De Bibliotheek & Vrijwilligers
Probiblio Woensdag 3 december 2014
Agenda o Vrijwilligersbeleid in historisch perspectief o Over het nieuwe Vrijwilligersbeleid en het uitvoeringsprogramma voor Bibliotheken in Overijssel o Wat verandert er lokaal in het sociaal domein o Wat betekent dat voor de samenwerking tussen betaalde en onbetaalde krachten o Met elkaar in gesprek over kansen en bedreigingen
2
Vrijwilligersbeleid in historisch perspectief (1)
• 19e eeuw: eerste openbare leeszalen: sociale en religieuze scheidslijnen • 1899: Bibliotheek van Dordrecht, boeken uitlenen • 1908: Centrale Vereeniging voor Openbare Leeszalen en Bibliotheken opgericht • 1921: Structurele subsidies vanuit het rijk en contributies • 1960: 423 openbare bibliotheken, gegroepeerd via sociale, religieuze lijnen • 1972: koepels gaan samen in Nederlands Bibliotheek- en Lectuurcentrum 3
Vrijwilligersbeleid in historisch perspectief (2)
• 1975 (- 1987): Wet op het openbaar bibliotheekwerk • Jaren 80: decentralisatie bibliotheekbranche: gemeenten worden voornaamste opdracht- en subsidiegever (welzijnswet, 1987) • Vanaf 2001: veel fusies tussen bibliotheken, proces van bibliotheekvernieuwing (Koepelconvenant) • 2014: Invoering nationale bibliotheekpas, buurtbewoners kunnen makkelijker zelf bibliotheek runnen: verdere decentralisatie
4
Schuivende relatie met overheid (1) Overheid afwezig • Vrijwilligerswerk als ‘privaat domein’
Overheid definieert • Ministerie CRM, interdepartementale stuurgroep • Samenleving 1980 = context definitie • accent op (relatie met) betaalde arbeid
5
Schuivende relatie met overheid (2) Overheid investeert • Vrijwilligerswerk als instrument: Activering, maatschappelijke stage, emancipatie • Stimulerend beleid: infrastructuur ondersteuning, subsidievoorwaarden, wet en regelgeving
Overheid gelast • Vrijwilligerswerk als verplichting voor scholieren, moeilijk bemiddelbaren • Betrokkenheid van de achterban in maatschappelijke organisaties •
Overheid trekt zich terug
• ‘Big society’
6
Wijzigende CAO bibliotheek • Huidige art. 48 cao OB • Vrijwilligers inzetbaar additionele taken, niet cao gerelateerde functies • Kritiek op artikel • VNG en sociale partners roepen op tot maatschappelijke verantwoordelijkheid instellingen • Modernisering artikel: mn kansen creëren: oa afstemmen OR, verbetering dienstverlening klant, op formatie letten i.p.v. verdringing werkzaamheden
7
Vrijwilligersbeleid in Overijssel
Auteurs: Mirjam Wijers (Rijnbrink Groep) en Alice ten Dam (Arcon)
8
Vrijwilligersbestand verandert
9
Kanteling in het Sociaal Domein
10
De eigen kracht van burgers versterken
11
Participatie bevorderen
12
De 6 B’s
13
Samenwerken met vrijwilligers
14
Dé vrijwilliger bestaat niet • De traditionele (gebonden) vrijwilliger • De geïnteresseerde vrijwilliger • De geleide vrijwilliger
15
Vrijwilligers op de voorgrond ‘Het is in toenemende mate mogelijk en wenselijk een beroep te doen op de kracht en actieve betrokkenheid van burgers in de samenleving, die tevens de verbinding kunnen leggen met andere groepen en (sociale) netwerken.’ ‘Als gastvrouw/heer, zeker bij de invulling van de ontmoetingsfunctie, kunnen burgers een prominente rol gaan spelen.’
