BELGIE-BELGIQUE P.B. P.P. ANTWERPEN X P409458 BG/9535
De Compostmeester
Vlaamse Compostorganisatie vzw
De Compostmeester verschijnt driemaandelijks: nr 54 • april - mei - juni 2010
Juni Compostmaand 2010 De activiteitenkalender op www.junicompostmaand.be telde 303 acties in 188 gemeenten. Al deze activiteiten krijgen een vermelding in De Zondag, de Streekkrant en Passe Partout in de edities van eind mei en half juni. Om de campagne nog meer aandacht te geven, verschijnt het campagnebeeld in Plus Magazine, Hobbytuin, Groen Magazine, Bloemen & Planten, KAV Vrouw & Wereld, Feeling wonen, Tuinen, De Raak, Kerk en leven, Pas uit, Primeur en Steps. Ook de locale pers zet de compostmeesters in de kijker. Zo verscheen er al een artikel over de Nijlense acties in juni en krijgen de compostmeesters van Limburg hun item op de Limburgse regionale televisiezender. Een fotoreportage zie je in het septembernummer.
Meer genieten in uw prachtige tuin! Plant uw tuin vol vrije tijd
Beste compostmeester De drukte in de burelen is afgenomen, de Floraliën en voorbereidingen Juni compost maand zijn achter de rug en maken plaats voor de gezellige buitendrukte in de tuinen en demoplaatsen. Tijd om Vlaanderen te doorkruisen en beelden over de acties in juni vast te leggen. Dat de compostmeester zijn enthousiasme niet binnen de grenzen kan houden, bewijst Els met haar bezoek aan Indonesië. Een artikel over de proef met bodembedekkers in Hof Ter Winkelen, geeft je wat meer achtergrondinformatie voor het thema ‘Plant uw tuin vol vrije tijd’ van Juni Compostmaand 2010. Verder nog een fotoreportage van de Floraliën en compostmeesters aan de slag. Veel leesgenot Elfriede Anthonissen Gerrit Van Dale Kristof Van Stichelen Cel Thuiscomposteren en Kringlooptuinieren
Afgiftekantoor: ANTWERPEN X Afzenderadres: Vlaco vzw Kan. De Deckerstraat 37, 2800 Mechelen
info kort De nieuwe Vlaco-kringloopposters zijn er. Bestel ze nu! De nieuwe Vlaco-brochures en –folders hebben via de Gentse Floraliën ondertussen reeds een aanzienlijk publiek bereikt, én weten te bekoren. Over enkele weken zal dit nieuwe infomateriaal opnieuw overal te lande ‘opduiken’ tijdens de vele Juni Compostmaand-activiteiten. Iedereen die onze infostand op de Floralideeën (Gentse Floraliën 2010) bezocht, weet dat we naast de brochures en folders ook leuke, nieuwe, informatieve Vlaco-posters maakten. We kregen letterlijk van honderden mensen de vraag ‘of deze mooie posters konden aangekocht worden’. De 5 posters waarover het hier gaat hebben betrekking op het ‘Thuiscomposteren en Kringlooptuinieren’, en omvatten de volgende thema’s: • Poster 1 (Thuiscomposteren): wat is compost, wat is composteerbaar, hoe verloopt de compostering, en welke composteersystemen (bak of vat) gebruik je best? Deze poster is een bundeling van de drie oude posters: 1. Kies het composteersysteem, 3. Afbraakorganismen - compostbakken, 4. compostvat. • Poster 2 (Grasbeheer): een gazon betekent niet alleen maaien, maar er zijn ook heel wat andere grasbeheermogelijkheden (hooiland, bollengrasland, mulchmaaien, traaggroeiend gras inzaaien …)? • Poster 3 (Snoeihoutbeheer): gelaagdheid en plantafstanden spelen een belangrijke rol in het tuinonderhoud. Snoeihout kan je versnipperen, maar je kan er ook heel functioneel (composteren, als mulch gebruiken) of creatief mee omgaan (snipperwanden, plantvakken, takkenrillen, vlechtwerken …). • Poster 4 (Vaste planten): ook vaste planten en bodembedekkers zijn essentiële onderdelen van een kringlooptuin. Maar hoe kies je deze planten, hoe plant je ze aan en hoe onderhoud je ze? • Poster 5 (Compostgebruik): wat is compost, en hoe en wanneer gebruik je compost in de kringlooptuin?
Snoeihout in de kringlooptuin
Grasbeheer in de kringlooptuin
De haag, de bomen, de struiken: zij vormen uw tuinkader. Ze leveren ieder jaar een flinke portie snoeihout. Snoeihout is een waardevolle bouwsteen voor uw kringlooptuin.
Het gazon: niet weg te denken uit de Vlaamse tuinen. Op adem komen, rusten, ravotten, verpozen, genieten, lezen, feesten, gezellig samen zijn …; het gazon is hiertoe de uitgelezen plek. Een mooi gazon: de trots van uw tuin, maar…
Het kan écht anders. We geven u graag enkele kringlooptips:
Bollengrasland: Een gazon vol bloembollen, een voorjaar vol bloemenpracht; nauwelijks tuinresten en tuinwerk.
Onderhoud gazon: Gebruik traagwerkende organische meststoffen met laag stikstofgehalte. Strooi 3 tot 4 l compost per m² (= laagje van 0,5 cm) in het najaar over het gazon.
Maaihoogte: Vuistregel: maai 1/3 (max. 1/2) van de lengte af en niet korter dan 4 cm. Mulchmaaien: Een mulchmaaier versnippert gemaaide sprietjes en blaast deze opnieuw tussen de grasmat. Het maaisel verteert, voedingsstoffen blijven ter plaatse. Dankzij mulchmaaien kunt u vervilting tegengaan.
Mulchen: Beschermt de bodem tegen slagregen, zonnestralen en uitdrogende wind.
Snoeien doet groeien: Hoe dieper u terugsnoeit, hoe meer de plant nadien groeit. Snoei in de winter om de vorm te corrigeren, pas in de zomer onderhoudssnoei toe. Bladhoudende hagen snoeit u best in de zomer. Snoeien vraagt kennis! Raadpleeg een goed boek.
• Mengsel van groen materiaal (stikstofrijke, vochtige, zachte en voedselrijke tuin- en keukenresten) en bruin materiaal (koolstofrijke, droge, stugge, grove tuinresten) • Een goede verhouding van lucht, vocht en voeding.
Het compostvat
2
NIET • gekookt voedsel • saus, vet en olie • resten met dierlijk materiaal zoals: • beenderen • vleesresten • kattenbakvulling • aarde, grond, (hout)as, kalk • stof van de stofzuiger • uitwerpselen van vleeseters
Hoe lang duurt het volledige composteerproces? Na 6 tot 9 maand is uw compost klaar. Gebruik uw compost en sluit de kringloop.
De compostbak Plaatsen: Op een niet-verharde, goed bereikbare plek, niet te ver van de keukendeur.
Plaatsen: Drie compostbakken naast elkaar, met een verwijderbare voorzijde en voldoende werkruimte voor uzelf.
Opstarten: Een dikke laag structuurmateriaal onder in het vat.
Opstarten: Vers tuin- en keukenafval, brengt u naar bak 1.
Vullen: Regelmatig aanvullen met composteerbaar materiaal. Zorg voor afwisseling tussen ‘bruin’ en ‘groen’.
Vullen: Bak 1 vol? Verwijder voorzijde, krab het materiaal los, controleer (en wijzig indien nodig) de vochtigheid en schep alles in bak 2.
