De beleidsartikelen (artikel 8)

De beleidsartikelen (artikel 8)

8. INTERNATIONAAL ONDERWIJSBELEID Voor de inhoudelijke onderbouwing van de onderstaande uitgaven op beleidsartikel 8 van de directie Internationaal Beleid inzake het internationaal onderwijsbeleid wordt verwezen naar de overzichtsconstructie internationaal beleid (uitgaven onder het kopje onderwijs centraal). Deze overzichtsconstructie biedt een geïntegreerd overzicht van alle internationale uitgaven van het ministerie van OCW in 2004. 8.0 Hoofdlijnenakkoord Balkenende II Op dit artikel zijn geen ombuigingen en/of intensiveringen ingeboekt, waartoe uit hoofde van het hoofdlijnenakkoord Balkenende II is besloten. 8.0.1 Prioriteiten Een belangrijke prioriteit in 2004 van het Kabinet betreft het Nederlandse voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie. OCW is verantwoordelijk voor de ondersteuning van het voorzitterschap op de terreinen onderwijs, cultuur en audiovisueel, en samen met het ministerie van Economische Zaken voor de sectoren onderzoek en wetenschap. OCW wil een voorzitterschap neerzetten dat adequaat is in het organiseren van het voorzitterschap in materiële zin (kalender, agendasetting, beleggen van ministeriële en andere bijeenkomsten) en dat een aantal thema’s agendeert die hoog op de Nederlandse en Europese politieke agenda staan. Subdoelstellingen zijn het optreden van OCW als eenheid en de correcte financiële en procedurele afwikkeling van het voorzitterschap. Het voorzitterschap betreft primair de organisatie (in samenwerking met het Raadssecretariaat) van het lopend «Brussels» traject van formele bijeenkomsten van de raadsformaties, waarbij het in feite gaat om de formele Onderwijs-, Jeugd- en Cultuurraad (OJC) van 15–16 november 2004 en de Raad voor Concurrentievermogen (RVC) van 25 november 2004. Secundair doch van groot belang voor het welslagen van het voorzitterschap is de uitvoering van een complex aan niet-formele bijeenkomsten in Nederland. Het gaat om (in tijdsvolgorde): + Een informele RVC op 2–3 juli 2004 te Maastricht; + Een informele bijeenkomst van de onderwijsministers op 12–14 juli 2004 in Rotterdam; + Een informele bijeenkomst van de cultuurministers op 14–16 juli 2004 in Rotterdam; + Een ministeriële conferentie beroepsonderwijs in het najaar 2004 in Maastricht. OCW wil de samenhangende voorzitterschapinzet kleur geven door het hanteren van een beperkt aantal thema’s. Het zijn deze thema’s die primair de ambitie van OCW over het voorzitterschap weergeven: + Europa bij de burger brengen; + Mobiliteit; + Kennis en innovatie. Om de eenheid in uitstraling van het OCW-voorzitterschap te waarborgen, zullen de uitwerking van agendapunten en thema’s en de vormgeving van evenementen in het teken staan van het concept «Europese ruimte». De

Persexemplaar

200


OCW-ambitie is erop gericht om de «Europese ruimte» ook voor de terreinen onderwijs, cultuur en wetenschap verder te ontwikkelen en te benutten. Deze thema’s worden tijdens de informele ministeriële bijeenkomsten geagendeerd. Naast deze kernactiviteiten worden thematische evenementen uitgevoerd. Deze vloeien voort uit de politieke prioriteiten en ambities die OCW aan het voorzitterschap verbindt (zie boven), en zijn veelal gekoppeld aan beleidsdossiers bij de sectoren van OCW en worden veelal gekenmerkt door sterke participatie (inhoudelijk, organisatorisch en soms budgettair) vanuit het veld en de instellingen. De slotmanifestatie «2004 Jaar van onderwijs door sport» is een extra voorzitterschapstaak. De voorbereiding van de uitvoering en implementatie van «2004 Jaar van onderwijs door sport» wordt thans afgestemd tussen OCW (trekkend ministerie) en het ministerie van VWS. De directie IB coördineert binnen OCW de organisatie van de voorzitterschapactiviteiten, waarbij een homogene OCW-inbreng uitgangspunt is. Daartoe is een departementbrede projectgroep ingericht. Om voornoemde activiteiten te kunnen organiseren en op het vereiste niveau aan te kunnen bieden, is € 6,5 miljoen gereserveerd op de begroting van 2004. 8.0.2 Besturingsrelatie met het veld en rekenschap Bij het nieuwe voorstel voor de Nationale programma’s po en vo, dat dit najaar wordt gepubliceerd, is rekening gehouden met de inzet van het departement ten aanzien van autonomie, deregulering en rekenschap. 8.0.3 Innovatie en versterking (top-)kennisinfrastructuur Bij de OCW-inzet in het kader van het EU-voorzitterschap vormt de uitwerking van de Lissabon-doelstelling voor de versterking van de kennisinfrastructuur een centraal aandachtspunt. Positionering van het Nederlands hoger onderwijs is een belangrijk aandachtspunt in het internationaliseringsbeleid.

Persexemplaar

201


8.1 Budgettaire gevolgen van beleid Tabel 8.1: Budgettaire gevolgen artikel 8 (x € 1 000) 2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

Verplichtingen Waarvan garanties

20 998

15 882

25 333

19 855

20 506

20 575

21 153

Uitgaven Progamma-uitgaven Mobiliteit Samenwerkingsverbanden Institutionele subsidies Nederland Instellingen buitenland Overig

18 039 18 039 9 238 3 217 4 456 711 417

19 542 19 542 9 914 3 443 4 718 620 847

28 136 26 198 10 319 3 564 4 778 540 6 997*

21 454 19 558 10 691 3 343 4 643 491 390

20 576 18 696 10 676 2 584 4 653 420 363

20 575 18 696 10 676 2 584 4 583 420 433

21 153 19 274 10 676 3 162 4 583 420 433

1 938

1 896

1 880

1 879

1 879

99

99

99

99

99

Apparaatsuitgaven Ontvangsten

525

303

HGIS-deel

1 781 398

* Voor het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie in de tweede helft van 2004 is € 6,5 miljoen gereserveerd.

8.2. Budgetflexibiliteit Tabel 8.2: Budgetflexibiliteit artikel 8 (x € 1 000) 2004

2005

2006

2007

2008

Totaal geraamde kasuitgaven Waarvan apparaatsuitgaven

28 136 1 938

21 454 1 896

20 576 1 880

20 575 1 879

21 153 1 879

3. Dus programma-uitgaven Waarvan op 1 januari van jaar 2004 4. Juridisch verplicht* 5. Complementair noodzakelijk 6. Bestuurlijk gebonden (maar niet juridisch verplicht)** 7. Beleidsmatig gereserveerd (o.g.v. een wettelijke regeling of beleidsprogramma)** 8. Beleidsmatig nog niet ingevuld

26 198

19 558

18 696

18 696

19 274

1. 2.

