-
-
JAARGAN*G 73 NUMMER 44 29 AUGUSTUS 1998
. . .,.
WEEKB
& -
'
;.,
- -
*
'
In dit nummer:,
$
.,
~ ;
. , ? r ,
s c+,
.
T .<
+r,,.,
D$E AM.,..
, ,
. ,
,
. >J..,
-h ' ,
.
I
.
*
,
.
-,
..:
-
ven
wdeer-n
ensen uit u -&
GW-
--,
_I-
.
. ; '
Vakantie-foto-expositie 'in Gods voetstappen' ACHTERGRONDEN
-
'. .:,
_..
- -.
.. .
ENTSWAARDE
'
,
"
q
: - O -
3 -
(
~
.
,
,
'
)
>
.
,
, .s<-
,
904
C.Ttimp De herkomst van de evangelische beweging
SAMENLEVING D.A.C. Slump Getuigenispolitiek
908
p
'-
.
e
4
-
i
i
MW-?.
9 11
_
KERK WERELDWIJD V-..' +;:r li;im c+:
,
<, L
-
.
.
..
r
I
'>l
-
!
.-
Zending door uitzending
L>wi@* lWw%er&~'WM &k vangegtgengeh %&dte o d e r ~ h ~ b ~ ~ ~ bhl i ji~ emn b a & k . . ~ ~ - & d z i j n i 2 i n k w h g ~ I i ~ r n gemeente ;mg&& n a a r ~ ~ ~ W ~ & &Fk k - maarwaL~& dasgamw=*%QfM
=-y' <
7>
mu W ni& ~ h m d a g a p ì S m w
I Boekbespreking
Uit de kerken I Meegelezen
. .
-1
daar nu leuk is af niet. D&ee beweer ik.& &&inkleding van ke&diensm isid ketEr aw kunnen. Je kunt o& oripodig
tegenzin uitlokken.Het gevaar in onze vaste orden van dienst is dat wij ten prooi valien aan monotonie en ritualisering. Ik betrap mezelf erop dat ik het mceilijk vind om het gevoel van 'altijd hetzelfde te doen' te doorbreken. Maar staat de mate van voorspelbaarheid in onze diensten niet op gespannen voet met de veelkleurigheid van Gods waarheid en werhlijkheid? Doet het gebrek aan'inbmg van meer gemeentdeden niet tekort aan de verscheidenheid in Christus' gepeenie?Het mu mooi z i b wanneer we leren de monotonie te brbreken,
Amusement Monotonie en vaorspetbaarheid werken niet goed. De kerkdiensten zijn dan niet vemsend.en bqeiend. KERNREDACTíE:
DRS. GJ. VAN MIDDELKOOP, DRS. A.L.Th. DE BRUIJNE. OVERIGE REDACTIELEDEN: DRS.R. TER BEEK, DRS, B. 8 0 3 , DRS. G. GUNNINK, DRS. I.D. HAARSMA, DRS. P. HOWMAN, IRS. R LUITEM, DRS. K. DE VRISS.
MEDEWERKERS: J.J.D. BAAS, DRS. C.J. HAAK, J.M. DE JONG, DR. J. SMELK, DRS. H. VELDMAM REDACTIE-ASSISTENT:
H. PWNS, w Wuw&mtE-1,8261 AX Kampen, Tel. (038)3331335 A k stuken W e m d w r de Redactie aan: De Refotmatie, Postb& 24,8280 AA Kampm.
ADMINISTRA W A D V E R E N T I E S : Uitgeverij Oosterban 8 Le Cointra B.V., Postrekening 4CWM t.n.v., De Reformatie, G m ,Postbus 25, 44E4 AA GOM. Tel. (0113) 2 1 W 1 . ABONNEMENT: f 90,W per mar; f 49,OO p r halfjaar;studenten f 74,543p r jaar (binnenland). Buitenhnd: f 149,Oûper jaar (Europa zeepost). Een aboflmment kan per maand ingaan, maar slechts b e ë i n w wo&n uiiedijk Wee maanden voor het verstrijken van de betalingstermijn (opzegging van jaarabwinerrwnt vóór 1 mvemk, van een halfjaarabnnement v66r I juni). Lcse nummers f 2,05 (excl. Porto). De Reformatie is op m e i t e Wrlcrligbaar bìj de Stichting Bralactah. Tel. (0521) 515946. ADVERTENTIES: PIijs:f O,% per mm. Contradeeiefop aaavraag. Zonder schriftelijke toestemming van de uitgever is het niet toegestaan artikelen uit dn blad over te nemen. t#N M65-5191
Is het in een cultuur waarin alles leuk gebracht wordt, niet de hoogste tijd om de kerkdiensten een wat meer boeiende opzet en inhoud te geven? Willen we vandaag mensen met een bocdschap bereiken, dan moeten we ons realiseren dat diezelfde mensen geweqd zijn aan een uitgekiende presen*. Van Ieerstaf op siho4 fot k p i * ~ n i & n e k en prsarpmgra&wp~& kIBisie aan alleswbrdt &@.'m-k vorm gegëxen, &ii-m6nm @beid raken. Zeifs kT6ienw's;ûpîíetjournaal moet 'leuk' 'gebracht Wda. Alles wordt m u m e n t . Als je daar de gemiddelde kerkdienst eens naast zet, d* is de vmmgeving ervan toch een m p ? Geen wonder dat mensen hef ,OHzettend saai vinden. Moeten we in da kerk niet veel meer aansluiting zoeken bij de vormen die mensen vandaag weten te boeien?
