18
amsterdam
ZATERDAG 6 NOVEMBER 2010
sappelen
‘De AOW moet flink omhoog’ Amsterdam telt ruim zeventigduizend minima. Hoe komen ze rond en wat betekenen de bezuinigingsplannen voor hen? Vandaag de eerste in een serie: de AOW. EMMA BOELHOUWER
E
en goed voorbeeld van een AOW’er in het nauw vindt hij zichzelf niet, zegt Jaap Duppen (81), secretaris van het burgerinitiatief AOW-bedrag omhoog! “Ik en mijn vrouw hebben boven op onze AOW nog een klein pensioen, maar voor mensen met alleen AOW is de situatie echt nijpend.” Toch moet ook Duppen zelf steeds meer op de kleintjes letten. Terwijl hij en zijn vrouw voordat ze op hun 65ste met pensioen gingen, gezamenlijk nog rond vijftigduizend euro per jaar verdienden, is daar nu minder dan de helft van over. En met een inkomen van ongeveer achttienhonderd euro per maand hebben ze net geen recht op kwijtschelding van bijvoorbeeld gemeentebelastingen (ozb en afvalstoffenheffing) en Waternet (rioolbelasting). Duppen: “Ik heb een particulier pensioen dat langzaam minder wordt. We proberen ons elke keer aan te passen aan de nieuwe situatie, maar we zien dingen verdwijnen waarvan ik vind dat we er recht op
hebben, omdat we daar jaren voor hebben gewerkt en premie voor hebben afgedragen.” Zo moest hij zijn zeeschouw verkopen – de boot die hij in 1978 eigenhandig had gebouwd – omdat hij het liggeld en de verzekering niet meer kon opbrengen. “Die boot verkopen deed echt pijn.” Ook het abonnement op de krant en het lidmaatschap van de postcodeloterij heeft hij opgezegd. “En vroeger reisden we nog weleens naar internationale wedstrijden
‘Ouderen betalen nog steeds voor de crisis van de jaren tachtig’ van mijn kleinkinderen, die in de nationale synchroonzwemploeg zitten. Dat kunnen we tegenwoordig vergeten.” Terwijl Duppen en zijn vrouw nu na aftrek van de vaste lasten zevenhonderd euro per maand te beste-
Zorgverzekering aanzienlijk duurder De Anbo, belangen- en emanicipatieorganisatie voor senioren, heeft op zijn website een lijst opgesteld van maatregelen uit het regeerakkoord die van belang zijn voor senioren. Twaalfduizend extra banen in de gezondheidszorg zijn goed, maar veel andere zorgmaatregelen raken ouderen bijvoorbeeld direct in de porte-
ADVERTENTIE
monnee. De nominale zorgpremie gaat in 2011 met gemiddeld 104 euro omhoog en vanaf 2012 gaat de zorgtoeslag jaarlijks omlaag en stijgt het eigen risico met veertig euro. Tegelijkertijd verdwijnen de eerste vijftien fysiotherapiebehandelingen en belangrijke hulpmiddelen, waaronder de rollator, uit het basispakket.
Jaap Duppen: ‘Wij hebben al die jaren AOW-premie betaald.’ den hebben, zullen ze van 530 euro moeten rondkomen als de bezuinigingsplannen van het kabinet doorgaan. “Dan verdwijnt de zorgtoeslag, wordt het eigen risico van de zorgverzekering verhoogd en gaan de premie met tien procent en de aanvullende verzekering met liefst dertig procent omhoog. En als het voornemen van oud-minister Ab Klink van Volksgezondheid wordt uitgevoerd – een verhoging van het eigen risico voor zorgverzekerden van 165 tot zeshonderd euro – wordt het besteedbare bedrag per maand nog negentig euro lager.” Duppen is constant aan het rekenen waar hij op kan bezuinigen. “Internet laten vallen is geen optie. Zelfs de plaatselijke overheid doet tegenwoordig steeds meer via internet. We zouden de auto weg kunnen doen, maar we hebben vrienden in Lelystad, Enkhuizen en Medemblik. Het is niet alleen onhandig met het openbaar vervoer, maar in veel gevallen ook duurder. Ook zouden we kunnen schrappen in de rechtsbij-
FOTO DINGENA MOL
standsverzekering, het onderhoudscontract voor de centrale verwarming, de WA-verzekering of de aanvullende zorgverzekering. Maar stel dat iets gebeurt; dan ben je pas echt de pineut.” Duppen ziet het om zich heen gebeuren. “AOW’ers zonder aanvullend pensioen die wel dat risico moeten nemen. Dat is pijnlijk, want ze hebben recht op een hogere AOW.” Duppen neemt het als secretaris van het Platform AOW-bedrag omhoog! al jaren op voor AOW’ers. Het platform verzamelde veertigduizend handtekeningen (www.aowomhoog.nl), die binnenkort aan de Tweede Kamer zullen worden aangeboden. “Onze eis is de AOW met achttien procent verhogen. Sedert de jaren tachtig is de AOW gekoppeld aan het minimumloon. Terwijl de werkelijk betaalde lonen omhoog gingen, bleef het minimumloon, en dus de AOW, achter. Daardoor is een achterstand van achttien procent
ontstaan ten opzichte van het welvaartspeil.” Duppen wil vooral niet zielig overkomen. “Maar ik maak me wel kwaad. Ze doen altijd alsof onze generatie wil profiteren van de jeugd, maar ze vergeten dat wij na de oorlog Nederland hebben opgebouwd en dat wij al die jaren AOW-premie hebben betaald. Ouderen betalen nog steeds voor de crisis van de jaren tachtig. Daar moet een eind aan komen, daar hebben alle gepensioneerden recht op.”
65-plussers Bijna een kwart van de Amsterdamse 65-plushuishoudens behoorde in 2009 tot de minima, blijkt uit de Armoedemonitor. Een aanzienlijk hoger percentage dan bij overige huishoudens. Van alle minima is dertien procent een 65-plushuishouden. Het merendeel is vrouw en alleenstaand.
ADVERTENTIES
Prijs voor ‘Vrijstaat’ AMSTERDAM – De gemeente heeft voor het project Vrijstaat Amsterdam de Eurocities Award 2010 in de categorie participatie gewonnen. Deze prijs is in het leven geroepen door een netwerk waarin 130 grote steden zijn vertegenwoordigd. Vrijstaat Amsterdam was een tentoonstelling van negen stedenbouwkundige bureaus. Zij mochten dromen over wat ze met de stad wilden doen zonder rekening te houden met regels, gemeentegrenzen of traditionele opvattingen. Stadsbewoners werden vervolgens uitgenodigd na te denken over de toekomst van de hoofdstad. De expositie was onderdeel van de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam. Volgens de jury is het bijzonder dat Amsterdam hiermee veel mensen bij het project heeft betrokken. Bovendien waren de ideeën die hieruit voortkwamen, goed bruikbaar voor de toekomst en overdraagbaar aan andere steden. (ANP)
*** AVOND HUIZENTOCHT *** WOENSDAG 10 NOVEMBER 18:00 TOT 21:00 UUR U BENT VAN HARTE WELKOM Hoofdweg 325 III Pres. Kennedylaan 122 III Zamenhofstraat 74 Emmy Andriessestr. 384
€ € € €
Info: WWW.RAMONMOSSEL.NL
Cheers!
Met de vers gerookte vis van Frank is het altijd feest. Zelfs met zo´n eenvoudige, eerlijk gerookte forel. Ook die verdient een glaasje!
Frank’s Smoke House Wittenburgergracht 303 Amsterdam www.smokehouse.nl
194.000,299.500,169.000,525.000,-
k.k. k.k. k.k. k.k.