9.

Totaal

36,7% 1,0%

9 612 260

43,3% 1,3%

8 484 260

38,0% 1,4%

7 110 260

16,8%

3 143

16,3%

3 143

36,6%

9 582

53,8%

10 526

57,6%

10 766

57,6%

10 766

55,9%

10 766

25,5%

6 698

1,5%

285

2,0%

378

24,2%

4 519

23,4%

4 519

0,2%

46

0,0%

3

1,0%

182

1,4%

268

4,4%

846

100%

26 198

100%

19 558

100%

18 696

100%

18 696

100%

19 274

*

Juridisch verplichte middelen betreffen verschillende activiteiten. Per operationele doelstelling zijn de belangrijkste: In het kader van de mobiliteit zijn de belangrijkste het DELTA- beurzenprogramma en de Netherlands Education Support Offices; In het kader van de samenwerkingsverbanden zijn de belangrijkste het Duitslandprogramma, Frans-Nederlands netwerk HO, het CENESAprogramma met Zuid-Afrika en de programma’s met Midden en Oost Europa; In het kader van de Institutionele subsidies in Nederland zijn de belangrijkste die voor de Nederlandse Taalunie, de PV Unesco, het IndonesianNetherlands Co-operation in Islamic Studies programma (INIS) en de bureaukosten voor het DELTA-beurzenprogramma; In het kader van instellingen buitenland zijn de belangrijkste die van contributies voor Europa College Brugge, Talencentrum GRAZ, Unescoprojecten en OESO-projecten. ** Bestuurlijk gebonden en beleidsmatig gereserveerde middelen betreffen gelden, die in het kader van internationale bilaterale en multilaterale afspraken zijn toegezegd (bijvoorbeeld de culturele verdragen, Memoranda of understanding enz.), maar waarvoor met de uitvoerende instellingen op jaarbasis juridische verplichtingen worden aangegaan. Daarnaast zijn middelen van € 6,5 miljoen voor het Europees voorzitterschap in het jaar 2004 als beleidsmatig gereserveerd opgenomen.

Persexemplaar

202


8.3 Veronderstellingen in effectbereik, doelmatigheid en raming Zie de overzichtsconstructie internationaal beleid. 8.4 VBTB-paragraaf Zie de overzichtsconstructie internationaal beleid.

Persexemplaar

203

De beleidsartikelen (overzichtsconstructie internationaal beleid)

OVERZICHTSCONSTRUCTIE INTERNATIONAAL BELEID 1. ALGEMENE BELEIDSDOELSTELLING Het primaire doel van de internationale uitgaven is bij te dragen aan de kwaliteit van onderwijs, cultuur en wetenschappen in Nederland en de positionering van Nederland in de wereld. De Nederlandse ambities die voortvloeien uit de conclusies van de Europese Raad van Lissabon (maart 2000) en internationale ontwikkelingen zoals de toenemende globalisering stellen daarbij het onderwijs, de cultuur en wetenschap voor nieuwe uitdagingen. Eén van die uitdagingen is de lerende voor te bereiden op de Europeanisering en internationalisering van de arbeidsmarkt, de maatschappij, wetenschap, cultuur, ondernemerschap en bestuur. Het versterken van de positie van het Nederlandse onderzoek in internationaal en Europees verband vormt een andere uitdaging. De hoofddoelstellingen van het internationale beleid op de terreinen onderwijs, cultuur en wetenschappen zijn opgenomen in respectievelijk de Hoofdlijnenbrief internationaal beleid, Onderwijs voor wereldburgers (2001), de beleidsbrief Cultuur als confrontatie, Uitgangspunten voor het internationale cultuurbeleid 2001–2004, en het Wetenschapsbudget. In het internationaal beleid van OCW kunnen in algemene zin vier hoofddoelen worden onderscheiden, waarmee tevens aansluiting wordt gezocht bij het algemene buitenlandbeleid van de Nederlandse regering: + Het bevorderen van de mogelijkheden voor leerlingen, studenten, docenten, kunstenaars en mensen die anderszins in de culturele sector werkzaam zijn, en onderzoekers voor internationale oriëntatie, kennisverwerving of beroepsuitoefening. + Het bevorderen van de kwaliteit van het aanbod en de beoefening van onderwijs, cultuur en wetenschappen in Nederland door internationale oriëntatie, vergelijking en competitie. + Het versterken van het internationale profiel van Nederlandse onderwijs-, cultuur- en wetenschappelijke instellingen op de internationale markt. + Het leren van en samenwerken met andere landen op centraal niveau; ontsluiting van – voor Nederland relevante – kennis en benchmarking. De onderwijs-, cultuur- en onderzoeksinstellingen zijn zelf primair verantwoordelijk voor internationalisering. De minister van onderwijs, cultuur en wetenschappen speelt hierbij een voorwaardenscheppende en stimulerende rol. In aanvulling op dit overzicht wordt opgemerkt dat, hoewel hiermee een volledig beeld wordt gegeven van de geoormerkte internationale uitgaven op de OCW-begroting, dit overzicht geen totaalbeeld biedt van de internationale activiteiten die op het terrein van onderwijs, cultuur en onderzoek in Nederland plaatsvinden. Internationale samenwerking wordt voor een deel ook bekostigd door onderwijs-, cultuur- en onderzoeksinstellingen zelf. Verder draagt ook de Europese Unie (EU) aan deze samenwerking bij. 2. OPERATIONELE DOELSTELLINGEN Onder de operationele doelstellingen wordt in deze overzichtsconstructie een overzicht geboden van de internationale uitgaven van OCW per sector. De begroting van beleidsartikel 8 is in de tabellen opgenomen onder het kopje onderwijs centraal. De internationale uitgaven van de onderwijsbeleidsartikelen zijn opgenomen onder het kopje onderwijs decentraal. De internationale uitgaven op het terrein van cultuur en

Persexemplaar

204


onderzoek zijn eveneens opgenomen. Voor een meer gespecificeerde inhoudelijke onderbouwing van deze uitgaven wordt verwezen naar de desbetreffende beleidsartikelen 14 tot en met 16. 2.1 Bevorderen van mobiliteit

