkuma. Geelwortel blijkt een krachtige werking te hebben in de strijd tegen kanker. De afdeling experimentele chirurgie, waar dit onderzoek loopt, ontving tot nu toe al bijna drie ton van de Stichting Nationaal Fonds tegen Kanker.

Student Nederlands Thomas Heerma van Voss heeft een nieuwe (zijn tweede) roman geschreven: Stern, uitgegeven door Thomas Rap. In Stern is de toegewijde basisschoolleraar Hugo Stern, de man die nooit iets verkeerd deed, de hoofdpersoon. Met zijn vrouw Merel en hun achttienjarige zoon Bram leidt hij een aangenaam leven in Amsterdam-Zuid. Maar als hij onverwacht met vervroegd pensioen wordt gestuurd neemt zijn leven onvoorziene wendingen. In deze roman verweeft de auteur heden en verleden van zijn hoofdpersoon. Boek winnen? Ga naar www.foliaweb.nl.

FdR Roken

UB Openingstijden

Het is gedaan met het roken pal voor de hoofdingang van de faculteit. Sinds jaren was het volgens velen maar een vieze boel vlak voor de ingang. Wie naar binnen wilde moest zich een weg banen door rokende medestudenten, professoren en bewakers die steevast voor de deur stonden te paffen. Dat is voorbij: de rokers zijn verbannen naar een zonloos hoekje op de binnenplaats van de Oudemanhuispoort. Daar mogen ze onder een tentdoek een sigaretje, sigaartje of pijpje roken. Groenliefhebbers zullen minder blij zijn: voor de rokers werd een stuk tuin opgeofferd.

Er komen feestdagen aan en dat betekent dat de openingstijden van UvA-locaties anders zijn. In de dagen rond Koninginnedag en Hemelvaartsdag gelden aangepaste openingstijden in de bibliotheken en studiecentra van de UvA. De belangrijkste wijzigingen: op dinsdag 30 april zijn alle locaties gesloten; op maandag 29 april, woensdag 1 mei (Dag van de Arbeid), donderdag 9 mei (Hemelvaartsdag) en vrijdag 10 mei (verplichte sluitingsdag van UvA-locaties) zijn alleen de studiezalen in de UB Singel en het Bushuis open; de overige locaties zijn dicht.

Catering Duurzaamheid

FMG Vrijwilligers

De duurzaamheidscommissie Students for Sustainability Amsterdam (SFSA) wil samen met Facility Services en cateraar Eurest de catering van de UvA en HvA verduurzamen. Verduurzaming van de catering wordt ingevoerd op twee pilotlocaties, maar voordat het zover is wil SFSA de mening van medewerkers en studenten over catering en duurzaamheid horen. SFSA wil niet alleen een duurzamer productaanbod, maar ook een duurzamere bedrijfsvoering. Daarnaast wil men de cateringlocaties gebruiken voor lezingen over voedsel. Vul de enquête in op www.sfsa.nl.

Voor het congres Crisis and Contingency: States of (In)stability, een groot internationaal symposium van de afdelingen antropologie en sociologie, communicatiewetenschap, geschiedenis, geografie, planologie en urban studies, en politicologie is de organisatie op zoek naar zo’n 120 (master) studenten die bereid en beschikbaar zijn om hand- en spandiensten te verlenen zodat het wetenschappelijk evenement op rolletjes verloopt. Congresdatum: 25-27 juni. Check of je tijd en zin hebt en meld je aan. Info bij Sarah de Lange: [email protected].

FGw Jan

UvA Troonswisseling

Hanlo Essayprijs

Universiteitshoogleraar Louise Fresco en hoogleraar Joep Leerssen zijn met hun essaybundels Hamburgers in het paradijs respectievelijk Spiegelpaleis Europa genomineerd voor de Jan Hanlo Essayprijs 2013. De jury maakte een keuze uit ruim 110 essaybundels uit 2011 en 2012 en roemt de kwaliteit van de bundels. Zij liet haar waardering blijken door niet de gebruikelijke drie maar vijf bundels te nomineren. Naast de bundels van Fresco en Leerssen zijn dat bundels van Marja Pruis, Willem Schinkel en Peter Venmans. De uitreiking van de prijs is op 21 mei.

