De
BigMoves®
methode
en
S p o r t s c h o e n e n- 2
(Méér the oretische achterg rond ov er sportsc hoene n). HOE DE MEEST G ESCHIKTE S PORTSCH OENEN K IEZEN ? - of: w at hoo r ik te w eten vo ordat ik een sp ortwin kel bin nens tap! Het aanbod van sportschoenen is overweldigend. De ene schoen straalt al meer 'high- tech- glitter' uit dan de a ndere en het kieze n van e en gesc hikte schoen wordt dan een moeizame soms bijna onmogelijke taak. We bespreken hier stapsgewijs enkele eenvoudige basisprincipes en selectiecriteria, die de koper in staa t moeten stellen zo nder al te veel mo eite een vera ntwoo rde ke uze te mak en. In vroegere tijden bestonden sportschoenen uit een stuk zeildoek onderaan bekleed met een lap rub ber. Je ko cht ze voor e en pa ar euro en je liep ermee tot de z ool ga ten ver toond e waa rna je sim pelwe g een nieuw paar k ocht. Dit is nu voorgoed verleden tijd. De sportschoenen zijn nu veel beter. Ze gaan lange r mee , zijn uitg erust m et biom echa nisch e voor zienin gen e n zijn comfortab eler. De andere kant van de medaille is dat huidige sportschoenen een complex stuk gereedschap geworden zijn. De reden hiervoor is dat lopen, hoewel het binnen het sportief bereik van iedereen ligt, uit een ingew ikkeld e opee nvolg ing va n bee n- en voetb eweg ingen bestaa t. Stap 1 : Overtu ig uze lf dat go ede sp ortsch oene n een nood zaak zijn. Dit is één van de belangrijkste adviezen die men een sporter kan meegeven. En dit geldt zowel voor de begin nende als vo or de doorw interde sporter. Ook een beginner heeft alle protectieve eigenschappen die een schoen kan bieden nodig. Alleen een goede schoen kan voldoende schokabsorptie, bewe gings stabiliteit e n duu rzaam heid b ieden . Of men nu veel of weinig sport doet er niet toe. De verleiding is bij beginners soms groot om met goedkope sportschoenen of zelf s onaangepast schoeisel met sporten te beginnen. Dit vergroot enkel maar het risico tot krijgen van ee n of an der ove rbelast ingslet sel en a ldus to t het vo ortijdig afbreken van het sporten. Naast wilskracht en overtuiging, behoort een goed paar s portsc hoen en eve nzee r tot de n oodz akelijk e ingre diënte n die van aerobics/steps een levenslang voldoening gevende sportbeleving maken. Hoeveel mag e en goe d paar s choen en nu kosten? Hoewel de prijs geen doorslaggevend criterium is, wijst de praktijk toch uit dat een degelijk en duurzaam paar schoenen gemakkelijk €€ 50,-- of meer kost. Dit mag echter geen beletse l zijn da ar het u iteinde lijk de en ige belangrijke investering is d ie we vo or dez e spor t nodig hebb en. Stap 2: Wat is (over)pro natie? Lopen is een complexe biomechanische bew eging. H et eerste grondcontact gebeurt met de buitenkant van de hiel. Hierna roteert de voet neerwaarts, maar naarmate het de grond nadert eveneens binnenwaarts (impactfase). Eens de volledige voet plat op de grond, verplaatst het lichaamsg ewic ht zich van de hiel naar d e voor voet (m idstan dsfase ). Tenslo tte, bij het heffen v an de h iel wordt h et lichaam door het afduwen op de bal van de vo orvoet naar vo ren gestuw d (propulsiefa se). Het naar binnen roteren van de voet tijdens de contactfa-
B i gM o v es ® , Gedepon eerd
K e i z er s g ra c h t merk
1072505
70 6 c , I n t e r n e t:
1 0 1 7
E W
A m s t e r d a m .
h t t p :/ w w w . b i g m o v e s . n l ,
T e l .