Wat willen we bereiken? Via mobiliteit kunnen lerenden een sterkere internationale oriëntatie opdoen. Daarnaast is het een doelstelling dat de Nederlandse instellingen een betere positie op de internationale markt verwerven. Mobiliteit is een belangrijke facilitator van het verwerven van deze internationale oriëntatie en het versterken van de positie van de Nederlandse instellingen. Daarom is het bevorderen van mobiliteit een belangrijke doelstelling. Aan internationale oriëntatie en internationale kennisverwerving zijn meerkosten verbonden. Naast de instellingen zelf, levert de overheid hiervoor een bijdrage. Hiermee wordt tegemoetgekomen aan een toenemende maatschappelijke en economische behoefte aan interculturele kennis en vaardigheden, die nodig zijn om in een internationale context effectief te kunnen functioneren. Een hoofddoel van de stimulering van mobiliteit is voorts het versterken van het internationale profiel van Nederlandse instellingen op de groeiende wereldmarkt voor met name het hoger onderwijs. De toenemende openheid van ons onderwijsbestel (Ba/Ma, accreditatie) is van invloed op de concurrentiepositie van met name het hoger onderwijs. Nederland is een relatieve laatkomer op de internationale onderwijsmarkt en het verbeteren van de zichtbaarheid van Nederland en het Nederlandse onderwijs en culturele aanbod in de internationale context is daarom noodzakelijk. In beginsel is het daarbij aan de instellingen zelf om te komen tot het versterken van hun internationale profiel; de overheid speelt een voorwaardenscheppende rol. Een belangrijke indicator voor de mate van verwezenlijking van een internationale oriëntatie van lerenden enerzijds en de verbetering van de positie van Nederlandse instellingen op de internationale markt anderzijds vormt het aantal lerenden dat internationaal mobiel is, zowel uitgaand als inkomend. Op basis van gegevens over uitgaande mobiliteit in de BisoN-monitor Internationale mobiliteit in het onderwijs 2002 kan worden vastgesteld dat in 2001/2002 33 072 leerlingen en studenten met een nationale of Europese beurs naar het buitenland zijn gegaan. Daarmee is zowel een absolute als relatieve toename in de internationale mobiliteit verwezenlijkt ten opzichte van het jaar 1999/2000. Met name bij het hoger onderwijs is ook inkomende mobiliteit van belang. Vooral ten gevolge van de start van het Delta-beurzenprogramma en door een grotere instroom via het Erasmus-programma steeg het aantal inkomende studenten in 2001/2002. De beleidsmatige inzet is het niveau van de internationale mobiliteit in het hoger onderwijs en het beroepsonderwijs in de komende jaren tenminste te handhaven. Een variabele daarbij is onder meer de leges, waarvan de effecten op met name de inkomende mobiliteit nog onbekend zijn. De streefdoelen voor het primair en voortgezet onderwijs zijn neergeslagen in de Subsidieregeling nationale programma’s voor internationalisering in het primair en voortgezet onderwijs. Op het gebied van primair

Persexemplaar

205


onderwijs is het doel om eind 2004 25 deelnemende scholen te hebben aan het programma voor internationalisering via informatie- en communicatietechnologie (buurlanden). In het programma voor de uitwisseling van leerlingen in het voortgezet onderwijs (pluvo) wordt gestreefd naar consolidatie met 10 000 havo/vwo-scholieren en 4 000 vmbo-leerlingen, alsmede naar een consolidatie van 225 Nederlandse scholen met een buitenlandse partnerschool, en daarnaast een toename met 45 nieuwe buitenlandse partnerscholen. Er wordt naar gestreefd de mobiliteit van leraren en studenten aan lerarenopleidingen te consolideren (Plato+). Het gaat om 750 studiebezoeken van scholen binnen het primair onderwijs en 750 scholen binnen het voortgezet onderwijs. Onderwijsstages zouden op 100 moeten worden geconsolideerd. Het programma voor internationaler talenonderwijs, Piton, streeft naar een toename van vijf scholen per jaar op het gebied van tweetalig onderwijs, één school per jaar voor versterkt talenonderwijs, vier scholen per jaar voor vroeg vreemde-talenonderwijs en een consolidatie op twintig scholen voor de taalassistenten. De mobiliteit van onderzoekers staat hoog op de agenda van de Europese Unie. Momenteel wordt uitvoering gegeven aan de mobiliteitsstrategie voor de Europese Onderzoeksruimte die in 2000 is vastgesteld. Daarnaast stimuleert het Zesde kaderprogramma (2002–2006) het aantrekken van buitenlandse onderzoekers, met aanzienlijk meer middelen dan voorgaande kaderprogramma’s (€ 1 580 miljoen). Voor onderzoeksinstellingen betekent inkomende internationale mobiliteit uitbreiding van hun onderzoekscapaciteit, maar ook versterking van het internationale netwerk. De onderzoekers zelf bouwen ook een internationaal netwerk op, doen meer kennis en onderzoekservaring op en profiteren van de expertise van de gastinstelling. Het Zesde kaderprogramma heeft ook als doel de «brain drain» uit Europa tegen te gaan. Nederlandse onderzoekers hebben van oudsher een relatief hoog Europees succespercentage wat betreft het aantal gehonoreerde aanvragen onder het kaderprogramma.

Wat gaan we daarvoor doen? Het stimuleren van mobiliteit gebeurt door het zoveel mogelijk wegnemen van niet-functionele mobiliteitsobstakels, het verbeteren van transparantie en informatie, alsmede door het actief bevorderen door verschillende beurzenprogramma’s. Deze beurzenprogramma’s ondersteunen financieel uitgaande en inkomende mobiliteit gericht op bepaalde doelgroepen, landen en/of vakgebieden. Met deze beurzenprogramma’s wordt waar mogelijk een kwalitatieve stimulans gegeven aan gerichte mobiliteit die in het kader van de hoofddoelstellingen van het internationaliseringsbeleid van de overheid prioriteit geniet. Daarmee kunnen deze beurzenprogramma’s mede worden beschouwd als een kwalitatieve aanvulling op spontane mobiliteit. Daarbij wordt zoveel mogelijk aansluiting en synergie betracht met het Europese beleid ten aanzien van de samenwerking met derden en met omvangrijke Europese programma’s, zoals Socrates, Leonardo en het Zesde kaderprogramma voor onderzoek, die binnen de Europese Unie voor grote mobiliteit zorgen. Daarnaast wordt zoveel mogelijk synergie gezocht met het beleid van het ministerie van Buitenlandse Zaken/ontwikkelingssamenwerking op het terrein van de beurzenprogramma’s (NFP) en programma’s van institutionele ontwikkeling (NPT). In het kader van de mobiliteitsstrategie voor onderzoek is in 2003 een mobiliteitsportaal opgestart door de Europese Commissie, dat informatie zal geven over onderzoeksvacatures, financieringsmogelijkheden, en nationale regels en andere factoren die relevant zijn voor mobiele

