DE ASTRALE WERKELIJKHEID

de stof waarvan dromen zijn gemaakt

DE ASTRALE WERKELIJKHEID over het ontwikkelen van bewustzijn in de droomwereld

Jan de Graaf Uitgeverij

 Inspiratie

DIT IS DE DIGITALE VERSIE Als je dit boek de moeite waard vindt, bestel dan de gedrukte uitgave of maak voor deze digitale versie een bijdrage over op het hieronder genoemde rekening nummer. www.inspiratiesite.nl ISBN/EAN: 978 90 71495 07 6

/

NUR 720

WIL JE HET BOEK KOPEN? : Wil je de originele gedrukte uitgave lezen of cadeau geven maak dan € 18,(incl. verzendkosten) over op rekening IBAN NL56INGB000 5425580 tnv uitgeverij Inspiratie te Bodegraven. Verzendkosten naar België op aanvraag.

de stof waarvan dromen zijn gemaakt Het schilderij van Derek Melville De stof waarvan dromen zijn gemaakt manifesteert zich uiteraard ook op de boekomslag. Gekozen is voor een landschap van de Ierse schilder Derek Melville. Te zien is dat de oorspronkelijke afbeelding voor de vormgeving van de omslag gespiegeld werd – op zich al bijzonder voor een boek over droom en werkelijkheid. Derek laat met zijn beeldtaal op treffende wijze zien wat verbeelding vermag. Bij hem loopt het realisme van de voorstelling haast ongemerkt over in de mystieke kwaliteit van het getoonde moment en de verhalen die erover kunnen worden verteld. Opvallend zijn de bruisende, oranjerode kleuren die het schilderij zijn naam geven: Mei; en het contrast met het stille morgenlicht, waarin de witgekalkte huizen wegdromen. Hun blauwe leistenen daken lijken eeuwigheid uit te stralen. Het oog wordt getrokken naar de geopende deur – hier zullen we het verhaal binnengaan. Astrale verbeelding ook op de rechterzijde van het kaftontwerp. Hier is de weg te zien die naar de huizen leidt, langs een soort poort gevormd door twee elegante bomen die, net zo tijdloos als het huis, de teistering van zonlicht, van rechts, en van de heersende wind, van links, opvallend goed hebben doorstaan. Dergelijke kleine helden vinden we overal in zijn landschappen. Ze nodigen uit om over de rand te stappen en op te gaan in het verhaal. Het is daar, dat de verbeelding begint, en tevens het moment waarop we beseffen dat wij zowel het verhaal als de verteller, zowel de droom als de dromer zijn. De virtuele werkelijkheid Als wij zowel de droom als de dromer zijn, wat is bewustzijn dan? ‘Een schitterend ongeluk’ wordt het genoemd; het feit dat wij als mens niet alleen bewust zijn van onszelf, maar ook besef hebben van tijd en dus van onze sterfelijkheid. Er wordt verondersteld, dat de pijn en het verdriet hiervan zo ondraaglijk is, dat we wel moeten dromen. We zoeken de vergetelheid. Voor wie wil groeien in bewustzijn is dit een belangrijk gegeven. Bewustzijn en de behoefte om te dromen gaan hand in hand en het is belangrijk om te leren onderscheid te maken, niet tussen droom en werkelijkheid, maar tussen droom en helder bewustzijn. We kunnen immers geloven in onze dromen en, omgekeerd, dromen dat we bewust zijn. Dromenstof te over in de wereld van internet en sociale media. We spreken van de virtuele werkelijkheid van internet (‘virtueel’ betekent ‘net echt’)

978 90 71495 07 6

De astrale werkelijkheid

2

alsof er ook een ‘echte’ werkelijkheid bestaat. Helaas is er geen overeenstemming over de vraag wat werkelijke en waar is. Overal ter wereld is dit juist een brandende kwestie. Volgens oude oosterse inzichten leven we altijd in een droom (maya) en is bewustwording als het ontwaken uit een hypnotiserende gedroomde werkelijkheid. In dit boek worden methoden en inzichten aangereikt om wakker te worden en nog meer te genieten van het schitterende geschenk, dat zowel het vermogen tot bewustwording omvaat, als het onbedwingbare verlangen om te betoveren met verhalen. Meditatie: aandachtstraining en concentratie ‘Ik kan me moeilijk concentreren’ is in onze tijd een veelgehoorde klacht. Niet alleen bij meditatie, mindfulness en dergelijke maar ook in het dagelijks leven is er dringend vraag naar gefocust zijn, aandacht hebben en rustig kunnen reageren. Het doorzien en loslaten van astrale beïnvloeding is nodig om dit te bereiken. De kracht van gedachten Astrale energie noem ik ook wel ‘projectief vermogen’ - de vaardigheid om beelden te vormen (‘plaatjes neer te zetten’), en dus om iets levendig voor te stellen, plannen te maken, om diverse mogelijkheden te onderzoeken – of om gewoon te genieten van onze eigen fantasie. Onze projecties zijn krachtig. Wanneer we iets heel graag willen merken we, dat deze wens zich gaat verwerkelijken naarmate we de versluierende astrale energie van twijfel en onzekerheid opruimen. Als we in onszelf geloven maakt dat sterk, een negatief zelfbeeld is destructief. Nog een reden dus, om aandacht te geven aan dromen en astrale energie. De moed om helder te zijn Astrale energie werkt als een soort rookgordijn. Suggestieve klanken, beelden en gevoelens roepen een bepaalde sfeer op, waardoor het bewustzijn verdwijnt in herinneringen, obsessieve gedachten, ideeën, emoties. Daardoor is het soms moeilijk om gefocust te blijven. Bij bewustzijn hoort de moed om helder te zijn en de dingen onder ogen te zien. Naarmate we groeien in aanwezigheid, in helderheid en zekerheid worden we minder beïnvloedbaar. Dit boek richt zich op mensen die zich realiseren dat bewustzijn kwetsbaar is, dat onze tijd op aarde kort is en dat voor bewustwording concrete stappen nodig zijn. Het biedt handvatten om te komen tot verandering en groei, zowel op emotioneel als op spiritueel gebied. Jan de Graaf is docent bij het Essence College, school voor intuïtieve ontwikkeling en auteur van diverse boeken over groei en ontplooiing.

978 90 71495 07 6


3

DE ASTRALE WERKELIJKHEID het ontwikkelen van bewustzijn in de droomwereld Jan de Graaf

uitgeverij  inspiratie Bodegraven Copyright Jan de Graaf te Bodegraven. Alle rechten voorbehouden. Omslagontwerp en illustraties: Jan de Graaf en Cora van Vliet © deze uitgave: uitgeverij Inspiratie Niets uit dit boek mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Copyright Jan de Graaf, Bodegraven, Holland. All rights reserved. Cover design and illustrations: Jan de Graaf en Cora van Vliet Copyright this edition by Inspiratie Publishers No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without prior written permission from the publisher. Afbeelding omslag: Derek Melville, May Lay-out: Peter Saarloos De gedrukte versie: Koninklijke Wöhrmann

ISBN/EAN: 978 90 71495 07 6 NUR 720

Praktijk Jan de Graaf astrologie ∙ reading en coaching ∙ advisering ∙ supervisie Zuwe 32 2411 ZK Bodegraven - www.inspiratiesite.nl - email: [email protected] tel. 0172 -645950

978 90 71495 07 6


4

Inhoud Inleiding:intuïtieve ontwikkeling en astrale energie 1. De stof waarvan dromen zijn gemaakt 2. Oriëntatie in de droomtijd: chakra's en meditatie 3. Houvast in je eigen hart 4. Het dwarse, creatieve Kind 5. De kracht van het woord 6. Affirmaties: inspiratie en bemoediging 7. Buiten jezelf: zweven en steigeren 8. Doelgerichtheid en astrale energie 9. Relaties, contact en ontmoeten 10. Het wezenlijke zelf 11. Healing – het zesde zintuig in actie

Literatuur

978 90 71495 07 6


5

Inleiding wat is intuïtieve ontwikkeling

Intuïtieve ontwikkeling en astrale energie Intuïtieve ontwikkeling richt zich op bewustwording: helder weten, voelen, horen, zien. Intuïtie, het zesde zintuig, wordt o.a. met visualisatie en concentratieoefeningen vrijgemaakt, zodat intuïtieve vaardigheden beter en gerichter benut kunnen worden. Vervolgens is het voor iedereen mogelijk om te leren 'energie te lezen' (te 'readen'); dat wil zeggen: telepathisch contact maken en informatie uitwisselen. Zoals aan de gebruikte terminologie is te merken, komt intuïtieve ontwikkeling uit de Verenigde Staten. De methode is sinds 1984 ook in Nederland bekend. Het leerproces is intensief. Door oefening ontstaat geleidelijk meer helderheid en aanwezigheid in het nu. Je dwaalt minder gemakkelijk af en het wordt mogelijk om het bewustzijn te focussen en informatie, ook langs telepathische weg, ter beschikking te hebben. Hierbij wordt ook de gevoelswereld ontsloten en komt krachtige energie vrij om het eigen leven op een creatieve manier gestalte te geven. Er wordt zowel gewerkt met licht als met donker. Bij deze ontwikkeling naar meer helderheid en aanwezigheid komt ieder mens de tegenpool hiervan tegen, waaronder slaap, dromen en dagdromen. Deze tegenpool wordt kortweg de astrale werkelijkheid genoemd en dat is waar dit boek over gaat: wakker blijven in deze droomwereld. Helder bewustzijn en de behoefte aan astrale energie Dit boek is geschreven vanuit verwondering over de weinige heldere, bewuste momenten die ons gegeven zijn. Niet alleen 's nachts maar ook overdag zijn we in gedachten meestal elders. Voor fysieke processen als ademen en spijsverteren is het logisch, maar ook vrijwel alle werkzaamheden en karweitjes kunnen we op de automatische of halfautomatische piloot verrichten. Waar zijn we als we verdiept zijn in een boek? Homo sapiens, de wetende, denkende mens, heeft wat bewustwording betreft nog een heel eind te gaan! Onderzoek heeft uitgewezen dat de attentieboog van de gemiddelde mens circa twintig minuten is. Waar blijft onze aandacht de rest van de tijd? Kennelijk hebben we een ontzettende behoefte om in de astrale droomwereld te vertoeven, en niet alleen om uit te rusten. Een greep uit de redenen om te slapen, te dromen en te dagdromen en dus astrale reizen te maken:

978 90 71495 07 6


6

Positief:  Om onszelf te amuseren en geestelijk te ontwikkelen. Hoofddoel is afleiding, helen van pijn, spanning ontladen, even de knop om, 'je verstand op nul' zetten.  Om leiding en heling te ontvangen vanuit geestelijk gebied en contact te hebben met onze wezenskern, maar ook met 'wezens zonder lichaam', geleidegeesten, spirits, (voor)ouders, Ouderen en Wijzeren. Ook de aarde en de hemel en de natuurgeesten uit de bezielde wereld staan ons bij.  Om emotionele veerkracht te vergroten door inspiratie uit de ideeënwereld te halen. Hier sluiten we aan bij universele morele en spirituele waarden die de mensheid altijd al tot gids hebben gediend, om daarin opnieuw kracht en bemoediging te vinden.  Om anderen te helen en te leiden. Via onze telepatische kanalen staan we voortdurend in verbinding met de mensen, (huis)dieren en spirits om ons heen. Ook in onze dromen zijn we met anderen bezig.  Om onszelf voor te bereiden op moeilijke momenten in het leven. In de droomwereld ondergaan we alvast de consequenties en ervaren we de bijbehorende emoties.  Om onszelf aan te passen en het leven draaglijk te maken zijn astrale dromen noodzakelijk. Zonder hoop, geloof en vertrouwen kunnen we niet leven. Wel is het zaak om van tijd tot tijd oude rommel op te ruimen, oud geloof dat zijn tijd heeft uitgediend.  Om 'oud zeer' buiten het bewustzijn te brengen en te houden omdat het anders te overheersend en beperkend zou zijn. Naarmate zelfbewustzijn groeit, kan meer pijnlijk materiaal een bewuste plek krijgen. Negatief:  De astrale wereld heeft een dwangmatig karakter. Veel van ons leven staat zodanig op automatisch, dat groei en verandering problematisch wordt. Emotioneel geladen beelden ('plaatjes') dwingen ons om op een bepaalde manier te denken en te doen. We reageren emotioneel, worden bang of boos, of we 'vallen in slaap': vergeten, verdringen, niets in de gaten hebben. Deze programmaties leggen we ook dwingend aan anderen op: hoe je het moet zien, hoe het hoort en wat je niet moet geloven.  Om bewustzijn te verdoven en heldere herinneringen te vergeten, meestal omdat de hoeveelheid 'oud zeer' groot is. De uitweg is, om moed te vatten en in de brij van gedachten ons wezenlijke zelf terug te vinden. Anders leven we alleen de illusie aan de oppervlakte; en worden dromen nachtmerries.  In de ideeënwereld zijn ziekmakende denkbeelden, in de geestenwereld waren allerlei spoken rond, ook hele lieve, die leiding en richting geven

978 90 71495 07 6


7

 





op een manier die we eigenlijk allang ontgroeid zijn. Soms is er sprake van uitbuiting of vernedering. Om vast te houden aan het oude en vertrouwde, terwijl dat allang zijn houdbaarheidsdatum heeft overschreden. We zijn bang voor de toekomst, voor nog meer pijn en nieuwe teleurstelling. Om vergetelheid te zoeken in dagdromen als het leven ondraaglijk is of lijkt, zonder hoop op verandering. Moedeloosheid en apathie nemen de overhand; astrale denkbeelden bevestigen de uitzichtloosheid van het bestaan. Alle illusies over onszelf, zowel dromen over glorieuze als over nietswaardige momenten zijn uiteindelijk destructief. Om oude pijnpunten niet te helen, maar om ze levend te houden. Angstdromen, wraakzuchtige gedachten en zelfmedelijden houden de pijn vast en vergroten die alleen maar. De vicieuze cirkel van beperkende beelden of 'plaatjes'. Om verdoving te zoeken als bescherming, als vluchtweg. De oude pijnpunten worden afgedekt met hulpmiddelen; we vinden houvast in verslavingen, van alcohol tot gokken, van goeddoen tot gewelddadigheid.

Het heldere bewustzijn zoekt vulling Bewustzijn is precies wat het woord zegt: bewust zijn, aanwezig zijn. Maar, zodra we onze aandacht ergens op richten, wordt die in beslag genomen. Het heldere bewustzijn is daarom erg kwetsbaar en moet worden ontwikkeld en beschermd. We noemen dit 'zorgen voor je ziel'. Meditatie is een manier om het 'bewuste zijn' meer ruimte te geven. Om onszelf te 'ontledigen', te bevrijden van dwingende gedachtepatronen en beperkende gewoontes. We komen dan in contact met onze intuïtie, de kracht achter onze gedachten. Het zesde zintuig: de kracht achter je gedachten Intuïtie, het zesde zintuig, is de kracht achter onze gedachten. Hoe komen we daar? Hoe kom je 'achter je gedachten'? De stroom gedachten in ons hoofd is als een sluier over het bewustzijn. Als we praten of lezen zijn we voortdurend in overleg: klopt dit, snap ik het, is dit waar, wat denkt de ander van mij? In dit overleg, dit vermogen om te redeneren, verliezen we gemakkelijk het contact met de heldere, intuïtieve waarneming. Denken, het hebben van gedachten, is vaak zo dominant, dat we de (telepathische) informatie uit andere zintuigen en bewustzijnslagen minder opmerken, bijvoorbeeld die van ons hart of vanuit onze buik. De slimme analysator in ons hoofd is gewoonlijk de baas. Het liefst doen we alles met ons hoofd. Door oefening is het mogelijk om de heldere, intuïtieve waarneming, het zesde zintuig, een meer centrale rol te geven. Dit bewuste zijn is verbonden met ons hart en maakt deel uit van onze kern, ons wezen.

978 90 71495 07 6


8

Denken: verbeeldingskracht en logisch redeneren Naast 'innerlijk overleg', het denken van de analysator, kennen we ook de kracht van onze fantasie, onze verbeeldingskracht. We zijn in staat om ons iets zo levendig voor te stellen, dat het echt lijkt. Als we iets willen, hebben we daarvan op astraal niveau, in de geest, al een beeld gevormd en een planning gemaakt. Beide vermogens, verbeeldingskracht en de capaciteit om iets logisch te beredeneren werken in de geest, in het astrale gebied. Samen stellen ze ons in staat de wereld te begrijpen en een verhaal te maken, waarin we onszelf en onze omgeving herkennen. Maar ook om doelen te stellen, succesvol te zijn, verantwoorde keuzes te maken en plannen te realiseren. Hoe helderder we daarin zijn, hoe vervullender ons leven wordt. Zonder bewustzijn staan deze instrumenten van het bewustzijn gewoon op automatisch. Door intuïtieve training komen de creatieve mogelijkheden die elk leven biedt binnen ons bereik. Leren deprogrammeren Dagelijkse rituelen om onszelf weer helder en heel te maken zijn als knopen in een zakdoek. Want in de drukte van alledag vergeten we al te gemakkelijk wie we 'eigenlijk' zijn en waar het in essentie om gaat. In een cursus intuïtieve ontwikkeling leer je een hele reeks van dergelijke helende oefeningen. In dit boek zijn er diverse beschreven om daarvan een idee te geven. Oefeningen doen uit een boek vraagt heel veel discipline en zelfinzicht. Bij persoonlijke overdracht, via een ervaren docent, wordt de bedoeling zowel mondeling als telepathisch overgedragen en snap je het meteen; bovendien kan de docent bijsturen, vragen beantwoorden. Veel mensen moeten eerst wat weerstand overwinnen om zich ergens bij aan te sluiten, om in een leergroep te zitten bijvoorbeeld. Het is belangrijk te bedenken dat leren in een groep grote voordelen heeft. Niet alleen de concentratie is veel beter, ook de stimulans die groepsenergie geeft en de inspiratie van mensen die net als jij een proces zijn aangegaan om meer vanuit hun intuïtie te leven, is behulpzaam. Want wakker worden is zowel leuk en inspirerend en ontroerend, als lastig en verwarrend en irritant. Vaste patronen en emotioneel geladen denkbeelden laten zich natuurlijk niet zo gemakkelijk ontmantelen. Je hebt tijd, tact en ondersteuning nodig om te veranderen. In hoofdstuk 4: 'Het dwarse, creatieve Kind' is veel informatie te vinden over de herkomst van weerstand en weerzin. Gedachten lezen Iedereen leest voortdurend de bedoelingen van anderen. Vooral als we met iemand samenwerken is dit meestal prettig. We lezen de plaatjes, pikken gedachten op, vullen al meteen in wat iemand bedoelt. Bij intiem contact is dat heel gewoon en veel gebruikelijker dan over het algemeen wordt

978 90 71495 07 6


9

aangenomen. Vooral tussen partners en tussen ouders en kinderen komt het de hele dag door voor. Contact met anderen is een energieveld. Als we op elkaar zijn afgestemd maakt zelfs de afstand niet uit. Ouders voelen het meteen als er wat met hun kinderen aan de hand is, waar ze ook zijn. Als we menen te weten wat iemand voelt, zitten we er gewoonlijk niet ver naast. We hebben telepathisch plaatjes opgepikt. Het is echter de vraag of we ze goed interpreteren; bovendien kan de ander averechts reageren als we ongevraagd gaan invullen hoe die zich voelt of 'hoe het voor je is'. Ook bij het communiceren met entiteiten geldt dit. Telepathisch helder communiceren kun je leren; dit heet readen. Vormende energievelden De astrale wereld kent kleine en grote gedachten. De grote staan bekend als morele en spirituele opvattingen over menselijkheid. In deze categorie vallen ook archetypen, 'richting gevende oerbeelden', die deel uitmaken van wat het 'collectief onbewuste' wordt genoemd. De familiearchetypen zijn hiervan een goed voorbeeld, zoals de Moeder, de Vader en het Kind; verder valt te denken aan de Held, de Wijze, de Maagd, de Rebel met talloze varianten. In de Griekse mythologie komen we deze archetypen tegen als goden. Ook meer abstracte belevingen zoals deel uitmaken van een groep, de tijd, de dood zijn archetypen. Volgens deze zienswijze, afkomstig van de Zwitserse psychiater Carl Gustav Jung, (1875–1961), sluit iedereen die Moeder of Vader wordt, zich aan op een 'archetypische oerbeleving', een soort blauwdruk voor ouderschap. We zijn geneigd daarin blindelings het archetypische patroon te volgen; maar we winnen aan persoonlijkheid als het lukt om er op een eigen manier vorm aan te geven. Het archetype van de Strenge Rechtvaardige Vader kan ons bijvoorbeeld zodanig in de greep krijgen, dat onze milde kant erin verdwijnt. Als we er geen weerstand aan bieden is de blauwdruk een dwingend model, een vorm, en worden we een kopie, een afgietsel. De Engelse bioloog Rupert Sheldrake (1942) spreekt in dit verband van 'de gewoonten van de natuur' en van 'morfogenetische velden', waarin alle informatie over aard en vorm van het leven vastligt. Op dergelijke 'vormende energievelden' zijn we afgestemd; als we dit doen, komen we in contact met het oerweten dat het leven draagt en vormgeeft. Elke gedachte creëert zo'n vormend energieveld. Met andere woorden, als we ergens sterk in geloven, laden we een energieveld op dat de neiging heeft zich te realiseren. In het hoofdstuk over affirmaties blijkt hoe vormend de opvattingen over onszelf zijn, en gaan we methoden uitproberen om ze te veranderen. Als heel veel mensen ergens in geloven, levert dat een uiterst krachtig energieveld op. Wie in een bepaalde traditie is opgegroeid weet daar alles van; het kost moeite om eigen, afwijkende gedachten te vormen.

978 90 71495 07 6


10

Het leven in, in plaats van eruit Tot de vormende gedachten horen allerlei ideeën over de manier waarop het leven het beste geleefd kan worden. In dat opzicht is het curieus dat alle gevestigde tradities het doel van het leven niet in, maar buiten het leven leggen. Via onderwerping (Islam), wu-wei (niet-doen – Taoïsme); verlossing (Christendom), verlichting (Boeddhisme) kom je in de hemel of verdien je een beter volgend leven. Pas in het hiernamaals, of als je jezelf hebt overstegen, komt alles goed. Kennelijk is het raadsel van de dood, de ultieme slaap, de belangrijkste inspiratiebron om levensdoelen te formuleren. 'Leven', zei de Boeddha Gautama, is 'lijden'. Verlossing uit dit tranendal is het doel. Ik ga ervan uit, dat het doel van het leven het leven zelf is. We komen hier iets uitzoeken, het leven daagt ons uit om dat te ontdekken. Tegelijkertijd is het leven zelf rijk aan ervaring. De zintuigen van ons lichaam – voelen, ruiken, proeven, horen, zien – verschaffen onze geest vijf vensters op de wereld. Het zou daarom wel eens zo kunnen zijn, dat we hier op aarde gewoon komen eten, drinken, ademen, kijken en luisteren. Dat wil dan zeggen: de aarde opnieuw mogen proeven, onze dorst mogen lessen met koel helder water, het leven in ons voelen ademen en kloppen en tintelen en het wonder dat aarde heet met eigen ogen aanschouwen, horen, opsnuiven. De mentale werkelijkheid is dominant, hier verblijven we het meest, waardoor we een deel van deze prachtige show dreigen te missen. Naast de denkwereld zijn er immers nog veel meer belevingswerelden waarop we kunnen afstemmen – voelen, proeven, bewegen, dansen, dichten, zingen, spelen, seks, emoties als boosheid, verdriet of angst, de wereld van het hart. Het unieke karakter Het meest wezenlijke van alles wat we kennen is niet zichtbaar, meetbaar of tastbaar. Voorbeelden hiervan zijn de sfeer in een gebouw, de stijl van een ontwerp, de sound van een band, de bedrijfscultuur in een organisatie, de identiteit van een volk, de typische eigenaardigheden van een mens. Vroeger werd dit ontastbare deel van de werkelijkheid ziel genoemd. Nog zo'n oud, versleten begrip is karakter, van het Oudgriekse kharassein, krassen, (letters die in hout of steen worden gekerfd) overeenkomstig de manier waarop het leven ons gezicht bewerkt. De rimpels en lijnen in ons gezicht vertonen een uniek patroon. Wanneer we dit lijnenspel verbinden met bewust zijn, ontstaat zelfbewustzijn en besef van authenticiteit. Elk mens heeft een uniek karakter, dat in aanleg bij de geboorte aanwezig is en dat we intuïtief kunnen waarnemen. Ouders kennen het eigene van hun kinderen uit duizenden. Dit unieke en eigene maakt deel uit van ons wezen. Vanuit diepere lagen in onszetf hebben we er zeggenschap over hoe ons karakter zich ontwikkeld; met andere woorden: wie we worden als mens. Wat is het gezicht dat we de wereld laten zien? Het karakter kan ook een

978 90 71495 07 6


11

keurslijf worden, als we de vormende gedachten van onze cultuur, waarin bepaalde karaktertrekken worden geïdealiseerd, niet kunnen weerstaan. Vanuit je hoofd naar je hart De meeste mensen in onze cultuur doen alles met hun hoofd. De behoefte aan controle is groot. We zetten ons beste beentje voor, we willen geen fouten maken. Leidraad voor ons handelen zijn half bewuste, astrale denkbeelden over waar je op moet letten, hoe het moet, wat hoort, hoe je het moet zien, hoe je gezien wordt. Deze brij aan gedachten en discussies met onszelf kan, vooral in tijden van stress, zo overheersend zijn, dat we 'worden geleefd'. Dit heeft de volgende consequenties: Meditatie – het leegmaken van je hoofd wordt steeds lastiger. Intuïtie – het 'eigen weten' is niet of minder beschikbaar. Zelfbewustzijn – 'thuis zijn bij jezelf' is niet meer vanzelfsprekend; je bent immers 'in gedachten'. Pillen – versuffen of peppen op, zonder effect op het probleem. Therapie – methoden om te deprogrammeren leggen dikwijls alleen maar bedrading aan voor een nieuw programma, zonder contact met het wezenlijke zijn centraal te stellen. Er wordt een positief poëzieplaatje geplakt over een zwarte ondergrond, zonder daar wat mee te doen. In dit boek zijn veel inzichten te vinden in de oorsprong van dwangmatige astrale denkbeelden en manieren om ze te deprogrammeren, te onttoveren. Hoofddoel is steeds bewustzijn, bewust zijn. Over de inhoud Al met al valt er dus heel wat te ontdekken en te leren. Dit boek is maar een bescheiden topje van de ijsberg. Hieronder een samenvatting van de onderwerpen die worden aangesneden. 1. De stof waarvan dromen zijn gemaakt Het wonder van slaap en van astraal bewustzijn. Hoe weten we dat we wakker zijn en niet verdwaald in de droom van een ander? Het sublieme in onszelf en in de natuur. Contact met de bezielde wereld en de zuigende invloed van sirenenzang. Het schoonmaken van de zintuigen en het effect van hypnose, narcose, morfine en endorfine: lichaamseigen gelukzaligheid. 2. Oriëntatie in de droomtijd: chakra's en meditatie De wereld wordt elke dag opnieuw geschapen als we die bezielen met onze aandacht. Een beschrijving van de zeven chakra's als mogelijkheden tot zelfkennis en innerlijke leiding. Intuïtie, het zesde zintuig en het gebruik van telepathische informatie.

978 90 71495 07 6


12

3. Houvast in je eigen hart Door een punt van bewustzijn te maken geven we onszelf een plek in de droomwereld. Vanaf dit punt kunnen we wakker blijven en de plaatjesmachines in werking zien. We maken kennis met de motor achter al ons handelen en met de kracht van ons eigen hart – het spirituele centrum. 4. Het dwarse, creatieve Kind Als het onze ouders niet is gelukt om het dwarse kind in ons te temmen, zullen we het zelf moeten doen. Het doel is om dwarse energie om te zetten in creativiteit – en om al te gedweeë energie op te stoken naar eigen doelen, eigen wensen, een eigen weg. Leven op het grensvlak van wat we zelf Willen --- wat we van anderen Moeten. 5. De kracht van het woord Verbeelding is het vermogen om je iets zo levendig voor te stellen dat het echt lijkt. Ook negatief geloof realiseert zich: sommige geloven zijn ziekmakend en levensondermijnend. 6. Affirmaties: inspiratie en bemoediging Autosuggestie en hypnose; woorden en gedachten in actie. Affirmaties, de kracht van positief denken. 7. Buiten jezelf: zweven en steigeren Uittreden en buiten jezelf raken: astrale boosheid. Overeten en onvoldaanheid. 8. Doelgerichtheid en astrale energie Astrale energie kan helpen of hinderen om steviger in ons lijf te zitten en onze doelen te bereiken. 9. Relaties, contact en ontmoeten Astrale sluiers in contact. Volwassen relaties: intimiteit en autonomie. Gedachten lezen. Relatievelden schoonmaken. 10. Het wezenlijke zelf Gedachten over wie wij zijn en wat wij hier op aarde komen doen. Contact met wezens, met en zonder lichaam; goeroes, voorouders, geleidegeesten, engelen. 11. Healing – het zesde zintuig in actie Healing en leven vanuit je hart; leren omgaan met verandering.

978 90 71495 07 6


13

1 De stof waarvan dromen zijn gemaakt We are such stuff as dreams are made on; and our little life is rounded with a sleep. Van dezelfde stof zijn wij als onze dromen en ons kleine leven wordt besloten met een slaap. De tovenaar Prospero in William Shakespeare's toneelstuk 'de Storm'

De astrale werkelijkheid 'Aster' betekent ster; 'astraal' verwijst naar sterrenlicht, het zachte schijnsel van de sterrenhemel op een maanloze nacht en de dromerige sfeer die dan wordt opgeroepen. Wie dit meemaakt in de natuur, ziet hoe alles in een onwezenlijk licht komt te staan. En merkt ook dat die sfeer een speciaal effect heeft, bijvoorbeeld op hoe dit voelt in het lichaam. Deze soort astrale energie kent iedereen, niet alleen in de natuur. Ook op een pleintje of in een gebouw kan zo'n speciale sfeer aanwezig zijn, waardoor een wat onwezenlijk, dromerig gevoel ontstaat. Ook in contact met anderen komt dit voor. Iemand die hiervan veel 'om zich heen heeft hangen' zuigt ons gemakkelijk mee in een onwerkelijke, hypnotiserende toestand. Soms vinden we dat leuk, vaak ook niet, het kan unheimisch zijn. Bepaalde astrale ervaringen zoeken we juist op – elke kunst en cultuuruiting heeft iets betoverends. We kunnen verdiept zijn in een boek, meegesleept worden door een film, verdwijnen in de hallucinerende muziek op een iPod, wegdromen bij van alles eigenlijk. Is dat erg? Nee natuurlijk, we hebben dergelijke verstrooiing net zo nodig als eten en drinken. Maar, 'de stof waarvan dromen zijn gemaakt' kan ons behoorlijk in de weg gaan zitten als het gaat om bewustwording. Droomachtige denkbeelden en gevoelens komen overal tevoorschijn waar helderheid is gewenst. Ze horen bij elkaar. In dit hoofdstuk kijken we naar de verschillende manieren waarop astrale energie zich manifesteert. Een van de bekendste is wegzakken, concentratieverlies, je ogen niet open kunnen houden of onmogelijk nog langer kunnen luisteren. Op school, tijdens een vergadering of gewoon tijdens een gesprek doet dit fenomeen zich heel vaak voor. Wat gebeurt er dan eigenlijk?

978 90 71495 07 6


14

Vertrekken: knikkebollen en gapen Ook tijdens de lessen intuïtieve ontwikkeling hebben sommige mensen in het begin moeite om zich te concentreren. Ze zakken opeens weg, zitten te knikkebollen of vinden het moeilijk om stil te zitten. Ontspannen niets doen is voor veel mensen een lastig kunstje. Enerzijds lijkt deze toestand op verveling, je krijgt de neiging om op te staan en iets leukers te gaan doen. Vandaar de onrust. In ons jachtige bestaan is relaxed naar iemand luisteren ongewoon geworden. Het levenstempo is daarvoor te zeer toegenomen. Als we oude films bekijken valt op hoe traag die gesneden zijn. Maar, ontspannen is wel precies wat we doen als we in bed liggen en de slaap zoeken: zwaar worden, dieper ademen, wegglijden . . . Niet alleen ontspanningsoefeningen zijn slaapverwekkend, het gaat daarnaast ook om een duidelijk psychisch fenomeen: astrale energie. Een soort deken, een hypnotische, slaperige sfeer, die je onweerstaanbaar meezuigt. We vechten tegen de slaap of de verveling. Meestal lukt het om dit af te schudden en weer wakker te worden. Waarom is dit – en wat is ertegen te doen? Slaap, dromen, dagdromen en hypnose Elk mens heeft slaap, dromen en dagdromen nodig om af te koppelen en bij te tanken. Kinderen die 'doeken' of op hun duim zuigen zie je voor je ogen vertrekken. Ook volwassenen hebben er een handje van om zomaar weg te dromen. Je kunt gemakkelijk zien of iemand wakker is of ver weg, verdiept in bezigheden of gedachten. Slaap en mijmerij zijn eerste levensbehoeften, we kunnen niet zonder, net als ademhalen. Slapeloosheid is moordend, iemand uit z'n slaap houden is een van de ergste martelmethodes. Slaap is aantrekkelijk en aanstekelijk. Als iemand in gezelschap gaat gapen is het voor de aanwezigen ontzettend moeilijk om niet mee te doen en een geeuw te onderdrukken. Praten over slaap, zoals hier, kan je hoofd opeens vol watten stoppen, je oogleden worden al zwaar, je voelt het verlangen in je opkomen om weg te glijden. Dit is precies de truc die hypnotiseurs toepassen om de poort naar het astrale droomgebied te openen. De stem van de hypnotiseur gaat met je mee en houdt je bij de les in het astrale gebied van emotionele herinneringen, toestanden, verhalen. 'Hypnos' is Oudgrieks voor 'slaap', de bewustzijnstoestand waarin de goden tot ons spreken … Bewustzijn: helder voelen, weten, zien, horen, ruiken, proeven Bewustzijn is precies wat de naam al zegt: bewust aanwezig zijn. Via onze zintuigen nemen we op zo'n moment zowel onze binnenwereld als de buitenwereld helder waar. Wanneer we een meditatietechniek toepassen, maar ook tijdens een wandeling in de natuur of zomaar gewoon op straat kan het gebeuren, dat we opeens helemaal aanwezig zijn. Onze aandacht is even niet in beslag genomen door gedachten of bezigheden.

978 90 71495 07 6


15

De bedoeling van bewustwording is om deze helderheid gemakkelijker op te kunnen roepen. Indien nodig of gewenst halen we onszelf uit gepruttel van stemmingen of discussies in ons hoofd en zijn we weer helder, zonder oordeel aanwezig in het hier en nu. Vanuit dit heldere bewustzijn kunnen we de situatie overzien, betere keuzes maken en doelgericht bezig zijn. Aandacht is hierbij cruciaal. Onze aandacht is meestal in beslag genomen, we raken geboeid door van alles, onze zintuigen zitten verstopt met denkbeelden, weetjes, stemmen, smaken, geuren. We kunnen echter leren om onze aandacht te gebruiken als een lens die het licht van bewustzijn kan focussen. Waar blijft bewustzijn als we slapen? In wezen gaat het om een groot mysterie. Waar zijn we, als we slapen of verdiept zijn in gedachten? De meeste mensen zijn echt helemaal weg tijdens de slaap; velen kunnen zich bij het ontwaken alleen vaag herinneren dat ze gedroomd hebben, maar meestal ook dat niet. Helemaal weg – en in de ochtend weer helemaal aanwezig. Of toch niet? Meteen als we wakker worden schiet ons hoofd weer vol gedachten, kriebelen de emoties in ons lijf, voelen we het appel van het dagelijks bestaan. Een groot deel van ons leven speelt zich af op de automatische piloot. En toch, via bewustwording blijken we ook in onze slaap aanwezig te kunnen zijn en bijvoorbeeld te weten dat we dromen en wat we dromen. We kunnen zelfs leren om in te grijpen als we het in onze dromen een beetje te bont maken. Voor de een is dit vanaf de kindertijd heel gewoon, de ander bereikt deze helderheid pas na een lang proces van vechten tegen de slaap; en de hardnekkige kleverigheid van dromerige, astrale energie. Bewust en onbewust Wanneer we sterk polariseren, zoals bij 'bewust' en 'onbewust', ontstaat meteen een lastig te beheersen energieveld. Polariseren is strijden. We raken gevangen in een van de polen en vechten tegen de andere. Immers: als we 'slapen' hebben we weerstand om uit de droom geholpen te worden – en als we wakker willen blijven, vechten we tegen de slaap. Door onszelf eenzijdig te richten op bewustzijn, ontstaat vanzelf een andere pool van onbewustheid, vol half ingevulde en ongerealiseerde verwachtingen, ideeën en overtuigingen, maar ook vol vage, onheldere, geheimzinnige en soms bedreigende denkbeelden en gevoelens. Twee werelden, twee totaal verschillende landschappen en in het overgangsgebied, op de grens, wemelt het van de ideeën, beelden, verwachtingen en projecties. Vergelijkbare splitsingen zien we overal: Denken en Voelen, Wetenschap en Poëzie, Man en Vrouw, Eigenbelang en Algemeen belang, Lichaam en Geest, Leven en Dood, Met en Zonder Lichaam, Yang en Yin, Buitenwereld en Binnenwereld, Licht en Donker.

978 90 71495 07 6


16

En dus ook bij: Wakker Slaap Bewust Onbewust Heldere waarneming Droomwaarneming Dagbewustzijn Astraal Bewustzijn Als we deze tegenstellingen invoelen krijgen we zowel een indruk van het contrast, als een inzicht in wat ze gemeen hebben en de manier waarop ze elkaar zouden kunnen vinden. Want, om ons bewustzijn te vergroten kunnen we zowel werken met licht als met donker. We kunnen zowel helder onderscheid maken en dus polariteiten scheppen, als toenadering zoeken en de partijen bij elkaar brengen; de gespletenheid opheffen en het breukvlak helen. Intuïtieve ontwikkeling gebruikt beide paden. Sirenenzang: de zuigkracht van astrale energie Misschien zijn de kenmerken van astrale energie bij het lezen van deze tekst al merkbaar. Door de aandacht te vestigen op onbewustheid, slaap en dromerigheid wordt deze vorm van astrale energie meteen werkzaam – dus ook de neiging om af te dwalen, te gapen, stukjes twee keer te moeten lezen enzovoort. 'Toenadering' betekent hier: niet vechten tegen de slaap, maar de verleiding om te dwalen ondergaan en zo aan den lijve ondervinden hoe astrale energie werkt. De held Odysseus deed iets dergelijks toen hij het betoverende maar gekmakende gezang van de sirenen wilde horen. Hij stopte de oren van zijn scheepsgezellen vol was, zodat ze het schip niet in extase op de rotsen konden varen, en liet zichzelf aan de mast binden om op die manier de verleiding te ondergaan. Het gezang riep een ontzettend verlangen in hem op om alles in de waagschaal te leggen en naar de zingende godinnen op de rotsen te varen, maar zijn mannen konden zijn smeekbeden niet horen en zeilden kalm aan het gevaar voorbij. Het wonder van de slaap en astraal bewustzijn Het mysterie van de slaap en de astrale werkelijkheid die ermee verbonden is nodigt uit om te ontdekken en te leren. Wonderlijk, hoe alles wat leeft slaap nodig heeft. Niet eens zozeer om uit te rusten, want dat kan ook met de ogen open. Nee, na zoveel uren wakker zijn is het onherroepelijk tijd om te vertrekken, om helemaal weg te zijn in een andere wereld. We kunnen aan onze huisdieren zien wanneer ze dromen en we nemen aan dat alle dieren die slaap nodig hebben dat doen. Van dolfijnen is bekend, dat ze, al zwemmend, nu de ene en daarna de andere hersenhelft laten slapen – en dus dat ze voortdurend half dromen, half waken. Ze ontwikkelden dit vermogen waarschijnlijk omdat in zee nergens een plek is om je veilig terug te trekken. Stel je de aarde voor, één kant wakker, in het licht, de andere kant donker, gehuld in een astrale wolk van dromen. Een ring van morgenrood kondigt

978 90 71495 07 6


17

de nieuwe dag aan; hier wordt de natuur wakker en beginnen vogels te zingen. Avondrood kleurt de schemerzone, waar de natuur vóór het invallend duister een veilig heenkomen zoekt voor de nacht. Een veilige plek om te dromen Evolutionair is het vreemd dat die gevaarlijke behoefte aan slaap door natuurlijke selectie niet is verdwenen. Integendeel, juist het ritme van waken en slapen heeft een scala aan typische gedragingen in het leven geroepen. Dieren die slapen hebben een plek nodig om dat te doen, een veilige omgeving. Voor hoefdieren is dat de kudde, voor jagers een nest, leger, hol of grot. Sommigen houden zelfs een winterslaap – waar zou zo'n beer van dromen? Of is hij in zijn astrale gedaante tussen de sterren te vinden? Mensen hebben huizen met daarin aparte kamers met bedden; elk mens heeft ergens zijn bed. Prachtig, om je bij elk mens dat je ontmoet ook zijn bed voor te stellen! En, wie aan zijn bed denkt, kan aan zijn oogleden voelen hoe het bed roept. Wie, heel even maar, toegeeft aan die roepstem, kan in zijn hoofd en vervolgens in zijn hele lijf het effect merken. Het is de slaap die roept. Het bed, het kussen zijn uitnodigend, oogleden worden zwaar, we krijgen de neiging om toe te geven en slaperig te worden. En we hebben wat beslistheid nodig om het effect van zo'n 'plaatje', zo'n hypnotisch, kleverig beeld los te laten en weer wakker te worden. Hypnos en Morpheus, goden van de slaap en de droom Morpheus, de god van de droom, neemt ons in de armen en voert ons mee. Waarheen? Dromenland is niet ver weg, maar vlakbij, toch lijkt het alsof we in een totaal andere wereld terechtkomen. Morpheus (Oudgrieks, 'de vormgevende', klinkt als 'morfuis') kon volgens de Grieken elke vorm aannemen, in de fantasie kan alles. Hij woonde, net als zijn vader Hypnos (klinkt als hiepnos), in een donkere grot. Rond de ingang bloeit de papaver, de klaproos die ook als kollebloem of heksenkruid bekendstaat. Naar hem is morfine genoemd, de pijnverzachter. Net als heroïne, dat de Heros, de held in ons wakker maakt, wordt morfine gewonnen uit het ingedroogde melkachtige sap (sap is 'opos', vandaar opium) van de opiumpapaver of slaapbol. De Latijnse naam is Papaver 'Somniferum' ('in slaap brengend'). Narcose is een kunstmatig bewerkte bedwelmingstoestand, een verdoving. Van het Oudgrieks 'narkoen' – verlammen, versuffen, gevoelloos maken, en 'narkan' – verstijven, bedwelmd worden. Een narcotisch middel veroorzaakt volgens de encyclopedie 'slaperigheid, ongevoeligheid, dufheid, stupiditeit, lethargie, hulpeloze verdwazing, apathie'. Waar het allemaal om begonnen is, de uitzinnige vreugde van de kortstondige roes, wordt er niet in genoemd. Je zou eens in de verleiding komen.

978 90 71495 07 6


18

Narcan en Narcissus 'Narcan' (verstijven) gaf de gele Narcis zijn naam vanwege de bedwelmende geur. Hieraan verwant is het verhaal van de mooie jongeman Narcissus, die, toen hij voor het eerst zijn eigen beeltenis in het water weerspiegeld zag, zodanig verliefd werd op zichzelf, dat hij door deze hartstocht werd verteerd. Aphrodite, de godin van de liefde, veranderde hem toen in een bloem, de Narcis. Narcisme is sindsdien een bepaalde vorm van moeilijk te overwinnen zelfingenomenheid. Een bedwelming, een narcose. Voor we het over de verslavende hartstocht van het ego gaan hebben, met zijn toppen en dalen, zullen we eerst gaan kijken wat de astrale wereld nog meer te bieden heeft dan alleen verstijving, lethargie (vergetelheid) en slaap. Sirenenzang: in vervoering raken Middelen zijn verslavend, dat wil zeggen, dat we er na een tijdje niet meer buiten kunnen. Het middel heeft de vorm aangenomen van een bed – en blijft maar roepen. Bewustzijn is gevoelig voor roepstemmen. De spuit, de fles, de dealer hebben een betoverende aantrekkingskracht. Maar wat eigenlijk niet? Alle zintuigen kunnen ons een astrale, droomachtige wereld binnenvoeren. Daarvoor hebben we helemaal geen narcotica nodig. Lichaamseigen morfine – zogenaamde endorfine – is in staat eenzelfde gevoel van gelukzaligheid op te roepen, door fysieke activiteiten als aanraking, strelen, massage, sport, seks, maar ook door huishoudelijke karweitjes te doen, een prettige omgeving, een geur, het beluisteren van muziek – wat niet al. Elke activiteit kan verslavend worden, zelfs het toebrengen van pijn, want ook dat zorgt voor een prettige, euforische stemming. Masochisme – zelfkwelling – is daardoor net zo verslavend als bijvoorbeeld alcohol of seks. Endorfine: lichaamseigen gelukzaligheid Ook dieren zien we in vervoering raken, ook hun hersenen produceren immers endorfinen. We mogen gerust aannemen dat het samen rennen in een kudde wilde paarden een woeste vreugde veroorzaakt. Alles werkt mee, het ritmische gestamp van de hoeven, het zwiepen van manen en staarten, gehinnik, zweet, flarden mondschuim. Het zwermen van spreeuwen in het najaar, als ze met honderden tegelijk aan het formatievliegen zijn, moet net zo'n adembenemende, gelukzalige ervaring zijn. Alle vogels lijken plezier te hebben aan vliegen. De leeuwerik verdwijnt zingend in het blauw van de hemel, laat zich opnemen in de zonnegloed. Ooievaars draaien urenlang rondjes hoog in de lucht, eenden vliegen vooral om met veel gespetter te kunnen landen. Zwaluwen houden piepend wedstrijdjes in virtuoze wendbaarheid, duiven zitten elkaar tortelend en koerend achterna. We kunnen meegenieten, of, als eens Narcissus, zodanig door onszelf in beslag genomen zijn dat we niets merken van dit gelukzalige

978 90 71495 07 6


19

spel om ons heen. Het sublieme in de natuur Alles in de natuur kent dergelijke roes opwekkende activiteiten, momenten en plekken. Een aandachtige reis langs bijzondere landschappen, roept steeds weer andere, intense ervaringen op. De volgende voorbeelden kunnen als visualisatieoefening dienen, een reis door je eigen binnenwereld. Sluit na lezing van een scène de ogen en stel je die zo levendig mogelijk voor, alvorens het beeld weer los te laten en verder te lezen. Ontmoet de magie van de natuur in: 



  

     

Het gedreun van de branding op het strand brengt ons in een bijzondere stemming. We horen het knisperend schuimen van de zee en het gesis van het stuifzand; proeven het zout op de lippen. We lopen langs de zeereep in een voorwereldlijke puurheid. De zee, loodgrijs of turkoois, glad of bewogen, in eindeloze deining, met de mooiste, de strakste en mathematisch meest exacte horizon die er bestaat; een rechte lijn die van geen wijken weet, die altijd en overal een cirkel trekt en raadsels oproept. De hemel, soms in wijkend blauw om in te verdwijnen, maar meestal bevolkt met reizigers, langstrekkende wolkenwezens, die voortdurend van vorm veranderen terwijl ze spelen met het licht en de ruimte. Het nachtelijk uitspansel dat doodstil en flonkerend tevoorschijn komt als de zon ondergaat; en uur na uur laat zien hoe het eeuwig wentelt rond de poolster, de enige ster die stilstaat aan de hemel. Het weer, elke dag anders, lieflijk of levensbedreigend donderend en bliksemend, verstikkend in mist, verzuipend in regen, nu weer kleumend, vriezend, dan toch ontroerend als een zachte wind langs de wangen strijkt. Een stille plek in een bos, waar de elfjes zich net op tijd hebben verstopt toen we onverhoeds verschenen, je voelt nog hun aanwezigheid, de natuur houdt haar adem in. Elke beek; kabbelend, kwebbelend, lispelend over stenen, knagend aan oevers, babbelend met zichzelf, en verderop woest tekeergaand in een nooit aflatend gesprek. Elke waterval, ruisend, donderend, schuimend. Een rivierenlandschap, meanderend, donker glijdend langs oevers, traag en in zichzelf gekeerd, kolkend bij oponthoud, verlangend naar een meer of de zee om totaal in te verdwijnen. Een kerkhof, waar de doden doodstil wachten. Vanonder een steen, wormen lijken het heerlijk te vinden om te krioelen, en wat deden die pissebedden daar?

978 90 71495 07 6


20

   

De geur van een klaverwei of een klaproosveld. De woestijn, totaal leeg en oorverdovend stil, met door de wind kunstig gevormde zandduinen, met alles verdovende hitte; met een horizon die lokt maar zich steeds weer terugtrekt. Het hooggebergte met zijn duizelingwekkende steilte, stil makende vergezichten, dodelijke ravijnen, bergpassen, rotspunten en rolkeien, klimmen en dalen en angst om te vallen. Het groene polderlandschap met lome, bolle zomerwolken die zich spiegelen in blauwe sloten; met grijze eentonigheid in de regen, met ingetogenheid in de winter.

