(de armen en het geld)
Kunstgeschiedenis Danique Voorthuijzen Jaar 1
Inleiding Op donderdag 10 december zijn we met het vak kunstgeschiedenis een dag naar Amsterdam gegaan. We gingen in Amsterdam het van Gogh museum bezoeken. In dit museum moesten we een schilderij uitzoeken je graag wilde beschrijven. Over dit schilderij moesten we een aantal vragen beantwoorden.
In Amterdam in het van Gogh museum waren een heleboel verschillende schilderijen. Er waren niet alleen schilderijen maar ook brieven van van Gogh, die hij onder andere aan zijn broer heeft geschreven. Uit al deze schilderijen heb ik een uitgekozen die mij aansprak. Dit was best lastig want er waren een heleboel schilderijen die ik erg mooi vond, zoals: de zaaier (1888), de aardappeleters (1885), de slaapkamer (1885), de armen en het geld (1882) en nog vele anderen. Het schilderij dat ik uiteindelijk uitgekozen heb is: ‘de armen en het geld’. Dit schilderij is gemaakt in 1882 door Vincent van Gogh. Het schilderij is 70 x 50 cm groot en is gemaakt met krijt, transparante waterverf en pen in inkt op papier (aquarel). Het schilderij is te vinden in het van Gogh museum in Amsterdam. Ik heb voor dit schilderij gekozen, omdat het me meteen aansprak toen ik het zag. Het schilderij is net even anders dan andere schilderijen van Vincent van Gogh. Hij gebruik bij ‘de armen en het geld’ andere materialen en zoals je bij veel van zijn schilderijen ziet ligt de verf dik op het doek. Bij dit schilderij is dat niet zo. Op het schilderij zie je allemaal mensen staan wachten voor een gebouw. Als je goed kijkt zie je dat in dit gebouw de trekking is van de staatsloterij. Het zijn naar mijn idee veel verschillende soorten mensen. Je ziet veel arme mensen, het zijn ook vooral veel oudere mensen. Er zijn veel wandelstokken en veel mensen staan een beetje voorovergebogen, je ziet ook geen gezichten. Wat mij heel erg opvalt aan de manier van schilderen is dat het lijkt alsof er heel veel gekrast is. Hierdoor lijkt de kleding van de mensen op het schilderij ook wat ouder en armoediger. Het schilderij is horizontaal. De mensen staan op een plein te wachten voor een gebouw. Het plein is betegeld met allemaal kleine tegels in een ronde belijning. De mensen passen net binnen het kader. Een vrouw links op het schilderij wordt net afgesneden. Het schilderij bestaat uit meerdere vlakken. Er zijn veel mensen op het schilderij te vinden en al deze mensen doen hun eigen ding. Het is een soort van momentopname, waarin de mensen niet in de gaten hebben dat ze geschilderd worden. Ook heb je de verschillende vlakken tussen het gebouw en de mensen. De vlakken tussen de mensen zijn vooral herkenbaar door de verschillende kleuren. De ingang van het gebouw is donker weergegeven. De vlakken zijn niet zozeer vlakken als in bijvoorbeeld Mondriaan. Deze verschillende dingen die in het schilderij te zien zijn vormen wel samen een. Ik denk dat Vincent van Gogh zelf dicht bij de mensen heeft gestaan. En aan de tegel van het gebouw te zien, was het gebouw erg groot. De mensen zijn in verhouding tot het gebouw op normale grootte weergegeven. Het schilderij en de vormen op het schilderij zijn allemaal realistisch weergegeven. Ik vind niet dat er in het schilderij abstracte vormen zijn gebruikt. De mensen en hun kleding zijn realistisch maar wel een beetje gestileerd. Je ziet geen gezichten en geen naadjes van de kleding.
De kleuren die in het schilderij veel voorkomen zijn: paars, blauw, groen, bruin, geel, grijs, wit en zwart. Deze kleuren zijn tonaal. Er is geen gebruik gemaakt van de originele kleuren, geel, zoals wij die kennen uit een tube verf. De kleuren zijn allemaal heel somber en een beetje donker. Hierdoor lijken de mensen ook armoediger. Ik denk dat het kleurgebruik vooral is toegepast als decoratie. Toch wordt komt er door de kleur ook diepte in het schilderij. Vincent van Gogh heeft het licht in het schilderij van links laten komen. Dit is niet een hele duidelijk lichtbron. Het is niet zo dat het licht specifiek op een doel is gericht. De mensen op het schilderij zijn heel subtiel weergegeven. De mensen hebben geen zwarte dikke omlijning. Wat aan lijnen wel te vinden is in dit schilderij is de betegeling van het plein waar de mensen op staan. Je iet goed dat het plein in een ronde vorm loopt, de belijning van de tegels lopen namelijk ook rond. Het drukste gedeelte van het schilderij is het midden. Hier staan de meeste mensen te wachten voor het gebouw. De mensen zijn asymmetrisch geplaatst. Je oog valt als eerste op de mensen massa. Vervolgens ga je op zoek naar de reden waarom die mensen daar staan, dan valt je oog al gauw op het grote gebouw met het bordje waarop de tekst voor de trekking van de staatsloterij staat. De ruimte wordt gesuggereerd door de compositie. De mensen staan voor en naast elkaar en allemaal door elkaar