Persexemplaar

206


onderzoekers. Van Nederland wordt verwacht dat het een netwerk opzet van onderzoeksinstellingen, die als mobiliteitscentra optreden, en advies en ondersteuning bieden aan mobiele onderzoekers. Eén van die mobiliteitscentra zal tevens optreden als «bruggenhoofd», dat de mobiliteitscentra coördineert, algemene nationale informatie verzorgt en optreedt als intermediair tussen de Europese Commissie enerzijds en nationale overheden en individuele onderzoekers anderzijds. Op stelselniveau wordt het versterken van het internationale profiel van Nederlandse hoger-onderwijsinstellingen bevorderd door de vorming van een internationaal herkenbaar en transparant hoger-onderwijsstelsel (bachelor masterstructuur) en door accreditatie van hoger-onderwijsopleidingen. In 2003 is voorts het instrumentarium voor het versterken van de positie op de internationale onderwijsmarkt geëvalueerd; het gaat daarbij met name om de Netherlands’ Education Support Offices en het Delta-beurzenprogramma, met als doel deze instrumenten op hun merites te beoordelen en op grond daarvan mogelijke beleidsaanpassingen te overwegen (zie box 1). Op het terrein van het beroepsonderwijs wordt in vervolg op de verklaring van Kopenhagen (november 2002) gestreefd naar meer samenwerking op Europees niveau. Deze samenwerking moet zorgen voor een transparantere kwalificatiestructuur en voor uitwisselbaarheid van kwalificaties en competenties tussen de Europese landen. Het Europese Leonardoprogramma levert hieraan een bijdrage. Voor het bevorderen van mobiliteit in het primair en voortgezet onderwijs worden de nationale programma’s voor de periode 2003–2007 voortgezet. In de komende subsidieperiode is er bijzondere aandacht voor mobiliteit met de buurlanden (= België, Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk). Voor het primair onderwijs wordt een speciaal op deze landen gericht nieuw programma geïntroduceerd met de focus op gebruik van ict bij internationalisering. Hiermee wordt naast de fysieke ook virtuele mobiliteit gestimuleerd. De uitvoering van het Zesde kaderprogramma voor onderzoek is in 2003 gestart. Onderzoeksorganisaties en onderzoekers kunnen aanvragen indienen voor Marie-Curiebeurzen.

Wat mag het kosten? Tabel 1: Mobiliteit (x € 1 000)

Onderwijs centraal: Internationaal onderwijsbeleid (artikel 8) Onderwijs decentraal: Primair onderwijs (artikel 1) Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie (artikel 4) Hoger beroepsonderwijs (artikel 6) Wetenschappelijk onderwijs (artikel 7) Studiefinanciering (artikel 11) Totaal

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

9 238

9 914

10 319

10 691

10 676

10 676

10 676

148

75

1 023 136 1 467 1 249

39 136 1 685 1 000

1 077 136 1 685 1 000

1 103 136 1 549 1 000

1 100 136 1 036 1 750

1 130 136

1 130 136

4 500

4 500

13 261

12 849

14 217

14 479

14 698

16 442

16 442

In de cultuur- en wetenschapssector zijn in dit overzicht geen middelen specifiek voor mobiliteit geoormerkt, maar wordt mobiliteit bevorderd met middelen onder de doelstellingen samenwerkingsverbanden en/of institutionele subsidies.

Persexemplaar

207


Prestatiegegevens en evaluatieonderzoek Regulier: + Bison-monitor van internationale mobiliteit in het onderwijs, jaarlijks; + Jaarverslagen Nuffic en instellingen, jaarlijks; + Huygensbeurzenprogramma, jaarlijks. Recent: + Hoofdlijnenbrief, Onderwijs voor wereldburgers, december 2001 + Evaluatie positionering hoger onderwijs (Delta-beurzenprogramma, NESO’s), juni 2003; + Nationale programma’s primair- en voortgezet onderwijs, 2002. Voorzien: + Selectie buitenlandse studenten, voorgenomen; + Brain gain/Brain drain, voorgenomen verkenning (in samenwerking met het ministerie van Buitenlandse Zaken/ ontwikkelingssamenwerking). Box 1: Positionering hoger onderwijs Het positioneringsbeleid kan worden beschouwd als een inspanning om naast de traditionele politiek-culturele vormen van internationalisering ook aan kennisexport in economische zin te gaan doen. Daarbij wordt het positioneringsbeleid in toenemende mate geplaatst in het bredere perspectief van de Nederlandse kenniseconomie en de behoeften die daarbinnen bestaan. Ter verwezenlijking van de doelstellingen van dit beleid zijn relatief recent twee instrumenten ingericht, te weten de Netherlands’ education support offices (Neso’s) en het Delta-beurzenprogramma. De Neso’s hebben tot taak om in de doelgebieden (Indonesië, China, Hong-Kong, Taiwan) het beeldmerk van Nederland als kennisland neer te zetten onder de noemer van de generieke promotie van het Nederlandse hoger onderwijs. Daarnaast moeten de Neso’s onder meer de institutionele samenwerking tussen Nederlandse en buitenlandse hoger onderwijsinstellingen ondersteunen en stimuleren en behoort het tot hun taken om de Nederlandse instellingen te ondersteunen bij het werven van buitenlandse studenten en het verwerven van opdrachten. Het algemene doel van het Delta-beurzenprogramma bestaat uit het faciliteren en het stimuleren van de werving van buitenlandse studenten. Deze instrumenten zijn in 2003 extern geëvalueerd door het Centrum voor Studies Hoger Onderwijs Beleid (CHEPS). Ondanks het ontbreken van zeer concrete doelstellingen, hetgeen onder meer is te verklaren uit de vrijheid die de instellingen wordt geboden om deze instrumenten in te zetten, is uit deze evaluatie gebleken dat in de doelgebieden de generieke promotie van Nederland als kennisland goed in gang is gezet. Ook is sinds de introductie van het positioneringsbeleid het aantal buitenlandse studenten dat uit de doelgebieden naar Nederland komt sterk gestegen. De evaluatie wijst erop dat de kosten en baten van de internationalisering en de positionering van het hoger onderwijs op korte termijn positief te lijken uitvallen. Eveneens kunnen ook op lange termijn voordelen worden verwacht in termen van goede politieke, culturele en zakelijke relaties als gevolg van een netwerk van buitenlandse alumni die in Nederland hebben gestudeerd. Tegelijkertijd blijven een aantal aandachtspunten bestaan die het instrumentarium voor verbetering vatbaar maken. De wervingskracht van het Delta-beurzenprogramma kan worden vergroot. Het gaat daarbij om aanpassingen in de uitvoering van dit instrument -meer focus op kwaliteit in specifieke sectoren (bijvoorbeeld bèta/techniek) -, maar ook om een mogelijke uitbreiding van doelgebieden, zodat er meer mogelijkheden ontstaan om te zoeken naar talenten waar Nederland iets aan heeft. Tot slot dient het positioneringsbeleid beter te worden ingekaderd binnen de behoeftes van de kennissamenleving, waarvoor een nauwere samenwerking tussen betrokken ministeries wenselijk wordt geacht. Deze en andere aanbevelingen uit het CHEPS-rapport zullen dienen als input voor de toekomstige vormgeving van het positioneringsbeleid, en versterking van het instrumentarium.