+ 3 1 2 0
w w w . b i g m oves.b e,
-
6 2 6 2 8 5 9 .
ww w.big mo ves.e u
De
BigMoves®
methode
en
S p o r t s c h o e n e n- 2
se word t pron atie gen oem d. Bij aero bics/s teps m issen b ij veel passen de propu lsiefase . Bij een normaal looppatroon is een lichte pronatie (fig.2b) volledig normaal en zelfs noodzakelijk Het is een door de natuur ingebouwde functie teneinde de s chok golf bij h ielimpa ct te he lpen a bsorb eren. Doch, menig spo rter heeft een neigin g tot overpron atie. De voet ro teert hierbij te ver naar binn en, (fig.2 a) waa rdoor de voe ten na verloo p van tijd veelal het uitzicht van platvoeten krijgen. Deze overpronatie is een veel voorkomend euvel dat gemakkelijk tot overbelasting der onderste ledematen leid t. Voora l kniek lachte n en p eeson tstekin gen z ijn hierv an he t gevo lg. Sommige lopers proneren te weinig of helemaal niet, waarbij ze op de buitenkant van de zoo l blijven lopen (fig.2c). Dit is meestal het gevolg van een stijf enkelgewricht (de voeten zien er dikwijls als holvoeten uit). Door het gebrek aan natuu rlijke pronatie is er tijdens hielimpact weinig of geen schokabsorptie. Dit leidt e venee ns tot s pecifie ke ove rbelast ingsk lachte n, in het bijz onde r lage- rugk lachte n. Stap 3: Tot welk typ e behoort uw voet? Door naar uw voetgewelf te kijken is het m ogelijk voor uzelf u it te ma ken o f u beh oort to t de fam ilie der overproneerders, onderproneerders (ook soms supin eerder s gen oem d) of no rmale prone erders . Vertoont uw voet weinig of geen welving, dan is het een platvoet. Dan bent u hoogstwaarschijnlijk een overpronee rder. Een hoog voetge welf is e en aa nwijzing voor te weinig pronatie. In de praktijk is het zo dat ruwweg 50% van de sporters neiging hebben tot overpronatie, terwijl de rest gelijk verdeeld wordt tussen onderproneerders en "normalen". Een gemakkelijke test om he t voetgew elf te typeren is de beke nde "na tte-voeten -test". Hierbij wordt met natte voeten een afdruk op een vlakke droge vloer gemaak t. Vertoont de binnenkant van de afdruk geen of weinig welving (fig.3a) dan is er sprake van platvoeten. Is de welving uitgesproken zodat hiel en voorvoe t bijna van elkaar gescheiden zijn (fig.3c), dan heeft u een hoog voetgewelf en dus holvoeten. Daartussenin, een gematigde welving kenm erkt ee n nor male v oet (fig.3 b). De aanwezigheid van platvoeten wijst op ee n tendens to t overpro natie, terwijl de bezitters van ho lvoeten veelal ond erproneerde rs zijn. Er zij hier echter uitdrukkelijk verm eld dat dit vuistr egels z ijn en aldus een oversimplificering inhouden. Een normale voetafdruk betekent dus niet noodzakelijk dat er geen overpronatie aan wezig is. Stap 4: Kies de geschikte schoen voor uw voettype. Het voettype en de graad van pronatie bepaalt het biomechanisch profiel van de schoen die men zich wenst aan te schaffen. Vooreerst is e r de leest of de pasvorm van de schoen. Hoewel dit meer met comfort dan met biomechanica te maken heeft, is de leest uitermate belangrijk. Een verkeerd e of onaan gepaste leest m aakt zelfs de beste schoen niet alleen oncomfortabel m aar tevens ondraaglijk. In principe zijn er drie verschillende schoen-
B i gM o v es ® , Gedepon eerd
K e i z er s g ra c h t merk
1072505
70 6 c , I n t e r n e t:
1 0 1 7
E W
A m s t e r d a m .
h t t p :/ w w w . b i g m o v e s . n l ,
T e l .
+ 3 1 2 0
w w w . b i g m oves.b e,
-
6 2 6 2 8 5 9 .
ww w.big mo ves.e u
De
BigMoves®
methode
en
S p o r t s c h o e n e n- 2
leesten: de rechte , de halfge kromd e en de g ekrom de leest (fig.4). Met elk leest correspo ndeert ee n bepaa ld voett ype: - een rechte leest (a) is geschikt voor overproneerders. - een kromme leest © is voor onderproneerders een h alfkro mm e leest (b ) voor n orma le pron eerder s.