+
T 0 h-
-
gegrepen
Het eersF.waar ik op M w i w is de beperking die Na& enkt%&die& M&: &ai,& &hkerkdienst? Een van e&le honderden mensen van wie het memdeel dom de week ontzettend druk is met van alles en nog wat. Met &n vrijgestelde voorganger die in meerdere of rninûere mate getalenteerd is in het -vmmgeven aan liturgieën en in het houden van voordrachten. Het is absoluut te hoog gegrepen om van m"nsamenkomst wekelijks iets te willen maken met een hoge amnsmentswaardie. Daarvoor zijn de midde.1en en mogelijkheden veel te beperkt. Het aantal getalenteerde canferenciers en p m t a t o t e n van praatprogramma's op de televisie is landelijk al beperkt. En dan h e b h zij nog een heel team van mensa om zich heen. Conferenciers kunnen maandenlang werken aan een tekst die ze vervolgens maandenlang avond aan avond op d e W n e herhalm Ze m d e n terzijde gestaan
door professionele musici en door mensen die zorgen voor Echt- en geluidseffecten. En voor dat alles is een fors budget ksc!ikhaar. Als je daar de wekeiijkse kerkdienst mee vergilijkt, is het geen wonder dat zo'n samenkomst vele malen saaier is. Een voorganger die wil concurreren met zylke vormen van amusemept, grijpt @rgaans te hoag'G makJzichzelf belachelijk. ~ a t u t i f & @ t édaargel*n. tr~
Twh is het q i ~yreernd t dat veel mensen &%dekeurig geneigd zijn #mIldienst te vergelijken met bep&& vomien van amusement. Want het uiterlijk van kerkdiensten vertoont zekere overeenkomsten met andere bijeenkomsten waarin groepen mensen aangenaam bezig gehouden worden,. Vergelijk het bijvoorbeeld eens met %endieatervoorstelling. Wat zie je daar bij binnenkomst? Rijen st&mîrwaamp m e w n gaan zitten in afwachting vsin%Its.~atkomen gaat. A k ogen zijn gericht op een podium Q dat podium versalijnt opeen ;egwen moment een F. Als Ja?jwwhijnt wordt het stil in de zaal. De mensen zijn van huis gegaan v m r een voorstelling of toespraak. Ze,gaaner eens goed voor zitten io de hoop dat het boeiend, ontroerend, ílitsend of iets dergelijks zal zijn. Zodat& een voldaan gewel naar huis gaat. Precies hetzelfde beeld'& een kerkdienst m m : h overeenk a is ttefEnd.
D€!valkuil Van K d # k Een paar jaar geleden stond er in het RPD een stukje =r & m g of er in de kerkdierist ook gqp@xjiseerd m
g woden. Die
spreekt b o e ~ 1 e n . ~ t ~vm uit dezelfde gedachtengang, k kerkgangers ummnhefpi$&k &adnet applaus zijn waardefinguit v a h geslaagdeact van de &Y z d e r e kinsen op h& &m. '
I
I
!
I
I
In an* samenleving die boordevol amusement zit kun je als regelmatige kerkganger in een kerkdienst zomaar een houding m e m e n alsof je deel uitmaah vmhet publiek. Voorin de zaal Widt dan de vomstelling plaats. Meestal een oneman-how.En nu maar hopen dat het leuk wordt. Maar wie e h kerkdienst zo beleeft, is in de vaikuil van Korinte gestapt. Zo gingen ze in Korinte namelijk ook met samenkomsten om. Ze wilden er het liefst een spectaculaire show van maken. En zo h o d e e l den ze ook de voorgangera Daarbij bleek dat de smaken van het publiek in Korink nogal uiteenliepen. De &n was weg van Paulus. De mder een fan van Apollos. PIwlirs M g op xijn voorsteilingen geen beste hitieken. 'Zrjn brieven, zo wordt er beweerd, spreken wel hachtige taal, maar zijn persootdijk optreden is zwak en zijn woorden hebben weidg te betekenen' (2 Kor. 10:10). Velen in Korintekonden de shows van Paulus maar mtig waardera. Die wan heeft geen uitstraling!