16
Kansen en knelpunten inzet vrijwilligers in bibliotheek • Oude taken vervallen, nieuwe taken ontstaan • Zoals: verschuiving van uitleenfunctie naar educatieve functie en ontmoetingsfunctie • Vrijwilligers belangrijk bij ontmoetingsfunctie: culturele, maatschappelijke activiteiten • Vrijwilligers namens bibliotheek ook buiten bibliotheek (bijv. Voorlees Express)
17
Betaalde krachten • Schuiven door naar (deels nieuwe) functies, waarvoor bepaalde beroepsgerelateerde kwalificaties nodig zijn • Vervullen een voorwaardenscheppende, ondersteunende en coördinerende rol naar vrijwilligers • Zorgen voor ondersteuning en coaching en rapportage over de activiteiten • bevorderen een goede teamgeest/workspirit In de lokale bibliotheekformaties moet hiervoor ook ruimte worden gemaakt De ‘professionele’ organisatie wordt vooral ingericht op het borgen van de inzet van mensen, kwaliteit en kennis.
18
Wat kunnen vrijwilligers doen? Individuele dienstverlening
Collectieve dienstverlening
Facilitaire dienstverlening
Collectieve belangenbehartiging en inspraak
schatkamer
Opruimhulp, BAH, vrijwilliger buurtdorpen, beheer website
Gastvrouw/heerschap, meehelpen met speciale activiteiten in de Schatkamer, assisteren bij klassebezoeken
Logistiek, reparatie materialen
Vrijwilligersvertegenwoordiging in overleggen/OR, strategiegroep, klankbordgroep
Werkplaats
Voorlezer in de VoorleesExpress, taalcoach, studiebegeleiding
coördinator voorlezers VoorleesExpress, taalpunt/taalcafé,
Logistiek DBOS
ontmoetingsplaats
Gastvrouw/heerschap
gastvrouw/heerschap, coördinatie activiteiten, seniorweb, HOVO, activiteiten eigen initiatief, deelname in bepaalde programmacommissies, dagbesteding,
bemensen receptie/loket (in kulturhus), koffie schenken, meewerken met het klaarmaken ruimtes voor activiteiten
19
3 D’s
20
Meedoen in de samenleving
21
Met of zonder vrijwilligers? • • • • • • • • • • • • •
Taalpunt/Taal voor het leven Taalcafé / Praathuis Digisterker Klik & Tik Oefenen.nl Tablet café e.d. Boekstart/boekenpret Voorlees express I workspace MLP Aangepast lezen Voorlezen voor ouderen leeskringen
• • • • • • • • • • •
Loesloketten of café’s (CJG) Kleintje koffie / Mama café VU Verhalencoach Lezingen/progr. Ontmoeting en debat Walk & Talk/ De broekriem Programma nieuwkomers Wijkwinkels Studiekringen voor ouderen Studiekringen voor werkzoekenden Bibliotheek voor ondernemers
22
Van Beleid naar uitvoering Uitvoeringsprogramma in Overijssel is gestart! In opdracht van de gemeenten Rijssen-Holten, Dinkelland, Haaksbergen, Hardenberg, Losser, Oldenzaal, Ommen, Steenwijkerland, Tubbergen, Wierden, Enschede, Kampen, en Zwolle
Met dank aan de provincie Overijssel
23
Dank voor jullie aandacht
24
Discussie
25
Meer of minder mee eens Vrijwilligerswerk levert onze bibliotheek een heel nuttige opbrengst op en is van grote betekenis voor de vrijwilliger zelf De beroepskracht heeft het voortouw en bepaalt uiteindelijk hoe de dingen bij ons gaan. Vrijwilligers verrichten aanvullende werkzaamheden.
26
Stelling Het inzetten van vrijwilligers in de uitlening is een vorm van verdringing van betaald werk Dit geldt ook voor het inzetten van vrijwilligers bij bijvoorbeeld taalactiviteiten of I-pad cursussen
27
Twee stellingen Citaat Een directeur: ‘Mijn werk kan ook vrijwillig uitgevoerd worden. Sterker nog, ik doe het vrijwillig. Ik word er echter wel voor betaald’. Wat is het criterium om werkzaamheden niet door een onbetaalde maar door een betaalde kracht uit te laten voeren? Wat maakt een beroepskracht een professional?
28