Liefhebbers van ceremonieel en heraldiek opgelet: eredoctoren André Kuipers (sinds 2013) en Herman Tjeenk Willink (sinds 2007) en universiteitshoogleraar Robbert Dijkgraaf krijgen een belangrijke rol bij de troonswisseling. Als ‘koning van wapenen’ begeleidt Kuipers de koning op weg van het Paleis op de Dam, waar de abdicatie plaatsvindt, naar de Nieuwe Kerk waar de koning wordt ingehuldigd. In het cortège draagt Tjeenk Willink de grondwet van het Paleis naar de Nieuwe Kerk. Dijkgraaf is heraut, in vroeger tijden een soort boodschapper van de koning.

FoliaMagazine

43

wasdom De universiteit als vijand Daan Heerma van Voss Leeftijd 27 (geboren op 20 januari 1986) Beroep Schrijver, interviewer en historicus Studie Geschiedenis, UvA Afgestudeerd 2011 Docent ‘Dirk Damsma, hij gaf een vak dat mij niet interesseerde, maar was zeker de belangrijkste docent die ik heb gehad omdat hij ook mentor was. Ik heb heel veel aan hem gehad. Zonder onze gesprekken zou ik al lang drie keer met mijn studie gestopt zijn.’ Locatie ‘Het Bungehuis, want daar woonde ik heel dichtbij.’ Café ‘Ik ging bijna nooit naar cafés.’ Afknapper ‘De UvA, in algemene zin. Het is een veelal nare organisatie, die er totaal niet op uit is om studenten te helpen. Zodra jij een dag te laat bent met iets inleveren, wordt er met morele verontwaardiging gereageerd en ondernemen ze stappen om je te straffen. Dit terwijl de UvA zelf ongestraft incompetent is en blijft. Volgens mij voelen ze geen enkele behoefte om dat te verbeteren.’

44

FoliaMagazine

stage Hij studeerde geschiedenis en werd schrijver, interviewer en historicus: Daan Heerma van Voss. tekst Julie de Graaf / foto Bob Bronshoff

‘N

adat ik van de middelbare school kwam, had ik het gevoel dat ik nog beschamend weinig van de wereld wist. Dat probleem wilde ik oplossen en daarom koos ik voor een studie geschiedenis. Toen ik net begon, was ik heel bang dat ik het allemaal niet zou halen. Ik zocht naar bevestiging en vroeg in de pauze van een van mijn eerste werkcolleges aan de docent wat ik moest voorbereiden voor het tentamen en wat nu precies de bedoeling was. In plaats van mij gerust te stellen, zei die docent: “Daar ga ik niet over. Ik ben een docent, geen welzijnswerker.” Dat incident, samen met het feit dat we aan het begin van werkelijk ieder nieuw vak te horen kregen dat we nu al achterliepen, zette de toon voor de rest van mijn studie. Mijn verlangen om kennis op te doen veranderde meteen. Ik dacht: ok, dit zijn de spelregels en dit is hoe het hier werkt. Ik nam me voor om zo goed mogelijk de regels te volgen en net zo lang te studeren tot ik van de UvA verlost was en de UvA van mij. Die mentaliteit gaf me een vijandbeeld: de universiteit, waar ik niet van wilde verliezen. Natuurlijk heb ik ook wel een paar heel leuke en goede docenten gehad. Zeker later in mijn studie leerde ik mensen kennen met wie ik goed kon opschieten en die ook wel iets in mij zagen, maar over het algemeen was mijn studententijd geen makkelijke tijd. Ik kwam af en toe op gesprek bij studieadviseur Dirk Damsma, en dan stortte ik in elkaar van ongeluk en angst. Hij probeerde mij tijdens zo’n gesprek gerust te stellen, zocht uit welke vakken ik nu moest volgen en

