De bespaar- en verdienmaatregelen Meerinvesteringen met een rendement die een bijdrage leveren aan duurzaamheid binnen het gebied Maaswaard
juli 2011 Samengesteld door:
Inleiding In dit document wordt een pakket aan maatregelen toegelicht welke een positief effect hebben op duurzaamheid in het gebied Maaswaard. Elke maatregel behoeft een investering, maar zorgt tevens voor financieel rendement. Het pakket bestaat uit de onderstaande maatregelen en bijbehorende effecten: Maatregel
Effect
1. 3-laags glas 2. hemelwateropvang voor groenvoorziening 3. waterloze urinoirs 4. hwa- en grijswaterzuivering met helofytenfilter 5. PV-cellen 6. zonnepanelen behoeve van warm tapwater 7. warmte-/koudeopslag Stadskantoor 8. warmte-/koudeopslag Maaswaard 9. verbeterde schilisolatie (Rc-waarde 5,0 m2K/W) 10. hoog rendement warmteterugwinning 11. LED kantoorverlichting
extra isolatie, stap naar CO2-neutraal minder waterverbruik, biodiversiteit, afvang fijnstof waterbesparing minder waterverbruik energieopwekking, stap naar CO2-neutraal stap naar CO2-neutraal stap naar CO2-neutraal stap naar CO2-neutraal minder warmteverlies, stap naar CO2-neutraal minder verwarmingsenergie benodigd stap naar CO2-neutraal
Uitgangspunten Om het financiële effect van de maatregelen te tonen zijn de kostengevolgen uitgezet over een periode van 40 jaar. Hiervoor zijn per maatregel de meerinvestering, de levensduur van de maatregel, de vervangingskosten tijdens de periode van 40 jaar en het effect op energie- en onderhoudskosten weergegeven. De meerinvestering geldt ten opzichte van de basisreferentie. Bij bijvoorbeeld 3-laags glas is de referentie 2-laags glas, bij het helofytenfilter is de referentie een standaard patioafwerking. Bij hemelwateropvang, PV-cellen, zonnecollectoren en hoog rendement warmteterugwinning bestaat de basisreferentie uit het niet toepassen van de maatregel. De eventuele vervangingskosten betreffen tevens de meerinvestering ten opzichte van het vervangen van de referentie.
In de berekening wordt uitgegaan van lineaire afschrijving van de meerinvestering over de periode van 40 jaar. De kosten bestaan verder uit de rentelast over de investering en de vervangingskosten. De baten bestaan uit het resultaat van de energiebesparing en het effect op de onderhoudskosten.
Voor de rente en indexering zijn de onderstaande uitgangspunten gebruikt: Kapitaalrente: 5,0 % indexering exploitatie- en vervangingskosten: 2,5 % indexering energiekosten o.b.v. gemiddeld verwachte stijging : 4 ,0 % Per maatregel zijn in een grafiek de kosten, baten en het effect uitgezet. Daarnaast zijn de terugverdientijd, de interne rentabiliteit en de verdiencapaciteit over 40 jaar weergegeven. Definities Terugverdientijd: Bij de terugverdientijd is het jaar benoemd waarin het effect van kosten en baten voor het eerst 'nul' bedraagt. Interne rentabiliteit: Dit is het rentepercentage (ofwel de verdisconteringsvoet) waarbij het disconteren van alle inkomsten en uitgaven gedurende de gehele levensduur van een investering tot een netto contante waarde van 'nul' leidt. Verdiencapaciteit: Het effect (baten minus kosten) van de maatregel na 40 jaar. Gevoeligheidsanalyse Om de gevoeligheid van de uitkomsten van de gehanteerde energiekostenindexering zichtbaar te maken zijn tot slot 3 alternatieve berekeningen opgesteld, te weten: - een nominale berekening waarin de energiekosten, maar ook de exploitatie- en vervangingskosten niet worden geïndexeerd; - een berekening met een behoudende indexering van de energiekosten van 2,5% (gelijk aan indexering exploitatie- en vervangingskosten); - een berekening met een positief ingeschatte indexering van de energiekosten van 6,0%.