De anti-pronatieschoen Lopers die last hebben van platvoeten en overpronatie hebben behoefte aan een schoen die er voor zorgt dat de binnenwaarts e rotatie van de voet of pronatie bij hielcontact niet te ver g aat of in overp ronatie oversla at. Deze schoen moet dus voo rname lijk de voetbe wegin g, in het b ijzonder de pronatiebeweging, contr oleren en stab iliteit bieden tegen overpronatie. In de h ande l noem t men dit een antipron atie- o f motio n-co ntrol-s choe n. Welk e karakteristieken typeren een dergelijke anti-pronatieschoen? - Dez e scho enen hebb en vee lal een re chte le est. - De middenzool aan de binnenkant meestal harder en stijver dan aan de buitenkant (de zogenaam de "du aldensity-cons tructie") of is aan de binnenkant voorzien van een wig (of "bridge" ) uit harder materiaal. Dit harder deel verhindert de hiel voorbij de verticale te roteren en biedt aldus weers tand tegen overpronatie. Het is dikwijls in een andere kleur uitgevoerd (doch laat u niet beetnemen daar het omgek eerde niet altijd waar is, zeker b ij onbekend e of goedkope m erken). - De hie lkap va n de sc hoen moet vrij stijf zijn , voora l onde raan w aar hij di k w ijls extra verste rkt is teneind e de pron erende h iel op zijn pla ats te houden. Zeer belangrijk hierb ij is dat de hielkap de hiel van de voet nauw omslu it en goed past. Is dit niet zo en zit de hiel los, dan kan de hiel binnenin de schoen gaan schuiven en dus tevens proneren en overproneren, ongea cht de an ti-prona tie-eigens chapp en van de scho en (f De anti-supinatieschoen Sporters met holvoeten die te weinig proneren hebben meestal een gebrek aan schok absorptie . Zij kiezen d us scho enen m et een kromme leest voorzien van schokdempende materialen en zonder anti-pronatiekarakteristieken daar prona tie een schoka bsorberend e functie heeft. In de handel spreekt men dikwijls van anti-supinatieschoenen, daar supineren het tegengestelde van pro neren is. D ergelijke sch oenen hebben meesta l een vrij zachte middenzool die pronatie ondersteunt. Bestaat er daarenboven de neiging om bij hie lconta ct de voet om te slaan, dan kan een brede zool onder de hiel dit verhelpen. De 'normale' schoen De gelukkigen met een normale voet hebben geen specia le schoenen nodig. Schokdemping en anti-pronatie mag, doch zijn overbodig en ondergeschikt aan pasvorm en comfort. Deze sporters kiezen voor zogenaamd
B i gM o v es ® , Gedepon eerd
K e i z er s g ra c h t merk
1072505
70 6 c , I n t e r n e t:
1 0 1 7
E W
A m s t e r d a m .
h t t p :/ w w w . b i g m o v e s . n l ,
T e l .
+ 3 1 2 0
w w w . b i g m oves.b e,
-
6 2 6 2 8 5 9 .
ww w.big mo ves.e u
De
BigMoves®
methode
en
S p o r t s c h o e n e n- 2
neutr ale schoenen met een halfkromme leest. Zware sporters (80 kg en meer) vormen hier een uitzondering en lopen beter met anti-pronatieschoenen. De reden hiervoor is dat anti-pronatieschoenen, teneinde de voet goed te kunnen controleren, in de regel stijver en sterker zijn opgebouwd en hie rdoor beter b estand zijn tegen de grotere vervormingskrachten van de hiel bij zwaardere lopers, ook al is er geen overpronatie aanwezig. Stap 5: Koop in een speciaalzaak Zelfs al volg je exac t de bovenstaande regels, toch loont het naar een gespecialiseerde winkel te gaan. Dit betekent niet een winkel waar uitsluitend loopschoenen verkocht werden, maar wel een winkel waar bevoegd personeel ter beschikking staat en waar naast een looptapijt tevens video-apparatuur aanwezig is waarmee uw looppatroon kan bekeken worden. Let er tevens op dat u niet slechts een paar schoenen of alleen maar schoenen van eenzelfde merk voorgescho teld krijgt. Liefst he bt U de keuz e tusse n drie verschillende paren schoenen, waarbij de keuze valt op die schoenen waar uw looppatroon het dichtst het normale benadert. Voor een proneerder betekent dit die schoenen waarbij het minst pronatie te zien is en omgekeerd . Tips voor het succesvol winkelen : - Winkel laat in de namiddag wanneer uw voeten op hun "gro otst" zijn. Door transpiratie en warmteontwikkeling tijdens het lopen hebben uw voeten de neig ing uit te zetten . - Draag dezelf de sok ken a ls tijdens het sporten. Indien je er geen heb, koop er dan voord at je de s choe nen u itprobe ert. - Laat de verkoper de maat van beide voeten opmeten daar bij de meesten de ene v oet ietwat g roter dan de and ere is. Ga da n van d e grootste voet uit. - Wan neer d e verk oper v erstan d van zake n hee ft is het p rettig om deze in te schakelen. Vertel