welke ik even kon laten schieten, en regelde iets met een docent als het even echt slecht met me ging. Hij gaf me een marge, en dat was precies wat ik nodig had. In Damsma vond ik iemand van de vijand die aan mijn kant stond. In het laatste jaar van mijn bachelor had ik alle vakken ruim binnen de tijd afgerond en had ik een paar weken over. Ik besloot om eens iets te schrijven volgens mijn eigen regels, in plaats van de academische regels waarbij alles volledig verantwoord moet worden en originaliteit als een hindernis wordt gezien. Ik begon aan een kort verhaal dat steeds langer werd en resulteerde in mijn debuutroman Een zondagsman. Na mijn bachelor ben ik een jaar gestopt met studeren. In dat jaar deed ik journalistieke projecten, las ik veel en probeerde ik de angst van de eerste drie jaar studeren uit mijn lichaam te krijgen. Hoewel studeren mij ongelukkig maakte, zou ik echt verloren hebben van de universiteit en van mijn angsten als ik mijn studie niet af zou hebben gemaakt. Daarom begon ik na dat jaar aan een master nieuwste geschiedenis. Die master duurde een jaar, maar ik smeerde het uit over twee omdat ik er inmiddels zo veel dingen naast deed dat het niet meer te combineren viel. Althans, ik had alles wel in een jaar kunnen halen, maar dan waren het zevens geworden in plaats van negens en dat is niet echt hoe ik werk. Hoewel ik propedeuse, bachelor en master cum laude afrondde, zie ik mijzelf niet als goede student. Een goede student is iemand die goede cijfers haalt én die er plezier in heeft. Dat had ik niet.’ yyy

Jeroen Versteijne (19) Studie Media, informatie & communicatie Stage Marketeer bij eFaqt Verdiensten 250 euro Beoordeling JJJJJ ‘Al vanaf moment één voel ik mij thuis in dit bedrijf. Er heerst een informele en gezellige sfeer en er is alle ruimte voor het inbrengen van mijn eigen ideeën. Ik had mij ingeschreven op stageplaza.nl en kwam eFaqt tegen. Ik heb meteen een brief gestuurd en na het sollicitatiegesprek kreeg ik een belletje met de mededeling dat het bedrijf graag met mij wilde samenwerken. eFaqt is een online studietool die studenten helpt om overzichtelijk te leren. Bijvoorbeeld met mindmaps en samenvattingen van andere studenten en we geven tips voor betere concentratie tijdens het studeren. Het is een jong bedrijf en zeker op het gebied van naamsbekendheid valt er nog veel te winnen. Daarom ben ik voornamelijk bezig met het organiseren van projecten en acties om het bedrijf meer in de spotlights te zetten. Zo werken we momenteel aan een studieruimte op de HvA waar studenten tijdens de tentamenperiode gratis kunnen eten en drinken. Verder ben ik druk met promotie via Twitter en Facebook. Mijn afstudeerprofiel is vooral gericht op marketing en deze stage past daar goed bij. Het is een tof bedrijf en als ik mij puur zou kunnen focussen op het bedenken, uitwerken en uitvoeren van marketingacties zou ik zo tekenen voor een baan. Alle collega’s zijn relaxed in de omgang en dat vind ik erg prettig. Ik hoef niet in driedelig grijs te verschijnen en kan gewoon lekker mezelf zijn. De gezamenlijke lunch en de wekelijkse borrel zijn voor mij ook pluspunten.’ yyy Mats van Soolingen