18
amsterdam
ZATERDAG 13 NOVEMBER 2010
sappelen
‘Dat ik nooit iets kan sparen, steekt’ Amsterdam telt ruim zeventigduizend mensen met (iets meer dan) een minimuminkomen. Hoe komen ze rond en wat betekenen bezuinigingen voor hen? Vandaag het tweede deel van een serie, over werkende minima. EMMA BOELHOUWER
M
arheyni Gijsbers (53) is de naam. “Maar je mag me ook Marheyni Struggle noemen,” zegt ze lachend. “Want ik ben al 28 jaar aan het struggelen om rond te komen.” Gijsbers kwam op haar 25ste vervroegd in de overgang. “En dan moet je op doktersadvies calciumrijk voedsel eten tegen botverlies.” Dus deed ze zich te goed aan zuivelproducten zoals kaas en yoghurt. “Ik was altijd moe en benauwd en ik had pijn in mijn longen. Een baan hield ik nooit lang vol. Meer dan een kwart eeuw zat ik in de bijstand.” Vorig jaar constateerden artsen een lactosegevoeligheid bij haar. “Zolang ik geen zuivel binnenkrijg, kan ik alles weer: stofzuigen was een crime, nu niet meer. En ik werk.” Via de Dienst Werk en Inkomen volgde ze een training voor callcentermedewerker en sinds februari werkt ze vier dagen per week bij Jobcall. Financieel is ze er niet veel op vooruitgegaan. Met een netto-inkomen van 1016 euro en vaste lasten van circa achthonderd euro houdt ze vijftig euro per week over voor boodschappen. “Misschien dat het binnenkort net te veel is om recht te houden op het wekelijkse voedselbankpakket. Daar maak ik me wel zorgen over.” 28 jaar rondkomen van een bijstandsuitkering heeft van Gijsbers een budgetexpert gemaakt. Naar de markt gaat ze alleen tegen half vijf. Voor een spotprijs neemt ze dan bijvoorbeeld een hele doos sinaasap-
Marheyni Gijsbers: ‘Aan het eind van Koninginnedag ligt nog veel moois langs de weg.’ pels mee. “Daar maak ik niet alleen jus van, maar ook marmelade.” Ook struint ze het Bijlmerpark af naar vlierbessen, bramen en wilde frambozen om jam, dessertsaus of limonade van te maken. De bladen van paardenbloemen, brandnetels, of wilde rucola gooit ze in de sla en als vrienden een wietplantje hebben staan, wokt ze de blaadjes beetgaar. “Veel lekkerder dan spinazie.” Bij de wekelijkse boodschappen is het toverwoord planning. “Van tevoren opschrijven wat alles waar kost en precies de route uittekenen. Als ik met het openbaar vervoer ging, wilde ik weer in de metro zitten voordat ik opnieuw moest stempelen. Met de ov-chipkaart is het helaas een stuk duurder geworden.” Kleding haalt Gijsbers bij de kle-
ADVERTENTIE
)(86- .#*!86" 8: /86- $#-:8%#-& '#-4 84&&&) 2%# 0+97##1 8: 73 8-4%/#5%%! 109#!, ,.+#+.!$) %*! +.!$ "*- &(**'!)
0--" %%1 -$*.,--" &#,-+/+-1")1!'!-(%,
dingbank. Voor twee euro per keer een rok, jas, twee shirts en schoenen. Door de Stadspas komt ze nog eens ergens: Artis, Nemo of de bioscoop. De Uitmarkt of Koninginnedag zijn een feest. “Aan het eind van Koninginnedag ligt nog veel moois langs de weg.” Op alles waar ze op kon bezuinigen, heeft Gijsbers bezuinigd: kijken luistergeld, internet en de televisiegids. “Waste of time. Ik besteed liever al mijn tijd aan het opzetten van mijn eigen business.” Kwiek steekt ze elke morgen in de metro haar haaknaalden in een knalroze sjaal. Haar droom? Een webshop die groeit en bloeit met zelfgehaakte sjaals en biologische ruikbuidels. Maar nu hoopt ze op een strenge herfst en winter. “Dan kan de koel-
kast uit en alles op het balkon.” De verwarming gaat nooit aan in huize Gijsbers. “Ik krijg tegen de duizend euro stookkosten terug per jaar. Daar kan ik rekeningen van betalen.” Aan een leven zonder luxe is ze gewend, maar dat nooit iets overblijft om te sparen, steekt. “Er mag écht niets kapot gaan. En ik zou zo graag eens naar Litouwen gaan. Daar woont een vriendin.” Wat de bezuinigingen van het kabinet voor haar in petto hebben, kan ze nog niet overzien. “Het wordt krap aan, denk ik. Als mijn koopkracht daalt, zal ik naar een goedkoper huis moeten. Een woongroep zou misschien wat zijn, waar je de lasten met elkaar kunt delen: de een kookt, de ander tuiniert en ik, ik doe goedkoop boodschappen.”
FOTO DINGENA MOL
Werkende minima Ruim vijftienduizend Amsterdammers tussen de twintig en 65 jaar die in loondienst werken, behoren tot de huishoudens met (iets meer dan) het minimumloon. Behalve minima in loondienst zijn er naar schatting ook ongeveer achtduizend zelfstandigen die tot die groep behoren. De aantallen zijn vergelijkbaar met die van 2008. Werkende minima zijn gemiddeld jonger dan minima met een uitkering: 43 procent van hen is twintig tot 29 jaar. Bij mensen met een uitkering is dat vijftien procent. Van de werkende minima is 55 procent vrouw en 58 procent niet-westers allochtoon.
En zo schepte neushoorn MALIKA SEVIL
A
rtisdierverzorger Luc van Walbeek ziet de bezoekster nóg komen: “Er zit een krokodil in de vijver.” Het zal wel, dacht hij. Totdat ze even later weer voor hem stond. Hij lag nog steeds in de vijver – die krokodil. Uit goed fatsoen liep hij met haar mee, en verdomd als het niet waar was: alle vogels zaten langs de kant. Geen krokodil te bekennen, trouwens. Maar dat heb je met die beesten. Die blijven onder water. “Dus ik ga naar het Reptielenhuis en zeg tegen mijn collega: ‘Ben jij soms een krokodil kwijt?’ Toen hij ging tellen en bleek hij er inderdaad eentje te missen. Er was een ruit kapot, daar was-ie dwars doorheen gegaan.” Het boek Wilde dieren sterke verhalen – Uit de geschiedenis van Artis is een aaneenschakeling van dit soort anekdotes. Robert Jan de Boer heeft vroegere Artisdirecteuren en dierverzorgers geïnterviewd over hun ‘sterke verhalen’ en dat leverde vooral veel anekdotes op over peni-
bele situaties met scherpe tanden en uit de kluiten gewassen klauwen. Maar ook héél veel, lang vergeten ontsnappingen, zoals die van een lampongaap die op het kamelenveld een boom in was gevlucht. Wat volgde was een achtervolging die in een Dick Maasfilm niet zou misstaan. Dierverzorger Max Harmsen schudde aan de boom, de aap
Was ruit Reptielenhuis kapot gegaan en zat krokodil in Artisvijver viel eruit, maar nam de benen. De aap rende met een noodgang op het huis van de conciërge af, vloog door een ruit naar binnen om daar een logé de stuipen op het lijf te jagen. Sommige ontsnappingen zullen niet snel worden vergeten, zoals die van neushoorn Faroe in 1966 – al is het alleen al vanwege de treurige afloop. De buitendeur van de stallen, die dit keer niet met een pen verze-
kerd was, kon Faroe zo open duwen. “Dat hoeft niet zo’n probleem te zijn, maar als zo’n dier buiten zijn territorium komt en mensen beginnen te schreeuwen, raakt hij in paniek,” vertelt ooggetuige en verzorger Willem Meijlink. Faroe trok een sprint en raasde rakelings achter een oudere dame langs, die nietsvermoedend op een bankje zat uit te rusten. Volgens de overlevering schrok ze pas echt toen ze de grote pootafdrukken van Faroe in het gras zag. De dierentuin werd onmiddellijk voor publiek gesloten, één van de weinige keren in de geschiedenis. Om Faroe uit te schakelen kreeg hij nicotineshots, herinnert Meijlink zich. “Het was bijna puur gif wat ze bij hem naar binnen schoten. Er was niets anders. Het was een dier dat ik goed kende. Het was verschrikkelijk. Hij heeft waarschijnlijk een hartstilstand gekregen.” De Boer schrijft hoe de humboldtpinguïns werden getroffen door malaria en over een tandheelkundige behandeling bij wijlen nijl-
18
amsterdam
ZATERDAG 20 NOVEMBER 2010
sappelen
‘130 euro per week was nog luxe’
Amsterdam telt ruim zeventigduizend mensen met een minimuminkomen. Hoe komen ze rond en wat betekenen bezuinigingen voor hen? Vandaag het derde deel van een serie, over een moeder van vier met schulden.