Spirits in de bezielde wereld Geen wonder dat natuurvolken zowel het sublieme, vervoerende element in deze ervaringen als het angstaanjagende en onbekende personifieerden in een god of godin. Alles werd beheerst door een geest of een god; alles wat leeft en elk ding had zijn eigen wezen of spirit, spiritus. Nog niet zo lang geleden was ook iedereen in Europa vertrouwd met deze druk bevolkte 'andere wereld', vol goden en godinnen, demonen, huisgeesten, nimfen, elfen, engelen, goed- en kwaadaardige wezens. Deze bezielde wereld is steeds meer vervangen door de wereld van de machine. Zowel het functioneren van ons eigen lichaam als alle processen in de natuur worden gezien als machinaal. Een dergelijk wereldbeeld maakt het lastig, zo niet onmogelijk, om 'astrale energie' te ervaren. Op het breukvlak tussen 'wetenschap' en 'alternatief' ontstaan heftige emotionele beelden over waar en niet waar. De bezielde werkelijkheid gezien als een zweverige, onechte en bedrieglijke wereld waarin nog in hekserij wordt geloofd. De discussie hierover valt buiten het bestek van dit boek. Ik ga ervan uit, dat ook de aarde helder bewustzijn kent, net als alles wat leeft en groeit. Ook de bergen en de zeeën die het landschap vormen, de wereld van de mineralen, natuurverschijnselen gebaseerd op de elementen lucht, vuur, aarde en water, zoals storm, brand, aardbeving en overstroming hebben een astrale, niet stoffelijke component die we in dromen, maar ook door ons af te stemmen, kunnen ervaren. Droombewustzijn is communiceren met deze bezielde wereld. Songlines in de droomtijd Van natuurvolken zoals de Indianen in Amerika, traditioneel levende nomaden in Siberië, natuurvolken in Afrika en Aboriginals in Australië kunnen we leren hoe zij de aarde beleven en hoe ze omgaan met natuurkrachten die groter zijn dan wijzelf. Een van de eerste dingen die opvalt is dat ze in voortdurende communicatie staan met de zichtbare en onzichtbare wereld om hen heen. De natuur spreekt in tekens die je moet leren verstaan. Rituelen en procedures geven stabiliteit, maken kennis overdraagbaar en zorgen voor spirituele discipline en de daarmee

978 90 71495 07 6


21

samenhangende psychische kracht. Liefde en respect voor de aarde staan centraal. De aarde geeft, als op de juiste wijze gevraagd wordt om wat je nodig hebt. Meestal wordt gecommuniceerd in een trance, opgeroepen door vasten, trommelen, zingen en dansen. De astrale wereld wordt beleefd als de enig werkelijke en ware, omdat daarin de essentie gevonden wordt van de dingen, de spirits. De Aboriginals noemen de astrale wereld de Droomtijd ('the Dreaming' of 'Alterjinga') – de eeuwige werkelijkheid van de natuur – een spirituele realiteit, die zij in de immense periode van 50.000 jaar van hun bestaan hebben opgebouwd. Zij kennen een systeem van gezongen paden door het landschap. In het lied ligt de informatie vast over plekken om te jagen, waar beschutting is en water. Sommige van deze Songlines reizen dwars door Australië, een netwerk van kennis over heilige, rituele plaatsen. Tegelijkertijd is het lopen van de route een scheppingsdaad: de Songlines weven een kleed van oeroude kennis en brengen zo het landschap tot leven. De Aboriginals zien zichzelf als hoeders van de natuur. Door de astrale Droomtijd in stand te houden en te voeden wordt de wereld steeds opnieuw geschapen. Contact met de bezielde wereld De natuur is prachtig en verschrikkelijk tegelijk. Overleven was ooit dagelijks werk. De moderne tijd heeft veel gegeven op het gebied van bescherming en comfort. De natuur is getemd, in een tuin, een park, een asfaltweg naar een bergtop. In de wildernis zouden we het niet lang uithouden. Ook andere natuurlijke zaken zijn naar de achtergrond geschoven, zoals ziekte, pijn, ouderdom en dood. In onze geïsoleerde, dubbelbeglaasde en ontsmette samenleving komen we daardoor tekort aan essentiële ervaringen. Zien we het leven wel in het juiste perspectief? Leven in een illusie Zo gezien is het aannemelijk dat Aboriginals en andere natuurvolken over de aard van de werkelijkheid een beter idee hebben dan wij. Zij kennen de Droomtijd; in welke illusie leven wij? Van alle levende wezens op aarde zijn wij het meest in staat tot zelfwaarneming en zelfreflectie. Dat is zowel een groot raadsel, een geschenk als een last. Het grootste raadsel is wel, waarom we zo sterk in onze eigen fantasieën geloven. We beschikken over het vermogen om illusies te vormen, dat wil zeggen, onszelf en anderen iets wijs te maken. Het begrip illusie is afgeleid van Latijn ludere, spelen en lus, spel. Als kind kon elk voorwerp opeens van alles zijn: een schelp werd een schip, een stoel een troon, een stok een staf of een speer, met een lap maakten we een huisje. Ergens wisten we wel dat het maar 'net alsof' was. Toch griezelden we oprecht, als we met een gebiedend gebaar de plekken wezen die veilig waren en die, waar

978 90 71495 07 6


22

menseneters woonden. Kinderspel – maar dit vermogen komt ons goed van pas om niet ten onder te gaan in de jungle van het moderne leven. Vrijwel alles hangt van zorgvuldig in stand gehouden illusies aan elkaar. Ons zelfbeeld, het beeld dat we hebben van de buren, de buurt, de stad, wat gezellig is, wat leuk is en wat niet. We gooien ergens een leuke lap overheen en zie: een andere werkelijkheid. Wat is het verschil tussen een woonkazerne en een pinguïnkolonie? Wonderlijk hoe we als mens heel kunnen blijven in grimmige, uitzichtloze situaties, met alleen een bed, een korst brood en een schamel restje zelfrespect. Terug naar de natuur – bewust van de droomwereld In het zicht van de dood en wetend van de kwetsbaarheid van bewustzijn gaan we verkwistend om met de tijd die ons gegeven is. Ergens weten we dat. Geen wonder dat we terug willen naar de natuur. Uiteraard zonder comfort en techniek op te geven. Aboriginals doen dat ook niet, ze rijden in auto's en gebruiken geweren voor de jacht als het zo uitkomt. Wij moeten onze eigen visie en eigen rituelen ontwikkelen. Daarom nemen we contact op met de Droomtijd van het Hier En Nu, ontdekken Songlines en zetten nieuwe uit. Ook in de Droomtijd van het Moderne Leven is de natuur vlakbij. Onze oude goden en godinnen, Venus voorop, zijn nog springlevend. We kunnen zowel het sublieme, vervoerende in onszelf bezingen, als de sjamaan in ons bezweringen uit laten voeren om ons met het angstaanjagende en onbekende te verstaan. Wezens met en zonder lichaam In ons leven krijgen we zowel te maken met natuurkrachten en natuurwezens als met energieën en entiteiten die kenmerkend zijn voor de mensenwereld. Daarin is de dood gewoonlijk een arbitraire grens. De mensen om ons heen zijn wezens met een lichaam, tegelijkertijd kunnen we leren waarnemen dat er ook wezens zonder lichaam zijn. Dit is niet bijzonder of eng, voor veel natuurvolken is het de gewoonste zaak van de wereld. Onze geliefde doden zijn niet meteen echt weg, een deel van hun essentie blijft nog lang beschikbaar. Gidsen, geleidegeesten en subpersonen Als kind zijn we omringd door goede zorgen. Soms nemen die de gestalte aan van een vriendje, een gids, engel of helper, die we op astraal niveau waarnemen. Naarmate we ouder worden en geestelijk groeien, verandert ook de verhouding tot zulke gidsen. We vinden steeds meer verankering in ons eigen hart, we worden een licht op ons eigen pad. Dit deel van onszelf zullen we verderop 'de Goede Ouder' gaan noemen. Als er een Ouder is zijn er ook kinderen, grootouders, ooms en tantes. Onze psyche wordt bevolkt door subpersoonlijkheden. Ook deze zijn astraal,

978 90 71495 07 6


23

droomachtig, en maken een eigen ontwikkeling door. Met sommige zijn we bekend: de ernstige stem die we gebruiken en het plechtige gezicht dat we trekken als we serieus genomen willen worden, of de nijdige gestalte die in ons naar voren komt als iets ons niet zint. De meeste mensen hebben in hun psyche gelukkig, net als Odysseus, een paar potige bemanningsleden ontwikkeld, om zich tijdig aan de mast te laten binden als ze in verleiding komen. Zowel in de zichtbare als in de astrale wereld hebben we dezelfde relatievaardigheden nodig. Ook op astraal gebied kunnen problemen ontstaan als we ons gemakkelijk laten imponeren, maar ook als we niet respectvol omgaan met de energieën die ons ooit ten dienste stonden. Soms is het nodig om afscheid te nemen, soms volstaat een nieuwe plek, een nieuwe rol. Om te communiceren met ‘de andere wereld’ en boodschappen op te vangen, moeten we gewoon weer intuïtief leren luisteren, kijken en voelen, zoals we dat deden als kind. Het sublieme in onszelf Subliem betekent letterlijk sub limen, 'onder de drempel', maar is figuurlijk steeds meer de betekenis gaan krijgen van een drempel overstijgen, een andere wereld betreden. Het gaat dan om andere, diepere en hogere bewustzijnstoestanden en belevingswerelden. Sublimeren wil tegenwoordig zeggen: op een hoger plan brengen. Subliem staat dan ook voor essentie, voor het hoogste en mooiste wat er te bereiken of te ervaren valt, zoals extase, verheffing, verlichting, bezieling. Maar, ook laagdrempelige gevoelens als huiver, doodsangst, ontbering en vernedering zijn subliem. Het sublieme trekt Songlines door ons bestaan. We zoeken orgasme, extase, vrezen de kater erna, maar zijn bereid steeds grotere risico's te nemen voor de ultieme kick. Door intuïtie te ontwikkelen blijkt dat de weg naar huiver en extase ook zonder hulpmiddelen betreden kan worden. Daarvoor gaan we in het volgende hoofdstuk de zintuigen bevrijden van het juk van zonde, schuld en boete, de gesel van vooroordelen, de hinder van oogkleppen, de kwelling van vooroordelen, zodat we weer frank en vrij kunnen genieten van onze aanwezigheid in een levend lichaam op de rijke, inspirerende aarde.

978 90 71495 07 6


24

2 Oriëntatie in de droomtijd Alleen in het Paradijs Het Paradijs bestaat nog, we zitten er dagelijks middenin. De wereld wordt elke dag opnieuw geschapen als we die bezielen met onze aandacht. Dat wil zeggen, als we bewust aanwezig zijn en niet in de een of andere astrale roes verkeren. Heftige verslavingen aan één enkel middel, geloof, probleem of groep, of aan één bepaalde persoon maken het eveneens lastig om van het sublieme in onszelf te genieten. Om het Paradijs te ervaren moeten we om te beginnen afkicken van een van de sterkste verslavingen die we kennen: gezelschap. De meeste mensen vinden het moeilijk alleen te zijn. Ze moeten het weer leren. Het gaat daarbij natuurlijk niet om een confrontatie met diepe eenzaamheid, maar om een balans. Niet altijd en overal gebabbel, niet steeds alom muziek, ook de mobiel regelmatig uit. Om te communiceren met onszelf moeten we de verbinding met 'buiten' even kunnen verbreken. Maar toch, veel mensen vinden alleen zijn en stilte doodeng. Confrontatie met stilte en innerlijke rust Vogels kwetteren om dezelfde reden als mensen, voor sociaal contact, maar als eenden zijn uitgesnaterd zijn ze stil. Soms is het prettig om deel te nemen aan de sociale interactie, soms willen we ons er liever uit losmaken. Er is een tijd en een plaats voor alles. Helaas kom je in het stille bos nogal eens een vrolijk kletsend gezelschap tegen, of beleven we een meditatieve zonsopgang terwijl verderop iemand een gettoblaster aan heeft staan. We kunnen genieten van samenzijn, maar elke sociale ruimte is evengoed een bedwelmende, astrale droomtijd, die ons gevangen houdt in wat Hoort, wat Moet en hoe we Het moeten zien. Veel mensen zijn bovendien verslaafd aan aandacht en goedkeuring. Ze kijken voortdurend om zich heen. Net als 'onschuldige' verstrooiende achtergrondmuziek is sociale interactie niet zelden een middel om de confrontatie met de binnenwereld te ontlopen. Het klopt, dat we sociale dieren zijn en dat zelfs een monnik of kluizenaar deel uitmaakt van een gemeenschap die hem voedt en kleedt; alleen zijn in de woestijn houdt niemand lang uit. Als we leren om in stilte bij onszelf te zijn gaat het daarom niet om zelfkwelling, maar om een geleidelijke gewenning aan stilte. Daarom is het belangrijk om te leren mediteren, maar ook om onze vitaliteit te voeden en te reguleren.

978 90 71495 07 6


25

Vier stappen naar astraal bewustzijn Voor oriëntatie in de astrale wereld, de droomtijd, is meer nodig dan wat meditatieoefeningen. Het astrale gebied zuigt namelijk energie weg. Daarom zijn vier stappen belangrijk: Focus: leren focussen, dat wil zeggen, concentreren en mediteren, helder zijn en energie waarnemen. Intuïtie, 'het zesde zintuig' komt beschikbaar. Vitaliteit: de opname van vitale energie in de gaten houden. Energie reguleren: leren om jezelf te doorstromen met vitale energie en deze in goede banen te leiden. Jezelf regelmatig opladen. Stressgevoeligheid verminderen: negatieve, vitale energie-vretende emoties dempen en kanaliseren. Deze vier stappen naar zelfkennis en innerlijke leiding worden hieronder besproken. Bij intuïtieve ontwikkeling vormen ze de basis van het lesprogramma. Kenmerkend voor energiewerk is de begeleiding en de toepassing in de praktijk. Sommige dingen kunnen nu eenmaal niet mentaal worden overgedragen. Vitaliteit, bewustzijn en plaatjes Meestal praten we niet van astrale energie, maar van 'plaatjes'. Dat zijn emotioneel geladen beelden, ideeën, opvattingen en gewoontes van waaruit we het leven begrijpen en eventuele problemen oplossen of vermijden. De crux is, dat vooral de plaatjes die negatieve denkpatronen bevatten een belemmering vormen om te focussen, te visualiseren en te mediteren. Plaatjes lijken op clichés en stereotypen, maar gaan veel dieper en zijn ook niet alleen maar mentaal. Ze bestaan uit diep ingesleten gewoontes, gebaseerd op ervaring. Ze activeren energiekanalen, er horen emotionele patronen bij en zelfs een manier van ademen. Een plaatje dwingt ons in een bepaald denkpatroon, soms volkomen onbewust en tegen onze wil. Een paar willekeurige voorbeelden van zinnetjes die bij negatieve plaatjes horen: Als het erop aankomt, laten ze je toch in de steek. Ze proberen je klein te houden. Waarom moet mij dat altijd overkomen? Dat lukt me nooit. Ik ben zo ontzettend moe. Dat is toch niet voor me weggelegd. Zo ben ik nu eenmaal. Ik kon er toch ook niks aan doen? Wat zullen ze van me denken? En toch, mij krijgen ze niet klein. Zij zullen raar opkijken. Ik krijg je nog wel. Mijn vriend gaat zich hierbij heel ongemakkelijk voelen. Mijn moeder zou dit nooit goedvinden. Ik word uitgelachen. Daar ben ik te goed voor. Het leven zit vol met zulke gedachten. Vaak hebben gesprekken een dergelijke teneur. Het zal niet zo moeilijk zijn om een eigen lijstje met favorieten op te stellen. Invoelbaar is, dat al deze plaatjes negatieve energie bevatten. Bij elk van deze zinnetjes hoort een gemoedstoestand. Sommige zijn uitdagend en assertief, andere gelaten, weer andere angstig. Er zit een verhaal aan vast,

978 90 71495 07 6


26

dat we niet eens precies hoeven te kennen om te vermoeden welke kant het op gaat. En als we er iets langer bij stilstaan merken we het diepere effect op onze adem, op onze vitaliteit. Als we dergelijke plaatjes weten te vervangen door positieve, voedende plaatjes, merken we dat meteen in onze hele zijn, van top tot teen. Toch blijven de oude plaatjes trekken, ze zijn dwangmatig, dwingend. Hoe komen we dergelijke negatieve energie op het spoor? Vastentijd – concentratie en meditatie Op het spirituele pad is het nodig om elke dag te oefenen om alleen te zijn, in stilte, bij onszelf. Deze stilte brengt ook ruimte. We kunnen onszelf ontledigen, gedachten loslaten, verblijven in tijdloosheid. Pas dan zal ons binnenoor opengaan en kunnen onze ogen zien wat er werkelijk te zien valt. In het begin krijgen we te maken met afkickverschijnselen: met onrust, met de astrale deken van slaap. Allerlei gedachten, ideeën en beelden dringen zich op. De gesprekken met onze omgeving gaan in ons hoofd gewoon door. Concentratieoefeningen zijn nodig om het gebabbel, deze ruis op de lijn, tot rust te brengen. Meditatie leert je om storende emoties en gedachten los te laten en minder afgeleid te worden door irrelevante informatie. Ook de dwangmatige behoefte aan gezelschap vermindert. Fysieke pijn wordt draaglijker of verdwijnt helemaal. Over het algemeen word je er fitter en gelukkiger van. Meditatie Hiervoor zijn allerlei technieken in omloop. In wezen is het heel simpel:  je gaat zitten, je legt je handen in je schoot, je sluit je ogen en je zorgt dat je rechtop zit, zodat je niet zo gemakkelijk weg kunt zakken.  Vervolgens kijk je twintig tot vijfentwintig minuten wat er gebeurt.  Gedachten komen voorbij, je signaleert ze alleen maar, geeft ze geen aandacht. Zou je toch in een stroom gedachten blijven hangen, dan haal je jezelf hier uit zodra je dit merkt.  Vestig je aandacht op je lichaam, voel hoe je zit, volg je adem. Je bent een levende, ademende aanwezigheid. Belangrijk is natuurlijk een rustige plek, een stoel of een matje om op te zitten, indien gewenst voor de sfeer een kaarsje, een bloem. In wezen kan mediteren altijd en overal, maar dat is voor later, als het vanzelf gaat. Twee keer per dag een kwartier is natuurlijk niets op de eeuwigheid. Wie heeft leren focussen, kan daarna meditatief lopen, zitten, eten – en slapen! – gaan proberen. In je eentje trainen is zwaarder, omdat je je eigen oefenmeester moet zijn. Met jezelf afspraken maken om ermee te beginnen en het vol te houden is lastiger dan werken in een groep of via een cursus. Bij intuïtieve training wordt vaak gebruik gemaakt van visualisatie om de aandacht te focussen.

978 90 71495 07 6


27

Fysieke en astrale effecten van meditatie Door aanwezig te zijn in onze binnenwereld krijgt alles daar een andere kleur. Eerst is er veel afleiding, er zijn droombeelden, stemmen, emoties (tranen, boosheid, onrust) en fysieke sensaties; misschien wel tintelende handen, lichte onpasselijkheid of hoofdpijn, of golven energie door het lichaam. Anderen rapporteren zware ledematen, vermoeidheid, en steeds weer die alles bedekkende neiging om weg te zakken en te slapen. Van groot belang is een goede gronding. De neiging om 'op astraal te gaan', door weg te dromen of letterlijk buiten je lichaam te raken kun je tegengaan door te gronden: je lichaam te blijven voelen en de aarde onder je. Verderop is een oefening opgenomen om bewust energie af te laten stromen naar de aarde. Het gaat erom, jezelf veilig te voelen in je eigen lijf en in contact met de aarde. Wie vaak gespannen is en in meditatie diep ontspant, merkt hoe de spanning ineens in golven los kan komen. Sommigen noemen dat een kundalini-ervaring, vaak is het gewoon stress die zich ontlaadt. Spanning ontladen en energie stromen Het kan een behoorlijke domper zijn als dit energiewerk niet zomaar van een leien dakje gaat. Sommige mensen moeten de binnenwereld echt veroveren. Wie altijd alles buiten het lijf heeft gedaan, in de geest, zal ook willen gronden vanuit een beeld in het hoofd. Overschakelen op voelen kost tijd, niet in de laatste plaats omdat je binnenin emoties tegenkomt: irritatie en ongeduld, boze stemmen die je op je kop zitten, eenzaamheid, verdriet. Soms is het binnen net een gekkenhuis. Bij alle vormen van bewustwording en contact met je binnenwereld is het belangrijk om anders met spanning om te leren gaan. Vaak hebben we het niet zo in de gaten hoe gespannen en gecontroleerd we zijn. Wie een stressvol leven leidt is eraan gewend geraakt. Ontspannen en jezelf gronden wordt een goede gewoonte om spanning los te laten. Spanning is statisch; door te visualiseren dat energie vrij door je lichaam kan stromen kan ontlading plaatsvinden. 'Gronden', jezelf verbinden met de aarde, is zoiets als een bliksemafleider maken. Geleidelijk, door dagelijks wat te oefenen, nemen de afkickverschijnselen af, krijgt stilte de overhand. Dan kan de rijkdom van de binnenwereld zich gaan aandienen, en kunnen we ons gericht gaan bezighouden met het reinigen van de zintuigen. Krachtplaatsen in de binnenwereld Alle zintuigen zijn poorten naar een andere werkelijkheid. Zelf kunnen we door deze poorten naar buiten; we tasten, ruiken, proeven, luisteren en kijken. Tegelijkertijd vertoont zich de wereld in een veelheid van sensaties, kleuren, geuren, klanken, gevoelens. In de ideale situatie kunnen we onbevangen en vrijmoedig beschikken over de informatie over wat we te zien en te horen krijgen. Met andere woorden,

978 90 71495 07 6


28

we kunnen onze ogen en oren vertrouwen. Helaas is dat niet het geval. Om helder waar te nemen en onze zintuigen tot krachtplaatsen van intuïtieve waarneming te maken is het nodig er behoorlijk de bezem door te halen. Wat is er aan de hand? Zintuigen reinigen Vanaf onze vroegste jeugd hebben onze zintuigen een training ondergaan. Door woorden en beelden hebben we grip gekregen, zowel op onze binnenwereld als op onze buitenwereld. We hebben leren praten – onze moedertaal is ook de taal waarin we dromen, en taal is zelfs bepalend voor wat we kunnen voelen. Wat niet benoemd kan worden bestaat niet. Zodra we iets zien, komt er een onderschrift bij: boom, huis, auto, wolk. Andersom kan net zo goed; dezelfde woorden roepen ook beelden op. Onze zintuigen zijn bijgevolg niet zonder meer beschikbaar. We leenden ons oor, keken en voelden met iemand mee, deden net of de keizer kleren aanhad. Daarom zijn onze ogen soms bijna blind voor de realiteit van de kleurige wereld – we zien alleen maar de aangeleerde plaatjes. En veel dingen die geen naam hebben gekregen blijven daardoor ook daadwerkelijk onzichtbaar voor ons. Het openen van de zintuigen Als we leren om de stilte in onszelf te vinden kunnen we geconcentreerd aanwezig zijn in de wonderlijke, astrale wereld van zintuiglijke informatie, en onze heldere waarneming gebruiken om psychische kracht te verzamelen en gefocust te blijven. We gaan ze stuk voor stuk af: horen, zien, ruiken, proeven, voelen. Dit kan een visualisatieoefening zijn: lees elk stukje aandachtig, sluit de ogen en ervaar wat er tevoorschijn komt. Horen: de toverwereld van klank en muziek Elk mens heeft in zijn oor een archief van onvergetelijke stemmen en geluiden. De speciale manier van praten van familie, leraren, vriendinnen; flarden van gesprekken. Het gaat meer om herkenning dan om reproductie; we kunnen het niet nadoen, maar onderscheiden stembuigingen uit duizenden. In datzelfde oor zitten ook de karakteristieke voetstappen en kuchjes van mensen, en alle gangbare huis- tuin- en keukengeluiden die er bestaan. Elk van deze herinneringen is in staat emoties op te roepen; de korzeligheid in de stem van je vader, het vrolijk rinkelen van een fietsbel, een naargeestige misthoorn, woede om brekend glas. En dan is er muziek: al die meeslepende klanken, die stemmen die verrukken en bedrukken. Of je hart nu ligt bij pop en rock, bij jazz, bij opera of renaissancemuziek – er zijn onvergetelijke nummers die ons raken, die we misschien wel woord voor woord mee kunnen zingen,

978 90 71495 07 6


29

neuriën, de tranen van ontroering nabij. Zoals elke zanger weet is het vrijwel onmogelijk om depressief te zijn als je zingt. Waarom gunnen we het onszelf zo weinig om de weelde van dit archief te genieten, onze eigen keel te openen voor klank, mee te ademen op de geluiden van de wereld? Als we dat doen brengen we onze binnenwereld op orde. Versteende oude verboden en geboden liggen in onze oren vast in 'hoe het hoort'; we komen ze onherroepelijk tegen als we onszelf bevrijden van hun astrale, hypnotiserende kracht. Kijken: een baaierd van kleuren en vormen De zeven kleuren van de regenboog toveren de wereld tot een feest van tinten; heel veel kleuren hebben niet eens een naam. Elke kleur kent een specifieke sfeer, een subtiel gevoel. Onze ogen kunnen feesten of zo vol zitten met oude beelden dat we niets nieuws meer zien. Oude films en foto's kleuren de werkelijkheid. Deze 'plaatjes' – vaste overtuigingen en emotioneel geladen beelden – vormen een astrale deken over de wereld. Sommige van deze plaatjes zijn levensreddend (slangen zijn gevaarlijk); andere hebben hun houdbaarheidsdatum duidelijk overschreden (zij is een slang want zij lijkt op mijn tante). We hebben geleerd 'hoe je het moet zien', talloze bewuste en onbewuste voorschriften en zienswijzen kunnen we herzien, eigen maken of loslaten. Bij het opruimen van het archief aan oud beeldmateriaal is een uitspraak van de Londense filosoof en mysticus William Blake (1757-1827) van belang: 'als de deuren van waarneming waren gereinigd, zou alles zich aan de mens voordoen zoals het is: oneindig'. ('If the Doors of Perception were cleansed Every Thing would appear to Man as it is: Infinite'; uit: The Marriage of Heaven and Hell). Deze regel werd het credo van de Amerikaanse rockgroep The Doors, met name van leadzanger Jim Morrison. Oergevoelens zijn verbonden met geuren Geur roept de 'oerste' gevoelens op, maar staat het verst van ons af. Vreemd, want partnerkeuze, blijkt uit onderzoek, is toch het meest een kwestie van geur; als die niet klopt wordt het niets. Waarschijnlijk omdat er veel sociale taboes rusten op geuren – je mag niet stinken immers; je moet ruiken naar een bekend merk – is dit een van de minst bewust betreden astrale gebieden. Lichaamsgeur kan zowel een onbedwingbare afkeer als lust opwekken. Ook op het gebied van ons eigen aroma en dat van anderen zijn er heel wat oude plaatjes op te ruimen. Als we dat doen, bijvoorbeeld door mensen of situaties uit onze jeugd in een ander licht te gaan zien, krijgen we tot onze verbazing vaak ook de geuren terug, tezamen met de oergevoelens die ermee verbonden zijn. Mensen kunnen wel duizend verschillende geuren onderscheiden. Samen met de vier smaken staan ze aan de basis van het grote genieten: eten en drinken!

978 90 71495 07 6


30

Proeven: het smaakorgel Eigenlijk heeft dit orgel maar vier pijpen: zoet, zout, zuur en bitter; maar welk een orgie aan smaakcombinaties zijn hieruit ontstaan! Neus en tong werken hier samen, wat we gemakkelijk kunnen controleren als we tijdens het proeven onze neus dichtknijpen. Pas in de nasmaak komen de bitters en de zuren opzetten. Tot het proeven hoort ook het mondgevoel – die eerste perzik, die smaak van tomaat, het verschil in schil van een peer en een appel – onze mond heeft de wereld gekust en is expert in smaakherkenning. Voelen: de sensatie van lijfcontact Elk lichaam heeft aanraking nodig. Zonder regelmatig lijfcontact lijdt onze ziel aan verschrompeling, we krijgen rare ideeën over onszelf en anderen. Aanraken stelt gerust. Naarmate we ouder worden, wordt aanraken abstracter; we kennen niet alleen strelende handen en pijnlijke vuisten; ook woorden en blikken kunnen zowel strelen als snijden en verwonden. Aanraken en geraakt worden is daardoor een astraal, abstract gebied geworden, vol plaatjes, verwachtingen, angsten en verlangens. Aanraken, masseren, leren communiceren met de handen is nodig om ons lijf te bezielen en oude angsten los te laten. Het zesde zintuig: intuïtie De astrale wereld nemen we waar via telepathische communicatiekanalen. Vooral de holtes in ons hoofd zijn een klankkast voor beelden en geluiden; maar ons hele lichaam en al onze zintuigen zijn gevoelig voor astrale energie. We gebruiken dit waarnemingsvermogen voortdurend om bedoelingen van anderen op te pikken. Training vanaf onze vroegste jeugd heeft sommige astrale gebieden ontsloten, andere met taboes ontoegankelijk gemaakt. Wanneer onze intuïtie vrij is hebben we toegang tot informatie uit vorige levens, andere bewustzijnslagen en belevingswerelden. Windrichtingen in de binnenwereld Veel in de astrale wereld is tijd en vormloos. Wanneer we leren focussen en energie reguleren, ontwikkelen we mogelijkheden om de astrale wereld met de fysieke werkelijkheid te verbinden. Een manier om deze beide realiteiten op elkaar aan te sluiten is om onze zintuigen te verbinden met de zeven krachtplekken in ons lichaam, de chakra's, die zowel op astraal als fysiek niveau werkzaam zijn. Chakra's zijn namelijk niet alleen energierijke plekken in ons lichaam, ze zijn ook schakelstations met de astrale werkelijkheid. Ze maken contact mogelijk met de ideeën, ervaringen en essentiële kennis in de natuur en cultuur van onze leefomgeving. Een voorbeeld: een bekende techniek als 'aarden' of 'gronden', sluit ons lijf aan op de aarde en stelt gerust, ontspant,

978 90 71495 07 6


31

doet spanning ontladen. Maar, tegelijkertijd krijgen we zo toegang tot al het aarde-weten over in een lichaam zijn, wat nodig is bij ziekte bijvoorbeeld. In spannende situaties geeft contact met dit oer-aarde-weten tot onze verbazing een overlevingskracht die we niet voor mogelijk hadden gehouden. Vooral in situaties van leven en dood is dit merkbaar; als we hiermee hebben kennisgemaakt, staan we veel steviger in onze schoenen. Elke chakra geeft verankering in onze binnenwereld en maakt tegelijkertijd informatie toegankelijk die we nodig hebben om af te stemmen op de essentie in onszelf en ons leven. Chakra's kunnen om allerlei emotionele redenen in een vicieuze cirkel terechtkomen, waardoor ze geheel of gedeeltelijk afgesloten raken en we minder goed functioneren.

7. kruin - inspiratie en spiritualiteit MENTALE LAAG 6. voorhoofd helderheid 5. keel – expressie CONTACTUELE LAAG 4 hart – gevoeligheid EMOTIONELE LAAG 3. maag – kracht FYSIEKE LAAG 2. buik - vertrouwen 1. stuit - zekerheid handen: geven en ontvangen; handelen voeten: op eigen benen staan en stappen zetten Zeven Chakra’s en vier bewustzijnslagen

Chakra's en bewustzijnslagen Gewoonlijk is het eenvoudiger en begrijpelijker om in plaats van met zeven chakra's met vier bewustzijnslagen te werken: fysiek, emotioneel, contactueel, mentaal. Elke 'laag' of 'sfeer' vertegenwoordigt een heel eigen wereld en is verbonden met zeer herkenbare behoeftes, kwaliteiten, gevoelens en emoties. Mensen, zowel met hun talenten en sterkten als hun problemen, zijn gewoonlijk zonder veel moeite onder te brengen in een van de volgende categorieën c.q. bewustzijnslagen. Ook deze teksten kunnen dienen als visualisatieoefeningen. 1+2. Fysieke werkelijkheid Een sfeer van zekerheid en vertrouwen. De balans tussen geborgenheid en angst bepaalt de spanningsbalans in ons lichaam. Kern: stuitje, buik en onderrug. (1e en 2e chakra; aarde en water). Deze bewustzijnslaag is het meest lichamelijk. We ervaren zekerheid en vertrouwen vooral in ons onderlichaam. Als we goed in ons lijf zitten voelen we onszelf doorstroomd met vitaliteit, we zijn geaard en in balans. In onze billen en onze buik ervaren we dit het sterkst. Ook seksuele aantrekking en opwinding ervaren we het krachtigst in ons onderlichaam. Gebrek aan zekerheid en vertrouwen leidt tot angst en onzekerheid. Vicieuze cirkel: de Angstpositie. Angstige mensen zijn uit op zekerheid. Hoewel ze zich sterk kunnen voordoen – een demonstratie van zekerheid – is de basis ervan doorgaans erg wankel. In de fysieke werkelijkheid is het overwinnen van angst en onzekerheid belangrijk om een gevoel van veiligheid en zelfvertrouwen te bevorderen.

978 90 71495 07 6


32

Tot de fysieke werkelijkheid hoort alles wat zekerheid kan verschaffen, bijvoorbeeld het bank- en verzekeringswezen, de beveiligingsindustrie, familiebanden, het eigen huis. Via deze laag contact met: oerweten over geboorte en dood, oervertrouwen op het leven, de natuur, de aarde, zelfvertrouwen. 3. Emotionele werkelijkheid Een sfeer van daadkracht en respect. De balans tussen respect (waarde) en verontwaardiging (boosheid) bepaalt lichaamshouding en energiedoorstroming in het lichaam. Kern: maaggebied en middenrug (3e chakra, vuur). Deze bewustzijnslaag is geconcentreerd in het maaggebied, het centrum van kracht. Vooral als we worden uitgedaagd of als we boos worden, voelen we dit in onze maagstreek, terwijl een golf van energie door ons lijf gaat. We planten onze voeten stevig in de grond, onze handen staan in de zij en we voelen hoe onze ogen een dodelijke blik uitzenden. In het maaggebied verzamelen we kracht en voelen we voldoening als iets lukt; irritatie en ongeduld als het tegenzit. Het kan ook zijn dat je dichtslaat; je laat je imponeren, je voelt je machteloos en alle fut verdwijnt. Voldoening vinden in werk, in prestatie, in complimentjes en het bereiken van doelen is erg belangrijk om emotioneel in balans te zijn. We zijn hier erg kwetsbaar voor kritiek, belediging, onderwaardering. Gebrek aan respect leidt tot verontwaardiging en boosheid. Vicieuze cirkel: De Wrok- en Mokpositie. Emotionele mensen zijn voortdurend in gevecht; zowel met zichzelf als met de omgeving. Tot de emotionele werkelijkheid hoort bijvoorbeeld de wereld van sport, competitie, uitdaging, prestatie, actie, politiek, bedrijf, ondernemingsgeest. Via deze laag contact met: oerweten over geïnspireerde actie, speelsheid, stoeien, het plezier van bewegen, geloof in en weet hebben van eigen kracht en mogelijkheden, zelfrespect. 4. Contactuele werkelijkheid Een sfeer van liefde en genegenheid. De balans tussen genegenheid en schaamte / schuld / gêne / bepaalt de vorming van zelfbewustzijn en houding in contact met anderen. Kern: het hart en longen, (4e chakra, lucht). In de wereld van het hart gaat het om voelen. Dit is de laag die verbonden is met de hartstreek. We kunnen voelen hoe we ons hart openstellen of dat we lichamelijk terughoudend reageren. Met ons hart kunnen we ons afstemmen op onszelf en anderen. Het ontbreken van liefde en genegenheid leidt tot afwijzing, zelfontkenning en schaamte. Vicieuze cirkel: de Schuld- en Schaamtepositie. Contactuele mensen zijn sterk gericht op bevestiging uit de omgeving.

978 90 71495 07 6


33

Tot de contactuele werkelijkheid hoort bijvoorbeeld de wereld van de persoonlijke relaties, maar ook de zorgsector. Via deze laag contact met: oerweten over wat het hart vermag: pijn helen, vergeven, in liefde leven. 5+6+7. Mentale en Spirituele werkelijkheid Een sfeer van ontroering, verwondering, inspiratie. Bij de mentale en spirituele ontwikkeling gaat het om kijken, luisteren, spreken en zingen. Denkbeelden over onszelf en de wereld bepalen de vorming van een bewuste persoonlijkheid; de eenheid tussen lichaam en geest. Kern: keel en nek (5e chakra); voorhoofd (6e chakra) en kruin (7e chakra). Het gaat om de balans tussen scepsis (levenservaring) en bezieling (geloof). Door inspiratie, door direct contact met de wereld van de geest, ontstaat bezieling die het leven kan verlichten; door levenservaring (nuchterheid) kan deze inspiratie letterlijk handen en voeten krijgen in het leven van alledag. Zo maken we onze dromen waar. Het mentale gebied is dominant in onze cultuur. Volgens de geldende opvattingen kan kennis alleen in dit gebied worden opgedaan. Het kan daardoor te droog komen te staan (te rationeel), te koel worden (eigenbelang), te nat zijn (te sentimenteel) of te warm (te emotioneel). Hierin is de invloed van de onderste chakra's te herkennen. Gebrek aan ontroering, verwondering en inspiratie leidt tot cynisme, depressie en diep verdriet. De Slachtofferpositie. Mentale of rationeel ingestelde mensen doen alles met hun hoofd: ze willen de wereld begrijpen en controleren. Tot de mentale werkelijkheid hoort bijvoorbeeld de wereld van onderwijs en wetenschap, politiek en recht, religie, maar ook de huidige rationele tijdgeest. Via deze laag contact met: de spirituele werkelijkheid, het oer-weten over het doel van het leven op aarde en onze eigen plaats daarin. Onze plek op aarde en de verticale dimensie in het leven Oriëntatie betekent: weten waar we zijn, maar ook wie we zijn. Elke godsdienst en elke mythologie is erop gericht om alles in het leven een plek en een betekenis te geven. De bijbel vertelt over het ontstaan van hemel en aarde en onze plaats in de schepping. Onze wereld heet Midgaard in de Noordse, Germaanse mythologie; dit is slechts één van de negen werelden. Aasgaard is de bovenwereld; daar wonen de Asen, de goden, Hella is de plaats waar de doden naartoe gaan, de onderwereld. In onze cultuur bestaan inmiddels veel verschillende en tegenstrijdige opvattingen over wie wij zijn en hoe je een goed en gelukkig leven kunt leiden. Er zijn er die ons verblijf in dit 'tranendal' als eenmalig zien en de overgang naar de bovenwereld als het doel, anderen ontkennen het bestaan van een hemel en helemaal de mogelijkheid van een hel.

978 90 71495 07 6


34

Er is een esoterische traditie die zegt dat zowel de boven- als de onderwereld reële bewustzijnslagen zijn, waarmee we contact kunnen maken. Eigenlijk is het chakrasysteem hierop gebaseerd: via ons onderlichaam zijn we aangesloten op de aarde, via onze kruin op de hemel. Via onze chakra's kunnen we contact maken met verschijnselen die tot andere werelden behoren. Jezelf oriënteren en aansluiten op het grotere geheel In onze binnenwereld oriënteren we ons met de zintuigen, gekoppeld aan de chakra's of bewustzijnslagen. Deze gaan steeds meer een rol spelen om niet meer zo snel te verdwalen in de binnenwereld. We voelen ons verbonden, zowel met ons eigen lichaam als met de hemel en met de aarde, we beleven onszelf het grootste deel van de tijd in het hier en nu. Voor oriëntatie in de buitenwereld hebben we ANWB-borden, een tom-tom of gps, sommige mensen gebruiken nog een landkaart en kompas. Deze hulpmiddelen zijn mentaal; we gronden onszelf met onze ogen en oren. Zodra het donker wordt en stil voelen we ons gedesoriënteerd. Als modern mens zijn we ons richtingsgevoel en nachtogen kwijtgeraakt; we zijn zelfs bang in het donker geworden. Een manier om weer vertrouwd te raken met onze natuurlijke vermogens tot oriëntatie in de natuur, is mediteren op de elementen en de windrichtingen. De vier windrichtingen oost, zuid, west en noord en de vier elementen vuur, aarde, lucht en water zijn sterkend en helend, zowel in de fysieke als in de astrale werkelijkheid. Mediteren op de windrichtingen Elke cultuur, zoals die van de Kelten, de Lakota-Indianen, de Hindoes en de Chinezen, heeft over de windrichtingen eigen beelden en verhalen ontwikkeld. Voor de Lakota-Indianen waren de vier windrichtingen 'de grootvaders die de hemel voor ons dragen'. De Chinezen hadden een dergelijk beeld, maar bij hen doen ook grootmoeders mee: 'vrouwen dragen de helft van de hemel'. De indeling die ik gebruik is gebaseerd op de huizen in de astrologie. Ook deze zijn op de windrichtingen gebaseerd; de 12 huizen vertegenwoordigen de hemel met de 12 sterrenbeelden op aarde. Door een tijdlang een kompas mee te nemen is het mogelijk om meer richtinggevoel te ontwikkelen. De kwaliteiten tijd en plaats, het raamwerk van de fysieke werkelijkheid waarbinnen het leven zich afspeelt, komt daardoor dichterbij. Overal waar we zijn kunnen we ons realiseren dat we een horizon hebben en weten waar het zuiden is, daar waar de zon zijn hoogste punt bereikt. De vier windrichtingen beleven we om ons heen. Het punt recht boven ons heet zenit; hier zijn we aangesloten op de hemel. Het punt recht onder ons heet nadir, op deze lijn zijn we aangesloten op de aarde. We kunnen ons bewust zijn van een bovenwereld, een benedenwereld, en een

978 90 71495 07 6


35

belevingswereld links, rechts, voor en achter. Zes richtingen om onszelf te oriënteren in de wereld. Het beleven van de natuur Het beleven van de natuur via het ritme van dag en nacht en de seizoenen is een belangrijk onderdeel van intuïtieve training. Als we de zon volgen, door de vier dagdelen van het etmaal en door de vier seizoenen van het jaar, sluiten we aan op een kosmische ritme. We beleven de zon in de ochtend, het vurige begin van de dag; we voelen de sfeer veranderen in de middag, en beleven intenser de overgang naar de avond en de nacht. Door het jaar zijn het de vier seizoenen die vier stadia in onze ontwikkeling weerspiegelen. Steeds zijn de windrichtingen 'songlines' door het landschap, zeker in de jungle van de grote stad. De volgende beelden zijn weer te gebruiken als visualisatie-oefening rond het beleven van het etmaal. Zit met het gezicht naar het zuiden en word je bewust van de windrichtingen om je heen: noord achter, oost links, west rechts, zuid voor je. Je kunt de oefening herhalen met je gezicht een andere kant op, of meedraaiend met de windrichtingen, en merken wat het verschil in beleving is. Sluit na lezing van elke scène de ogen en stel je die zo levendig mogelijk voor, alvorens het beeld weer los te laten en verder te lezen. Oost: vuur, 1e huis, dageraad, lente, ascendant, rood. Het oosten heeft de kwaliteit van de zonsopgang; de vurige, verwachtingsvolle dageraad, er komt nieuw licht in de wereld. In de lente is dit de wederopstanding van de natuur. Elk avontuur begint met vurig enthousiasme. Zuid: aarde, 10e huis, middag, zomer, midhemel (MC of Medium Coeli), groen. De zon bereikt hier elke dag zijn hoogste punt. Hier staan we in de volle zon, we laten ons zien en worden bekeken. Wat hebben we tot stand gebracht? Tegen de zomerzonnewende bereikt de natuur haar hoogtepunt, alles staat in bloei, de dagen zijn helder, lang en licht. West: lucht, 7e huis, avond, herfst, descendant, geel. Als de zon naar de kim neigt en de schaduwen langer worden komen we samen voor een borrel of een maaltijd; dit is het uur van gezelschap, van samen zijn om niet alleen het donker in te hoeven gaan. In de herfst keert de natuur geleidelijk naar binnen. Noord: water, 4e huis, nacht, winter, middernachtspunt (IC of Imum Coeli), blauw. Het noorden is het privégebied van het eigen huis en de slaapkamer; hier trekken we ons terug om tot onszelf te komen en veilig op reis te gaan in

978 90 71495 07 6


36

dromenland. In het donker schakelen we van zien over op voelen. De winter is de periode in de natuur waarin alles naar binnen is gekeerd, en zich tot in de kern verzamelt. ‘Rozen zetten’ Je kunt je eigen windrichtingen uitzetten door 'rozen te zetten'. De rozen zijn verbonden met je hart, ze staan aan de rand van je aura. Visualiseer er één voor je, achter je, rechts en links van je. Via deze rozen kun je communiceren met je horizon en de kwaliteiten van de windrichtingen ervaren. Je markeert zo je plek in de wereld en je unieke manier van zijn. Desoriëntatie en verlies aan vitaliteit Voor het gemak scheren we alle soorten aarde – zuid astrale energie over één kam; zowel de | dagelijkse uitingen van plaatjes en ideeën en vuur – oost -- s -- lucht – telepathisch contact, als mediumschap, west trance, channelling enz. omdat ze bepaalde | water – noord kenmerken gemeen hebben. De astrale wereld is zowel bedreigend als Gecenterd zijn geeft contact aanlokkelijk: je beleeft er van alles; ook op met de archetypische vierdeling van de kosmos. Zet emotioneel niveau. Je kunt je overal naartoe bijvoorbeeld vier rozen om je verplaatsen, geheime wensen waarmaken, heen, één voor elke richting. geloven in een eigen werkelijkheid, de De rozen aan de rand van je heldin of het zielige slachtoffer zijn, wat je aura helpen om te centeren en jezelf een plek te geven in de maar wilt. De sterke beleving in deze droomachtige wereld.wereld is verslavend. Niet alleen de vrijheid – je kunt er denken wat je wilt – is aantrekkelijk; hier is ook een toevluchtsoord uit de rauwe werkelijkheid. De astrale wereld is 'net echt'; virtueel. Astrale energie zit gewoon half om half door de reële wereld als het gaat om beeldvorming: imago, presentatie, idee, reclame, bedrijfscultuur, aankleding, uitstraling van iemand, sfeer – allemaal plaatjes. We kunnen nu eenmaal niet zonder een buitenkant, een vlag of een visitekaartje. Het is bovendien heel verleidelijk om in een gezamenlijke droom te verdwijnen; ook de relationele wereld zit vol krachtige beelden. Symptomen van dwalen in de astrale wereld Als we veel energie investeren in de astrale wereld zijn er diverse gevaren. We zijn er dikwijls 'niet helemaal bij'; er zijn onheldere situaties, misverstanden, dubbele boodschappen, onbegrip. We komen in de 'echte' wereld steeds minder tot daden, of we gaan steeds over grenzen en voelen ons moe. We verdwalen geregeld, we verliezen richting in contact met anderen. Vaak zijn we afwezig en we raken gemakkelijk verslaafd aan afleidingen die de astrale wereld oproepen: computerspelletjes, televisie, romans – maar in feite alles wat een roes veroorzaakt – eten, alcohol, drugs

978 90 71495 07 6


37

sport, gokken, koopziekte. We zoeken houvast waar we dat het minst zullen vinden: een flesje bier in je hand, een sigaret, een pil, de gezelligheid van een groepje gelijkgestemden. De sterke emoties in de astrale wereld maken gevoeliger voor negatieve emoties van anderen. We ontwikkelen er antennes voor. Ook dit maakt het vaak moeilijk om in de 'normale' wereld te functioneren. Dergelijke emoties worden geprojecteerd op de omgeving: de wereld wordt waargenomen als koud, vijandig, harteloos, er zijn allerlei complotten gaande en niemand is nog te vertrouwen. Door onszelf aan te sluiten bij gelijkgestemden wordt dit effect nog versterkt. We zijn alleen met onszelf in gesprek of met mensen die het roeiend met ons eens zijn. De terugtocht Wanneer we bereid zijn om deze ervaringen te zien als symptomen van dwalen in een zelfgeschapen astrale wereld kunnen we een begin maken met de terugtocht. De verslaving zelf – slapen, uitstellen, omzeilen, alcohol, gokken, eten, seks, noem maar op – is hierbij irrelevant, het is de astrale deken over ons bewustzijn die moet worden verscheurd of verdampt. Om af te kicken is veel doorzettingsvermogen en discipline nodig. Het komt erop neer dat we aan de slag moeten met onze eigen emoties in de realiteit van alledag – met onze eigen angst, boosheid en verdriet. Ze hebben in de astrale wereld demonische vormen aangenomen: knagend, gillend, gekmakend – er moet een held wakker worden om ze te verslaan. Doel is te landen in de realiteit van ons eigen lichaam en onze gewone dagelijkse behoeften aan eten, drinken, knuffels en onbezorgde slaap. Jezelf belichamen Het doel van spirituele ontwikkeling is, om 'dat wat je in wezen bent' te belichamen. We zouden ook kunnen zeggen: je bedoeling belichamen. Daarvoor hebben we weinig tijd. Het leven op aarde is kort; de tijd die we per dag hebben voor het bewuste zijn is beperkt. Het knagende gevoel van onvrede dat we vergeefs verdoven met afleiding of bedelven onder rusteloze activiteiten kan ervoor gaan zorgen dat we een uiteindelijk een draai gaan maken. We gaan op zoek naar onszelf en het doel van ons leven op aarde. Daarvoor moet ons zelfbewustzijn houvast vinden in de binnenwereld. In het volgende hoofdstuk kijken we naar manieren om het punt van zelfbewustzijn te vinden en om weerstanden, zoals de slaapverwekkende sirenenzang, de lokkende, troostrijke vergetelheid en de destructieve weerzin te weerstaan.

978 90 71495 07 6


38

3 Houvast in je eigen hart Draken verslaan op de weg naar binnen Zodra we de ogen sluiten komen we in contact met een binnenwereld vol gedachten, denkbeelden, gevoelens. Om hier niet te verdwalen – in slaap of mijmerij – is het belangrijk om een focus te vinden, het punt van zelfbewustzijn. In wezen kunnen we overal houvast vinden: in werk, een huis, een partner, status, een probleem. In de binnenwereld kan elke chakra dienen, maar meestal is het een denkbeeld in ons hoofd. Zo'n half bewust beeld over wie wij zijn of horen te zijn, houdt ons op koers. Bij intuïtieve ontwikkeling wordt geleerd om houvast te vinden in het eigen hart. Verderop wordt een oefening beschreven om dit te activeren. Wanneer we er een gewoonte van maken om onszelf regelmatig te centeren in ons hart, komt de hele wereld er anders uit te zien. Dit punt van zelfbewustzijn wordt belaagd door: Slaap: de zoete slaap, waarin we weg kunnen zinken; ook het vergeten en de vergetelheid horen hiertoe. Een vervelend, slaapverwekkend persoon of situatie heeft hetzelfde effect. We zijn niet meer in staat helder te denken en de beschikbare informatie op te nemen. Er wordt een ongemakkelijke pijnplek aangeraakt, en we vertrekken. Verwant hieraan is: Weerzin: die begint met je ergens met moeite toe kunnen zetten. Deze tegenzin kan zich ontwikkelen tot weerzin: een zo grote hekel aan iets hebben, dat het zelfs onmogelijk wordt om eraan te denken. We worden geïrriteerd en kwaad en verzinnen allerlei uitvluchten. Bewustwording vraagt zo op het oog niet meer dan wat moed en discipline. 'Slaap' en 'Weerzin' blijken echter twee formidabele obstakels te zijn, met demonische kracht. In dit hoofdstuk gaan we na hoe we deze hindernissen het beste kunnen nemen, maar eerst kijken we naar de plaatjes. Hoger Bewustzijn en de Onderbuik De stof waarvan dromen zijn gemaakt heeft de neiging op te stijgen, naar hoger bewustzijn, positieve gedachten, universele liefde, sublieme ervaringen. Een ballon, die loskomt van de aarde. Het ontwikkelen van bewustzijn in de droomwereld houdt echter in, dat we ook bereid zijn om spiritualiteit te ontdekken in de lagere regionen. Daarvoor is het nodig om

978 90 71495 07 6


39

een paar hele sterke plaatjes op te ruimen over wat spiritualiteit is. Lange tijd was het in esoterische kringen namelijk gebruikelijk om laatdunkend over emoties te spreken. In het streven naar het Hogere moesten de Lagere, beperkende gevoelens gewoon worden overstegen. De witte, smetteloze lotus die uit de modder oprijst was het ideaal. Verfijning en vervolmaking werd gevonden in de hoop op een betere wereld, waartoe de mensheid binnenkort zou worden gebracht met hulp van Wezens van Hogere Orde. De aarde zou eindelijk een Paradijs van Allesomvattende Liefde en Vrede worden, alle Kwaad zou worden uitgebannen. Hoog is goed, laag is slecht Vooral de notie dat 'slechte' emoties simpelweg kunnen worden overstegen ('gesublimeerd') kan veel schade aanrichten. Opstijgen wil immers zeggen, dat we in een astrale wolk verdwijnen en het zicht verliezen op een essentieel onderdeel van het bestaan. Het ontdekken van als slecht bestempelde gevoelens (boosheid, haat, jaloezie, irritatie, kortzichtigheid, zondige verlangens), die je natuurlijk allang had moeten overstijgen, is fnuikend voor het zelfvertrouwen. Rondlopen met een onthechte maar onechte glimlach is dan nog het enige wat erop zit. De fysieke en de emotionele bewustzijnslagen verdwijnen zo letterlijk uit het zicht. Zoals we verderop zullen zien, leggen we als het ware een damwand aan door ons middenrif te verstijven en onze adem te verminderen. Zo voel je minder. Dergelijke ideeën over hoog en laag vinden we trouwens overal, ook in de 'reguliere' werkelijkheid hebben plaatjes over 'hoe het hoort' eenzelfde effect. Ook daar heerst een taboe op onbewustheid, onoplettendheid, vergeten, zitten suffen en gapen, lamlendig gedrag, met andere woorden 'Slaap'. Met je ogen dicht zitten is taboe. Je moet opletten! Taboe zijn ook alle signalen van afkeer, openlijke tegenzin, vijandschap, haat. Met andere woorden: 'Weerzin'. Deze afkeurende plaatjes maken het lastig om emoties in onszelf waar te nemen en op waarde te schatten. Een bezoek aan de onderwereld en de kelders en zolders van ons geheugen is nodig om deze beperkende ideeën op te ruimen. Slaap, vergeten en vergetelheid Het leven speelt zich af tussen vergeten en herinneren. We hebben kennisgemaakt met Hypnos en Morpheus, de goden van de slaap en de droom; beiden wonen in een grot. Zij zijn in staat om slaap uit te gieten over de oogleden. Nog dieper de aarde in, vinden we de Lethe (Oudgrieks: klinkt als Lèthè), een van de rivieren in de onderwereld, waarvan we, volgens de Griekse mythologie, drinken na onze dood, zodat we het aardse leven vergeten. Vóór de geboorte vindt eenzelfde procedure plaats, zodat we ons niet kunnen herinneren waar we vandaan komen.