dan: - hoe vaak u sport - welke sport u doet - op welke o ndergron d u sport - eventueel - hoe zwaar u weegt - welke voetprob lemen u heeft (bijvoo rbeeld ov er- of on derpron eerder) Een goede v erkope r zal naa r u luisteren . De doo r u verstrek te inform atie helpt hem imm ers uit alle voorradig e schoe nmod ellen een v oor u g eschikte voors electie te maken . Mijdt verkopers die pogen u met niet ter zake doende techno-praat omver te babbelen en u zodoende een bepaalde scho en wille n opd ringen . Stap 6 : Zorg v oor de juiste sch oenm aat en pasvo rm. Sport en met slecht passende schoenen is niet vol te houden, hoe goed de schoenen verder ook mogen zijn. Doch goede pasvorm betekent niet noodzake lijk "pantoffelcomfort"! In de regel is het zelfs zo dat hoe meer correctie in een schoen ingebouwd is (zoals bijvo orbee ld een a ntipronatie schoen ), hoe stijver en hoe stugger de schoen meestal tijdens het lopen aanvoelt . S o m mige schoenen kunnen best eerst ingelopen moeten worden. Comfort van een schoen is helemaal geen waarborg voor functio-
B i gM o v es ® , Gedepon eerd
K e i z er s g ra c h t merk
1072505
70 6 c , I n t e r n e t:
1 0 1 7
E W
A m s t e r d a m .
h t t p :/ w w w . b i g m o v e s . n l ,
T e l .
+ 3 1 2 0
w w w . b i g m oves.b e,
-
6 2 6 2 8 5 9 .
ww w.big mo ves.e u
De
BigMoves®
methode
en
S p o r t s c h o e n e n- 2
naliteit e n kw aliteit, dik wijls eerder het tegengestelde. Laat u dus niet alleen leiden door co mfort. Denk maar aan pantoffels: niets is comfortabeler aan de voe ten, m aar nie t is mind er gesc hikt om te lopen . Een schoen met een o ptimale pasvorm omsluit de voet zon der te spannen en zo nder o vertollig e ruim te. Zie hie r enke le richtlijn en: - Controleer of er rechtstaand voldoende ruimte tussen uw tenen en de scho entip over blijft. De afstand tussen de langste teen en de tip moet binne nin tussen 5 en10 m m liggen . Een altern atieve me thode besta at erin uw duim net vóór de langste teen in de schoen te drukken en na te gaan of hij past zo nder o ver de s choe ntip te g aan. Z owel te grote als te kleine scho enen geven aanle iding to t pijnlijke blauw e tene n. - Pas altijd beide schoenen aan en ga nooit af op de schoenmaat die op de doos of de schoenen vermeld staat: zelfs schoenen van eenzelfde paar kun nen s oms e en vo lle maa t versch illen ! - Degene die gewoon zijn met strak zittende stadschoenen rond te lopen, doen er goed aan hun loopschoenen een halve of zelfs volledige maat groter te kiez en. - Ook in de breedte moet de schoen goed zitten. Spannen hoeft niet, maar schuiven evenm in. Ga in geval v an tw ijfel op een stuk karton staan, laat iemand de omtrek van uw voorvoeten aftekenen en knip deze dan nauwkeurig uit. Past de uitgekipte vorm in de nieuwe schoenen zonder te plo oien, da n zijn d e scho enen breed g enoe g. - Voora l de hie l verdient aandacht, daar dikwijls verwaarloosd. Voor een max imale controle (vooral belan grijk bij proneerders), moet de schoen de hiel van de voet nauw omvatten zodat de hiel goed vast komt te zitten. Het is fout wanneer de hiel tijdens het lopen op en neer sc huift, h oe we inig ook. Voor mensen met te smalle hielen bestaat er tegenwoordig een boogvorm ig hielstukje dat t ussen de hiel en de schoen kan geschoven worden, waar door d e hiel m et de sc hoen beter c ontac t hou dt. - In tege nstellin g tot de hielconstructie, moet de voorvoet vrij soepel zijn: wanneer u de schoen in beide handen vastneemt en de voorvoet naar boven plooit, mag U niet v eel we erstan d voele n. Con troleer h ierbij dat de schoen precies ter hoog te van de bal van de voet plooit. Is dit niet zo dan zal de voet tijdens de propulsiefase moeilijk afrollen wat het lopen niet alleen lastiger maakt, maar tevens op term ijn een verhoogd risico op gewrichtsproble men van d e voor voet inh oudt. - Het bo venw erk, h o e w el m inder kritisch, moet eveneens goed passen. Op geen enkele p laats (vergeet de wr eef nie t) mag men overd ruk o f irritatie voelen. Naden, indien aanwezig, mogen helemaal niet voelbaar of detecteerba ar zijn. - Probeer de schoenen op het looptapijt uit, niet voor enkele seconden maar op zijn minst g edurende een korte loop van enkele minuten. En laat het looptapijt hierbij draaien aan de hoo gste snelh eid die je gew oon be nt te lopen . - Vrouw en me t een zware of brede voet kiezen beter voor een mannenmodel. Loo psch oene n voo r vrou wen z ijn me rkelijk sm aller en mind er stevig .