Bespaar- en verdienmaatregel 1: 3-laags glas In Nederland is dubbelglas al standaard. 3-laags glas is minder gebruikelijk, maar wordt in Venlo vervaardigd en is in Duitsland al de norm voor nieuwbouw. De te behalen energiebesparing is echter wel aanzienlijk. Een betere isolatiewaarde zorgt voor minder warmteverlies naar de omgeving. In de winter wordt daarmee bespaard op verwarmingsenergie. In de zomer kan bespaard worden op benodigde koelenergie. Om de industrie een duw in de rug te geven, kan Venlo in Nederland als launching customer optreden. De industrie profiteert van de omzet en de exposure, Venlo profiteert allereerst van de lagere energiekosten, het duurzame imago en de innovatie in de branche.
MEERINVESTERING exploitatieperiode
465.300 40
kapitalisatierente kostenindexering energiekosten kostenindexering overige exploitatiekosten kostenindexering vervangingsinvestering
5,00% 4,00% 2,50% 2,50%
levensduur meerinvestering vervangingskosten
40 0
jaar euro
- 20680 1750
PM euro euro NVT
effect op: verzekering en belastingen/m²bvo energiekosten/m²bvo onderhoudskosten/m²bvo specifieke bedrijfskosten/m²bvo terugverdientijd interne rentabiliteit VERDIENCAPACITEIT OVER 40 JAAR:
26 7,0% 904.941
euro jaar
jaar euro Kosten
Baten
Effect
Bespaar- en verdienmaatregel 2: Hemelwateropvang voor groenvoorziening op de hoogbouw C2C gaat over het creëren van continue kringlopen en het creëren van meerwaarde. Een voorbeeld is het creeren van een waterkringloop in het gebouw, in plaats van het regenwater direct te lozen op het riool. Het is een uitstekend voorbeeld om een systeem toe te passen waarbij de groene gevels en toiletten gevoed worden met regenwater dat door het gebouw zelf wordt opgevangen. Zodoende wordt het juiste product voor de juiste toepassing ingezet. De meerwaarde zit onder andere in het feit dat op de kosten voor drinkwater wordt bespaard, ca. 315 m3 per jaar (waarom dat gebruiken voor toilet of planten), en dat water dat prima geschikt is voor die toepassingen niet wordt weggegooid. Op de afbeelding is een systeemschets van het regenwateropvang- en hergebruik systeem afgebeeld. Het regenwater van het dak (aangegeven met een rode lijn) loopt via een leiding naar de regenwateropvangbuffer (de rode vlakjes). Vanuit deze buffer wordt het regenwater naar de toiletten en urinoirs gepompt (aangegeven met de blauwe lijn). Het water kan ook alleen gebruikt worden om planten en de groene gevel te besproeien. Die laatste variant leidt tot een eenvoudiger en goedkoper systeem: het water gaat dan niet het gebouw in zoals aangegeven met de blauwe lijn, maar naar buiten (naar links, aangegeven met zwarte pijlen). MEERINVESTERING exploitatieperiode
27.500 40
kapitalisatierente kostenindexering energiekosten kostenindexering overige exploitatiekosten kostenindexering vervangingsinvestering
5,00% 4,00% 2,50% 2,50%
levensduur meerinvestering vervangingskosten
40 0
jaar euro
- 3.800 500
PM euro euro NVT
effect op: verzekering en belastingen/m²bvo energiekosten/m²bvo onderhoudskosten/m²bvo specifieke bedrijfskosten/m²bvo terugverdientijd interne rentabiliteit VERDIENCAPACITEIT OVER 40 JAAR:
9 18,3% 271.708
euro jaar
jaar euro
Kosten
Baten
Effect