978 90 71495 07 6


40

Lethargie, 'beheerst door Lethe', heet heel toepasselijk een aandoening van 'geestelijke ongevoeligheid en inactiviteit'. Volgens sommige bronnen is er in de onderwereld ook een rivier gewijd aan de Maangodin Mnemosyne (Latijn: memorie, vandaar mneme of memo, herinnering); wie daarvan dronk, zou het leven niet vergeten maar onthouden. Troostrijke vergetelheid en glorieus herinneren Mnemosyne is de moeder van de negen muzen, de negen mooie godinnen die met toneel, zang en dans zorgen dat heldendaden bezongen kunnen worden. Zij geven herinneringen vorm. Door te leren dansen en zingen en met hartstocht toneel te spelen krijgt het leven zin. Tegenwoordig leven de muzen in het museum, waar ze ons kunnen amuseren, soms met muziek. De taak van zowel de goden van de slaap als de godinnen van het geheugen is, om het leven draaglijk te maken. Sommige herinneringen zijn zo pijnlijk, dat we ze wel uit het bewustzijn moeten verdringen om heel te blijven, om niet verscheurd te worden door angst, razernij of verdriet. Wakker worden betekent meer herinneren De werkelijkheid van de eigen waarheid kan zo pijnlijk zijn, dat alleen de verdoving van een verslaving (dit kan van alles zijn: alcohol, winkelen, geweld, zelfmedelijden, een idylle, religie, dromen van engelen, cynisme, rechtlijnigheid) de kwelling van een al te goed geheugen draaglijk maakt. Natuurlijk, het gaat ook hier om plaatjes. Een mooie uitspraak hierover komt van de dichter Nicolaas Beets: 'een mens lijdt dikwijls het meest door het lijden dat hij vreest'; gevolgd door: '… doch dat nooit op zal dagen. Zo heeft men meer te dragen, dan God te dragen geeft'. Niettemin, bewust worden is niet alleen vreugdevol – ook de pijn van het leven zullen we een plek moeten geven. Het zal duidelijk worden dat pijn dragen en vormgeven aan verdriet tot een van de belangrijkste activiteiten behoort in het volwassen bestaan. We kunnen zelfs beweren dat alleen door ons diepste verdriet te kennen intense vreugde mogelijk wordt. Het punt van zelfbewustzijn Een van de vele basisoefeningen voor intuïtieve training is gronden of aarden. Dit is een methode om jezelf te concentreren. Je verzamelt al je verstrooide aandacht, je komt bewust tot rust in je lichaam, op deze plek, op dit moment. Door dit regelmatig te doen zorg je ervoor dat je steeds beter kunt focussen. Maar er is meer. Niet alleen aanwezigheid is belangrijk, ook zelfbewustzijn. Dat is geen filosofische vraag naar 'wie je bent', maar de reële ervaring van gecenterd zijn in je hart en genegenheid te voelen voor jezelf. Door te focussen in ons hart kunnen we zowel weerzin als slaap overwinnen. Zonder hart voor onszelf is het immers lastig om te ontspannen. Negatieve beelden uit onze herinnering kunnen het moeilijk maken om onszelf te

978 90 71495 07 6


41

ervaren. Zodra we gecenterd willen zijn in ons hart, is er dan ook meteen werk aan de winkel. Hoe veilig is onze binnenwereld? Heerst daar een hartelijke sfeer? Vinden we onszelf wel aardig genoeg? Anders ben je daar zo weer weg! Leren vertrouwen op je eigen intuïtie We zijn eraan gewend om houvast buiten onszelf te vinden. Een dagindeling, een agenda met afspraken, verplichtingen, leuke dingen om naar uit te zien, nare dingen om te vrezen. Elke dag, elk uur hangt van ritmes, procedures, aandachtsgebieden aan elkaar: het ontbijt, de kinderen, het werk, de afspraak, de collega's. We zijn gewoontedieren, zo houden we ons in evenwicht. Zodra we onze ogen dichtdoen, blijkt deze buitenwereld zich ook binnen in ons te bevinden. Hier gaat de communicatie met de buitenwereld gewoon door. Voor we het weten zijn we in een imaginair gesprek met iemand of verzinnen we een recept voor het avondeten. Mmm, bieslook erover, dat is lekker. Deze oppervlaktelaag komen we ook in dromen tegen. Het bezige brein is vierentwintig uur per dag actief met organiseren, met leven en overleven. Zelfbewustzijn helpt om hier geleidelijk minder vaak in te verdwijnen. Een belangrijke stap hierin is het herkennen van conflictgedrag. Hoe herken je weerzin? Conflictgedrag: de springerigheid van onze aandacht Er is een aandachtspunt, bijvoorbeeld een karweitje dat gedaan moet worden, en er is onze aandacht die daar omheen cirkelt. Tijdens het koken of autorijden kunnen we van tijd tot tijd mijlenver weg zijn. We staan op de automatische piloot. En opeens zijn we weer bij de les. Wat bijdraagt aan deze springerigheid is de manier waarop we met conflictstof in ons denken omgaan. In onze verbeelding en op de reizen door het rommelhok van ons geheugen komen we regelmatig negatief materiaal tegen. We kunnen daar een tijdje op blijven hangen en mismoedig worden of boos, doordat we weer midden in een oud conflict zitten. Soms voeren we hele gesprekken. We herbeleven een ruzie met de baas, we weten opeens wat we hadden moeten zeggen of we krimpen een beetje in elkaar van verdriet, irritatie of ongenoegen. Ook in contact met anderen worden zulke pijnplekken aangeraakt. Overspronggedrag Gelukkig beschikken we over een redmiddel: overspronggedrag. We hebben dit gemeen met de dieren: in een situatie waarbij een dier twijfelt tussen vluchten of aanvallen, kan het dier besluiten te gaan eten of zich te wassen. Een blazende kat gaat zich opeens zitten likken en een hond in een stresssituatie gaat snuffelen of kwispelen. Bij mensen zien we iets

978 90 71495 07 6


42

dergelijks. Ze staan plotseling op om iets te drinken te halen, veranderen midden in een gesprek van onderwerp, willen opeens pauzeren, het raam openen, of gewoon weg. Dit gedrag wordt gewoonlijk 'weerstand' genoemd. Voor een buitenstaander is het duidelijk dat er een pijnplek geraakt wordt, voor degene die overspronggedrag vertoont meestal niet. Het herkennen van dit gedrag is een eerste stap om innerlijke conflicten op te sporen, te benoemen en te helen. Weerstand en het oversprongmoment Helder aanwezig zijn 'in de totaliteit van ons zijn' betekent uiteraard contact met zowel positieve als negatieve gevoelens, dus ook met angst, boosheid of verdriet. In het half bewuste, astrale gebied kan veel zelfkritiek zitten, of bijvoorbeeld de angst niet aardig gevonden te worden. Dit soort gevoelens leidt een eigen leven en wordt actief zodra we ontspannen de aandacht richten op onszelf. We merken dan dat het lastig is om te ontspannen, we voelen ons niet op ons gemak, we hebben immers geen vrede met onszelf. Op zo'n moment wordt meteen ook duidelijk waarom het prettiger is om te vertrekken, om afwezig te zijn. We suffen weg, we raken verzeild in gedachten of in bezorgde, boze of verontschuldigende dialogen in ons hoofd. Overspronggedrag zorgt er dan voor dat ons plotseling iets belangrijks te binnen schiet, we beginnen opeens een liedje te fluiten of we staan op om iets leukers te gaan doen. Heel komisch soms, om jezelf en anderen daarin gade te slaan. Rustig stilzitten is er niet meer bij. In hoofdstuk 8 komen we de Beweger tegen die op dergelijke momenten het heft in handen neemt. De astrale sluier van het oversprongmoment Opmerkelijk is dat het moment van de oversprong omgeven is door een astrale sluier. Het is erg moeilijk om in herinnering te roepen wat er precies werd aangeraakt, welk beeld of emotie aanzette tot de sprong. We kunnen ervan uitgaan dat het een pijnpunt was en de reactie geeft aan dat hier voorzichtig mee moet worden omgegaan. Daarom zijn we niet alleen super getraind op het vermijden van pijnpunten bij anderen, we kennen ook de neiging om ermee te spelen, te plagen of er misbruik van te maken. Leuk, als we iemand op de kast kunnen krijgen. Elke cabaretier bespeelt vakkundig pijnpunten in zijn publiek. Leedvermaak – goedmoedig of gemeen lachen om de pijnpunten van anderen – is een algemeen menselijke bron van vermaak. Meelachen, als de bekende boer met kiespijn, is soms het enige wat erop zit als we het mikpunt zijn van spot. Veel mensen zijn een groot deel van de tijd bezig om na te gaan of ze het in de ogen van anderen wel goed doen. Ze willen indruk maken, toestemming of bevestiging krijgen of in elk geval aandacht. Sommigen zijn er juist op uit om afkeuring over zich af te roepen, want dat zijn ze zo gewend.

978 90 71495 07 6


43

Genegenheid, jezelf waarderen voor wie je bent, is helend, je bent het eens met jezelf en je kunt alle negatieve energie van je afzetten en ongedwongen en zorgeloos aanwezig zijn in het nu. Het is mogelijk om hart te hebben voor onze eigen pijnpunten. Hiervoor is training nodig, maar ook inzicht in de herkomst van de afkeuring. Hart voor jezelf, oordelen en veroordelen We kennen onszelf door ons te onderscheiden van anderen. Helemaal alleen en aan onszelf overgelaten in de oneindige wereldruimte zouden we niet eens weten of we groot of klein, man of vrouw, mooi of lelijk waren. Een polariserende manier van kennis verzamelen leidt tot competitie, afgunst en strijd. Verschillen waardenvrij benoemen is ontzettend lastig. Oordelen wordt veroordelen. Keuring wordt afkeuring. Om welke polen gaat het? Beter – Best; Groot – Klein; Mooi – Lelijk Hoog – Laag; Superieur – Inferieur Meerderwaardig – Minderwaardig; enzovoort. Gevoelens van superieur of inferieur zijn krijgen we met de paplepel ingegoten. Is het vanzelfsprekend voor je om als Koningskind behandeld te worden, of word je gezien als Tweederangs Burger? Natuurlijk zijn er allerlei persoonlijke verhalen die kunnen zorgen voor het eerste of tweederangs gevoel; de superieure of de verkeerde lichamelijk proporties bijvoorbeeld, zoals scheve tanden of rood haar. Jezelf onder- of overwaarderen als onderdeel van je identiteit is helaas erg populair. Van 'ik ben nu eenmaal niet zo aantrekkelijk' tot 'daar ben ik veel te goed voor'. 'Wie is de mooiste (slimste, beste, rijkste) in het land?' is al op de kleuterschool een halszaak. Hoe bepalend is dit? Is dit erg? Ja, want elk verhaal waarin onderwaardering en dus een slachtofferrol voorkomt zal leiden tot vergelding; niet tot helen en vergeven. Als je in zo'n achterstandsverhaal zit zal haat en wrok je deel zijn en zal het je extra moeilijk vallen om vrede te vinden voor je ziel. Hoe kun je de strijd laten varen en toenadering binnenlaten in je leven? Vriendschap sluiten met jezelf Met iemand die je niet aardig vindt, die je wantrouwt en waarop je veel kritiek hebt is het lastig samenwerken. Een leuke collega, een goede kameraad of een trouwe vriendin is goud waard. Zouden we ook met onszelf zo'n stimulerend contact kunnen opbouwen? Zo 'n vriendschap met onszelf zullen we moeten veroveren, zeker als negativiteit dwangmatig is en diep ingesleten. Van jongs af aan zijn we gewend onszelf kritisch te beoordelen. We hebben geleerd om keurend te zijn, sceptisch. Jeugdig enthousiasme moest worden

978 90 71495 07 6


44

getemd en in goede banen geleid. 'Je bent er nog lang niet, je moet nog …' We hebben ons aangepast, ook als we eigenwijs tegen al die goede en minder goed bedoelde opvoedkunde ingingen. Zowel bij verzet als bij aanpassing zijn het de regels die ons bepalen. Vrijheid, bevrijding en verzet tegen regels Vrijheid vinden we dus niet door onszelf te bevrijden van regels. Dat is een puberaal soort bevrijding – nergens wat mee te maken willen hebben, geen verantwoordelijkheid nemen, alles belachelijk vinden. Ook de weerstand om 'met jezelf bezig te zijn' en smalend commentaar als 'wollig, sentimenteel, zweverig gedoe' is puberaal. Bij bevrijding gaat het altijd om strijd, om verzet – een polariserende maar op een gegeven moment ook destructieve manier om ruimte te maken voor jezelf. Vrijheid vinden we in ons eigen hart, het is er al, het behoort tot de essentie van ons wezen. Hartenergie: het punt van genegenheid Toenadering wil zeggen dat we een proces aangaan om weer met onszelf in het reine te komen. Met heftige gevoelens van schuld en kritiek, met schaamte en rancune valt niet te leven; ze zijn ziekmakend. Hier moet het hart worden ingezet voor een vergevingsproces. Jezelf waarderen voor wie je bent zonder jezelf te vergelijken is in het begin vreemd, maar later heel gewoon. Dit hangt samen met een van de belangrijkste kwaliteiten van het hart: in de kern ervan zijn we heel. Ieder mens kent dit gevoel, hoe ver dit ook kan zijn weggestopt. 'Hartenergie' wordt ook wel genegenheid genoemd, of liefde, maar daar kleven zoveel sentimentele plaatjes aan, dat een neutraler woord wenselijk is. Hartenergie kan namelijk zowel warm als koel zijn; want de aanwezigheid vanuit ons hart betekent ook contact met stilte, leegte, tijdloosheid en vrijheid. Wat we 'liefde' noemen is een intense betrokkenheid met onszelf en de wereld om ons heen, die zich zowel kan uiten in stille ontroering als in warmte, hartelijkheid, waardering, vriendelijkheid. We kunnen leren om deze hartenergie niet alleen voor anderen te hebben, maar ook op onszelf te richten en negatieve energie los te laten. Wat is hartenergie eigenlijk? Hoewel deze vraag een open deur lijkt, kan de pure beleving van hartenergie zeldzaam zijn geworden en zodanig gemengd met ongenoegen, dat opfrissen nodig blijkt. Een oefening om je hart weer helemaal te voelen gaat als volgt: 

Voorbereiding: doe een korte meditatie, breng jezelf tot rust. Denk dan aan iemand van wie je zielsveel houdt. Als er meerdere personen zijn,

978 90 71495 07 6


45





 



kies er dan één om mee te werken. Het is handig om de 'techniek van de roos' te gebruiken: visualiseer een roos en laat de persoon daarachter plaatsnemen. Door een roos tussen jullie te zetten wordt het voor beiden mogelijk om zowel 'bij jezelf te blijven' als in contact te zijn. Open je hart naar deze persoon. Ondanks het feit dat je zielsveel van deze persoon houdt, kan er van alles tussen zijn gekomen. Terughouding, teleurstelling, verwijdering, afwijzing, kou, schuldgevoel, voorwaardes, ja-maren. Het werk bestaat eruit om dit ertussenuit te halen. Zeg, in stilte, vanuit je hart, 'ik hou van jou'. Blijf twijfel, scepsis loslaten tot je pure hartenergie overhoudt. Oud zeer hoort niet thuis bij de beleving van het hart, maar een verdieping lager, bij het ego, of een verdieping hoger, bij de mentale overwegingen in ons hoofd. Ervaar de simpele, pure, belangeloze kracht van je hart.

We kunnen schrikken van de hoeveelheid pijn, ongenoegen en twijfel die zich rond ons hart heeft opgehoopt. Het zal duidelijk zijn dat er dan werk aan de winkel is om de rommel op te ruimen. Ook de ja-maren: we kunnen inderdaad zielsveel van iemand houden en merken dat vormgeven aan de relatie om allerlei redenen niet mogelijk is. De liefde kan zelfs van één kant komen. Houden van is immers 'zonder reden of rijm.' Het hart is zonder oordeel Meer hartenergie in ons leven brengen betekent niet opeens een eitje of een watje worden. Als mens kunnen we uit verschillende vaatjes tappen. Meestal is het belangrijk om strijdbaar te zijn en goed voor onszelf op te kunnen komen. In de loop van ons leven worden we steeds tactischer en slimmer in de omgang met de medemens – en niet minder bedreven in de omgang met onze eigen emotionele binnenwereld. Toch kan het contrast tussen deze slimme, praktische intelligentie en de wereld van het hart ons in verwarring brengen. We hebben geleerd om goed voor onszelf te zorgen – maar als ons hart erbij te pas komt, blijken opeens heel andere dingen belangrijk. Niet alleen de warmte in de onderlinge verhoudingen, ook de uiteindelijke bedoeling van onze relaties en zelfs de essentie van ons leven op aarde blijken zaken van ons hart, van onze wezenskern. Het ego staat centraal We kunnen onszelf met behulp van deze tekening ervaren als een levendig, beweeglijk energie-systeem. Alle chakra's zijn te zien en de verbindingslijn naar beneden (aarden of gronden) en naar boven (klaren of ophelderen). Ook de handen voetchakra's zijn weergegeven. Alle chakra's zijn met

978 90 71495 07 6


46

elkaar verbonden via energie-kanalen. Te zien is hoe de derde chakra, nabij de taille (middel, letterlijk 'snede', inkerving) het centrum vormt van het chakra systeem. Hier zit onze krachtcentrale: de maag, de middenrifspier die de adem aandrijft en waarmee de adrenalineklieren verbonden zijn. Motor, motoriek, motivatie, 'beweger' en beweging zijn hier sleutelwoorden, en dus ook emotie – een woord dat letterlijk bewegen, moveren betekent. Wanneer we onszelf vanuit dit gebied beleven komt veel warmte vrij in het vuur van het spel, in stoeien, dansen, huppelen – maar ook in kracht: aanpakken, sjouwen, vechten. Dit is het egogebied bij uitstek; vol ambitie maar ook vol boosheid, haat en nijd als we onze zin niet krijgen. Machinekamer en controlecentrum De derde chakra is de machinekamer. De motor achter al ons handelen heeft hier zijn verankering. Wat ons motiveert is primitief. Vanuit de optiek van de machinekamer gaat het gewoon om overleven. Het controlecentrum in ons hoofd staat in dienst van de onderbuik. Het is erop gericht om te zoeken naar bevrediging: voedsel, onderdak, seks. Daar gaan de onderste drie chakra's nu eenmaal over. We kunnen heel goed leven vanuit eigenbelang, zonder hart, en zonder besef van boven en beneden. Er is niets of niemand die ons dwingt op zoek te gaan naar het ware zelf in ons hart. Een bokshouding naar het leven Naast ons hart, het spirituele centrum, is er dus ook een praktisch of wereldlijk centrum: het ik of ego. We hebben dit ego nodig om te overleven. In het gevecht om eten, veiligheid, warmte, aandacht, schouderklopjes en seks kan ons hart ten onder gaan in de onmenselijkheid, het verraad en de bitterheid van de strijd. Veel mensen hebben een bokshouding naar het leven. Echter, wanneer we contact hebben met het wezenlijke zijn in ons hart blijken veel vragen als vanzelf op te lossen. Vanuit ons hart is de wereld zoals die is. We kunnen onszelf en de mensen om ons heen waarnemen zonder oordeel. Als kritisch mens kunnen we daar heel wantrouwend van worden. Dat kan toch niet? Zomaar open met je hart in de wereld staan is natuurlijk levensgevaarlijk! Voor je het weet word je te grazen genomen! In het overwinnen van deze angst ligt bij persoonlijke en spirituele ontwikkeling de grootste uitdaging. Het is de overstap van overleven naar leven vanuit het hart. Een sterk ego is niet verkeerd maar vlak ook de kracht van je hart niet uit.

978 90 71495 07 6


47

Hoe brengen we deze twee, de bokser en de liefhebber, tot elkaar? Misschien allereerst door te onderzoeken, waar we 'hart' in de wereld kunnen vinden. Met zorg iets doen brengt hartenergie naar buiten Bij tuinieren heet dat groene vingers hebben. Zorgzaamheid wordt dikwijls als typisch vrouwelijk gezien. Bij mannen uit zich een dergelijke zorgzaamheid, tederheid en liefde nogal eens in de manier waarop ze met gereedschap, auto's of visgerei omgaan. Mijn vader had een kelder vol met oud ijzer. Hij was verzot op onderdelen, raderen, staal, chroom en koper en kon niets weggooien. Als hij ergens aan kon prutsen was hij happy. De één heeft zoiets met motoren, de ander met zorg voor een gezin, ondernemen of een bedrijf leiden. Hartenergie is voor niemand onbekend terrein. We weten heel goed wanneer we op deze stroom zijn aangesloten en wanneer niet. Deze wetenschap kunnen we goed gebruiken bij de volgende oefening. Gronden, negatieve energie loslaten en focussen Vaak zijn we geconcentreerd in het hoofd, bij de audiovisuele stimuli uit de omgeving en de voortdurende stroom 'denkbeelden' en gedachten die we 'denken' noemen. Kortom, alle aandacht is in beslag genomen. Hoe krijgen we weer de beschikking over aandacht? Zodra dit 'denken' wat tot rust komt, wordt het mogelijk om in contact te komen met de oorzaak van de onrust, de verstoringen die voortkomen uit negatieve emoties over onszelf. De verleiding om 'op astraal' te gaan, om te vertrekken, om lekker ergens in een dagdroom te vertoeven is groot. De volgende oefening helpt om gefocust te blijven en de verleiding te weerstaan. Oefening: hartmeditatie, het punt van bewustzijn Aanwezig zijn in je hart heet 'centreren', in je centrum komen.  





Richt je aandacht op je hartstreek. Ontspan en verruim je adem terwijl je zoekt naar het centrum van je hart. Verzamel daar al je aandacht terwijl je rustig ademt. Laat daarbij alle beelden, gedachten en ideeën varen. Sommige mensen zijn zo visueel ingesteld dat ze bij deze oefening bijvoorbeeld meteen een kleur, een bloem of een kristal zien. Ook heel leuk, maar probeer over te schakelen van 'kijken' op voelen en ervaren – een simpel aanwezig zijn in je hart. Voel hoe je ademt. Voel hoe het mogelijk is om zowel in je centrum te zijn als de verschillende ervaringen in je lichaam te beleven. De aarde onder je – ruimte om je heen. Steeds weer keer je terug naar je hart en het aandacht geven aan je eigen ruimte. Ervaar hoe je onderlichaam je draagt. Voel ook je ruggengraat en de kracht in je benen en je rug. Ontspan je buik en maak contact met de beleving in je onderlichaam en

978 90 71495 07 6


48

je romp. Gedachten, beelden, gevoelens en impulsen liggen op de loer – ga er niet in mee. Steeds ga je terug naar je centrum en je ademende aanwezigheid. Doe dit elke keer als je eraan denkt, een paar keer per dag. Vergaderen met hart Wat zou het heerlijk zijn als elke bijeenkomst kon beginnen met een kort moment waarop iedereen de ogen sluit en de tijd neemt om helemaal tot zichzelf te komen. Ieder haalt alle aandacht naar het hier en nu. Alle energie die nog zit in communicatie met anderen, de dromen van de nacht, ergernissen, verwachtingen, wordt losgelaten. Aarden en in je centrum komen hoort daar standaard bij. Een paar minuten maar, om iedereen de kans te geven om te ontspannen en honderd procent aanwezig te zijn. Vervolgens geeft de voorzitter in een aantal korte zinnen het doel van de bijeenkomst weer en vraag iedereen om gefocust te blijven op dit doel of deze bedoeling en een bijdrage te leveren aan het slagen ervan. Pas daarna doet iedereen de ogen open en begint de vergadering. Als tegelijkertijd iedereen bewust is van de egokrachten en sociale spelletjes die het verloop kunnen verstoren en bereid is deze tot een minimum te beperken, zouden vlotte, heldere en stimulerende bijeenkomsten normaal zijn, waar mensen gesterkt en vitaal weer uit komen. Iedereen kan dit leren. Mensen die een training in intuïtieve ontwikkeling hebben gevolgd kunnen bevestigen dat dit gronden en focussen al lukt vanaf de eerste les. Een ideale wereld? In veel organisaties zou de weerstand (gaan we hier soms zweverig doen?) veel te groot zijn om er zelfs maar heel voorzichtig over te beginnen. Toch, als genoeg mensen hier oren naar hebben, is het zonder meer mogelijk om samen meer hart en meer gewaarzijn in de vergadercultuur te brengen.

978 90 71495 07 6


49

4 Het dwarse, creatieve kind Gedwee of getemd? Als het onze ouders niet is gelukt om het dwarse kind in ons te temmen, zullen we het zelf moeten doen. Het doel is om dwarse energie om te zetten in creativiteit – en om al te gedweeë energie op te stoken naar eigen doelen, eigen wensen, een eigen weg. Dwars, stout, ondeugend, eigengereid, wie wil niet zo'n durfal zijn? Leven is een spel met grenzen, ook als je altijd keurig en perfect binnen de lijntjes wilt kleuren. In dit hoofdstuk onderzoeken we de consequenties die 'slaap' en 'weerzin' hebben voor bewustwording en groei. Een analyse van weerstand, trots en andere dwarsigheid en ten slotte de mogelijkheid van verzoening, van heling en vergeving. Centraal bij dit alles staat het ego, het ik. Zelf en ego Het heldere bewustzijn wordt wel vergeleken met de zon. De geboorte is als een zonsopgang. Er komt nieuw licht in de wereld. Maar deze zon die op aarde is afgedaald, wil ook hier het stralende middelpunt zijn. In elk mens brandt daarom een verterend vuur: het ego. Elk mens wil het allerliefst een stralend middelpunt zijn, de ster van een doorlopend feest. Dit ego hecht zich aan alles en iedereen die het sterstatus kan verschaffen, aandacht kan geven. Het uit zich in een nietsontziende overlevingsdrang. Om te leven is aandacht namelijk nog belangrijker dan voedsel; zonder liefdevolle aandacht gaan we dood. Baby's zijn uitstekend toegerust om liefde te krijgen: ze weten het koudste hart te vertederen. Alle knuffeldieren, zowel die in de dierentuin als die op het kinderbed, hebben babykenmerken gemeen: een naar verhouding groot hoofd, grote ogen en een ontwapenende, onschuldige gezichtsuitdrukking. Verder is het kind voorzien van een uiterst krachtige wil. Als het zijn zin niet krijgt kan het krijsen, stampvoeten, drammen, zuigen en trekken, je een gigantisch schuldgevoel bezorgen – en als bij toverslag omslaan en je de zonnigste, gelukzaligste lach schenken als het krijgt wat het hebben wil. Ego en persoonlijkheid 'Persoonlijkheid' komt van Latijn 'personare', doorklinken. In de oudheid droegen de figuren op het toneel maskers, zodat ze goed herkenbaar zouden zijn in hun rol. Deze maskers hadden ook een functie als klankversterker. We zouden de persoonlijkheid daarom een klankbord kunnen noemen voor alles wat er in ons leeft en zich wil uiten.

978 90 71495 07 6


50

Via onze persoonlijkheid communiceren wij met de wereld. Kern van de persoonlijkheid is het ego, dat via de persoonlijkheid voorziet in de behoefte aan overleven, aan knuffels en uitdagingen. De persoonlijkheid kan worden gevormd tot een kundig en gewaardeerd medemens. Deze groei lukt in de opbouwfase gewoonlijk het beste, als het leidt tot meerdere glorie van het ego. Ego en wil – vitale kracht en ambitie Een krachtige, eisende wil en het vermogen tot vertederen en verleiden blijven ons hele leven lang de emotionele basis van ons bestaan. Het ego is altijd in competitie – met ouderen, met gelijken, met minderen – om de troostende borst, de knuffel, het schouderklopje. Dit ego moet worden gekneed en opgevoed om samenleven met anderen op deze planeet mogelijk te maken. Het behoort tot de verbazende potentie van het koppel Ouder – Kind dat er bijna altijd voldoende wederzijdse liefde en geduld aanwezig is om de zware opvoedkundige taak te volbrengen. Op een gegeven moment kan onze eigen innerlijke Goede Ouder, die in ons hart een plaatsje vindt, het werk overnemen. Het Kind in ons kan ook op latere leeftijd veel inspiratie vinden in stimulerende Ouderfiguren, Goeroes, wijze vrouwen en mannen. De kundige wil De ego-zon is het smeulende vuur achter onze ambitie en levert zo het doorzettingsvermogen dat nodig is om iets te bereiken. Daarvoor moet onze wil, dat wilde paard, worden beteugeld, liefst zonder hem te beschadigen. Een beschadigd ego, gekrenkte trots, een bokkige wil, die zich verzet tegen alles wat moet, een slinkse wil die zich bescheiden voordoet, en stiekem saboteert, keert zich tegen zichzelf. Als dit krachtige maar destructieve ik er geen zin meer in heeft gebeurt er niets. Nee zeggen gaat de meeste mensen beter af dan ja zeggen. En dikwijls zijn we met onszelf in onderhandeling – toegeven, poot stijf houden, wat levert het op? Door vanuit het hart goed voor ons kwetsbare ego en onze beïndrukbare ziel te zorgen, leren we om beter om te gaan met onze bokkige, dwarse en soms destructieve kanten. Een kundige wil (de term is van de Italiaanse psychiater Roberto Assagioli (1888–1974), die veel aandacht besteedde aan het trainen van de wil) is niet gebroken, maar als een vioolsnaar op de juiste spanning gebracht. Ego en het punt van trots Het punt van trots is in veel culturen het punt waar alles om draait. Respect, eer en waardigheid zijn cruciaal. Gezichtsverlies moet te allen tijde worden voorkomen. Strakke omgangsvormen en beleefdheid worden een tweede natuur; iemand recht aankijken is brutaal, zeker als je ondergeschikt bent;

978 90 71495 07 6


51

nee zeggen is een regelrecht affront. Je moet steeds goed je plaats weten; respect betonen aan je meerderen en het eisen van je minderen. Sociale klassen en standen zijn in zo'n omgeving heel gewoon. Het punt van trots (arrogantie, hooghartigheid, eer, fierheid, honneur, pride, Stolz) kan danig in de weg gaan zitten. We kennen de tot vendetta, tot bloedwraak leidende orgoglio van de maffiabaas, en de extreem gevoelige pundonor van Don Quichote, die door de Spaanse schrijver Cervantes onsterfelijk werd gemaakt. Eerzuchtige Trots is de centrale pijnplek, met dagelijkse irritaties maar vooral met levendige herinneringen aan vernederingen die ons een leven lang en dag en nacht gevangen houden in gekwetstheid en verontwaardiging. Wraakgedachten zijn geen mens vreemd. Leren fikkie stoken: ambitie en eerzucht Ambitie is een bijzondere vorm van eerzucht: aandacht willen krijgen en jezelf bewijzen vanuit trots. We willen onze familie, onze leraren en vrienden bewijzen wat we waard zijn. Het woord is ontleend aan het Latijnse 'ambire', campagne voeren, rondgaan in de buurt om stemmen te winnen. Bij ambitie hoort zowel glorie als deceptie. Onthullend voor onze motivatie is het gezicht dat we trekken als het doel is bereikt. Wie zitten er dan in het publiek? Wie zitten er op de eerste rij? Van wie willen we erkenning? Van vader, moeder, leraar, of van een ex-partner die ons niet meer zag zitten? Zitten ze nu te glimmen van plezier, zijn ze trots op ons, zijn ze jaloers of kijken ze op hun neus? Willen winnen hoort bij de speelse kant van het ego. Van wedijver, uitdagen en stoeien krijgen we rode wangen. Hopelijk leren we van onze ouders om met zwier te verliezen en te winnen zonder hoogmoedig te worden. Zodra de wedstrijd grimmig wordt – het gaat niet meer om de lol maar om wrok, wraak, betaald zetten, om geld of gewoon, om iemand te grazen te nemen – komt er een astrale geest uit de fles die er vrijwel niet meer in te krijgen is. Aan grenzeloze ambitie ligt vaak een pijnplek ten grondslag: een vroege vernedering of afwijzing. Geen voldoening kunnen vinden, niet trots en tevreden kunnen zijn over bereikte resultaten is doorgaans een signaal voor zo'n pijnplek. De klacht is dan vaak: 'waar doe ik het allemaal voor?' Een goed vuur stoken is een kunst. Ambitie geeft zwier aan het leven, maar kan ook vanbinnen schroeien, een uitslaande brand worden; uitlopen op een uitgebluste blik in de ogen. Als de normale geldingsdrang die elk mens bezit zich mengt met gekwetste trots, ontstaat een kwaadaardig mengsel dat eerzucht opjaagt tot roekeloze hoogte. Wanneer deze woedende ambitie ook nog wordt gefrustreerd, ontstaat een lastig te lokaliseren en te blussen veenbrand. Wilskracht gaat knock-out De pijn van gekwetste trots is onverdraaglijk. Hoe leggen we deze pijnlijke

978 90 71495 07 6


52

krachtcentrale plat? De trots zit vlak bij de zonnevlecht, de plek die boksers zoeken om elkaar knock-out te slaan. Verlossing vinden we allereerst in verdoving, afleiding, de astrale wereld zit vol verleiding om het maar op te geven en weg te zakken in een mist van vergetelheid. Dit is de slaap, het domein van de goden Hypnos en Morpheus. Zoals we al zagen is weerzin, 'geen zin' de andere manier om met gekwetste trots om te gaan. Weerzin is een nog groter Beest om te temmen dan Slaap. Hoe kan het, dat de wilskracht van het ego zich lijkt te keren tegen zichzelf? Weerstand: 'geen zin' is de gevaarlijkste draak om te verslaan Als we ons een weg hebben gebaand naar binnen en steeds meer en beter contact krijgen met ons eigen hart, wordt het proces van groeien en bewustworden almaar leuker. Het is bevredigend om vorderingen te zien, om te voelen hoe we onszelf kunnen bevrijden van een zware last en ook, hoeveel intuïtief eigen weten over leven en dood we vrij kunnen maken, dat anders door opgetaste conflictstof ontoegankelijk gebleven zou zijn. Toch zal ook weerstand regelmatig de kop opsteken. We hebben er opeens geen zin meer in, we willen stoppen met een cursus die te veel confronteert, vermijden mensen die op onze knoppen drukken, krijgen een enorme behoefte aan rust, aan natuur, aan vrijheid, ruimte, lekker zomaar weg … Ik ga mijn Eigen Ding doen! We krijgen een onverklaarbare hekel aan alles waar Moeten op staat. Zo'n hekel voelt als misselijkheid, tot brakens toe. Geen zin geeft demonische kracht. Door de ogen van deze god ziet de wereld van alles wat Moet en wat Verstandig is eruit als beperkend en dodelijk voor de vrije geest. Leren omgaan met weerstand is bewust worden van deze pijnpunten. 'Geen zin'; weglopen, jezelf afsluiten, is daarbij het allermoeilijkste om te overwinnen. Hoe vindt toenadering plaats? Eerst maar eens kijken wat er eigenlijk gebeurt. Weerzin: een onverklaarbare hekel Jezelf terugtrekken als het moeilijk wordt is een oude gewoonte, te vergelijken met mokkend op je kamer gaan zitten. Als iemand, een ouder, een broer of zuster op je deur klopt om het weer goed te maken, kom je in een ontzettende tweestrijd terecht. Je wilt wel toenadering, maar er liggen een paar Grote Eisen op tafel. Je bent Zwaar Beledigd en je wilt Excuus. In je fantasie moet iemand Door Het Stof. Je verdriet, de pijn van de miskenning en belediging, kun je niet zomaar loslaten. Je hebt een 'stevig plaatje neergezet', en nu zit je ook nog in je trots; je hebt jezelf dubbel gebarricadeerd. Als niemand je hieruit krijgt en jij zelf uit koppigheid ook de draai niet wilt maken, kun je zelfs gaan vergeten dat je achter een verschansing zit. Het zijn anderen, die raar doen tegen jou; jij bent alleen maar zielig. Bij een kind is het voor een verstandige ouder wel mogelijk om het weer goed te maken en het kind tegelijkertijd te leren om met kwetsuren om te

978 90 71495 07 6


53

gaan. Als volwassene moeten we in onszelf zo'n Goede Ouder creëren, om onszelf door de bocht te helpen. Een Goede Ouder die in ons hart woont en die onze verouderde manieren om met emoties om te gaan kan helpen omvormen. Het gaat uiteraard om innerlijke leiding. Sommige mensen krijgen sentimentele plaatjes of misschien wel wantrouwen bij het begrip Goede Ouder. Andere archetypische vormen van leiderschap kunnen ook heel goed dienen – Directeur bijvoorbeeld; maar dat mag voor een speelse geest ook best een Circusdirecteur zijn, compleet met jacquet en hoge hoed. Hoe dan ook, het dwarse Kind moet zachtjes, en met beleid, worden benaderd, want de wil om te veranderen kan zomaar in het tegendeel verkeren. Hoe komt dat? Geen zin: puberaal verzet tegen dwang 'Zin hebben' is niet altijd vanzelfsprekend. Natuurvolken ontwierpen allerlei rituelen om zin te maken. Eerst dansen en de goden aanroepen met z'n allen, en dan pas op jacht. In onze westerse cultuur wordt verondersteld dat we altijd zin hebben in Wat Moet. We verschijnen met een opgewekt gezicht op het werk, zeker als de baas ons ziet, en we weten precies tot hoe ver we kunnen gaan bij het opbeuren of juist sacherijnig afreageren op collega's. Echt kwaadwillig zijn de meeste mensen niet, maar niemand is er ook helemaal vrij van. Vooral op het grensvlak van wat we zelf Willen – wat we van anderen Moeten hangt een dikke laag grijze, astrale mist. Als het hier uit de hand loopt gaan we zelfs tegen onze eigen belangen in om gelijk te krijgen of ons gram te halen, zeker als trots en competitie een rol spelen, of als we het gevoel hebben niet met Respect te worden behandeld. Omgeven door een astrale mist huist tussen Willen en Moeten het Beest, een alles verslindende Minotaurus in het labyrint van maag- en darmgebied. Een kenmerk van volwassenheid is, dat we geleerd hebben om met het Beest om te gaan. Hoe helpen we het de bocht om, hoe 'maken we zin' zonder onszelf te forceren? 'Dan moet je maar zin maken', zei mijn moeder altijd. Ik kan nog mijn boosheid voelen van toen – inmiddels met een glimlach: wat kon ik dwars zijn! Mokken en wrokken: de Beweger maakt zich onbeweeglijk Mokken lijkt zo kinderachtig dat het besmuikt wordt gedaan, bijvoorbeeld onder het mom van 'vrijheid' en 'privacy'. Zodra er sprake is van dwang of onterechte inmenging volgt een scherpe reactie. Natuurlijk, voor een deel is dit terecht, we leven in een vrij land en we laten niet over ons lopen. Maar, de ongenuanceerde verontwaardiging over vaak kleine dingen, is dikwijls zo buiten proportie, dat 'mokken' en 'wrokken' een goede diagnose is om de ontstane commotie te duiden. Een 'passief-agressieve persoonlijkheidsstoornis' is een meer klinische benaming hiervoor. Het overtrokken taalgebruik wijst op sterke astrale plaatjes: 'wordt je hier

978 90 71495 07 6


54

zomaar door je strot geduwd; nooit, nooit zal ik hierin toegeven, ik voel me zo onterecht genaaid, ze doen maar' – enzovoort. De Beweger zet zijn hakken in het zand. Puberteit: eerlijkheid en rechtvaardigheid Pubers zijn kwetsbaar in hun pas ontdekte eergevoel. Als een bepaalde zaak op de spits wordt gedreven, kunnen ze al gauw niet meer terug. Toegeven of bijdraaien is verliezen, een afgang, daarvoor hebben ze geen strategie. Ze gaan liever dood, ze ontkennen glashard, ze liegen eerder alles bij elkaar dan zich te laten kennen. Ze zijn daar ontzettend consequent in, tot in het belachelijke. Door zo krachtig de grenzen op te zoeken loop je klappen op, dat is duidelijk. Na een paar tikken op je neus word je nog onbuigzamer. Ze kunnen nog niet zo goed omgaan met hun enorme egokracht en met hun sterk ontwikkelde, prille gevoel voor rechtvaardigheid. Dit inzicht is belangrijk, evenals les nemen bij een dompteur om met leeuwen en tijgers om te leren gaan. Dan pas kun je begrijpen dat ze zelfs tegen hun eigen belang in kunnen gaan. Blijven zitten op school, om te 'bewijzen' dat de school niet deugt, of dat je het echt niet aankunt. Of om de ouders duidelijk te maken hoe gevoelloos ze zijn en hoe weinig ze van je begrijpen. Laten zien wat voor een rotjoch of rotmeid je bent. Ze weten ergens wel dat dit allemaal niet erg logisch is, maar gevoelsmatig klopt het wel. Ze zijn immers in verzet! Openlijk verzet krijg je van kankeraars, van querulanten. Veel populairder is de boel stiekem saboteren. Guerrillatactieken. De kantjes eraf lopen. Niet gezellig meedoen. Geen zin. Voor mij hoeft het niet. Ik heb hoofdpijn, of griep of allebei. De bekende smoezen. Het verzet richt zich op alles wat grenzen en regels stelt. Zoals mijn vader zei: 'jij kunt het bloed onder mijn nagels vandaan halen.' Eigenlijk, weet ik nu, wilde ik gewoon aandacht en had ik alleen een rot manier om erom te vragen. De kwaadaardige Ouder Iemand die van dwang of onterechte inmenging beschuldigd wordt is meestal een Ouderfiguur, een gezagsdrager, op wie gevaarloos allerlei ongenoegen kan worden afgereageerd. Dan blijkt ook dat een klein voorval aanleiding kan zijn tot een schrikaanjagende hoeveelheid woede en verdriet. Kennelijk is deze razernij al een leven lang opgepot. Iets dergelijks gebeurt in onze binnenwereld. De demon 'Geen Zin' verandert alles wat volwassen, verstandig en goed is in een kwaadaardige Ouder die je dwingt te doen wat je niet wilt. Je maakt je onkwetsbaar voor de Machtswoorden van het Verstand. Dit is een reactie op de pijn van het leven, op de zware last van leren omgaan met verandering, met mislukking, met jezelf aan moeten passen aan het onvermijdelijke. De overtrokken reactie is een signaal van wat er zit. Als we er te persoonlijk op reageren, zitten we meteen vast in de polariteit Willen-Moeten. We

978 90 71495 07 6


55

kunnen respect hebben voor de emotionele kracht van anderen en compassie met de pijn die dat veroorzaakt. Voor onszelf is het zaak om de pijn van dwang, voornamelijk ontstaan in onze jeugd, toen we getemd moesten worden, te erkennen en te helen vanuit ons hart. Het overwinnen van weerstand en destructief gedrag Het rommelhok vol oude geheugentapes opruimen begint met het herkennen van conflictgedrag: oud en nieuw denken komt met elkaar in botsing. Het gaat hier om het veranderen van hardnekkige gewoontes die veel onrustig 'overspronggedrag' veroorzaken. Mokken en 'geen zin' kunnen alles saboteren. Een bekend voorbeeld is de moeite die het kost om bepaalde zaken te veranderen, zoals troostgedrag als het leven tegenzit:    

een appel eten in plaats van jezelf volstoppen met chocola; een boek lezen in plaats van lusteloos rondzappen voor de tv; een wandeling maken in plaats van naar de fles grijpen; het weer goedmaken met je partner in plaats van jezelf van alles 'gunnen'.

Wanneer we hier druk op zetten (afkeuring naar het oude gedrag en aanprijzen van het nieuwe) komen we meteen in de spagaat terecht van Dwang en Moeten en je Eigen Zin Niet Mogen Doen en de heftige emoties die daardoor worden opgeroepen. We krijgen een gloeiende hekel aan alles wat ons hiermee confronteert, zoals groei en bewustwording en gezond eten, soms zelfs een fysieke afkeer; we kunnen het niet meer horen of zien. En van de weeromstuit krijgen we ontzettend de neiging om 'stout' te zijn, in verzet, mokkend op ons kamertje met een grote reep chocola. De goede Ouder – hartenergie in de praktijk Het is natuurlijk wel komisch dat we als volwassen mens nog zulk kindgedrag weten te vertonen. Als we onder druk komen te staan, krijgen we de verschrikkelijke behoefte het slechte te doen, kwaadaardig te worden, destructief te zijn, niet alleen naar anderen maar vooral naar onszelf. We zijn afgunstig, want we voelen onszelf Miskend, we komen te Kort en we gaan Nu Eindelijk eens Goed voor Onszelf zorgen … Zelfs als het om dit soort nog onschuldige verslavingen en afweermechanismen gaat, blijkt een draai maken nog behoorlijk lastig. Onze innerlijke 'Goede Ouder' heeft hier al de handen aan vol. Laat staan als de pijn dieper zit weggestopt, langer werd gekoesterd en niet geuit, begraven zit onder vele lagen astrale dekens, weerstanden, uitvluchten … Het groter maken van dat kleine plekje voor onszelf in ons hart lijkt dan een hopeloze remedie. En toch, je moet ergens beginnen en dit is echt de juiste plek. Want, hartenergie is niet alleen zacht maar verbazend krachtig en als enige in staat om ons hier weer uit te halen. Volwassen worden is Ouder worden van je eigen innerlijk Kind, en soms

978 90 71495 07 6


56

van een hele kinderschaar: meestal is er naast het gekwetste, dwarse Kind ook nog een braaf, een creatief en een stil, dromerig Kind aanwezig. Hoe zou het zijn om de oudere zus of broer te zijn van zo'n dwars, lastig kind? Hoe adopteren we onze stiefkinderen? De Goede Ouder kan pijn helen Voor een volwassene voelt contact met pijn niet zelden als een overval. Mensen zijn geneigd zich groot te houden. Als er emoties tevoorschijn komen schrikken ze ook nog van de hoeveelheid en de diepte ervan. Ik wist niet wat er allemaal zat. 'Pas toen hij dood was kon ik huilen, al die jaren zat ik op slot'.' Natuurlijk lucht het uiten ervan op, maar het is ook nodig om jezelf niet opnieuw af te sluiten. Pijn is normaal, hoort bij het leven, en pijn kan alleen worden geheeld als het aan de oppervlakte komt. Voor het dragen en vervolgens transformeren van pijn in ons hart moet eerst onze interesse in oude vluchtwegen worden verminderd. Zowel 'vergeten' als 'zelfkwelling' staan daarbij hoog op het lijstje. Beide vluchtwegen zijn verwant aan het instinct tot zelfbehoud; in tijden van gevaar hebben we de onbedwingbare neiging om te vluchten of om te vechten. De astrale wereld is een toevluchtsoord De astrale wereld is een redmiddel, een toevluchtsoord, een sanctuarium. Als het leven zwaar is, als we in een uitzichtloze situatie zitten, als de pijn te groot is om te verwerken of een plek te geven is hier een vrijplaats om te overleven. We creëren een fantasiewereld, waarin we zelden anderen toelaten. We zetten een roze bril op, of we vermijden bepaalde mensen of situaties, vergeten afspraken, verzinnen de meest fantastische uitvluchten, doen net alsof – of we zijn zo goed in verdraaien en versleutelen dat we in onze eigen leugens gaan geloven. Ik ken iemand met wel honderd ongeopende blauwe enveloppen achter de piano. Zo iemand, die vermijdingsgedrag vertoont, wasemt een grote wolk astrale energie uit, die zowel hemzelf als de omgeving bedwelmt. Meestal voelen we haarfijn aan dat het niet de bedoeling is om een bepaald onderwerp aan te snijden. Als we het wel doen, krijgen we een sterke reactie. Slaap en vermijdingsgedrag Het is belangrijk om ons te realiseren dat ieder mens van dergelijke pijnplekken en astrale wolken heeft, de één hier de ander daar. Zelfs de mensen die ons het meest na staan hebben geheime plaatsen en laatjes en we hebben geleerd om hiermee met respect om te gaan. Dat geldt ook voor onszelf. Verdrongen pijn blokkeert de weg naar binnen. Pas als we angst en schuldgevoel van onze pijnplekken afhalen en respect hebben voor het verhaal dat eronder zit, kunnen we de astrale wereld verder onderzoeken, op weg naar helderheid over onszelf.

978 90 71495 07 6


57

Er is nog een tweede manier om met pijn om te gaan; naast vluchten is ook zelfkwelling populair. Zelfkwelling Tijdens een interview zei ze: 's avonds in bed lig je je natuurlijk dood te schamen over wat je allemaal spontaan hebt zitten beweren over jezelf.' Deze openhartige uitspraak komt van de schrijfster Désanne van Brederode. Ze schreef dit niet toe aan een of ander trauma, 'maar gewoon, aan een soort structurele zelfhaat'. Hebben we zo'n hekel aan onszelf? Aan de buitenkant niet, we houden ons groot, maar we leven in een cultuur waarin hoge eisen worden gesteld en weinig complimentjes worden uitgedeeld. We hebben al gezien hoe kwetsbaar we zijn voor kritiek. Jezelf kwellen omdat je tekortgeschoten bent is een van de bekendste manieren waarop vormgever Morpheus de spirituele leegte en stilte van het hart vult. De derde weg: een vlucht naar voren Het dwarse Kind vindt altijd een uitweg om het koppige en stuurse, waar zoveel verdriet en verontwaardiging onder zit, te uiten. Naast terugtrekken en dwarsliggen is jezelf onbereikbaar maken door voorthollen een optie. Je wordt een zwerver, een buitenbeen, een zwart schaap. Als dit een eigen keus is weegt het gevoel van vrijheid op tegen de lasten; als het geen eigen keus is, bijvoorbeeld bij verstoting door de familie, is de tragiek in het levensverhaal zowel groter als schrijnender. Leuk dwars: de rebel De vrijbuiter die lak heeft aan iedereen en de vrijgevochten 'stoute' meid zijn geaccepteerde invullingen van het archetype van het dwarse Kind. Passief-agressief in verzet zijn is zowat het andere uiterste. Zijn we creatief en constructief bezig, of destructief, afbrekend? Soms is het verschil moeilijk aan te geven. Een nieuwe stroming in de politiek, kunst, mode of wetenschap begint niet zelden met 'angry young men' die alles beter weten, het oude radicaal afbreken en soms meer kapotmaken dan nodig is om zelf een plek te veroveren. Natuurlijk is het leuk om af en toe lekker dwars en onhandelbaar te zijn. De één heeft daarvoor meer talent en goesting dan de ander. Sommigen mogen best wat leren dimmen; anderen wens je een ondeugend vriendje toe. Oplossingen voor de Willen-Moeten-paradox In onze levensgeschiedenis komen de oplossingen die we vonden voor de Willen-Moeten-paradox scherp naar voren. Dit is het verhaal van onze aanpassing; we werden gedwee, braaf, lastig, nukkig, in verzet, rebels, ondeugend. We vochten ons vrij, maar niet te ver, we kennen de onnaspeurbaar fijne lijntjes van het mozaïek van geven en nemen in relaties.

978 90 71495 07 6


58

De grenzen – er zijn er zoveel: die tussen plagen en pesten, tussen jezelf of anderen kwellen, tussen je eigen weg gaan en rekening houden met anderen, tussen crimineel en onkreukbaar – bepalen in hoge mate wie wij zijn en hoe we in het leven staan. Dit zijn als het ware de bas-tonen van onze levenssymfonie. Heel belangrijk daarbij is, hoe we onze jeugd herinneren en welke toonsoort gebruikt werd: mineur of majeur? Herinneren en vergeten: de kwetsbaarheid van bewustzijn Ons geheugen blijkt in hoge mate onbetrouwbaar te zijn. We fabriceren herinneringen, maken het veel erger dan het is, stellen de dingen mooier voor dan ze zijn, of Lethe helpt om bepaalde nare gebeurtenissen compleet te laten verdwijnen. We kunnen lijden onder een te goed geheugen, anderen kunnen lijden onder ons gebrek aan compassie vanuit vergeetachtigheid. En hoe herinneren we onszelf? Sommige mensen kunnen in geuren en kleuren vertellen over wat ze allemaal hebben meegemaakt. De één heeft misschien meer beleefd dan de ander, op de keper beschouwd is elk mensenleven interessant. Het hangt heel erg van de verteller af. Want, zouden we een vernuftige biograaf inhuren, dan zouden we versteld staan van de spannende verhalen die over ons eigen gewone leventje te vertellen zijn. Zonder verhaal, zonder verleden en dus zonder geheugen zijn we niemand. Een verschrikkelijke ziekte als alzheimer toont aan hoezeer onze identiteit samenhangt met ons geheugen. Niet alleen het korte geheugen van de patiënt wordt aangetast, zodat hij simpele handelingen niet meer kan verrichten, hij herkent ook zijn kinderen niet meer. Met het geheugen verdwijnt ook ons zelfbewustzijn. Het juiste verhaal te horen krijgen Het kan heel goed zijn dat we gewoon de verkeerde verhalen over onszelf te horen hebben gekregen. Een negatief zelfbeeld is het product van een slechte biograaf. Nare beelden en traumatische ervaringen kunnen een eigen leven gaan leiden en rondspoken in de astrale wereld van dagdromen en nachtmerries. Daarom is het goed om af en toe schoon schip te maken. Het 'geweten' is een rommelhok vol oude geheugentapes die geordend moeten worden. Ook dit is een belangrijke reden om het astrale gebied te leren kennen. Er zijn prettige en onprettige herinneringen. Aan onprettige dingen worden we niet graag herinnerd. We hebben de neiging ze weg te stoppen; een manier om ze een plek te geven in de astrale werkelijkheid. Beelden van nare gebeurtenissen, beschamende toestanden, vernederende situaties blijven lang hangen en kunnen ons levensgevoel negatief beïnvloeden. Ze kunnen herinneringen aan de prettige en opbeurende dingen die we hebben meegemaakt overschaduwen.

978 90 71495 07 6


59

Zelfbeeld en bewustzijn Elk zelfbeeld is letterlijk 'een gegeven': we kregen het mee van thuis. Al vroeg hadden we een etiket, een astraal plaatje: lastig, knap, leuk, onhandig, naar, vervelend, niet zo snugger. Verder zijn we ontzettend gevoelig voor complimentjes en kritiek. Zowel een overmaat aan ijdelheid als vernietigende zelfkritiek is niet bevorderlijk voor heldere waarneming. Het bevrijden van bewustzijn begint daarom altijd met het loslaten van negativiteit en overspannen verwachtingen over onszelf. Door gebrek aan respect en te weinig waardering kunnen we zowel in moedeloze apathie vervallen als in destructiviteit naar onszelf; we worden bitter en cynisch. We kunnen een dwars, verdraaid of hopeloos zelfbeeld hebben; we kunnen het geloof in het leven en in onszelf geheel verliezen. Tot de pijnpunten om op te ruimen horen verder de gevoeligheid voor bedwelmende verslavingen, de dwingende kracht van emoties, de dolle wereld van oppeppende (koffie) en kalmerende en ontremmende (alcohol) middelen. Het is een wonder dat we na dit alles nog ergens een knagend besef over hebben dat het leven toch meer moet zijn dan dit? Ontwaken uit het gedroomde leven De astrale wereld is zowel een plek van vergetelheid als van heling, van het weer goedmaken met onszelf. Wat we tegenkomen als we deze veilige plek verlaten zal duidelijk zijn. Dikwijls zijn we verbaasd over de kracht van onze emoties of vragen we ons af waar toch die verlegenheid vandaan komt of welke gebeurtenis heeft gemaakt dat we zo angstig kunnen zijn en zo snel geïmponeerd. Het is een valkuil om op zoek te gaan naar oorzaken en eventuele schuldigen. Dat voedt alleen maar wrok en rancune. Aanvaarden wat naar voren komt en verwerken ervan is punt één. Inzicht in oorzaken komt later wel. Daarbij is het goed om te bedenken dat de gevonden pijn gebaseerd is op gewoontes; de gewoonte om te vluchten en de gewoonte om te vechten. Ontwaken uit de droom betekent afkicken van oude gewoontes. Blokkerende gewoontes breken of omvormen? De astrale wereld zit vol gewoontes. Eigenlijk bestaat het leven uit reeksen procedures, die we ons vanaf onze vroegste jeugd hebben eigen gemaakt. Voor alles wat we doen bestaan rituelen. Zodra we uit bed stappen verrichten we een complexe reeks handelingen: ochtendtoilet maken, ontbijten, het nieuws opnemen via krant of tv, naar het werk, aan de slag … Al deze recepten, handleidingen en instructies zijn astrale projecties; we hoeven er niet meer over na te denken, we staan op de automatische piloot. Het lijkt logisch dat we voor het afleren van verouderde of destructieve procedures dezelfde technieken kunnen toepassen als bij het aanleren ervan. Met discipline, herhaling, inprenting, beloning – wat meer wortel, meer of minder stok – is oud gedrag heel goed om te zetten in nieuw.