I
I
i
l
i
De valkui1 in Korinte was dat ze het optreden van de voorgangers vergeleken met dat van professionele redenaars. In de griekse wereld van Paulus' dagen bloeide het amusement. Op markten en ih theaters lieten mensen zich aangenaam bezighouden. Er werden openbare debatten gevoerd en redevoeringen gehouden, geheel volgens de toen geldende regels v m de kunst. Doorsp& met flitsende wdspeliirgen en tadgrapjes, scherpzinnige vondsten en immotistische wendidgen. Toen inwoners van Korinte christen werden, geneerden ze zich een beetje vwr hun eigen samenkomsten. Als Paulus preekte, dan vonden ze het een armzalige vertoning. Daarmee kon je bij je vrienden toch niet voor de dag komen? In die valkuil van Korinte stappen wij vandaag nog vaak. We, h o r delen kerkdiensten vaak op hun
woorden of schitterende wijsheid. Maar dat k niet een kwestie van onvermogen maar vm onwil. Paulus zegt niet: 'Het spijt me, maar ik ben nu eenmaal niet zo'n Geen publiek, maar Gods begaafd spreker'. Nee., dat zijn pre volk sentatie sober, ha& schamel is, hangt samen met de boodschap die hij brengt. Geen schwring van Veel mensen in de kerk doen alsof woorden of wijsheid "om niet het iij hetpubliek bij een vanrsteiling kmis van Christus tot een holle iijn: Maar een kerkdienst is heel klank te maken*'(1 Kor, l : 17, vgl. wat anders. Dat blijkt al na enkele 2 : 4-5). Dat is het motief voor Pauminuten. In geen theater zal het gebeuren dat ' k t pubkiek' zich al lus' soberheid. De baodwhap van meteen - nog v&r&t de stemming verzeeriing voor zondaars door het er een treetje inzit - laaé inschakeb l e d van CEuistus - tvie daar een schitterende show omheen h u w t , len vmr het k g d n van een lied. tiak de boodschap juist u&. Daarom Dat knjgt zelfs Twn Hermans niet wíl Paulus helemaal geen flitsend voor elkaar. optreden vemrgen. Want de kern Memen in de kerk vormenlijk niet het puhtiek bij een v ~ van de bodschap is naar mendijstelling. Het is zaak je & kerkganke maatstaven h e h a a l niet schitger ook niet zo op te stellen. Een terend en fitserut Gods Zoon liet kerkdienst is niet te vergelijken met zich martde& hing n& te bloe den aan een houîen knik,onderen en hoeft ook niet k concurreren met een f w of een t h e a t ~ ~ m ~ e l -ging Gods tmm en d e r í 7m slecht is het met ons measen geskid, ling. HeeLfde geldt voor de mDie beschamende boodschap kun je Wek en zaug In de kerk1 het is niet eertijk en onjuist mdie te vergdijniet verpakken in een flitsend beken met het concert w c e nkoor, toog,ofeen wervelende show. hwege de hodschap zekfniet. Maar orkest, popgroep of @seband. Elke overeenkomst tussen @m o& omdat anders de aandacht verschuift van de gekruisigde Christus kerkhnst en v o m n van amuse naar een kgadde voorganger. ment b m s t op toeval. Om zuiver in Kerkdiensten moeten er niet op gede kerk te zitten, maet je uitdie richt zijn om bewondering en rrp sfeer zien los te komen.Je komt er niet voor een leuke ochtend of Imdplaus te oogsten voor de mensen op dag, maar om samen G d te onthet podium,maar vermtmmdiging, bekering en lofzaag vem €luisais moeten. Je vormt niet het publiek, in de hemel. Dat he& alles temmaar Gods volk. ken met de vo~mgtvhg-De b&De boodschap pasend scháp m e t p s m d verpakt worverpakken den.
amusementswaarde, 'Hoe was de preek?' '0,ging wel'. 'Wie preekt er vanmiddag?' 'Dominee X'. 'Hè bah!'
Een kerkdienst moet je dus niet benaderen als een v v v m arntrse ment. Het is niet reëel om er &e hoge eisen aan te stellen. Maar hvendien: zelfs al zou k t kunrmen, het zou niet mogen! Paulus verdedigt zich in zijn brief aan de Korintiërs tegen kritiek op zijn preken. Men miste de flitsende uitstraling, het was nielbwiend. Het is opvallend wat Paulus dan zegt. Bij stemt t= dat zijn preken niet vol zijn van meeslepnde
Je moet van een kerkdienst niet vernachten dat het 'k&' wmdt in de zin dat het een hogementswaitrde,hw€t.Die m a c h ting is: a. Irreëel gezien de beperkte middelen; b. on_juist,gezien het kamkter van de kerkdiiensk ontmoeting tussen God en de mensen; c. onverenigbaar met de inhoud
R. ter Beek
van de bijbelse boodschap: ver- [ zoening en vernieuwing van zondaars door het bloed en de Geest van Christus.