Bespaar- en verdienmaatregel 3: Waterloze urinoirs Duurzame waterconcepten beginnen bij het inzetten van het juiste water voor het juiste doel. Drinkwater heeft een hoge kwaliteit, maar wordt niet gezuiverd om toiletten mee te spoelen, ondanks dat vrijwel iedereen het doet. Soms is water helemaal niet nodig om een bepaald doel te bereiken. Hoe lager het waterverbruik hoe lager de impact op het milieu die wordt veroorzaakt door winning en transport van drinkwater en transport en zuivering van afvalwater. In Nederland zijn waterbesparingsknoppen op toiletten en urinoirs al min of meer standaard. Een normaal urinoir verbruikt gemiddeld 4-5 liter per spoeling. Daarvoor dient er een drinkwaterleiding (of hemelwaterleiding) naar de urinoir te worden aangelegd. Tegenwoordig is het ook mogelijk om urinoirs te installeren die geen drinkwater verbruiken voor een spoeling. Op jaarbasis levert dit systeem een aanzienlijke waterbesparing op en het scheelt in de aanlegkosten door het uitsparen van de drinkwaterleiding. Het systeem werkt door middel van stankafsluiter (het sifon). Deze neemt de urine op en leidt die (zonder waterverbruik) in de afvoer. De hydrostatische afsluiter sluit de inlaat af (zonder chemische toevoegingen) en voorkomt geuroverlast. In een latere fase bestaat bovendien de mogelijkheid om grondstoffen te winnen. MEERINVESTERING exploitatieperiode
3.300 40
kapitalisatierente kostenindexering energiekosten kostenindexering overige exploitatiekosten kostenindexering vervangingsinvestering
5,00% 4,00% 2,50% 2,50%
levensduur meerinvestering vervangingskosten
20 4.000
jaar euro
- 220 0
PM euro euro NVT
effect op: verzekering en belastingen/m²bvo energiekosten/m²bvo onderhoudskosten/m²bvo specifieke bedrijfskosten/m²bvo terugverdientijd interne rentabiliteit VERDIENCAPACITEIT OVER 40 JAAR:
16 7,8% 5.878
euro jaar
jaar euro
Kosten
Baten
Effect
Bespaar- en verdienmaatregel 4: Helofytenveld Water zuiveren kan op locatie. Door het toepassen van een zuiverend Helofytenveld (rietachtige begroeiing) kan water op de locatie worden gezuiverd. Zwevende deeltjes, organisch materiaal, nutriënten en algen kunnen in meer of mindere mate uit het water verwijderd worden en gebruikt worden om elders nuttig in te zetten. Bovendien voegt het systeem extra stadsgroen toe aan de omgeving Voor deze toepassing dient in de gebouwen een dubbel leidingnetwerk aangelegd te worden, 1 voor grijs water (wastafels, douches, keuken), en 1 voor zwart water (toileten). De behandeling van het grijs water kan met een helofyten/rietveld. Het gezuiverde water wordt vervolgens gebruikt in het zwartwatersysteem voor toiletspoeling. In de Maaswaard kan een dergelijk zuiveringssysteem worden aangelegd in de binnenpatio van het Stadskantoor.
MEERINVESTERING exploitatieperiode
102.000 40
kapitalisatierente kostenindexering energiekosten kostenindexering overige exploitatiekosten kostenindexering vervangingsinvestering
5,00% 4,00% 2,50% 2,50%
levensduur meerinvestering vervangingskosten
40 0
jaar euro
- 4.250 1.500
PM euro euro NVT
effect op: verzekering en belastingen/m²bvo energiekosten/m²bvo onderhoudskosten/m²bvo specifieke bedrijfskosten/m²bvo terugverdientijd interne rentabiliteit VERDIENCAPACITEIT OVER 40 JAAR:
32 5,1% 96.205
euro jaar
jaar euro
Kosten
Baten
Effect
Bespaar- en verdienmaatregel 5: Zonnepanelen op daken en gevels C2C gaat uit van energie afkomstig van de zon. De bron is hernieuwbaar en veroorzaakt bij de productie van elektriciteit geen uitstoot van schadelijke stoffen. De gemeente heeft de C2C-ambities omarmd. Het is dan ook logisch om zonne-energie, als een van de belangrijkste C2C- uitgangspunten, zichtbaar toe te passen in projecten. Photovoltaische zonnecellen (PV) vormen een belangrijke stap op weg naar de energieleverende gebouw In de Maaswaard kan dit principe in eerste instantie worden toegepast op het Stadskantoor, waar ruimte is voor minimaal 1000m2 zonnecellen.