978 90 71495 07 6


60

Een oude manier om met emoties om te gaan, bijvoorbeeld de gewoonte om jezelf (terecht of onterecht) stelselmatig gekleineerd te voelen en niet gewaardeerd, kan worden herkend als pijnpunt. De bijbehorende reactie – afweer, overspronggedrag, vechten of vluchten, mokken, weerzin, troostgedrag – kan worden herkend als signaal van de oude pijn. De beschermende astrale deken kan worden weggenomen, we kunnen de pijn dragen en verwerken. Transformeren van emoties Om dit project te laten slagen is 'hart voor jezelf' natuurlijk een voorwaarde. Want, zodra afkeuring naar het oude gedrag voelbaar is, gaat het proces meteen lijken op 'jezelf kleineren en niet waarderen' en loop je weer vast. Om de oude pijn een plek te geven en niet meer zo overheersend te laten zijn, volstaan dikwijls een paar simpele leefregels:  



Ontspannen en in je hart blijven: zie de eerdere oefening. Vermijd vermijden: met 'ongewenste emoties' zoals angst, boosheid en verdriet leer je alleen maar om te gaan door moed te vatten en de confrontatie aan te gaan; met andere woorden, door ze te voelen en niet door ze te verdringen of te verdoven. Incasseren en pijn dragen maakt je sterker. Merk op dat een 'astrale sluier' emoties uitvergroot en compliceert. Schuldgevoelens, schaamte en trots maken de sluier bijna ondoordringbaar. 'Angst voor de angst' en 'angst om af te gaan' zijn erger dan gewoon de spanning voelen voor een belangrijk gesprek of je criticus aankijken en jouw kant van het verhaal laten horen.

Intuïtieve ontwikkeling kent hiervoor in de opbouw van de lessen hele series oefeningen. Jezelf aardig en interessant vinden kun je namelijk leren. Helen, vergeven en vergeten van astrale boosheid Het dwarse Kind met zijn zinloze, destructieve wrok en mok kan een heel gezin ontregelen. Op dezelfde manier kan de harmonie in onszelf worden verstoord als onze wilskracht zich heeft verhard tot weerzin. Wrok, het gevoel tekortgedaan te zijn, gaat ten slotte vastzitten in het lichaam. Niet alleen in een verbeten trek op het gezicht, rond de mond. Talloze organen zijn kwetsbaar voor psychosomatische ziektes en kwalen. Daarom is het belangrijk om onszelf te helen van allerlei vormen van wrok en mok om weer gewoon vanuit ons hart te kunnen leven. Helen betekent bijeenbrengen, een scheiding opheffen. Niet door te lijmen of te verdringen, maar door bewust 'de andere kant' van ons gelijk op te zoeken. Door wrok los te laten openen we ons hart voor de realiteit van de ander en het andere; dus ook voor de realiteit van het dwarse Kind. Helen, healing zoeken, is een voorstadium van genezen en van vergeven.

978 90 71495 07 6


61

Vergeven is genezen Hoe genezend vergeven is, vertelde Hank Heijn-Engel, de weduwe van de vermoorde Ahold-topman Gerrit Jan Heijn. Door een vergevingsproces aan te gaan met de moordenaar Ferdi E. kon ze zich bevrijden van pijn en woede. Daarna voelde ze zich ook lichamelijk beter. Eerdere kwalen verdwenen op medisch onverklaarbare manier. We leven in een cultuur waarin vergeven ongewoon is. Er is zelfs een sterke neiging tot verharding, tot polarisatie. Nuance en redelijkheid, je fouten of je verlies toegeven en excuus aanbieden is niet meer dempend maar roept nog meer woede op. De wereld zit vol astrale boosheid. Competitie, ik ben beter dan jij, is daardoor niet meer een leuk, uitdagend spel om je met anderen te meten. In plaats van respect voor de tegenstander en plezier in de gelegenheid het beste in jezelf naar boven te halen, gaat het meestal keihard om iemand anders klein te krijgen. Er is geen plaats voor 'losers & suckers', verliezers en sukkels. Het is belangrijk om bewust te zijn van verhulde en half verhulde haat en nijd zodat we onszelf kunnen beschermen. De haat in de wereld vreet ook aan ons eigen hart. Daarvoor moeten we naar plaatjes kijken rond emoties en het ontstaan ervan. Plaatjes: waar zitten emoties in ons brein? Dit was een vraag in een programma over psychologie. Het antwoord was dat de emoties in de bedrading van het limbische systeem in de hersenen gevonden kunnen worden. Kennelijk heeft de moderne mens zodanig het contact met het lijf verloren, dat de oorzaak van zowat alles in het hoofd gezocht wordt. Liefst in een stofje; nooit in bewustzijn, intuïtie of in de geest, want dat zijn illusies. Emotionele uitbarstingen zijn 'gijzelingen van het zenuwstelsel'. Zo'n beeld maakt ons tot slachtoffer van een verkeerde bedrading die hoognodig vervangen moet worden. Omdat je in deze denkwereld niet meer op je eigen gevoel (intuïtie) mag vertrouwen, wordt het moeilijk om jezelf te leren kennen. Daarvoor is namelijk nog geen stofje gevonden. Plaatjes en emoties We beleven emoties helemaal niet in ons brein, maar in ons lichaam. We zweten van angst, beven van woede, snikken van verdriet. Bij angst knijpen we onze billen bij elkaar (1e en 2e chakra); bij woede gaat een steekvlam door ons heen (3e chakra); bij verdriet zijn onze keel en ogen actief, in de liefde smelt ons hart. Onze hele fysieke aanwezigheid, inclusief de aura, is een vitale bron van emotie en gevoel. Daarom zit aan alles wat we zeggen of doen een emotionele lading; een al dan niet eerbare intentie. We spelen ermee, we produceren aan de lopende band suggestieve plaatjes die een

978 90 71495 07 6


62

eigen leven gaan leiden. We nemen dergelijke plaatjes ook bij anderen waar; we pikken bedoelingen op. We worden gelukkiger en completer naarmate we daarin helderder worden. Groeien door astraal bewustzijn Bewustzijn van de aanwezigheid van astrale energie helpt om jezelf zekerder te voelen, minder beïnvloedbaar te zijn en in staat om helderheid te brengen waar eerder alles mistig leek. Je leert om door rookgordijnen heen te kijken, leugens en bedrog te doorzien en met meer gemak je eigen groei te bevorderen. Oude spoken die je al heel lang achtervolgen krijgen geen vat meer op je. Je laat je niet meer bepalen door wat je niet wilt, maar je leert doelen te stellen en gefocust te blijven op wat werkelijk belangrijk voor je is. Je ontdekt de kracht van je eigen emotionele natuur, die als vanzelf meer ruimte krijgt, waardoor je jezelf vrijer en completer voelt. Hierdoor wordt het gemakkelijker om je spirituele doelen te verwezenlijken en helder te zijn over je leven op aarde. Poorten naar een andere werkelijkheid Een astrale sluier van negatief of positief geladen 'plaatjes' (denkbeelden) kan de waarneming belemmeren of zodanig de verkeerde kant op sturen dat we volkomen de weg kwijtraken. Hele sterke mistgebieden ontstaan bijvoorbeeld in het contact tussen man en vrouw. Hier kunnen we ook heel duidelijk overspronggedrag waarnemen: 'Ik ben Kees en jij bent Hettie. Wij zijn gewoon twee werknemers in een overlegsituatie en of ik jou aantrekkelijk vind of niet laten we liever helemaal buiten beschouwing.' In dit aldus ontkende spanningsveld zullen de man-vrouwplaatjes een eigen leven gaan leiden. Iets dergelijks gebeurt op elke grens, er zijn er te veel om op te noemen. Enkele voorbeelden van ondoordringbare, emotioneel geladen gebieden vol met astrale plaatjes zijn: Polariteit: + astrale fenomenen in het grensgebied:  Privé – Publiek: schaamte, schandalen, voyeurisme, angst om af te gaan, fatsoen, huichelarij, doen alsof, kleding, mode.  Man – Vrouw: opwinding, verwachtingen, seksuele spanning, imponeergedrag, bedwelming.  Lichaam – Geest: psychosomatische klachten, andere bewustzijnstoestanden, (auto)suggestie, effect van placebo's, astrale reizen, wezens met en zonder lichaam.  Moeten – vrij zijn: plicht, dwang, tekortschieten, inspanning, ontmoediging, beloning, geen zin hebben, expres de kantjes eraf lopen, dwars en eigengereid gedrag.  Goed – Kwaad: zonde, rechtvaardigheid en rechtvaardiging, veroordeling, leugen en bedrog, misdadigheid, ethische discussies, schuld, beschuldiging, wraak, boete en straf.

978 90 71495 07 6


63

De plaatjes komen van beide kanten, ze zijn wederzijds. Ze beletten de polen om contact te maken. Zo blijft de poort naar de andere werkelijkheid gesloten, met als stevig hangslot een rechtvaardiging: zo is het nu eenmaal. Wie zich bijvoorbeeld sterk identificeert met 'Goed' zal het ontzettend moeilijk vinden om 'Kwaad' te ontdekken in de eigen bedoelingen en handelingen. De journalist die tuk is op het onthullen van schandalen zou het gênant vinden als eigen intieme zaken in de openbaarheid zouden komen, maar voelt zich geen voyeur. Conservatieve en statische Man– Vrouw plaatjes verhinderen persoonlijk contact van mens tot mens. Verder zijn er dooddoeners als: 'Wat ik moet, dat wil ik niet; en wat ik wil, dat mag ik niet' die de paradoxale dilemma's illustreren. Maak het leven spannend Laten we intussen ook niet het ontzettende plezier vergeten dat we hebben aan spannende actiefilms en horrorverhalen. Maar, polariserende plaatjes die het leven spannend maken doden zelfbewustzijn net zo effectief als deprimerende gedachten, verslavingen en weerzin. We worden door de polarisatie een andere werkelijkheid in gezogen. De plaatjes, de emotioneel geladen beelden, worden sterker naarmate de polarisatie toeneemt. Ze krijgen dan het karakter van taboes, ongeschreven codes, zware morele geboden. In religieuze groeperingen zet polarisatie aan tot fundamentalisme; in bepaalde clubs en bedrijven kunnen gedragscodes rond 'Ons Soort Mensen' plus sterke plaatjes over een bedreigende buitenwereld net zo dwingend zijn. In zware gevallen is zelfs sprake van een bewustzijnsvernauwing, van aan psychoses grenzende, paranoïde (bij vijandschap) of idolate (bij bewondering) toestand. Sterk polariseren zet de zaken op scherp, zodat met de plaatjes ook de emoties zichtbaar worden. Als we dit bewust doen, werkt polariseren verhelderend. Het is een methode om plaatjes op te sporen. De socratische methode berust hierop; de filosoof Socrates vroeg net zo lang door, tot de mensen boos werden of in vertwijfeling toegaven dat hun opvattingen (plaatjes) niet deugden. Filosoof (letterlijk: een liefhebber van Sofie, de Waarheid) was destijds een gevaarlijk beroep: de lastpost Socrates werd gedwongen de gifbeker te drinken. Plaatjes: geloven in je eigen gelijk We beleven de wereld vanuit de droomtijd, de astrale wereld van ideeën en gedachten. Daarom konden filosofen als Kant (1724-1804) en Schopenhauer (1788-1860) zeggen dat de wereld is, zoals we denken dat die is. De 'ware werkelijkheid' (het 'Ding an sich'; dat wil zeggen: de werkelijkheid waarin de dingen op zichzelf bestaan) is niet te kennen. Wij nemen alleen de werkelijkheid waar, zoals die zich aan onze zintuigen voordoet. Discussies over wat werkelijk en waar is zijn daarom bij voorbaat opzetjes voor twistgesprekken. In plaats daarvan kunnen we wel ervaringen delen en

978 90 71495 07 6


64

overeenstemming bereiken over wat nuttig en nodig is. Nog zo'n ontdekking vanuit de filosofie die de kracht van plaatjes laat zien is 'cognitieve dissonantie', een term die in de jaren vijftig werd bedacht door de filosoof Leon Festinger (1919-1989) om een naam te geven aan de manier waarop mensen recht praten wat krom is. Het behoort tot de menselijke natuur om nieuwe feiten die strijdig zijn met hun opvattingen te ontkennen, te vermijden, te negeren of domweg gewoon niet op te merken. Dus: bij een confrontatie met lastige feiten geven we niet toe, nee, we gaan alsnog op zoek naar informatie om ons eigen gelijk te bevestigen! Dit bevordert natuurlijk onze standvastigheid, maar in het ergste geval blijven we ziende blind en horend doof. In de reclame wordt dit fenomeen bewust gebruikt om mensen te sterken in hun overtuiging dat ze het juiste product gekocht hebben. Plaatjes bijstellen en emoties loslaten Meditatie brengt ons in contact met alles wat er in ons leeft. Een rijke wereld van beelden en gevoelens. Door onszelf te trainen om een nieuwsgierige, hartelijke maar onbevooroordeelde waarnemer te zijn van onze eigen binnenwereld, komt er op een vanzelfsprekende manier verandering in hoe we onszelf beleven. De macht van plaatjes en dwangmatige gedachten neemt af. We worden minder stressgevoelig en onze vitaliteit neemt toe. Het creatieve Kind De tomeloze energie die vrijkomt als we niet meer in verzet zijn of op de vlucht kan bergen verzetten. Het is goed om tijdens de reconstructie van ons leven onze creativiteit te voeden. Altijd al waren het de Schone Kunsten waar dwarse, eigenzinnige energie welkom is, waar ze gevoed kan worden en verder ontwikkeld. Hier regeert Apollo, de zonnegod, met zijn negen Muzen, voor elke creatieve uiting één. Hier ook kunnen we op een glorieuze manier vechten tegen onszelf, en de meedogenloze steen, het lege doek, de weerbarstige woorden, de klanken die maar niet willen zeggen wat we uit willen drukken. We leren er die ene procent inspiratie uitbuiten, en meester worden door transpiratie. En natuurlijk komen we voortdurend het dwarse, eigenzinnige, creatieve Kind tegen; een levenslange metgezel, in vriendschap of vijandschap. Vanuit ons heldere, creatieve bewustzijn hebben we een keus wat het wordt: vechten of vrede sluiten. Bewustwording: polarisatie en toenadering We gaan ervan uit dat elk mens helder geboren is. Kijk zo'n baby'tje in de wieg maar aan, en zie hoe puur, hoe aanwezig en spontaan we ter wereld komen. Bewustwording wil zeggen: deze oorspronkelijke helderheid weer eigen maken, maar nu in een volwassen lichaam. In de loop van dit proces komen

978 90 71495 07 6


65

we pijn tegen, in de vorm van herinneringen aan oude ervaringen. Soms zelfs wordt pijn uit een vorig bestaan geactiveerd. We kunnen deze pijn op onszelf richten; dat heet zelfkwelling. We kunnen de pijn ook op anderen projecteren, dat heet vijandschap. Uit polarisatie ontstaan de persoonlijke dilemma's, zoals deze: 'Je moet solidair zijn, en voor je het weet sta je met een kalasjnikov in je handen en vecht je tegen mensen, die kort daarvoor nog je vrienden waren' zei een jongeman over de tragische escalatie van geweld in Bosnië. Hoger bewustzijn Toenadering betekent in het jargon van intuïtieve ontwikkeling 'door de plaatjes heen kunnen kijken' of 'plaatjes blazen'; dat wil zeggen: vooroordelen opruimen; de toverkracht van astrale energie doorzien en helder worden over de functie ervan in ons eigen leven. Zowel voor polariseren, en daarin tot het uiterste gaan, als voor toenadering is moed nodig. In de volgende hoofdstukken reizen we door diverse astrale gebieden, waaronder die van het gegeven Woord; van de relatie met de Ander en de wereld van de dansende Beweger in ons, van Actie en Rusteloos bezig zijn. We brengen onze levensdoelen binnen bereik door ze in ons lichaam te brengen, niet door buiten onszelf te raken. Toenadering wil zeggen: contact maken, communiceren. Door deze onderwerpen onder ogen te zien verbinden we onszelf ermee. Daardoor worden de poorten naar een hoger bewustzijn geopend.

978 90 71495 07 6


66

5 De kracht van het woord Projectief vermogen: verbeeldingskracht Verbeelding is het vermogen om iets zo levendig voor te stellen dat het echt lijkt. Als we iets willen, hebben we daarvan 'op astraal niveau', in de geest, al een beeld gevormd en een planning gemaakt over hoe dit doel te bereiken. Dit beeld heeft de neiging om zich te verwerkelijken, we verwachten ook niet anders. Hoe helderder, duidelijker en zonder twijfel het beeld, hoe gemakkelijker de uitvoering. Daarbij gaat het niet alleen om beeldvorming, fantasie of visualisatie. Verbeelding werkt het beste als alle zintuigen erbij worden ingezet. Sommige mensen doen dat van nature, anderen hebben wat meer tijd nodig om zich te concentreren en het beeld op te roepen. Het volgende voorbeeld laat zien hoe sterk beelden en zintuigen met elkaar zijn verweven. Een voorbeeld: Stel, je hebt een citroen. Sommige mensen zien, als ze dit lezen, al meteen zo'n gele vrucht voor zich, anderen hebben associaties met zuur, met de smaak van citroen of die speciale kleur geel. Door wat langer bij deze beelden en indrukken stil te staan komt 'citroen' steeds helderder in beeld. Stel je nu voor dat je een snijplankje hebt en een mes. Je legt de citroen op het snijplankje en snijdt hem door. Je ziet van die kleine druppeltjes sap in het rond spatten, je moet je ogen een beetje dichtknijpen om ze te beschermen. Misschien voel je ze wel op je wangen. Nu neem je de helft van de citroen in de hand en je neemt een flinke hap. Wat is er gebeurd? Sommigen kregen bij het woord citroen, andere bij snijden het water in de mond; weer anderen pas toen ze zich voorstelden een hap te nemen. Er zullen er ook zijn, die zo'n hekel hebben aan citroenen, dat ze dit hele verhaal niet kunnen lezen, of het doet ze niets. Hieruit blijkt zowel de persoonlijke manier waarop beelden invloed op ons hebben, als het gegeven dat onze geest invloed heeft op ons lichaam. Door aan een citroen te denken loopt ons het water in de mond. Dit illustreert de kracht van ons denken. In dit hoofdstuk gaan we in op het creatieve proces van beeldvorming en het effect van deze 'plaatjes' op ons zelfbeeld – op wie we zijn, hoe we in het leven staan en of we een tevreden en gelukkig mens zijn of niet. We kijken ook hoe we plaatjes langs telepathische weg oppikken en hoe we daardoor

978 90 71495 07 6


67

worden beïnvloed. Plaatjes neerzetten We gebruiken deze verbeeldingskracht zowel actief, als we iets verzinnen, als passief, wanneer we proberen een beeld te krijgen bij iets wat ons wordt verteld. We kennen dus zowel de vaardigheid om beelden te vormen ('plaatjes neer te zetten'), die we gebruiken om iets levendig voor te stellen, plannen te maken, om diverse mogelijkheden te onderzoeken – of om gewoon te genieten van onze eigen fantasie. Zonder dit vermogen zou ons leven weinig sjeu en humor hebben. Niet alles wat we bedenken zal ook echt gebeuren. We maken onderscheid tussen feit en fictie, tussen 'echt' en verzonnen, tussen een naslagwerk en een roman. Toch moeten we de kracht van ideeën niet uitvlakken. De sciencefictionschrijver Jules Verne ('de man die de toekomst uitvond') bracht, met hulp van zijn vele navolgers, het absurde idee in de wereld dat je naar de maan kan vliegen. Veel apparaten en procedures die zij in hun romans hebben verzonnen, werden werkelijkheid. Het boek 'De reis naar de maan in 28 dagen en 12 uren' werd gepubliceerd in 1869. Precies honderd jaar later, op 16 juli 1969, stond Neil Armstrong op de maan. De kracht van overtuigingen, gekoppeld aan een sterke wilsenergie en een onwankelbaar geloof verzet bergen. Alles wat door mensen is gemaakt, van strandstoel tot Eiffeltoren, is ontstaan vanuit ideeën die werkelijkheid werden. Projectie: projectielen en projecten Projectie betekent 'uitwerpen', een projectiel is een 'uitwerpsel'. Een project, een plan, is een projectiel. Meestal is het projectiel audiovisueel, dus zowel verbaal als beeldend. Als ik vertel dat iemand op het strand verwoed bezig is een ligstoel uit te klappen en bij iets uitkomt wat op de Eiffeltoren lijkt, roept dit een beeld op: je ziet het voor je. Als we 'ergens iets in zien' gebruiken we de buitenwereld als kapstok. Om te projecteren hebben we namelijk een scherm nodig en de dagelijkse werkelijkheid levert ons een overvloed aan 'schermen' en 'kapstokken'. Er zijn situaties en mensen die warme gevoelens oproepen, andere roepen weerzin op, of ze bezorgen ons ideeën en gevoelens van onveiligheid. 'Hij kwam dreigend op me af'.' De werkelijkheid om ons heen spiegelt ons innerlijk. In een sombere bui irriteren we ons aan de zon, die gemeen in onze ogen prikt; als we blij zijn kunnen we dansen in de regen. De twee onderstaande figuren uit onze jeugd herinneren eraan hoe sterk het vermogen is om onze leefwereld in een bepaald licht te zien en er onbevangen, met volle kracht in te geloven. Sinterklaas De meeste mensen herinneren zich nog vrij precies het moment waarop ze

978 90 71495 07 6


68

het geloof in Sinterklaas verloren. Wie kinderen heeft weet hoe kwetsbaar dit geloof geleidelijk aan wordt. Het broertje van vier gelooft nog heilig, het zusje van vijf is aan het wankelen maar doet verwoede pogingen om haar geloof heel te houden: 'Dit was een hulpsinterklaas, hè? De echte heeft heel andere schoenen'. We zien hierin hoe uiterst taai en krachtig geloof is. Het is zelfs niet ongewoon om zich, als zesjarige, met vijf december in zicht, weer met hart en ziel te bekeren tot de ware geloofsovertuiging. Niet eens zozeer om de cadeautjes. 'Het is veel leuker om te geloven', zei mijn jongste dochter hierover. De tijd van totale toewijding, puur geloof en onwankelbare trouw gaat voorbij. We betreden een nieuwe mythe: we zijn te groot geworden om in sprookjes te geloven. Wat we dan verder met onze rijke verbeelding aan moeten vertelt deze mythe van de 'volwassen, nuchtere mens' helaas niet. Zwarte Piet Het gelovige kind in ons houdt zich sindsdien meestal koest. Alleen kunstenaars, musici, popartiesten lijken nog in wonderen te geloven. Een nuchtere, sceptische volwassene kan twee kanten op met zijn geloof: hij wordt een optimist, of een pessimist. Daarom zijn er zowel roze als zwarte toekomstfantasieën, net zoals er in de kinderwereld roze knuffelpieten en enge zwarte varianten bestaan, compleet met zak en gard. Misschien is dit wat te simplistisch neergezet. Tussen 'geloof' en 'zeker weten' zit een groot, astraal gebied. Wie een stevig realiteitsbesef heeft, zichzelf behoorlijk onzinbestendig vindt en uitsluitend de nuchtere, klare werkelijkheid op het oog heeft, zal toch regelmatig aan de randen hiervan verrast worden door de fantastische manier waarop dromen werkelijkheid worden. Symbolisch toch, dat het Zwarte Piet is, die de zak met cadeautjes van Sinterklaas draagt? Beeldvorming is alles Van de hypnotische kracht van astrale energie wordt druk gebruikgemaakt in de reclame. Sla een tijdschrift open en je wordt om de zoveel pagina's vriendelijk toegelachen door een keur aan vrouwelijk schoon. Er worden niet alleen auto's mee verkocht maar ook banen bij de overheid, vakantiebestemmingen en toiletreinigers. Het is de bedoeling dat we even de kluts kwijtraken en door de glimlach of de mysterieuze blik het product aardig gaan vinden. Elk mens weet wat er met dergelijke plaatjes wordt bedoeld; hoe je ze moet lezen. Natuurlijk worden we gemanipuleerd, toch trappen we er graag in en maken we er gretig gebruik van – ook in de beeldvorming over onszelf. Zonder plaatjes gaat het eenvoudig niet. Als vrouw, als man, als persoon, onderhouden we een bepaald imago, een façade, een manier waarop we onszelf aan de wereld laten zien. We nemen aan dat de mensen dit plaatje goed zullen lezen – net zoals wij zelf in één oogopslag al meteen een beeld hebben van de mensen me wie we te maken

978 90 71495 07 6


69

hebben. Natuurlijk kunnen we ons vergissen, en stellen we dit beeld ook bij, maar gewoonlijk weten we al bij de eerste indruk wat voor vlees we in de kuip hebben. We zijn gewoon expert in het creëren en lezen van plaatjes. Daarom is aura's leren lezen helemaal niet zo moeilijk. De zelfkennis die nodig is objectief te blijven, om eigen plaatjes te herkennen en te verwijderen, is in de opleiding het meeste werk. Taal en plaatjes Woorden roepen beelden op; beelden vragen om een onderschrift. Een foto in de krant zonder verklarende tekst is raadselachtig; ook een droom vraagt erom geïnterpreteerd en geplaatst te worden. Vermakelijk natuurlijk, als het onderschrift bij de foto in de krant de volgende dag op een pijnlijke vergissing blijkt te berusten. Dit was niet die gemene misdadiger, maar de dappere rechercheur die hem inrekende. We moeten het begrip 'plaatje' behoorlijk oprekken om ook woorden en bijvoorbeeld symbolische handelingen ermee te kunnen aanduiden. Een plaatje is een omvattend beeld van de werkelijkheid zoals wij die beleven. Aan plaatjes zitten altijd verhalen vast, en emoties en logische, redelijke opvattingen. Meestal merken we onze plaatjes pas op als we ermee worden geconfronteerd. Als we erop letten kunnen we hiervan dagelijks voorbeelden vinden. We worden pijnlijk bewust van het feit dat deze collega er hele andere opvattingen op na houdt dan we hadden aangenomen. We halen opgelucht adem als een plaatje niet blijkt te kloppen en we wél vriendelijk en behulpzaam worden bejegend. De beleefde toon van de ambtenaar stelt gerust. Het bord 'verboden toegang' kan zowel imponeren als agressie oproepen. De kleefkracht van plaatjes Dergelijke 'plaatjes' kennen we allemaal. We weten wel dat we projecteren en in theorie zijn we bereid om beelden bij te stellen, mensen het voordeel van de twijfel te gunnen, tolerant te zijn. Dat dit maar ten dele en soms helemaal niet lukt, is toe te schrijven aan de verknoping van plaatjes met emoties. Plaatjes zijn nu eenmaal emotioneel geladen denkbeelden. De vlag van een land, de geur van vers brood, het geruis van regen, een warme glimlach roepen intense herinneringen op, waarbij alle zintuigen betrokken zijn. In een witte jurk zien we een bruid, in een ernstige blik lezen we afkeuring, een spelend kind kan ons zowel vertederen als jaloers maken. Bij iemand die op een bepaalde manier praat of kijkt en daardoor op een Ouder of Leraar lijkt, gaan we ons als puber gedragen. Vriendelijkheid en gastvrijheid kunnen we als zwakte uitleggen, zuinigheid als gierigheid, vrolijkheid als dom, slimheid als gemeen. Kortom, de mogelijkheden voor miscommunicatie zijn grenzeloos. Die worden nog verergerd door de astrale kleefkracht van plaatjes en de

978 90 71495 07 6


70

telepathische werking ervan. We geloven niet in onze beelden, nee, we weten het zeker! Als iemand jou een sul vindt kun je doen wat je wilt, maar dat etiket krijg je er niet meer vanaf. Om er zelf niet in te gaan geloven, moet je sterk in je schoenen staan. Een kind dat gepest wordt op school doet het daardoor in een nieuwe, neutrale omgeving opeens stukken beter. Positieve plaatjes plakken op een zwarte ondergrond Als we stilstaan bij ons vermogen om krachtige beelden te vormen, komen we erachter dat plaatjes behoorlijk bepalend zijn voor de manier waarop we in de wereld staan en hoe we tegen onze medemensen aankijken. Want, de problemen die we tegenkomen in het leven worden in belangrijke mate veroorzaakt door beelden van eigen fabricaat, aangevuld met de collectieve beelden die we ons eigen maken vanuit krant of tv. Plaatjes herkennen en loslaten is bij persoonlijke ontwikkeling een vereiste. Perfectionisme is daarbij uit den boze. We krijgen echt niet alle plaatjes uit de wereld. Belangrijk is om de kleefkracht van plaatjes te voelen, vooral die over onszelf. 'Kan ik niet, mag ik niet, niks voor mij' enzovoort, zijn in de vroege jeugd ontstaan en lastig los te weken. Zelfs als we er parmantig een ander plaatje overheen plakken, schijnt de oorspronkelijke afbeelding er op een gegeven moment gewoon doorheen. Deze truc wordt toegepast in trainingen waarin je in één of twee weekenden een nieuw zelfbeeld krijgt aangemeten. Een plaatje dat in de loop van tientallen jaren is ontstaan en gevoed, kan pas met veel geduld en toewijding en met wortel en tak worden uitgeroeid. Waarom zijn plaatjes zo verschrikkelijk hardnekkig? De kracht van het denken wordt vaak onderschat Uit ons verleden komen oubollige spreekwoorden, die niettemin nog steeds krachtige waarheden samenvatten: 'wie goed doet goed ontmoet'; en 'pluk de dag'. In allerlei arena's, de politiek bijvoorbeeld, of de reclame komen we eveneens oubollige slagzinnen tegen als 'samen sterk' e,n 'voor een betere wereld' of 'kip, het meest veelzijdige stukje vlees'. We worden omringd door bedrijfslogo's, companykleuren, motto's, leuzen en al dan niet gezongen bedrijfsslogans, zoals Google's 'Do No Evil' en 'KPN sluit je aan'. Kennelijk zijn we als mens ontzettend gevoelig voor simpele waarheden, gescandeerde leuzen, met overtuiging en kracht uitgesproken waarheden. Naarmate deze plaatjes steviger worden neergezet gaan meer mensen er zonder meer in geloven, het worden waarheden waaraan niet meer getornd kan worden. Hetzelfde gebeurt met de opvattingen over onszelf. Wanneer je een bijnaam hebt, of in je familiekring bekend staat als ongeluksvogel, brekebeen, zeurpiet of positief als de regelaar en reddende engel dan is dit als het ware met onuitwisbare inkt op je voorhoofd geschreven. Wie ooit als kind werd nagejouwd: 'hu!, hu!' … vergeet dat nooit meer.

978 90 71495 07 6


71

De neurose van Jung was een plaatje Zowel de kracht van plaatjes als het ontstaan ervan wordt geïllustreerd door het volgende verhaal. De psychiater Carl Gustav Jung (1875-1961) vertelde over een opmerkelijke gebeurtenis uit zijn jeugd, waardoor hij als 12-jarige scholier naar eigen zeggen ontdekte wat een neurose is. Op het gymnasium ging het niet zachtzinnig toe, op een keer kreeg hij zo'n hardhandige duw, dat hij op de grond viel en het bewustzijn verloor. Hij herinnert zich dat hij op dat ogenblik dacht: 'Nu hoef ik niet meer naar school!' Vanaf dat moment verloor hij elke keer het bewustzijn als hij naar school moest of huiswerk moest maken. Daarom bleef hij zes maanden thuis. Op een keer hoorde hij zijn vader tegen iemand zeggen dat hij bang was voor zijn toekomst, omdat hij misschien wel aan vallende ziekte leed. Op dat moment besefte de jonge Carl, wiens ouders het niet breed hadden, dat hij een kans liet liggen als hij zijn weerstand niet zou overwinnen. Hij zette zich aan het bureau van zijn vader en haalde de boeken over Latijnse grammatica tevoorschijn. Tot driemaal toe verloor hij het bewustzijn, 'maar geleidelijk overwon ik deze drang en viel ik niet meer flauw. Hierdoor heb ik geleerd wat een neurose is.' Zijn angst had zich zodanig gehecht aan het beeld dat hij had van 'school' dat alleen al het woord 'school' hem volkomen verlamde. Merk op dat aan de vorming van dit plaatje een besluit ten grondslag ligt om de gemene duw als smoes te gebruiken om niet naar school te hoeven. Dit is natuurlijk je reinste magie! Carl had een bezwerende toverformule gesproken. Projectie: plaatjes plakken en vicieuze cirkels De kracht van plaatjes zit 'm niet alleen in de herhaling, de kracht zit in de cirkelredenering die het beeld in stand houdt. De waarheid wordt niet zomaar gesteld, hij wordt ook steeds weer bewezen! Iemand die een tijdlang in een onvriendelijke omgeving verkeert creëert na een tijdje het beeld dat mensen vijandig zijn en kwaadwillig reageren. Vanuit dit plaatje, dit etiket, verwacht hij vijandigheid. Als iemand wat narrig is of niet toeschietelijk, voelt hij in zichzelf bijna een soort triomf: 'Aha, zie je wel!' Deze 'vijandigheid' (iemand is het niet met hem eens of wil iets anders dan hij wil) komt levensgroot tussen hem en zijn omgeving in te staan. Hij ziet van andere mensen alleen nog maar vijandigheid. De ander zal daarop hoogstwaarschijnlijk vijandig gaan reageren, en daarmee het gelijk bewijzen. Er is een vicieuze cirkel gecreëerd, waarin het negatieve beeld voortdurend wordt bevestigd. Deze cirkelredenering berust op een plaatje, en kan dus met allerlei andere soorten plaatjes worden herhaald. Herlees het bovenstaande en vul voor 'vijandig' bijvoorbeeld 'seksistisch', 'onverschillig' of 'vriendschappelijk' in – met als bijbehorende respons bijvoorbeeld:

978 90 71495 07 6


72

iemand die complimentjes maakt; iemand die het druk heeft met iets anders; iemand die open en hartelijk is … en je krijgt steeds een totaal andere beleving van de wereld te zien. Elk van deze plaatjes kan een heel wereldbeeld vertegenwoordigen. Het is een machtswoord geworden, dat wil zeggen: een affirmatie; een krachtige uitspraak met een bezwerend karakter. Hoezeer taal ons denken beheerst en dus ook de plaatjes die we in ons meedragen, wordt duidelijk als we gaan kijken naar de bronnen van taal: heilige boeken, psalmen, gebeden. Woorden als vurige tongen In Genesis, het scheppingsverhaal, spreekt God machtswoorden met onmiddellijk resultaat. Hij schept de hemel en de aarde door zich uit te spreken en het aldus geschapene te benoemen, een naam te geven. In de taal van de Bijbel: 'En er zij licht! En er was licht.' In alle religies, maar zeker ook in natuurgodsdiensten als hekserij en sjamanisme en natuurlijk ook in de politiek vinden we de sterke overtuiging dat woorden magische kracht hebben. En, op bepaalde momenten in ons leven, merken we dat wij zelf ook zulke machtswoorden kunnen spreken. Als 'het hoge woord' eruit komt bijvoorbeeld, of als het gaat om een uiteindelijke beslissing en we een 'onherroepelijk ja' of 'nee' laten horen, en zeker als we het 'verlossende woord' spreken. Als we ons Woord geven, is dat nooit zomaar. Het plechtige gevoel dat naar voren komt als het er echt op aan komt, als het ultieme woord gesproken wordt, is gebaseerd op de kracht van ons geloof en het vertrouwen in onze capaciteit om ons gegeven woord waar te maken. Zulke woorden zijn verbonden met onze wil, met de overlevingskracht in de derde chakra. Dit is belangrijk als we het straks over helende woorden gaan hebben: de affirmaties die ons helpen negativiteit op te sporen en het geloof in onszelf terug te vinden. Een uitstapje langs het ontstaan van de Nederlandse taal, de invloed van Heilige Boeken op onze manier van denken en de intense twisten rond het Ware Geloof bij het ontstaan van Nederland als afzonderlijke Staat, geven inzicht in de macht en kracht van het woord. Heilige boeken en profetische woorden Het evangelie ('goede boodschap') van Johannes begint met: 'In den beginne het Woord en het Woord was bij God en het Woord was God. Alle dingen zijn door het Woord geworden.' (Joh.1:1,3). Meestal wordt dit in kerkelijke kringen opgevat als bewijs dat de woorden die in de Bijbel gesproken worden van God zelf afkomstig zijn en dat de Bijbel de enige, eeuwige en onveranderlijke Waarheid bevat. Fundamentele moslims zeggen trouwens hetzelfde van de Koran.

978 90 71495 07 6


73

Elke godsdienst kent zo'n heilig boek waarin de uiteindelijke waarheid wordt gevonden. Wonderlijk is het, hoe de strijd over de letterlijke of de poëtische interpretatie van teksten tot allerlei scheuringen en tot moord en doodslag leidt. Wat zegt dat over onze manier van denken? Het is duidelijk dat van het Woord een grote kracht uitgaat, en zeker als het op schrift staat. Bij gebeden, en helemaal als er gezongen wordt, zoals bij de psalmen, is het effect nog groter. Bovendien helpt de ouderdom en de poëzie van de taal mee om de boodschap over te brengen. Zo'n Boek krijgt een onaantastbare status; elk verheven woord kan bij de gelovige een rilling langs de ruggengraat veroorzaken. Dit effect vinden we zowel in de Bijbel, de Koran, de Torah, de Dhammapada, de Yoga Sutra's van Patanjali, de Popul Vuh enz. Opmerkelijk is de neiging om te denken dat er een grondtekst gevonden kan worden, en dat degene die de originele, oudste bronnen correct interpreteert, aan alle twijfel en alle onenigheid een einde zal maken. Het vinden van zo'n juiste, beslissende betekenis is een van de belangrijkste redenen geweest voor het vertalen van de Bijbel. De vertaling van de Bijbel uit het Grieks en Latijn gaf in de zeventiende eeuw bovendien een geweldige impuls aan de taal als bindmiddel voor de pas ontstane, zelfstandige Republiek. Het is interessant om dit proces na te gaan, vooral omdat we zien dat de oorspronkelijke tekst wemelde van de geleerde citaten en toelichtingen. Hoe kon daar later zoveel ruzie over ontstaan? De Statenbijbel en het ontstaan van de Nederlandse taal De 'Republiek van de Vereenighde Nederlanden' kreeg in 1637 een door de overheid bestelde en bekostigde Bijbelvertaling, 'Uyt de Oorspronckelijcke talen in onse Nederlandtsche tale getrouwelijck overgeset. Met nieuwe bijgevoegde Verklaringen op de duystere plaetsen, aenteeckeningen vande ghelijck-luydende Texten, ende nieuwe Registers over beyde de Testamenten.' Deze prachtige vertaling, waaraan sinds 1626 was gewerkt, markeert de geboorte van het Nederlands zoals wij dat nu kennen. De taal is fris, direct, open, een wonder van schoonheid, gelijk al bij de eerste zinnen: In den beginne schiep God den hemel en de aarde. De aarde nu was woest en ledig, en duisternis was op den afgrond; en de Geest Gods zweefde op de wateren. En God zeide: Daar zij licht! en daar werd licht. En God zag het licht, dat het goed was; en God maakte scheiding tussen het licht en tussen de duisternis. Na zestien eeuwen christendom kon je sindsdien in de kerk zitten en in je

978 90 71495 07 6


74

eigen taal het woord van God verstaan. Het moet een overweldigende indruk hebben gemaakt. De vertalers hebben tal van nieuwe woorden en uitdrukkingen gecreëerd om het Latijn, de taal van de elite, de taal ook van de gehate vijand, de katholieke Spanjaarden, om te zetten in de volkstaal. Hertalen is een beter woord – en de informatie op het titelblad laat zien dat er over de 'juiste tekst' flink is gesteggeld. In de kantlijn van de eerste Statenbijbel wemelt het dan ook van de 'aenteeckeningen' en 'verklaringen op duystere plaetsen'. Woorden zetten alles in vuur en vlam De Statenbijbel heeft binnen de kerk nog een andere functie gehad: die van splijtzwam. De benamingen van de verschillende kerken laat dit duidelijk zien. Protestant, hervormd, opnieuw geformeerd (gereformeerd), hersteld hervormd, voortgezet gereformeerd, vrijgemaakt, doopsgezind, vrijzinnig, charismatisch, samen op weg. De interpretatie van Bijbelteksten heeft geleid tot wel 150 verschillende kerkgenootschappen in Nederland. Na eeuwen van scheuringen kwam in 2004 weer een verzoening, een eenheid, tot stand in de PKN, de Protestantse Kerk Nederland, maar ook direct weer met een nieuwe afsplitsing van genootschappen die niet mee wilden doen: de 'Hersteld Hervormde Kerk' en de 'Voortgezette Gereformeerde Kerken in Nederland'. Van Beeldenstorm tot Rampjaar Het Boek kwam tot stand in een roerige tijd. De tachtigjarige oorlog met Spanje was geen sinecure, er waren zowel overwinningen als zware nederlagen. De oorlog begon met de Beeldenstorm in augustus 1566 en de daarop volgende strafexpeditie door de Spaanse veldheer Alva, waarbij zowel steden werden verwoest als heldhaftig verdedigd (Leidens Ontzet; de bevolking van Naarden, Zutphen en Haarlem uitgemoord, de Victorie, die bij Alkmaar begon). De opstand tegen de Spaanse overheersing had succes. Nu moesten nog de juiste woorden gevonden worden om de rebellie te rechtvaardigen. Daarom werd in 1581 het Plakkaat van Verlatinghe opgesteld (ook wel Acte van Afzwering genoemd), een uniek document, waarbij de Spaanse koning werd verlaten. Hij had vrijheden en rechten van het volk geschonden en met dit document verklaarde men hem vervallen van de troon; zijn troon werd verlaten verklaard. Let op: hij werd niet afgezet! Ook hierin komt een krachtig beeld naar voren. In opstand komen tegen een Koning, een door God gezalfde, was natuurlijk duivelswerk. Tot de opstelling van het Plakkaat werd dan ook het beeld in stand gehouden dat alleen zijn domme voetvolk bestreden werd, zoals in ons volkslied nog steeds te horen is: 'den Kohohoning van Hispaniën, heb ik altijd geëerd'. Intussen werd er inderdaad hard gevochten. De zilvervloot van Piet Hein dateert uit 1628; maar nog in 1629 werd Amersfoort door veldheer

978 90 71495 07 6


75

Montecuccoli ingenomen; hij werd daaruit pas met veel moeite weer verdreven. Pas in 1648 kwam er vrede, hoewel niet voor lang. Intussen was de jonge Republiek bezig de wereld te veroveren, met een ondernemingslust die geen grenzen kende en een zelfbewustzijn dat zoveel jaloezie en weerzin opwekte, dat zowat heel Europa (Frankrijk, onder leiding van 'de Zonnekoning' Lodewijk de veertiende, Pruisen, de bisschop van Münster) in 'het rampjaar' 1672 die verwaande, steenrijke Hollanders een lesje kwam leren en tegelijk de boel hier eens flink plunderen. Onder meer bij Bodegraven braken de Fransen door de Waterlinie en staken het stadje in brand. Rekkelijken en Preciezen In dezelfde tijd maakten rekkelijken en preciezen elkaar het leven zuur. Kern van de Bijbelinterpretatie van de preciezen of contra-remonstranten was, dat het leven van een mens voorbestemd is (predestinatie). Ieder mens wordt met een bepaald doel geboren en de mens heeft geen vrije wil om hiervan af te wijken. Dit gold met name voor de eeuwige zaligheid. Dit fatalistische geloof was vrij populair onder het gewone volk. De politieke tegenstander van de 'precieze' Prins Maurits van Oranje was Johan van Oldenbarnevelt, een vertegenwoordiger van de meer rekkelijke remonstranten. Na diens executie – politieke moord eigenlijk – wonnen de preciezen en werd de contra-remonstrantse stroming de officiële leer in de Gereformeerde Kerk in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Ziekmakende relatievelden Als je gevangen raakt in een dergelijk tot het uiterste gepolariseerd relatieveld (familie, vereniging, land) is het vrijwel onmogelijk om buitenstaander te blijven en geen partij te kiezen. Alles en iedereen wordt het conflict in gezogen. Zwart-witdenken overheerst, bemiddeling wordt niet op prijs gesteld. Dit is alleen maar verklaarbaar vanuit de broosheid van ons wereldbeeld en de kwetsbaarheid van ons bewustzijn. Onze wereld is broos omdat we die maar half begrijpen en is kwetsbaar omdat iemand met een overtuigend verhaal, met machtswoorden en een krachtige strijdkreet zomaar ons hele leven overhoop kan gooien. Woorden kunnen zowel verheffen als vernederen Vanuit deze redenatie is het wel begrijpelijk dat mensen houvast zoeken in een boek of een krachtige figuur die machtswoorden spreekt. Anderen willen zich juist de andere kant op bewegen en nergens bij betrokken worden. Hoe onzekerder de tijd, hoe dieper het fundamentalisme enerzijds en hoe groter de behoefte aan vrijblijvendheid anderzijds. Beiden klampen zich vast – de preciezen aan een woord, een interpretatie van een tekst; de rekkelijken aan een vaag begrip van vrijheid – waarvan we al zagen dat het daarbij eerder om een puberaal soort 'bevrijding van betutteling' gaat en de

978 90 71495 07 6


76

angst ergens op vastgepind te worden. We raken gefascineerd door woorden, dus spitsen zich onze oren, hangen we aan de lippen van degenen die ze spreken. We kijken naar het hoofd, niet naar de taille, het emotionele centrum dat woorden kracht bij zet en zelfs een dodelijke lading kan geven. Verstand en redelijkheid zijn niet zelden astrale sluiers voor woorden waar de giftigheid en de leugenachtigheid van afdruipt. Maar goed, plotseling blijkt een bepaalde zienswijze op de werkelijkheid mode. Het lijkt wel of iedereen gek geworden is. Nuance, nuchterheid, twijfel, een verstandige dialoog, een afwijkende mening worden dingen uit het verleden. Er staat dan nog een derde weg open: die van sceptische toeschouwer. Geloof, scepsis en cynisme Scepsis (van Oudgrieks: skeptomai, onderzoeken) is een gezonde, door realisme gevoede, praktische levensinstelling. Eerst zien, dan geloven. Je neemt afstand om goed te kijken. Maar wie hierin doorslaat gelooft algauw niets meer; hij wordt sarcastisch en tenslotte verbeten en verbitterd. Wat hij zegt klinkt redelijk, nuchter en rationeel maar even prikken brengt een smeulend vuur of kille woede aan de oppervlakte – nog iets verder zitten diepe twijfel en wanhoop. Wie neigt tot scepsis is een volgeling van Diogenes, die in een ton leefde en Alexander de Grote vroeg een stapje opzij te doen omdat hij in zijn zon stond. De valkuil van de scepsis is bitter, haatdragend cynisme. We zien dat bij mensen die al hun geloof in de wereld en de mensen zijn kwijtgeraakt. Verbittering is een reëel gevaar en moeilijker te genezen naarmate je ouder wordt. De meeste columnisten in dagbladen hebben hier last van. Het geloof dat we hadden als kind, de ongecompliceerde levenslust, de optimistische, vrolijke openheid naar het leven is erg kwetsbaar voor deze verbittering. Het zit misschien nog wel ergens, het voelt nog wel jeugdig, maar de neiging is om het als kinderachtig overboord te gooien. Wat niet helpt, is dat we als kind uit de droom werden geholpen door volwassenen die zelf de nodige teleurstellingen hadden ondervonden en dit als 'levenservaring' doorgaven aan hun kinderen. Meestal veel te vroeg, wordt de ernst van het leven centraal gesteld en nuchterheid als hoogste ideaal beleden. Levensondermijnend geloof Zonder idealen en dromen, bijvoorbeeld in de goedheid van de mens, liggen allerlei zielsziekten op de loer. Ze ondermijnen de vitale wil om te leven, die - zich richt op zichzelf: narcisme en egoïsme – blijven hangen in eigenliefde; - zich keert tegen zichzelf: masochisme en sadisme bevestigen de

978 90 71495 07 6


77

overtuiging dat het leven pijn is; - zich stelt boven anderen; blijft toeschouwer in scepsis en cynisme; de valkuil van vrijblijvendheid en ongeloof. De buitenstaander, de sceptische toeschouwer, wordt uiteindelijk een voyeur; - zich afwendt: apathie (a-pathos; gevoelloos); contactarmoede, anoniem willen blijven, privacy – maar blijft zitten met een reservoir aan machteloze woede; - een machtige, glorieuze daad stelt: terrorisme, geweld, zelfvernietiging. De juiste woorden vinden De bitterheid van het leven is een feit. Alle oude filosofen reikten oplossingen aan om hiermee om te gaan. Kern van elke filosofie is dat bitterheid kan worden omgezet in het zout van wijsheid. Daarom, zeiden ze, moeten we leren om met emoties om te gaan; door ze niet te koesteren, maar een plek te geven en te erkennen als krachtige vormgevers van het bestaan. We zijn pas gerust als we weten wat er aan de hand is. De dokter heeft het verlossende woord gesproken: de ziekte heeft een naam, nu kan de behandeling beginnen. Onzekerheid is erger dan een doodvonnis. Op de ziekte wordt een etiket geplakt, een plaatje, waarvan we weten dat het gemakkelijk een eigen leven kan gaan leiden. Wat betekent het om aan één of meer van deze zielsziekten te lijden? Wat merken we ervan? Bij een diagnose hoort een ziektebeeld. Zielsziekten: je pikt de energie op uit de omgeving Elk mens is bevattelijk voor deze zielsziekten. Op astraal niveau bestaan ze als ideeën, plaatjes, scènes in een film, melancholieke of bijtende woorden in een song. Ze zijn besmettelijk – te midden van een ontslaggolf is het moeilijk om niet apathisch te worden; wie zich systematisch onderdrukt en vernederd voelt krijgt zin om deze schande met één razende, allesvernietigende klap uit te wissen. Terrorisme komt nooit zomaar uit de lucht vallen. Intuïtie, het zesde zintuig, waarmee we telepathisch contact onderhouden met informatie uit de omgeving, krijgt zo hele sloten ziekmakende energie te verwerken. Alleen als we innerlijk sterk worden, kunnen we beïnvloeding weerstaan, zoals de invloed van twee zusjes van apathie: vervreemding en vervloeiing. Deze worden dikwijls als een kenmerk gezien van onze hele cultuur. Daardoor is het zo moeilijk om ze te herkennen en je ervoor af te schermen. Een vis in het water weet niet wat water is en heeft nooit dorst. Mode: gedrag overnemen en populariteit In wezen gaat het om een problematiek waar elk mens vooral in de puberteit mee te maken krijgt. Wij zijn sociale dieren; bekend zijn en herkend worden is daarom een menselijke basisbehoefte. In de puberteit maken we ons los van onze ouders en gaan we ons richten op

978 90 71495 07 6


78

een groep, die bepaalt wie erbij hoort en wie eruit ligt. Ons zesde zintuig voor wat en wie 'in' of 'uit' is wordt hier ontwikkeld. Dit spel om aandacht en populariteit grijpt diep in op onze ontwikkeling en kan voeding geven aan extreme uitingen: onverschilligheid en bestudeerd, ongeëmotioneerd gedrag is cool. Anderzijds is er het diepe verlangen ergens bij te horen, de kracht van de 'peergroep', het stadion, het popconcert, de zaterdagavondkoorts. Toekijken, vervreemding en apathie Vervreemding zien we in de westerse cultuur overal waar mensen zich terugtrekken in een privéwereld. Zelfs de naaste buren, de mensen in de straat en de wijk, worden vreemden. Contacten verschralen. Anonimiteit en privacy vervangen sociale controle, waardoor het gevoel van onveiligheid wordt vergroot. Vooral in de grote stad kan het kringetje waarin je beweegt heel klein worden. Contacten met mensen van vlees en bloed worden schaars, maar op het anonieme internet zijn onze diepste geheimen en hartsverlangens te vinden. Ook via tv en film zijn we intiem met een groot aantal mensen van wie we alle eigenaardigheden kennen. Er wordt een familiesfeer gecreëerd waarin de kijker zich opgenomen voelt. Een astrale wereld, waarin bekende mensen zowat huisgenoten zijn – maar jou kent niemand. Deze voyeuristische belangstelling voor het privéleven van bekende personen is een weerspiegeling van de contactarmoede in onze cultuur. We noemden voyeurisme een gevolg van cynisme, het harteloze ongeloof. Symbool hiervoor is het onpersoonlijke oog van de camera. Dit is als een gaatje in een schutting, een spleet in een gordijn. Als we voyeren, stiekem kijken, weten we dat we kunnen worden betrapt. Het oog van de camera beschermt ons daartegen, maar maakt het leven ook meteen vlak en minder spannend. Daarom zoeken we in films en op tv steeds absurder voyeuristisch vermaak. De camera komt altijd veel dichterbij dan je in persoonlijk contact zou durven. Komisch, hoe teleurgesteld een interviewer kan reageren als iemand voor het oog van de camera – de pupil van miljoenen kijkers – niet intiem wil zijn en zich niet blootgeeft. Wie geen act heeft met 'passie' of tranen stelt teleur. Toekijken, niet echt meedoen, een anonieme omstander zijn, is een kenmerk van vervreemding. Toekijken is een cultuurziekte die tot diep in de ziel gevoelloos maakt. Want, onze scepsis richt zich ook op onszelf; we voelen ons niet alleen vervreemd van de wereld, maar ook van ons eigen diepste wezen. Aangezien in Nederland de consumptie aan geestverruimende, stimulerende en verdovende middelen – 'recreatiedrugs', alcohol – gigantische vormen heeft aangenomen, terwijl per jaar ook nog eens vijf miljoen recepten voor antidepressiva worden uitgeschreven, kennen nogal wat mensen ook het laatste stadium van dit proces: leegheid, apathie, depressie.