spreking
Dus toch maar een saaie, monotone monoloog? Dat hoeft niet. Een passende vormgeving is wat anders dan een saaie vormgeving. Wie verantwoordeiijk is voor de inrichting van een eredienst, staat voor een opgave die altijd lastig zal blijven. Het moet duidelijk en indringend zijn,maar je moet de verleiding weerstaan het niet te mooi te maken. De boodschap moet in een aansprekende vorm gebracht worden, zonder dat de vorm de inhoud geweld aandmt. Dat zai altijd een zeker spanningsveld opleveren waar je als voorganger mee om moet leren gaan. Trouwens, niet alleen als voorganger. Ook als gemeentelid heb je een aandeel in de ontmoeting met de Here Gd.Je bent immers deelnemer, niet alleen publiek. Aan dat actieve deelnemen zou dan wat meer inhoud gegeven mogen worden. Zolang alleen de predikant en de organist een bijdrage lijken te leveren, werken we de associatie met een theakrvoorsteiiingof een one-man-show natuurlijk wel in & hand. Misschien kunnen we zorgvuldig afwegend zaeken naar mogelijkheden om meer gemeenteleden verantwoordelijkheid voor of een bijdrage in de dienst te geven. Eerder kwamen anderen - in dit blad drs. A.L.Th.de Bmijne (d.d. 4, 11 en 18 april 1998) en drs. B. Luiten (d.d. 25 juli 1998)- a l met voorstellen in die richting die het overwegen waard zijn. Als de beslissende maatstaf daarbij m niet is het verhogen van de arnusernentswaarde van de kerkdienst, maar het verlevendigen van een eerbiedige ontmoeting tussen God en zijn volk. Ds. K. & Vriesis predikant van de Gerefurmeerde Kerk te Alphen aan den Rijn.
TRANEN OVER JERUZALEM in 1995 verscheen een boekje met bijbdstudies over Klaagliederen van ds. D. Grutter mjnsburg), Tranen over Jeruzalem. Dit jaar k w m de tweede druk uit. Dat i s al een aanbeveling. De twee& druk is niet dikker geworden, maar er staat wel meer in: de tekst van de Klaagliederen in nu opgenomen, in de 'Nieuwe Vertaling' (NBG1951). Ooit zijn de Haagliederen misschien gemaakt en gezongen door de IsraElieten die tijdens de ballingschap op de puinhopen van Jeruzalem de eredienst voor Jahwe in stand hielden. Ds. Grutter leest dit bijbelboek als een klacht over het v e ~ avan l de oudtestamentische kerk. Daar hadden gelovigen van tmn het moeilijk mee. Het bedreigde hun geluk met God. Ds. Grutter legt in zijn uitleg vaak verband met passages uit de psalmen en profeten die een verwante toon aanslaan. Daarmee opent hij via Klaagliederen voor de lezers een segment uit & Bijbel waar we onszelf misschien wel te weinig in (wensen te) herkennen. De stukken waar we leren klagen over het tekort van ons leven, over wat we meemaken aan ellende, zelfs in de nabijheid van Cod. De zonde, de gebrokenheid, de fysieke afstand tot Jezus Christus, de openbaring van Gods toom, de onmacht, de ziekte,de druk,het sterven, het verlangen naar vervuiling. De kerk en de gelovigen krijgen hun deel in het lijden. ~et-vraagtdan ook meer dan het lezen van een boekje om onze God uit de Klaagliederen te leren kennen. Het vraagt meer dan een boek om voor de Here te leren huilen. Het vraagt besef van & breuken in dit leven. Hoe mooi onze nieuwbouwkerk er ook bij staat, het oude Jeruzalem kennen we uitsluitend uit de verhalen, en het nieuwe Jeruzalem aileen nog maar via het bestemmingsplan en de perspectieftekening uit de Bijbel. Hoe geven we deze dingen een plaats in
ons leven met &Here? De schoonheid van Gods beloften en de volstrekte zekerheid dat Hij m nakomt, maken het niet makkelijker te verteren dat je mee moet maken hoe God zijn eigen werk vernietigt of laat vernietigen, mdai je alleen maar de herinnering aan zijn goedheid in het verleden overhoudt. Het is juist van Hem moeilijk te aanvaarden dat Hij zo'n rigoureuze ingreep nodig heeft om ons te verlossen. God ziet die moeite aankomen. Hij nodigt ons uit ons hart bij Hem uit te storten. We hoeven Hem niet te ontzien in onze klachten. Dat zien we aan de woordkeus van Klaagliederen. God maakt ruimte voor onze vemijfeling . Om ons te helpen ontdekken dat ook een zee vol verdriet aan alle kanten strandt op zijn liefde. Soms neemt iemand je mee daarheen. Soms kom je er zwemmend, Soms spoel je bewusteloos m. Maar dtijd staat Hij klaar. Ds. Grutter is een gids die ons in Klaagliederen op treffende diogen wijst. In 14 hoofdsnikjas loopt hij de tekst na. Zijn gesprekspunten helpen je om (het liefst met meer mensen samen) in gesprek met de tekst te komen.Je kunt z'n bwkje gebruiken voor de bijbelstudievereniging, een lied per avond. In zijn 'Nabetrachting' roept ds. Grutter gelovige dichters op deze liederen uit de Bijbel te berijmen voor de kerken en,de gelovigen. Hij verwijst naar het voorbeeld van Revius, die er negen liederen van maakte op bestaande psalmmelodieën. Als die ook waren afgedrukt hadden we ze zingend kunnen uitproberen. Besproken: D.Gmtter, Tmnw over Jeruurkm,Bijbelstudies over Kha~liederen,Mpen: Kok Voorhoeve, 11995 1998'1, Pperb., 93 blz.; prijs f 18,50.