S
EMMA BOELHOUWER notterend van verkoudheid excuseert ze zich voor de troep. “Ik ben al dagen ziek, maar gaan liggen is geen optie met een huis vol: drie tienerdochters, een zoon van zeven en een kleinkind van vijf maanden.” Michalda Bendanon noemt het vijftal in één adem. Dan verbetert ze zichzelf: haar zoontje is dit schooljaar tot haar verdriet verhuisd. “Op Koninginnedag was hij getuige van een schietpartij hier voor de deur.
‘Zolang het niet levensbedreigend is, ga ik niet naar de dokter’ Daarna durfde hij de straat niet meer op en zat hij alleen binnen.” In afwachting van een andere woning, ver weg van Hoptille in Zuidoost, gaat hij nu bij haar zus in Zaandam naar school. Schaamte om hulp te vragen kent ze al lang niet meer sinds ze zeven jaar geleden in de schulden raakte. “Als het om mijn kinderen gaat, verbloem ik niet dat we hulp nodig hebben. Gelukkig hebben we een hechte familie.” Een familie die Bendanon en haar vier kinderen ophaalt als er een verjaardag is in Almere, die geen cadeautjes van ze verwacht en zakgeld schenkt als haar zoontje met tante met vakantie gaat. “En als mijn moeder weet dat ik langskom, koopt ze
Michalda met zoon Maarten. Links haar neefje en rechts haar één na oudste dochter, met het dochtertje van Michalda’s oudste. een brood extra.” Winkelen bij moeder, noemt Bendanon het. Tot zeven jaar geleden woonden ze met z’n vijven in Hilversum. Ze werkte er als administratief medewerkster, totdat haar pasgeboren zoon ziek werd en ze te vaak afwezig was. “Ik werd ontslagen en zat in afwachting van een uitkering een paar maanden zonder inkomen. De rekeningen stapelden zich op.” Het enige dat telde, was overleven. Het was ‘een maandelijks kaartspel’. “Je legt alle rekeningen op tafel en bepaalt welke de meeste dreiging vormen. Die betaal je.” Anderhalf jaar geleden vroeg ze schuldhulp aan en ging ze om haar kansen te vergroten in budgetbeheer. “Zij ontvangen mijn uitkering
ADVERTENTIE
23)4, 5#60)47 )* .)4, 8#,*)"#,9 :#,- )-9992 !"# $%&'##( )* '+ ),-".#, /""0 ($ !"#$#"%&' ()% #"%& *)+ ,-)).%'
!""# $$% "&'()""# *+" )",-,"%#.%/0/"1$)
en betalen de maandelijkse rekeningen. Het belangrijkste is dat je geen nieuwe huur,- energie- en zorgschuld opbouwt.” Desondanks werd de schuldhulpaanvraag twee maanden geleden afgewezen, omdat niet alle schuldeisers wilden meewerken. Meteen stonden ze weer op de stoep. Dat betekent: nog minder leefgeld. Met weinig geld rondkomen zijn de Bendanons gewend. “De 130 euro per week van het afgelopen jaar was een luxe.” Maar de zeventig euro waar ze het vanaf 23 november mee moeten doen, is een ander verhaal. “Elke keer dat je iets uit de koelkast pakt, denk je: dat heb ik morgen niet meer.” En dan lachend: “Ik heb mijn zestienjarige dochter uit laten rekenen hoeveel één wc-rol van het goedkoopste merk kost. Zo kan ik kijken of aanbiedingen wel voordelig zijn. ” Haar lach verstomt. “Ik heb overgewicht, maar gezond eten en de
sportschool zijn duur. Bovendien kunnen we geen aanvullende zorgverzekering sluiten vanwege de schulden. Mijn knieën zijn versleten, mijn schouders zitten vast en lopen doet pijn, maar zolang het niet levensbedreigend is, ga ik niet naar de dokter.” Bendanon is de eerste die zal toegeven dat ze zelf verantwoordelijk is voor haar schulden. “Maar je krijgt niet gemakkelijk een tweede kans.” Nu ze geen schuldhulp krijgt, is ze bezig met een aanvraag voor schuldsanering. “Blijkt dat ik het formulier voor huurtoeslag verkeerd heb ingevuld. Zijn we weer zes weken verder. Ze hebben er een mooi woord voor: zelfredzaamheid. Als ik zelfredzaam was, zat ik niet in deze situatie. ” Via een re-integratietraject van de Dienst Werk en Inkomen werkt ze nu drie dagen per week bij het tijdschrift Powerlady als pr-dame. “Leuk, maar elke keer ben ik bang
FOTO DINGENA MOLL
dat ze tijdens mijn afwezigheid beslag leggen op mijn inboedel. Als ze de deur moeten openbreken, zijn de kosten voor mijn rekening.” Als ze iets mee kan geven aan haar kinderen, is het ‘hoe ze het vooral niet moeten doen’. “Tegen mijn dochter, die tienermoeder is, zeg ik: ‘Je krijgt nu kinderbijslag en studiefinanciering. Van alle kanten komt geld, maar bestel niet bij Wehkamp of Neckerman. Daar komen alleen maar problemen van.”
Eenoudergezinnen Van bijna een kwart van alle minimahuishoudens is bekend dat zij met een schuld leefden in 2009. Eenoudergezinnen hebben vaker dan gemiddeld met schulden te maken (28 procent). Ook zijn zij oververtegenwoordigd in de groep minima met een bijstandsuitkering.
ADVERTENTIE
Jongen onder metro bij halte Lelylaan Van een verslaggever AMSTERDAM – Bij station Lelylaan in Nieuw-West is gistermiddag een veertienjarige jongen onder de metro gekomen. De jongen liep daarbij zeer ernstig letsel op aan zijn onderlijf. Er wordt gevreesd voor zijn leven. De jongen liep op het perron mee met de rijdende metro waarin enkele klasgenoten zaten en tikte op het raam. Hierbij verloor hij waarschijnlijk zijn evenwicht en viel tussen het peron en de metro. Het treinen metroverkeer rond Lelylaan was vanwege het onderzoek van de politie lange tijd gestremd. Rond zes uur gisteravond is de normale dienstregeling weer hervat.
Uitnodiging raadscommissie De raadscommissie Bouwen, Wonen en Klimaat vergadert op woensdag 24 november 2010 en woensdag 1 december 2010 over de Structuurvisie Amsterdam 2040. Tijdens de vergadering van 24 december 2010 kunnen diegenen die een zienswijze hebben ingediend hierop nog een toelichting geven. Ook bestaat de mogelijkheid om in te spreken over de structuurvisie. Als u nog een toelichting wilt geven op uw zienswijze of wilt inspreken, dan kunt u zich tot uiterlijk 24 uur van tevoren aanmelden, telefonisch op 020 552 2224 of via www.gemeenteraad.amsterdam.nl Tijd: Plaats:
9.00 - 12.00 uur en zonodig van 13.30 - 17.00 uur en vanaf 19.30 uur Boekmanzaal (stadhuis)
Tijdens de vergadering van 1 december 2010 vindt de inhoudelijke bespreking door de leden van de raadscommissie plaats. Hier kan niet meer worden ingesproken over de structuurvisie. Tijd: Plaats:
9.00 - 12.00 uur en zonodig van 13.30 - 17.00 uur en zonodig vanaf 19.30 uur Boekmanzaal (stadhuis)
18
amsterdam
‘Te veel vieze vrachtwagens’ JASPER KARMAN AMSTERDAM – De gemeente moet minder ontheffingen verlenen waarmee vieze vrachtwagens in de binnenstad mogen rijden, vindt collegepartij GroenLinks. Bijna een kwart van de vrachtwagens die hier rondrijden, voldoet niet aan de normen. Driekwart heeft een ontheffing, waarvan de helft is verleend door de gemeente. In geen van de elf steden met een milieuzone is de controle zo goed als in Amsterdam: 53 camera’s met kentekenscanners houden alle toegangen tot de milieuzone in de gaten. Iedere chauffeur van een vieze vrachtwagen die zonder toestemming het gebied in rijdt, krijgt een boete thuis. Andere steden houden toezicht met ambtenaren. Chauffeurs maken daar dankbaar misbruik van: twaalf tot 25 procent van de vrachtauto’s in die steden doet dat zonder vergunning.