978 90 71495 07 6


79

Healing Natuurlijk is dit een sterk aangezet beeld, maar niet onherkenbaar. Voor sommigen is dit een realiteit voor een bepaalde periode, anderen herkennen de wilskracht die het kost om niet toe te geven en overeind te blijven of je hieruit te vechten. Een tijdlang geen krant en geen tv is een goed begin. Waar vinden we ons jeugdig elan weer terug en hoe kunnen we van deze zielsziekten genezen? We hebben veel bemoediging nodig en liefst een inspirerende omgeving om weer in onszelf en het leven te gaan geloven en een proces te beginnen van heling, van genezing. Daarover gaat het volgende hoofdstuk.

978 90 71495 07 6


80

6 Affirmaties: inspiratie en bemoediging Autosuggestie en hypnose Uit het voorgaande hoofdstuk blijkt dat het niet een kwestie is van 'even een positief plaatje neerzetten' om een gedeukt zelfbeeld te veranderen. De ervaringen die we in de loop van ons leven hebben opgedaan lieten een diepe indruk achter. Soms hebben we wel twintig, dertig of meer jaren aan het infuus gelegen van autosuggestieve boodschappen van zelfhaat, irritatie en agressieve en destructieve gedachten. Onze opvattingen zijn erdoor gevormd, zowel die aan de oppervlakte als de veel diepere over het leven zelf; bijvoorbeeld of we wel de moeite waard zijn, of het leven een gevecht is dat gewonnen kan worden, of echte vriendschap en ware liefde mogelijk is, of zelfverwerkelijking zin heeft en een praktisch nastreefbaar doel is. Deze negatieve en positieve plaatjes zijn, zoals we gezien hebben, verknoopt met emoties en diep verankerd in onze psyche, in onze ziel. We zagen verder dat plaatjes vicieuze cirkels zijn; de waarheid die in de plaatjes is vervat bewijst zich steeds weer opnieuw. In deze herhaling zit een belangrijk facet van plaatjes: ze zijn suggestief, net als een reclameslogan die steeds wordt herhaald. Plaatjes zijn altijd een vorm van autosuggestie; we brengen onszelf als het ware onder hypnose. De wetten van Coué De Fransman Emile Coué (1857–1926) formuleerde een aantal wetten die de werking van (auto)suggestie en hypnose verduidelijken. 1. De wet van de geconcentreerde aandacht. Alles wat we onszelf in volledige concentratie voorstellen zal ons onbewuste trachten uit te voeren. Met andere woorden: als onze psyche een bepaalde idee accepteert, begint het vanzelf te werken. Het onbewuste reageert op beelden en symbolen. Onze verbeeldingskracht is hier effectiever dan onze logica. Dit maakt ook de enorme greep duidelijk die oude indrukken op ons hebben. 2. De wet van de overheersende uitwerking. Een sterkere voorstelling heft altijd een zwakkere op. 3. De wet van de averechtse uitwerking. Als je iets wilt, zal het tegenovergestelde het resultaat zijn. Dit lijkt een vreemde stelling, maar als we begrijpen dat het onbewuste sterk op gevoelens, beelden en symbolen reageert, wordt veel duidelijk. 'Ik wil me niet rot voelen' geeft aan dat we als het ware gebiologeerd zijn door 'rot

978 90 71495 07 6


81

voelen'. We willen erva naf, het zit ons niet lekker. Maar het beeld 'rot voelen' houden we met deze gedachte wel vast. De logica van 'niet' bestaat voor het onbewuste niet. Nog een voorbeeld. Als we niet tegen een paaltje willen fietsen, kunnen we onze aandacht daar zo op gericht houden, dat we er. . . . regelrecht tegenaan rijden! Om dit te voorkomen moeten we ons niet op het paaltje richten maar op de vrije ruimte ernaast. Als we in onszelf of in ons leven iets willen veranderen is het dus zaak een levendige voorstelling te maken van hoe die nieuwe situatie eruit zal zien – en ongeloof weg te ademen. Coué zegt: 'Autosuggestie is een instrument, waarover we vanaf onze geboorte beschikken, en dat we onbewust ons hele leven gebruiken, zoals een baby zijn rammelaar. Het is echter een gevaarlijk instrument, het kan verwonden en zelfs doden als het onvoorzichtig of onbewust wordt gebruikt. Het kan daarentegen ook je leven redden, als je weet hoe het bewust te gebruiken'. Affirmaties – de kracht van de geest Affirmatie betekent: bevestiging, van Latijn 'affirmare', vastmaken. Een affirmatie is een bevestigende uitspraak, bijvoorbeeld: ik ben goed zoals ik ben. We zetten daarmee een stevig plaatje neer. Een soort toverspreuk in de goede zin des woords; een machtswoord met een bezwerend karakter. Wat wordt er bezworen? Een uitspraak als 'ik ben goed zoals ik ben' zal door iemand die bescheiden is of redelijk zelfkritisch toch niet zonder meer hardop gezegd kunnen worden zonder een innerlijke reactie te krijgen. Mogelijk komt meteen een broer of zus naar voren of een collega die smalend kijkt en dingen zegt als: 'jij zeker' of 'nou, ik weet nog wel een paar dingen waar je aan zou kunnen werken'. De uitspraak 'ik ben goed zoals ik ben' is dus maar ten dele waar, zeg vijftig procent. We kunnen ons richten op deze vijftig procent en een tijdlang de spreuk herhalen – ook de negatieve boodschap is er op deze manier ingestampt. De bedoeling is dat de score geleidelijk omhooggaat – naar vijfenzeventig of tachtig procent bijvoorbeeld. Dat is al een vrij aardig resultaat. Niet alleen hebben we ons zelfbeeld opgekrikt, we hebben ook nog eens duidelijkheid gekregen over een massa negatieve boodschappen uit het verleden, die daardoor minder greep op ons krijgen. Geen bekering Door op deze manier te werk te gaan is de kans minder groot dat werken met affirmaties op een bekering gaat lijken. 'Ik ben goed zoals ik ben' is een eenvoudige waarheid, waar we 'ja' tegen kunnen zeggen. Wanneer dit 'ja' meteen naar de honderd procent neigt, wordt de affirmatie meer als een bezweringsformule om je goed te voelen. We zijn in een illusie gestapt.

978 90 71495 07 6


82

Soms zijn de reacties behoorlijk heftig. Als we vaak te horen gekregen hebben dat we een nietsnut zijn als we ons best niet doen (en daardoor een workaholic zijn geworden die niet meer kan ontspannen zonder zich schuldig te voelen) maken we dat beeld niet zo gauw onschadelijk. We kunnen het nieuwe plaatje er wel overheen plakken, maar de oude boodschap zit zo vast als een huis. De verdrongen pijn, het gevoel van nietswaardigheid en schaamte dat bij de beschuldiging hoort van een nietsnut te zijn, komt aan de oppervlakte en speelt ons parten. Vóór we helemaal in de boodschap gaan geloven 'ik ben goed zoals ik ben' moeten we eerst deze oude gevoelens onder ogen zien, verwerken en een plek geven. De neiging om geweld te gebruiken Op dit punt aangekomen is het belangrijk om zowel ferm te zijn als vol geduld en mededogen. Want, als iets niet meteen lukt, worden we al snel ongeduldig. Zoals we in de volgende hoofdstukken zullen zien, raken we op zo'n moment ook letterlijk buiten onszelf. Daar zijn allerlei redenen voor: we willen af van de pijn, we hadden ons een onmiddellijk, glorieus resultaat voorgesteld, en iemand heeft ons zo ver gekregen dat we een stom, lullig zinnetje hardop uitspreken en er gebeurt niks. Nou ja, wat er wel gebeurt is dat we geweldig kwaad worden; we voelen ons voor gek staan! Maar resultaat? Ho maar! Frustraties verwerken Dit is het moment om teleurgesteld te stoppen, of om met geweld alsnog resultaat te willen boeken. Als een soort shocktherapie worden de positieve plaatjes erin geramd. Van het onderliggende pijnpunt, de boosheid en het verdriet willen we niets weten. Het is dit moment van ultieme frustratie, waarvoor in de psychiatrie de shocktherapie is uitgevonden. Als de therapeut helemaal wanhopig wordt omdat niets helpt, dan bevestigt hij elektroden aan iemands hoofd en jaagt er een hoog voltage doorheen. Toen de economieën van Polen en de Sovjet-Unie na de val van de muur in chaos dreigden te belanden, werd vanuit dezelfde frustratie shocktherapie op de economie toegepast. De bevolking werd overgeleverd aan de vrije markt, prijzen en controlemechanismen werden losgelaten met dramatische gevolgen. Uit het rebirthing informatieboekje 'Rebirthing – verbonden ademen' dat ik in 1979 schreef: Het bewust maken van beperkende 'persoonlijke wetten', kromme ideeën, mag-niets en kan-niets, taboes, vooroordelen, is de grote waarde van de affirmatietechniek. Positieve beweringen over jezelf (alleen deze worden in de wandeling affirmaties genoemd) haken scherp in op negatieve

978 90 71495 07 6


83

conditioneringen, zodat die zichtbaar kunnen worden. Dit gaat verder dan simplistisch positief denken. Affirmaties brengen een innerlijk gesprek op gang met de angstige, negatieve of boze stemmetjes in onszelf waaronder zoveel levensangst verborgen zit. Een voorbeeld: de gedachte 'ik hoef niet bang te zijn' bevestigt de mogelijkheid van angst en is dus een slechte affirmatie. Beter is 'het is hier veilig' of 'ik voel me op mijn gemak'. Vervolgens kun je de weerstand waarnemen die deze gedachten in je oproepen. Door vol en vrij te ademen terwijl je deze affirmaties voor de geest houdt kun je oude angst en onzekerheid wegademen en het kind in jezelf geruststellen. Op die manier ga je in de affirmatie geloven en zal die zich in je leven gaan verwerkelijken. Over ademen is meer te lezen in hoofdstuk 6. Werken met affirmaties Affirmaties zijn van grote waarde om weerstanden zichtbaar te maken en geleidelijk op te ruimen. De techniek is eenvoudig, goedkoop en altijd en overal beschikbaar. De meeste mensen moeten wat gêne overwinnen om ermee te beginnen. Wie dit leest, is eigenlijk al begonnen. Alleen al de gedachte aan hardop positieve dingen zeggen over jezelf, ze opschrijven (of zelfs zingen!) roept weerstand op. Hiermee kun je nu meteen aan de slag. Het is handig om een speciaal schriftje aan te leggen. Sommige affirmaties lenen zich ervoor om gele memopapiertjes van te maken voor in de agenda, of op een groter vel te schrijven en een tijdje op het prikbord of aan de muur te hangen. 1. Zoek een affirmatie die je het meest aanspreekt of die voor jouw gevoel het meest toepasselijk is op je huidige situatie. Laat aan de rechterzijde van het papier wat ruimte om reacties te noteren. 2. Schrijf de affirmatie op, haal diep adem en laat hem tot je doordringen. Beluister de reactie die in jezelf naar boven komt. Schrijf die op in de kolom naast de affirmatie. Merk wat deze tegenreactie doet met je adem. Ga net zo lang door tot je voelt dat de affirmatie waar voor je is en de tegenreactie geen effect meer op je heeft. 3. Schrijf de affirmatie daarna opnieuw, maar nu in de tweede persoon. Bijvoorbeeld: 'Jij, Margriet, mag je helemaal vrij ontspannen'. Haal weer diep adem en let op de tegenreactie – en schrijf die op. Ga weer net zo lang door tot de affirmatie alleen maar een hartgrondig 'ja' in jezelf oproept. 4. Doe dit ook in de derde persoon, alsof er óver je gesproken wordt. Herhaling is belangrijk. Ook de negatieve inbreng (kun je niet, wie denk je dat je bent) werd vaak herhaald; soms letterlijk, soms las je de boodschap in de ogen van anderen.

978 90 71495 07 6


84

5. Schrijf affirmaties steeds in de tegenwoordige tijd. Gebruik je eigen naam, je kindernaam of (koos)naampje. Neem er dagelijks tien tot twintig minuten de tijd voor. Schrijven is een krachtige autosuggestieve methode omdat de meeste zintuigen erbij betrokken zijn. Werken met affirmaties heeft voor sommige mensen desondanks veel weg van strafregels schrijven. Er kan alleen al om die reden weerstand opkomen om er zelfs maar mee te beginnen. Het vraagt om inzet en de intentie om die koe eens bij de horens te vatten. Als je het erg tenenkrullend blijft vinden om positieve dingen over jezelf te zeggen of op te schrijven (Ik, Sonja, hou van mezelf) is dat al meteen iets om onder ogen te zien. Het kan helpen om de boodschap wat minder direct te maken: 'Ik, Sonja, ben aardig voor mezelf', of misschien wel: 'Ik, Sonja ben bereid om wat aardiger voor mezelf te zijn.' Voorbeelden van affirmaties Ik, …. (je eigen naam invullen) kan volledig en vrij bewegen. Ik, …. krijg hulp en medewerking van mensen. Ik, …. ben veilig. De mensen in mijn omgeving hebben het goed met me voor. Ik, …. ervaar nu liefde en verbondenheid. Ik, …. ben veilig als ik me helemaal laat gaan. Ik, …. ben vitaal, vol leven, warmte en plezier. Eerbetoon aan mijn oom Jan en tante Tilly Mijn oom en tante hadden boven de kapstok op de overloop een groot bord hangen van blinkend gepoetst geel koper, met daarop in gedreven krulletters de regels: Slechts daar kan liefde wonen Slechts daar is 't leven zoet Waar men blij en ongedwongen Alles voor elkander doet Een prachtige affirmatie, natuurlijk. Ik was er als kind door gefascineerd; las hem bij elk bezoek hardop; later kon ik het bord niet meer zien zonder spot, ik vond de spreuk te burgerlijk. Ik weet hoe mijn oom en tante hun best hebben gedaan om deze spreuk waar te maken. Het is ze nog aardig gelukt ook. Ze hebben meer gevochten met hun eigen schaduwzijde dan met elkaar. In deze affirmatie zit de kwelgeest van de perfectie, de duivel van het schuldgevoel, de tiran van nooit genoeg. Zo'n opdracht tot blijdschap roept immers ook demonen op. Want, wat doe je als het maandag is en je zin hebt om eens lekker tegen je collega te zeuren en te zeiken over van alles? Wat

978 90 71495 07 6


85

doe je met haat in je hart? Pas als ook het ongenoegen een plek krijgt, gaat deze affirmatie voor je werken. Geen gek begin dus, deze spreuk, als je een beter mens wilt worden. Daarom, na zoveel jaren, hiervoor mijn dank. Worden ziektes veroorzaakt door negatieve gedachten? Het geloof hierin is wijdverbreid. Wetenschappelijk valt er weinig te bewijzen omdat de aanloop tot een ernstige ziekte of orgaanfalen zo complex is. Drink je,omdat je depressief bent, of ben je depressief omdat je drinkt? Karakter, constitutie en omgevingsfactoren hebben allemaal invloed. Toch zegt onze intuïtie dat vretende emoties logischerwijze gevolgen moeten hebben, ze tasten de vitaliteit, de weerstand en veerkracht aan. Toch zien we dat iemand die zichzelf jarenlang de put in praat en kampioen is in astrale vermijdingstactieken gezond blijft; terwijl iemand die zowel fysiek als geestelijk alles volgens de boekjes probeert te doen de ene kwaal na de andere krijgt. Er is geen peil op te trekken. Elisabeth Hay, een van de pioniers op het gebied van positief denken, bracht allerlei boekjes uit, met enge ziektes in de ene kolom en de bijbehorende affirmatie ernaast. Ze had daarmee groot succes. De markt voor dergelijke zelfhulpboeken is nog steeds groot. Het bezwaar tegen zulk simplisme is wel duidelijk. In plaats van zelfonderzoek en het verwerken van oud zeer, worden roze poëziealbumplaatjes geplakt over een zwartgallige onderlaag. Zelfs normale menselijke emoties als bezorgdheid, twijfel en scepsis worden weggepoetst; het leven moet één groot positief feest zijn. Problemen worden niet aangepakt maar krampachtig ontkend. Een uiterst betrouwbare manier om een nog grotere hekel aan onszelf te krijgen. En om, als het niet lichamelijk is, dan toch geestelijk ziek te worden: teleurgesteld, verbeten glimlachend, toverformules prevelend. Simplisme Een dergelijke manier van omgaan met affirmaties bezorgde deze techniek een slechte naam. Natuurlijk is er behoefte aan een simpele, directe methode om kwaadsappigheid uit ons systeem te werken en zijn we veel te ongeduldig om de meer grondige, betrouwbare maar langere weg te volgen. Het is daarom van groot belang om te erkennen dat we met simplisme in een polariteit verstrikt raken: onze positieve kant raakt in gevecht met onze negativiteit. Maar goed, voor wie snelle oplossingen zoekt is een tijdje poëzieplaatjes plakken niet zo erg. Je knapt er tijdelijk van op, ook in de sport zet positief denken aan tot machtige prestaties. Wanneer zo iemand erachter komt dat dit niet helpt om oud zeer definitief op te ruimen, kan hij alsnog overgaan op het echte werk: toenadering zoeken tot de schaduw; al die zwarte plaatjes en negatieve opvattingen over onszelf en anderen onder ogen zien en transformeren.

978 90 71495 07 6


86

Geloof in onszelf en in het proces is daarbij onontbeerlijk. Anders werkt het niet! Autosuggestie en placebo's Voorbeelden: wie voor hoofdpijn zonder het te weten geen aspirine krijgt maar een pil zonder werkzame stoffen, zal in veel gevallen de hoofdpijn voelen verdwijnen alsof hij aspirine had geslikt. Maar, als een vriendin bij het slikken van de pil beweert dat dit middel allerlei nare bijwerkingen heeft, treedt niet het placebo maar het nocebo-effect in werking: grote kans dat de hoofdpijnpatiënt misselijk wordt en precies de nare bijwerkingen voelt opkomen die werden beschreven. (Placebo is 'plezieren'; nocebo is 'schaden'.) Iedereen kent de invloed die negatieve of positieve verhalen hebben. Het eten smaakt beter als het met zwier wordt opgediend, en gegeten in gezelschap van vrolijke mensen. Paniek in België, toen op een school heel veel mensen plotseling ziek werden van het drinken van Coca-Cola uit een automaat, na een gerucht dat er iets mee aan de hand zou zijn. Nadat een vrouw in Texas parfum op spoot waarvan haar collega misselijk werd, belandden 150 mensen met klachten over benauwdheid in het ziekenhuis om zich te laten onderzoeken. Zelfgenezend vermogen Dit suggestieve verwachtingseffect kan dus zowel positief als negatief uitwerken. Daarom is het belangrijk om hier verstandig mee om te gaan. Dat kan alleen als de kracht van de geest, zowel ten goede als ten kwade, wordt erkend. In onze tijd, waarin alleen 'feiten tellen' en 'dé' waarheid gewoon gezegd moet kunnen worden, waarin artsen geen geneesheren meer zijn en onzinnig bijgeloof wordt uitgebannen, is een ongezond geloof ontstaan in medische techniek. Onderzoek is erop gericht om het placebo-effect uit te schakelen, niet om het gericht te gebruiken, want dat is 'niet eerlijk'. Je krijgt immers een nepbehandeling! Anderzijds kan het immuunsysteem, het zelfgenezend vermogen, door negatieve prognoses ernstig verzwakken. Als iemand met autoriteit in een kritieke situatie een 'waarheidsgetrouwe' diagnose stelt, zal dat negatieve verwachtingen wekken. Bij onzekere, angstige mensen kan dit effect nog groter zijn; met mogelijk een vroegtijdige dood tot gevolg. De ingebeelde zieke kan wel degelijk aan de inbeelding bezwijken, zoals het volgende verhaal bewijst. De ingebeelde zieke De beroemde Franse toneelschrijver Molière speelde zelf de hoofdrol in zijn laatste komedie De Ingebeelde Zieke – Le Malade Imaginaire. De rol was hem op het lijf geschreven. Net als zijn personage Argan was ook hij een zwartkijker die overal onheil in zag. Daarom nam niemand hem serieus toen

978 90 71495 07 6


87

hij klaagde over zijn gezondheid. Maar tijdens de vierde voorstelling werd Molière plotseling onwel op het toneel. Hij werd naar huis gebracht en vroeg om een stuk kaas, het enige wat hij nog kon eten. Het mocht echter niet baten, Molière stierf nog diezelfde avond in 1673, aan een blijkbaar niet-ingebeelde ziekte. Ziekte en tegenslag is een proces Duidelijk is dat niet alleen gezondheid, maar ook hoe we omgaan met het dragen van pijn en ongemak aan de orde is. Is ziekte alleen een mechanisch defect aan het systeem dat met chemische of technische middelen moet worden opgelost? De somatische, de lichamelijke kant van ziekte krijgt alle aandacht, de psychische kant blijft onbelicht en mede daardoor een groot raadsel. Een antroposofische arts die veel tijd besteedt aan het vaststellen van de constitutie van zijn patiënt, zijn levensstijl en zijn weerstandsvermogen en homeopathische middelen voorschrijft om de balans te herstellen wordt smalend weggezet als een kwakzalver. Hij behoort inderdaad tot een andere, alternatieve wereld, waarin anders wordt gedacht en gekeken. Ziekte is geen ongeluk, maar een proces. We worden niet zomaar ziek en door zelfonderzoek komen we erachter wat de ziekte ons te vertellen heeft. Zowel onze pijn als onze vreugde kan een inspiratiebron zijn. Kracht verzamelen, vitaliteit opladen, moed inspreken Sombere uitspraken zijn er zat, zoals deze van Sigmund Freud: 'Het leven is zoals bekend niet gemakkelijk, en er zijn vele wegen naar de centrale begraafplaats.' Hij heeft wel een beetje gelijk: als mens hebben we zowel ontnuchtering nodig als inspiratie. Daarvoor is het noodzakelijk de bronnen van negativiteit op te sporen en schoon te maken, maar net zo goed om inspiratiebronnen te zuiveren en met beleid te gebruiken. Belangrijke vitale bronnen zijn: 1. Nastreefbare doelen: meer vanuit mijn hart leven, mezelf minder laten bepalen door conflicten in mijn leven, me inzetten voor de mensen om mij heen, samen met anderen iets betekenen voor de gemeenschap. 2. Inspirerende mensen: de vroegere gewoonte om de daden van grote mannen en vrouwen als rolmodel te gebruiken is in Nederland (waar hoge bomen veel wind vangen en waar alles wat boven NAP uitsteekt gevaar loopt te worden weggemaaid door kritiek) vrijwel verdwenen. Daarom is het nodig er zelf voor te gaan zorgen. We kunnen op onze laptop een lijstje aanleggen, compleet met fotoboek en belangrijke wetenswaardigheden of uitspraken. Naast grote namen als Nelson Mandela, Wislawa Szymborska, Shakespeare, Michiel de Ruyter en wie weet Michael Jackson en Socrates of dichteressen als Sappho en Vasalis,

978 90 71495 07 6


88

is een speurtocht in de directe omgeving vaak ook vruchtbaar. Met welke familieleden heb je een band? Welke tante, oma of oom vertegenwoordigt karaktertrekken die bewonderenswaardig zijn? 3. Een boek, spreuk, motto of gedicht; een muziekstuk of songtekst die ontroert, die een diepere waarheid bevat die ons raakt in ons hart. Motto's, lijf- en wapenspreuken We hebben het gehad over de invloed van taal, van gevleugelde woorden, van leuzen en slogans en bezwerende toverformules. Affirmaties vallen in dezelfde categorie. Het is ontzettend inspirerend om een tijdje met een devies, een lijf- of wapenspreuk te werken. Zo'n persoonlijk motto is een intieme oproep om het gekozen pad te blijven volgen en niet ontmoedigd ('gedispereerd') te raken. Een bekend voorbeeld is de leus 'ende dispereert niet' (toegeschreven aan Jan Pieterszoon Coen, de stichter van Batavia, het huidige Jakarta). Een motto is een beweegreden (van Italiaans: movere, bewegen); een korte krachtige tekst die de bedoeling van iets weergeeft. Zo'n motto wordt een devies of wapenspreuk als hij wordt opgenomen op het wapenschild van een adellijk geslacht. Vroeger was zo'n wapenspreuk ook de strijdkreet (ghecri) van een stam of volk. Nederland heeft als devies 'Je maintiendrai' (ik zal handhaven), de tekst onder het bekende wapenschild met de twee klimmende leeuwen die hun tong uitsteken. Dit wapenschild en de spreuk vinden we op de mouw van elke Nederlandse militair. Wie dit uniform draagt wordt hierdoor gesterkt. Ooit was dit het heraldische motto van Willem van Oranje, de 'Vader Des Vaderlands'. Bekende voorbeelden van motto's zijn: 

Eendracht maakt macht – de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden  E pluribus unum (uit velen één) - Verenigde Staten  Liberté, Egalité, Fraternité (Vrijheid, Gelijkheid, Broederschap) – Frankrijk  Luctor et emergo (Ik worstel en kom boven) – Zeeland  Heldhaftig - Vastberaden - Barmhartig – aan de drie kruisjes in het wapenschild van de stad Amsterdam werd dit devies toegevoegd, als hulde aan het verzet van Amsterdammers tijdens de Tweede Wereldoorlog.  Sterker door strijd -– dit devies werd na de verwoesting van de stad Rotterdam toegevoegd aan het wapenschild. Een paar antieke voorbeelden van spreekwoorden en gezegdes om uit de kringloopwinkel te halen, op te poetsen en weer in gebruik te nemen: 'een goed begin geeft moed en zin' of 'waar een wil is, is een weg'.

978 90 71495 07 6


89

Woord en daad Bij de kracht van het woord voegt zich het machtige gebaar. In het volgende hoofdstuk wordt duidelijk hoe negatieve programmatie als een bedrading door ons hele energiesysteem zit en hoe we die kunnen ontmantelen.

978 90 71495 07 6


90

7 Buiten jezelf: zweven en steigeren Het paard Pegasus steigert de hemel in Fantasie kan een hoge vlucht nemen. De beelden die daarvoor in de oudheid werden gebruikt hebben inderdaad allemaal met vliegen te maken. We kennen het verhaal van de jonge Icarus die naar het licht wou vliegen, maar in zee stortte toen de zon de was smolt die zijn vleugels bij elkaar hield, en dat van de zoon van de zonnegod Helios, die zijn gezicht verbrandde toen hij de zonnewagen van zijn vader probeerde te besturen. Overmoed en hoogmoed komen ten val, is de boodschap. De mythe van het gevleugelde paard Pegasus heeft een andere strekking: de bevrijding van de dichterlijke inspiratie die gevangenzit in woede en wraakzucht. Dit prachtige witte paard symboliseert de vrije geest die opstijgt naar de hemel. Hij sprong tevoorschijn uit de bloedende nek van de monsterlijke reuzin Medusa, op het moment dat de held Perseus haar hoofd afhakte. De mythologische held Perseus zou haar verschrikkelijke kop met de verstenende blik en kronkelende slangen in plaats van haren, voortaan als wapen gebruiken tegen zijn vijanden. Een beeltenis van haar prijkte op de borst van Alexander de Grote, de veroveraar van Perzië, zoals te zien is op een beroemde muurschildering. De afbeelding van de afschrikwekkende kop was gedreven in het goud van zijn harnas. En op de berg Helicon, waar de Muzen dansen en dichters hun inspiratie halen, is de Paardenbron, de heilige bron gevormd door de hoefslag van Pegasus, toen hij ten hemel steeg. In elke atlas van de hemel kun je hem sindsdien opzoeken; zijn sterrenbeeld staat vlak boven dat van de Vissen. Als dus de Vissen, het meest poëtische van alle tekens, boven de horizon rijst, komt ook het sterrenbeeld van de mythische verbeelding mee omhoog. Zo steigert het paard Pegasus elke dag weer de hemel in, zoals we zelf op een heldere nacht kunnen waarnemen. Vliegen: in en buiten je lichaam Een van de meest interessante astrale fenomenen is dat we kunnen vliegen! We steigeren dan wel niet de hemel in, maar elk mens heeft de capaciteit om in hoger sferen te vertoeven. Waaraan kunnen we dat merken? Iedereen kent van die dagen dat je nog half in slaap lijkt. We zijn er niet echt bij, we hangen half uit ons lijf. Het is nodig om onszelf terug te halen, door concentratie, soms met koffie. Wegdromen, verveling, veel gapen, je aandacht er moeilijk bij kunnen houden zijn signalen dat we bezig zijn om te vertrekken. Als we dan werkelijk in slaap vallen, worden we soms met

978 90 71495 07 6


91

een schok weer wakker: de schok waarmee we landen in ons lichaam. Op zo'n moment kunnen we merken dat we even buiten ons lijf waren. De meeste mensen hebben ooit in hun leven vliegdromen gehad, zo'n droom waarin je merkt dat je wegzweeft, of zelfs dat je, terwijl je droomt, weet dat je over een landschap vliegt. Soms met bed en al; soms word je je opeens bewust van de diepte en word je je badend in het zweet wakker vanwege de angst te vallen. Terwijl we dit soort dromen hebben, ligt ons fysieke lichaam gewoon in bed. Ons bewustzijn is meegegaan met het astrale lichaam, dat ook wel 'droomlichaam' of 'etherisch dubbel' wordt genoemd. Dit droomlichaam zit middels een 'zilveren koord' of 'droomkoord' aan het fysieke lichaam vast. Als we wakker worden, komen we via dit koord weer terug in ons lichaam, soms met een lichte schok. Buiten jezelf raken De plek waar het droomkoord aan ons lichaam vastzit is belangrijk: vlak bij onze navel, daar waar we met de navelstreng ooit aan onze moeder hebben vastgezeten. Dit is precies ook de plek in ons lichaam die altijd ingezet wordt als we tot actie overgaan. Als we een doel willen bereiken bijvoorbeeld, of als we boos worden. Op zo'n moment gebeurt er wat in ons lichaam, maar ook ons astrale lichaam wordt actief. Stel dat we uit onze slof schieten en boos worden. Boosheid ervaren we als een golf energie; we voelen ons uitgedaagd of aangevallen, dus wordt een stoot hormonen losgelaten. We voelen hoe ons hele lichaam daardoor in beweging komt. Felle ogen, armgebaren, ijsberen ... Zelfs als we gewend zijn om onszelf te beheersen is het lastig om stil te blijven zitten. Naast deze furieuze fysieke reactie kunnen we ook 'op astraal' gaan, buiten ons lichaam dus. We kennen dit als 'buiten onszelf raken van woede'. Onze woede kent opeens geen grenzen meer, we komen in een fantastisch astraal verhaal terecht, waarin alle herinneringen liggen opgeslagen aan beledigingen die ons zijn aangedaan, de emoties die dat opriep, de pijn, de eenzaamheid, de onrechtvaardigheid … Het kost moeite om weer tot onszelf te komen en in te zien dat onze reactie niet klopt met de actuele situatie. Door buiten onszelf te raken hebben we oude verhalen geactiveerd, herinneringen opgehaald. We zijn 'in een plaatje gestapt'. Maar, niet alleen die van onszelf. Via de derde chakra maken we ook contact met 'universele woede' – alle mogelijke boosheid en onrecht die 'op astraal' te vinden is. Astrale beïnvloeding: in een boze omgeving word je boos Buiten jezelf raken is extra vervelend omdat we hierdoor kwetsbaar worden voor astrale beïnvloeding. We zagen in hoofdstuk 3 en 4 al hoe elke chakra zowel is aangesloten op het fysieke lichaam als op het astrale lichaam. Het astrale lichaam is thuis in de astrale wereld, en haakt daar gemakkelijk in bij alles wat er voorhanden is aan informatie. Onze eigen verhalen mengen zich

978 90 71495 07 6


92

met die van een boze collega, maar in de grenzeloze astrale realiteit dienen zich ook anderen aan, met of zonder lichaam, uit vorige levens of verbonden met de plaats waar we ons bevinden; de mogelijkheden zijn legio. We verliezen zo al snel de controle over een conflict, zeker als we een fascinatie hebben met woede en verontwaardiging. We hebben een deur opengezet, die niet zo makkelijk meer dicht wil. Dit wordt verergerd als hier ook nog eens een astrale sluier overheen gaat: door net te doen of er niets aan de hand is of anderen de schuld te geven. Fysieke en Astrale boosheid Voor sommige mensen is fysiek boos worden en dat duidelijk te laten merken om allerlei redenen niet gewenst. Angst voor straf, angst om belachelijk gevonden te worden, angst om agressie op te roepen kunnen de redenen zijn. Dus beleven ze hun boosheid of angst vrijwel helemaal 'op astraal', in hun fantasie. Nu wordt het gevaar om primair te reageren vanuit het verleden, vanuit oude plaatjes en negatieve, pijnlijke ervaringen natuurlijk nog groter. Alle boosheid in de wereld vindt in ons een opening om zich te manifesteren. We kennen het maar al te goed, dat we soms niet meer weten wat we doen of dat we onszelf voorbij schieten. We gaan over grenzen, zeggen en doen dingen waar we spijt van hebben. Voor we het weten neemt de astrale fantasie het over en komen we in een vicieuze cirkel terecht. Een vicieuze cirkel (van Latijn: vitium, kwaadaardig), waarin we via een herhaling van zetten precies meemaken wat we proberen te vermijden. De astrale herinneringen waar we mee in aanraking komen zijn deels van onszelf, deels uit onze omgeving – in elk geval staan ze niet in het nu en zijn ze gewoonlijk buiten proportie met wat er op het moment zelf aan de hand is. Het oversprongmoment herkennen De derde chakra, nabij de taille, zit precies tussen onze beleving van de onder- en bovenwereld in. Eronder zijn we instinctief op zoek naar veiligheid; net erboven zit ons hart. De plek zelf hebben we al getypeerd als een zelfzuchtig Beest, een lastig Kind, het punt van Trots, het vermaledijde Ego waar we voorzichtig mee om moeten springen. 'Uit je trots stappen en in je hart komen' lijkt niet zo moeilijk en de afstand is, afhankelijk van je postuur, niet meer dan een centimeter of twintig. Toch komt er heel wat bij kijken. Allereerst is het belangrijk om te beseffen dat niet alleen boosheid maar ook angst bij het reguleren van de derde chakra een grote rol speelt. Het gaat immers om een instinctieve reactie: vechten of vluchten. De momenten dat we in woede ontsteken zijn oversprongmomenten – we schieten van 'normale', genuanceerde boosheid opeens op astraal. We kunnen gemakkelijk merken wanneer we buiten onszelf raken en onszelf terugroepen. Een van de eerste maatregelen die we verder moeten nemen is het aantal

978 90 71495 07 6


93

ontsporingen verminderen. Dat begint met een veilige, harmonieuze omgeving te creëren waarin minder ontvlambare brandstof rondslingert. Minder dingen om bang voor te zijn, en een proces aangaan om angst te deprogrammeren, met affirmaties gaat dat goed. Ook het loslaten van latente boosheid en kritiek, die zich uit in mopperen en kankeren, maakt ruimte voor meer hart. Brandhaarden: de gewoonte van mopperen en klagen Mopperen is veilig. Je creëert er afstand mee en mensen houden rekening met je. Toch is de prijs hoog: zonder dat we er erg in hebben zitten we voortdurend in een giftige astrale wolk van ongenoegen, die niet eens van onszelf hoeft te zijn. Het kan een familiegewoonte zijn, oma's en tantes en nurkse opa's die ook zo deden en jou nu opzadelen met een zure erfenis waarop je onbewust langs telepathische weg bent aangesloten. En welk humeur heeft het dagblad dat dagelijks op de deurmat valt? Iemand die mooi, humoristisch kan klagen krijgt nog wel de lachers op de hand, maar over het algemeen is kommer en kwel bedoeld om medelijden op te wekken. Aan mopperen zit dikwijls een ondertoon van zelfbeklag; verwant hieraan is schuld en schuldgevoel. Met niet al te veel moeite is deze grauwe astrale deken te vervangen door fleurigheid en optimisme. We hoeven met onze aandacht maar één verdieping hoger te gaan. Maar, om echt een transformatie tot stand te brengen zullen we eerste gericht met onze maag en onze adem aan de slag moeten. Gebarenruimte: een dansende vijfster Door de snit van kleding ontstaat een profiel waarbij boven en onderlichaam één geheel lijken te vormen. Een romp met vijf uitsteeksels. Toch horen de heupen en billen duidelijk bij de benen, zoals borstkas en armen samenkomen in één vloeiende beweging. Bijgaande tekening laat dit zien. Voor de beleving van 'in een lichaam zijn' maakt dit heel veel uit. Dit silhouet is beweeglijk, flexibel, dansend, de schouders en heupen doen mee in elke beweging. We vullen onze ruimte met soepele, elegante, gebaren, zoals dansers dat doen. Straks maken we kennis met deze Beweger, onze innerlijke Danser, Stapper, Klimmer, die hiermee helemaal in zijn element is. Doorstroming is essentieel Natuurlijk is dit een ideaalbeeld; normaal zijn schouders stijf en zitten heupen op slot. Twintig procent van de bevolking heeft lage rugpijn. Toch

978 90 71495 07 6


94

weten we, vanuit de acupunctuur, maar ook vanuit onze eigen herinnering, dat doorstroming essentieel is. Elke beweging die we maken wil totaal zijn – elke stap, elke draai met ons hoofd zet van grof tot uiterst subtiel alles in actie: bewustzijnslagen, aura, botten, spierlagen, energiekanalen. De energie van de derde chakra voelen we door ons hele lichaam; vooral als we een inspanning leveren of boos worden. De energie gaat ritmisch mee op de adem, naar buiten, vervolgens terug naar binnen. Het is een pulserende, stuwende kracht; een uitwaaierende beweging vanaf de zonnevlecht naar buiten, naar handen, voeten en hoofd en vervolgens weer terug naar het krachtcentrum. Als we deze stroom stagneren of blokkeren door beheersing, knijpen we vitale energie af die zich alleen nog kan uiten in de astrale werkelijkheid. De stijve schouders en stramme heupen zijn een bewijs voor de kracht die nodig is om de Danser te onderdrukken. Maag en middenrif: de motor achter elke handeling De tekening wil duidelijk maken hoezeer de derde chakra de motor is achter elke handeling. Niet alleen onze motoriek, onze bewegingen, worden hiervandaan gestuurd, hier bevinden zich ook maag en middenrif. Onze maag kent sterke verterende zuren; om de vijf dagen hebben we daarom een nieuwe maagwand nodig. Vlakbij vinden we het middenrif, de grootste en sterkste spier in het lichaam, die de ademhaling aandrijft en waarmee de adrenalineklieren verbonden zijn. We kunnen deze krachten tegen onszelf gebruiken door onszelf op te vreten en een maagzweer te krijgen; we kunnen ook gevoelens verstikken door onze adem in te houden. Dit heet zelfbeheersing. Ook hier zien we een dubbelrol: we hebben zowel te maken met impulsen uit de reële, fysieke wereld van het hier en nu, als met de astrale wereld van herinneringen en fantasieën. Voedsel kan zwaar op de maag liggen, net zoals emoties dat kunnen doen. Het plaatje dat 'jezelf laten gaan' gevaarlijk is of ongewenst, blokkeert de doorstroming. Hoe dan ook, als we de derde chakra beheersen, leggen we zowel onze maag als onze ademhaling aan banden. De angst om beheersing te verliezen en belachelijk gevonden te worden of schade aan te richten ('dan weet ik niet meer wat ik doe') is belemmerend om vol en vrij te ademen en voldoening te vinden in eigen kracht en vitaliteit. Overeten en dik worden Plaatjes van lekker eten en smullende mensen zetten de maagsappen in werking. We krijgen zin in 'íets', zelfs als we eigenlijk geen honger hebben. Daar komt bij dat we in een cultuur van overvloed het contact met onze maag hebben verloren. Ook hier lopen fysieke en emotionele processen door elkaar. Zelfs met een gevulde maag voelen we een tekort. Als we bijvoorbeeld tekort worden gedaan in een relatie, met collega's, vriendinnen, met onze baas, is er een gevoel van leegte in de derde chakra.

978 90 71495 07 6


95

Leegte en trek hebben is niet hetzelfde, maar het effect is identiek – we krijgen zin om de leegte op te vullen. Een vol gevoel geeft een gevoel van voldoening – terwijl we tegelijkertijd met ons verstand wel weten dat het niet kan kloppen. De emotionele leegte blijft. We voelen ons onvoldaan. Voldoening moeten we weer leren Belangrijk is om iets met dat gevoel van leegte te doen. Achter 'onvervuld zijn' doemen altijd emoties op, die behoorlijk heftig kunnen zijn. We voelen ons zielig en verlaten, we vervelen ons of worden depri of boos, en voor we het beseffen staan we weer voor de koelkast om onszelf te troosten met eten of drank. Eigenlijk worden we op zo'n moment weer klein; eigenlijk hebben we eerder een knuffel nodig dan een tussendoortje. Het is heel simpel, in het begin moeilijk, maar al na een paar dagen ontzettend effectief om steeds beter naar onze maag te gaan luisteren. Steeds even voelen; heb ik veel of weinig trek? Kan ik genieten van trek hebben? Straks lekker eten? Leegte kan als verveling voelen. Loop ik nou naar de koelkast omdat ik me verveel, me onvervuld voel? Stop ik me vol om me te gronden? Kan ik op zulke snaaimomenten gewoon een glas water drinken? Krijg ik een gevoel van voldoening als ik eet? Voel ik wanneer ik genoeg heb en kan ik dan stoppen? Leegte ervaren als ruimte Door deze simpele training komt de dansende vijfster centraal te staan. We kunnen leegte ervaren als ruimte, als lekkere trek om iets te ondernemen, de vrijheid om te kiezen, de onafhankelijkheid om te zijn wie je bent, de kracht voelen van bewegingsvrijheid. De derde chakra wordt gevoed door beweging – losse schouders, een kwieke motoriek, beweeglijkheid. En vooral: plezier! Healing en verteren van ongenoegen De kracht in dit gebied kunnen we positief gebruiken door ongenoegen gewoon te verteren, te verbranden. Als iets wat gezegd is 'zwaar op de maag ligt' kunnen we maagsap inzetten of de bittere pil letterlijk uitkotsen. Met ingeslikte boosheid idem. Daarna drinken we helder water om maag en derde chakra te reinigen. Voor healing, helen, bestaan diverse technieken. We kunnen helende hartenergie in onze maag opnemen en door ons hele energiesysteem verspreiden. Vervolgens kunnen we zien of vergeving mogelijk is, of dat gewoon een punt zetten achter het voorval genoeg is. Zoals we verderop zien is het ook mogelijk om de pijn los te laten met behulp van de adem. Voldoening fysiek en astraal Jezelf voldaan voelen is zowel op fysiek als astraal niveau belangrijk. We strijken glimlachend over onze buik na een heerlijk maal; eenzelfde

978 90 71495 07 6


96

tevreden grijns verschijnt op ons gezicht als we een compliment krijgen en met respect worden behandeld. Ego en eergevoel gaan samen. Zelfvertrouwen is sterk verbonden met zelfrespect en gevoel van eigen kunnen. Dat is vooral een fysiek gebeuren, onze ogen glanzen, we zijn vitaal, levenslustig, actief. Onze motoriek, onze bewegingen, zijn ruim en vrij, onze lichaamstaal en vooral onze armgebaren zijn spontaan en soepel en niet overdreven. De expressie in ons gezicht is daarmee in overeenstemming. Hiermee correspondeert een volledige ademhaling. Hyper- en subventilatie In spannende situaties houden we onze adem in. Pas als we tot actie overgaan verdiept zich de adem, die elke lichaamsbeweging volgt. Het is normaal om enigszins of voluit te hijgen bij inspanning, zoals traplopen, maar ook als een situatie spannend is. Als we niet tot actie overgaan, is het nodig om de ingehouden adem weer vrij te geven; we ontspannen in een diepe zucht. Het gevaar is voorbij. Wanneer de opgebouwde spanning niet ontladen wordt, blijven we de adem inhouden. De schrik en de angst houden we op die manier natuurlijk wel vast. Met het aldus onder spanning gezette ademapparaat kunnen we niet meer vol en vrij ademen. We gaan onderademen; subventileren. Mensen die veel zelfbeheersing hebben aangeleerd hebben zo'n gecontroleerde ademhaling. Subventilatie is een gewoonte geworden. Ons lichaam reageert op deze toestand alsof er voortdurend gevaar dreigt. Er is een vicieuze cirkel ontstaan: adem inhouden is spanning; de spanning zorgt ervoor dat we de adem inhouden. Bovendien zorgen gevoelens van benauwdheid ervoor dat we ook onze omgeving als benauwd ervaren. We voelen ons ingeperkt en zitten niet lekker in ons vel. Een reden om buiten ons lijf te gaan, 'op astraal'. Astrale fantasieën en herinneringen over spannende situaties versterken de vicieuze cirkel. Het leven is gevaarlijk, er is weinig ruimte om jezelf te zijn, we zijn voortdurend op onze hoede. We hebben kalmeringsmiddelen nodig: alcohol en zo meer. Het ademtekort ontlaadt zich regelmatig in een aanval van overademen: hyperventilatie. Alsof je lichaam er opeens op eigen houtje vandoor gaat. Een zeer angstige ervaring, want je verliest plotseling de controle. Hyperventilatieverschijnselen en adembevrijding Fysiologisch is ademen de opname van zuurstof en de afgifte van koolzuurgas (CO²). Als er te veel koolzuurgas wordt uitgeademd, verandert de zuurgraad van het lichaam (alkalose) wat krampen (tetanie) en prikkelingen doet ontstaan. Wanneer iemand intensief, krampachtig en snel ademt, kan dit leiden tot verschijnselen van onder andere benauwdheid, duizelingen en opgewondenheid – wat uiteraard gepaard gaat met grote angst. Door in een plastic zakje te ademen wordt de koolzuur weer

978 90 71495 07 6


97

ingeademd, zodat de verschijnselen verdwijnen. Artsen schrijven vaak bij hyperventilatie psychotherapie voor. Onbewuste subventilatie Veel mensen lijden onbewust aan subventilatie. Overspronggedrag zorgt ervoor dat spannende situaties worden vermeden. Een hyperventilatieaanval komt dan ook volledig onverwacht en voelt als levensbedreigend. In wezen is het verschijnsel te beschouwen als een spontane poging van het lichaam om weer volop te ademen en emoties los te laten. De angst die dit oproept en de neiging dit te controleren veroorzaken krampachtig ademen (vooral uitademen, afhouden!) en daardoor de bovengenoemde verschijnselen. Onder deskundige begeleiding kan de adem worden bevrijd en de gewoonte van jezelf inhouden en subventileren worden losgelaten. Stilzitten en opletten In de rationele wereld van de pratende hoofden waar iedereen uit beleefdheid zijn adem inhoudt, is er voor beweeglijke mensen weinig ruimte. Interessant natuurlijk, dat we juist de beweeglijkste creaturen die we kennen urenlang opsluiten in leslokalen waarin ze vooral moeten leren om stil te zitten en op te letten. Naar buiten staren is taboe, dus zie je ze met grote, maar niet aanwezige ogen kijken naar het zwarte bord, of je ziet ze via hun neus verdwijnen in het geurige haar van het meisje voor zich. Toch doen ze vreselijk hun best om erbij te blijven, daarin aangespoord door de leerkracht die op zijn beurt erg zijn best doet om onderhoudend te zijn. In de pauze komen ze tot leven; als compensatie voor de inspanning om op te letten vindt een ontlading plaats; elk gaat helemaal op in astrale, sociale energie. Meditatie brengt ons in contact met de Beweger, de Danser, de Schavuit die maar niet stil kan zitten. Zou ADHD het gevolg kunnen zijn van een bedwongen pirouette, het ongecontroleerde antwoord van een Danseres die zich niet laat kluisteren?