.
Ds. R. ter Beek is predikant vari de Gereformeed kek te Capelk aan den /Jccel.
I
I
ZORG VOOR EEN BEGRAFENIS God zal naar u omzien, dan zuk gij mijn gebeente v a n hier meevoeren. Genesis 5025
Een kist Ergens in het land Egypte staat een kist. Een sarcofaag met daarin het gebalsemde lichaam van Jozef. Merkwaardig zo'n sarcofaag, zichtbaar vcm iedereen. De sarcofaag was niet in een graf gezet. Er was v m de gestorven onderkoning van Egypte geen piramide ge-
Maar eens zal mijn gebeente meeg m met het volk. Weg uit Egypte, naar het land van de hlofte. De kist vertelt. Een constant teken gedurende de vier eeuwen verblijf in het vreemde land. Een streep onder de belofte eens aan Abraham gedaan. Zijn nakomelingen zullen vreemdelingen zijn in een land dat het hunne niet is. Maar zij zullen uittrekken (Gen.l5:12). Er komt een einde aan het slavwbestaan.
bouwd. Er staat een kist boven de grond.
Jarenlang staat die kist daar. Na zijn sterven was Jozefs lichaam verzorgd. De Egyptische kunst van het balsemen was toegepast. Nu ligt het Iichaam in de kist. En de kist boven de p n d . Als die h s t eens vertellen kon. Vertellen van wat er om hem heen gebeurde. Hoe het leven van de IsraElieten was geweest. Hoe groot het volk in de loop van de eeuwen was geworden. Hoe g m t ook de ellende was geworden. HW zwaar het slavenbestaan. Als de kist eens kon vertellen.
De kist een teken De kist vertelt. Hij spreekt de woorden van Jozef. In Egypte zal mijn graf niet zijn. Hier zal mijn laatste rustplaats op aarde niet zijn.
De lust getuigt. G d blijft trouw aan zijn belofte. Bij doet wat Hij zegt.
Daar kun je van op aan. God zal bevrijden uit het dode slavenbestaan.
Een doodskist: teken van leven Jozef heeft zijn begrafenis voorbereid. De plek voor zijn graf bepaald. Gelovig en zorgvuldig (Hebr. 11:22). Getuigend van Gods voortdurende zorg. Een kist spreekt van leven. Van beloften van een uittocht. Uit het land van de ellende naar het land van de belofte. De doodskist van Jozek teken van leven.
even
omdat G d omziet naar zijn volk. Bij God is er toekomst. Hij ziet in liefde om naar zijn volk.
M
itatief
Zijn liefde die niet ophoudt bij een graf. Zelfs de d m d km niet scheiden van zijn liefde.
Begravenmet het oog op de belofte Jozef stierf en werd in een kist gelegd. In het geloof dat God betere tijden zal geven. In vaste zekerheid dat er een ander land is waar zijn volk thuishoort. Begraven, in het geloof dat er een andere wereld zal komen. &n nieuwe wereld, waarop kinderen vaa. God hun thuis zullen vinden. Begraven met uitzicht. God zal omzien. Dan zai Hij ons gebeente opwekken. Een nieuw lichaam d Hij geven.
God zal zeker omzien. Naar hen die in geloof zijn gastorven. Naar hen die nog leven. Eigendom van CChnstus in leven én sterven.
Een graf
. . 'l
Een graf met een steen.:
::I:
I
i'<
:# . .:
Eens is daar een kist in neergelaten. Een lichaam gezaaid. De steen spreekt.
"En ik zag een nieuwe hemel en een nieuwe aarde... en Hij zei: zie, Ik maak alle dingen nieuw."
Ds. R. Tgelaar is predikant van de Gereformeerde Kerú van Pernis-Albrandswaard.
VAKANTIE-FOTO-EXPOSITIE 'IN GODS VOETSTAPPEN' Kranten inhalen.... Vindt u het oak niet kriijkdat je in de vakantie eindelijk eens even een paar weken het wereldgebeuren zo ongeveer kunt Iakn Voor-wat het is? Geen TV, geen krant, geen 'wereld-ontvanger' . Zelfs geen zaktelefoon-waanme-je-omal-te.bereiken-bent('Waarik sta? k sta hier op de Goss Glmkner, best wel koud en wat mistig - hoe is trouwens ket wem bij jullie?'). Laten we elkaar niet aanpram dat we onmogelijk nog zouden kunnen leven zonder al die bij-blijf-apparaten. Toch is het - voor mij teeiminsteecht geen strafafm,thzusgekamen, de stap1 ND'S door te Maderen. Het opgeblazen komkommernieuws kun je Iaten voor wat het is. Wat echt belangweliend ia springt er h a s wel uit:Of bet nu gaat om wereldnieuws of een klein bericht uit een plaatselijke gemeente, Eén m'n kort item bleef me bij.