In werking: Met de beluchtingsstok maakt u wekelijks luchtkokertjes in het composterend materiaal.
Oogsten: Voor luchtige, rijpe compost is een tweede omzetting (van bak 2 naar bak 3) nodig. Vervolgens kunt u de compost gebruiken in bv. moes-, sierof fruittuin.
Oogsten: Vat vol? Vat lang niet geleegd? Til de romp op, schep de bovenste onvolledig verteerde lagen opzij, en oogst de compost onderaan. De rest, doet u terug in het vat, en u begint opnieuw.
Tip: bakken 2 en 3 voorziet u van een dakje.
Meer weten over thuiscomposteren in de kringlooptuin? Surf naar www.vlaco.be voor folders en brochures
De posters zijn B1-formaat (70x100cm), ogen fris en zijn in de vernieuwde eigentijdse Vlaco-huisstijl, zijn regen-, wind- en zonbestendig, en hebben een harde achtergrond. Deze posters zijn volwaardige vervangers van de vroegere posters op plaat, en vormen een belangrijk informatie-hulpmiddel voor je lokale compost-demoplaats of kringloop-bezoekerslocatie. Alleen de poster ‘Kippen brengen leven in je tuin’ zullen we nog in een nieuw kleedje steken. De kostprijs bedraagt ongeveer (afhankelijk van de oplage) 75 euro per stuk, verzendingskosten niet inbegrepen. We bieden ook de mogelijkheid aan om oprolbare posters (zelfde formaat, gelamineerd papier, kleur, laserprints, hoogwaardige kwaliteit en weerbestendig) aan te kopen. Deze kosten ongeveer (afhankelijk van de oplage) 35 euro per stuk, verzendingskosten niet inbegrepen. De posters zijn vanaf vandaag tot en met 20 juli 2010 te bestellen via mail naar
[email protected], met vermelding van de naam van de poster, de kwaliteit (hard of oprolbaar) en het aantal exemplaren per poster. Vaste planten in de kringlooptuin
Composteren: De snippers die uw hakselaar produceert, kunt u composteren. Snippers zijn prima ‘bruin’ materiaal.
Omgeving: Kies in functie van de specifieke omstandigheden van de finale standplaats - en niet omgekeerd.
Mulchen: Het bedekt houden van de bodem met een laag organisch materiaal, net als in de natuur. Mulchen beschermt de bodem tegen slagregen, zonnestralen en uitdrogende wind. Houtsnippers zijn ideaal om tuinpaadjes mee aan te leggen.
Hoogte: Lage bodembedekkers zijn een mooi gazonalternatief.
Bodembedekkers: Vergen minder onderhoud en leveren minder tuinresten op.
Freeswals Een freeswals nijpt kleine stukjes snoeihout af. Geschikt voor houtige tuinresten, zoals twijgen en takken, meestal tot 4 cm dik. Kleine stukjes kunnen gebruikt worden als bodembedekking, in de snipperwand of om te composteren.
Turbine-snijsysteem Een ‘cilinder’ waaraan aan de buitenzijde messen zitten, draait en snijdt het materiaal in kleine stukjes. Deze hakselaars verwerken niet al te zware takken en ook kruidige resten. De stukjes vergaan vrij snel en zijn voor heel wat tuindoeleinden geschikt.
VLACO-COMPOST
Lichtinval: Meestal een uitgesproken voorkeur voor schaduw, halfschaduw of zon. Groei, bloei en bladkleur kunnen erg verschillen naargelang de standplaats.
Blad: Bladhoudende planten bedekken de bodem en remmen onkruidgroei, bladverliezende planten geven daarbij ook een natuurlijke mulchlaag.
Bodem: Voor ieder bodemtype zijn er mooie soorten. Wortel: Een gezonde, krachtige wortel is bij aankoop belangrijker dan veel blad. Ruimte: Hoe dichter u plant, des te sneller de bodem dichtgroeit; hoe meer open u plant, des te minder onderhoudsresten. Kies de gulden middenweg!
BRENGT NIEUW LEVEN IN DE KRINGLOOPTUIN Wat is Vlaco-compost?
Wat doet Vlaco-compost?
Compost is een donkerbruin, zwart kruimelachtig materiaal. Het bestaat uit plantaardige resten (bvb groenten, fruitschillen, grasmaaisel, bladeren, snoeihout, …) die door micro-organismen bijna tot humus zijn afgebroken.
Een gezonde bodem bevat veel organische stof. Organische stof maakt de bodem vruchtbaar en verhoogt de bodemcapaciteit voor water en voedingstoffen. Vlacocompost bevat gegarandeerd min. 16 % organische stof.
Vlaco-compost verbetert: • • • • • •
Hou bij aanplant en onderhoud rekening met: Compost gebruiken: Maak de grond diep los, verwijder wortelonkruiden, gebruik 20 l/m² compost. Compost verbetert bodemstructuur, stimuleert bodemleven, houdt het bodemvocht beter vast, en levert de voedingsstoffen pas wanneer de plant ze écht nodig heeft.
Onkruid: Vaste planten belemmeren na enkele jaren met hun bladeren de onkruidgroei. Schoffel in tussentijd de onkruidplantjes weg.
Vlaco-compost is: • een bodemverbeteraar, rijk aan stabiele organische stof • een gehygiëniseerd product, 100 % vrij van onkruidzaden en ziektekiemen • 100 % natuurlijk
Juiste plantmoment: Van september tot april. Zorg dat de wortelkluit voldoende nat is. Plant niet te diep. Druk de grond aan met de hand. Geef in het begin 1 keer per dag voldoende water.
Groencompost is gecomposteerd groenafval uit tuinen en openbaar groen. groencompost is minder rijk aan voedingsstoffen door het hogere aandeel houtachtig materiaal.
▶ Draaiende messen Een snel draaiende set van messen snijdt het materiaal in kleine stukjes. Deze hakselaars verwerken ook zachte kruidige resten. De meestal heel kleine stukjes vergaan snel en zijn vooral geschikt om te composteren.
Traaggroeiend gras: De hoeveelheid maaisel vermindert met de helft.
Surf naar www.vlaco.be voor folders en brochures
• fruit- en groenteresten • koffiedik en filterzakjes • theeblaadjes en -zakjes • noten en doppen • tuin- en snijbloemen • haagscheersel • grasmaaisel (beperkt) • bladeren en naalden • uitwerpselen van planteneters
Hou bij aanbod en keuze rekening met:
Kringloopcreaties: Er zijn heel wat creaties met snoeihoutresten te bedenken: takkenrillen, vlechtwerken, verhoogde plantvakken, tuinafscheidingen, wiglo’s, boomschijfpaden, zitbanken … Laat uw creativiteit de vrije loop.
Hakbijl-mechanisme Met kleine “bijltjes” worden stukjes van het materiaal afgeslagen. Deze hakselaars kunnen de meeste tuinresten aan. Langere stukken zijn het resultaat. Deze kunnen gebruikt worden als bodembedekking, in de snipperwand of om te composteren.
Meer weten over grasbeheer in de kringlooptuin?
WEL
Groei: Sommige vaste planten breiden uit via lange kruipende stengels, andere via ‘matten’ of met ondergrondse uitlopers.
Hakselen: Wie geregeld snoeihout heeft, kan investeren in een hakselaar. Kies een snijmechanisme aangepast aan uw type snoeihout.
Minder begieten: Stimuleert de wortels om op zoek te gaan naar water.