978 90 71495 07 6


98

8 Doelgerichtheid en astrale energie De Beweger, een mysterieuze figuur Eigenlijk zit geen mens echt lang stil. We hebben een Beweger in ons, die maakt dat we gaan verzitten, plotseling behoefte krijgen om in onze neus te peuteren of op ons hoofd te krabben. Filmopnames van slapende mensen laten zien hoe we ook 's nachts niet stilliggen maar voortdurend woelen. De onwillekeurige bewegingen die we voortdurend maken of geneigd zijn te maken zijn allemaal uitingen van de mysterieuze figuur die ik maar 'de Beweger' ben gaan noemen. Een moeilijk te doorgronden, vrolijke en spontane figuur die onverwacht roet in het keurige eten kan gooien. Oefening 'de Beweger': Een kennismaking met het geheime leven van de Beweger is niet moeilijk. Gewoon even niet bewegen. Verroer je niet. Na een kort of iets langer tijdje stilzitten komt hij als vanzelf tevoorschijn. Merk hoe moeilijk het is om hem te betrappen. Soms heb je al een beweging gemaakt voor je het beseft. Onwillekeurige handelingen De Beweger heeft natuurlijk alles te maken met overspronggedrag. Heel komiek is dat we totaal kunnen vergeten waar we mee bezig waren, vooral als we te gretig zijn om hem te betrappen. Stilzitten, wachten tot de Beweger tevoorschijn komt – en merken, dat we in gedachten opeens heel ergens anders zijn. Soms worden we pas weer bewust in de keuken: de Beweger is gewoon opgestaan om koffie te gaan halen. Maar, soms heeft de Beweger de neiging om zich opeens gedeisd te houden als er op hem wordt gelet. Hij kan zich stilhouden, als het moet. Pas als we een vertrouwensband met hem opbouwen krijgen we contact. Alle begrip komt uit de gebarenruimte Onze motoriek heeft mysterieuze kanten. Er zijn bewegingen die we met grote precisie en aandacht kunnen maken – er zijn ook bewegingen die onwillekeurig zijn en zich geheel aan de bewuste wil onttrekken. Er zijn

978 90 71495 07 6


99

mechanische bewegingen – traplopen, tandenpoetsen, zwemmen, zagen, blind tienvingerig typen; en er zijn spontane, impulsieve bewegingen, vanuit schrik bijvoorbeeld. Sommige bewegingen kunnen we opeens niet meer spontaan maken als er op ons wordt gelet. Andere onverhoedse confrontaties met de Beweger zijn: lopen op een roltrap die stilstaat, het zinkende gevoel in je maag in een luchtzak of schielijk stoppende lift, of, ernstiger, het gevoel dat je doodgaat bij bewegingsziektes als wagenziekte en zeeziekte. We zijn even buiten onszelf; hetzelfde gevoel dat we hebben als we 'onszelf voorbij hollen'. Dat is letterlijk zo; het contact met ons droomlichaam wordt even verbroken. Misselijkheid is altijd een signaal dat de beide lichamen niet op elkaar klikken. De Beweger houdt van spelletjes, zoals klimrek, schommel, draaimolen en wip; toevallig staan deze ook model voor alle volwassen loopbaanspelen: de sociale ladder, schommelingen in je carrière, draaideurbanen en op de wip zitten in afwachting van ontslag. Bewegen, handelen, bevatten De Beweger is vanaf onze eerste uren op aarde getraind. We hebben leren lopen, eten, schrijven – eerst onbeholpen, later met precisie en met een eigen stijl. Dat leren ging met vallen en opstaan; veel hebben we eigen gemaakt door nabootsing. Alle 'hand'elingen zijn automatismen die we ooit zo hebben aangeleerd. Ook ons 'bevattings'vermogen berust op beweging: we 'begrijpen' het. Van 'inkijken' komt 'inzicht', en 'zo moet je het zien'; van luisteren en 'horen' komt 'zo hoort het'; de gedragsregels die we kunnen opdreunen. Ze zijn allemaal ontstaan in de lichamelijke gebarenruimte en van daaruit naar de mentale bewustzijnslaag gebracht. Nu kunnen we ons zonder in beweging te komen voorstellen hoe de achterkant van iets of iemand eruitziet. Ingeslepen bewegingen in het bewegingskanaal Als we hierin nog wat willen veranderen kost dat veel moeite. Een danspasje opnieuw, maar net even anders instuderen, de volgorde van bepaalde handelingen wijzigen, in een auto rijden met het stuur aan de 'verkeerde' kant – we staan er niet zo bij stil, maar ons hele leven hangt van automatische handelingen aan elkaar. Als je mis grijpt sta je raar te kijken. De Beweger maakt deel uit van een bewustzijnslaag die we het bewegingskanaal noemen; een communicatiekanaal waarin we gebaren maken, handelingen verrichten, lichaamstaal gebruiken. Waarschijnlijk omdat we in onze cultuur zo vaak in ons hoofd zitten, staat de Beweger in

978 90 71495 07 6


100

ons ver van ons af. Schaamte en gêne over ons lichaam speelt hierin een rol. Als we kopje onder gaan in het bewegingskanaal komt dat door keurende, afkeurende of steelse blikken. Aandacht voor ons lichaam, hoe we zitten of staan en wat we eigenlijk uitdrukken met onze houding doet ons gemakkelijk bevriezen, zelfs als we ons stoer presenteren. Daarom trekken veel mensen zich terug in een klein gebied: dat wat ik 'het bewuste kwadrant' ben gaan noemen. Het kwadrant van bewustzijn Bewustzijn is precies aan te wijzen en te kwantificeren: we zijn voor een kwart bewust en dit besef kan worden gelokaliseerd in ons gezicht en borstgebied. In de tekening is aangegeven hoe de bewuste fysieke aanwezigheid zich meestal beperkt tot kwadrant A. Hier staat contact met anderen centraal. Samen met de ander creëren we een sociale ruimte (aan een tafeltje of staand), op circa 1 meter afstand. De ogen en oren zijn hier dominant: kijken, luisteren, praten. Ook de voorkant van ons hart is op anderen gericht. Vaak zie je gebeuren dat twee mensen zowat in elkaar kruipen. De drie andere kwadranten raken hierdoor eenvoudigweg op de achtergrond. Jezelf verliezen in contact wordt dan heel gewoon. Want, we missen het bewustzijn dat de andere kwadranten kunnen leveren, zoals: B: het verleden, datgene wat achter je ligt, de stevigheid en eigenheid van de ruggengraat, die ondersteunt en waarop je terug kunt vallen. Dit is op subtiel niveau ook kenbaar in de 'vorige levensaura' die hier is aangehecht. C: emoties, drijfveren, vechten of vluchten, bewustzijn van grenzen in contact. Emoties blijven letterlijk onder de oppervlakte. D: draagkracht, de veerkracht en het besef van eigen ruimte en mogelijkheden. Gronding, contact met de aarde, bij jezelf kunnen zijn en blijven. Het opgeven van eigen ruimte maakt dat de Beweger klem komt te zitten in een beperkte gebarenruimte en gemakkelijk buiten het lichaam komt te hangen. Fixatie op een klein gebied – we kijken elkaar voortdurend in de

978 90 71495 07 6


101

ogen – beperkt bovendien het telepathische contact met het geheel van wezen, ziel, ego, persoonlijkheid, vorige levens en wat niet al. Proprioceptie: lijflijker worden De neiging om onszelf en de wereld te beleven vanuit kwadrant A heeft ingrijpende consequenties. De beleving vanuit de andere kwadranten wordt naar de achtergrond gedrongen. We raken ver uit balans. Daardoor zijn we minder zeker van onszelf, minder gegrond en uit contact met de fysieke beleving van identiteit, van eigenheid. We raken gefixeerd op het gezicht. Zo kunnen allerlei astrale ideeën over jezelf en de ander een eigen leven gaan leiden. Dergelijke plaatjes worden bevorderd door aangeleerd sociaal gedrag, zoals etiquette, waardoor de wat meer eigengereide en rauwe energie van B, C en D buiten het bewustzijn wordt gehouden. Daar vormen ze echter hete bronnen van astrale droomenergie, die onbewust een rol gaan spelen in elke ontmoeting. Bovendien laten we een groot deel van onze kwaliteiten ongebruikt. Een ander woord voor proprioceptie is zelfwaarneming of ook wel lichaamsbewustzijn. Als we onszelf niet uitsluitend willen beleven vanuit het hoofd, als we meer vanuit onze buik en vanuit ons hart willen functioneren, is proprioceptietraining een eerste stap. Gewoon met onze hele fysiek bewust aanwezig zijn en blijven, lekker in ons vel te zitten en vol en vrij te ademen is het doel. Zelfs als we 'boven op elkaar zitten', is het mogelijk om niet in het contact te verdwijnen. Daarvoor is contact met onze Beweger, die het hele lijf met al deze functies kent en gebruikt, essentieel om ons midden weer te vinden en gecenterd te blijven. Programmatie: overtuigingen die ons leven beïnvloeden De automatismen waarmee ons leven volzit zijn dragers van astrale energie. We kunnen ze onwillekeurig uitvoeren en intussen aan iets heel anders denken, zoals stofzuigen en eten koken, of we kunnen ze met aandacht verrichten. In het eerste geval zijn we aanwezig in ons lichaam, in het tweede zijn we elders. Sommige automatismen staan helemaal buiten onze controle, zoals onze hartslag en spijsvertering. Dat is maar goed ook, we zouden kunnen vergeten om te ademen. Omdat zo'n groot deel van ons leven is voorgeprogrammeerd, hebben we ontzettend veel tijd om te denken. Ook dit denken is grotendeels geprogrammeerd. Denken is niet meer dan redeneren in ons hoofd; we praten tegen onszelf. We kunnen merken dat er hele lappen tekst bij zitten

978 90 71495 07 6


102

die we al heel lang kennen, verdrietige, boze of vrolijke riedels over van alles en nog wat. We zouden net zo goed een liedje kunnen zingen. Menig gesprek zou trouwens als duet leuker en spannender zijn. De bedrading wijzigen Als we onze handelingen automatisch uitvoeren en intussen onze gedachten de vrije loop laten, brengen we een splitsing aan tussen denken en doen. We raken in een soort astrale coma. Zoals handelingen een vast patroon volgen, zo doen onze gedachten dat ook. We zijn voorgeprogrammeerd om op een bepaalde manier te kijken, te argumenteren en te handelen. Wanneer angstige, boze of verdrietige gedachten de boventoon voeren, beïnvloeden deze ongemerkt onze stemming en hoe we ons voelen in ons lichaam; vitaal of depressief. Deze programmatie zit als draden door ons hele energiesysteem. We kunnen dit leren voelen, waarbij we kennismaken met de enorme kracht waarmee dergelijke automatismen zich willen handhaven. We worden slaperig of we krijgen last van ontzettend veel overspronggedrag als we proberen iets anders te doen dan voorgeschreven. Geleidelijk lukt het om de programmatie te ontmantelen, de negativiteit los te laten en de handelingen meer bewust te verrichten. We nemen dit deel van onszelf als het ware opnieuw in eigendom. De Beweger en projectief vermogen Met ons projectief vermogen zijn we, zoals we al zagen, in staat om iets zo levendig voor te stellen, dat het echt lijkt. We gebruiken dit vermogen om bewegingen en handelingen te trainen. Door goed te kijken kunnen we een koprol, een danspas, de kalligrafie van een schrijfletter, precies invoelen en daarna eerst grof en vervolgens fijner uitvoeren. We zeggen: onder de knie krijgen. Het gaat om beeldvorming waarbij ons hele lichaam betrokken is. Er zijn yogascholen die met geconcentreerde aandacht dezelfde resultaten bereiken als met fysieke training. Boogschieten, bijvoorbeeld – zonder boog, maar na enige maanden met dezelfde spierontwikkeling en met betere resultaten voor wat betreft concentratie. Een van de eerste boeken op dit gebied was van Selva Raja Yesudian (1919–1998), met foto's van hem op zestienjarige leeftijd, toen hij door gedachtenkracht een soepel lichaam had verkregen. Projectief vermogen werkt het beste als we al onze zintuigen gebruiken. Het beeld in ons hoofd moet naar andere bewustzijnslagen worden gebracht, vooral naar de bewegingslaag, het 'kinesthetische communicatiekanaal'. In het vorige hoofdstuk zagen we hoe krachtig audiovisuele communicatie werkt; we leerden werken met affirmaties. Dergelijke boodschappen winnen

978 90 71495 07 6


103

enorm aan kracht als ze naar het lichaam kunnen worden gebracht. 'Ik ben goed zoals ik ben' is een krachtige affirmatie; zeker als we er de bijbehorende lichaamshouding bij aannemen. Niet zozeer een bokshouding, maar wel een demonstratie van zelfbewustzijn en kracht. Oefeningen en experimenten: Zoals gezegd, de derde chakra gaat over actie; beschrijvingen op papier zoals hier zijn eigenlijk ongeschikt om de volle omvang van deze 'kinesthetische bewustzijnslaag' te ervaren. De volgende oefeningen zijn erop gericht om de overstap te maken van denken naar doen. Ze werken het beste als ze onder begeleiding worden gedaan. 1. Kracht voelen Zittend: maagstreek en derde chakragebied voelen:  Ben je daar bijvoorbeeld 'leeg' of 'vol' of 'vaag' of 'gespannen'?  Is het mogelijk jezelf daar te concentreren? Hoe voelt dat en ken je dat gevoel?  Merk dat je kracht kunt verzamelen in dit gebied en geef toe aan de neiging om rechterop te gaan zitten. Voel hoe je hele lichaam hierop reageert. Je ellebogen worden puntiger, je ogen gaan glanzen. Je voelt dat je klaar zit voor ACTIE – maar blijf ontspannen zitten, geniet van je kracht. 2. Actie in je derde chakra  Nu zeg je hardop: ACTIE!  Merk hoe je derde chakra daarop reageert. In extremis zijn er twee uitersten met van alles ertussenin: je schiet uit je lijf om iets te gaan doen, of je voelt druk, zwaarte, moedeloosheid, verantwoordelijkheid. Actie? Wat dan? Hoe dan? Moet ik wat?  In het ene geval ga je gemakkelijk over je grenzen en ben je vaak rusteloos bezig. In het andere geval hou je jezelf in, of moet je jezelf ergens toe zetten, soms ben je lusteloos of besluiteloos.  Deze chakra kan 'vol' voelen of 'leeg'; en je kunt ook merken of je energie buiten je hebt of binnen. In beide gevallen is het nodig om doelgerichter te worden. Belangrijk daarbij is om jezelf te concentreren, je kracht in je lichaam en in je derde chakra te blijven voelen.  Voorbarigheid is een vorm van astraal ongeduld. Nu snap je waarom je aan een half beeld genoeg hebt om als een kip zonder kop aan de slag te gaan.

978 90 71495 07 6


104





Je kunt gemakkelijk merken wanneer je 'half uit je lichaam hangt' en jezelf dan weer terughalen. Het gevoel van 'leeg' of 'vol' hangt ook samen met je vertering. In drie verteer je zowel voedsel in je maag als emoties. 'Eigendom' (duidelijkheid, eigen maken) over je derde chakra is ook eigendom over de kracht van je maag om te verteren. Assertiviteitstraining werkt het beste als het niet gaat om leren 'NEE' te zeggen tegen wat je niet wilt, maar 'JA' tegen wat je wel wilt.

Voornemens en astrale energie Als we iets willen doen, hebben we 'op astraal' daarvan al een beeld gevormd en een planning gemaakt over hoe dit doel te bereiken. Soms is je voornemen zo sterk, dat je zeker weet iets gedaan te hebben, tot je erachter komt dat je plan in de astrale fase is blijven steken. We hebben de stap naar de fysieke werkelijkheid niet gemaakt. Derde-chakra-energie vraagt je om daadwerkelijk in beweging te komen. Elk idee, elk denkbeeld moet ook nog echt gemaakt, belichaamd worden, op de grond gezet – met andere woorden een gronding krijgen en verbonden worden met emoties als blijdschap, voldoening, trots en zelfbewustheid en vervolgens met ons hart, zodat wat we doen ook wezenlijk voor ons van belang is. De volgorde is dus: projectie (beeldvorming) zorgt voor een plan; actie volgt in de derde chakra om het plan te realiseren. Hier een experiment ter illustratie:  

Stel je zo levendig mogelijk voor dat je een mesje gaat halen in de keuken. Volg jezelf met elke stap, je gaat erheen en je komt terug. Hoeveel procent deed je dit buiten je lijf? Breng het mesje terug en voel hoe het is om contact te houden met je lichaam.

Projectief vermogen in de praktijk De volgende oefeningen zijn niet moeilijk, maar dikwijls is toch wat ervaring nodig met concentratie, visualiseren en andere technieken uit intuïtieve ontwikkeling om ze goed uit te kunnen voeren en de informatie op te nemen. Ze zijn niet essentieel om het verdere betoog te volgen, maar illustreren wel de kracht van het projectief vermogen en de wisselwerking tussen lichaam en geest. 

Ontspan, grond jezelf en richt al je aandacht op je linker hand. Voel de hand van binnenuit, ervaar zowel je handpalm, je vingertoppen als de

978 90 71495 07 6


105



rug van je hand. Voel ook je botjes en kootjes. Verlevendig je hand met je aandacht! Na een tijdje voel je hoe deze hand heel anders aanvoelt dan je rechter. Zend vanuit je hart een groet naar je hand. (We noemen dat 'een hallo geven'). Hoe voelt dit in je hand? Komt er energie op stroom?

Projectief vermogen heeft zowel effect op je lichaam als je omgeving. Jouw projectie – je vindt iemand aardig – maakt dat die persoon zich ontspant en zich aardig gaat gedragen. Pas dus een beetje op met de negatieve beelden die je uitzet. Hier kun je mee oefenen. Doelgericht zijn en projectie Een simpele oefening om erachter te komen hoe doelgerichtheid werkt binnen en buiten het lichaam.  Staand: verzamel je kracht in je lichaam en geniet ervan. Zorg dat je de derde chakra in je lichaam voelt en niet erbuiten, bijvoorbeeld iets vóór je buik. Haal al je energie naar binnen. Je concentreert jezelf op een ontspannen manier in je lijf.  Kies nu in deze ruimte een doel. Dat stopcontact daar, die hoek van de kamer. Merk wat er gebeurt. Je kijkt ernaar. Ga je er met je energie, met je aandacht ook naartoe? (Ben je er al?) Wat gebeurt er dan in je derde chakra? Hoe is het om een doel te hebben? Om dit doel te hebben? Wat is jouw criterium om een doel serieus te nemen?  Verzamel weer al je energie in je derde chakra, haal je energie ook bewust naar binnen. Als je de neiging hebt naar je doel toe te gaan, raak je gemakkelijk buiten je lijf. Voel hoe het is om gecenterd te zijn in je lichaam en een doel te hebben.  Om de ervaring nog te versterken kun je met je rug naar het doel gaan staan; of rondlopen terwijl je geconcentreerd in je lichaam blijft. Intussen weet je waar je doel is, maar je gaat er ook 'op astraal' nog niet heen.  Je kunt in deze oefening zelfs net doen of je 'vergeten' bent dat je een doel had, lusteloos rondhangen of rusteloos rondlopen zoals op zaterdagmiddag in de stad – misschien kom ik nog iets leuks tegen – en merken hoe je dan leegloopt.  Nu loop je naar je doel. Voel hoe het is om je doel te bereiken. Voel jezelf voldaan! Wrijf in je handen, glunder! Voldoening is belangrijk voor de derde chakra – net zulk belangrijk voedsel als brood voor je maag. Nu pas ben je klaar voor het volgende doel.

978 90 71495 07 6


106



Laat het oude doel los. Dag stopcontact, tot ziens! Richt je op het volgende doel. Herhaal deze procedure een paar keer.

Dansend naar je doel Het zal duidelijk zijn dat er heel wat bij komt kijken om doelgericht te zijn. We kunnen oefenen met doelgericht lopen, zitten, staan – en gefocust blijven in het lichaam. De Beweger en de Danser hebben plezier, maar ook het dwarse Kind wordt actief. Bij intuïtieve training komt bij velen naar voren dat het vooral anderen zijn die de richting en het doel bepalen in het leven. Of we komen erachter dat veel van onze doelen negatief zijn; we weten immers ontzettend goed wat we Niet Willen. Er zijn er ook die merken dat hinderen en voor de voeten lopen van anderen een leuker doel is, dan je eigen doelen helder krijgen en gaan volgen. Het loont dus de moeite om een studie te maken van onze doelgerichtheid, al was het maar met wekelijkse en dagelijkse lijstjes van dingen om te doen – verdeeld in dingen die je moet en dingen die je leuk vindt.

transcendentie zelfbeeld zelfrealisatie liefde

 affectie

respect intimiteit zekerheid doelmatig handelen

eigen plek

stappen zetten

chakra's verbonden met het hart het ‘astrale lichaam’ heeft min of meer dezelfde contouren en functies als het fysieke lichaam

Je hart verbinden met je wil Al in de wieg gaven we brullend uiting aan een sterke wil. Wat hiermee ook is gebeurd, we nemen aan dat die wil nog steeds ergens aanwezig is. We hebben ook een hart, al zal onze ergste vijand dat glashard ontkennen. In deze twee, in 'liefde en wil', brengen we twee krachtige levensbepalende energieën samen. Als we iets willen is het belangrijk om te voelen of dit voortkomt uit ons Ego of verbonden kan worden met ons Hart. Doelgericht bezig zijn kan leiden tot krachtdadig en dominant optreden. We gaan ervoor en laten ons door niets en niemand tegenhouden. Dit is een polariserende manier van werken met de derde chakra: (we vechten ons naar ons doel). Veel assertiviteitstrainingen hebben dit als ideaal, als model. Het is altijd goed om duidelijker en beslister te worden. De gebroken wil, de wil die achter de keukendeur stond en de wil die niets te willen had, kunnen zo weer glans op het harnas en in de ogen krijgen. Doelgericht bezig zijn kan ook op een verbonden manier. We verbinden ons hart met het doel en we vertrouwen de creatieve kracht van het leven om wat we willen te laten ontstaan. In dat geval gaan we na of het doel dat we stellen verbonden kan worden met ons hart. Hierdoor ontwikkelen we niet

978 90 71495 07 6


107

alleen vertrouwen in het leven, maar maken we ook steeds vaker keuzes die raken aan de kern van ons bestaan. Wat ons motiveert zet ons met hart en ziel in beweging. Experiment doelen stellen:  Visualiseer iets wat je wilt, iets kleins: die la opruimen, dat briefje schrijven, je tante opbellen. Maak er contact mee, eerst als beeld, plaatje, idee – voel dan wat dit doet in je 3e chakra. Je zet het voornemen duidelijk neer en je voelt in je lichaam dat je dit gaat doen.  Maak je doel schoon; haal plaatjes, oordelen, oude verhalen eraf. Ook 'geen zin'; weerstand, negativiteit laat je gaan. Kijk ernaar en voel wat het je doet als oordelen en twijfels verdwijnen, bijvoorbeeld, 'ik weet niet eens of ik dit wel wil, wat zullen ze wel denken' enz. enz. Op welke manier klopt dit doel voor je? Doe dit op gevoel – niet met je hoofd.  Verbind je hart ermee. Voel of je dit doel in elke cel van je wezen kunt toelaten. Net zo lang tot dit helemaal voor je klopt. Wanneer je klaar bent voel je dat vanzelf.  Visualiseer je doel nu opnieuw. Is je doel nu schoon? Gaat dit echt zo gebeuren? Voel je in je hele lijf dat dit doel voor je klopt en zich zal gaan verwerkelijken? Haal de laatste twijfelplaatjes eraf. Maak het simpel.  Nu neem je je doel op in je hart – of je zet het op stroom, je geeft je doel mee aan de stroom van het leven. Motivatie: doelen stellen en affirmaties Doelen stellen is een uitbreiding van de affirmatietechniek uit hoofdstuk 6. We combineren de kracht van de geest met de kracht van ons lichaam. Het gaat om discipline: het trainen van de wil. Oefen dagelijks met doelen stellen. Bij intuïtieve ontwikkeling is de techniek bekend van 'de roos'. Met het beeld van de roos leer je om doelen te stellen, ze op te helderen en in de wereld te zetten. Je leert op die manier niet alleen om doelgerichter en duidelijker te zijn, maar ook om respectvol te zijn naar eigen kracht en mogelijkheden. Je doet niet zomaar iets; elke handeling van betekenis wordt als vanzelf verbonden met je hart en je wil. Het plezier van bewust in een lichaam zijn, van bewegen, ademen, energie stromen, is het resultaat. In het volgende hoofdstuk gaat het over ontmoeten: wat gaan we doen, samen?

978 90 71495 07 6


108

9 Relaties, contact en ontmoeten Wat is contact De contactuele werkelijkheid is eigenlijk heel simpel en rechtstreeks. Iedereen weet wat contact is. Je voelt je gezien en gehoord, er is aandacht en respect. Iedereen weet ook wat leugens zijn. Doen alsof is een leugen, je krijgt er een naar gevoel van. We hebben met leugens en halve waarheden leren leven en daar zijn allerlei, niet eens zo afkeurenswaardige redenen voor. Doen alsof hoort bij de omgangsvormen, de rituelen en het aangeleerde gedrag aan de buitenkant van de contactuele werkelijkheid. De kern ervan is de behoefte aan contact van hart tot hart. Als dat voelbaar blijft hoeft het ritueel – de vorm van contact – geen leugen te zijn. Toch voelt het heel vaak wel zo. En dikwijls is er twijfel: is dit gemeend, zit er wat achter, hoe moet ik dit opvatten, wat denkt íe van me, hoe moet ik reageren? Dan wordt contact ineens weer heel ingewikkeld. Rituelen en communicatiesignalen Contact is een eerste levensbehoefte. Wij zijn sociale dieren; zonder contact kwijnen we weg. We hebben hartelijkheid, knuffels, een aai over de bol en erkenning nodig om gezond te blijven. Katten en honden en zowat alle andere zoogdieren zijn daar heel onbeschaamd in; ze komen het gewoon halen. Verbazend, hoe gecompliceerd dat onder mensen is. Om contact te maken communiceren we; we geven voortdurend signalen af en ontvangen ze ook. Sommige signalen zijn om bewondering te wekken, andere om afstand te scheppen en zo alleen een select publiek toe te laten. We doen dat door de indruk die we willen geven met onze kleding, het huis waarin we wonen, de manier waarop we ons gedragen en het gezicht dat we gewoonlijk trekken. Zo zijn we voortdurend in de weer om contacten met onze omgeving op de juiste manier te laten verlopen. Met andere woorden: het wemelt hier van de plaatjes. De contactuele werkelijkheid is daarom een gebied bij uitstek om astrale energie op te sporen en op te ruimen.

978 90 71495 07 6


109

Hartscontact En toch, als we even alle ingewikkeldheid eraf halen en kijken naar wat de bedoeling is van contact, komen we wat mij betreft altijd uit bij het hart. Alle hartsaangelegenheden raken aan de kern van ons wezen. Contact met jezelf en met je omgeving is het uitgangspunt. Jezelf zijn is ook een hartsaangelegenheid – net als jezelf vinden en jezelf blijven. Maar, wat te doen als hartscontact ontbreekt en doen alsof, leugens en halve waarheden in je sociale omgeving overheersen? In dit hoofdstuk staan we stil bij de wereld van het hart in onze relaties en hoe we kunnen omgaan met de astrale energie daarin. Waarheid en oprechtheid Onbevreesd jezelf zijn vanuit je hart is niet altijd even eenvoudig. Niemand bereikt de rangen der Waarheid, alvorens duizend oprechte mensen getuigen, dat hij een afvallige is. Abu'l Quasim el-Junaid van Bagdad (Soefimeester, gestorven in 910) Ik vind dat de uitspraak van Soefimeester Junaid daarvan een belangrijk aspect laat zien. Iedereen zal het ermee eens zijn dat er een Waarheid in jezelf is die niet afhankelijk is van wat anderen vinden. Junaid beweert dat we die Waarheid pas bereiken als we tegen de stroom van de gevestigde mening ingaan. Dat klinkt zwaar overtrokken, maar als we naar de invloed kijken die de sociale omgeving heeft, komen we toch vrij dicht bij hem in de buurt. Afwijken, op willen vallen – of aanpassen, erbij willen horen zijn hierin tegengestelde krachten. En, zoals we gezien hebben, treden astrale sluiers, de rookgordijnen die helderheid belemmeren, het sterkste op als er scherpe tegenstellingen zijn. Soorten contact: vorm geven aan de sociale ruimte In het sociale verkeer wordt voetstoots aangenomen dat communicatie altijd plaatsvindt vanuit de mentale laag. Daar gaat het om redelijkheid; uitwisseling van informatie en ideeën, nieuwsgierigheid. De realiteit van de pratende hoofden. Zoals we al eerder zagen, zijn we geneigd de sociale ruimte te verkleinen tot het A-kwadrant, zodat driekwart van onze fysieke aanwezigheid in het contact geen rol speelt. Het schema laat zien dat ook aardig gevonden willen worden (hartscontact), wedijver (respect afdwingen) en vertrouwen en

978 90 71495 07 6


110

intimiteit (en misschien wel avances maken) een belangrijke rol spelen in elk contact. Als deze lagen onverhoeds mee gaan spelen ontstaat meteen een spraakverwarring. Dubbele boodschappen: telepathische dyslexie We kunnen van jongs af aan gedachten lezen, maar onze telepathische voelhorens pikken dubbele boodschappen niet meteen op, omdat we in de loop der jaren zijn geconditioneerd om uitsluitend op de sociale, mentale laag te functioneren. Ons vermogen om gedachten te lezen is onbetrouwbaar geworden, we raken gemakkelijk in verwarring. Er is een glimlach, maar we voelen ook verdriet of nijd – heeft dit met ons te maken? Moet ik er wat mee? Of we hebben niks in de gaten en worden overvallen door een averechtse reactie waar we helemaal niet op hadden gerekend. Een uitwisseling van ideeën kan gemakkelijk bekvechten worden, een complimentje uit de laag van het hart kan worden opgevat als een poging tot seksuele intimidatie of als klef eigenbelang waar je wat voor terug moet doen. De angst voor zo'n omslag zit bij veel mensen diep. We doen liever of we niks in de gaten hebben. Het herinnert aan het onvoorspelbare gedrag van ouders of leraren. Natuurlijk zijn we geen kind meer, maar het onveilige gevoel in contact is gebleven en kleurt zelfs intieme momenten. Als het een keer gebeurt dat een gezellig samenzijn plotseling in een grimmige confrontatie verandert, bevestigt ons dat alleen maar in het beeld dat open contact bloedlink is. De meeste mensen hanteren daarom vrij strakke regels om afstand te bewaren en elk contact tot een voorspelbare procedure te reduceren. Etiquette, lang als kleinburgerlijk afgezworen, staat weer in het centrum van de belangstelling. Maar, 'hoe hoort het eigenlijk' gaat over de buitenkant. Contact zit aan de binnenkant. Waar laten we ons hart in oppervlakkig contact? Partneroefening contact  Zit tegenover elkaar met ongeveer een meter tussenruimte. Houd je ogen gesloten en neem de tijd om jezelf te gronden, in je hart te komen en je eigen ruimte te ervaren. Voel hoe het is om iemand tegenover je te weten en toch je ogen gesloten te houden.  Open je ogen als je er klaar voor bent en ervaar wat er met je gebeurt in dit contact. Merk de neiging om sociaal te zijn; te glimlachen of op andere manieren contact te maken. We hebben nu eenmaal geleerd om in een soort gezamenlijkheid terecht te komen. In deze oefening doen we dat niet (wat kan voelen als erg onbeleefd – wat een heel sterk plaatje is).

978 90 71495 07 6


111



Doe je ogen weer dicht als je merkt dat je het contact met jezelf kwijtraakt. Waarschijnlijk zul je merken dat er zoveel te voelen valt in dit contact, dat het tijd kost om de verschillende ervaringen helder te krijgen.

Programmatie in contact Bijna alle contact is gebaseerd op automatismen: MENTALE LAAG herkenning - begrip 'Hallo, hoe gaat het? Goed! Met jou?' Eric Berne, die nieuwsgierigheid daar vermakelijk over schreef, noemde dit informatie uitwisseling 'transacties' en het systeem om dit te analyseren VAN HET HART Transactionele Analyse. Zijn boek hierover uit de LAAG Contact, gezien en jaren zestig van de vorige eeuw is nog steeds zeer geraakt worden. Healing lezenswaard. Een begroeting, zoals 'hallo', vraagt om EMOTIONELE LAAG een reactie, die dan meestal op een iets andere plagen - wedijver uitdagen toonhoogte wordt teruggegeven: 'Hallo'. Deze winnen of verliezen transactie bestaat uit twee 'slagen'; een heel gewoon FYSIEKE LAAG ritueel voor mensen die elkaar maar vaag kennen. - vertrouwen Wie deze rituele vorm doorbreekt en een praatje zekerheid intimiteit - sensualiteit maakt, merkt soms wat verbazing bij de ander. Hé, seksualiteit we hadden toch gewoon een twee-slagen contact. communicatie Moet je soms wat van me? Het kan zijn dat beiden en ermee instemmen om voortaan een wat uitgebreider bewustzijnslagen ritueel uit te voeren, met slagen als: hoe gaat het? Lekker weertje, niet? Hoe is het thuis? Ben je nog weg geweest? Berne geeft aan dat het aantal slagen dat wordt uitgewisseld is gebaseerd op nauwkeurige intuïtieve berekeningen van beide partijen. We weten precies hoeveel slagen we schuldig zijn aan de mensen die we kennen. Als we tekortgeschoten zijn, voelen we ons schuldig en zullen we dat een volgende keer compenseren. Tijdverdrijf en Spelen De meeste contacten zijn op deze manier te analyseren tot procedures. Om de tijd die samen wordt doorgebracht te structureren bestaan zogenaamde 'Tijdverdrijven' (bepaalde voorgekookte en voorspelbare gesprekken over bijvoorbeeld het weer, de economie, de kinderen of ziektegeschiedenissen) en 'Spelen' (het contact bestaat uit zetten in een spel om de ander tot bepaald gedrag te bewegen, bijvoorbeeld om iets te kopen, om medelijden te hebben of om boos te worden). Zowel Tijdverdrijven als Spelen leveren ons in het sociale verkeer voordelen op in de honger naar aandacht en erkenning en het

978 90 71495 07 6


112

voorkomen van verveling. Berne is goed in het typerend benoemen van dergelijke spelen. Alleen de benaming zet al een stevig plaatje neer. Je kunt merken hoe sterk de betovering is, de dwingende energie die door de speler op de omgeving wordt overgedragen:     

  

Houten Been (HB: als ik dit gebrek niet had zou ik wel degelijk succes hebben); Als Jij Er Niet Was (AJENW: zou ik wel van alles kunnen doen wat nu niet kan); Sufferd (ik ben nu eenmaal niet zo slim); Schuldenlast (de hypotheek is een verplichting die het leven richting geeft en ons ervan weerhoudt lui te zijn); Waarom Doe Je Niet – Ja Maar (WDJN-JM: wit stelt een probleem, zwart komt met oplossingen. De bedoeling blijkt echter niet om goede raad te krijgen, maar om te Jamaren: slimme tegenwerpingen maken, in de trant van: 'Heb ik al geprobeerd, ja maar, daar heb ik geen geld voor' enz. Wit wint als er een stilte valt, omdat alle mogelijke oplossingen zijn uitgeput. Wit speelt het hulpeloze kind dat in anderen de wijze, oudere raadgevers oproept. Maar, de uiteindelijke winst voor wit is bewezen te hebben dat niemand hem kan helpen). Kijk Eens Hoe Ik Mijn Best Doe (KEHIMBD: jezelf uitsloven voor een imaginaire tegenspeler); Zo Druk (ZD: de uitvlucht van de gejaagde moderne mens); En nog wat benamingen die verder geen uitleg behoeven, zoals 'Rechtszaal', en 'Is Het Niet Vreselijk'.

De aanpak lijkt sarcastisch en wrang, maar volgens Berne is zijn opzet om aan te tonen dat zelfbewustzijn, spontaniteit en vertrouwelijkheid in relaties mogelijk is door dit soort spelletjes op te geven. Hij noemt dit het bereiken van autonomie. Transactionele Analyse is een tijdlang populair geweest, vooral door het boek 'Ik ben o.k., jij bent o.k.'. Het opgeven van destructieve spelletjes Hoe lastiger we het vinden om gewoon onszelf te zijn, hoe meer we toevlucht zoeken tot Tijdverdrijven en Spelletjes. Ook als we zelf al vrij aardig spelvrij contact hebben met diverse mensen, zullen we nog regelmatig een spelletje 'Mooie Auto', 'Leuk mobieltje' of 'Waar heb jij die

978 90 71495 07 6


113

fantastische jurk vandaan?' spelen. Zoals gezegd, ook in dat soort meer ritueel gestructureerde contacten kan heel veel hart zitten. Anders ligt dat bij destructieve spelletjes, waar kwaadsprekerij, bedrog, dubbele agenda's, wantrouwen en jaloezie aan te pas komen. Ook lijdelijk verzet, vermomd onder allerlei klachten en kwalen, staat nogal eens op het repertoire. Mensen doen dit vanuit eigen pijn, maar begrip voor de herkomst doet niets af aan de ellende die in persoonlijke en zakelijke contacten wordt veroorzaakt. In de hoofdstukken 3 en 4 werden voorbeelden gegeven van destructief gedrag: mokken en wrokken. Dit zijn kindpatronen, dat wil zeggen, ze zijn in kinderen het gemakkelijkst te ontdekken. In volwassenen zijn deze patronen tot grote subtiliteit en raffinement verder ontwikkeld. Daarom is het erg lastig om iemand die de boel saboteert tot de orde te roepen. Er valt niets te bewijzen, de smoezen zijn waterdicht. 'Ik? Nee hoor, hoe durf je te denken dat ik dit expres deed, ik was het gewoon vergeten.' Als je zelf een Speler bent, kan het opgeven van dit spel een tijdlang grote innerlijke strijd tot gevolg hebben, maar de beloning – meer hart in je leven – maakt dit altijd de moeite waard. Intimiteit Tijdverdrijven en Spelen zijn sociale activiteiten om contact te structureren en de tijd in te vullen. De onderliggende behoefte is intimiteit; maar die is in de dagelijkse omgang vrij zeldzaam of te puur om onverdund te ondergaan. 'Saamhorigheid' en 'gezelligheid' komen nog het dichtst hierbij. Het ontbreken van hartscontact zal kunnen maken dat we ons behoorlijk ongelukkig voelen. Als dat het geval is, wordt het van belang om na te gaan wat onze plaatjes zijn over 'echt' contact. Zitten we soms stilletjes te mokken? Hebben we veel kritiek op de mensen om ons heen? Misschien voelen we ons eigenlijk wel te goed of te verheven? Zowel een meerder- als een minder- waardigheidscomplex is niet erg bevorderlijk voor hartscontact. Bovendien zijn de meeste mensen behoorlijk onhandig als het om intimiteit gaat. Uitingen van affectie worden dikwijls op een indirecte manier gegeven. Vooral mannen zijn er goed in om hun genegenheid te laten blijken door wat voor je te doen. Je kunt ook nog wel een klap op je schouder krijgen of een als compliment bedoeld plagerijtje. Mannen en vrouwen Over het stereotiepe gedrag van mannen die van Mars en vrouwen die van Venus komen is natuurlijk al heel veel geschreven. Cliché of niet, en uitzonderingen daargelaten; er zijn inderdaad sekse-verschillen in de

978 90 71495 07 6


114

beleving van intimiteit in contact. Mannen laten op hun manier merken dat je ertoe doet. Hier zit altijd hart in, maar voor menige vrouw is het een opgave om hier genoegen mee te nemen. Die Prins kust je wakker, maar houdt verder zijn kaken stijf op elkaar als het erop aankomt om de toverformule uit te spreken die hierbij hoort. 'Ik hou van jou' zeg je immers hooguit één keer per jaar, niet de hele tijd. Mannen kunnen wel leren om over hun gevoelens te praten, maar op een gegeven moment is het klaar en moet je weer een paar weken wachten. Anderzijds is het voor mannen niet altijd duidelijk dat de zorg waarmee ze worden omringd, en de pogingen om een gesprek aan te knopen over gevoelens, te maken hebben met pure genegenheid. De opdracht 'praat met haar' is voor velen een confrontatie, niet alleen met onhandigheid in het benoemen van gevoelens, maar zeker in het overwinnen van de angst om iemand in vertrouwen te nemen. Over gevoelens praten maakt kwetsbaar. In de hieronder beschreven patronen van 'afhankelijkheid' (aanhankelijkheid, vrouwelijk) en 'tegen-afhankelijkheid' (mannelijk; je groot houden) is veel van dit gedrag herkenbaar. Spontaniteit en openheid in contact Junaid met zijn uitspraak over waarheid en oprechtheid en onbevreesd jezelf zijn vanuit je hart is na zoveel eeuwen nog steeds actueel. Er zijn spelletjes om af te wijken, om op te vallen, om intimiteit te bereiken of juist te vermijden. Dikwijls is contact eerder een spraakverwarring dan een ontmoeting van twee gelijkgestemden. Wat we daarom allereerst nodig hebben bij het ontwikkelen van contactuele vaardigheden, is een goed contact met onszelf. Dan blijkt,dat we zowel in de relatie met onszelf als in die met de omgeving steeds weer worstelen met een paradox, een ongerijmde tegenstelling. Intimiteit: dit gevoel kennen we vooral uit onze vroege jeugd, vanuit een veilig thuis, en nog vroeger, vanuit de geborgenheid van de baarmoeder. Intimiteit is het gevoel niet alleen te zijn, en houdt een vanzelfsprekende vertrouwelijkheid in; je hoeft je niet anders voor te doen dan je bent. Naar dit wij-gevoel zijn we op zoek in een relatie. Maar, kunnen we ook intiem zijn met onszelf? Autonomie: de kracht van volwassenheid is de realisatie een zelfstandig individu te zijn. We maakten ons los van ons ouderlijk huis, we kwamen op eigen benen te staan. Dit gevoel van zelfstandigheid laten we niet graag weer gaan.

978 90 71495 07 6


115

Volwassen relaties: intimiteit en autonomie Hoe brengen we deze twee tegenstrijdige behoeften bij elkaar in een relatie? Intimiteit ervoeren we vooral in onze kindertijd, met alle plaatjes van dien: we worden weer klein, afhankelijk, kwetsbaar. Alle reden om overspannen verwachtingen te hebben of overspronggedrag te gaan vertonen als intimiteit dreigt. Op zo'n moment worden uiteraard ook de pijnlijke verhalen van vroeger geactiveerd. Maar ook positieve herinneringen uit onze jeugd kunnen in de weg zitten om een relatie vorm te geven. Dit zijn de halfbewuste idealen die een knagend gevoel van onvrede teweegbrengen. Je partner blijkt niet in staat om de geborgenheid die je mist aan je te geven. Bij het begrijpen van de problematiek in de relatievorming en het nemen van stappen om hierin te veranderen is dieper inzicht in de intimiteitautonomieparadox nodig. Dat wil zeggen dat we de astrale wolk van plaatjes tussen zelfstandigheid en afhankelijkheid nader moeten onderzoeken. Hoe werden we volwassen? Wat is nu de relatie met onszelf? Is een relatie eigenlijk wel mogelijk? Baarmoeder en geboorte Het wij-gevoel brengt ons terug in de baarmoeder; het ik-gevoel vecht voor zelfstandigheid, voor geboorte. Aan het verwerven van autonomie kleven zowel positieve als negatieve plaatjes. We herinneren ons de eigen kamer, het eigen inkomen, de spullen die we voor onszelf kochten, de eigen invulling van onze tijd. We roken en genoten de vrijheid, de ongebondenheid. Anderzijds is er het half vergeten proces van losmaken, het drama van de puberteit. Nog te klein en zo graag groot willen zijn, nog afhankelijk en daaronder lijden. Daarom kennen we in onze relaties zowel bindingsangst als verlatingsangst, en zowel kwetsbaarheid als kracht. Geen kind meer Vooral in een mannenwereld is 'met jezelf bezig zijn' heel lang taboe geweest. Iets voor watjes. Typische uitspraken: 'Ik ben toch geen kind meer. Ik ben oké zoals ik ben. Ik heb geen probleem. Ja, vroeger. Maar nu niet meer. Als jij vindt dat ik een probleem heb, dan moet jij dat maar oplossen. Ik heb nergens last van'. Het beeld dat hieruit oprijst, is dat van een volwassene die zich zelfstandig, onafhankelijk en onaantastbaar verklaart. Jezelf stevig neerzetten is een tweede natuur geworden. Als je deze houding in jezelf herkent, merk je dat je het lastig vindt om met kritiek om te gaan. Je voelt je gemakkelijk aangevallen. Als je wat verder nagaat bij jezelf, merk je ook hoe

978 90 71495 07 6


116

gecontroleerd je bent, hoe strak je de regie in handen houdt. De kust moet helemaal veilig zijn, wil je jezelf blootgeven. Meestal is je partner de enige die jouw zorgen deelt. Geen wonder dat je neerkijkt op sentimenteel en soft gedoe. Is dit een karikatuur? Voor velen niet. Kwetsbaarheid en kracht Als je jezelf zo onkwetsbaar hebt gemaakt is de stap om je met groei en zelfverwerkelijking bezig te gaan houden natuurlijk gigantisch. Je hebt heel veel moed nodig om een cursus te gaan volgen, in een groeigroep te gaan zitten. Het helpt om je te realiseren dat je niet de enige bent, en ook, dat contact met anderen precies is wat je nodig hebt. Want, groeien doe je nooit alleen. Je leert van je partner, je kinderen, je collega's. Je karakter ontwikkelt zich in de relaties met de mensen om je heen. Belangrijke factoren die groei bevorderen komen uit de relatiesfeer: aandacht, herkenning in anderen, delen van wat je bezighoudt, leren van elkaar, rolmodellen, inspiratie, altruïsme. Iedereen die met groei bezig is heeft een bepaalde angst overwonnen om zichtbaar en dus kwetsbaar te zijn en die 'volwassen', onaantastbare houding op te geven. Merkwaardig genoeg levert groei in gevoeligheid juist meer zelfvertrouwen op. En wat, kan de vraag zijn, als je juist heel erg kwetsbaar bent en open, en als je moeite hebt om bij jezelf te blijven in een groep mensen? Ook dan is er moed nodig om les te gaan nemen en geleidelijk te merken dat je kunt leren om bij jezelf te blijven in contact. Hoe is dit dilemma tussen kwetsbaarheid en kracht ontstaan? Karaktervorming en volwassenheid Adolescentie is de periode van rond het 13e tot 24e levensjaar, waarin we groeien naar volwassenheid. In deze periode transformeert het kind naar volwassen vrouw of man. We laten het Kind achter als 'kinderachtig'; we worden voor heel veel dingen te groot. Maar, voor een evenwichtige ontwikkeling is het belangrijk dat niet alles wordt weggegooid wat ook in de volwassenheid kan dienen. Zoals spontaniteit, kinderlijk plezier en levenslust, creativiteit, direct contact met emoties, de specifieke helderheid die jonge adolescenten hebben over echtheid, eerlijkheid en oprechtheid. Gelukkig blijkt het Kind dat we ooit achterlieten, nog ergens te bestaan. Het is de drager van het vele in ons dat authentiek is en waarvoor we, Ouder geworden, zelf kunnen zorgen. Soms onderscheiden we een hele kinderschaar in en om ons heen: het angstige kind, het spontane kind, het dwarse kind, het creatieve kind – ze vormen aspecten van onze persoonlijkheid die we aan het integreren zijn. Het zou vreselijk zijn als we

978 90 71495 07 6


117

energie van de mooie meid en de kwajongen niet meer in onszelf zouden herkennen. Zie zo'n groepje werknemers bij elkaar op een bedrijfsuitje en het Kind blijkt nog volop aanwezig, hoewel het voor sommigen moeite kost om te ontdooien. 'Leuk meedoen' is vanuit de volwassen houding een hele stap. Groei en verandering: homo ludens Groei neemt het oude mee in het nieuwe. Zelfs onze seksuele tegenpool blijft aanwezig: ook een man heeft tepels, ook een vrouw heeft kracht. Daarom zitten we in onze volwassenheid met een vreemde, tegenstrijdige mengeling van volwassen en kinderlijke eigenschappen, tussen mannelijke daadkracht en vrouwelijk inlevingsvermogen. 'Volwassen' blijkt alleen een biologische toestand te zijn. Als 'lerende mens' blijven we in emotioneel en geestelijk opzicht tot op hoge leeftijd 'in de groei'. Eigenlijk zijn we altijd en overal groot en klein tegelijk. De groot – kleinparadox Pubers vinden het vreselijk als hun ouders kinderachtig doen. Ook zelf willen ze worden aangesproken op volwassenen houdingen. In veel gezinnen worden ze al vroeg bij het overleg betrokken. Kinderachtig gedrag is taboe. Wie al te zielig doet ligt eruit. Je leert jezelf beheersen, sterk te staan, te incasseren. De angst om af te gaan als je jezelf niet kunt beheersen is reëel, want wie toegeeft een emotioneel probleem te hebben krijgt hooguit goede raad, maar zelden begrip. Het leven is immers een wedstrijd om niet om te vallen. Vooral mannen hebben daardoor de neiging om zich in allerlei bochten te wringen om niet toe te geven als ze het moeilijk hebben. Ze houden zich dapper overeind, omdat het alternatief, de val, het einde zou betekenen van een onaantastbare positie. Het is krenkend als iemand suggereert dat je iets niet aankunt, dat je bang bent of dat je een stomme fout hebt gemaakt. Vaak wordt deze houding gezien als trots, omdat de faalangst die eronder zit niet wordt herkend. Standvastigheid In dit energieveld, dat sterk is gericht op overleven en zelfhandhaving, breng je iedereen in verlegenheid door over groei en ontwikkeling te praten. Verandering, beweging, emotie, flexibiliteit, spontaniteit – het zijn aanlokkelijke toverwoorden, maar niet voor mij. Ik heb immers geen probleem? Ik ben groot, ik ben klaar. Ook veelgehoorde uitdrukkingen als 'onderuitgehaald worden', 'zich niet

978 90 71495 07 6


118

staande kunnen houden' en 'op je bek gaan' laten zien hoe wankel het evenwicht is in deze belevingswereld. Het is eerder een kwestie van van jezelf poneren dan van op eigen benen staan. En voor degene die, ondanks de betoonde heldenmoed, toch omvalt is het uiterst belangrijk dat dit nooit aan hemzelf te wijten is. Er is altijd sprake van domme pech, ziekte, ontslag door reorganisatie, onvoorziene omstandigheden. Standvastigheid, een belangrijke karakteristiek van volwassenheid, is hier een voor velen herkenbaar probleem geworden. Wat zijn de oorzaken en wat valt eraan te doen om groei weer mogelijk te maken? Zelfstandigheid, Afhankelijkheid en Tegen-Afhankelijkheid. In de chakrapsychologie hoort de problematiek rond de volwassenwording bij de vijfde chakra, het keel-, nek- en schoudergebied. In onze groei naar volwassenheid vinden we hier de polariteit tussen klein en groot; het evenwicht tussen zelfstandigheid en afhankelijkheid. Eigenlijk gaat het om een onafgebroken, levenslang proces. Als mens zijn we voortdurend bezig een evenwicht te vinden tussen deze beide polen. Als een van beide polen de overhand krijgt, raken we uit evenwicht. De vervorming die dan uit de groot – kleinparadox kunnen ontstaan heten afhankelijkheid (niet groot willen worden) en tegen-afhankelijkheid (je groot houden, niet klein willen zijn). Een enigszins klinische beschrijving van de extremen die dit proces kenmerken ziet er als volgt uit (ontleend aan APO, Astrologie en Persoonlijke Ontwikkeling, door Jan de Graaf): Groot: gericht op onafhankelijkheid Moeite met vragen om hulp; autoriteitsproblemen. Angst om te vallen, om onderuitgehaald te worden. Klein wordt geminacht; is soft, zwak, zielig. Eigen gevoelens van onzekerheid, onmacht en hulpeloosheid worden verdrongen. Nek en schouders bepalen de expressie. Als 'groot' ziek wordt, en dus afhankelijk van anderen, vindt dikwijls een omslag plaats naar de andere pool: hulpeloos, zielig, klagend. Klein: gericht op afhankelijkheid en aanhankelijkheid Behulpzaam, maar moeite met alleen zijn. Angst om in de steek gelaten te worden. Groot wordt gewantrouwd, is koud, afstandelijk, niet gelijkwaardig, zal je verlaten, je moet het tenslotte alleen doen. Gevoelens van eigen kracht, zelfstandigheid en leiderschap worden verdrongen of ontkend. Het borst-hals-keelgebied en de kaak zijn vaak gespannen.

978 90 71495 07 6


119

Als 'klein' er alleen voor staat, komt de andere pool tevoorschijn in onverzettelijkheid en gekwetst en mokkend terugtrekken. Het dwarse Kind en de groot-kleinparadox In hoofdstuk 4, 'Het dwarse, creatieve Kind', was sprake van de gevaren die onze wilskracht bedreigen en de noodzaak om onze wil op te voeden. In de bovengenoemde problematiek komen we het volwassen ego tegen dat zich heeft klemgezet tussen twee onverenigbare uitersten: niet groot willen zijn, maar ook niet klein. De angst die beide posities kenmerkt herkennen en bespreekbaar maken is een eerste stap om evenwichtiger met de grootkleinparadox om te leren gaan. Het grootste deel van deze angst is de angst om af te gaan; we generen ons immers voor kwetsbaar zijn. Daarom zijn de bovengenoemde voorbeelden vooral herkenbaar in anderen. Dat is een belangrijke tweede stap om de groot-kleinparadox ook in onszelf waar te nemen en ermee te werken. Relatieproblematiek We komen in de adolescentie los van onze ouders. We leren met vallen en opstaan om zelfstandig relaties aan te gaan. Om lief te hebben zonder te claimen, zonder al te afhankelijk te zijn en om anderzijds onze zelfstandigheid te behouden, zonder al te afstandelijk te worden. Samen met onze intieme partners leren we balanceren tussen deze polen. Heel lang kan een relatie een bepaalde rolverdeling vertonen, waarbij of de één sterk afhankelijk is van een dominante ander, of waarbij beiden elkaar als het ware gevangen houden in een wederzijdse afhankelijkheid. Als een van beiden omvalt, stort het hele leven in. Voor veel mensen is herkenbaar dat er in de relatie een sterke spanning bestaat tussen aanhankelijkheid en afstandelijkheid. Als de één toenadering zoekt, trekt de ander zich terug. Dit leidt niet zelden tot onbegrip, diep verdriet, verwijdering en scheiding. Ook in dit patroon is het groeiproces te herkennen waarbij elk van de partners aan het leren is om de kloof ik-jij, eigenbelang en altruïsme te overbruggen. We kunnen ook zeggen: bindingsangst en verlatingsangst wisselen elkaar af. Hoe komen we hiermee in het reine? Jezelf zijn De kracht van volwassenheid is de realisatie een zelfstandig individu te zijn. Naarmate we groeien in bewustzijn krijgen we van daaruit ook voeling met het wezenlijke deel van onszelf. Dit is de ervaring van contact met onze kern. Hier kunnen we, zoals gezegd, verankering vinden.

978 90 71495 07 6


120

Vanuit dit wezenlijke deel van onszelf kunnen we goed voelen wat we in essentie nodig hebben en richting geven aan onze ontwikkeling. Bij deze volwassenheid hoort de realisatie 'uiteindelijk sta ik er alleen voor. Hier ben alleen ik verantwoordelijk'. De ontdekking van dit gevoel in onze jeugd en zeker in de puberteit is voor bijna elk mens een pijnlijke confrontatie. Er bleek niemand (meer) te zijn die 'het' voor ons kan doen. De veilige binding met de ouders werd verbroken. Alleen-zijn, eenzaamheid en autonomie Zoals we in hoofdstuk 2 al zagen, gaat alleen-zijn de meeste mensen slecht af. De behoefte aan gezelschap en de behoefte aan 'op jezelf zijn', in je eigen ruimte, lijken elkaar uit te sluiten. De meeste mensen herkennen periodes in hun leven dat noch het één noch het ander wilde lukken. Je kunt lijden onder een gevoel van isolatie, van geen contact kunnen maken, maar ook onder de drang onder de mensen te moeten zijn, maar ook daar geen aansluiting vinden en jezelf kwijt te raken. 'Saturdaynight fever', de koorts om uit te gaan en 'niets te willen missen' is een herkenbare uiting van dit dilemma. Veel mensen herkennen hierdoor een vaag gevoel van onrust, het is nooit goed zoals het is. Stilte, in gezelschap of alleen thuis, voelt beklemmend, in je eentje ergens naartoe gaan is confronterend. Ook in dit dilemma is de groot-kleinparadox actief. Het kind in ons vertaalt alleen-zijn naar eenzaamheid, verlatenheid. Daarom is er zelfs in de lift geruststellende muziek. De kracht van volwassenheid De kracht van de volwassenheid is dat we dit gemis leren dragen. Vanuit onze autonomie, ons unieke zijn, vertalen we 'alleen-zijn' naar aanwezigheid, zelfstandigheid. Het gemis herinnert ons aan de oerbron, en onze aansluiting op hemel en aarde. Wij maken hier op aarde ons huis. We maken het gemis draaglijk, we stoppen het niet weg. We leren dat het mogelijk is alleen te zijn en toch verbondenheid te voelen. Of, nog mooier gezegd: wij zijn al-een. Deze 'heelheid in gescheidenheid' is healing, heel zijn. Daarover gaat het laatste hoofdstuk. De diepere lagen van het proces Afhankelijkheid herinnert aan de hulpeloosheid en machteloosheid die we kenden als kind. Tegen-afhankelijkheid is een afweer tegen dit rotgevoel. We willen niemand nodig hebben. Op de andere pool zijn we op zoek naar iemand die er echt voor ons is, die ons volkomen begrijpt en nooit in de steek laat.