Opdracht van de dominee... Een @kant van een SOW-gemeente ergens in den lande had bedacht dat zijn gemeenteleden maar eens 'bewust' op vakantie moeswn. 'Ga op zoek naar plekken die getuigen van Gods aanwezigheid, neem foto's en laat ze zien op de openingsavond van het nieuwe seizoen om er met anderen van gedachten over te wisselen'. Zo ongeveer luidde de ambt, D a r zit wat in, toch? Een vakantie bestaat uit meér dan bakken aan het strand4mtde nodige drank-voorraad in de kmlbox of hieren net c m btective aan de rand van het zwembad. En is het v m de kindeten ook niet g& om te leren beseffen: vakantie is
meer dan ' h g lew de lol' en 'van ijsje tot ijsje steeds voort'. Is uakantie er jukt ook n.iet om tot rust te komen en je a£ te vragen: hm ben ik bezig, h* qri wÎj bezig te leven met &d?
Als gefefwmeerd mens neem je je Bijbel mee. En er k -stal a& nog wel &k mor jw dagkm& een Ianderbijbd, EkR-bundds. &ar ga eens eerlijk na wat komt. Vergeiijk je dagelijlze gqiarhtul' gie eens met de vakarttw-Umr&.. Het is h g niet vmmIfqr&znd,dat iedereen de rust en de tijd neemt om er met e k werk vm te maken. En hoe vul je de iondag in? Als je in een buicedad bivakkeert waar alles wat je aan g d o m e e d s gewoon was ver te meieen is, wat
,dan?Een b d j e i u k t e ~ n ? preek voorgelezen? Of was het 'ach, een keertje overslaanis toch ook @en ramp'? h dat in eenpiode waarin je er eigenlijk des +& meer tijd voor hebt gekregen. Toch niet zo'n gek idee om je vakantie die extra dimensie mee te geven en g e ~ i t stet zija. op tekens die je mderweg tegenkomt. Levende of stille getuigen van Gods aanwezigheid.
In gedachten wandel ik ai langs de foto-wanden op &e openhgsavond en lees de bijscbrif&u,d$ tot gesprek uitndipn, bijval hjgea of juist weerwoord. 'In Gods voetstappen' staat er in grote letters boven. Een pelgrim naar J d e m hipte juist op het moment af tmn een joodse jongere een gebedsbriefje
J. Hagg
'
tussen de voegen van de K1aagmuur stopte. Zijn T-shirt maakt reclame voor de Vrede Nu Beweging. 'Zou God zijn briefje lezen?' luidt het bijschrift. EenanderwasinAtheneenfotografeerâe een kleine grieks-afiudoxe kapel, waar een grote flat o v e r h a WW gebouwd. Je ziet door de opening nog juist een oud T~~OUME iu het zwart een kaars ontsteken. 'De ondergrondse hemei' staat erbij, Een foto van een file in de zon m de kant van de wegym @ m e ravage, met de nodige ambulwes: een vrachtauto schmt door de vmgrail. 'Waar was God?' schreef de maker eronder. Daarnaast twee gastarbeiders op straat, uitgestrekt op hun gebedmatje &ti% Mekka. Want gebahuur is g&&uw. 'U&amen voor je geloof is het ops&&
Puur nuiuur Ook de 'kerk van hel ongekorven hout', zoals dat nogal. eens gen c a d w d t , is n& vageten. God is4snm%rsin&~!IAhetmidden gelaten of je het op wn won New &e-manier ui&& en &d er zo'n beetje in op laat m,of op een chsiskhjke &er; God als Scheppr en Onderhouder w-al wat leeft. De ene natuurfoto is nog mooier dan de m&r, 'Opbergen w in dalen, p a v e d i s God' staat er bij een panorama zoals Mozes het gezien moet heWa9W.de Helm, maar dan ergens in & Alpn. En daarnaast een bezige ktij die een dm m s o9 mm haa* met ecn hbezk vereert. 'Wie lx&t die twera iri kmtak$?' lees je. En daar is natuurli& Q& & fpto
van het meer met z'n dreigende onweerslucht, die door de zon verdreven wordt: 'En kijk,de wenboog: God blijft je altijd trouw!'.
Goed ide@
ren door ve&@ te leggen tussen iets wat j e traf in de afgelopen vakantie-periode - al dan niet vastge legd cipbkId t$neen bijhlgededteywwaan je h&t verband moet denken.