Persexemplaar

208


2.2 Stimuleren van samenwerkingsverbanden

Wat willen we bereiken? Voor samenwerking op het terrein van onderwijs, cultuur en wetenschappen geldt dat onderscheiden groepen landen vragen om een verschillende inzet vanuit de Nederlandse overheid. Naast economische, onderwijs- en onderzoekskundige en culturele redenen, kan tevens het ondersteuningsbeleid in het kader van het buitenlandbeleid van de Nederlandse regering de basis vormen voor het aangaan of versterken van de samenwerking met landen. In dat laatste geval staat versterking van lokale capaciteit centraal. In het algemeen echter, staan samenwerkingsverbanden in dienst van het verhogen van de kwaliteit van het onderwijs, de cultuur en het onderzoek in Nederland. Dit kan bijvoorbeeld door toegang te krijgen tot kennis die elders wordt geproduceerd. Daarnaast wordt met het stimuleren van samenwerkingsverbanden beoogd de positie van Nederlandse onderwijs-, cultuur- en onderzoeksinstellingen in de wereld te versterken. De internationale samenwerkingsverbanden die door het ministerie van OCW worden gestimuleerd, worden periodiek geëvalueerd, maar deze evaluaties beperken zich tot de specifieke, afzonderlijke samenwerkingsverbanden. De monitor van internationale mobiliteit in het onderwijs richt zich daarnaast in toenemende mate op het kwantificeren van tot nu toe niet gekwantificeerde internationaliseringsvormen, waaronder de samenwerkingsverbanden op het terrein van onderwijs. Kernpunt daarbij vormt het ontwikkelen van indicatoren, het identificeren van gewenste en ook doelmatig verkrijgbare informatie en het verzamelen daarvan.

Wat gaan we daarvoor doen? Ter stimulering van internationale samenwerkingsverbanden zijn overeenkomsten opgesteld, veelal in de vorm van Memoranda of Understanding (MoU’s) en werkplannen, die het kader en doelstellingen van de samenwerking aangeven voor een bepaalde duur. Deze samenwerkingsverbanden worden periodiek geëvalueerd en de evaluaties vormen mede de basis voor de toekomstige samenwerking met onderscheiden landen. De uitvoering van de samenwerkingsovereenkomsten wordt in het algemeen gecoördineerd door (intermediaire) organisaties als de Netherlands organization for international cooperation in higher education (Nuffic), de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW), Senter en Bureau EG-Liaison.

Persexemplaar

209


Wat mag het kosten? Tabel 2: Samenwerkingsverbanden (x € 1 000)

Onderwijs centraal: Internationaal onderwijsbeleid (artikel 8) Onderwijs decentraal Hoger beroepsonderwijs (artikel 6) Informatie en communicatietechnologie (artikel 10) Onderzoek: Onderzoek en wetenschappen (artikel 16) Cultuur: Media (artikel 15) Totaal

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

3 217

3 443

3 564

3 343

2 584

2 584

3 162

259

163

26

26

26

130

83

35

3 967

5 830

6 908

4 708

6 169

6 034

6 034

2 140

753

9 713

10 272

10 533

8 077

8 779

8 618

9 196

Prestatiegegevens en evaluatieonderzoek Regulier: + De Bison-monitor voor internationale mobiliteit in het onderwijs, jaarlijks; + KANS-programma, onderwijssamenwerking Nederlandse Antillen en Aruba, jaarlijks; + De KNAW rapporteert in haar jaarverslagen over de voortgang van de samenwerkingsprogramma’s op het terrein van onderzoek met China en Indonesië; + NWO rapporteert in haar jaarverslagen over de voortgang van de samenwerkingsprogramma’s op het terrein van onderzoek met Rusland, Roemenië en Bulgarije. Recent: + Hoofdlijnenbrief, Onderwijs voor wereldburgers, december 2001; + MoU onderwijssamenwerking Hongarije, 2002; + MoU onderwijssamenwerking Rusland, 2002; + MoU’s multinationale onderwijssamenwerking Hongarije, Tsjechië, Slovenië en Polen, 2002; + De samenwerking met China op onderzoeksgebied is in 2003 door de KNAW geëvalueerd. Deze evaluatie was met name gericht op het behalen van de doelstellingen (aansluiten bij de beste kennis) zoals overeengekomen in de Memoranda of Record met de vier Chinese counterparts. Voorzien: + CENESA-programma, onderwijssamenwerking Zuid-Afrika, 2003/2004; + Teaching project Inspectie, 2004; + Methodologie onderzoek, Hoe te leren van het buitenland, 2003; + GENT-V, onderwijssamenwerking Vlaanderen, eind 2003; + De samenwerking met Indonesië (tot en met 2004) wordt eind 2005 door de KNAW geëvalueerd. De resultaten ervan worden in de uitvoeringssfeer (projectorganisatie, resultaatverantwoording e.d.) meegenomen; + De samenwerking op onderzoeksgebied met Rusland wordt door middel van een analyse aan Russische en Nederlandse zijde door

Persexemplaar

210


NWO geëvalueerd in het najaar van 2003. De evaluatie regardeert alle aspecten van de samenwerking, zowel de opzet als ook de inhoudelijke resultaten; + De evaluatie van de pilot-samenwerking met Bulgarije en Roemenië vindt in 2004 plaats. De evaluatie zal zowel de vorm van de samenwerking, als ook de inhoudelijke resultaten betreffen, om de beslissing over continuering na de pilot-fase gefundeerd te kunnen nemen; + Een monitor en de wijze waarop evaluatieonderzoek van internationale activiteiten op het terrein van cultuur kan plaatsvinden, zijn in ontwikkeling. 2.3 Behartigen Nederlandse belangen in het buitenland