Wat kunt u composteren en wat niet?
Wat hebt u nodig om te composteren?
Ruimte geven: Een struik of boom die zich volledig kan ontplooien vraagt minder snoeiwerk.
Composteren: Grasmaaisel verteert snel. Voorkom geurhinder: meng grasmaaisel met droog structuurmateriaal (houtsnippers, takjes, bladeren …)
Bloemenweide: Doorlevende bloeiende planten, vooral geschikt voor schrale grond. Een bloemenweide vraagt jaarlijks slechts een of twee maaibeurten.
Micro-organismen en kleine ongewervelden zetten keuken- en tuinresten om in een humus- en voedselrijk product.
Als kringlooptuinier houdt u best rekening met:
Fijne takjes en haagscheersel: Houden de compostering luchtig. Verklein eventueel met snoeischaar of grasmaaier. Gazonaanleg: Verbeter de bodem met compost. Werk bij de aanleg 35 tot 45 l compost per m², 10 tot 30 cm diep in.
Wat is composteren?
Vaste planten moeten niet ieder jaar aangeplant worden en maken jaarlijks een hele kringloop van groeien, bloeien en afsterven door. Vaste planten zijn geliefd bij tuinliefhebbers. Maar vaste planten hebben zo hun specifieke eisen …
veel werk en plantenresten.
Laat het gras uitgroeien tot hooilandje. Een hooiland vraagt jaarlijks slechts twee maaibeurten; een permanent kortgemaaide strook doorheen het hooiland kan als pad fungeren.
Thuiscomposteren in de kringlooptuin Er zijn duizend en één methodes te bedenken om keuken- en tuinafval in de tuin te verwerken. Thuiscomposteren is er een van. Een compostvat of een compostbak in de tuin levert u waardevolle compost op ...
Meer weten over snoeihoutbeheer in de kringlooptuin? Surf naar www.vlaco.be voor folders en brochures
Onderhoud: Ruim de bladeren en andere plantenresten niet (meteen) op. Droge stengels en vruchten hebben, ook in herfst of winter, hun nut (vogelvoedsel, insectenschuilplaats, gewoon mooi …)
Welke vaste plant kiest u als kringlooptuinier?
Surf naar www.vlaco.be voor folders en brochures.
De Compostmeester nr 54 • april - mei - juni 2010
Composteren: De zachte bladeren en de stevige bloemstengels zijn resp. ‘groen’ en ‘bruin’ materiaal voor uw compost. En met rijpe compost kunt u opnieuw aan de slag. Zo is de kringloop rond.
de bodemstructuur de waterhuishouding de ziekteresistentie de bruikbare basisbemesting het bodemleven het aanslaan van nieuwe planten
Vlaco-compost is milieuvriendelijk Compost is een recyclageproduct van gften groenafval dat uit de omliggende regio wordt aangevoerd. Ook de compostverkoop gebeurt in dezelfde regio. Compost ontstaat uit een natuurlijk proces. Compost is namelijk een secundaire grondstof die u ter vervanging van een primaire grondstof als turf gebruikt. Vlaco vzw streeft naar een compostering en compostgebruik met een kleine ecologische voetafdruk.
Gft-compost is gecomposteerd keuken- en tuinafval. gft-compost heeft een hoger zoutgehalte en bevat meer voedingsstoffen dan groencompost.
▶
Wilt u meer? Smaken de composttips naar meer? Surf dan naar www.vlaco.be en download daar onze informatiebrochures. Per post laten opsturen kan natuurlijk ook.
Hoe gebruikt u Vlaco-compost? Bomen en struiken Vul de plantput op met een mengsel van 20 % compost en 80 % grond. Strooi jaarlijks 2 cm compost onder de boomkruin of plant. Bloemperken Werk bij éénjarigen 5 l/m² goed in de grond. Gebruik 20 l/m² voor meerjarigen. Strooi jaarlijks 2 cm compost tussen de bloemen. Gazon Werk 45 l/m² (groencompost) of 35 l/m² (gft-compost) tot 15-20 cm diep in de grond. Strooi in het najaar 0,5 cm fijne groencompost over het bestaande gazon. Gftcompost mengt u eerst met zand. Moestuin Werk 20 l/m² (groencompost) of 15 l/m² (gft-compost) tot 15-20 cm diep in de grond. Niet elke teelt heeft evenveel compost nodig. Dek de bodem af met 0,5 cm compost. Fruittuin Werk 5 l/m² (éénjarigen) of 20 l/m² (meerjarigen) tot 15-20 cm diep in de grond. Vul de plantput op met een mengsel van 20 % compost en 80 % grond. Strooi 2 cm compost tussen de fruitplanten. Grondwerken Werk 35 l/m² (groencompost) of 25 l/m² (gft-compost) tot 15-20 cm diep in de grond. Zuurminnende planten Zuurminnende planten hebben naast een zure ook een luchtige bodem vol leven nodig. De grovere structuur van compost zorgt hiervoor. Meng daarom 20 % compost met de turf. De compost voorkomt dat zuurminnende planten uitdrogen en houdt de bodem gezond. Gebruik 30-50 l/m² van dit mengsel oppervlakkig.Bij grotere planten mengt u 20 % van het mengsel in het plantgat.
Composteren internationaal Vlaamse Compostorganisatie vzw
Composteren in Lombok (Indonesië) Wat doe je als gedreven compostmeester, wanneer je slechts voor een paar uurtjes naar Lombok (Indonesië) moet om enkele administratieve formaliteiten af te handelen, en het niet kan of wil aanvaarden dat deze verre trip zo een reusachtige ecologische voetafdruk oplevert? Dan compenseer je toch gewoon die voetafdruk, door meerdere weken (i.p.v. enkele uren) ter plaatse te blijven en er en passant (thuis)composteerprojecten uit de grond te stampen. Dat is precies wat de Dilbeekse compostmeester Els Houttave trachtte te doen. Els woonde in de jaren ’80 een 7-tal jaar in Maleisië. Net als in Maleisië spreekt men in Lombok een variant van het Indonesisch, een taal die Els goed machtig is. Els heeft in al die jaren waarin ze contact hield met Indonesië kunnen vaststellen dat de afvalproblematiek in het land immense vormen aanneemt. Haar composteerkennis koppelen aan deze afvalproblematiek, daarin zag Els een mooie uitdaging. In overleg met de eigenaar van het Holiday Resort-hotel waar ze verbleef, kon ze in het hotel een infoavond over thuiscomposteren organiseren. Ze nodigde hiervoor telefonisch een hele reeks mensen uit, en probeerde hen warm te maken voor deze ‘nieuwe’ technieken. In totaal daagde er één geïnteresseerde op, een ingeweken Australiër die zelf al enkele