-
Hoe meer ik erover nadenk, des te Draak aan een ketfing beter vind ik het idee. Bijvoorb~ld als skaks de katecbisaks weer van Welke foto zal ik meenemen? Misstart gaan. ik denk dat ik mijn cateschien die van dat beeld in Stockc h e s e w n voor die eerste keer holm van die kleine mens in die na de v u t i e maar vraag eens te grote hand 'In C M $ H W van speuren tussen recente v h t i e f o €ad Mles. Dat is m'n mmie verto's, of desnoods van eerdere jaren beelding van J h w 1028 en foto-met-bijbehorend-kommen'.. .niemand ml ze uit mijn hand mtaar in te legrem.Er zullen zeker ven', nE W voor een =&r beeld. discussies op kmen en leemaDat hetzelfde zeg4 maar met mde menten in overvlaed. Maar misre taal. h het Sloveense stadje Kroschien is het voor u ook een idee. pa, b m d om zijn s b d Op de bijhlstudie-groepof zo. werk, kwamen we het tegen: een Houd de 'inleiding' eens samen en draak aan een ketting Je zult hem laat ieder haar of zijn bij* levemaar op je s a p hebbm staan!
Toch gaat er vmr.wie h u i s is in de Bijhl K&$geruststellefids vanuit. Als ik Openbaring 20 goed lees, in combinatie met 1 Peîms 5:7vv hebben we te doen meveen machtige tegenpdj, een leepw, een draak: de duiiel. Hij is isfopuit s~azhtoffers te maken. Maar tegelijk mogen we weten: hij is gebonden! Een draak mde k e l h g ! Die verzekering geeft-moedvmr het kerkelijk leren van alledag. We mogen rustig verdergaan - bewust in Gods voetstappen.
Misschien zong uh& oo]r wel op de Pinksterdag,met de belijdeniskmchismhw, dat lied 107'.We moesten het vaker doen.Een lied dat ons waarschuwt. Een lied dat ons bemoedig.
Uw vijand niets ontziende gaat als een leeuw op mf en zoekt u te verslinden, sta vast in het geloof, weest nuchter dan en waakî en draagt uw deel van 't lijden dat tot het eind der tijden ter wereld wordt volbracht.
De God aller genade die u geroepen heeft, die zal u wel bewaren zo waar Hij eeuwig leefi. Lijdt nog een kleine tijd, God zal u niet begeven, Hij staaft en sterkt uw leven, en geeft u zekerheid.
Ds.J. Hagg is predikant van de Gereformeerde Kerk te Mie.
DE HERKOMST VAN DE EVANGELISCHE BEWEGING
rsrmben
'Katholiek' of 'evangelisch'? 2
.!>,.a%. -, .... -
b
-
opzet is.dat djm& m b m r&n mogen spreken vmi-se, preskJylakm en m M M .'mattg&U.Het iëviengdkis een 'krmd' ctn. een1 Wwe@ag', j$h& is . m 6-F ee;ri &mnl~ni%kM-
E r moet wel een ernstig misverstand in het spel
.
.'sKw&!.
e geschiedschrij-
* h : a m o - ~ g d "watt& WhF&jnm-4egelijkZW vaIP strakhyitd qWiq~ binna~de. e lwkZ~ht &E tich-
m e tidghm .
Was hmm d e ~ A ~ & ~ ~ gd-riiet ing actief in de veert&& eeuw? -g zij haar impulsen niet van de grote kerkvader Augustrrmw, die duizend jaar mdwizyn . 4 ~ ~ had v e r r i c h i ? . E n Z w de , Y W ~ %,Y & .WW
.
..- I
gItrg~ch
:*ft
em.&enemea-
de.W&tAg:m +&emv&l&g; . . ,<,.llL, .. ~vhgvrraideemnk @ -
-
m
bew@gmJ%vëtf&&-:W$&
<
gelische beweging in Nederland kerkgenmtscha@&Ib geheel parallel met Reeds de term ~ ~ ~ ~ W r d loopt & %kennelijk e +
k ,
w
genoot Erasmus van Rotterdam (1469-1536), lang in de @jf~+&+#uwr -w@,&: ppageerdh n*& vmk ~taliaansaRp&ance?~ Vaordat Luther en Calvijn het toneel hemden, lag m voor deze mamm ai
n&:a w
W:9@ -+>w, ,w*.-
w
sproken, is de W&m&&&w goeddeei te danken aan de zgn. 'kaiholiek-evangelischebeweging' (oftewel de 'katholieke evangeliebeweging' en zij heeft zich, veelszins o m h h weten te vestigen in Europa. De katholiek-evangelischen waren dus kahozieke schrijvers die meer bijbelse geloofsvmrstel~enen normen voor de levenspractijk voorstonden dm in de kerk van de late MidMeeuwen gebruikelijk was.3 Dáár is de evangelische 'trend' b e m
gonnen.