GroenLinks: gemeente moet minder vaak ontheffing verlenen Maar alle winst die Amsterdam boekt door zijn manier van controleren, wordt tenietgedaan door het grote aantal ontheffingen: het percentage vieze vrachtwagens is in Amsterdam niet lager dan elders. En dus is de luchtkwaliteit er ook niet of nauwelijks beter. GroenLinksraadslid Fjodor Molenaar vindt het zonde dat de investering in het cameratoezicht niet tot een schoner vrachtwagenpark heeft geleid. Hij vraagt wethouder Eric Wiebes het aantal ontheffingen drastisch te verminderen. Volgens GroenLinks zou ook zeventig procent van de bussen van het GVB niet in de milieuzone mogen rijden. Molenaar: “Een jaar geleden heeft de gemeenteraad krediet verstrekt om deze bussen versneld te vervangen. Dat is kennelijk nog steeds niet gebeurd.” Wiebes laat weten dat met het GVB afspraken zijn gemaakt over de vervanging van de bussen. Het GVB meldt dat al zijn bussen aan de Europese eisen voldoen, maar dat de komende jaren 150 schonere exemplaren zullen worden aangeschaft .
ZATERDAG 27 NOVEMBER 2010
sappelen
‘Driehonderd euro om van te leven’ Amsterdam telt ruim zeventigduizend minima. Hoe komen ze rond en wat betekenen al die bezuinigingsplannen voor hen? De vierde aflevering in een serie: een student met schulden.
H
EMMA BOELHOUWER ij moest deze zomer het voorstel van een vriend met vakantie naar Turkije te gaan afwijzen. Geld daarvoor had hij niet. Jammer? Nee joh, hij kan zijn huur toch betalen, zijn gas en licht, zijn collegegeld. Het lukt hem zelfs van zijn leefgeld rijlessen te bekostigen. Amir (23) trots: “Ik heb vorige week mijn theorie gehaald. Het zou natuurlijk prachtig zijn als ik straks een mooie auto kan kopen, maar dat is nog even toekomstmuziek.” Student Amir heeft negenhonderd euro inkomsten van de studiefinanciering en de huur- en zorgtoeslag en houdt na de schuldeisers tevreden te hebben gesteld en na aftrek van de vaste lasten zo’n driehonderd euro over om van te leven. Oké, daar moet hij ook zijn schoolboeken van betalen. “Maar veel meer heb ik niet nodig. Als ik kijk naar mijn situatie van drie jaar geleden, ben ik er heel erg op vooruitgegaan. Ik ben gelukkig in mijn huis en doe de opleiding waarvan ik droomde.” Amir – half Libanees, half Nederlands – is opgegroeid in een eenoudergezin en heeft een broertje met een ernstige hartafwijking. Broertje en moeder waren voortdurend in het ziekenhuis. Niet gemakkelijk, voor niemand. Op zijn achttiende verliet hij het ouderlijke huis in Purmerend om in Amsterdam zijn heil te zoeken. Zijn havo-diploma had hij nog niet op zak, maar op het volwassenenonderwijs kon hij zijn opleiding afmaken. In Nieuw-West vond hij een onderkomen. Weliswaar in onderhuur, maar het leek in orde te zijn. Hij wilde net aan zijn hbo rechten beginnen toen hij op straat werd gezet. “Het leek wel de wet van Murphy. Door de stress verloor ik mijn baan als callcentermedewerker en kwam ik zonder inkomsten te zitten.” Gelukkig was daar Youssef El Mourabet, Streetcornerworkmedewerker in Geuzenveld. “Hij sprak me aan toen hij me op het Lambertus Zijlplein geëmotioneerd had ho-
Amir: ‘Ik ben nu gelukkig in mijn huis en doe de opleiding waarvan ik droomde.’ ren bellen met een vriendin.” Ze maakten een afspraak. “Hij kon me de garantie geven dat ik die avond een dak boven mijn hoofd zou hebben.” Eerst tien dagen op een slaapzaal in een crisisopvang. “Dat was heel moeilijk. Je slaapt ineens tussen verslaafden en dak- en thuislozen. Loop je naar de wc, liggen er naal-
‘Ik heb geleerd niets via een automatische incasso te doen’ den op de grond. Ik zit echt in problemen, besefte ik. Gelukkig bleef Youssef me pushen en zeggen dat ik moest doorzetten, voor mijn eigen bestwil.” Na de crisisopvang kwam begeleid wonen. “Dat beviel beter. Qua leeftijd sloot het ook meer aan.” De dagopvang was tijdelijk, dus vroeg Amir met El Mourabet een urgentieverklaring aan voor een sociale huurwoning. “Ik kwam in aanmerking, omdat ik gemotiveerd was, geen psychische klachten had
en mijn schuld van tweeduizend euro – opgebouwd in mijn inkomensen huisloze periode – in rap tempo aan het wegwerken was met een baantje als verkoper.” Inmiddels is Amir gelukkig in zijn eigen huurwoning, studeert hij hbo rechten en wil hij na zijn propedeuse aan de universiteit beginnen. Van de schuldeisers is hij nog niet af. “Toen ik na drie jaar weer een vast postadres had, kreeg ik brieven van twee abonnementenaanbieders. Het bleek om openstaande rekeningen te gaan die door rente en incasso- en administratiekosten de pan uit waren gerezen.” Met een jongerenschuldhulpverlener van welzijnsorganisatie PuurZuid heeft hij regelingen met deze schuldeisers getroffen en betaalt hij zo’n honderd euro per maand af. Maar over de ruim tienduizend euro die ze van hem eisen, is het laatste woord nog niet gezegd, volgens de advocaat in spe. Zelf legt hij nu, net zoals hij dat met El Mourabet deed, één keer per maand de openstaande rekeningen en een blocnote op tafel om via internet te bankieren. Eerst betaalt hij de urgentste rekeningen. “Ik heb
FOTO DINGENA MOL
geleerd niets via een automatische incasso te doen. Dan heb je geen overzicht.” Lenen bij de IBG-groep doet hij niet, hoe simpel dat als student ook lijkt. “Onverantwoordelijk. Bovendien kan ik dan straks niet van mijn volledige inkomen genieten.” En zijn telefoon? Die waardeert hij tegenwoordig alleen op met een prepaidkaart. “Laat ik het zo zeggen: ik en de abonnementenmensen zijn geen vrienden.”
Schuldhulpverlening PuurZuid en Streetcornerwork werken in drie stadsdelen samen om jongeren zoals Amir te helpen van hun schulden af te komen. Zij begeleiden in Nieuw-West nu 89 jongeren. En in Zuid en West in totaal 62. Het gros van de schulden is ontstaan doordat de jongeren op afbetaling hebben gekocht, leningen hebben gesloten en diverse telefoonabonnementen hebben genomen. De schulden variëren van twee- tot vijftienduizend euro.
ADVERTENTIE
en Bedrijfsleven Amsterdam: 4.000 woningen aan de rand is maximaal haalbare (Structuurvisie, Haven Stad, scenario 1).
18
amsterdam
Rem op salaris manager Centrum Van een verslaggever AMSTERDAM – Bestuurders van door stadsdeel Centrum gesubsidieerde instellingen mogen niet meer verdienen dan de negentigduizend euro per jaar die de stadsdeelvoorzitter verdient. Dat heeft de deelraad besloten. De norm is een initiatief van de SPfractie. Die partij loopt al een jaar te hoop tegen het hoge salaris van sommige bestuurders van organisaties in de semipublieke sector. Vooral het salaris van interim-directeur Henk van der Veen van IJsterk wekte wrevel. Hij kostte de welzijnsinstelling drie ton per jaar. “Het managen van een welzijnsinstelling kan toch niet zwaarder zijn dan het besturen van een heel stadsdeel?” zegt SP-deelraadslid Nelly Duijndam. “Het is niet te verkopen aan mensen die in een buurthuis werken dat zij moeten bezuinigen, terwijl de bestuurder bijna duizend euro per dag incasseert.” De nieuwe norm geldt voor alle maatschappelijke organisaties in het stadsdeel die worden betaald uit belastinggeld. De norm is afgeleid van de balkenendenorm, op grond waarvan directeuren van publieke instellingen niet meer mogen verdienen dan de 181.000 euro die de minister-president verdient. Het stadsdeel zelf mag overigens, tot ergernis van Duijndam, nog wel duurdere managers inhuren. Een voorstel externen die voor het stadsdeel werken ook maximaal 7500 euro per maand te betalen, haalde geen meerderheid. Volgens de deelraad zit het stadsdeel bij die functies vast aan cao-afspraken. Centrum is het eerste stadsdeel dat met ‘een stadsdeelvoorzittersnorm’ werkt, maar in andere stadsdelen staan vergelijkbare initiatiefvoorstellen op de agenda, zegt Duijndam.