FoliaMagazine

45

FoliaMagazi ne weekblad

toehoorders

voor HvA

en UvA

nr. 28 24/04/201 3

cover Pascal Tieman De corresp ondent: thu is in het FOL_1317_#2.i

buitenland

ndd 1

22-04-13

Hoorcollege Mondialisering door Johan Post, donderdag 18 april, 11.00 uur, Oudemanhuispoort tekst en foto’s Hester Hinloopen Krullenbollen 6 zonnebrillen 4 Blote armen 8 Scrabblewoorden Staalmeesters, rocken, uv-stralen

D

e eerstejaars algemene sociale wetenschappen-studenten lopen opgewekt de zonnestralen uit, recht de collegezaal in. Het aangename lenteweer lijkt in eerste instantie de reden voor de geringe opkomst, maar bij navraag wordt duidelijk dat het college vandaag bestaat uit een film kijken die niet bijdraagt aan de te bestuderen tentamenstof. Post vraagt het publiek een keuze te maken uit de twee documentaires die op de sheets staan, waarna de meerderheid zijn hand opsteekt bij Stayin’ alive in Jo’burg: een documentaire over hoe de inwoners van Johannesburg de gevolgen van het WK voetbal 2010 ervaren. De film dient ter inspiratie voor het essay dat voor het vak mondialisering geschreven moet worden. Een kwartier nadat de documentaire is gestart, verschijnen plotseling de smartphones en laptops op tafel. Niet veel later wordt duidelijk waarom: de cijfers voor het vak wetenschapsfilosofie zijn zojuist gepubliceerd en nadat iemand dat door de zaal roept, verdwijnt de interesse in de documentaire als sneeuw voor de zon. Er wordt gelachen om een student die het heeft weten te presteren om een 1,1 te halen. Gelukkig lijkt hij er zelf ook niet zo mee te zitten en zegt met het volste vertrouwen de herkansing te gaan ‘rocken’. Inmiddels lijkt het publiek in de zaal te zijn verdeeld in twee kampen: degenen die nog altijd geboeid zijn door de film, en zij die het wel geloven, dat het niet altijd leuk is in Johannesburg. Deze laatste groep studenten begint zachtjes te praten over koude biertjes die op hen staan te wachten op een van de gezellige terrasjes rondom de Oudemanhuispoort. Zodra de aftiteling in beeld verschijnt, sluit Post het sluit het college af met de woorden ‘dit was het dan’. Direct laait de discussie tussen een aantal studenten op over waar de komende uren worden doorgebracht: in een park, op een terras of toch maar verstandig studeren in de UB? yyy

46

FoliaMagazine

Dylan Suijker

(20) algemene sociale wetenschappen ‘Ik ben zeer tevreden met mijn studiekeuze voor asw. Het is heel breed waardoor het voor mij ook interessant blijft. Jammer dat je er afgelopen dinsdag niet bij was, dat college was wel echt heel tof. De documentaire had ik thuis ook wel kunnen bekijken.’

Irene Denters

(21) algemene sociale wetenschappen ‘Het vak is zeer afwisselend. Ik denk niet dat ik de documentaire ga gebruiken bij het schrijven van mijn essay, ik wil het namelijk over kinderarbeid hebben. Maar ik vind het wel een goede manier om meer over het onderwerp te weten te komen. Wat meer praktisch.’

Niekus van Thiel

(20) algemene sociale wetenschappen ‘Mondialisering is normaal gesproken een fantastisch vak. Helaas zijn we vandaag uit bed gestapt om een documentaire te volgen. Erg interessant, dat zeker, maar liever had ik een topcollege van Sander Mensink gevolgd. Wat een held is dat!’