Wat willen we bereiken? Institutionele subsidies in Nederland beogen onder meer de Nederlandse belangen in het buitenland te helpen behartigen. Voorts wordt ernaar gestreefd bij te dragen aan de algemene versterking van het beeldmerk Nederland in het buitenland en van het Nederlandse (hoger) onderwijs en de Nederlandse cultuur in het bijzonder. Daarnaast worden deze subsidies aangewend voor de bekostiging van Nederlandse instellingen en organisaties die een actieve rol spelen en taken uitvoeren in internationalisering, met als doel de ondersteuning, uitvoering, coördinatie en bevordering van internationale activiteiten op de terreinen onderwijs, cultuur en wetenschappen. Het gaat hierbij om instellingen als de Nuffic, het Europees Platform, de instellingen voor internationaal onderwijs, alsmede cultuurinstellingen. Met een aantal instellingen en organisaties wordt sinds 2002 gewerkt aan de vertaling van de algemene taakomschrijving (waarvoor subsidie wordt verleend) in operationele afspraken aan de hand van te stellen normen en concrete prestatie-indicatoren. Met name is dit het geval bij de Nuffic en het Europees Platform; met de instellingen voor internationaal onderwijs is reeds een stap in die richting gezet naar aanleiding van het IBO-IO onderzoek in 1997/1998, gecoördineerd door het ministerie van Buitenlandse Zaken. Het streven is daarbij op termijn een zo efficiënt mogelijke balans tussen middelen en geleverde prestaties te realiseren. In 2003 moeten hierin een aantal belangrijke stappen worden gezet.

Wat gaan we daarvoor doen? De minister van onderwijs, cultuur en wetenschappen bekostigt, deels via de universiteiten, een aantal instellingen voor internationaal onderwijs (io-instellingen) die voor buitenlandse studenten uit met name ontwikkelingslanden wetenschappelijk onderwijs verzorgen. Een aanzienlijk deel van de bekostiging vindt plaats met ODA-middelen (official development assistance). Naast het versterken van het (beeldmerk van) het Nederlandse onderwijs in het buitenland is het doel hiervan te voorzien in zowel kwantitatieve en kwalitatieve tekorten aan geschoold kader in ontwikkelingslanden, en duurzame capaciteitsversterking in ontwikkelingslanden. In het kader van de verankering van ontwikkelingsrelevante basiscapaciteit in de Nederlandse kennisinfrastructuur dienden vier instituten (ISS, ITC, MSM en IHS) per januari 2002 te integreren met een universiteit. ISS, ITC en MSM hebben respectievelijk de universiteit Utrecht, de universiteit Twente en de Open Universiteit als penvoerder gekozen. IHS is momenteel bezig een penvoerdersovereenkomst aan te gaan met de Erasmus Universiteit Rotterdam. Een dergelijke overeenkomst houdt in

Persexemplaar

211


dat de bekostiging nu via de betreffende universiteiten zal lopen. Naast de genoemde instellingen voor internationaal onderwijs, zijn er nog een drietal instellingen (IHE, ASC en UNU) die geen penvoerdersovereenkomst hebben getekend met een universiteit; IHE vanwege haar UNESCOstatus en ASC en UNU vanwege het feit dat zij onderzoeksinstellingen zijn. Daarnaast krijgen deze instellingen voor internationaal onderwijs middelen uit andere bronnen (o.a. ministerie van Buitenlandse Zaken/ ontwikkelingssamenwerking). Een tweede grote post onder institutionele subsidies Nederland is de Wereldomroep. De Wereldomroep wordt gefinancierd uit de rijksbijdrage media, die uit de belastinginkomsten wordt gevormd, en heeft als doel van Nederland in het buitenland een beeld te geven in geestelijk, levensbeschouwelijk, staatkundig, cultureel, wetenschappelijk, economisch, sociaal en humanitair opzicht. Daarmee beoogt hij de verbreiding van goodwill omtrent Nederland te bevorderen. Met de institutionele subsidies worden voorts de uitvoeringstaken van de Nuffic, het Europees Platform, Cinop en Senter/EG Liaison ter facilitering van de Europese stimuleringsprogramma’s Socrates, Leonardo en KP6 mogelijk gemaakt. Verder worden Nederlandse ict-deskundigen gestimuleerd actief bij te dragen aan de ontwikkeling van de European Schoolnet (EUN)-portal of -projecten door deelname aan de jaarlijkse Eminetconferentie. De rol die zij kunnen spelen bij de voorlichting over EUNmogelijkheden en ondersteuning van internationale activiteiten door ict-implementatie bij Nederlandse scholen is een belangrijk aandachtspunt. Eveneens vallen hieronder de uitgaven ter verwezenlijking van de doelstellingen van de Nederlandse Taalunie, de taken van de Scholen voor Nederlands Onderwijs in het Buitenland (SNOB). Via de Cultuurnota worden ook instellingensubsidies verstrekt aan Europese netwerken en organisaties. Er bestaan internationale subsidieregelingen bij de Nederlandse Fondsen: Mondriaan Stichting, Fonds voor podiumkunsten, Fonds voor de amateurkunsten en het Stimuleringsfonds architectuur. Op het terrein van media en letteren worden BVN-tv, Mediadesk (Voorlichtingsbureau Mediaprogramma EC) en verschillende instellingen op het terrein van letteren (mede-)gefinancierd.

Persexemplaar

212


Wat mag het kosten? Tabel 3: Behartigen Nederlandse belangen in het buitenland (x € 1 000)

Onderwijs centraal: Internationaal onderwijsbeleid (artikel 8) Onderwijs decentraal: Primair onderwijs (artikel 1) Voortgezet onderwijs (artikel 3) Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie(artikel 4) Wetenschappelijk onderwijs (artikel 7) Informatie en communicatietechnologie(artikel 10) Onderzoek: Onderzoek en wetenschappen (artikel 16) Cultuur: Algemeen cultuurbeleid (artikel 14) Kunsten (artikel 14) Media (artikel 15) Cultureel erfgoed (artikel 14) Totaal

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

4 456

4 718

4 778

4 643

4 653

4 583

4 583

13 224 1 400

13 790 1 505

13 177 1 540

13 335 1 575

13 500 1 610

13 673 1 610

13 673 1 610

426 56 537

52 820

301 52 731

348 52 698

347 52 604

357 52 363

357 52 363

350

143

125

454

454

454

454

454

454

454

1 613 5 275 44 870 135

2 046 5 231 46 883 135

2 046 5 231 48 220 135

2 046 5 231 48 772 135

2 046 5 231 49 625 135

2 046 5 231 50 493 135

2 046 5 231 50 493 135

128 740

127 725

128 738

129 237

130 205

130 945

130 945

Prestatiegegevens en evaluatieonderzoek Regulier: + Rapportage operationele afspraken Nuffic. Voorzien: + Duitslandprogramma hoger onderwijs, kennisopbouw/-verspreiding over Duitsland, 2004; + Nederlandse Taalunie, 2003; + Nationale UNESCO-commissie, 2004. 2.4 Instellingen buitenland

Wat willen we bereiken? Een belangrijke overweging om aan te sluiten bij buitenlandse instellingen is dat hiermee toegang wordt verkregen tot onderzoeksfaciliteiten en kennis die in Nederland niet voorhanden is. Daarmee wordt beoogd de kwaliteit van het Nederlandse onderzoek, cultuur en onderwijs te verhogen en de positie van deze sectoren in Europa te versterken.