ZATERDAG 4 DECEMBER 2010
sappelen
Kattenvoer van zeventien cent Amsterdam telt ruim zeventigduizend minima. Hoe komen ze rond en wat betekenen al die bezuinigingsplannen voor hen? Deel vijf van een serie: een zzp’er.
A
EMMA BOELHOUWER ls een cursist glunderend in de auto zit omdat hij of zij, net geslaagd, morgen een rijbewijs mag aanvragen, zegt rij-instructeur Ruud Siebesma (53): “Dat gaat mooi niet door, eerst twee nieuwe cursisten aanleveren.” Een geintje, want Siebesma weet dat hij dat niet van zijn cursisten mag verwachten, maar het is bepaald geen sinecure om de toestroom op peil te houden. “Ze zeggen wel eens tegen me: ‘Je bent eigenlijk te goed in je vak.’ Als ze geslaagd zijn, ben je dat inkomen natuurlijk weer kwijt.” Tot januari reed Siebesma zeven jaar als franchiser bij een bekende rijschool. “Toen de crisis begon, stopten ze eerst het vaste personeel vol en bleef er weinig over voor de franchisers. Als je niet veertig uur per week les kunt geven, red je het niet met de hoge lasten als leasekosten en brandstof.” Bovendien maakt Siebesma zich er niet graag goedkoop van af. “Veel rij-instructeurs rijden een rondje bij Sloterdijk over het examengebied. Hebben ze veertien kilometer gereden.” Siebesma lest overal: de grachten, krappe straatjes, de buitenwijken en het platteland. “Voor een drukke binnenstad draaien mijn cursisten hun hand niet meer om, maar dat heeft dan wel twee keer zo veel brandstof gekost. Maar ik zeg altijd: als je niet naar de Bijenkorf op de Dam durft te rijden, ben je geen goede chauffeur.” In januari besloot hij voor zichzelf te beginnen. “Ik had nog maar acht cursisten over via de rijschool. Als
Ruud Siebesma, met in de auto leerling Robert: ‘De kapper moet maar even wachten.’ ik op de fles ga, wil ik het mezelf kunnen verwijten,” zegt hij. In juli slaagde de bups die in januari een cursus bij Siebesma was begonnen. De rustige zomervakantie zorgde niet voor extra aanwas. De crisis was nog duidelijk merkbaar. “Je leert je blik te richten op de onderste plank in de supermarktschappen voor de goedkoopste spullen. Ik heb bijvoorbeeld twee katten. Ik kocht altijd blikjes voor één euro of meer, maar voor zeventien cent kan het ook en ze eten het op als gekken.” Het tanken kon voor acht cent minder, de kroeg vermijdt hij en de kapper moet maar even wachten, zegt hij ter verontschuldiging van zijn lange lokken. Een overzicht van zijn leefgeld heeft hij niet. “Ik heb geen boekhouder meer, die is failliet. Nu doe ik eerst boodschappen en daarna betaal ik van de stapel rekeningen de belangrijkste.” De leasemaatschappij
heeft al een paar keer gedreigd de auto in te vorderen. “Met alleen een grote L op mijn auto schiet het niet op met cursisten werven. Ik probeer van de bank een kleine lening los te krijgen voor stickerreclame of een mooi bord met de naam van de rijschool, maar ook dat is lastig. Ik ben geen starter en te jong voor een oudenvandagenuitkering.” Teach U2 (www.teach-u2.nl) zou dan op het bord komen te staan, naar de Ierse band en tegelijk een verwijzing naar zijn tourmanagersverleden. Met hoge snelheid en onder politiebegeleiding reed hij met artiesten als Mariah Carey, de Backstreet Boys en Lionel Richie over de snelwegen om fotografen, maar vooral fans af te schudden. “Die bedoelen het goed, maar zorgden vaak voor zeer gevaarlijke situaties.” Een fantastische baan, die hij helaas kwijtraakte vanwege de vorige crisis, in 2002. Hij had het toch niet
FOTO DINGENA MOL
eeuwig kunnen blijven doen, bagatelliseert hij. “Hondsvermoeiend.” Het rijden met cursisten bevalt hem prima. “Lesgeven is erg leuk.” Met veel van zijn oudere cursisten houdt hij contact. “Bij hun eerste bekeuring krijg ik vaak een sms’je, of als iemand advies wil bij de aanschaf van een auto. Mond-totmondreclame leverde me vorige maand nog drie nieuwe cursisten op. Er zit weer een stijgende lijn in. December zal niet zo karig worden als verwacht.”
Reserves Zzp’ers (zelfstandigen zonder personeel) zijn flink geraakt door de crisis, blijkt uit onderzoek van de gemeente. Bijna de helft heeft minder opdrachten. Een even groot deel heeft sinds 2008 zijn financiële reserves moeten aanspreken.
ADVERTENTIES
MBT nu ook in de Beethovenstraat! Waarom MBT?
Alle winterse activiteiten in de binnenstad op een rijtje
MBT is schoeisel dat het hele lichaam positief beïnvloedt. De unieke zoolconstructie van MBT verbetert de lichaamshouding. De druk op rug en belangrijke gewrichten wordt verminderd. Bovendien wordt een groot aantal spieren geactiveerd, of je nu loopt of stilstaat. Dit zorgt voor een fitter gevoel!
23)4, 5#60)47 )* .)4, 8#,*)"#,9 :#,- )-9992
Ga naar onze winkel en ervaar wat MBT met uw lichaam doet.
schaatsen wintermarkt pink-ice-party kerstmarkt rondvaarten wintermodeshow dansen diner dansant schaaksimultaan winterlandtrein optredens kerstboom korenzang comedy
fado-avond shop-till-you-drop best-wishes-tour flamingo pink christmas eten&drinken exposities sport grand carrousel winterlandtrein overdekte ijsbaan verlichte salonen rondvaartboten en meer ...
wintereventamsterdam.nl
!"# $%&'##( )* '+ ),-".#, /""0 ($ Bia
M black van €2 29,95 voor € 134,95
MBT store Amsterdam Beethovenstraat 57 1077 HN Amsterdam www.mbtstore-amsterdam.nl
!"#$#"%&' ()% #"%& *)+ ,-)).%' Tat aga
W birch van €1 99,95 voor € 139,95
!""# $$% "&'()""# *+" )",-,"%#.%/0/"1$) mbt.com
18
amsterdam
Majoor Hilali combineert twee werelden VERA SPAANS AMSTERDAM – Majoor Mostafa Hilali (37), Amsterdammer en Marokkaan, is genomineerd voor The Other Manager, een prijs voor de beste manager met een andere etnische achtergrond. Mostafa Hilali ziet zijn achtergrond zelf als een bonus. Hij is van origine Marokkaan, en hij is moslim. Sinds veertien jaar werkt hij bij de landmacht, inmiddels als majoor. Morgen wordt bekend of hij de prijs wint voor de beste multiculturele manager die, zo luidt de omschrijving, ‘zijn dubbele cultuur gebruikt als kracht’. De verkiezing wordt georganiseerd door The Other Network, een ‘businessclub voor multiculturele professionals’. “Ik kan gewoon goed cultureel handballen,” zegt Hilali. “Doordat ik moslim en Marokkaan ben, zal ik bepaalde culturele fouten niet zo snel maken.” Dat merkte hij toen hij was uitgezonden naar Afghanistan, in gesprekken met Afghaanse officials en stamhoofden. “Ik zou bijvoorbeeld nooit met een Afghaans stamhoofd op vrijdag afspreken. Dan moet hij in principe naar de mos-
kee, dus dan stel ik hem voor een dilemma.” Eerder was hij uitgezonden naar Bosnië. “Toen was ik nog soldaat, en dan heb je wat minder interactie met de plaatselijke bevolking. Maar er waren wel grappige momenten, dat mensen erachter kwamen dat ik moslim was en me bijvoorbeeld uitnodigden te komen eten – terwijl ze eerder nog heel afstandelijk waren.” Het heeft voordelen om een andere achtergrond te hebben bij Defensie, maar zelf zou hij niet pleiten voor streefcijfers voor allochtonen. “Sowieso registreert Defensie personeel niet op etniciteit of geloof, dus of er genoeg moslims of Marokkanen in dienst zijn, zou ik niet kunnen zeggen. Maar daar gaat het mij ook niet om. We zoeken geschikte mensen voor de krijgsmacht: je moet willen dienen. De rest is bijzaak. Soms een bijzaak met nuttige bijwerkingen, maar dat is het dan ook.” Natuurlijk zou eigenlijk iedereen op de hoogte moeten zijn van culturele verschillen. “In een ideaal universum, ja. Ik weet globaal wat het hindoeïsme inhoudt. Maar als je een hindoe naar een hindoestaans land stuurt, voelt het voor hem als een tweede natuur, terwijl het voor mij wel even schakelen zou zijn.” Vergelijk het met een Nederlander op vakantie in China. “Als je dan een andere Nederlander tegenkomt, dan klikt dat. Maar als je een Belg tegenkomt, klikt dat ook. Zo was het bij mij ook. Ik was dan wel geen Afghaan, maar Marokkaan – maar in elk geval wel moslim.” Verkiezing The Other Businessman en The Other Manager Vanavond, inloop vanaf 17.00 uur. Passenger Terminal Amsterdam
Mostafa Hilali ADVERTENTIE
*'+,"- .%-$"/ $%%- &" $"#"/) 01& '( 2"& '$"")
ZATERDAG 11 DECEMBER 2010
sappelen
Flor Dekker en haar tweeling Sidiki(staand)en Fatou van twee jaar.