colofon

Weekblad voor de HvA en UvA Folia Magazine is in 2011 voortgekomen uit Folia (1948) en Havana (1996). Redactieadres Prins Hendrikkade 189b, 1011 TD Amsterdam, telefoon 020-5253981, e-mail: [email protected] Hoofdredacteur Jim Jansen Chef redactie Mirna van Dijk Art director Pascal Tieman Redactie (print/web) Marieke Buijs, Sandra Hazenberg, Luuk Heezen, Hester Hinloopen, Wim de Jong, Eva Rooijers, Gijs van der Sanden, Mats van Soolingen, Emilie Tondeur, Annemarie Vissers, Robrecht de Vocht, Clara van de Wiel, Dirk Wolthekker Aan dit nummer werkten mee Lucia Admiraal, Hadjar Benmiloud, Jan van Breda, Joost van den Broek, Bob Bronshoff, Fred van Diem, Robbert Dijkgraaf, Julie de Graaf, Marc Kolle, Denise van Leeuwen, Danny Schwarz, Catrien Spijkerman, Won Tuinema, Tjebbe Venema Eindredactie Harmen van der Meulen Correctie Wim de Jong, Harmen van der Meulen Opmaak Pascal Tieman, Carl Zevenboom Uitgever Stichting Folia Civitatis Redactieraad Wouter Breebaart, Simon Dikker Hupkes, Ilse Duijn, Jurriaan Gorter, Jaap Kooijman, Ronald Ockhuysen (voorzitter), Jean Tillie, Sebas Veeke Secretariaat Stephanie Gude (projectbegeleider) Zakelijke leiding Paul van de Water Drukker Roularta Printing, Roeselare België Advertenties Bureau van Vliet, Zandvoort, 023-5714745, [email protected] Voor advertenties binnen UvA en HvA: [email protected] Folia Magazine probeert altijd de rechthebbenden van fotomateriaal te contacteren. Bent u rechthebbende en hebben wij u niet kunnen bereiken? Mail dan naar [email protected].

16:52

(advertentie)

Cultureel Studentencentrum Nieuwe Achtergracht 170 Huur een repetitiestudio voor je eigen project, doe een cursus, bezoek een lezing of drink een drankje in het dagelijks geopende CREA Café. Als student kun je nergens in Amsterdam goedkoper en beter terecht dan bij CREA, hét cultureel studentencentrum van UvA en HvA.

wo 24 | 20.00 uur | lezing

The Brain Explained #4

What happens when the normal functioning of the brain breaks down and neural disease takes over? What do patients suffering from neural disease teach us about the resilience of our brain even when it seems to stop functioning normally? Spreaker Rick Helmich. CREA Theater | Free for students/ AUV pass, others E 5,- | No reservations

do 25, vr 26 | 19.00 uur | festival

Amsterdams Studenten Festival

Het Amsterdams Studenten Festival zit boordevol studententalent. Kijk naar optredens vol muziek, dans, theater en beeldende kunst. Rook een waterpijpje, maak je eigen suikerspin of volg een graffiti-workshop. Nog niet genoeg vermaak? Ga bodypainten, bezoek Carlo’s Karaoke Camping of kijk naar een van de gastoptredens van o.a. Peter Pannekoek, Thijs van Domburg en Rilan and the Bombardiers. CREA Theater en Muziekzaal | Studenten/ AUV pas E 5,-, overigen E 7,- | kaartverkoop: www.amsterdamsstudentenfestival.nl

Zomercursussen: schrijf je nu in!

Het nieuwe aanbod voor de CREA zomercursussen staat nu online. Nog geen zomerplannen? Kies uit een breed aanbod variërend van electronic music production tot klassiek ballet. Elk programma duurt een week. Naast je cursus volg je verschillende workshops en is er elke avond een andere activiteit, zoals film kijken of een cabaretvoorstelling. Meer info: www.crea.uva.nl/zomer.php

de lezer

In de rubriek ‘de lezer’ blikt wekelijks iemand terug op het vorige nummer. Wil jij diegene een keer zijn? Meld je dan aan via [email protected].