tientallen jaren iets aan de lokale afvalproblemen wilde doen. Niet echt een succes? Deze ene man had nu nét de hulp nodig van Els. Een Franse ondernemer die in Lombok een Waste Management Plant uit de grond wilde stampen, had aan de Australiër gevraagd om een uitgebreid vergunningsaanvraagdossier van het Frans naar het Indonesisch te vertalen. Maar Frans verstond de Australiër niet. Alleen Els kon de vertaling van Frans naar Indonesisch realiseren. Wat ze met zeer veel plezier deed … In die enkele weken waarin ze ter plaatse verbleef, legde ze contacten met de tuinmannen van het Holiday Resort. De vele kubieke meters tuinresten die de tuinmannen jaar in jaar uit verzamelen, stockeren ze traditioneel in diepe putten, ze mengen de resten met zand en laten dat allemaal lange tijd rijpen, tot ze het opnieuw kunnen uitgraven en gebruiken in de hoteltuin. Stapje voor stapje slaagde Els er in om de tuinmedewerkers duidelijk te maken dat hun methode toch wel heel erg omslachtig is. Hadden ze al eens overwogen om het anders te doen? Els vertelde hen dat er in haar land arbeidsarm wordt gecomposteerd, zonder grond bij te mengen, ‘bovengronds’, in bakken. Dàt wilden ze wel eens zien! Van het één kwam het ander. Met oude deuren, stevige bamboepalen en de bladeren van kokospalm maakten ze een reeks bakken van 2 m op 2 m. Hierin mengden ze de tuinresten bestaande uit lang gras, verse bananenbladeren en droge bladeren van andere bomen. Mede dankzij de hoge luchtvochtigheid en de relatief hoge omgevingstemperaturen was de compost na één maal keren en goed drie maanden wachten al klaar. Dat hadden ze nog nooit gezien. De tuinmannen van het Holiday Resort waren overtuigd. Ze zouden het in het vervolg op Els’ manier doen …
Ondertussen is Els al een tweede keer ter plaatse geweest en sijpelt haar composteermethode langzaam door naar de lokale gemeenschappen in de buurt. In september reist Els voor de derde maal naar Lombok. Dan zal er verder onderhandeld worden inzake de Waste Management Plant en kan er een contract afgesloten worden. Vervolgens is de weg vrij om de nodige vergunningen in orde te brengen, kan de Waste Management Plant worden opgestart en zal de Franse uitbater de lokale werknemers (opnieuw aan de hand van vertalingen van Els) verder informeren en opleiden in de werking van de Plant en de ophaling en sortering van de afvalstoffen op Lombok. Deze afvalplannen worden volop gesteund en mee geïmplementeerd door de lokale overheid, die op die manier definitief komaf wil maken met de lokale afval- en gigantische zwerfvuilproblemen. Welke taken heeft Els Houttave dan nog? Zij zal – als alles loopt zoals gepland – persoonlijk instaan voor het informeren van de lokale bevolking inzake sorteren en composteren. Vooral de verre uithoeken van het eiland, waar geen huis-aan-huisophaling realiseerbaar is, krijgen hierbij de nodige aandacht. We wensen Els alle succes toe. Hoe het project de komende maanden en jaren evolueert, lees je ongetwijfeld in één van de volgende edities van ‘De Compostmeester’.
De Compostmeester nr 54 • april - mei - juni 2010
3
Gentse Floraliën en Floralideeën Een korte terugblik Eind april eindigden de Gentse Floraliën 2010: 10 dagen lang konden de ruim 300.000 bezoekers in de zeven ‘paleizen’ van Flanders Expo genieten van dit vermaarde en wereldberoemde tuin- en bloemenevenement. Dit jaar kon ook Vlaco vzw aan de Floraliën deelnemen. Groenauteur Ivo Pauwels bracht ons in contact met de Floraliën, en zo groeide het plan om een heuse kringlooptuin (van om en bij 300 m²) aan te leggen en tevens deel te nemen aan de parallelle infobeurs (Floralideeën). Van het één kwam het ander …. De Gentse Floraliën kozen dit jaar voor vernieuwing. Naast de weelderige bloemenpracht van siertelers, gerenommeerde tuinarchitecten en internationale floristen, kreeg ook het alternatieve tuingebeuren een plaats in de hallen van Flanders Expo. Zo kon Vlaco vzw aan de 300.000 passanten tonen hoe een kringlooptuin er kan uitzien; elk stukje van onze Floraliënkringlooptuin onthulde een kringlooptechniek, al sprong de kronkelende en slingerende snipperwand natuurlijk wel in het oog, Alles wat er in onze kringlooptuin te zien was, kon opnieuw worden gebruikt: plantvakken van snoeihout, stammetjes en stenen, houtsteunen voor bessenstruiken, creatief gebruik van bladresten en houtsnippers, een tuinpad bedekt met de snippers van wortelhout, vaste planten in de border, een bloembollengrasland, compost die ligt te rijpen in een drietal compostbakken, een gemengde haag … Dankzij de bereidwillige medewerking van vele tientallen compostmeesters slaagden we er in om van deze uitdaging een succesvol evenement te maken. De kringlooptuin die we realiseerden was gewoonweg een pareltje, daar was iedereen het over eens. Op de Floralideeën konden we bovendien een mooie grote stand inrichten, die we ook nog eens 10 dagen lang goed en intens bemanden. Opnieuw mede dankzij de onvoorwaardelijke inzet van onze gedreven compostmeesters, lesgevers en compostproducenten. Aan ieder die ons heeft geholpen en bijgestaan, een welgemeend hartelijk dank. De fijne samenwerking deed ons enorm deugd. Graag willen we hier in het bijzonder onze tuinarchitect Wim Collet (www.natuurlijktuinieren.be), en tuinaannemers Advance Greencare (www.groepadvance.be) en De Groene Klusser (www. degroeneklusser.be) bedanken voor hun gedrevenheid en inzet. De Floraliën zijn zowel voor Vlaco vzw als haar leden, een belangrijke opstap om de kringloopprincipes in Vlaanderen verder ingang te doen vinden. Met vernieuwde moed gaan we voort op de ingeslagen weg. Aan de hand van een reeks sfeerfoto’s laten we je nog even mee genieten van onze Floraliën-belevenissen. Wie nog wil nagenieten van onze dag-na-dag-belevenissen kan surfen naar www.bloggen.be/vlacovzw.