MEERINVESTERING exploitatieperiode
496.100 40
kapitalisatierente kostenindexering energiekosten kostenindexering overige exploitatiekosten kostenindexering vervangingsinvestering
5,00% 4,00% 2,50% 2,50%
levensduur meerinvestering vervangingskosten
25 300.000
jaar euro
- 31.500 4.000
PM euro euro NVT
effect op: verzekering en belastingen/m²bvo energiekosten/m²bvo onderhoudskosten/m²bvo specifieke bedrijfskosten/m²bvo terugverdientijd interne rentabiliteit VERDIENCAPACITEIT OVER 40 JAAR:
24 5,8% 796.142
euro jaar
jaar euro
Kosten
Baten
Effect
Bespaar- en verdienmaatregel 6: Zonnecollector – warm tapwater Evenals photovoltaïschezonnecellen is een zonnecollector bij uitstek geschikt om op een goedkope manier energie op te wekken en tevens een duurzame ambitie en een duurzame visie uit te dragen. Een zonneboiler is vrij gangbaar en wordt meestal toegepast bij gebouwen met een relatief hoge vraag aan warm tapwater, zoals grootkeukens. In de Maaswaard kan dit in ieder geval voor het stadskantoor worden ingezet voor de douches en restaurant.
MEERINVESTERING exploitatieperiode
16.500 40
kapitalisatierente kostenindexering energiekosten kostenindexering overige exploitatiekosten kostenindexering vervangingsinvestering
5,00% 4,00% 2,50% 2,50%
levensduur meerinvestering vervangingskosten
20 20.000
jaar euro
- 3.700 1.500
PM euro euro NVT
effect op: verzekering en belastingen/m²bvo energiekosten/m²bvo onderhoudskosten/m²bvo specifieke bedrijfskosten/m²bvo terugverdientijd interne rentabiliteit VERDIENCAPACITEIT OVER 40 JAAR:
8 20,0% 175.350
euro jaar
jaar euro Kosten
Baten
Effect
Bespaar- en verdienmaatregel 7: Warmte en Koudeopslag (WKO) Stadskantoor Uitgangspunt voor de energievoorzieningen in de Maaswaard is warmte en koude waarbij er geen gebruik gemaakt wordt van fossiele brandstoffen. Hiervoor wordt een gemeenschappelijk systeem van warmte en koudeopslag (WKO) aangelegd. Het overschot aan warmte in de zomer kan gebufferd worden en in de winter nuttig gebruikt worden en vice versa. De WKO veroorzaakt bij de productie van warmte en koude geen uitstoot van schadelijke stoffen. Om dit mogelijk te maken is het nodig nu als gemeente een infrastructuur daar voor aan te leggen. Wanneer dat per gebouw wordt geregeld, moeten meerder bronnen dicht bij elkaar worden gelegd. Die bronnen verstoren elkaar, waardoor het technisch niet mogelijk is om alle gebouwen gebruik te laten maken van deze technologie. Dat is een gemiste kans!! Daarom is een collectieve voorziening essentieel. Door de opgewekte energie te verkopen aan de overige gebruikers in het gebied, verdient de investering zich snel terug. Omdat de investering voor de WKO van het Stadskantoor eerder benodigd is dan de overige functies op het WKO is de meerinvestering voor het Stadskantoor apart aangegeven. MEERINVESTERING 1.066.000 euro exploitatieperiode 40 jaar kapitalisatierente kostenindexering energiekosten kostenindexering overige exploitatiekosten kostenindexering vervangingsinvestering
5,00% 4,00% 2,50% 2,50%
levensduur meerinvestering vervangingskosten
20 520.000
jaar euro
- 132.000 11.000
PM euro euro NVT
effect op: verzekering en belastingen/m²bvo energiekosten/m²bvo onderhoudskosten/m²bvo specifieke bedrijfskosten/m²bvo terugverdientijd interne rentabiliteit VERDIENCAPACITEIT OVER 40 JAAR:
10 15,3% 8.603.867
jaar euro
Kosten
Baten
Effect
Bespaar- en verdienmaatregel 8: Warmte en Koudeopslag (WKO) Maaswaard Uitgangspunt voor de energievoorzieningen in de Maaswaard is warmte en koude waarbij er geen gebruik gemaakt wordt van fossiele brandstoffen. Hiervoor wordt een gemeenschappelijk systeem van warmte en koudeopslag (WKO) aangelegd. Het overschot aan warmte in de zomer kan gebufferd worden en in de winter nuttig gebruikt worden en vice versa. De WKO veroorzaakt bij de productie van warmte en koude geen uitstoot van schadelijke stoffen. Om dit mogelijk te maken is het nodig nu als gemeente een infrastructuur daar voor aan te leggen. Wanneer dat per gebouw wordt geregeld, moeten meerder bronnen dicht bij elkaar worden gelegd. Die bronnen verstoren elkaar, waardoor het technisch niet mogelijk is om alle gebouwen gebruik te laten maken van deze technologie. Dat is een gemiste kans!! Daarom is een collectieve voorziening essentieel. Door de opgewekte energie te verkopen aan de overige gebruikers in het gebied, verdient de investering zich snel terug.