B i gM o v es ® , Gedepon eerd
K e i z er s g ra c h t merk
1072505
70 6 c , I n t e r n e t:
1 0 1 7
E W
A m s t e r d a m .
h t t p :/ w w w . b i g m o v e s . n l ,
T e l .
+ 3 1 2 0
w w w . b i g m oves.b e,
-
6 2 6 2 8 5 9 .
ww w.big mo ves.e u
De
BigMoves®
methode
en
S p o r t s c h o e n e n- 2
Stap 7 : Verva ng u w loop schoe nen o p tijd. De levensduur van een sportschoen wordt, in tegenstelling tot wat velen denken, niet bepaald door de zichtbare uitwendige slijtage. Schoenkarakteristieken zoals stabiliteit en schokdemping hangen sterk af van de levensduur van de middenzool. Deze laatste hangt vooral af van het totaal aantal kilometers dat er m et die schoe n ges port is. In de pra ktijk ste lt men dat een middenzool 1000/1500 km meegaat, maar da t is een bee tje moeilijk te m eten bij aero bics/s teps. H ou dit h iervoo r ca. een jaar aa n. Dez e cijfers moeten echter naar beneden getrokken worden als er veel op harde bodem s gesp ort wo rdt of a ls het lich aam sgew icht aa n de h oge k ant ligt. Hoe dan ook, deze cijfers zijn beduidend lager dan de levensduur van de slijtlaag van de zool. Inspectie van de schoenzool is dus geen betrouwba re meth ode. Het ontstaan van rimpels is ook voor een middenzool een teken van oude r do m en dus slijtage. Is hierbij de middenzool aan ééén kant samengedrukt zodat de schoen naar diezelfde kant gaat hellen, dan is de schoen rijp voor de vuilnisem mer. Wach t ook niet tot de hielka p, bijvoorbeeld door voortdurende overpronatie, duidelijk vervormd is. Een misvormde hielkap houdt de hiel niet meer op zijn plaats zodat er geen degelijke pron atieco ntrole m eer m ogelijk is. Tenslotte, hebt u het geluk een schoen gevonden te hebben waarbij u zich goed voelt en geen klach ten m ee krijg t, laat U n iet verleiden door een nieuw of zogen aamd be ter model en b lijf bij uw oude keu ze. Letsels vermijden blijft de ee rste prio riteit! Stap 8: Wat te doen bij b lijvende klachten of kwetsuren, zelfs met een geschikte sch oen ? Schoenen, hoe 'h igh-te ch' ook, zijn heden ten dage nog altijd massaproducten en zijn aldus niet bij machte voor elk individuee l voetprobleem een oplossing te bieden. Zelfs bij overpronatie of een gebrekkige schokdemping zullen de bes te scho enen geen soelaa s biede n als de afwijk ingen groot zijn of als er an dere b iome chan ische lo opafw ijkinge n een rol spelen. Er bestaan immers andere functionele en ana tomis ch-s tructu rele afw ijkinge n die b ij het lopen op termijn overbelastingsproblemen veroorzaken. Daarom hoe belangrijk het kiezen van een geschikte schoen ook is, terugkomende klachten of kwetsuren vereisen vooreerst de aandacht en de tussenkomst van een genees heer, liefst een sportarts o f orthop edist. Blijken biom echa nische correcties noodzakelijk, dan neemt men best zijn toevlucht tot een ervaren podoloog voor het vervaardigen van een paar individueel aangepaste en bio mech anisch veran twoo rde co rrectiez olen.
B i gM o v es ® , Gedepon eerd
K e i z er s g ra c h t merk
1072505
70 6 c , I n t e r n e t:
1 0 1 7
E W
A m s t e r d a m .
h t t p :/ w w w . b i g m o v e s . n l ,
T e l .
+ 3 1 2 0
w w w . b i g m oves.b e,
-
6 2 6 2 8 5 9 .
ww w.big mo ves.e u