4
De Compostmeester nr 54 • april - mei - juni 2010
Grond, grondiger, gegrond Composteren tot … “niets”: de Biopod Saprotrofen is de verzamelnaam voor alle organismen die zich voeden met dood of rottend materiaal. Typische voorbeelden zijn bv. regenwormen, miljoenpoten, sommige insectenlarven … Composteren is bijvoorbeeld zo een omzetting van organische resten door saprotrofen. De Zwarte wapenvlieg, Hermetia illucens L., inzetten voor het omzetten van organisch materiaal is een innovatieve techniek die nog enigszins in zijn kinderschoenen staat. We gaan er even dieper op in. Enkele weken geleden belde Filip De Block van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuur wetenschappen (KBIN) ons op. Filip werkt er als entomoloog - insectenkundige zeg maar - en is er verantwoordelijk voor de uitgebreide collectie levende insecten (kevers, vliesvleugeligen, sprinkhanen …) en andere geleedpotigen (spinnen, pissebedden …) die in de terraria aan de KBINbezoekers getoond worden. Hij wilde ons dit – op vlak van thuiscomposteren – mogelijk zeer interessant beestje, met de naam Zwarte wapenvlieg, laten zien. Wij daar dus naartoe … In zijn collectie bevindt zich deze zwarte vliegensoort van een dikke centimeter lang die een beetje lijkt op een solitaire bij. De volwassen vliegen zijn geheel ongevaarlijk, eten niet of steken niet, ze drinken alleen af en toe wat, leven ongeveer één week, en moeten in die ene week dus paren en eitjes leggen. Paren doen ze alleen bij natuurlicht – dus niet bij TLverlichting – en pas bij een minimum-temperatuur van 26 °C. Ze leggen hun eitjes op verdoken plekken. Na 4 dagen komen uit die eitjes larven. Niet zo maar larven, maar kleine monstertjes met een stevig chitinepantser, wraatzuchten pur sang, beestjes die de extreemste situaties aankunnen (koude, warmte, voedseltekort …). Alles wat organisch is, peuzelen ze – letterlijk – in enkele uren tijd op. Zo gaat momenteel dagelijks een viertal kg gekookte resten uit de KBIN-keuken richting wapenvliegen, en die eten dat op één dag tijd allemaal op, een kleine hoeveelheid ‘compost’ achterlatend. Na een larvale cyclus van ongeveer veertien dagen – maar als je hen extra weinig eten geeft, kunnen ze dat stadium gerust een half jaartje rekken – veranderen ze in zogenaamde pre-poppen. Deze pre-poppen eten niet meer, maar hebben een klein haakje op de kop waarmee ze naar boven proberen klauteren. Als dat gelukt is, verpoppen ze en enkele dagen later verschijnen de eerste echte wapenvliegen. En zo is de cyclus rond. In diverse ontwikkelingslanden zou deze vliegensoort wel eens goed van pas kunnen komen. Deze landen
Vlaamse Compostorganisatie vzw
zamelen immers meer dan de helft van de vaste afvalstoffen nooit in. Afval wordt er in veel gevallen gedumpt, willekeurig in straten, tussen huizen, in beken en rivieren … Organische resten beslaan in de meeste gevallen 50 % van deze vaste afvalstoffen. Dit organisch materiaal bestaat uit plantenresten, menselijke en dierlijke uitwerpselen. Het ongeordend stockeren van deze reststoffen draagt bij tot overstromingen, creëert broedplaatsen voor ziekten en zorgt voor veel geuroverlast. De behandeling en (snelle) omzetting van deze organische resten door de larven van de Zwarte wapenvliegen, zou kunnen bijdragen tot 1) een verbetering van de volksgezondheid en de lokale hygiëne en 2) de productie van compost die dan weer kan gebruikt worden om de lokale, soms zieltogende bodemkwaliteit en –vruchtbaarheid te verbeteren. Aan diverse universiteiten (o.a. in de Verenigde Staten, Oostenrijk …) wordt momenteel onderzocht wat de meest efficiënte manier is om deze vliegensoort in te schakelen bij het oplossen van het organisch afvalprobleem in tropische landen. Wat heeft dit nu te maken met thuiscomposteren en kringlooptuinieren? Vooral voor mensen die veel (tuin- en) keukenresten hebben, maar geen of nauwelijks een tuin waarin ze de geproduceerde compost kunnen gebruiken, zou deze Zwarte wapenvlieg misschien een uitweg kunnen bieden. Op de Amerikaanse markt wordt momenteel de zgn. Biopod verdeeld. De Biopod is een soort grote emmer waarin de wapenvlieglarven zich te goed doen aan het voedsel. Aan de grote emmer is een kleine emmer vastgemaakt waar de pre-poppen naartoe kruipen om tot vlieg te transformeren. Deze pre-poppen zijn door hun groot vet- en eiwitgehalte ideaal voedsel voor pluimvee. Het chitinepantser maakt hen echter niet verteerbaar door zoogdieren. Er zijn momenteel al tal van internetfora actief die specifiek over de Biopod handelen. Op basis van die fora zou de Biopod prima werk leveren. ‘Enig’ probleempje in onze West-Europese omstandigheden is het aanzetten van de vliegen tot eileg. Dit dient te gebeuren in een gesloten terrarium, waarin de temperatuur minstens één dag boven de 26 °C uitkomt. Eens de eitjes er zijn, kunnen de eitjes naar de Biopod, komen er larven uit die zich vol vreten en die je in de pre-popfase aan je pluimvee kwijt kunt. Heb je zin om het uit te testen? Laat het ons zeker weten, op
[email protected]. Wij brengen je met de juiste mensen in contact.
De Compostmeester nr 54 • april - mei - juni 2010
5
Grond, grondiger, gegrond Demonstratieproef Bodembedekkers Bodembedekkende vaste planten In 2008 vroeg Vlaco vzw aan het Comité Jean Pain vzw om in het bezoekerscentrum Hof ter Winkelen in Londerzeel een aantal demonstratieproeven aan te leggen rond kringlooptuinieren. De proeven hebben een dubbel doel. Enerzijds willen we nagaan in hoeverre bepaalde technieken inderdaad ‘afval’ beperken en tijd besparen maar tegelijk hoe ze de tuin mooier en rijker maken. Er wordt voor iedere techniek gemeten – want meten is weten – en gerekend wat de meerwaarde is. Anderzijds kan de bezoeker van het Hof ter Winkelen de resultaten zelf vaststellen. Vier thema’s komen in de proef aan bod: mulchen, bodembedekkers, grasbeheer en hagen. In dit artikel, dat verschijnt tijdens Juni Compostmaand, komt de proef met de bodembedekkers aan bod.
Alle plantgoed werd aangekocht bij bvba Jan Spruyt - Van der Jeugd en geplant op 22 mei 2009. Na het planten werd onmiddellijk gegoten. Het was het begin van een lange, droge zomer, maar de planten ondervonden hiervan weinig hinder. De humusrijke en dus vochthoudende grond in het Hof ter Winkelen heeft daar ongetwijfeld mee te maken. Meer belagend voor de planten was het onkruid. De onkruiddruk was erg ongelijk verdeeld over de 20 percelen en vooral afhankelijk van wat er de voorbije jaren groeide. Het was daarom niet zinvol om het wieden te chronometreren en de hoeveelheid onkruid te wegen voor iedere perceel afzonderlijk. Bij de bespreking van de 20 percelen voegen we wel commentaar toe met betrekking tot dit aspect.
Plantenkeuze Er werd heel wat tijd besteed aan het opstellen van de plantlijst. Uit het grote assortiment bodembedekkers dat de kwekers aanbieden, maakten we een selectie van tien zonneminnende en tien schaduwminnende soorten. Daarbij streefden we naar variatie in planthoogte en groeikracht, in bloemkleur en bloeitijdstip, in bladvorm en –kleur.
Aanplant en onderhoud In het najaar van 2008 en het voorjaar van 2009 werden 20 percelen klaargelegd en onkruidvrij gehouden. Voor de zonminnende bodembedekkers werden 10 perceeltjes aangelegd van 2 m² (2 x 1 m). De schaduwminnende bodembedekkers kregen iets meer plaats (2,5 m²) op min of meer driehoekige perceeltjes. Voor de plantdichtheid (het aantal planten per m²) volgden we de cijfers opgegeven door de kweker.
Zonminnende soorten Groeiwijze: Z: Zodevormend, de wortels maken ondergronds uitlopers van waaruit jonge scheuten zich ontwikkelen tot nieuwe planten. S: Stolonen, de planten vormen bovengrondse uitlopers. Waar die contact maken met de grond vormen zich wortels en een nieuw plantje. M: Mattenvormend, de planten groeien bovengronds uit en zo tegen elkaar aan.
Zonminnende bodembedekkers Nr.