MEERINVESTERING Exploitatieperiode (vanaf 2019)
861.000 40
kapitalisatierente kostenindexering energiekosten kostenindexering overige exploitatiekosten kostenindexering vervangingsinvestering
5,00% 4,00% 2,50% 2,50%
levensduur meerinvestering vervangingskosten
20 265.000
jaar euro
- 76.000 9.000
PM euro euro NVT
effect op: verzekering en belastingen/m²bvo energiekosten/m²bvo onderhoudskosten/m²bvo specifieke bedrijfskosten/m²bvo terugverdientijd interne rentabiliteit VERDIENCAPACITEIT OVER 40 JAAR:
18 11,4% 3.824.722
euro jaar
jaar euro
Kosten
Baten
Effect
Bespaar- en verdienmaatregel 9: Verbetering isolatie schil (RC = 2,5 5,0 m2K/W) Hoe groter de Rc-waarde hoe beter het materiaal isoleert. De eerste winst zit in warmte die in het stookseizoen wordt vastgehouden en niet verloren gaat. In de winter wordt daarmee bespaard op verwarmingsenergie. In de zomer kan bespaard worden op benodigde koelenergie. Het bouwbesluit schrijft een minimale Rc-waarde voor van 2,5 m²·K/W. Het verbeteren van de schilisolatie resulteert in een lager energiegebruik. Behalve dit energetisch voordeel betekent een betere schilisolatie doorgaans ook een akoestisch betere gevel en derhalve doorgaans meer comfort. Een hogere Rc-waarde vergt een hogere investering. Door het lagere energiegebruik is er sprake van een terugverdientijd.
MEERINVESTERING exploitatieperiode
146.850 40
kapitalisatierente kostenindexering energiekosten kostenindexering overige exploitatiekosten kostenindexering vervangingsinvestering
5,00% 4,00% 2,50% 2,50%
levensduur meerinvestering vervangingskosten
40 0
jaar euro
- 9.790 0
PM euro euro NVT
effect op: verzekering en belastingen/m²bvo energiekosten/m²bvo onderhoudskosten/m²bvo specifieke bedrijfskosten/m²bvo terugverdientijd interne rentabiliteit VERDIENCAPACITEIT OVER 40 JAAR:
17 10,8% 632.929
euro jaar
jaar Kosten euro
Baten
Effect
Bespaar- en verdienmaatregel 10: Hoog-rendement Warmteterugwinning (WTW) Ventilatie, koeling en verwarming zijn belangrijke elementen voor een goed werkcomfort. In deze processen gaat veel energie om. Het verlies aan energie is beperken door het gebruik van energiebesparende technieken. Met een HR WTW is te besparen op verwarmingsenergie en een kleine besparing op koelenergie. De warmte uit de retourlucht wordt met een hoog rendement teruggewonnen en afgegeven aan de verse ventilatielucht. Circa 90% van de warmte uit een gebouw kan worden behouden, waardoor er naverwarmen niet meer noodzakelijk is.