JUDITH BERENDSEN (25), WISKUNDE, Uva “Ik heb Folia Magazine een tijd lang helemaal niet gelezen, omdat ik het te plat vond. Inmiddels is het blad wel beter geworden, maar ik vind het nog steeds te “glossy”. Er staan bijvoorbeeld te veel foto’s en plaatjes in. Waarom moeten er bij “Overigens” zulke grote foto’s? Zonde van de ruimte. Ook mag het blad van mij meer inhoud en diepgang krijgen. Het artikel over het Zoölogisch Museum vond ik wel goed en informatief en “De Week” vond ik lekker kritisch geschreven. Met die columns kan ik weinig, die gaan niet echt ergens over. En bij de “Stage” vraag ik me af of die studenten wel echt durven te zeggen wat ze ervan vinden. Ze praten toch over potentiële toekomstige werkgevers. De opinie over de Docent van het Jaarverkiezing vond ik heel leuk om te lezen. “Toehoorders” vind ik een heel leuk concept, maar ik vind het jammer dat het vaak weinig over de inhoud van de colleges gaat. Wat maakt het uit hoeveel koffie er gedronken wordt? Ook vraag ik me soms af hoe onafhankelijk stukken geschreven worden. De stukken over onderzoek zijn vaak zo positief dat het meer lijkt op een soort verkapte reclame. Ik zou graag meer kritische stukken willen lezen. Bijvoorbeeld over het gebouwenbeleid van de UvA. Speculeert de UvA inderdaad met gebouwen? Duik daar eens in. Hoe zit dat? Tot slot zou Folia Magazine duurzamer kunnen. Minder gekleurde inkt naast de foto’s gebruiken en al helemaal niet het blad in plastic verpakken.’ yyy tekst en foto Robrecht de Vocht

deining ‘Ik was gewoon een straatjongen. Veel hangen, veel buiten, en altijd statiegeldflessen verzamelen, dan konden we 3es-cola kopen.’ Presentator aJOUaD EL MILOUDI vertelt over zijn jeugd in Amsterdam-Oost, in Het Parool.

kend.’ Voor bijzonder hoogleraar marktwerking & mededingingseconomie BaRBaRa BaaRSMa is er een manier om economische vraagstukken begrijpelijk te maken voor iedereen, in PS van de Week.

‘Het was ludiek bedoeld, maar ik kon niet bevroeden dat het zo’n hoge vlucht zou nemen.’ Culinair journaliste en columniste SYLVIa WITTEMaN over de petitie ‘Nee tegen het Koningslied’ die zij vrijdag startte, in de Volkskrant.

‘Zo lang de repetitie nog niet begint, pielen veel dansers met hun telefoon. Net als elke andere adolescent.’ Redacteur WaRD WijNDELTS kijkt mee bij de repetities voor de nieuwe voorstelling van het Nederlands Dans Theater 2, in nrc.next.

‘Ik moet in de arena kunnen staan en anders niets.’ Als advocaat BRaM MOSzKOWICz zijn werk als advocaat moet neerleggen, wil hij niet als juridisch adviseur actief blijven, in Het Parool.

Opvallende quotes uit de afgelopen week van (voor-

www.crea.uva.nl

‘Ik probeer boven de materie te staan en veel met voorbeelden te werken. Zo maak ik het aanspre-

malig) HvA’ers en UvA’ers. Iets leuks gezien, mail het naar [email protected].

FoliaMagazine

47

UvA-HvA team

DAm tot DAm loop 2013 op zondag 22 september 2013 doet het UvA-HvA team voor de vijfde keer mee met de Dam tot Damloop. We nemen zoals elk jaar deel aan de 16,1 km Recreatie Businessloop, en jij kan meedoen! De voordelen van meelopen met het UvA-HvA Damloopteam: • Het USC regelt je inschrijving • Zes gratis hardlooptrainingen • Trainingsschema’s in aanloop naar de Damloop • Een duurzaam en uniek hardloopshirt • Toegang tot onze VIP-tent met gratis consumpties • En bovenal is het natuurlijk ontzettend gezellig!

Kosten € 23,- voor studenten, € 35,- voor medewekers

Inschrijving en meer informatie www.usc.uva.nl/damloop

Folia