6
Wetenschappelijke naam
Nederlandse naam
Pl/m²
Hoogte (cm)
Bloeimaand
Bloem-kleur
Groei-wijze
1
Veronica spicata ‘Ulster Dwarf Blue’
Aar-ereprijs
9
20
6-8
blauw
Z
2
Phuopsis stylosa
Perzische kruisjesplant
7
30
6-9
roze
Z
3
Prunella grandiflora
Bijenkorfje / Grote Brunel
7
25
6-8
paars-violet
Z
4
Phlox stolonifera ‘Ariane’
Vlambloem
9
20
4-5
wit
S
5
Cerastium tomentosum (‘Yo Yo’)
Viltige hoornbloem
9
10
5-7
wit
M
6
Geranium macrorrhizum ‘Spessart’
Ooievaarsbek
9
25
6-7
zacht-roze
M
7
Aster ageratoides ‘Ashvi’
Aster
5
50
9-10
wit
Z
8
Lamium maculatum ‘Beacon Silver’
Gevlekte dovenetel
7
20
5-7
lila
S
9
Vinca minor
Kleine maagdenpalm
12
20
3-4
blauw
S
10
Waldsteinia ternata
Goudaardbei
7
15
4-5
geel
S
De Compostmeester nr 54 • april - mei - juni 2010
Grond, grondiger, gegrond Vlaamse Compostorganisatie vzw
1. Aar-ereprijs, Veronica spicata ‘Ulster Dwarf Blue’ Zeker tijdens het eerste jaar kunnen we deze plant moeilijk een bodembedekker noemen. De jonge planten staan erg geïsoleerd en dat blijft zo tot in de herfst. Een voordeel is dat er gemakkelijk kan gewied worden. Vrij snel was een van de planten verdwenen: een ongelukje tijdens het wieden of maakte de fraaie bloei het voor iemand onweerstaanbaar…? Interessant om op te volgen de komende jaren.
4. Vlambloem, Phlox stolonifera ‘Ariane’ Bijzonder traag ontwikkelde zich de vlambloem die zelfs tegen het einde van het groeiseizoen met zijn stolonen en kleine blaadjes amper een derde van de bodem bedekte. Het jonge onkruid is moeilijk te onderscheiden van de kleine blaadjes en de zich over de grond ontwikkelende stengels bemoeilijken het wieden. Wellicht wordt ons geduld en wiedwerk volgend jaar beloond.
2. Perzische kruisjesplant, Phuopsis stylosa Een heel ander karakter heeft de Perzische kruisjesplant. Al na twee maand slaagden de planten er in om het volledige perceel te bedekken en het duurde niet lang of ze kropen over en door het afboordende vlechtwerk. Prima keuze dus als ze hun gang mogen gaan, bijvoorbeeld onder hogere planten, maar zeker niet aan te raden in combinatie met andere meer schuchtere bodembedekkers. Enkel een paar krachtige onkruidplanten grepen hier hun kans.
5. Viltige hoornbloem, Cerastium tomentosum (‘Yo Yo’) Volgens de beschrijving in de catalogus wordt de hoornbloem maar half zo hoog als de hierboven beschreven vlambloem. En op termijn zal dat wellicht wel zo zijn. Maar wat een groeikracht kregen we hier al vanaf het eerste jaar te zien! Al na twee maanden was het perceel volledig bedekt en nadien moesten we hem geregeld weghalen, zowel uit de veel tragere vlambloem links als de hogere ooievaarsbek rechts. Net als de kruisjesplant rolt hij zijn matten ongehinderd open.
3. Bijenkorfje, Prunella grandiflora Het bijenkorfje of grote brunel is een meer gemiddelde groeier die toch al na twee maanden de hem toegewezen oppervlakte had gesloten en zich nadien braaf binnen de perken hield.
6. Ooievaarsbek, Geranium macrorrhizum ‘Spessart’ Deze ooievaarsbek is geen onbekende bij tuinliefhebbers. ‘Spessart’, maar ook andere fraaie variëteiten, zijn in vele tuinen aangeplant. Hij is weliswaar hoger dan de hiervoor beschreven soorten, maar is toch erg geschikt als bodembedekker. Met zijn lange bladstelen laat hij veel ruimte tussen bodem en bladerdek. Van die ruimte maken – naast ongetwijfeld egels en andere nuttige organismen – ook onkruiden gebruik. Die moet je dus actief gaan zoeken.
De Compostmeester nr 54 • april - mei - juni 2010
7
Grond, grondiger, gegrond 7. Aster, Aster ageratoides ‘Ashvi’ Dat deze aster de bodem bedekt, hoeft geen betoog. Of we hier nog van een ‘bodembedekker’ kunnen spreken is een andere vraag. Maar wie graag het hele jaar door bloemen wil, komt nu eenmaal gemakkelijk bij de asters terecht. De stevige stengels begonnen tegen het einde van de zomer vooral de dovenetel aan hun rechter zijde te hinderen. In de winter torsten ze probleemloos een dik pak sneeuw en creëerden zo een beschuttende grot voor vogels en andere organismen die er nog wat bodemleven vonden in de amper bevroren grond.
9. Kleine maagdenpalm, Vinca minor Tot de categorie van de eerder bescheiden bodembedekkers kunnen we ook de kleine maagdenpalm rekenen. De bovengrondse uitlopers bedekken de bodem met meer succes dan de vlambloem en tegen het einde van het seizoen was de taak al voor meer dan tweederde volbracht. Het warme najaar zette deze voorjaarsbloeier daarenboven ook nog eens aan tot een tweede bloei.
8. Dovenetel, Lamium maculatum ‘Beacon Silver’ Niet onbekend als bodembedekker is de dovenetel. We kozen voor een grijze, paars gevlekte variëteit om wat variatie te brengen in de aanplant. Dat hommels en andere insecten in de paarse bloemen pollen en nectar vinden is een mooie extra. De dovenetel had na twee maanden de bodem van het perceel al volledig bedekt maar maakte verder amper aanstalten om meer terrein te willen inpalmen. Zo hebben we dat graag!
10. Goudaardbei, Waldsteinia ternata Goudaardbei is een eerder gematigde groeier. Hij vormt toch stevige planten met uitlopers die in de loop van het seizoen het perceel hebben bedekt. Zolang krijgt het onkruid weliswaar de gelegenheid om zich te ontwikkelen maar is het ook gemakkelijk te verwijderen.
Schaduwminnende bodembedekkers Nr.