978 90 71495 07 6


121

Voor iedereen die bewust wil groeien zijn dit herkenbare patronen. Ergens tijdens onze ontwikkeling zullen we hieraan moeten werken, willen we verder komen. Want, eigenlijk zijn we nog steeds bezig om los te komen van onze ouders, terwijl het leven van ons vraagt zelf Ouder te worden, zodat we ook onze spirituele ontwikkeling ter hand kunnen nemen. De mysticus George Gurdjieff (1872-1949) had in zijn ontvangkamer in Parijs een bordje hangen met het opschrift: 'Zolang je nog met je vader of je moeder bezig bent, wat doe je dan hier?' De voornaamste methode die in zijn 'Instituut voor de Harmonische Ontwikkeling van de Mens' werd toegepast was 'Self-remembering', ('jezelf herinneren'), een manier om 'wakker te worden' en in contact te komen met het autonome, wezenlijke deel van onszelf. Veel van zijn methoden worden nu nog gebruikt. Groot en klein in de dagelijkse omgang. De groot-kleinparadox is in het dagelijks leven ook meteen herkenbaar als het om gezag, om regels, wetten en plichten gaat. Wie is hier de baas? Wie heeft het voor het zeggen? De ene is van nature loyaal, de ander kijkt hoe ver ze kan gaan, een derde is beducht voor kritiek en heeft last van autoriteitenvrees. In het dagelijks leven worden deze kwesties meestal vermeden, bijvoorbeeld door veel overleg tussen ouders en kinderen en met leidinggevenden. Maar, regelmatig komt bij het bepalen van de onderlinge verhoudingen de onderliggende vraag aan de orde, waar je blijft met je autonomie, je eigen weten, je intuïtie, als je in een leersituatie bent, of het gezag van anderen moet aanvaarden. Je voelt zowel de neiging om je groot te houden, als de behoefte aan begrip, aan gezien worden en steun krijgen. In alle volwassen contacten zijn deze behoeftes altijd voelbaar als een scherpe lijn tussen een warm contact van hart tot hart en het moment waarop je jezelf afhankelijk maakt en dus kwetsbaar. Je kunt ook zeggen dat je aan het leren bent om op een nieuwe manier vertrouwensrelaties aan te gaan. Het verlangen naar een Ouder, naar een Hoger Gezag, naar een God of Godin, naar Leiding, blijft ook in onze volwassenheid bestaan. Het is belangrijk om daar richting aan te leren geven. Wij worden zelf Ouder. De kracht van volwassenheid is de realisatie een zelfstandig individu te zijn. Wij zijn hovenier in eigen tuin. Maar we hebben ook leiding en richting nodig van meer ervaren hoveniers die we kunnen vertrouwen. Groot worden door anderen klein te krijgen Helaas komt dit soort Ouder-Kindoverdracht ook in relaties voor die in principe gelijkwaardig zijn, zoals in het huwelijk, en onder vrienden en

978 90 71495 07 6


122

collega's. Als je iemand in de rol van Kind kunt dwingen, ben jij de Baas. Standsverschil, ras, geslacht, de verkeerde kleur haar of de foute schoenen, alles kan als aanknopingspunt dienen. De meeste mensen hebben hier slechte ervaringen mee vanuit de opvoeding, in het gezin en op school. Het schoolplein is bovendien een van de meest competitieve arena's ter wereld, hier moest je jezelf handhaven, een plek verwerven. Pesten en treiteren is daar een groot probleem. Veertig procent van de kinderen is ooit gepest, waarvan twintig procent ernstig. In onze sociale omgeving lopen dus zowel gepesten, pesters als machteloze toeschouwers rond. Bij persoonlijke ontwikkeling is dit een belangrijk thema om te onderzoeken en te helen, omdat de overdracht vanuit deze ervaringen de ontwikkeling van volwassen verhoudingen in de weg staat. Groot worden als inwijding Natuurvolken kenden inwijdingsrituelen voor de overgang van jongen naar man en van meisje naar vrouw. De gemeenschap verschafte een veilig kader waarbinnen je die belangrijke overstap van klein naar groot kon maken. In onze tijd moeten we daar zelf voor zorgen. Natuurlijk door aandacht voor het proces dat onze eigen kinderen doormaken. Maar ook door voor onszelf alsnog manieren te creëren om stappen te kunnen zetten naar ouder zijn, of liever nog: een Goede Ouder zijn. Groot zijn en uitbundigheid Het is moeilijk om elke worsteling met de groot-kleinparadox te zien als een noodzakelijk initiatieproces. Een soort kinderziekte om te overwinnen op weg naar (meer) volwassenheid. De onontkoombaarheid van het proces kan ook ontroeren. Ooit voelden we ons verlaten, alleen, we moesten het helemaal zelf doen. En nu blijkt dit alles puur natuur, een oerbeleving, waar iedereen mee te maken krijgt. Elk mens gaat vroeg of laat door de hellekant van het alleen-zijn, de verlatenheid van het alleen staan; om uiteindelijk de verbondenheid te kunnen voelen met anderen, met de mensheid, met de kosmos. De initiatie hebben we al achter de rug, met de realisatie in de praktijk zijn we een leven lang zoet. Afscheid van de kindertijd, maar niet van het jeugdig plezier in ontdekken en leren, de interesse in de andere sekse, de behoefte aan uitbundig plezier. We zijn er zelf verantwoordelijk voor, als we verbitterd oud worden. Relaties met entiteiten uit de astrale wereld Ook in ons contact met 'wezens zonder lichaam', zoals voorouders, geleidegeesten, engelen, worden we groot. Hier geldt uiteraard eenzelfde

978 90 71495 07 6


123

ontwikkeling als hiervoor beschreven naar volwassenwording. Van sommige nemen we afscheid, bij anderen lijkt het, net als bij onze eigen ouders, alsof de rollen zijn omgedraaid: wij worden de Beschermengel van onze Engel. In een enkel geval komen we de situatie tegen dat het wezen niet weg wil, kwaadaardig wordt of de relatie niet wil wijzigen. De lastige puber, het dwarse kind, is een astrale kwelgeest. Dergelijke relatieproblemen zijn een spiegel van wat er in de 'gewone' werkelijkheid aan de hand is; en ook daar heeft 'het uitdrijven of bezweren van geesten' meestal niet zo'n succes. Problematiek als deze is eerder een taak voor de Goede Ouder; het deel in ons dat ouder en wijzer is en groot genoeg om zich met geesten te verstaan – of slim genoeg om competente en verantwoordelijke hulp in te roepen als het nodig is. Relatievelden en ontmoetingsruimtes schoonmaken Elk relatieveld heeft af en toe een opkikker nodig. We kunnen intuïtief contact maken met de energie van een relatie en voelen wat nodig is om die op te helderen, om oude verwachtingen en teleurstellingen eruit te halen en het contact weer op essentie te brengen. We pikken niet alleen energie, beelden, emoties op van anderen, ook op plekken waar we vertoeven kan dit soort energie blijven hangen. Ruimtes waar veel sociaal verkeer is kunnen we periodiek schoonmaken, de plek gronden, een frisse wind laten waaien, de sfeer verbeteren. In het laatste hoofdstuk staat een methode om hierbij met kleuren te werken. Vooroordelen loslaten Intuïtieve Ontwikkeling komt uit Amerika; ook 'plaatjes blazen' ('blowing mental image pictures') is een techniek die regelmatig aan de orde komt en die als 'energiegereedschap' tot de praktische zaken behoort om relaties op te helderen. Het gaat om mentale beelden, (voor)oordelen, verwachtingen, eisen, angsten, irritaties die in contacten naar voren kunnen komen en die we kunnen herkennen als projecties. Plaatjes – etiketten, stereotiepe gedragingen – komen letterlijk tussen onszelf en de ander te staan. Ook positieve plaatjes kunnen in de weg zitten. We zien elkaar niet voor wie we zijn, maar reageren op het beeld dat we hebben. Door dergelijke plaatjes bij te stellen of 'weg te blazen' maken we de weg vrij voor open contact van hart tot hart. 'Plaatjes blazen' in contact Contact is en blijft een mysterie. Met de één hebben we meteen een klik, met de ander lukt het alsmaar niet. Met bepaalde mensen ervaren we een

978 90 71495 07 6


124

onverklaarbare terughoudendheid die we maar niet weg krijgen, bij anderen zijn we overenthousiast. Er zijn verwachtingen en dus teleurstellingen; er zijn gemiste kansen, bij sommigen blijven we plakken, anderen verdwijnen veel te vroeg uit ons leven. Altijd weer is er de vraag: wat is tussen ons mogelijk, welke rol, welk spel, welk tijdverdrijf spelen we? Meer hart in onze relaties brengen betekent de dikke, astrale sociale laag omvormen, kneden, doordesemen met hartenergie. Hartzeer helen: de kracht van het hart In elke relatie lopen we hartzeer op. We hebben inmiddels gezien dat de pijn niet uit ons hart komt, maar uit de angst, de boosheid en de teleurstellingen uit de onderste chakra's. Ons hart voelt kwetsbaar, omdat het in wezen naïef is, altijd weer bereid te helen en te vergeven. De sirenenzang van intimiteit, van harmonie, het gevoel als het weer goed is tussen ons, maakt het nodig dat we die potige bemanningsleden tevoorschijn roepen om ons aan de mast te binden als we in verleiding komen. Deze potigheid vinden we letterlijk in onze rug, aan de achterzijde van ons hart. De mast is onze ruggengraat. Daar zit kalmte. Ons hart kan 'hard' zijn, stil, onbewogen, geduldig, sterk. Anderzijds moeten we wat ons hart betreft nogal wat stereotiepe beelden opblazen over sentimentaliteit, passie, ware liefde, lief zijn en dergelijke. We zijn sterk geprogrammeerd om een rare, overdreven glimlach op ons gezicht te krijgen en kirrende geluidjes te gaan maken als hartenergie aan de orde komt. Veel mensen gruwen zodanig van valse sentimentaliteit, dat ze onder normale intieme omstandigheden de grootste moeite hebben een lief woord uit te brengen. Maar, het is waar, de voorzijde van ons hart, waar we uitreiken naar anderen, is de weke kant. Hier worden we gemakkelijk verleid. De kracht van het hart vinden we in de kern. Het kan allereerst al een hele omschakeling zijn om jezelf meer vanuit de achterkant van het hart te beleven. Door voor- en achterkant meer in evenwicht te brengen, krijgen we ook gemakkelijker contact met het centrum van ons hart, de plek voor onze wezenskern. Dit hart kan pijn transformeren en helen. 'Leven vanuit je hart' betekent, de kracht van het hart voelen en de capaciteit om te vergeven. Vertrouwen op dit hart maakt het leven stukken minder ingewikkeld.

978 90 71495 07 6


125

10 Het wezenlijke zelf Het doel van het leven op aarde In dit boek wordt ervan uitgegaan dat het leven een doel heeft, dat we dit intuïtief beseffen, en weten hoe we dit doel kunnen bereiken. Maar, het is begrijpelijk, dat het je inmiddels kan zijn gaan duizelen – zelf, ik, ziel, hart, hogere leiding en ook nog zeven chakra's, elk met een eigen functie en bedoeling. Bovendien zijn hiervoor in talloze esoterische denkrichtingen de meest uiteenlopende benamingen en opvattingen in omloop. De neiging om al deze informatie mentaal te benaderen, erover na te denken en er een complete theorie van te fabriceren is groot. Daardoor zijn ook al die denkrichtingen ontstaan. De bedoeling van dit boek is steeds om de informatie van het mentale gebied over te brengen naar de overige bewustzijnslagen; anders gezegd: van handleiding naar praktijk, van denkbeeld naar beleving. Het leven in een lichaam op aarde is een reis. Kortweg komt het erop neer dat er voor wat betreft onze ontwikkeling een aantal fasen te onderscheiden zijn:  

 

In de eerste fase leren we om het ego te vormen, om 'ik' te zeggen. Maar het verterende, ambitieuze vuur en de krachtige wil moeten ook hanteerbaar worden gemaakt, anders bereiken we niets in dit leven. Dit is de tweede fase. Zowel in de peuterfase als in de puberteit wordt hieraan gewerkt, niet altijd met blijvend succes. In de derde fase komen we erachter dat het ego niet het laatste woord is. We worstelen met eigenbelang en het belang van anderen, met opkomen voor onszelf en mededogen. Als het goed is leidt deze innerlijke strijd naar een vierde fase: Leven vanuit het Hart, het moderne pad naar bewustzijn.

Het is duidelijk dat het helemaal niet meevalt om al onze verschillende belangen bij elkaar te brengen. Daarom hier een kort overzicht van onze innerlijke organisatie.

978 90 71495 07 6


126

Het zelf De kern van ons wezen wordt gewoonlijk aangeduid met 'zelf', soms met 'hogere zelf' of 'ware zelf' om het te onderscheiden van het ego (Latijn voor 'ík'), dat ook wel het 'lagere' of zelfs 'valse zelf' wordt genoemd. Deze wezenskern 'woont' in het lichaam; wezen, ego en lichaam vormen samen één geheel. Het zelf, het wezen, is het centrum van de menselijke psyche. Bij intuïtieve ontwikkeling is het gebruikelijk om deze wezenskern in het eigen hart te beleven. Omdat we beschikken over een ongebreideld voorstellingsvermogen zijn andere plekken mogelijk. Sommige yogascholen projecteren dit 'wezen' letterlijk als 'hogere zelf' boven het hoofd, dus buiten het lichaam. De kans om dan 'op astraal' te gaan wordt daarmee natuurlijk danig vergroot. Ook aanduidingen als 'ware zelf' en 'valse zelf' zijn niet zo erg bevorderlijk voor onze geestelijke gezondheid. We hebben het gehad over verschillende bewustzijnslagen, die verbonden zijn met de chakra's. Elke laag of niveau biedt een ander perspectief. Op het niveau van ons wezen ziet de wereld er heel anders uit dan op het niveau van lichaam, emoties, mentaliteit of hart. Op wezensniveau zijn we tijdloos; dit Zijn wordt ook niet door geboorte of dood begrensd. Op dit niveau zijn we in contact met het grotere Zijn van het Al. Incarnatie Incarnatie betekent: in een lichaam zijn. Als wezen worden we bij onze komst op aarde geboren in een lichaam. Vóór onze geboorte waren we in het tijdloze en vormloze Zijn. Bij onze afdaling naar de aarde werden we ons bewust van leven, onze wens om geboren te worden en contact met onze ouders te maken. Na onze geboorte zijn we heel veel hiervan vergeten; soms is het nodig om deze herinneringen te ontsluiten om onze essentiële keus voor leven in een lichaam op aarde weer helder te krijgen. Over het waarom en hoe van incarnatie en reïncarnatie bestaan heel veel verschillende en dikwijls verbeeldingrijke verhalen. Zoals we gezien hebben kunnen we ook buiten ons lichaam van alles beleven, onder andere door het ophalen van herinneringen aan vorige levens en het fantaseren daarover. In het bestek van dit boek is het belangrijk om te vermelden dat voor onze ontwikkeling onze aanwezigheid in het hier en nu van dit leven en in dit lichaam belangrijk is en niet de herinneringen aan onze talloze vorige levens. Bewustzijn, ziel en zelf Als wezen hebben we de beschikking over bewustzijn: bewust zijn of

978 90 71495 07 6


127

heldere waarneming. Dit bewustzijn is verbonden met de fysieke zintuigen; we krijgen informatie uit ogen, oren, neus, mond en lijfcontact. Belangrijk is om ons te realiseren dat deze zelfde zintuigen ook functioneren in de astrale wereld; ook ons astrale of droomlichaam kent zintuigen en heeft ervaringen opgebouwd. Beelden en reële ervaringen lopen gemakkelijk door elkaar: de geur van een bloem roept romantische taferelen op. Als we denken dat het water gloeiend heet is, zullen we reageren alsof we onze hand verbranden, ook al is het water koud. Als ons lichaam groeit in de baarmoeder, zijn we er als wezen mee in contact; niet alleen met het fysieke lijf maar ook met de andere, niet/stoffelijke lichamen, zoals het etherlichaam en het astrale lichaam. Uit de vorige hoofdstukken weten we hoe krachtig ons voorstellingsvermogen inwerkt, zowel op de stoffelijke als de nonstoffelijke lichamen. Het niet-stoffelijke deel van onze belevingswereld wordt ook wel psyche genoemd. In het Oudgrieks is dit zowel het woord voor 'ziel' als voor 'vlinder'. De psyche of ziel is draagster van ons voorstellingsvermogen, en zit vol astrale beelden, emotionele impressies, verlangens en verhalen. Deze ziel kan ook ziek zijn of liever gezegd, ziekmakende beelden koesteren. Lastig is natuurlijk dat 'ziel' vaak gebruikt wordt als aanduiding voor 'zelf', wezen, essentie van de mens. Wij maken hier dus een duidelijk onderscheid tussen ziel en zelf, tussen psyche en wezen. Helder bewustzijn: de ongevulde geest Zoals eerder gezegd is het bewustzijn kwetsbaar, omdat het zonder inhoud moeilijk op zichzelf kan bestaan. De vrije, onthechte geest, het pure bewustzijn, beleven we in meditatie. Zodra we ons ergens mee bezighouden, vult zich onze geest en raken we de onbevangenheid kwijt. In de mystieke literatuur, zoals in de wereld van de Soefi's, het Hindoeïsme en de verschillende richtingen in het Boeddhisme, zoals Zen, Mahayana, en Nikaya vinden we dit beschreven als een staat van 'geen begeerte'. Als onze geest is gevuld met begeerte – naar macht, naar aanzien, naar wat dan ook – zijn we niet meer vrij. 'Bevrijding' of 'verlichting' is dan ook een centraal thema. Ter illustratie het volgende Zenverhaal over Meester Bankei: Zijn staat van verlichting was perfect, zijn geest als een stil meer, zonder enige rimpeling. Zelfs voor de kami, de geesten, was hij onzichtbaar geworden. Daarom bedachten ze een slim plan. Ze zorgden ervoor dat er

978 90 71495 07 6


128

enige rijstkorrels terechtkwamen op het pad dat Bankei dagelijks passeerde, en wachtten af. De Zenmeester was namelijk altijd heel precies in het naleven van de kloosterregels. De monniken werden geacht sober te leven en niets te verspillen. Toen Bankei langskwam en de rijstkorrels zag, fronste hij zijn wenkbrauwen. Op dat moment stootten de kami elkaar aan. Voor een kort moment was Bankei ook voor hen weer zichtbaar. De hartsutra Nog een voorbeeld van onthechting en het 'ledigen van de geest' is te vinden in de 'hartsutra', 'het hart van wijsheid', een geschrift uit boeddhistische Mahayanatraditie en ontstaan in Kushan (China) rond de tweede eeuw. Hierin legt de bodhisattva (verlichte meester) Avalokiteśvara aan een discipel uit wat bewustzijn is: 'O, Sariputra, vorm is leegte en leegte is vorm.' Hij geeft hiervan verscheidene voorbeelden, die erop neerkomen dat uitspraken over de werkelijkheid nooit de werkelijkheid zelf kunnen vatten; wijsheid komt voort uit directe waarneming. Deze perfecte wijsheid wordt samengevat in een magische gezongen of gesproken spreuk of gezegde, de bekende mantra: 'Gaté gaté, paragaté, parasamgaté, bodhi svaha' (Ga, ga, ga over, ga volledig over naar de andere zijde, ontwaak in verlichting'; Engels: 'Gone gone, gone beyond, gone thoroughly beyond, and establish yourself in enlightenment). Deze mantra wordt onder andere door de Dalai Lama uitgelegd als een weergave van de vijf stappen op het pad naar verlichting: voorbereiding, concentratie, inzicht, meditatie, jezelf verankeren in verlichting: het hart van wijsheid. Dit pad wordt de Mahayana of 'grote weg' genoemd. Verlichting wil hier zeggen: tot besef komen, zelf-realisatie, het realiseren van de eigen Boeddhanatuur. Een lang en diep verleden met religie Vooral in India en de landen eromheen is over geestelijke ontwikkeling heel veel kennis verzameld. Hier is niet zozeer sprake van geloof, maar van zelf doen en ondervinden en van wat je een 'technologie van bewustwording' zou kunnen noemen. Vanuit vorige levens heeft elk mens een verleden met één of meerdere spirituele tradities. Bepaalde beelden en woorden zijn in staat om hieraan herinneringen op te roepen. In hoofdstuk 5, De Kracht van het Woord, werd besproken welk een intense invloed woorden en religieuze plaatjes kunnen hebben. De woorden van Mohammed, van Jezus, van Boeddha, zijn voor de volgelingen extra heilig, helend, diep ontroerend.

978 90 71495 07 6


129

Als voorbeeld nemen we de opmerkelijk kracht van de mantra 'gaté, gaté' … De vele, vele zoekers die hem eeuwenlang hebben uitgesproken, creëerden een ongelooflijk sterk, meeslepend energieveld. Als we hierop aansluiten, kunnen we voelen wat dit pad van onthechting, van reiken naar een andere oever met je doet. Wie hiermee ervaring heeft vanuit vorige levens, voelt bij het horen van de mantra opeens een diep verlangen in zich wakker worden, en ook andere ervaringen uit dit 'lange verleden' komen weer terug in het bewustzijn. Nirwana, 'de andere oever' Al deze oosters getinte wegen naar bewustzijn en zelfs verlossing verwijzen naar een werkelijkheid buiten, of liever gezegd, hoger dan dit leven. In de oosterse visie is het bestaan op aarde niet meer dan een tussenstation, een van de vele, op weg naar hoger bewustzijn. Oost en west vormen op een interessante manier een krachtige variant op de polariteit 'boven–beneden'. In het oosten is het verwerven van bewustzijn alles, en wordt het lichaam als drager daarvan middels yogaoefeningen goed verzorgd, maar is het verder slechts ballast. In het westen is de situatie haast omgekeerd: het verwerven van materie is alles, bewustzijn wordt beschouwd als toeval, als een ongelukje, zij het 'een schitterend ongeluk' van de natuur. Zoals gebruikelijk vinden we op het grensvlak van deze polariteit weer hele sterke plaatjes. Het sterkst komen die naar voren als er sprake is van ego, van eigenbelang en trots. Oost wil het ego overstijgen, west wil het temmen. Het ego loslaten of overstijgen? Het volgende verhaal uit het Zenboeddhisme is een voorbeeld van idealen als zelfopoffering, acceptatie en egoloosheid, en de innerlijke vrede die dit teweegbrengt. In het dorp waar Zenmeester Hakuin leefde, werd een meisje ongewenst zwanger. Haar vader dwong haar om te zeggen met wie ze een relatie had gehad, en om ervanaf te zijn noemde ze de naam van Hakuin. Toen het kind geboren was, bracht de vader het naar Hakuin, schold hem uit voor de schande die hij over de familie had gebracht, en gaf hem het kind. De Zenmeester zei slechts: 'Ah, zo!' en nam de baby in zijn armen. Overal waar hij ging nam hij het kind mee en zorgde er goed voor. Veel van zijn discipelen beschouwden hem echter als afvallige en keerden hem de rug toe. Hakuin zei niets. Intussen was de moeder tot inkeer gekomen, ze bekende de naam van de

978 90 71495 07 6


130

werkelijke vader, en haar eigen vader snelde naar Hakuin en vroeg om vergeving. Hakuin zei alleen: 'Ah, zo!' en gaf hem het kind terug. 'Accepteer het leven zoals het is' is de boodschap. Door zo te leven, zal begeerte verdwijnen, zullen spanningen verdwijnen, zal onvrede verdwijnen. Slechts de vreugde om het simpele zijn blijft. Zondebesef, de kloof tussen droom en daad Ook het westen kent een traditie waarbij het egoïsme, zij het niet totaal, dan toch grotendeels wordt overstegen. De deugden die de oude Griekse filosofen aanreikten, de Ridderlijkheid uit de middeleeuwen, het adellijke 'Noblesse Oblige' uit later tijd en natuurlijk de Ethica of Deugdenleer van de Amsterdamse filosoof Baruch de Spinoza zijn hiervan voorbeelden. Interessant is een figuur als Franciscus van Assisi, die met zijn devotie en geweldloosheid nog steeds het andere uiterste laat zien van zes eeuwen moorddadige geschiedenis. Deze kloof tussen droom en daad staat model voor het diep ingesleten zondebesef van de westerse mens. Wij zouden zo graag betere mensen willen zijn, maar het lukt steeds maar niet. Dit gevoel niet te voldoen is een recept om diep ongelukkig te worden. De vele zelfhulpboeken met instructies om jezelf te verbeteren vinden een rijke voedingsbodem in het gevoel niet af te zijn, niet te zijn zoals het ooit bedoeld is. Ook het westen is dus op zoek, alleen met een vager doel. Verlichting wordt letterlijk genomen – meer licht – niet in de oosterse zin van het bereiken van de andere oever, 'daar waar de wind van karma niet waait.' Want, wie verlichting heeft bereikt, hoeft nooit meer terug te komen in dit tranendal. Thuiskomen bij jezelf Ik denk dat het mogelijk is om een middenweg te bewandelen, een middenweg tussen de extremen 'het ego overstijgen of loslaten' en 'het ego onderdrukken'. We hebben daarvan al een mogelijkheid onder ogen gezien in hoofdstuk 4, 'Het dwarse, creatieve Kind', waar we 'de Goede Ouder' introduceerden. Ik ben gewend deze middenweg 'Leven vanuit je Hart' te noemen. In het hart, in de kern, komen een aantal eerder genoemde thema's samen:  het 'punt van bewustzijn', dat alleen kan bestaan als we hartelijke gevoelens kunnen hebben voor onszelf;  wezenskracht (de herinnering aan wie wij in wezen zijn);  'de Goede Ouder' – de capaciteit om goed voor onszelf en onze ziel te zorgen;

978 90 71495 07 6


131



vanuit dit hart kunnen we ook helen, pijn transformeren.

'Middenweg' is geen braaf, keurig weggetje, eerder zo'n oeroud knuppelpad door een moeras, dat als leidraad door het leven dienst kan doen. Wanneer we de weg dreigen kwijt te raken, helpt de herinnering hieraan om onze draai weer te vinden. Om dit pad aan te leggen zijn een aantal dingen essentieel. Allereerst moeten we de perfectie afhalen van de idealen die ons worden voorgespiegeld. Meester Bankei is natuurlijk ook ergens gewoon een ouwe zeur die over een gemorst rijstkorreltje valt; en de onbewogen Meester Hakuin kon zich ten overstaan van zijn leerlingen natuurlijk niet laten kennen. Het ego wordt overstegen, maar het zit er nog wel. De middenweg: Leven vanuit je Hart Onze middenweg moet in een paar dingen voorzien. Het is belangrijk om in ons leven een bereikbaar 'hoger' doel te zoeken, dat onder woorden te brengen en ernaar te streven. Ieder doet dat voor zich, maar het doel zou in elk geval meer helderheid, meer aanwezigheid, meer gericht zijn op de essentie van leven in moeten houden. Van het oosten kunnen we leren dat vormen van geestelijke discipline, zoals meditatie, hierbij onontbeerlijk zijn, zonder in overdrijving te vervallen. Want, ook respect voor de aarde en het wonder van leven is een belangrijke leidraad op het pad. Genieten van lijf en leden, van onze creatieve geest, van onze rebelse dwarsheid en kinderlijke neiging tot ondeugd hoort daarbij. Naast een regime, een dagprogramma van focussen, concentratie en meditatie, zijn praktische vormen van healing en dagelijkse rituelen om energie te stromen en te zuiveren een ondersteuning om op het middenpad niet naar links of naar rechts te dwalen. Healing, dat in het volgende hoofdstuk besproken wordt, geeft daarbij inzicht, steun en richting. Op deze manier 'Leven vanuit je Hart' kan helpen om de excessen – de horror van geweld – uit te bannen. De aarde is rijk, de verbeelding bracht adembenemende kunst voort, elke beschaving en elke cultuuruiting is kostbaar voedsel voor de ziel. Als het de wereldgemeenschap niet lukt om een leefbare aarde te creëren, laten we dat dan in onze eigen omgeving nastreven. Valkuilen in het gedroomde bestaan Tenslotte moeten we ook op zo'n modern pad valkuilen ontwijken: zondebesef, perfectie, hoogmoed – ik ben heiliger dan jij. Daarvoor is het nodig om het vermaledijde ego goed in de gaten te houden. Zonder dit ik,

978 90 71495 07 6


132

dat in onze dromen rondloopt, beginnen we niets. De kunstenaar Theo Jansen verwoordde dat heel goed in een van zijn columns in de Volkskrant: We denken dat we in de echte wereld leven, maar dat is niet waar. We leven in de verbeelding van de wereld. We dromen ons bestaan. De droom wordt enerzijds gevoed door de zintuigen en anderzijds door een interne bron van gedachten en ideeën. In die droom loopt een zeer speciaal iemand rond: IK. We zien het IK in de droom rondlopen. Het zelfbewustzijn moeten we beschouwen als het waarnemen van de belevenissen van het IK in de verbeelding. Wat moeten we toch met dat IK, dat ego? Idealen:het hogere en lagere zelf Elk mens wil het liefst in zijn gloriedagen gezien worden. Superieur glimlachend, meester van zichzelf, trots maar goedmoedig. Dit is natuurlijk niet meer dan een uithangbord, de façade die onze persoonlijkheid met zorg opbouwt. We hebben een buitenkant nodig, maar die mag best wat bescheidener zijn. In hoofdstuk 3 en 4 zagen we de worsteling met emoties en de schade die wordt aangericht door denkrichtingen die minachtend over 'lagere', basale gevoelens spreken als onzuiver, 'een signaal, dat betrokkene natuurlijk nog een hele weg heeft af te leggen'. In hoofdstuk 4 'Het dwarse, creatieve Kind', zagen we wat een dominante plaats het ego inneemt in onze ontwikkeling. Daarom is het belangrijk om onderscheid te maken tussen kleine ik en grote ik, tussen het hogere en lagere zelf. Het helpt om dit te verbinden met de chakraleer: het hart zit inderdaad net iets hoger dan de maag; en zoals we weten is volgens het spreekwoord de maag een poort voor liefde, zij het voornamelijk bij de man. In de vorige hoofdstukken kwamen we de mogelijkheid een overstap te maken al op diverse plaatsen tegen. Meer hart betekent niet alleen meer liefde, maar ook meer bewust aanwezig zijn. Spirituele ontwikkeling: de herberg van de ziel Op het pad gaat het dus niet om het 'loslaten van het ego' maar om het ontwikkelen ervan. We kunnen immers niets loslaten wat we niet kennen en wat zich onvoldoende heeft gevormd. Iemand die zegt 'het ego overstegen te hebben' heeft zijn trotse ik gewoonlijk op een subtiele manier in een astrale sluier van ijdelheid verstopt.

978 90 71495 07 6


133

Het meest moeilijke is uiteraard om in het donker de weg niet kwijt te raken, of beter gezegd, om de weg terug te vinden als we zijn verdwaald. Natuurlijk is het niet zo vreemd dat de wereld zo is ingericht dat we onszelf kwaad kunnen doen, dat we verraad kunnen plegen aan onszelf. We spelen immers met echte emoties en met echte gevaren, anders zou ons verblijf hier te veel op kinderspel lijken. De wereld is een tocht door gevaarlijk terrein, we kunnen in zwarte gaten vallen en daar lang in blijven hangen. Daarnaast kent het spirituele pad toevluchtsoorden, meditatiecentra, en onverwachte plekken waar we een Spirituele Meester als Roemi ontmoeten: Mens zijn is als een herberg; Elke ochtend weer nieuw bezoek, een vreugde, een sombere bui, een rotstreek, een flits van inzicht, als een onverwachte gast. Verwelkom en vermaak ze allen! Ontvang ze gastvrij; zelfs als een schare verdriet binnendromt, en het interieur kort en klein slaat. Misschien komen ze alleen maar ruimte maken voor nieuw genot. De zwarte gedachte, de schaamte, de boosaardigheid, treed ze bij de voordeur breed lachend tegemoet; vraag of ze binnenkomen; wees dankbaar voor elkeen die komt; want elk werd gezonden als een gids uit de andere wereld. Roemi: 'The Guesthouse' (Mevlana Jalaludin Roemi, Soefimeester, Afghanistan, 1207 - Anatolië, 1273) Religie en spiritualiteit Religies hebben de neiging om een geloof voor te schrijven. Er bestaat een officiële leer waarvan niet mag worden afgeweken. Daardoor staan ze op gespannen voet met bewegingen of scholen die mensen stimuleren om tot eigen inzichten te komen. Vrijdenkers zijn altijd al verdacht geweest; ook Socrates moest zelfmoord plegen vanwege zijn provocerende ideeën. Elke religie kent rekkelijken en preciezen. De essentiële vraag is: wat voedt en wat niet? Bij het beantwoorden hiervan

978 90 71495 07 6


134

zijn de twee relatiethema's die we eerder noemden, intimiteit en autonomie, belangrijk. Als het om autonomie gaat, zullen we buiten de bestaande paden willen gaan. Als we intimiteit willen ontwikkelen op spiritueel niveau, kunnen we bij bestaande religies juist heel veel halen. Het gaat er maar om in hoeverre onze innerlijke Goede Ouder hierin zeggenschap houdt. Voor sommigen is devotie, bijvoorbeeld via Maria, een hele tijd belangrijk, voor anderen zijn de leefregels van de Islam inspirerend, of de navolging van Jezus. Hoe dan ook, in elk leven komt een moment waarop we een keus krijgen: wat doe je met je leven? Urgentie: nu of nooit Veel tijd om te verbeuzelen met onzin, zoals jezelf bewijzen, vetes uitvechten of voor zelfmedelijden hebben we niet. Het leven is er te kort en te kostbaar voor. Het Tibetaanse Dodenboek, het 'Bardo Thödol', is een opmerkelijk geschrift met goede raad voor overledenen om na de dood niet te lang rond te blijven hangen. Het bestaat uit aanwijzingen hoe het pad naar het licht te vinden, verdeeld in diverse stadia, tot veertig dagen na het overlijden. Een van de belangrijkste verzen, in het begin, is duidelijk aan de levenden gericht, en luidt als volgt: 'O jij dralende, die niet denkt aan de komst van de dood – terwijl je je overgeeft aan de nutteloze dingen van dit leven – ben je zorgeloos, door je bij uitstek gunstige gelegenheid te verkwisten. Als je met lege handen uit dit leven terugkeert, waarlijk, dan zal je doel verkeerd zijn. Wil je je niet aan de heilige dharma wijden, juist nu? Omdat de heilige dharma is wat je in waarheid nodig hebt.' Dharma kan worden vertaald met 'werk' – werken aan jezelf; je aretè – je voortreffelijkheid; 'leven, alsof je nooit zou sterven'. Wat vraagt de dood van je? We kunnen ons indenken wat de dood op het daarvoor bestemde uur van ons zal vragen. Wie daarnaar nieuwsgierig is, kan languit op de grond gaan liggen en zich voorstellen dat het moment daar is. Gewoon, als oefening, om weer in contact te zijn met waar het in dit leven om draait. Vragen om jezelf te stellen: 

Wat geef je op? Schrijf op wat zich aandient, dit kan van alles zijn. Relaties? Wie komen naar voren? Hoe is het om afscheid te nemen?

978 90 71495 07 6


135

   

Laat vervolgens beelden ontstaan over het loslaten van: Je persoonlijkheid – hoe je overkomt in contact met anderen, en hoe anderen jou beleven. Hoe is het om dit los te laten? Je ziel – je verhalen, je belevingen, de speciale manier waarop je dit leven hebt geleefd en hebt begrepen. Je ego – je ik met zijn verlangens en angsten. Je wezenlijke zelf – met o.a. besef van eeuwigheid.

Groei wordt als tegennatuurlijk ervaren We gaan op zoek naar ons ware zelf vanuit pijn en nieuwsgierigheid. We maken ons los van overtuigingen en plaatjes, we gaan zelf op onderzoek uit. Wie zich zo buiten de gebaande paden begeeft heeft moed nodig. De vooroordelen zijn sterk. Ze bestaan niet alleen in de omgeving, we vinden ze ook in onszelf. Geestelijke groei is, zoals de alchemisten zeiden, een 'opus contra naturam', een werk tegen de natuur in, want de eerste reactie op lichamelijke of emotionele pijn is zelfbehoud. Ego verdedigt automatisch de status quo; of wil terug naar de vroegere toestand toen alles nog gewoon 'goed' was. Groei is voor het ego materiële verbetering of hooguit meer van hetzelfde. Wie aangeeft 'aan zichzelf te werken' of 'iets doet met intuïtieve ontwikkeling' loopt kans allerlei plaatjes over zich heen te krijgen. Terwijl de realiteit van de binnenwereld wordt gezocht, zal de omgeving verklaren dat je zweverig bent, niet in contact met het echte leven. Wie zich wil ontplooien, moet zich losmaken uit de kudde en komt vaak alleen te staan. Niet alleen mensen van vlees en bloed, ook wezens zonder lichaam, familiegeesten, hoeders van onze cultuur, kerkvaders en wat niet al kunnen gaan sputteren als je verandert. De energie ervan kan ons neerslachtig maken. Daarom is contact met gelijkgestemden – medecursisten in een leergroep bijvoorbeeld – niet alleen sterkend en helend maar ook noodzakelijk. Groeien en oud worden Groeien en veranderen is een levenslang proces van ontdekken en leren. De jungiaanse, archetypische psycholoog James Hillman (1924) stelt in zijn boek The Force of Character and the Lasting Life de vraag: 'Waarom worden we zo oud?' In het dieren- en plantenrijk sterft alles vrijwel meteen als het zijn tijd heeft gehad. Vanwaar de noodzaak om die extra jaren uit te dienen? Het enige antwoord dat hij kan vinden, zegt hij, is dat we die extra tijd nodig hebben om ons karakter te ontwikkelen. Onze ziel vraagt erom.

978 90 71495 07 6


136

Het ik staat niet alleen: bemoeienis van gene zijde De mensen om ons heen zijn wezens met een lichaam, tegelijkertijd kunnen we waarnemen dat er ook wezens zonder lichaam zijn. Voor het overgrote deel van de mensheid is dit heel gewoon. Onze geliefde doden zijn niet meteen echt weg, een deel van hun essentie blijft nog lang beschikbaar. Omdat ze dood zijn en daardoor ballast hebben afgeworpen, zoals gekwetste trots en andere dwarsigheid, is het doorgaans gemakkelijker geworden om met ze te communiceren dan bij leven. Daarom hebben bijvoorbeeld vergevingsprocessen postuum meer succes dan bij leven, hoe tragisch dit in wezen ook is. Vrede sluiten met het verleden is nodig om vrede te vinden in onszelf. Natuurvolken onderhouden goede contacten met voorouders, omdat zij dichter bij de spirits, de natuurgeesten, demonen, goden en godinnen staan, en kunnen bemiddelen of healen indien nodig. Zoals gezegd, in dit deel van de astrale werkelijkheid hebben we dezelfde relatievaardigheden nodig als elders. Problemen ontstaan als we ons gemakkelijk laten imponeren, of als we pogingen tot contact blijven negeren, zodat van andere zijde spectaculaire manieren moeten worden gevonden om de aandacht te trekken. Communiceren met wezens zonder lichaam Meestal bedoelen we hiermee dat we contact hebben met overledenen; in het bijzonder met geliefde doden. In de praktijk gebeurt dit als we opeens sterk aan iemand moeten denken. Veel dromen zijn in dit opzicht betekenisvol. Soms zijn er 'toevalligheden' in het spel, zoals bepaalde voorwerpen, foto's of symbolen die plotseling opduiken. Ook krachten uit de natuur, de essentie van een bepaalde kwaal of ziekte, een energie die blokkeert, kunnen zich aandienen voor communicatie. Soms gaat het om engelen of geleidegeesten. Er zijn sjamanistische tradities die werken met trance om het contact te bewerkstelligen. Met training is het mogelijk om als medium op te treden, dat wil zeggen, het wezen van een ander in het eigen lichaam toe te laten, zodat het bijvoorbeeld jouw stem kan gebruiken om te communiceren met andere aanwezigen. Het is duidelijk dat dit 'spreekbuis zijn' consequenties heeft voor de eigen autonomie en dat grote helderheid en emotionele stabiliteit nodig is om dit goed te laten verlopen. Zeker als dit niet zuiver wordt toegepast, bijvoorbeeld met satanische bedoelingen of als volksvermaak, is schade niet uit te sluiten. Wie eenmaal zo'n poort heeft opengezet, krijgt hem niet makkelijk meer dicht. Ook bij bepaalde vormen van healing, waarbij 'energie wordt doorgegeven'

978 90 71495 07 6


137

is deze waarschuwing op zijn plaats. Er zijn mensen die meer 'wezens om zich heen' hebben dan andere. Een bepaalde gemoedstoestand kan ervoor zorgen dat van gene zijde wezens zich met ons gaan bemoeien, ten goede of ten kwade of allebei. 'Babywezens', wezens die op zoek zijn naar ouders en die er belangstelling voor hebben om via ons geboren te worden, zijn vaak voelbaar in onze levenssfeer aanwezig. Via intuïtieve training komen we meer open te staan voor dit soort communicatie. We kunnen leren op een respectvolle manier ook in deze bewustzijnslagen relaties te onderhouden. Kennis en praktijk van healing, heel zijn en heel maken, is daarbij onontbeerlijk.

978 90 71495 07 6


138

11 Healing – het zesde zintuig in actie Healing is heel zijn, heel maken Healing, 'heel zijn', is in harmonie zijn met jezelf en je omgeving. Omdat elk mens in wezen heel is, is iedereen ook een bron van healing voor anderen. Het contact met deze wezenlijke heelheid kan echter schaars zijn geworden en ver zijn weggezakt. Meestal merken we dat aan onze vitaliteit. We zijn gejaagd en komen moeilijk tot rust of we verkeren aan de andere kant van het spectrum: moe, lusteloos, ongeïnspireerd. Een healingsessie, met onszelf of met anderen, brengt ons weer op essentie. Dat is ook de intentie van dit boek. We zijn al lezend de pijn van het leven niet uit de weg gegaan. We hebben zelfs gekeken naar manieren om er kracht en moed uit te putten, om een oplossing te vinden voor de neiging om kwaad met kwaad te vergelden, en om schuld en schaamte om te zetten in vergeving. Ook dat is healing. Healing is meer een levenshouding dan een techniek. Alvorens naar de praktijk van healing en de problematiek te kijken, is het daarom zinnig om zowel alledaagse vormen van healing te bespreken als de diepere achtergrond ervan. Dagelijkse vormen van healing Als mens – als werknemer of baas, als ouder, partner, vriendin, collega – worden we voortdurend op onze helende energie aangesproken. Bewust en onbewust zijn we immers de hele dag door in de weer om onszelf en anderen te 'healen' – (problemen oplossen, goedmaken, sussen, zorgen, geruststellen, troosten, bevestigen, richting geven, zekerheid bieden, duidelijk zijn – enz. enz.). Als jij er bent, is het goed. Deze vormen van healing kunnen met of zonder hart worden toegepast; met tegenzin, met kwade zin zelfs. Maar, altijd en overal zijn er mensen met een uitzonderlijk groot helend vermogen, je herkent ze meteen en het is niet zo moeilijk om ze in de eigen omgeving aan te wijzen en bijzondere ontmoetingen te herinneren. Als we meer heelheid willen toelaten in ons leven, ligt in het helen van ongenoegen in onszelf en in onze omgeving al meteen de grootste uitdaging. Ik geef hierover vaak als voorbeeld hoe ik voorheen haastig, met tegenzin

978 90 71495 07 6


139

en mopperend de was opvouwde, ondertussen ook nog enigszins knarsetandend omdat dit geen mannenwerk is, en me opeens midden in dit gepruttel herinnerde, dat 'was vouwen' gewoon zorgen is; en dat ik dit ook in alle rust en met liefde zou kunnen doen. Zo gezegd, zo gedaan, waarna ik toch nog alsmaar plaatjes tegenkwam over 'goed doen', 'braaf zijn' en als ergste van alles dat er, ondanks het feit dat ik mezelf een geëmancipeerde man vindt, toch nog hele riedels langskwamen over 'man zijn' en 'verwijfd gedrag'. Ook de bron van al deze plaatjes werd mij duidelijk: mijn vader Gerrit deed de was voor mijn moeder; en haar broer, mijn oom Jan, maakte daar grapjes over. Verdeeldheid of heelheid Hoe maak je het weer goed? Elk mens ontwikkelt in zijn leven een persoonlijke strategie om met conflicten om te gaan. Er helemaal niet mee omgaan is natuurlijk ook een strategie – net als in verwarring raken of de oorzaak altijd bij anderen zoeken. Er zijn conflicten in allerlei soorten (sluimerende en openlijke conflicten bijvoorbeeld) en maten. Complicerende factoren bij alle conflicten zijn emoties (angst voor herhaling, boosheid om geleden onrecht, verdriet en teleurstelling om de verdeeldheid) – en de hamvraag: wiens Schuld is het? Wie heeft er Gelijk? Conflicten komen hierin altijd onwrikbaar vast te zitten. Pas als er bereidheid is de Schuldvraag en het Heilige Gelijk opzij te zetten, als er aandacht en respect is voor de wederzijdse pijn, kan een oplossing gevonden worden. Extremen maken de problematiek zowel op grote als op kleine schaal duidelijk. In het boek De kunst van het oorlogvoeren dat Sun Tzu rond 500 v. Chr schreef, zegt hij: ken uw vijand. Rond het jaar nul zegt Jezus: heb uw vijand lief. Anno 2010 wordt er in diverse landen zwaar gevochten, zonder dat we precies weten tegen wie en waarom. Wie is de vijand? Taliban? Janjaweed? Milities? Lichtend Pad? Terroristen? Rebellen? Dit zijn magische, verhullende toverspreuken. Op kleinere schaal vinden we ook in de politiek weinig belangstelling om ons te verdiepen in het gelijk van de tegenpartij. Alles op aarde is gescheiden en streeft naar hereniging. Dit wordt bemoeilijkt door plaatjes. De verdeeldheid in onszelf en om ons heen wordt met magie omgeven. Healing is toenadering zoeken en een weg banen door de toverwereld van astrale energie. Waarom? Misschien wel omdat het leven van ons vraagt zowel de tweespalt als de eendracht te onderzoeken. Pas als we ze alle twee grondig kennen, is het mogelijk te kiezen voor vrede in onze ziel.

978 90 71495 07 6


140

Scheiding en hereniging Dualiteit en heelheid vormen samen de essentie van het leven. Zonder tweeheid (ik-omgeving; of ik-jij) geen eenheid, en andersom. We kwamen al verschillende dualiteiten tegen als polariteiten: Ik en de Ander, LichaamGeest; Man-Vrouw, Moeten -Vrij zijn; en we zagen dat deze tegenstellingen wolken emotioneel geladen astrale plaatjes voortbrengen. Sommige dualiteiten horen bij onze planeet, andere krijgen we mee zodra we een lichaam aannemen en geboren worden. De mens lijkt de enige te zijn in de natuur die hieraan lijdt. Dit is te begrijpen, als we ons nogmaals realiseren dat elk van ons een geestelijk wezen is dat een thuis heeft gevonden in een lichaam. Als wezen, verbonden met het Al, komen we uit eenheid in een lichaam op aarde. Dit proces wordt gesymboliseerd in de geboorte: in de baarmoeder ervaren we eenheid met onze moeder; de scheiding is het moment waarop we voor het eerst zelfstandig gaan ademhalen, dat wil zeggen energie uitwisselen met de aarde. We kunnen dan ook zeggen: we waren zonder het te beseffen één, pas bij de geboorte werden we bewust, zowel van twee-heid als van de verloren eenheid. In het leven zit daarom een diep verlangen naar huis, naar eenheid, naar harmonie – maar tegelijkertijd een ontzettende behoefte aan vrijheid, aan eigenheid – en aan strijd! Op beide looft de natuur een begerenswaardige hoofdprijs uit: het orgasme van de hereniging en de glorie van de overwinning. En dan is er toch iets wat deze beide verrukkingen overstijgt, en dat is heelheid, healing. Sommigen noemen het liefde, maar dan met een hoofdletter. Ons wezen herinnert zich heelheid en scheiding Op wezensniveau weten we precies wat met healing wordt bedoeld. Zelfs onder de meest grimmige aardse omstandigheden is het mogelijk om heel te blijven, in contact met onze integriteit als menselijk wezen in een lichaam. Integer betekent letterlijk: heel. Als we met dit besef om ons heen kijken zien we dat ook de aarde heel is. Dualiteit herkennen we in diepe wonden die natuurrampen slaan, in dood en verderf, de voortdurende strijd om het bestaan waarin de ene soort tot voedsel dient voor de andere. De heelheid zien we in de wisseling van de seizoenen, de eeuwige wederopstanding in het voorjaar, de bloei in de zomer, het afsterven in de herfst en de dood in de winter. Het lijkt wel of alles in de natuur in diepe vrede deze kringloop aanvaardt, terwijl overal de oorlog woedt; de strijd om te overleven, de wil om te leven. Een leeuw doodt met een vredig gezicht,

978 90 71495 07 6


141

schreef de bekende kinderboekenschrijver Guus Kuyer ooit verbaasd. Healing in de natuur De Poolse dichteres Wislawa Szymborska (1923) heeft het in haar gedicht 'Lof van de geringe eigendunk' over het zuivere geweten van de dieren: 'Piranha's twijfelen niet of hun daden wel rechtmatig zijn, de ratelslang aanvaardt zichzelf zonder voorbehoud en jakhalzen met zelfkritiek zijn onbestaanbaar.' En dan zegt ze: 'Honderd kilo weegt het hart van de zwaardwalvis, maar in een ander opzicht is het licht.' De verdeeldheid die wij voelen heeft vooral met schuldgevoel te maken. In de strijd om ons Recht zoeken we plekken van Healing, van Vergelding en Verzoening. Een frappant voorbeeld van helende energie zoals we die op aarde aan kunnen treffen vinden we op IJsland. Thingvallir is een rotskloof waar de Vikingen vanaf het jaar 930 in de zomer bijeenkwamen om geschillen op te lossen. Hier werd recht gesproken, er werden conflicten bijgelegd en nieuwe afspraken gemaakt. De bijeenkomsten begonnen na de zomerzonnewende en duurden één tot twee weken. Vallir betekent dal of vallei; 'thing' kennen wij nog in uitdrukkingen als rechtsgeding en 'een zaak die in het geding is'. In de Germaanse rechtspraak werd tijdens een Geding, meestal onder een eik, Wodan aangeroepen om te helpen geschillen te beslissen. Het bijzondere van Thingvallir is de plek zelf. Op deze barst in de aardkorst, waar de continenten Amerika en Europa zich al miljoenen jaren van elkaar af scheuren, zodat zich tussen hen in een oceaan kon vormen, ontstond het eerste parlement ter wereld. De smalle kloof is namelijk een uitloper van de breuklijn die van noord naar zuid over de aardbol loopt, dwars door het midden van de Atlantische Oceaan. Op deze fantastische energieplek kun je met één been in Europa staan en met de andere in Amerika. Je kunt je richten op de breuk of op de essentiële heelheid. De Vikingen kozen kennelijk voor het laatste. Heel zijn op een breukvlak In de natuur om ons heen zijn overal plaatsen aan te wijzen waar we heelheid kunnen ervaren. Wanneer we met een healing bezig zijn, tijdens een healingsessie, creëren we zelf een dergelijke plek: de 'healingruimte'; een helend energieveld. Bij healing werken we vanuit het perspectief van heelheid, die van onszelf en die om ons heen, in de natuur. Wat houdt dit in?

978 90 71495 07 6


142

'Heel zijn op een breukvlak' houdt in dat we conflict en kritiek zien als een uitnodiging tot ontmoeting. Want, conflicten zijn op zich geen probleem. Ze horen gewoon bij het leven. Conflicten worden een probleem als ze ontsporen. Zowel het vermijden en toedekken van conflicten als het niet (meer) kunnen loslaten ervan is een ontsporing. De breuk zuigt ons het conflict in; als we gecenterd blijven in ons hart zal dit niet gebeuren. Vanuit ons hart kunnen we de breukrand zien, begrijpen we de pijn en is healing niet meer dan de erkenning daarvan. Wat we ervoor nodig hebben is wezenskracht. Wezenskracht: intuïtie en healing Ondanks alles waar we als wezen op aarde in verzeild kunnen raken – astrale dwalingen, de fysieke pijn van ziekte – bezitten we integriteit, heelheid, en de kracht om ons te herinneren wie wij in wezen zijn. Wij komen van eenheid in verscheidenheid, we kunnen daarin verdwalen, maar ergens weten we dat zelfs de scherpste tegenstellingen bij elkaar horen. Ondanks alles wat we in dit leven hebben meegemaakt, ligt dit besef op de bodem van onze ziel. Deze kracht van ons wezen om zich te her-inneren is de basis van intuïtie en healing. Van belang daarbij is dat we ons thuis voelen, zowel in onszelf als in de kosmos. Ons verlangen naar een veilige, bekende omgeving bouwt overal sferen, en creëert wat de Duitse filosoof Peter Sloterdijk (1947) 'het schuim van de wereld' noemt. Overal maken we fysieke en astrale ruimtes: sferen, kringen, nesten, broedplaatsen, baarmoeders, zeepbellen, huiskamers, lobby's, pleinen, strijdperken, denkramen – wat niet al. Sfeer is Oudgrieks voor bol, een bolvormige ruimte waarin een bepaald gevoel hangt. De grootste sfeer die wij kennen is de kosmos. De grote cirkel van het zijn We kunnen onszelf niet buiten de grote cirkel plaatsen. We hebben altijd deel aan het geheel. Wie als kind wel eens geprobeerd heeft om de oneindigheid te vatten of om in gedachten naar het begin of het einde van de tijd te gaan, zal hebben gemerkt dat dit je slapeloze nachten bezorgt. We behoren tot het Al; en dat is groter dan jij of ik. Hoe ver we onszelf ook uitrekken, hoe ver de verbeelding ook reikt – voorbij de verste verte is altijd nog iets. Zowel zij die zich van het goddelijke hebben afgewend als zij die als godszoekers door het leven gaan, bewegen zich binnen dezelfde cirkel. Elke poging om jezelf te vervreemden van het Al (een sceptische, 'ongelovige' buitenstaander willen zijn) of juist de vervreemding willen doorbreken en

978 90 71495 07 6


143

op zoek gaan naar eenheid (en de troost van het thuiskomen) creëert een variant op het verhaal van de Weg; de Tao. Tao is het pad van de dualiteiten yin en yang. In het boek van Lau-Tze, de Tao Te Ching (het Boek van de Weg en de Deugd dat dateert van rond 500 v. Chr.) probeert hij het onmogelijke: uitleggen wat Tao is. De beginstrofes worden meestal vertaald met 'de Tao die benoemd kan worden is niet de werkelijke Tao', waarop een dichter zich spottend afvroeg waarom de rest van het boek dan niet blanco was. Zodra het onkenbare wordt benoemd, een naam krijgt, wordt het kenbaar. Elk kind krijgt een naam en leert geleidelijk alle namen van mensen en dingen. Hoe je zelf heet, je eigen naam in je moedertaal, is een van de kenmerkendste en diepst vastgelegde identiteiten. Lau-Tze zegt dat Tao verwijst naar de werkelijkheid vóór de namen kwamen. Ik neem een Duitse versie omdat ik die erg mooi vind; bovendien leest dit aandachtiger. Uit de Dau Dö Djing van Lau-Dsi in de vertaling van Karl Gerhard Meier, (pseudoniem: Jan Ulenbrook) hier het vierde vers 'over de oorsprong', dat luidt als volgt: Ein Ding ist, ein Gemenge (veelheid) Eh Himmel und Erde ward, So stille, oh, und nicht zu greifen Allein stehts da und ewig ohne Wandel, (verandering) Geht um im Kreis und ist von nichts bedroht. (kring) Du magst es nehmen als der Welten Mutter Mir ist sein Wesensname nicht bewusst. Mit Rufnam nenn ichs DAU, der Weg Solls doch ein Name sein, er heisse: Gross Gross: das heisst Lang Lang: das heisst Ferne Ferne: das heisst Wiederkehr De kringloop van de tijd, de eeuwige terugkeer, de grote cirkel van het zijn heet Tao, de weg. Tao is eeuwig en onveranderlijk, en tegelijkertijd de Weg, het Pad; waarvan gezegd wordt dat die terugleidt naar het zelf. Stilstaan en lopen tegelijk? Ik heb deze paradox altijd opgevat als een slimme zet van Lau-Tze om onze innerlijke Analysator in verwarring te brengen, zodat we het kunnen snappen met onze intuïtie. En dat is precies waar het bij healing om gaat. Als je er te veel over na gaat denken werkt het minder of voel je gewoon geen effect. Intuïtie is kunnen vertrouwen op je gevoel.