Wat gaan we daarvoor doen? Een speerpunt in dit beleid vormen de internationale toponderzoeksorganisaties (CERN, ESO, ESA, EMBL en EMBC). Door ons verdragslidmaatschap en de daaraan verbonden contributieverplichting wordt deelname van veelbelovende en reeds gearriveerde Nederlandse onderzoekers aan deze vijf organisaties mogelijk. De financiële bijdrage is daarom onlosmakelijk verbonden met de zorg voor een goed nationaal onderzoeksbestel. Voor meer informatie hierover wordt verwezen naar beleidsartikel 16.

Persexemplaar

213


Op onderwijsterrein kan Nederland door deelname aan onderzoeken in OESO- en UNESCO-verband putten uit de bij deze organisaties aanwezige expertise op verschillende deelterreinen van onderwijs en het brede deelnemersveld benutten voor ontsluiting van gegevens door benchmarking en door te leren van elkaar. Een voorbeeld hiervan is het onderzoek naar de verdere integratie van informatie- en communicatietechnologie in het onderwijs in het licht van «ICT: a policy challenge for education, 2002–2005». Voorts wordt, door het belang van UNESCO voor het Nederlandse erfgoedbeleid, een bijdrage gegeven aan het UNESCO Werelderfgoedcentrum. Daarnaast levert Nederland bijdragen aan instellingen als het Centrum voor Moderne Vreemde Talen van de Raad van Europa in Graz en aan verschillende Nederlandse instituten in het buitenland (o.a. Erasmus-huis Jakarta, Nederlands-Vlaams Instituut in Caïro). Tevens zijn hieronder opgenomen de middelen gedelegeerd aan de cultureel attaché’s op de Nederlandse ambassades.

Wat mag het kosten? Tabel 4: Instellingen buitenland (x € 1 000)

Onderwijs centraal: Internationaal onderwijsbeleid (artikel 8) Onderwijs decentraal: Primair onderwijs (artikel 1) Voortgezet onderwijs (artikel 3) Wetenschappelijk onderwijs (artikel 7) Informatie en communicatietechnologie(artikel 10) Onderzoek: Onderzoek en wetenschappen (artikel 16) Cultuur: Algemeen cultuurbeleid (artikel 14) Cultureel erfgoed (artikel 14) Totaal

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

711

620

540

491

420

420

420

10 45 1 170

35 45 1 493

10 45 1 493

45 1 493

45 1 493

45 1 493

45 1 493

70

56

40

67 832

68 641

68 689

68 689

68 690

68 778

68 778

107 31

100 455

100 450

100 450

100 450

100 450

100 450

69 976

71 445

71 367

71 268

71 198

71 286

71 286

Prestatiegegevens en evaluatieonderzoek Regulier: + PISA (OESO): een internationaal vergelijkend onderzoek naar de prestaties van 15-jarigen op het terrein van lezen, wiskunde en natuurwetenschappen; + Education at a Glance: bron van algemene internationaal vergelijkbare onderwijsindicatoren, jaarlijks opgesteld door de OESO; + Verantwoording van de resultaten van de internationale organisaties CERN, ESO, ESA, EMBL en EMBC vindt jaarlijks plaats in jaarverslagen en jaarrekeningen, alsmede in voortgangsrapportages van specifieke projecten. Voorzien: + UNESCO, coördinatie OCW/Nederlandse inbreng, 2003/2004; + Good practice onderzoek Lissabon doelstellingen, 2003; + Haalbaarheidsonderzoek Europa als leeromgeving, 2003.

Persexemplaar

214


Box 2: Het EU-voorzitterschap 2004 Nederland is in het tweede semester van 2004 voorzitter van de Europese Unie. De voorbereiding voor het OCW-aandeel in het voorzitterschap (intern en interdepartementaal) is gestart. Voor OCW zijn hierbij de Lissabon-ambities maatgevend. Ten aanzien van onderwijs zal tijdens het voorzitterschap met name aandacht worden gegeven aan het versterken van de Europese transparantie in het beroepsonderwijs (in het kader van de follow-up van de Kopenhagen-verklaring) en voorts aan onder meer het wegnemen van obstakels voor mobiliteit van lerenden en de Europese dimensie in het onderwijs. Kwaliteit en benchmarking zijn algemene dimensies van de Nederlandse inzet (o.m. tot uiting komen in aandacht voor accreditering). Inzake onderzoek en wetenschap (gedeelde verantwoordelijkheid met EZ) zullen, binnen het algemene thema van de vormgeving en versterking van de Europese Onderzoeksruimte, centraal staan de vorming van een European Research Council (waarop Nederland stevig wenst in te zetten), de evaluatie van de nieuwe instrumenten van het Zesde kaderprogramma, de Europese samenwerking m.b.t. onderzoeksinfrastructuren, de beschikbaarheid van voldoende onderzoekers (inclusief mobiliteit) en het bevorderen van de wisselwerking tussen publieke onderzoeksinstellingen en het bedrijfsleven. Daarnaast zal aandacht krijgen het bevorderen van het bewustzijn van de Europese burger van het belang van wetenschap en techniek (inclusief ethische en maatschappelijke keuzes). Voor cultuur geldt, dat in 2004 de vraagstelling over de plaats van cultuur nog centraal zal staan. Tijdens ons voorzitterschap zal een werkplan worden uitgevoerd dat deze thematiek specificeert. De agenda zal zich daarnaast richten op herziening van een aantal stimuleringsprogramma’s (Cultuur 2000 en Media Plus) en op een mogelijke herziening van Europese regelgeving op audiovisueel terrein (richtlijn TV zonder grenzen). Ook zijn inmiddels (tentatief ) een aantal eigen thema’s geïdentificeerd, zoals collectiemobliteit en bescherming cultuurgoederen. Cultuur en school zou een «doorsnijdend» agendapunt kunnen gaan worden.

2.5. Overige activiteiten De categorie overig bevat diverse activiteiten, die in 2002 gezamenlijk ongeveer 1% van het totale internationale budget beslaan. Veelal zijn dit activiteiten die in de loop van de tijd explicieter worden ingevuld, zoals middelen geoormerkt voor beleidsonderzoek. Veelal gaat het hierbij om onderzoek waarbij via internationale vergelijkingen het nationale onderwijsbeleid onder de loep wordt genomen. Vermeldenswaard is hierbij het onderzoek dat dit jaar gehouden wordt naar de manier waarop met good practices omgegaan zou moeten worden: de risico’s en mogelijkheden van het gebruik van good practices.