8
Wetenschappelijke naam
Nederlandse naam
Pl/m²
Hoogte (cm)
Bloeimaand
1
Tiarella cordifolia
2
Schuimbloem / Perzische muts
9
20
4-6
wit
Z
Waldsteinia ternata
Goudaardbei
8
15
4-5
geel
S
3
Astilbe ‘Lollipop’ (Arendsii-Groep)
Pluimspirea
7
60
6-7
roze
Z
4
Galium odoratum
O.L.V. bedstro
9
15
5-6
wit
Z
5
Pachysandra terminalis
Pachysandra
9
20
4-5
wit
Z
6
Acaena microphylla
Stekelnoot
11
10
6-8
wit
S
7
Epimedium versicolor ‘Sulphureum’
Elfenbloem
9
25
4-5
geel
Z
8
Asarum europaeum
Hazelwortel of mansoor
12
10
5-6
onopvallend
Z
9
Vinca minor ‘Gertude Jekyll’
Kleine maagdenpalm
12
20
3-4
wit
S
10
Ajuga reptans ‘Catlin’s Giant’
Zenegroen
9
20
5-6
blauw
S
De Compostmeester nr 54 • april - mei - juni 2010
Bloem-kleur Groei-wijze
Grond, grondiger, gegrond Vlaamse Compostorganisatie vzw
Schaduwminnende soorten 1. Schuimbloem, Tiarella cordifolia en 2. Goudaardbei, Waldsteinia ternata Hier zien we de schuimbloem (boven) en de goudaardbei (onder) die naast elkaar werden aangeplant. In blad en groeivorm lijken ze erg op elkaar en ook de groei verloopt gelijkmatig: gedrongen planten waartussen het makkelijk wieden is. De bloei is dan weer heel verschillend. De schuimbloem maakt hoge witte aren, de goudaardbei houdt het lager met mooie felgele bloemen. 3. Astilbe, Astilbe ‘Lollipop’ en 4. Lievevrouwebedstro, Gallium odoratum Astilbe (boven) en lievevrouwebedstro (onder), eveneens naast elkaar geplant, zijn twee totaal verschillende groeiers. De astilbe ontwikkelde zich dit eerste proefjaar niet bepaald tot een bodembedekker. De planten bleven eerder ijl en sloten ook helemaal niet tegen elkaar aan. Dat liet het onkruid toe om zich vlot te ontwikkelen. Lievevrouwebedstro daarentegen is een uitgesproken bodembedekker. Tegen het einde van de zomer was het volledige perceel bedekt en begin dit jaar moest worden ingegrepen omdat hij het pad en de astilbe overwoekerde. 5. Pachysandra, Pachysandra terminalis en 6. Stekelnoot, Acaena microphylla Hier hebben we te maken met twee typische en bekende bodembedekkers. Pachysandra (boven) heeft een meer uitgesproken voorkeur voor schaduw, bij de stekelnoot (onder) is dat merkelijk minder het geval. Zijn typisch bruine bladkleur krijgt het plantje slechts op een meer zonnige plek. Het plaatsen van deze soort op een erg schaduwrijke plek is hier dus voor discussie vatbaar. Beide hebben ze de hun toegemeten plaats voor amper de helft gevuld. Volgend jaar komt daar wellicht verandering is. Ondertussen laten ze beide nog ruim de gelegenheid aan het onkruid om zich te ontwikkelen. Het onkruid te lijf gaan met de schoffel lukt nog wel bij de mattenvormende pachysandra. Tussen en ín de stekelnootplanten moet het wieden manueel gebeuren.
7. Elfenbloem, Epimedium versicolor ‘Sulphureum’ en 8. Mansoor, Asarum europeum Elfenbloem (boven) is met zijn bijzonder fijne bloem een erg fraaie, wat broos aandoende bodembedekker die op het einde van het eerste jaar de bodem toch al behoorlijk bedekte. Mansoor (onder) daarentegen groeit uitzonderlijk langzaam. Op het einde van het jaar hadden we zelfs de indruk dat er minder blad was dan bij de aanplant. Gelukkig hernam de plant zich bijzonder goed begin dit jaar. 9. Kleine maagdenpalm, Vinca minor ‘Gertude Jekyll’ en 10. Zenegroen, Ajuga reptans ‘Catlin’s Giant’ De maagdenpalm is bekend bij de meeste tuinliefhebbers. Met zijn bovengrondse uitlopers (stolonen) spreidt deze plant zich steeds uit over de bodem. Deze witte variëteit blijft een stuk lager dan de gewone blauwe. Het eerste jaar had het perceel dus wel enige verzorging nodig om onkruidvrij te blijven. Zijn witte bloei maakt hem dan weer beter zichtbaar in schaduwhoekjes. Ook het zenegroen ontwikkelt zich door middel van stolonen. Het vormt daarbij telkens rozetten met vrij grote bladeren. Daartussen is het makkelijk wieden.
Het aanbod van bodembedekkers, aanbevolen door kwekers en in de literatuur is zeer divers. Niet enkel in hoogte maar ook in kleur, bladvorm en bloeimoment. Het aspect dat we in deze proef bekijken, is de groeikracht en de snelheid van bedekking. Op basis van de vaststellingen tijdens dit eerste jaar kunnen we de soorten opsplitsen in langzame, normale en snelle groeiers. Het is niet verwonderlijk dat de groei bij de schaduwplanten een stuk lager ligt dan bij de zonneminnende. Deze vaststellingen betreffen uiteraard enkel het eerste jaar. Niet onbelangrijk overigens voor de tuinbezitters. Wat de twintig bodembedekkers van deze proef ervan terecht brengen in 2010, vertellen we je later. Je kan ook alles met eigen ogen vaststellen bij een bezoek aan het Hof ter Winkelen in Londerzeel.
De Compostmeester nr 54 • april - mei - juni 2010
9
Compostmeesters aan de slag Spoedcursus heeft succes Het gemeentebestuur van Bornem organiseert ieder jaar in samenwerking met de compostmeesters een spoedles composteren. Een artikel in Bornem info brengt alle bewoners hiervan op de hoogte. Elke bewoner die een compostvat of bak aankocht in 2009 kreeg ook een persoonlijke uitnodiging. Op een kleine twee uurtjes leggen de compostmeesters de belangrijkste principes en handelingen om een compostvat op te starten en goede compost te bekomen uit. Liliane Van den Bossche Administratief medewerker Dienst Milieu en Natuurontwikkeling
Gemeentebestuur Bornem
Heel wat geïnteresseerde aanwezigen op de spoedles die plaatsvond op de demoplaats thuiscomposteren in de gemeentelijke kinderboerderij De Barelhoeve.
Compostmeester bouwt boomhut met … afval! Els is al enkele jaren compostmeester bij de stad Leuven. Van de natuurploeg van de stedelijke groendienst kreeg zij een stapel wilgentenen. Daar ging ze meteen mee aan de slag. Met behulp van recuperatiemateriaal van verbouwingen maakte ze een prachtige boomhut voor Lars, Rune en Lore, haar drie kinderen. De draagbalken en houten vloer zijn afkomstig van een bouwwerf. De zijwanden zijn gemaakt van wilgentenen. De latten voor het frame van de zijwanden zijn van FSC-hout. Alleen deze en de gebruikte vijzen zijn nieuw! Een voorbeeld dat navolging verdient! Hilde Van Rillaer Duurzaamheidsambtenaar Leuven
Compostmeesters bouwen wiglo op de kinderboerderij Vorig jaar richtten de compostmeesters een nieuwe demoplaats in op de kinderboerderij. Je ontdekt er alle mogelijkheden met snoeihout, keuken- en tuinafval en er is ook een insectenhotel te bezichtigen. De compostmeesters staan de bezoekers op de eerste en derde woensdag van de maand (telkens van 14 uur tot 16 uur) met raad en daad bij. De demoplaats wordt druk bezocht door de vele ouders en kinderen. Enkele compostmeesters kwamen op het idee,een heuse Wiglo (= iglo van wilgentenen) te bouwen, palend aan de demoplaats. In overleg met Veerle Callebert, coördinator van de kinderboerderij en Eddy Reynaert, milieuambtenaar van de stad Torhout, staken Jan Vandenheede, Peter Vanelslander en Jean Marie Vancoillie de handen uit de mouwen. Van ereschepen Achilles Eeckloo kregen ze een karrenvracht wilgentakken ter beschikking. Op 16 februari was het dan zover. Na heel wat voorbereiding, sorteer- en graafwerk en een vijftal uren vlechten, stond de Wiglo voor een vijftiental kinderen op zijn plaats. De kinderen op de kinderboerderij kijken alvast uit naar de lente die hun
10
wiglo zal omtoveren tot een prachtige groene speelruimte. De wiglo zal niet alleen gebruikt worden door kinderen, maar ook vogels en insecten zullen er dankbaar gebruik van maken.
De Compostmeester nr 54 • april - mei - juni 2010
Veerle Callebert Coördinator kinderboerderij Torhout
Compostmeesters aan de slag De gemeentelijke compostwerking in Temse krijgt 9/10 grote onderscheiding!