978 90 71495 07 6


144

Energie volgt aandacht – de basis van healing Visualisatie is een belangrijke techniek bij intuïtieve ontwikkeling om via verbeelding fysieke effecten te bereiken. Een voorbeeld hiervan is de uitwerking die het beeld van een citroen heeft op onze speekselklieren, en we hebben ook gezien hoe angstige gedachten onze schouders en heupen op slot zetten. Deze verbeeldingskracht kunnen we evengoed gebruiken om spanning los te laten en te healen. De centrale regel is: 'energie volgt aandacht'. Als we aan een bepaald lichaamsdeel aandacht besteden, komt dit tot leven. Door te visualiseren dat energie vrij door het lichaam kan stromen kan spanning worden losgelaten en helende energie worden toegelaten. Ook dit is weer iets om te doen, niet om te lezen en met het hoofd te bevatten. Ook fietsen kun je niet uit een boekje leren. De volgende beschrijving is een poging onder woorden te brengen wat het stromen van healingenergie inhoudt. Healingenergie stromen  Grond jezelf en neem rustig de tijd om te ademen en helemaal tot jezelf te komen.  Maak contact met je hart. Voel de vóór- en de achterzijde. Stem jezelf af op heelheid in de kern van je hart. Dit is je helende wezenskracht. Stel je voor dat dit een energiestroom is.  Je kunt zeggen: 'Ik stroom nu healingenergie' en je voelt deze stroom dan door je armen en handen gaan en vervolgens door je hele lijf, je hele zijn. Gewoonlijk geef je hieraan ook nog een kleur.  Als je vertrouwd bent met het stromen van helende energie, kun je deze ook richten – door aandacht te geven aan een bepaald probleem bijvoorbeeld. Het stromen van healingenergie brengt alles op het wezenlijke niveau van heelheid. We ervaren weer dat de essentie van leven heel is en we ervaren ook onszelf weer als heel, ondanks een mogelijk conflict. Het wordt daardoor wat eenvoudiger om met het conflict om te gaan. We lossen het niet op. We krijgen een ander perspectief. Ook negatieve plaatjes, zoals afkeuring en kritiek laten we gaan. Door dit vaak te doen wordt 'Leven vanuit je Hart' steeds meer een dagelijks beleefde realiteit. Werken met kleur Kleuren zijn buitengewone vormen van energie. Elke kleur brengt ons bij een essentie, een oerbeleving. Bij intuïtieve ontwikkeling wordt veel met

978 90 71495 07 6


145

kleuren gewerkt, omdat ze zowel in de fysieke als in de astrale wereld helend zijn. Als we energie stromen, kunnen we die een heldere, vitale kleur geven. Het is niet zo moeilijk om dit zelf uit te proberen.    

Stel je zo levendig mogelijk voor dat je op dit moment wordt doorstroomd door een heldere kleur rood. Voel je hele lichaam, en nodig deze kleur uit om overal doorheen te stromen. Je houdt niets vast, de kleur helpt om tot in je vezels en cellen rood te worden. Blijf uitnodigend, worstel niet met plekken waar de kleur niet wil gaan. Geniet ervan om energie te stromen. Je kunt voelen hoe bepaalde weerstanden of ongemakken kunnen oplossen in deze kleur. Laat dit gebeuren, laat los, richt je steeds weer op de heldere stroom van rood.

Doe nu hetzelfde met groen, oranje en geel. Je kunt merken dat elke kleur een totaal verschillend effect heeft. Ook tijdens dit stromen kunnen plaatjes gaan spoken, zeker als we vaste ideeën hebben over kleuren of uitzonderlijke negatieve of positieve ervaringen met een bepaalde kleur. Een eigen palet In de healingopleiding is het belangrijk om het eigen kleurengamma te ontdekken, schoon te maken en te leren gebruiken. Een palet kent basiskleuren die ons leren over bepaalde essenties van leven, van mystiek tot gewoon, over sferen en emoties, over waarheden zoals die voor ons gelden. Met sommige kleuren hebben we een tijdlang moeite, andere voeren ons meteen een onbekende diepte in. Door de basiskleuren verder uit te werken krijgt ons palet steeds meer eigen kleurnuances. In principe vertegenwoordigt elke kleur een heel eigen wereld. Net als met een gedicht is het beter om een kleur te ervaren, dan erover te vertellen of allerlei eigenschappen op te sommen die ermee te maken hebben. Natuurlijk is er een kleurenleer, en natuurlijk kennen we warme en koele en wijkende kleuren – veel belangrijker is om onszelf te verdiepen in het beleven van kleuren en de helende oerervaring die elke kleur, als een kleinood, voor ons in zich draagt. Je eigen kleur vasthouden Kleuren kunnen helpen om bij onszelf te blijven. 'Een kleur stromen' is niet alleen helend, door een kleur te kiezen en die bijvoorbeeld ook in onze aura

978 90 71495 07 6


146

te zetten, maken we als het ware een handvat om bij onszelf te blijven. Steeds als we merken dat we concentratie verliezen, is de herinnering aan de kleur voldoende om weer gefocust te raken. Je helende aanwezigheid versterken Iemand die heel is, bezit een helende aanwezigheid. Niet door oplossingen aan te reiken of iets te doen, maar door de mogelijkheid van 'heel zijn' aan te reiken. Moeders en vaders doen dat met kinderen, bazen met werknemers – en andersom. Als kind hebben we door onze affectie, maar meer nog gewoon door 'te zijn wie we zijn' onze ouders geheeld. Healen kan inderdaad gewoon zo simpel zijn als 'ik ben blij je te zien'. We vatten dit hartgevoel samen in de groet 'Hallo'. Soms is voor een healing niet meer nodig dan zo'n puur, simpel 'Hallo' vanuit het hart. Ook het krijgen van healing kan een verhaal apart zijn. Komt het wel binnen? Kunnen we het ontvangen? Alles en iedereen is in wezen heel, kunnen we onszelf daarvoor openstellen? Kunnen we oude angsten en vooroordelen loslaten? Healing opent deuren en brengt een transformatie teweeg, zoals in het verhaal van de Prinses die haar weerzin overwint en de Kikker kust. Healing gaat niet over genezen of iets wegnemen of toevoegen omdat er iets niet goed zou zijn. Om anderen te healen is het een voorwaarde dat we zelf heel kunnen zijn en dat we niet ongevraagd allerlei kwalen of tekortkomingen gaan wegnemen die we bij de ander menen waar te nemen. We weten inmiddels voldoende over het effect van plaatjes om te beseffen waartoe dit kan leiden. Plaatjes staan contact in de weg; voor healing is het nodig een open communicatie zonder oordeel te bewerkstelligen. Vandaar, heel gewoon, recht vanuit je hart: 'Hallo'. Vertrouwen op het zelfhelend vermogen Een klein wondje, een snee in je vinger, een schram op je been, geneest wonderbaarlijk snel. Ons lichaam heeft een opmerkelijk zelfhelend vermogen. In de loop van ons leven hebben we veel ziektes en kwalen overwonnen, of we hebben ermee leren leven. We kunnen voelen hoe dit vermogen is verbonden met levenslust, de wil om te leven, het vertrouwen op ons eigen gestel. Ook onze geest en onze emotionele natuur kennen een dergelijke zelfhelende kracht. Een van de effecten van healing is, dat dit vermogen wordt aangesproken en versterkt.

978 90 71495 07 6


147

Healingtechnieken – regulier en alternatief Er zijn heel veel verschillende manieren om te healen. Ook handoplegging en magnetiseren horen ertoe. Aanraken is helend, of dit fysiek gebeurt of in energie. Healing is altijd een mengsel van astraal en fysiek bewustzijn. Een hand op je schouder kan troostend zijn; ook een massage werkt zowel op ons lijf als op ons gemoed. Zelfs healing op afstand is mogelijk; van een sterkende gedachte tot een verhelderend gesprek met het wezen van een klacht of kwaal. In de opleiding tot healer wordt dit 'helen op afstand' gezien als een belangrijke voorbereiding op reading. Deze manier van healen heeft geen medische pretenties, maar kan wel van groot belang zijn als ondersteuning in een genezingsproces. Om dat werkelijk en waar te maken in de huidige maatschappij zullen er zowel in de reguliere als de alternatieve wereld heel wat plaatjes moeten worden opgeruimd over wat healing is. Als we een kloof ontwaren is er altijd sprake van een conflict en van zwermen astrale plaatjes. Eens kijken of we de breukranden kunnen bespeuren en uitvissen wat er eigenlijk aan de hand is. Allereerst door te kijken naar de plaatjes over healing, maar ook door een onderscheid te maken tussen genezen en helen. Healing in de gezondheidszorg De healing die in de gezondheidszorg onmiskenbaar aanwezig is – de vertrouwensrelatie met de arts, de helende zorg van het personeel, de opbeurende stemming, het bloemetje naast het bed, het leed dat verzacht werd door aandacht en troost – is in rap tempo aan het verminderen en zelfs verdwijnen. 'Er is geen tijd voor' is de verklaring, en bovendien: 'mensen worden er maar afhankelijk van'. Anderzijds wordt de zweverige alternatieve sector met argwaan bekeken. Immers, daar zijn behandelingen dubbel nep: ze zijn niet effectief en daardoor niet erkend en bovendien uitsluitend gebaseerd op suggestie. Door een beetje meer aandacht te geven lijken mensen op te knappen, maar dat is 'gewoon' toe te schrijven aan het placebo-effect. In de 'alternatieve sector' (een verzameling methoden en denkwijzen die eigenlijk veel te divers is om op één hoop te worden gegooid) heerst wantrouwen over de eenzijdige gerichtheid op het bestrijden van symptomen, met onvoldoende aandacht voor het verhaal achter de kwaal en het eigen aandeel van de patiënt in het genezingsproces. Deze misvattingen maken het steeds lastiger om open te staan en van elkaar te leren. Bovendien zijn met het in stand houden van deze beelden grote reputaties en belangen gemoeid.

978 90 71495 07 6


148

Het verschil tussen helen en genezen Hoewel de begrippen nogal eens door elkaar worden gebruikt is er een duidelijk verschil te maken tussen genezen en helen. Genezen – richt zich op de klacht; het conflict, de breuk, de kwaal die moet worden weggenomen. De genezer, arts of behandelaar wordt geacht een doeltreffende handeling te verrichten om de klacht op te lossen of de pijn te verminderen. De patiënt wordt behandeld. Genezen is oplossingsgericht. De valkuil is eenzijdige gerichtheid op symptoombestrijding. Helen – richt zich op heelheid; de wezenskracht die elk mens bezit. Door te steunen en te bemoedigen hervindt de cliënt het vertrouwen in het eigen helend vermogen. Daardoor wisselt het perspectief: het is mogelijk om heelheid te ervaren ondanks pijn en conflict. De healer lost niets op, maar ondersteunt hierbij. Helen is procesgericht. De valkuil is vaagheid en utopische verwachtingen wekken. Autonomie bij helpen en geholpen worden Genezen geeft de normale basishouding weer in de medische gezondheidszorg. Mede daarom is het niet voor iedereen die bij intuïtieve ontwikkeling met Helen in aanraking komt zomaar duidelijk dat het niet gaat om helpen, een klacht behandelen of genezen. Natuurlijk zijn in elke manier van werken klachten oplossingsgerichte elementen aan te wijzen. En, wie wil niet overal vanaf geholpen worden door een lieve Dokter met een gouden Pil? Patiënt zijn moet je leren. Zowel helen als genezen kan afhankelijk maken. Vooral voor helen is bewustzijn nodig. Je wordt herinnerd aan je eigen heelheid. Je moet dat zelf willen en erop leren vertrouwen. Maar, ook genezen kan heel goed vanuit respect voor de eigen verantwoordelijkheid en het eigen genezend vermogen gebeuren. Helen en genezen kunnen uitstekend samengaan, en meestal is dat ook gewoon het geval. Als er één plek is waar veel moeite wordt gedaan om beide facetten van zorg tot hun recht te laten komen dan is het in de gezondheidszorg, zowel regulier als alternatief. Eigenlijk is een schijntegenstelling ontstaan. De kloof zit elders. De vertrouwenscrisis Credito (geloof, krediet) zit allerwegen in een crisis. We vertrouwen niet alleen de arts, de bankdirecteur, de ondernemer en de overheid niet meer, we verliezen zelfvertrouwen. We worden ook nog boos, wat dikke astrale mist oplevert van plaatjes over complotten van graaiers en grote,

978 90 71495 07 6


149

monsterlijke instituten die alleen maar uit zijn op macht en winst. Binnen de instituties vindt eenzelfde proces plaats, er is onzekerheid en men voelt zich onterecht beschuldigd. Er moet van alles veranderen – maar wat dan precies, hoe definieer je het probleem en van wie of wat kunnen we heil verwachten? In de alternatieve hoek overheerst de hoop op een wonder – op een bepaalde datum wordt opeens alles anders. In de 'gewone' wereld heerst vooral vrees; niemand kan nog de ogen sluiten voor de gigantische problemen met overbevolking, eindige energiereserves en klimaatverandering. De onzekerheid is groot. 'Terug naar de basis' is in geval van crisis altijd een goede raad. Bij paniek 'ga je van je gronding af'. Eigenlijk is dat een heel natuurlijk proces. Angst en emotionele druk maken dat we door onze knieën, gaan, we moeten even gaan zitten of we storten ter aarde. Vanuit dit contact met de grond van ons bestaan kunnen we de toestand in ogenschouw nemen en realistische inschattingen maken. De vertrouwenscrisis confronteert ons met de manier waarop wij de oerbehoeften hebben ingevuld. Wie beheert ons geld, wie zorgt er voor werk, wie houdt ons gezond, wie regeert met besliste, rechtvaardige hand? De schoolmeester, de dominee en de pastoor waren al uit het bovenstaande rijtje verdwenen, nu vallen ook de maatschappelijke instituties om. Een crisis (van krinoo, beslissen) is van tijd tot tijd nodig om alles opnieuw te bekijken en bij te stellen. In het groot, in de maatschappij, gaat dat met horten en stoten, want angst doet rare dingen met mensen. Op persoonlijk niveau is het mogelijk om ons eigen leven opnieuw te oriënteren. De archetypen van het oervertrouwen, Vader, Moeder en de latere afgietsels daarvan, Dominee, Pastoor, Arts, Bankdirecteur, Ondernemer en Minister kijken ons vragend aan. Zekerheid en oervertrouwen In hoofdstuk 2 werden de chakra's en de bewustzijnslagen besproken. Zekerheid en oervertrouwen horen bij de onderste chakra's, de plek van het beroemde onderbuikgevoel. Hier hebben we behoefte aan healing: zorg en aandacht. Als dat voor ons gevoel ontbreekt, worden we bovenmatig angstig en treedt het vecht- of vluchtmechanisme in werking. In elke zorginstelling en elke verpleeginrichting weet men precies wat nodig is om met deze onzekerheid en angst om te gaan. 'Genezen', het verrichten van medische ingrepen, hoort bij een heel ander belevingsgebied, dat van de derde chakra. Dit is het domein van de arts. Helen is yin, vrouwelijk, typerend voor de elementen aarde en water;

978 90 71495 07 6


150

'genezen' is yang, mannelijk, typerend voor het element vuur. Een ziekenhuis is bijzonder, omdat het beide biedt: 'helen' in de vorm van verpleging en 'genezen' in de vorm van medische handelingen. Zoals gezegd, ze liggen in elkaars verlengde, ze hoeven elkaar niet te bijten. Maar, mengen gaat slecht: de rust en het geduld van helen verdraagt zich slecht met het daadkrachtige vuur van 'genezen'. Competitie: het marktmechanisme Toen via het 'marktmechanisme' concurrentie in de gezondheidszorg werd toegelaten werden water en vuur gemengd tot een explosief mengsel De emotionele belevingslaag, met de geldingsdrang van het strijdlustige en competitieve ego, werd dominant. Een schoktherapie zou de gezapige zorg wel eens even opschudden. Dit zou de kosten drukken en efficiëntie tot op grote hoogte opvoeren. Van bovenaf werd alles geregeld, ervaringsdeskundigen werd niets gevraagd. Frustratie alom. Nadruk op competitie leidt ook nog tot perfectie – niemand kan immers tevreden zijn met zijn prestaties, alles kan altijd beter. Iets dergelijks zien we in de sport, het derdechakragebied bij uitstek. Angst speelt een grote rol, zowel voor medische fouten als voor terechtkomen bij de verkeerde dokter en in het verkeerde ziekenhuis. Zonder bewustwording, dat wil zeggen,tegenwicht uit de andere lagen, gaat vechten, winnen of verliezen de boventoon voeren. Competitie is goed als er een krachtige, gezaghebbende scheidsrechter is en als de grenzen duidelijk zijn aangegeven. Bij de hervormingen die werden ingevoerd, was hiervoor veel te weinig aandacht. De markt zou helemaal vanzelf de zorg gaan reguleren. 'Helen' in de zorg en de verpleging is na al deze veranderingen geleidelijk een nieuw evenwicht aan het vinden. De medische wereld is nog lang niet zover. Het herstel van vertrouwen zal hier veel langzamer gaan. Om dit te begrijpen moeten we kijken naar de geneesheer als archetype. De archetypische genezer Rond genezen en helen bestaan hele sterke archetypische beelden en verwachtingen. Artsen staan in een traditie die teruggaat op Hippocrates, een Griekse genezer die rond 400 v.Chr. leefde en van wie bekend is dat hij zijn leerlingen een belofte liet afleggen. In navolging daarvan leggen artsen nog steeds de ‘eed van Hippocrates' af, waarin ze zich verplichten bepaalde beroepsregels in acht te nemen. Elke arts is daarmee drager van het archetype van de Heelmeester, hij of zij geeft er opnieuw vorm aan en wordt er ook door gevormd.

978 90 71495 07 6


151

Hoe kunnen we dit het beste begrijpen? Een archetype, zoals Vader, Moeder, Zoon is niet zomaar een rol, maar een universele kracht, een oervorm van menselijk handelen. Een archetype kan ons opslokken, deels ook weer door polarisatie. Bij de archetypische Vader hoort namelijk altijd een Zoon of Dochter; samen geven ze vorm aan Ouder en Kind zijn. Voor onze kinderen zullen wij nooit gewoon Koos of Annemarie zijn; voor hen blijven wij de Ouder, waarvan specifieke taken worden verwacht en waaraan eisen worden gesteld. Zoals de Zwitserse psychiater Carl Gustav Jung dat aangaf, gaat het erom een persoonlijke relatie aan te gaan met deze vormende krachten. We kunnen ons verliezen in de archetypische Vader- of Moederrol. We verliezen dan aan eigenheid, we geven geen eigen vorm aan het archetype, we zijn het archetype geworden. Ook de rol van Kind kent een dergelijke valkuil: het eeuwige Kind dat maar niet volwassen wil worden. Archetypen en verwachtingspatronen Het eerste deel van de hippocratische eed, waarin het archetypische karakter duidelijk naar voren komt, luidt als volgt: Ik zweer bij Apollon de genezer, bij Asclepius, Hygieia en Panacea en neem alle goden en godinnen tot getuige, om naar mijn beste oordeel en vermogen de volgende eed te houden: Ik zal naar mijn beste oordeel en vermogen en om bestwil mijner zieken hun een leefregel voorschrijven en nooit iemand kwaad doen. Nooit zal ik, om iemand te gerieven, een dodelijk middel voorschrijven of een raad geven, die, als hij wordt gevolgd, de dood tot gevolg heeft. Nooit zal ik een vrouw een instrument voorschrijven om een miskraam op te wekken. Maar ik zal de zuiverheid van mijn leven en mijn kunst bewaren. Als de dokter kwam, werd het huis opgeruimd. Zelfs als hij geen raad wist, was zijn aanwezigheid helend. Om hem heen hing de ernst van het leven, hij was er zowel bij geboorte als dood. Voor jouw geval bestond ook niet zomaar één enkele oplossing. Met je geneesheer stond je in een vertrouwensrelatie – hij sprak je vaderlijk toe als het nodig was. Een Goede Ouder in actie. In alternatieve vormen van geneeskunst vind je nog helende geneesheren en -vrouwen. Ik herinner me de eerste keer dat ik bij een homeopathische arts binnenkwam. Hij stelde me op mijn gemak, vroeg door, schreef wat op, glimlachte af en toe op een ironische manier. Ik voelde me gehoord en

978 90 71495 07 6


152

gezien en bovenal: gerustgesteld. Ik had een bondgenoot gevonden. Zijn rust sloeg op me over, ik vond het vertrouwen in mezelf terug, ook al omdat hij me homeopathische middelen voorschreef die bedoeld waren om mijn eigen geneeskracht te bevorderen. Angst wegnemen en patiënt leren zijn Een ernstige klacht schokt het geloof in onszelf. Zieke mensen zijn niet voor niets zo kwetsbaar; ze zijn van hun gronding en de angst vreet bovendien aan hun weerstand. Ze worden weer klein en afhankelijk. Als patiënt hebben we niet alleen genezing nodig, maar vooral hulp om niet in paniek te raken en het vertrouwen in onszelf terug te vinden. De angst en het wantrouwen, die we in onze eigen onderbuik behoren te verwerken, gaat tegenwoordig een eigen leven leiden, want er is niemand meer met voldoende gezag om ons gerust te stellen. De Arts, die ooit meer healer dan genezer was, is aan het verdwijnen. De Dokter, de archetypische mensenfluisteraar, wordt vervangen door een hooggeschoolde Techneut die maar weinig tijd voor je heeft. Je hebt hem niet eens meer nodig, want op internet kun je ook alles vinden. Iedereen kan weten dat de meeste klachten verdwijnen met een dieet: geen prikkelende stoffen, geen suiker, minder zout, geen koffie, geen vlees, voldoende rust en zo meer. Bij een alternatieve genezer is een dieet het eerste advies dat gegeven wordt. In de reguliere sector is hier veel te weinig aandacht voor. Veel te gemakkelijk wordt voor het minste of geringste pillen voorgeschreven of zelfs antibiotica. In deze competitieve wereld is het niet gek dat patiënten weerbaar worden, eisend zelfs. Zo kan het gebeuren dat de patiënt (van Latijn: patiens, geduld) plotseling kan transformeren in een dwars, ongeduldig Kind. Hij scheldt de dokter gewoon uit als het hem niet zint. Hij is geen patiënt, hij is klant en hij is bang, en woedend over wat hem zomaar overkomt. Zonder hulp zal hij blijven steken in dit eerste stadium van leren patiënt te zijn. De archetypische Zieke, iemand die ziek is, werd in onze tijd een ziekte, een geval. Zelfs psychotherapie, waar het om persoonlijk contact gaat, werd teruggebracht tot een aantal protocollair voorgeschreven handgrepen. Psyche, de ziel, kan beter uit de naam psychologie worden geschrapt; het is slechts de logos die is overgebleven. Waar ooit een geruststellend woord genoeg was, zal een standaard recept en in de rij staan bij de apotheek geen soelaas bieden. Als de archetypische Geneesheer verdwijnt, ontstaat een gat, waardoor als vanzelf een Healer, een Verlosser in beeld komt om als vervanger op te treden. Daardoor woekert een alternatieve sector, waarvan veel wordt

978 90 71495 07 6


153

verwacht en die daardoor veel meer belooft dan het waar kan maken. Natuurlijk wil iedereen graag profiteren van de nieuwste ontwikkelingen. Maar, hoe groot is het offer dat we daarvoor moeten brengen? Is het niet mogelijk om geld weg te sluizen van de pillenindustrie, zodat onze huisarts meer dan zeven minuten tijd voor ons heeft? Een individueel geval Een aantal jaren terug was ik onder behandeling bij mijn homeopathische arts voor een ontsteking, een zweer op mijn been. Ze had op mijn aandringen verschillende dingen geprobeerd, maar de zweer werd almaar groter. Uiteindelijk zei ze dat we nu echt aan de antibiotica moesten. Ik voelde dat als falen; tot dan toe had ik ziektes altijd zelf kunnen overwinnen. De nacht vóór ik aan de pillen ging, kreeg ik een droom: de zweer vertoonde zich aan mij als een klein pratend mondje, dat zei: 'Ach, gun ons nou die tien procent. Het is toch maar tien procent …' Ik was resoluut en liet hem zien dat ik niet met de pijn en het ongemak verder kon. Daarop verdween hij, een groot litteken achterlatend. Zo'n tien procent van mijn rechterbeen, schat ik. Toenadering zoeken, in gesprek komen, is kennelijk een wederzijds proces. Sindsdien probeer ik indien nodig met deze wezens contact te leggen en te communiceren. Waarom worden mensen ziek? Voor velen zal het een stap te ver zijn om ook dromen serieus te nemen als het om ziekte en gezondheid gaat, hoewel dat ooit heel gewoon was. Maar zelfs voor het verkrijgen van een goed beeld van de situatie van de patiënt is onvoldoende tijd. Er is veel te weinig aandacht voor de klacht of de kwaal als deel van een verhaal, als onderdeel van een proces. Veel onderzoek wijst op de psychosomatische (en psychosociale) oorzaak van klachten, dat wil zeggen, dat ziekmakende gedachten en ziekmakende leefomstandigheden een grote rol spelen. Die vragen echter om een brede, genuanceerde strategie op lange termijn en persoonlijke verantwoordelijkheid en bewustwording. Genezen: een roeping Aandacht voor healing kan de verstoorde balans tussen helen en genezen en tussen massaliteit en het individuele geval rechtzetten. Daarbij gaan we uit van het individu: onze eigen healingkwaliteiten. We kunnen die versterken, angsten onder ogen zien, onze levensstijl aanpassen. We kunnen openstaan

978 90 71495 07 6


154

voor 'alternatieve geesten' binnen de reguliere gezondheidszorg. Ook daar zijn velen zich bewust van de vertrouwensbreuk en op zoek naar mogelijkheden voor verandering. Dikwijls is er veel meer mogelijk dan we denken en blijkt een grote openheid te bestaan naar alternatieve vormen van healing. We kunnen opnieuw leren vertrouwen, bijvoorbeeld op het feit dat bijna iedereen in de medische wereld een roeping heeft gevolgd. Er bestaan universele morele en spirituele waarden die de mensheid tot gids dienen, en waarop we beroepshalve kunnen aansluiten. Dit astrale gebied biedt inspiratie en richting voor talloze bezigheden waartoe we be-roepen worden, zoals dat van (geestelijk) leider, politicus of arts. We kunnen onze leiders steunen als ze worstelen om deze roeping te vervullen – en vermijden de kwaadaardige jakhals te worden die bij het minste falen meteen bloed ruikt. De ziel terugbrengen in het genezingsproces Helen en Genezen vormen geen tegenstelling, ze horen bij elkaar. Als we dit inzien kunnen we de angst en het wantrouwen, de spoken die rondwaren in onze onderste chakra's, onder ogen zien en onszelf geruststellen. We kunnen het vertrouwen herstellen in ons eigen genezend vermogen, de kracht van de geest en het eigen weten over het waarom van ziekte en gezondheid. Niet om opeens in een wondergenezing te geloven door op selderijstengels te knagen, maar als uiting van een diep vertrouwen in het leven en wat het ons brengt; in gezondheid, in ziekte en in dood. Intuïtieve ontwikkeling, healing en reading Bij intuïtieve ontwikkeling wordt allereerst geleerd om het eigen helende vermogen aan te spreken. Jezelf healen, jezelf op kleur brengen, negativiteit loslaten, bij jezelf kunnen blijven in contact, energie waarnemen en de astrale energie van plaatjes herkennen en transformeren vormen zo ongeveer de basiswaarden van waaruit wordt gewerkt. Zo'n opsomming klinkt heel wat, maar kan inderdaad steeds weer simpelweg worden samengevat in die korte, stille begroeting vanuit het hart: 'Hallo. Ik ben ik, en jij bent jij, en hier ligt een mogelijkheid voor ontmoeting, voor healing'. Op deze manier sluiten we heel eenvoudig aan op de wezenlijke heelheid in onszelf en anderen. Ook voor Healing op Afstand en Reading, het lezen van de energie van de ander, is dit een goede basis. In de alternatieve wereld zijn diverse methoden van healing in omloop. Vaak is het uitgangspunt eerder 'genezen' dan 'helen' en ook op het punt van autonomie bestaan buitengewoon grote verschillen. Een voorbeeld om deze verschillen duidelijk te maken is reiki.

978 90 71495 07 6


155

De reiki healingmethode Een van de healingtechnieken die de laatste jaren een grote vlucht heeft genomen is reiki. Er worden cursussen aangeboden, waardoor men in een aantal weekenden Master kan worden, in verschillende graden. Reiki werkt met handoplegging om ‘energie door te geven'. Het verschil met de methodiek en de uitgangspunten van intuïtieve ontwikkeling is veel groter dan over het algemeen wordt gedacht. Reiki werkt niet met het zelfhelend vermogen, maar met zogenaamde 'universele energie'. In wezen leer je om te channellen; dat wil zeggen, als medium op te treden. Als je hier pas mee begint is dit nog niet zo evident; later wordt bewuster contact gezocht met zogenaamde reiki-gidsen. Het zijn deze gidsen die de healing verrichten. Ze werken dan via jou, nadat je bent 'ingewijd'. Dat wil zeggen, dat je een contract aangaat, een verbintenis. Helaas wordt dit bij de inwijding niet altijd expliciet gemaakt. Ook de verwijzing naar 'universele levensenergie' is misleidend, omdat daarmee verhuld wordt dat het niet om universele maar om specifieke energie gaat, het reiki energieveld. Reiki is eind negentiende eeuw ontwikkeld in Japan door Mikao Usui. Meester Usui is de eerste van wat de 'overleveringslijn' van Reiki Meesters genoemd wordt. Iedereen die met reiki bezig is wordt ingewijd in deze lijn. De inwijding bestaat uit het intunen (afstemmen; kanaliseren, channelen) op deze ‘lijn’, het reiki energieveld dus, door middel van symbolen en mantra's. De symbolen worden op astraal niveau zowel 'in je hand gebrand' als vastgezet boven je hoofd, in je zevende chakra dus. Je 'ontvangt' je reikiafstemming, doordat de meester 'de poort opent' voor de 'universele levensenergie'. Deze inwijding creëert een sterke band. Wij noemen dit een contract. Mediumschap en channeling Een dergelijke lijn vertegenwoordigt een enorme kracht, die zich op allerlei niveaus zal manifesteren, zowel fysiek als astraal. Reiki Meesters met en zonder lichaam zitten op deze traditie; een breed en diep energie- of vormveld. Wat verder ook de praktische uitvoering is, bij een reiki behandeling wordt dit energieveld aangesproken en via de reiki behandelaar doorgegeven. De reiki genezer heeft geleerd om zijn of haar healing-kanalen (de energiebanen o.a. in de armen en handen) open te stellen zodat de energie kan doorstromen. Hoe minder 'eigen weten' daar bij te pas komt hoe beter – anders kun je immers niet goed intunen. Ditzelfde geldt voor degene die door middel van reiki een healing ontvangt.

978 90 71495 07 6


156

Niet de eigen helende kracht wordt aangesproken, maar, zoals zij dat noemen, 'universele levensenergie' – het reiki energieveld. De kracht van astrale contracten Pas als je jezelf wilt losmaken uit het energieveld word je je bewust van de kracht die dit uitoefent. Het contract kan niet zomaar worden verbroken. Anders dan het herzien en bijstellen van de verhoudingen met bijvoorbeeld je eigen ouders (een vergelijkbaar emotioneel proces met scherpe dilemma's) kan bij reiki niet worden geschipperd. Je tuned in of niet. Dit hangt samen met de opzet en de culturele achtergrond van reiki. Reiki is aantrekkelijk omdat je afstemt op een gemeenschap. Je voelt je sterk – het veld voedt en ondersteunt. Maar, daarmee geef je onherroepelijk een deel van je autonomie op. Is dat erg? Nee natuurlijk niet – in allerlei soorten situaties gebeurt hetzelfde. Maar, een dergelijk traditioneel ingericht energieveld laat weinig ruimte voor groei. Op een gegeven moment zul je jezelf los moeten maken als je kiest voor autonomie en het ontwikkelen van je eigen helende kracht. Heel zijn op het Pad: zelfhealing Tot slot nog een overzicht van de stappen om af te stemmen op jezelf en een korte samenvatting voor zelfhealing. Door oefening wordt de astrale sluier van gedachten steeds dunner. Intuïtie, het zesde zintuig, komt dan veel gemakkelijker beschikbaar. Elke ochtend en elke avond kunnen we een kort moment nemen om even onze ogen dicht te doen en een korte checklist af te werken:  





'Het punt van bewustzijn' in je hart ruimte geven. Vanuit dit punt beleef je je hele lijf, je ademende aanwezigheid. Gronden en klaren. Contact met de aarde en met de hemel tot stand brengen, zoals in vorige hoofdstukken beschreven. Ik noem dit 'verticaal bewustzijn'; het besef van de dragende aarde onder je en de beschuttende hemelkoepel boven je. Vastklikken. Ga na of je wel helemaal in je lichaam zit. Klik je astrale lichaam vast aan je chakra's als je niet helemaal spoort. Om lichaamsbewustzijn (proprioceptie) te bevorderen helpt het om een reisje door je lijf te doen: aandacht naar voeten, benen, billen, buik, borst, schouders, armen, keel en nek, hoofd; en vervolgens het geheel ervaren als één wezen, één lichaam. Helen. Vanuit ons hart stromen we helende energie door ons hele lichaam en zetten dit ook in de ruimte om ons heen. We kunnen in

978 90 71495 07 6


157

   



dankbaarheid beseffen dat we gedragen worden door de aarde en verheven door de hemel. Negativiteit, angstige of boze gedachten laten we gaan. Kleur. Kies intuïtief een heldere, vitale kleur voor de dag en zet die in het lichaam en in de aura. Bijgronden, kleur opfrissen. Steeds wanneer nodig enig bijstelwerk verrichten, zeker na intensief contact met anderen om weer tot jezelf te komen: eigen hart, eigen gronding, eigen kleur. Ontmoeten en afscheid nemen. Het leven is een opeenvolging van ontmoetingen. Beleef zowel de intensiteit van contact, geef aandacht – en koppel ook bewust weer af. Leven vanuit je Hart. Dit is een dagelijks te bewerkstelligen activiteit, waarbij alles kan helpen om te herinneren aan het magische karakter van de wereld om ons heen: een glimlach, een lichtstraal net zo goed als gemis, de steek van jaloezie, de vernedering en andere donkere kanten van het leven. (Lees daarvoor het gedicht 'de herberg' van Roemi nog eens na.) Laat moeite, perfectie en hoogmoed gaan. Leven vanuit de essentie van heelheid is een streven, geen wedstrijd.

Laat het verleden los Geheugenloos door het leven gaan is onmogelijk. Dat dit wel kan, zou kunnen blijken uit de woorden van Krishnamurti (1895-1986) en anderen, die zeggen: 'Laat het verleden los! leef in het nu!' Volgens Bhagwan Shree Rajneesh (1931-1990; later Osho genoemd) is dat een normaal standpunt voor iemand van het niveau van Krishnamurti. Hij noemde hem een vijfdechakra-specialist, een deskundige in het ervaringsgebied van de keel. Daar gaat het om zelfstandigheid, je eigen geluid laten horen en je eigen weg gaan. Hij ontkent dat er ook klassen voor beginners moeten zijn. Krishnamurti wilde dan ook geen discipelen of volgelingen. Dit spreekt heel veel mensen aan. Bizar is natuurlijk dat hij in weerwil van zijn gebod daardoor heel veel volgelingen had. Mijn inzichten over ego, karaktervorming en volwassenheid heb ik deels aan Bhagwan en Krishnamurti, deels aan chakra-deskundige Ad Stemerding (1932) te danken, die in zijn boek Groei en Evenwicht zelfbepaling noemt als de essentie van de vijfde chakra. In hoofdstuk 9, 'Relaties, contact en ontmoeten' komt dit inzicht aan de orde als de 'groot-klein paradox' – het deel in ons dat klein is en leiding nodig heeft en het deel dat volwassen is en leiding kan geven.

978 90 71495 07 6


158

Op het niveau van ons hart laten we inderdaad het verleden los, omdat we steeds beter raken aangesloten op het Eeuwige Nu, de realiteit van het Zijn. Zoals de zon een vast punt vormt waaromheen de planeten draaien, en de Aarde een rustpunt vindt in de poolster, zo vinden wij het stiltepunt in ons hart. Onze planeten, de chakra's, zijn zowel astraal als temporeel, zowel verbonden met het tijdloze als met de fysieke wereld, waarin het verstrijken van tijd, het ritme van dag en nacht en de seizoenen juist tot de belangrijkste kenmerken behoort. Door te leven vanuit ons hart verandert het perspectief op onszelf en het leven. Oude angsten en dwangmatigheden kunnen worden losgelaten; we beseffen dat leven een zegen is, wat het ook brengt en of we bereid zijn die te ontvangen of niet. Je kunt je leven beteren Wie geïnteresseerd is in bewustwording kent ook het gevoel van ongerustheid: ben ik wel op de goede weg? Kan ik niet meer doen? Waar vind ik betrouwbare docenten die me niet inkapselen in de een of andere dogmatische richting, maar die anderzijds wel voldoende ondersteuning bieden? Boeken lezen vult alleen het mentale gebied, er zijn concrete stappen nodig om te leren mediteren en met emoties om te gaan. Om voeding te vinden voor je ziel. Een cursus of opleiding volgen Intuïtieve ontwikkeling heeft soms wel wat weg van tuinieren. Zorg, aandacht en regelmaat creëren een prachtige tuin. Groeien kost ook tijd, met een losse cursus of een paar weekenden schiet je niet zoveel op. Het gaat om een gericht programma van intuïtieve training waarbij je al doende merkt hoe je diep ingesleten patronen kunt veranderen. Het is prettig en stimulerend om dit samen met anderen te doen. Intuïtieve ontwikkeling is populair. Her en der worden cursussen gegeven, maar de kwaliteit verschilt enorm. De naam is niet beschermd, de gebruikte methodiek is nergens vastgelegd. Soms worden de basiswaarden van waaruit wordt gewerkt nogal vreemd geïnterpreteerd. Dan gaat het te weinig over intuïtie, eigen weten, en te veel over het weten van de cursusleider. Er zijn in Nederland maar een paar instituten die gedegen cursussen aanbieden.

978 90 71495 07 6


159

Verder moet gezegd dat dit boek niet specifiek over intuïtieve Aontwikkeling gaat. Ik gebruik de methodiek zoals ik die van Cora van Vliet heb geleerd, en heb er veel inzichten en werkvormen aan toegevoegd vanuit de lichaamsgerichte therapie en de archetypische astrologie. De oefeningen zijn bedoeld om tot eigen inzichten te komen. De visie van waaruit ik dit boek heb geschreven heb ik in de loop van mijn leven ontwikkeld. Hoewel ik geloof dat die aansluit bij het gedachtegoed van waaruit de oefeningen en de cursusopbouw is ontwikkeld, is die niet typisch voor intuïtieve ontwikkeling. Werk als meditatie Leven vanuit het hart verandert de optiek op werk. We kunnen leren om genoegen te scheppen in alles wat we doen. Zelfs het dwarse creatieve Kind is hiervoor te porren. Sommige, door egomotoriek aangedreven passies zullen wegvallen of veranderen, nieuwe komen voorbij. In plaats van toeschouwer worden we steeds meer participant. We halen de muzen uit het museum, zodat we muzikaal worden en ons kunnen verdiepen in creatieve dingen als zingen, dansen, toneel spelen en tekenen maar ook in natuurkunde, psychologie en geschiedenis. Er is zoveel te ontdekken en te leren – en om, met hart, bij te dragen, misschien in de vorm van vrijwilligerswerk of door de gemeenschap op een andere manier te steunen. De verslaving aan energie wegzuigende, astrale werelden, zoals televisie en computergames, en ook de drang om voortdurend zowel mobiel als via netwerkgroepen bereikbaar te zijn, kan er succesvol mee worden tegengegaan. Neuriënd door het leven We kunnen onze eigen songlines aanleggen, zodat we ons neuriënd kunnen bewegen door de jungle van de binnenstad. We kunnen vuur met vuur leren bestrijden door vorm te geven aan ons ego en onze emotionele natuur. Tegelijkertijd kunnen we op het meest wezenlijke niveau in onszelf aangesloten blijven op het Eeuwige Nu, terwijl we misschien ruziemaken of verstrooid in een tijdschrift bladeren. We leven vanuit eenheid, we hebben hart voor de wereld, we hebben hart voor onszelf. Het leven is geen straf maar een voorrecht, een geschenk.

978 90 71495 07 6


160

Laat liefde het laatste woord hebben 'Nature Boy' is een lied geschreven door Eden Ahbez. De melodie is ontleend aan Antonín Dvořáks Piano Quintet No. 2 in A, Opus 81 uit 1887. Sinds de publicatie is het lied door talloze artiesten gezongen. Vooral de opname van Nat 'King' Cole uit 1948 was een grote hit, gevolgd door versies van Frank Sinatra en een van David Bowie in de film Moulin Rouge! met Nicole Kidman, waarin onderstaande regels een centrale rol spelen. Voor iemand als ik, met Venus op de ascendant, is het niet raar dat deze tekst grote indruk maakte en een motto werd (het grootste dat je ooit zult leren, is om lief te hebben, en geliefd te worden) The greatest thing you'll ever learn is to love and be loved in return

978 90 71495 07 6


161

Literatuur Ik noem een aantal boeken die mij in de loop van mijn leven hebben geïnspireerd of die ik bij het schrijven heb geraadpleegd. Veel van deze literatuur is vanwege verminderde belangstelling voor procesgerichte en existentiële therapie alleen nog antiquarisch verkrijgbaar. Toch wil ik ze graag genoemd hebben, omdat deze ‘pioniers van het exploreren van menselijke mogelijkheden’ het waard zijn om niet vergeten te worden. Assagioli, Roberto – Psychosynthese Berne, Eric – Mens erger je niet Bhagavad Gita – – the Song of God Bhagwan Shree Rajneesh (Osho) – The Secret – Discourses on Sufism Blake, William – a Selection of Poems and Letters Bly, Robert – De wildeman Boswijk - Hummel, Riekje – Liefde in wonderland Brunton, Paul – The Hidden Teachings Beyond Yoga Buber, Martin – Ik en gij Campbell, Joseph – De held met de duizend gezichten Combs, Allan and Holland, Mark – Synchronicity Cowan, James – Mysteries of the Dreamtime Dam, Hans ten – Een ring van licht Draaisma, Douwe – De metaforenmachine – de geschiedenis van het geheugen Evans-Wentz, W.Y. – Het Tibetaanse dodenboek Ficino, Marsilio – De wereld als kunstwerk Franz, von Marie Louise – Het kwaad in het sprookje Freud, Sigmund – Het ik en de psychologie van de massa Gibran, Kahlil – De profeet Gonick, Larry – Neo-Babelonia – A Serious Study in Contemporary Confusion Graaf, Jan de – De hemel heeft voeten in de aarde Graaf, Jan de – Rebirthing – verbonden ademen Graves, Robert – The White Goddess Gurdjieff, George – Meetings with Remarkable Men Haich, Elisabeth – Inwijding Heinlein, Robert – Stranger in a Strange Land Hillman, James – A Terrible Love of War Hillman, James – Re-Visioning Psychology

978 90 71495 07 6


162

Homerus - Odyssee (vertaling Imme Dros) Jung, Carl Gustav – Verzameld werk Jung, Emma – Animus en anima Kabir – gedichten vertaald door Frederik van Eeden Kampenhout, Daan van – Handboek sjamanisme Korteweg, Hans en Voigt, Jaap – Helen of delen, Kouwer, Prof. Dr. B.J. – het spel van de persoonlijkheid Krishnamurti, Jiddu – Laat het verleden los Kuyer, Guus – Het geminachte kind Lau Tze – Tao Te Tsjing Liang Shou-Yu – Tai Chi Chuan Liedloff, Jean – Op zoek naar het verloren geluk Lievegoed, B.C.J. – Ontwikkelingsfasen van het kind Lowen, Alexander – Bioenergetics Malidoma, Patrice Somé – Bevriend met de vijand May, Rollo – Liefde en wil Miller, Alice – Het drama van het begaafde kind Miyamoto Musashi – The Book of Five Rings Mulder, Elisabeth – Zon, maan en sterren Perls, Fritz – In and Out of the Garbage Pail Pirsig, Robert M. – Zen and the Art of Motorcycle Maintenance Rabih Alameddine – De vertellers Reps, Paul – Zen Flesh Zen Bones Rilke, Rainer Maria – Het dagboek van Malte Laurids Brigge Roland Holst, Adriaan – Een winter aan zee Servellen, Anja van – Weeën van de macht Shakespeare, William – Sonnetten Sheldrake, Rupert – Zeven experimenten die de wereld kunnen veranderen Sloterdijk, Peter – Schuim Stemerding, Ad – Groei en Evenwicht Stone, Hal en Winkelman, Sidra – Thuis komen in jezelf Sun Tzu – The Art of War Tellegen, Toon – De genezing van de krekel Vonnegut, Kurt – Slaughterhouse Five Watts, Alan – The Book on The Taboo Against Knowing Who You Are Yalom, Irvin D. – The Gift of Therapy Yesudian, Selva Raja en Haich, Elisabeth – Sport en yoga Yogananda, Paramahamsa – Autobiography of a Yogi

978 90 71495 07 6


163

PRAKTIJK & BOEKEN Jan de Graaf is astroloog, lichaamsgericht therapeut, docent intuïtieve ontwikkeling aan het Essence College en auteur van diverse boeken op het gebied van persoonlijke groei. PRAKTIJK JE GEBOORTEHOROSCOOP: een consult duurt plm 2 uur. Het gesprek wordt opgenomen en op cd gezet. Een horoscoopbespreking geeft belangrijke inzichten in jezelf en wat je meemaakt in je leven. Hoe kom je het beste uit de verf? Wat zijn je sterke kanten en hoe vermijd je valkuilen? Relaties: hoe sta je in relaties; wat verwacht je van anderen - en wat verwachten anderen van jou? Actuele ontwikkelingen: de achtergrond van wat je nu meemaakt, de koers die je leven aan het nemen is en de beslissingen die daarin genomen moeten worden. Verdere mogelijkheden: Welke veranderingen dienen zich hierin aan? JAARHOROSCOOP: als vervolggesprek; hoe is het gegaan, waar sta je nu en wat zit er dit jaar voor je in het vat. RELATIEHOROSCOOP: drie sessies met je partner om samen te kijken naar jullie relatie. Samen met je partner werken aan je relatie zodat je de essentie ervan weer kunt oppakken. Een soort opfriscursus om weer in de gezamenlijkheid te komen en problemen op te lossen. PAKKET HOROSCOOP EN PERSOONLIJKE ONTWIKKELING: je horoscoop plus een kennismaking met individuele begeleiding in een aantal vervolgsessies. Coaching geeft ondersteuning om jezelf te ontwikkelen en feedback te krijgen op je kwaliteiten. Het doel is beter functioneren van binnenuit. Vertrekpunt is een persoonlijke, op je eigen situatie aangepaste benadering. Er wordt niet alleen gepraat maar vooral gewerkt met diverse methodes en invalshoeken waaronder energiewerk, reading en gestalt om dingen voor jezelf helder te krijgen of anders aan te pakken. AFSPRAKEN: MAIL [email protected] / tel 0172-645950

978 90 71495 07 6


164

ESSENCE COLLEGE, school voor intuïtieve ontwikkeling, healing en reading: www.essencecollege.nl

DE INSPIRATIE WEBSITE Je vindt er frisse, originele en inspirerende informatie over astrologie en persoonlijke ontwikkeling. Kijk bij 'Basiskennis Astrologie en de Planeten': een rondgang door de astronomie, de mythologie en de psychologie van de kosmos. Er zijn interessante artikelen over je kernkwaliteiten en je sterrenbeeld; de Maan in je horoscoop en de Maankalender. http://www.inspiratiesite.nl/astrologieplein.html

BOEKEN EN PUBLICATIES Verkrijgbaar zijn momenteel: De Astrale Werkelijkheid – het ontwikkelen van bewustzijn in de droomwereld. Leren hanteren van deze ‘astrale’ droomwereld houdt in, dat we ons zekerder te voelen en minder beïnvloedbaar zijn. 192 pag. € 18,- incl. verz. kosten. De Hemel heeft Voeten in de Aarde – astrologie als persoonlijk en spiritueel pad ik heb dit boek met veel liefde en plezier geschreven vanuit het gevoel dat astrologie is verbonden met een oeroud weten dat wij allemaal bezitten – ISBN 97- 90-71495-04-3 Paperback 224 pag. € 14,50 incl. verz. kosten. Drie Readers over diverse coaching onderwerpen à € 10,-: 1.Projectie, overdracht en tegenoverdracht - beeldvorming en 'plaatjes': de vicieuze cirkel van beelden en het belang van 'zien' en 'gezien worden'. 2. Chakra psychologie - zeven bewustzijnslagen en de dynamiek van het evenwicht. (Weer beschikbaar in 2014)

978 90 71495 07 6


165

3. Het helen van wrok en mok – de kunst van het wraak nemen, quitte spelen, vergeven en zegenen Rebirthing – verbonden ademen informatieboekje over de Rebirthing Ademmethode. Je adem is in computertermen de interface tussen voelen en denken. € 3,25 Maankalender – verandering en groei van maand tot maand Persoonlijke maankalender gebaseerd op je eigen horoscoop (incl. computerberekening gebaseerd op de Nieuwe Maan) De kalender begint op het moment van bestellen. € 9,BESTELLEN: door overmaken op rek. nr. 54 25 580 t.n.v. Uitgeverij Inspiratie te Bodegraven. Bij bestellingen vanaf € 40,- betaalt u geen verzendkosten; daaronder een bijdrage van € 2,- per bestelling. Verzendkosten naar België op aanvraag. Klik door naar de boekenpagina van de inspiratiesite van Jan de Graaf voor meer info.

De Hemel heeft Voeten in de Aarde astrologie als persoonlijk en spiritueel pad. Ik heb dit boek met veel liefde en plezier geschreven vanuit het gevoel dat astrologie geen papieren wetenschap is, maar verbonden met een oeroud weten dat wij allemaal bezitten. Astrologie gaat over onze oriëntatie in de ruimte; het leven op aarde en de goden van vuur, lucht, aarde en water die ons daarbij van oudsher terzijde staan. Tot ver voorbij de Renaissance waren hemel en aarde innig verbonden. Je kon de hemel ‘lezen’ om te weten hoe het hier beneden toeging, maar ook andersom. De kwaliteiten van planeten en tekens waren overal op aarde zichtbaar. Alles wat mooi en zacht is en lekker ruikt toont de kwaliteiten van Venus; Mars openbaart zich in ijzer en ruzie en de kleur rood; wie in de greep van Saturnus was geraakt en dus ten prooi aan depressie of ziekte kon genezen door Venus in te zetten: een bloemetje naast je bed, druiven eten, lichte opbeurende lectuur en zo meer. Het

978 90 71495 07 6


166

bloemenstalletje in de hal van het ziekenhuis doet nog steeds goede zaken; maar we zijn de sleutel kwijt om het verband te zien. Veel van onze gewoontes en tradities verwijzen naar een tijd, dat je de wereld astrologisch kon duiden. Voor de moderne astroloog is dat nog steeds zo. 'Planeten' zijn gewoon natuurkrachten die we in en om ons heen kunnen waarnemen en waardoor we onszelf en de mensen om ons heen beter kunnen begrijpen. De titels van de delen geven een idee van de thema's die aan de orde komen: 1. Astrologie en de bezielde wereld - de kosmos wordt in onze tijd steeds meer als een machine gezien - niet als een bezield groter geheel waarvan wij deel uitmaken. We kijken naar de pijnlijke scheiding tussen geest en natuur en onderzoeken de weg van vervreemding naar vriendschap; de kennis van het hart. 2. Leven vanuit je hart - ziet de kosmos als een leefomgeving met een centrum en een aantal levenswegen om te bewandelen: de weg van de aarde en die van de hemel. 3. De hemel leven - onderzoekt onze spirituele horizon en de beleving vanuit verschillende culturen: de kosmos als medicijnwiel, obelisk, zonnedanshut, yinyang symbool. 4. De innerlijke kosmos - besluit met de weg naar huis; geïnspireerd op de tocht van de Zon langs de hemel en de 12 stadia die we daarin tegen zullen komen. Pocket 237 blz. 70 ill. € 14,50

978 90 71495 07 6


167

DE ASTRALE WERKELIJKHEID

Recommend Documents