Biologische appeltaart in ruil voor gitaarlessen Amsterdam telt ruim zeventigduizend mensen met (iets meer dan) een minimuminkomen. Hoe komen ze rond? Vandaag het zesde deel van een serie, over ruilen via Noppes.nl.
W
EMMA BOELHOUWER einig is doorsnee in het leven van Flor Dekker (34). Op haar zestiende verliet ze huis en haard in Zuid-Holland om in haar eentje met een beurs haar middelbare school af te maken op een kostschool in Swaziland (Afrika). Eenmaal terug in Nederland ging ze geneeskunde studeren in Amsterdam. Na haar doctoraal volgde ze een post-doc journalistiek, deed ze een paar jaar allerlei freelance baantjes om uiteindelijk nog co-schappen te gaan lopen. Niet omdat ze graag tussen de witte jassen wilde staan, maar omdat het haar interessant leek om tropenarts te worden. Intussen werd ze verliefd op een fietsenmaker uit Burkina Faso. Twee jaar en twee maanden geleden beviel ze van een tweeling. “Als ik mensen met zo’n dubbele kinderwagen langs zag rijden, dacht ik altijd: dat nooit,” lacht ze. Nu is ze tij-
delijk voltijds moeder. Tijdelijk, benadrukt ze, want ze wil weer aan de slag. Als de rust een beetje is teruggekeerd, want waar vind je de tijd met aan elke arm een drukke dreumes en haar vriend intussen in zijn geboorteland. “In het begin gaf ik soms 24 keer per dag borstvoeding. Mijn zoontje kon niet goed aan de borst en heeft een aantal operaties moeten ondergaan.” Een beetje slaperig en vermoeid van een onrustige nacht is Dekker vandaag op een grote fiets met tweeling in een bak voorop aan komen rijden. “Hier doe ik alles mee,” zegt ze, wijzend op het rode gevaarte. Het is geen vetpot met een tweeling en rond de 1500 euro aan inkomsten. “Maar met zo’n fiets heb je geen auto meer nodig.” Haar ouders droegen bij. “Ze strijken wel vaker met hun hand over het hart.” Van vrienden krijgt ze veel kinderkleertjes en speelgoed. Zelf koopt ze wel eens bij een tweedehandswinkel of via Marktplaats.nl. Ideaal voor iemand in haar positie – kinderen en weinig inkomsten – is de ruilsite Noppes, vindt Dekker. Vorig jaar werd ze Noppeslid. “Je bent een freelancer zonder rompslomp. Ik weet niet eens meer hoe ik er van had gehoord, maar ik had op dat moment problemen met mijn laptop en ik zocht iemand met interesse voor computers bij wie ik geen voorrijkosten hoefde te betalen. Bij Noppes vind je dat soort mensen en
ADVERTENTIE
At your X-mas service
!"#$ $%"& '"&() !"#$#"%&' ()% #"%& *)+ ,-)).%'
!" #""$ $"%&%"#'(#)*+$,-"./%"#',#0
FOTO DINGENA MOL
Verfijnde toastjes vooraf. En onze klassiek gerookte en gevulde kalkoen als hoofdgerecht. Frank’s Smoke House maakt van uw feestdagen een echt feest!
Frank’s Smoke House
Wittenburgergracht 303, Amsterdam www.smokehouse.nl
ik op mijn beurt vind het weer leuk om creatief bezig te zijn.” Om aan haar eerste digitale noppen – het betaalmiddel op de ruil-site – te komen, zette ze babykleertjes, een fiets en een camera op de website te koop. “Mijn eerste advertentie waarin ik zelf een dienst aanbood was er één waarin ik het aanbod deed om zwierige brieven voor mensen te schrijven: in een tijd dat iedereen alles met de computer doet, dacht ik dat er misschien wel interesse was voor mooie handgeschreven brieven. Niemand reageerde,” lacht ze. Dus begon ze biologische appeltaarten te bakken: vijftien noppen en een paar euro onkosten voor de ingrediënten. “Dat liep super. Noppes is een broedplaats om gebruik te maken van je talent zonder dat je verstrikt raakt in officiële regelgeving.” Voor ze het wist, had ze vierhonderd noppen en kon ze zelf diensten en spullen afnemen. “Noppen moeten ook rollen.” Ze nam gitaarlessen, iets wat ze altijd al had willen doen. “Maar ik had het in deze tijd niet kunnen betalen en via Noppes werd het laagdrempelig: ook omdat het om de hoek was.” Ook sleet ze haar noppen bij een Chinese vrouw die voetmassage geeft. “Dat zou ik normaal echt niet gedaan hebben. Ik ga geen voetmassage laten doen voor bijvoorbeeld 35 euro terwijl ik daarvan ook een stel kinderschoenen kan kopen.”
Noppes.nl Noppes, opgericht in 1993, heeft zeshonderd leden. Binnen Noppes wisselen leden goederen en diensten met elkaar uit. Van oppassen, vervoer, tekstschrijven en computerhulp tot het verkopen van camera’s en kunst. De diensten worden verricht tegen punten, die ze noppes noemen. De waarde van 1 noppes is gelijk aan 1 euro. Het geld is puur een ruilmiddel en geen doel op zich. Voor de één verruimt het systeem zijn bestedingsmogelijkheden en voor de ander is het een sociale aangelegenheid.
20
amsterdam
ZATERDAG 18 DECEMBER 2010
sappelen
De euro’s komen binnengewaggeld
Amsterdam telt ruim 70.000 minima. Hoe komen ze rond en wat betekenen de bezuinigingsplannen voor hen? Vandaag: de schilderes.
S
EMMA BOELHOUWER ommige mensen gaan er vanzelfsprekend van uit dat Sylvia van Berkel (1949) als kunstenaar wel een uitkering zal hebben. “Nee-hee,” zegt ze dan. De tijd dat ze er bij moest beunen als tandartsassistente, kokkin of actrice, dat ze gebruik moest maken van de toenmalige kunstenaarsuitkering WIK of de bescheiden schaalregeling van de sociale dienst, ligt achter haar. “Sinds zeven jaar komt elke euro binnen gewaggeld met tekeningen en schilderijen.” Op de achtergrond staat Radio 4 zachtjes aan, met haar vingers in de oren draait ze bij elk reclameblok snel het volume uit. “Vreselijk. Net zoals die krantenkoppen die je in de winkels tegemoet schreeuwen.” Ze heeft televisie noch internet. Liever leest ze, luistert ze elpees, cassettes of cd’s via een op de versterker aangesloten discman en tekent ze. Want sinds ze het tekenen ‘ontdekte’, doet ze haast niet anders. “Ik ben opgeleid tot docent expressie in woord en gebaar. Lesgeven was niet echt aan mij besteed, misschien dat ik er te jong voor was. Als kind keek ik altijd jaloers en vol bewondering naar anderen die kon-
den tekenen. Rond mijn dertigste dacht ik: hoe kan het nou dat ik meeuwen zie, maar ze niet op papier krijg. Opeens had ik het: de oog-handverbinding. Als je ze met het oog blijft volgen, doet mijn hand wat ik zie. Dat hadden ze me nooit geleerd.” Autodidact noemt ze zichzelf, ze is wars van mensen die haar les willen geven. “Hinderlijk vind ik dat. Elke keer als er iemand advies geeft, gaat het als vanzelf verkeerd.” Elke morgen begint ze de dag met gym. “Zodat ik in goede conditie blijf.” Ze staat op, pakt een gigantische kwast uit de kast en tekent ermee in de lucht. “Zodat ik kan blijven dansen met de kwasten tot ik erbij neerval.”