heen. Sommige staan op een stoepje en staan dus hoger, door deze overlappingen wordt ook ruimte gesuggereerd. Behalve door de compositie zit er ook ruimte in het schilderij door de kleur. Door de kleuren wordt bijvoorbeeld de kleding ruimtelijk. De toeschouwer staat als het ware achter de groep mensen. Vincent van Gogh heeft bij dit schilderij gebruik gemaakt van meerdere materialen, namelijk: krijt, transparante waterverf en pen in inkt op papier. Hij heeft dit schilderij voornamelijk gemaakt met een penseel. Dit schilderij heeft geen dikke verfklodders, zoals bij veel andere schilderijen van Vincent van Gogh. Bij dit schilderij zit ook een verhaal. Het is een verhaal waarin Vincent van Gogh aangeeft hoe hij op het idee is gekomen om dit schilderij te maken. Zo vertelt hij: Ge herinnert U misschien wel in ’t begin van de Spuistraat het kantoor van de Staatsloterij van Mooiman. Ik kwam daar op een regenachtigen morgen voorbij toen eene menigte menschen daar stonden te wachten om loterijbriefjes te halen. Het waren meestendeels oude vrouwtjes en van die soort van menschen waarvan men niet weet te zeggen wat ze doen of hoe ze leven maar die toch blijkbaar heel wat scharrelen & tobben en zich bewegen in de wereld. Natuurlijkerwijs is oppervlakkig beschouwd zoo’n troepje luidjes die blijkbaar zooveel belang stellen in “Heden trekking” iets wat U en mij haast doet lagchen, in dit opzigt dat de loterij U en mij niet in ’t minst schelen kan. Maar het groepje lui – en hun expressie van wachten – trof mij – en terwijl ik het maakte kreeg het voor mij een grootere, diepere beteekenis dan in ’t eerste oogenblik. Dan wordt het dunkt mij meer beteekenisvol als men er in ziet – de armen en het geld.
Het schilderij dat hij heeft gemaakt is dus naar aandeleiding van waarneming. Hij kwam op een dag langs dit gebouw en heeft het op dat moment getekend. Naar mijn idée is het schilderij wel gestileerd. De gezichten van de mensen zijn niet te zien en ook de kleding is heel eenvoudig weer gegeven. Het schilderij is niet voor iets speciaals gemaakt. Vincent van Gogh heeft zich laten inspireren door de mensen en hun houding tijdens het wachten voor het gebouw waar de staatsloterij trekking gaat plaats vinden. Tijden het schilderen van dit schilderij kreeg het voor hem een diepere betekenis. In eerste instantie schilderde hij het gewoon, maar tijdens het schilderen besefte hij dat alleen deze arme mensen belang hebben bij deze trekking van de staatsloterij en dat het geld wat er te winnen valt voor hun heel belangrijk is. Er zijn over dit schilderij helaas geen boeken uitgegeven. Ik had graag meer over dit schilderij willen lezen, maar omdat er geen boeken over waren heb ik ervoor gekozen om boeken over de schilder zelf te zoeken. Over Vincent van Gogh heb ik wel drie boeken kunnen vinden, namelijk: -‐ Leeuw, de Ronald, The letters of Vincent van Gogh. Penguin Classics, USA 1996 -‐ Gogh, van Vincent, drawings. 44 plates. Dover art library, original dover 1987 -‐ Honour, Hugh, en Fleming, Johmn e.d. Algemene kunstgeschiedenis. Meulenhoff, NL 2007 In het eerste boek de ‘the letters Vincent van Gogh staan alle brieven die Vincent van Gogh heeft geschreven vanuit verschillende plaatsen naar onder andere zijn broer. Wat mij opviel in de eerste brieven is dat Vincent nog heel erg positief is. Uit de verhalen die ik kende van Vincent van Gogh dacht ik altijd dat hij heel erg pessimistisch was. Maar in de eerste brieven komt hij heel life over. Wat ik ook eel leuk vind is dat hij kleine tekeningetjes bij de brieven maakte en naar zijn broer stuurde. Het tweede boek bestaat voornamelijk uit tekeningen. Dit boek is van Vincent van Gogh zelf en alle tekeningen in dit boek heeft hij gemaakt. In dit boek staan geen schilderijen. Als je de tekeningen in het boe vergelijkt met het schilderij dat ik had uitgekozen, dan valt op dat de meeste van zijn tekeningen heel overzichtelijk en strak zijn gemaakt. Het schilderij dat ik uit had gekozen is erg druk. Je ziet ook dat hij veel kraste in zijn tekeningen. Ze doen me een beetje denken aan etsen. Van het schilderij ‘De armen en het geld’ zijn ook schetsen/tekeningen gemaakt. De manier van tekenen die hij hier heeft gebruikt zie je ook terugkomen in het boek. Het derde boek is niet een specifiek boek over Vincent van Gogh, maar er staat wel een klein beetje informatie in over Vincent van Gogh. Ik heb hieruit gehaald dat hij kunstenaar is geworden toen hij al best oud was. Hij schilderde in de laatste 70 dagen van zijn leven 70 doeken. Hij verkocht maar weinig van al zijn geschilderde doeken. Hij schilderde de doeken alsof het een droom is, met veel kronkelende vormen. Een voorbeeld hiervan is het schilderij ‘het nachtcafe’. Dit schilderij is heel anders dan het schilderij ‘de armen en het geld’ er wordt gebruik gemaakt van hele andere kleuren en vormen.