Het composteren van groente-, fruit- en tuinafval door de inwoners van Temse en door de wijkcomposteringen zorgen ervoor dat de afvalberg met 1/4 daalde. Tot dit besluit kwamen de compostmeesters en vrijwilligers uit de wijkcompostering tijdens de evaluatievergadering op hun nieuwjaarsbijeenkomst. In 2009 was Juni Compostmaand een schot in de roos. De marktactie door de compostmeesters op 15 mei vormde het startschot van deze sensibiliseringscampagne. Op 24 mei ging onder leiding van de compostmeesters een fietstocht door langs Tielrode en Elversele en werd er de wijkcomposteringsinstallatie Schuttershof Elversele en de schapenhouderij De Wollebol (Ruisstraat Tielrode) aangedaan om af te sluiten in de prachtige tuin bij Suzy Suetens (Kerkstraat Tielrode), eveneens compostmeester en voorzitter van het Werk van de Volkstuin in Tielrode . Een compostbabbel op de gemeentelijke demoplaats, muzikaal ondersteund door Jef Verspecht, kreeg veel aandacht van heel wat Temsenaren. Zelf composteren is een win-win actie. Je moet geen klevers betalen voor de gft-bak (ophaling iedere veertien dagen) en je moet ook geen voedsel(meststoffen) aankopen voor de tuin. MIWA zag dat het goed was in Temse. De cursus ‘Composteren in de kringlooptuin’ in samenwerking met Vlaco vzw kende dan ook een groot succes. De eerste cursus was volledig volzet (16 deelnemers waarvan er 9 uit Temse kwamen), voor de tweede cursus in oktober waren er 9 inschrijvingen waarvan 6 deelnemers uit Temse.
Vlaamse Compostorganisatie vzw
Evalueren is even stilstaan, maar is ook vooruitkijken! In 2010 herhalen we de geslaagde editie van Juni Compostmaand. We kijken uit naar de opstart van een derde wijkcomposteringsinstallatie in Durmedal Elversele. De nodige communicatie met de Diensten der Wegen (OostVlaanderen) loopt. De bouwvergunning voor een dergelijke wijkcomposteringsinstallatie is in voorbereiding. Naar de MIWA wordt geknipoogd om opnieuw een cursus ‘leren composteren’ op touw te zetten. In ieder geval kwamen al heel wat inwoners informatie inwinnen aan de balie op de milieudienst. Kortom, ook al zeggen we het zelve ... we zijn goed bezig! Maar het kan altijd nog beter ... Wij willen meer vrijwilligers die met ons meegaan in dit verhaal.
De Compostmeester nr 54 • april - mei - juni 2010
Hugo Maes Schepen voor groen en natuur Temse
11
Compostspinsels Een fijne en groene zomer
Uitgave van de Vlaamse Compostorganisatie vzw Redactie:
Elfriede Anthonissen Kristof Van Stichelen Gerrit Van Dale
Vormgeving:
Reclamebureau Mink
Druk:
Drukkerij Buroform
V.U.:
Luc Vanacker Kan. De Deckerstraat 37 2800 Mechelen
Redactie-adres:
Vlaco vzw Cel Thuiscomposteren en Kringlooptuinieren Kan. De Deckerstraat 37 2800 Mechelen Tel.: 015 451 370 Fax: 015 218 335
[email protected]
Jean Marie De Baene Compostmeester Lochristi Vlaco-lesgever
Het geheel of gedeeltelijk overnemen van artikelen is toegelaten, mits bronvermelding.
De Compostmeester nr 54 • april - mei - juni 2010
100688 www.mink.be
colofon
Vlaamse vzw De Floraliën liggen alweer enkele maanden achter ons. Met IDM Compostorganisatie gingen we er op bezoek en genoten gedurende meer dan drie uur van dit prachtig evenement dat ook een schitterende Vlaco-toets kreeg. De kringlooptuin kreeg veel aandacht, maar ook de andere standhouders zijn al een tijdje overtuigd van het positieve van compost. Door het gebruik van 130 ton compost in plaats van turf werd 57 ton CO2uitstoot bespaard. Dit komt overeen met een auto die 384.000 km zou rijden. We gingen natuurlijk ook langs op de Vlacostand waar we de collega’s ontmoetten die er informatie gaven en workshops organiseerden. Naast de compostcursussen her en der in Vlaanderen is er natuurlijk Juni Compostmaand met heel veel activiteiten. Het is een drukke maand en wellicht kun je veel mensen overtuigen hun tuin vol vrije tijd te planten. Met de vakantie in het vooruitzicht verlangen we stilaan naar onze geplande reis. Dit jaar gaat die richting Mont-Ventoux om de zonovergoten plekken (en de wijn!) te proeven en de garrigue te ruiken. We missen die weidse natuur toch wat in ons dichtbevolkte vlakke landje en zoeken het dan ook eens graag elders. Van 8 tot 14 juni was er de bioweek en ook in juli en augustus kun je aan diverse zaken meewerken en er een composttoets aan geven! Op zondag 11 juli, de Vlaamse feestdag, is er de Big Jump. Precies om 15 uur springen verspreid over heel Europa duizenden mensen in rivieren, waterlopen en meren om te tonen dat ze wakker liggen van proper water en er iets aan willen doen. Het is een actie voor proper water en levende rivieren. De Europese kaderrichtlijn ‘water’ wordt zo meer bekendheid gegeven. In 2015 zouden alle Europese waterlopen ecologisch in ‘goede gezondheid’ moeten verkeren. Het is wellicht een ambitieuze doelstelling maar het is alleszins fijn om dit even in beeld te brengen. Wie kopje onder gegaan is in juli kan op 31 juli en 1 augustus deelnemen aan de actie ‘Vlinder mee’. Vlinders reageren snel op veranderingen en vormen daarom een soort van barometer voor de biodiversiteit. Vergelijkingen van aantal en soorten zijn pas interessant als ze bekeken worden over een langere periode. Bovendien is het belangrijk als er veel tellers zijn. Hoe meer gegevens er voorhanden zijn, hoe beter Natuurpunt de toestand kan schatten. In onze kringlooptuinen ontmoeten we bij mooi weer hopelijk veel fladderende en kleurrijke vlinders. Het einde van de vakantie nadert dan al en velen maken zich op voor alweer die eerste schooldag maar augustus wordt besloten met de ‘Nacht van de vleermuis’. Op 27 en 28 augustus worden her en der in Vlaanderen activiteiten rond vleermuizen georganiseerd. Ook deze actie gaat uit van Natuurpunt. Verder in het najaar, wanneer de natuur alweer haar herfstpakje aantrekt en zich opmaakt voor killere en koelere tijden, worden nog de Week van het Bos (10 - 17 oktober), de Nacht van de duisternis (16 oktober), Dag van de trage weg (30 - 31 oktober) en de Dag van de natuur (20 - 21 november) georganiseerd. Het compostvat en de compostbak zijn dan wellicht ook stilaan aan hun verdiende rust toe. Ondertussen hebben wij alweer deelgenomen aan de Tuindagen in Beervelde, ditmaal zonder aardbeien en prinsessen. Info: www.bigjump.be – www.vlindermee.be – www.natuurpunt.be/ nachtvandevleermuis - www.weekvanhetbos.be – www.nachtvandeduisternis.be – www.tragewegen.be – www.natuurpunt.be/dagvandenatuur.