‘Ik kijk geen etalages, om de hebzucht niet aan te wakkeren’ Rust neemt ze met mate. “Het is heerlijk om eigen baas te zijn, maar ik ben wel een heel strenge baas. Dagje strand gaan de tekenspullen mee en na vijftien minuten lui liggen zijn is het tijd om te gaan schetsen.” Dat kan overal: thuis of in een inloopatelier. Op locatie in Artis, aan de rand van een weiland of in een dorpje met boodschappenkarretje als rijdend atelier. Is het schilderij af, dan gaat ze niet naast haar werk zitten wachten tot zich een koper meldt. Ze staat vele zondagen op de kunstmarkt op het Spui (als het weer het toelaat is mor-
Sylvia van Berkel had wel een slapeloze nacht toen ze in drie wintermaanden samen 1277 euro verdiende. gen de laatste van het seizoen), organiseert exposities, werkt in opdracht en verzint projecten. Schildert ze de Utrechtsestraat, de Runstraat of de Boerenmarkt, dan gaat ze de winkels in die buurt langs om te vragen of het in de etalages mag hangen. “Mijn tekening van de Boerenmarkt hing in de boekwin-
ADVERTENTIE
kel op de Westerstraat en is voor tweeduizend gulden gekocht door een Amsterdamse die naar Boedapest ging verhuizen.” Tekent ze het gebouw van de voormalige rechtbank op het Raamplein, dan stuurt ze een foto van haar werk naar de president van de rechtbank. “Hij heeft het gekocht en van de prent ook een relatiegeschenk laten maken.” Bij Amrath- en het Amstelhotel ving ze bot. “Je hoort heel veel nee, maar na een teleurstelling, denk ik: oké volgende. Ik word er niet depressief van, maar denk: het moet dus beter en het zal me lukken ook.” Zo af en toe heeft ze een slapeloze nacht. Als ze bijvoorbeeld in de altijd schaarse wintermaanden opeenvolgend 187 euro, 720 en 370 euro per maand verdient. “Maar in april kon ik weer opgelucht ademhalen met een paar opdrachten van
FOTO DINGENA MOL
vierduizend euro. Dan ben ik een paar maanden veilig.” Wat ze verdient, is genoeg voor huur, gas en licht, om eten te kopen en om weer te investeren in papier, schilder- en tekengerei. Ze eet of drinkt zelden buiten de deur, ook niet een koffie. “Met zo’n koude winter trek ik liever een extra trui aan dan dat ik de verwarming hoger zet, en ik kijk geen etalages, om de hebzucht niet aan te wakkeren.” Met een knipoog naar haar levenswijze had ze vorig jaar een expositie in de Amstelkerk met de titel: Op eigen houtje bijten. “Het zou fijn zijn niet altijd zo te hoeven sappelen. Een wekelijkse opdracht in de vorm van bijvoorbeeld een journalistieke tekening zou lucht geven en ik zou graag kunstreizen maken of een succesvolle expositie te hebben in het Singermuseum in Laren. Maar ik ben hartstikke gelukkig met wat ik doe.”
ADVERTENTIES
winteropruiming t/m zondag 9 januari 2011 (av
AT5 MOET BLIJF! MITS WAAKZAAM
CAPSICUM N AT U U R S T O F F E N
Oude Hoogstraat 1, 1012 CD Amsterdam
w w w. c a p s i c u m . n l
22
amsterdam
VRIJDAG 24 DECEMBER 2010
sappelen
Sterke man op brood en soep We portretteerden de afgelopen weken zeven Amsterdammers die rond moeten komen met een laag inkomen. Vandaag de achtste en laatste van een serie: een Marokkaanse circusartiest met AOW. tekst EMMA BOELHOUWER foto DINGENA MOL
H
ij zwierde meters hoog aan de trapezes, sprong van paard naar paard, was twintig jaar de strong man – droeg het gewicht van zo’n tien andere acrobaten op zijn schouders –, sprong op de trampoline en maakte salto na salto. Op zijn dertiende was Abdelkader Zirkti Hamouch (1943) zijn geboortestad Tanger in Marokko ontvlucht, op zoek naar een carrière als circusartiest. In Barcelona speelde hij zes maanden in een theater, hij werkte als stuntman voor films en schreef een sollicitatiebrief naar het Nederlandse circus Mullens. Hij mocht komen. Van circus Mullens ging hij via Toni Boltini, circus Strassburger, circus Weber, Bassie en Adriaan naar uiteindelijk circus Renz. Zirkti Hamouch leerde zeven talen, trad op met artiesten als Rob de Nijs, Koos Alberts, de Dolly Dots en Marco Bakker. “Het hele leven was een roes. Overdag verdien je een paar gulden, ’s avonds maak je het op in de kroeg. Je bent jong, gek en hebt geen idee.” Een cassettedeck herinnert aan zijn circusperiode. “Ik heb nog een doos vol met levendige muziek. Soms zet ik er één op.” Zirkti Hamouch lacht en haalt zijn schouders op: “Het is niks waard, alleen maar herinneringen.” Inmiddels zijn de schouders versleten, zijn rug doet pijn en de voeten willen niet meer
vanwege diabetes. Zo zorgeloos zijn bestaan als circusartiest was, zo veel zorgen heeft hij nu. Toen in 1989 de baas van circus Renz overleed, stond hij op straat. Hij kon nog een tijdje op de Wenkebachweg blijven wonen in zijn caravan, maar voor het circusleven was hij met 45 jaar te oud. “Ik wist niet wat te doen. Ik had jarenlang alleen maar gewerkt, een mooi leven gehad als een gipsy met lange haren, maar nooit spaargeld opzij gezet.” In 1992 kreeg hij een Nederlands paspoort en ging hij naar het arbeidsbureau. “Ik wilde in een cafetaria of bar werken, zij vonden schoonmaak- of fabriekswerk meer iets voor een buitenlander zoals ik.” Hij werkte bij Vencodrop, Van Houtenchocola en verschillende schoonmaakbedrijven. “Pensioen heb ik nooit opgebouwd, maar daar kwam ik pas achter toen ik 65 werd.” Met inkomsten van negenhonderd euro (AOW en de Aanvullende Inkomensvoorziening Ouderen van de gemeente), een vrouw in Marokko die hij moet onderhouden en zijn eigen vaste lasten houdt hij 150 euro per maand over om van te leven. “Daar koop ik simpele dingen van: brood en soep bijvoorbeeld. Het wordt steeds duurder. Het is een verschil van dag en nacht tussen vorig jaar en dit jaar.” En goedkoop boodschappen doen gaat ten koste van de smaak. “Koop je vijf kilo aardappels voor bijna
Abdelkader Zirkti Hamouch: ‘Na 9/11 draaiden ze in het café hun rug naar me toe en kon niks, zit er voornamelijk water in.” Geëmotioneerd vertelt hij hoe hij, nadat hij in 1996 diabetes had gekregen, continu tegen nieuwe regels aanliep waar hij geen weet van had. Overal moest hij formulieren voor invullen. “Talen spreek ik wel, lezen gaat goed, maar schrijven is moeilijk.” Het ene jaar werd Zirkti Hamouch voor tachtig procent afge-
keurd, het volgende jaar vonden ze dat hij wel weer 85 procent kon werken.