Persexemplaar

215


Wat mag het kosten? Tabel 5: Overig (x € 1 000)

Onderwijs centraal: Internationaal onderwijsbeleid (artikel 8) Onderwijs decentraal: Primair onderwijs (artikel 1) Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie(artikel 4) Hoger beroepsonderwijs (artikel 6) Wetenschappelijk onderwijs (artikel 7) Onderzoek: Onderzoek en wetenschappen (artikel 16) Cultuur: Algemeen cultuurbeleid (artikel 14) Cultureel erfgoed (artikel 14) Totaal

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

417

847

6 997

390

363

433

433

207

227

227

227

227

333 7 175

89 247 83

380 309 38

388 309 83

388 309 38

398 309 83

398 309 83

20

25

25

25

25

25

25

275 293

276 244

276 249

239 249

202 249

202 249

202 249

1 520

1 811

8 481

1 910

1 801

1 926

1 926

3. BUDGETTAIRE GEVOLGEN VAN BELEID In onderstaande tabel zijn de totale uitgaven per operationele doelstelling opgenomen. Tabel 6: Uitgaven internationaal beleid ( x € 1 000) 2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

Mobiliteit Samenwerkingsverbanden Institutionele subsidies Nederland Instellingen buitenland Overig

13 261 9 713 128 740 69 976 1 520

12 849 10 272 127 725 71 445 1 811

14 217 10 533 128 738 71 367 8 481

14 479 8 077 129 237 71 268 1 910

14 698 8 779 130 205 71 198 1 801

16 442 8 618 130 945 71 286 1 926

16 442 9 196 130 945 71 286 1 926

Totaal

223 210

224 102

233 336

224 971

226 681

229 217

229 795

Een deel van de in de tabel 6 opgenomen middelen maken deel uit van de Homogene Groep Internationale Samenwerking (HGIS), die wordt gecoördineerd door het ministerie van Buitenlandse Zaken. Deze middelen zijn opgenomen in tabel 7.

Persexemplaar

216


Tabel 7: Homogene groep Internationale Samenwerking ( x € 1 000)

Mobiliteit: Internationaal onderwijsbeleid (artikel 8) Hoger beroepsonderwijs (artikel 6) Samenwerkingsverbanden: Hoger beroepsonderwijs (artikel 6) Institutionele subsidies Nederland: Internationaal onderwijsbeleid (artikel 8) Wetenschappelijk onderwijs (artikel 7) Onderzoek en wetenschappen (artikel 16) Algemeen cultuurbeleid (artikel 14) Instellingen buitenland: Algemeen cultuurbeleid (artikel 14) Overig: Hoger beroepsonderwijs (artikel 6) Algemeen cultuurbeleid (artikel 14) Totaal

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

1 781 136

1 781 136

1 781 136

1 752 136

1 724 136

1 724 136

1 724 136

159

115

398 49 140 454 979

398 49 991 454 1 196

398 49 575 454 1 196

398 49 131 454 1 196

398 48 683 454 1 196

398 48 683 454 1 196

398 48 683 454 1 196

107

100

100

100

100

100

100

275

294 275

309 275

309 238

309 201

309 201

309 201

53 429

54 740

54 224

53 714

53 201

53 201

53 201

4. BUDGETFLEXIBILITEIT Zie beleidsartikelen directies. 5. VERONDERSTELINGEN IN EFFECTBEREIKING Zie operationele doelstellingen. 6. VBTB-PARAGRAAF De Bison-monitor van internationale mobiliteit in het onderwijs richt zich op de betere beschrijving van mobiliteit en op het registreren en kwantificeren van andere, tot nu toe niet gekwantificeerde internationaliseringsvormen. Naast het structurele instrument zijn incidentele evaluaties van subsidieprogramma’s en van specifieke regelingen relevant. Naarmate het structurele instrument van de monitor zich verder ontwikkelt zullen dergelijke incidentele evaluaties minder omvangrijk behoeven te zijn. Voor een betere beschrijving van mobiliteit staan verschillende bronnen ter beschikking: IB-Groep, CBS, Eurostat, OESO en UNESCO, HBO-monitor en de WO-monitor (met name de onderliggende ROA-data over afgestudeerdenmobiliteit, die dit keer rechtstreeks van het ROA (Research Centrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt/UM) werden verkregen). Voor het verbeteren van het inzicht in tot nu toe niet gekwantificeerde internationaliseringsvormen zijn onder meer de volgende ontwikkelingen relevant: + Binnen het Europees Platform wordt in het kader van een promotieonderzoek een studie gedaan naar de resultaten van internationalisering in het voortgezet onderwijs. Hieraan werken ruim 100 scholen mee, verspreid over drie onderzoeksgroepen. De uiteindelijke resultaten hiervan moeten leiden tot het vaststellen van relevante indicatoren op het terrein van de Europese dimensie in het onderwijs. + Door het Cinop is een instrument ontwikkeld waarmee bve-instellingen op vrijwillige basis een zelfscan van hun internationaliseringsactiviteiten kunnen uitvoeren. Met dit instrument kunnen instellingen

Persexemplaar

217


zelfstandig onderzoeken waar hun sterke en zwakke punten op het gebied van internationalisering liggen. + In het hoger onderwijs is onder meer interessant de toepassing van de IQR (Internationalisation Quality Review), een in internationaal verband ontwikkeld instrument voor kwaliteitszorg internationalisering waar verschillende Nederlandse universiteiten ervaring mee hebben opgedaan. Verder is een nieuw onderzoek gestart naar de effecten van buitenlandverblijf op de verdere «performance» van studenten. Hoe en in hoeverre draagt een dergelijke ervaring bij tot het halen van leerdoelen. De resultaten van dit onderzoek kunnen effect hebben op de organisatie van deze en andere vormen van internationalisering. De ontwikkeling van indicatoren voor internationalisering blijkt veelal nog een zaak voor de toekomst. Zij is van een aantal factoren afhankelijk, onder meer van het draagvlak hiervoor bij instellingen en koepelorganisaties. Thema’s waarin indicatoren ontwikkeld zouden moeten worden, betreffen in het algemeen mobiliteit, internationalisering «voor de thuisblijver» en institutionele aspecten. Hieraan zal in het komende jaar aandacht worden besteed, zodat weer een stap kan worden gezet in de beschrijving en meetbaarheid van internationalisering.

Persexemplaar

218

De beleidsartikelen (artikel 8)

Recommend Documents