MEERINVESTERING exploitatieperiode
49.500 40
kapitalisatierente kostenindexering energiekosten kostenindexering overige exploitatiekosten kostenindexering vervangingsinvestering
5,00% 4,00% 2,50% 2,50%
levensduur meerinvestering vervangingskosten
20 65.000
jaar euro
- 6.400 2.000
PM euro euro NVT
effect op: verzekering en belastingen/m²bvo energiekosten/m²bvo onderhoudskosten/m²bvo specifieke bedrijfskosten/m²bvo terugverdientijd interne rentabiliteit VERDIENCAPACITEIT OVER 40 JAAR:
12 12,4% 235.443
euro jaar
jaar Kosten euro
Baten
Effect
Bespaar- en verdienmaatregel 11: LED kantoorverlichting LED’s geven een enorme impuls aan de ontwikkeling van energiebesparende oplossingen. LED-verlichting is de meest ingrijpende verandering in de verlichtingsbranche sinds de uitvinding van het elektrische licht. LED’s transformeren de aard van verlichting door nieuwe mogelijkheden te openen voor hoe en waar kunstlicht wordt gebruikt voor het verbeteren van de menselijke beleving. LED-verlichting verbruikt minder energie dan de meeste andere lampen, gaat langer mee en vraagt minder vaak vervanging. Vaak geven fabrikanten waarden rond 25.000 uur op; een led-lamp gaat daarmee zo'n vijfentwintig keer langer mee dan een gloeilamp.
MEERINVESTERING exploitatieperiode
176.000 40
kapitalisatierente kostenindexering energiekosten kostenindexering overige exploitatiekosten kostenindexering vervangingsinvestering
5,00% 4,00% 2,50% 2,50%
levensduur meerinvestering vervangingskosten
10 17.600
jaar euro
- 18.745 - 8.535
PM euro euro NVT
effect op: verzekering en belastingen/m²bvo energiekosten/m²bvo onderhoudskosten/m²bvo specifieke bedrijfskosten/m²bvo terugverdientijd interne rentabiliteit VERDIENCAPACITEIT OVER 40 JAAR:
7 22,8% 1.006.483
euro jaar
jaar Kosten euro
Baten
Effect
Effecten van het totaalpakket vervangingsinvestering initiele investering
totaalpakket 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
3 voudig glas hemelw ateropvang w aterloze urinoirs helofytenfilter PV panelen zonnecollector WKO Stadskantoor WKO Maasw aard Rc=5,00 HR WTW LED verlichting
gevoeligheidsanalyse totaalpakket nominaal totaalpakket met energiestijging 2,5% totaalpakket met energiestijging 4% totaalpakket met energiestijging 6%
binnen 40 jaar
terugverdientijd
rendem ent investering
€ 3.410.050
€ 1.702.000
15
12,5%
€ 465.300 € 27.500 € 3.300 € 102.000 € 496.100 € 16.500 € 1.066.000 € 861.000 € 146.850 € 49.500 € 176.000
€0 €0 € 4.000 €0 € 300.000 € 20.000 € 520.000 € 265.000 €0 € 65.000 € 528.000
26 9 16 32 47 8 10 18 17 37 7
7,0% 18,3% 7,8% 5,1% 8,3% 20,0% 15,3% 11,4% 10,8% 12,4% 22,8%
€ 3.410.050 € 3.410.050 € 3.410.050 € 3.410.050
€ 1.702.000 € 1.702.000 € 1.702.000 € 1.702.000
28 17 15 13
7,6% 10,3% 12,5% 15,3%
levensduur
40 jaar 40 jaar 20 jaar 40 jaar 25 jaar 20 jaar 20 jaar 20 jaar 40 jaar 20 jaar 10 jaar
kostenindexering energiekosten 2,50%
kostenindexering energiekosten 6,00% Kosten
Baten
Effect
besparing over 40 jaar
resultaat over 40 jaar
€ 27.285.528
€ 16.884.008
€ 1.847.173 € 327.396 € 20.906 € 302.755 € 2.723.694 € 250.491 € 11.801.940 € 6.250.983 € 930.300 € 473.358 € 2.356.534
€ 904.941 € 271.708 € 5.878 € 96.205 € 1.126.472 € 175.350 € 8.603.867 € 3.824.732 € 632.929 € 235.443 € 1.006.483
€ 11.039.800 € 18.815.090 € 27.285.528 € 45.612.917
€ 2.561.211 € 8.413.570 € 16.884.008 € 35.211.397