H
et werd allemaal nog moeilijker na de aanslagen op het World Trade Center, in 2001. “Mensen keken mij plotseling aan alsof ik een dier was. Ik ben na 55 jaar in Europa te hebben geleefd,
Sappelen is creatief zijn, puzzelen,
S
appelaars: ze rekenen zich suf, plannen zich rot en zoeken naar allerlei manieren om het hoofd boven water te kunnen houden. Acht mensen met een totaal verschillend leven passeerden de afgelopen weken de revue in de Sappelenreeks. De één is schilderes, de ander afgestudeerd in de geneeskunde en huismoeder van een tweeling. We spraken een rij-instructeur, een student, een alleenstaande moeder van vier kinderen en een callcentermedewerker die ooit haar eigen webshop in zelfgehaakte sjaals hoopt te beginnen. We begonnen met een autochtone AOW’er die jarenlang in de metaalsector had
gewerkt en eindigen vandaag met zijn Marokkaanse collega-AOW’er, die in de bloei van zijn leven rondreisde als circusartiest. Eén ding hebben ze alle acht gemeen: ze komen – net als nog ruim 70.000 Amsterdamse huishoudens – rond met weinig. De teller van minimahuishoudens in Amsterdam staat volgens de armoedemonitor 2009 op 70157, op een totaal van 424.512 huishoudens. Niet niks: zestien procent van de Amsterdamse huishoudens moet het dus doen met een inkomen niet hoger dan 110 procent van het wettelijk minimumloon (voor alleenstaanden zonder kinderen is dat 16.021 euro per jaar, voor een alleen-
staande ouder 18.996 euro per jaar en voor een stel met kinderen 20.664 euro per jaar). Zo’n inkomen noopt tot creativiteit en assertiviteit, blijkt uit de verhalen van de sappelaars. Spullen en diensten ruilen via de ruilsite Noppes.nl, hulp durven vragen bij vrienden en familie of aankloppen bij instanties als de voedsel- en de kledingbank. Ervaringsdeskundige pur sang Marheyni Gijsbers kan zich na 28 jaar bijstand met recht de budgetteerkoningin van deze reeks noemen. Om binnen haar leefgeld van tweehonderd euro per maand te blijven, struint ze aan het eind van de dag de markten af, plukt ze
vruchten en bladeren in het park om te gebruiken voor jam en gerechten en zet ze nooit, maar dan ook nooit de verwarming aan. Ze stelde zich voor als Marheyni Struggle. “Want struggelen is het.” Daar kwam ook rij-instructeur Ruud Siebesma achter. De crisis en de daarmee afnemende stroom van cursisten leerde hem naar de onderste schappen in de supermarkt te kijken voor de goedkope producten. Zo’n achtduizend zelfstandigen verkeerden de afgelopen crisisjaren in zwaar weer. Een laag inkomen is één ding, hoge vaste lasten zijn een tweede. Sommige geïnterviewden wonen in relatief dure huurhuizen. Drie van
hen betalen ruim zeshonderd euro. Een verhuizing zou misschien wat meer lucht geven, maar ga er maar eens aan staan, zo zonder geld. Siebesma is blij dat hij een paar jaar geleden – toen het nog kon – zijn huis niet heeft gekocht, daartegenover staat dat bij hem de leasekosten van
‘Ze willen dat je zelfredzaam bent, maar dan zat ik hier niet’
amsterdam
VRIJDAG 24 DECEMBER 2010
23
Tips van de sappelaars: 1. Kijk naar de onderste schappen in de supermarkt voor de goedkoopste producten. 2. Reken uit wat bijvoorbeeld één wcrol kost, zodat u kunt zien of een aanbieding echt voordelig is. 3. Trek een trui aantrekken in plaats van de verwarming hoog zetten. Doe bij een strenge winter de koelkast uit en bewaar de spullen op het balkon. 4. Eet wat het park schaft: er groeien vlierbessen en wilde frambozen om jam van te maken en paardenbloe men, brandnetels of wilde rucola voor in de sla. 5. Zet uw eigen talent in bij een ruilnetwerk zoals Noppes.nl, zodat u gebruik kunt maken van andere diensten, die u zelf niet kunt betalen.
ik werk wel vergeten.’ meer Europeaan dan Marokkaan, maar in het café draaiden ze hun rug naar me toe en werk kon ik vergeten.” In 2004 zat hij maanden zonder geld. “Ik leefde op havermout en soep en kreeg uiteindelijk van een of ander hulpinstantie geld om wat boodschappen te doen.” Anderhalf jaar geleden trouwde hij de vrouw die hij een jaar eerder
in Marokko had ontmoet. “Ik hoopte dat ze mij een beetje kon verzorgen en dat we onze dagen hier samen konden slijten. Nederland is mijn thuis, ik ben er na elke reis met een circus teruggekomen en ik vind het hier fijn, maar ik wil niet in het bejaardentehuis eindigen. Ik heb weinig vrienden over, mijn sociale leven bestond uit het circus.”
Toch woont hij nog steeds alleen. “Ik wist niet dat het zo moeilijk zou zijn haar bij mij in Amsterdam te hebben. Ze heeft drie keer een inburgeringscursus in Marokko gedaan en is drie keer gezakt. Ik ben zelfs nog naar haar toegereisd om met haar te oefenen.” Ten einde raad ging hij naar het gratis advocatenspreekuur van de multiculturele
organisatie Assadaaka. Zeven advocaten van advocatenkantoor Pontius en één advocaat van Pattynama Biz geven daar beurtelings juridisch advies aan minima. “Ik hoop dat iemand mij kan helpen mijn vrouw naar Nederland te krijgen. Ik wil niet in het bejaardentehuis of op de straat eindigen. Ik heb geen kop om te bedelen.”
rekenen en hoop houden zijn lesauto de vaste lasten weer opstuwen. Met hoge vaste lasten zou je je zomaar eens in de schulden kunnen werken en dat blijkt uit de verhalen toch wel één van de meest problematische en uitzichtloze situaties te zijn van alle. Met een beetje geluk word je als schuldenaar toegelaten tot de schuldhulpverlening. Dan kloppen de schuldeisers niet meer aan de deur en keert de rust een beetje terug. Groot nadeel: je moet van een vast leefbedrag rondkomen en dat is over het algemeen karig. Michalda Bendanon, moeder van een zoon en drie tienerdochters, kan daar over meepraten. Al vond zij de 130 euro per maand waar ze de
afgelopen twee jaar met het hele gezin van leefde, nog luxueus in vergelijking met wat ze krijgt sinds ze is afgewezen door de schuldhulpverlening, namelijk de helft. Met de handen in het haar heeft ze nu een aanvraag gedaan voor schuldsanering in de hoop daar wel aangenomen te worden. Bendanon weet de weg naar de instanties te vinden, maar is elke keer weer bang dat ze iets op een formulier verkeerd invult en het hele proces ermee vertraagt. “Ze willen dat je zelfredzaam bent, maar als ik zelfredzaam was geweest, zat ik niet in deze situatie.” Volgens het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud)
kunnen minima rondkomen van hun lage inkomen, mits ze goed met geld om kunnen gaan, geen persoonlijke omstandigheden hebben waar ze extra geld voor nodig hebben – een tochtig huis of een gezondheidsprobleem waarbij de behandeling niet vergoed wordt – en als ze alle inkomensondersteuningen waar ze recht op hebben, kunnen vinden. Er zijn namelijk allerlei tegemoetkomingen van het rijk en de gemeente, maar die moeten ze wél zelf aanvragen: bijzondere bijstand voor onvoorziene uitgaven zoals het vervangen of repareren van een kapotte wasmachine, kwijtschelding van gemeentebelastingen, een scholierenvergoeding,
sportfondsen, pc-voorzieningen. Van bijzondere bijstand hadden veel niet gehoord. Veertien procent van de Amsterdammers die daar voor in aanmerking komen, maakt er gebruik van, blijkt uit de armoedemonitor. 73 procent heeft wel de veel bekendere kwijtscheldingsregeling. “Het is ook ingewikkeld,” zeggen ze bij het Nibud. “Als je een werkende ouder bent met een minimuminkomen, zijn er alleen al landelijk dertien regelingen waar je aanspraak op kunt maken, maar die moet je wel zelf aanvragen.” Het Nibud heeft een ‘rekentool’ gemaakt voor minima om te kijken op welke landelijke regeling ze recht hebben: berekenuwrecht.nl.