Bovenkerkelijk
,+.*-:;c
Li>-J
Dat verklaart ook, dat deze h- Ben van de conseque&&$w~ &ze
/
W dvmGo$:4~
wijdat ~ w r d in de H&~E$$&&
van de Heilige Geest hebben ontvangen. Waar vinden wij in de Schrift het bewijs, dat Christus niet een kerk, maar een 'beweging' heeft gesticht? En dan nog wel een 'transdenorninationele' beweging? Er zijn derhalve aanzienlijke vragen te stellen ten aanzien van het gezag van de bijbel, omdat juist in de moderne edities van het evangeiicalisme sen sterke reactie op het Amerikaanse fundamentalisme is opgebouwd. Het zal de lezer duidelijk zijn dat wij in dit artikel dit punt niet naar behoren kunnen behandelen. Maar het vraagt w61 om behandeling, willen wij tot een enigszins afgeronde taxatie van de evangelische beweging kunnen komen. ' Zie Calvin, 18v; lustitin, 11,56vv.; Cross, 12v.; Firrure, 9 vv.; Thoughr,4.
* McGrath is m.i. nogal negatief over het eerste optreden van Luther. die zich vermoedelijk heeft vergist in zijn beoordeling van de stand van zaken binnen de rooms-kathw lieke kerk (het verwijt van 'pelagianisme'). Zie Calvin, 25; Doctrine, 9; Cross, 21; Origins, 25; T h u g h t , 33v.; lustiti4 II,6-12. Wij knjgen de indruk dat McGmth wil zeggen, dat de geschiedenis in de zestiende eeuw anders zou zijn verlopen, wanneer men destijds had beschikt over de inzichten van onze generatie inzake & evangelische mogelijkheden (vernieuwing vapa binmn uit); zie Future. 183v. Over de Italiaanse Renaissance, zie ook het leerzame verhaal van C. Lindberg, ïhe Eur u p n Refomations, Oxford 19%. 33534 1. Zie ook G. Denzler in TRE 10, 686-690 en McCrath, Cross, 9; lustiîiu, U,56 vv; Calvin, 20-22. d Fuiure, 15,162,183. "ture,77w.,l01-106. hfruduction, 12 lv ; fizum, 74vv.zie Kerk in mborrw, 151-157,163~~. Inbrolduction, 486,487; Fuare, 7 8 , 1051W. 126v., 162,177v, 179, 183. Zie C.R.van Setten, in H . Eschbach (red.),Vurigvei-langen, Evangelis~havernieuwing in de traditionele kerken, Zoetermeer, 1596, 116. P ïntmduction, 486 t.a.p.
P d . Dr. C. Trimp is emeritus hoogleraar in de Catecheiiek,Diaconiek, Homiletiek, Liturgiek eri Poimenidc van & Theologische
P. H.R. van Houwelingen
I
spreking
DRIE SPANNENDE BRIEVEN U n i v e d i t ie K a m p
"ik moet tenslotte bekennen dat ik tot nu toe dacht, dat de Johannesbrieven enigszins eentonig waren. Nu ik erdoorheen gekropen ben, moet ik erkennen dat ik me daarin schromeIijk vergiste. De brieven zijn spannend en ontzaglijk rijk". Aldus ds. G. van den Brink, emeritus-predikant van de Nederlands Geeformeerde Kerken, in het voorwoord van zijn onlangs verschenen bcek met bijbelstudies over de drie brieven van Johannes. Na een inleidend hoofdstuk volgen veertien bijbelstudies over 1 Johannes en twee over 2 en 3 Johannes. In totaal dus zeventien hoofdstukken met gemiddeld vijf gespreksvragen per hoofdstuk. Voldoende materiaal voor allerlei bijbelstudiekringen en -verenigingen. Ds. Van den Brink plaatst de inhoud van deze drie spannende brieven in de actualiteit door verband te leggen tussen de dwaalleer die Johannes bestrijdt (gnostiek?) en de new age-beweging jneognostiek?). En deze actualiteit keert herhaaldelijk in de gespreksvragen terug. De waarde van de Johannesbrieven wordt natuurlijk in hoge mate bepaald door het feit dat de schnjver een persoonlijke vriend en leerling van Jezus was,een oog- en oorgetuige die op hoge leeftijd nog een evangelie heeft gepubliceerd. Juist die achtergrond maakt het extra spannend. Verschillende thema's uit deze brieven doen immers sterk denken aan het vierde evangelie,
zoals 'de waarheid doen', 'uit God geboren zijn' en 'blijven in Gods Liefde'. Zelf heb ik daarover een en ander geschreven in mijn Johannes-commentaar. Dit verscheen een maand voordat de radio-uitzendingen begonnen, waaruit de bijbelstudies van ds. Van den Brink over de brieven zijn ontstaan. Kon hij er tcen geen gebruik meer van maken? Vanuit de exegese van het vierde evangelie zouden mijns inziens sommige passages van zijn boek wat beter onderbouwd kunnen worden en andere passages iets bijgesteld moeten worden. Dit neemt echter niet weg dat ds. Van den Brink ongetwijfeld vele bijbellezers heeft aangezet om de drie brieven van Johannes te herlezen en eventueel met anderen te gaan bespreken. Ik wens hen dan ook spannende uren toe! N.a.v.: G. v.d. Brink, De brieven vm Johaiannes Uitgeverij Kok Voorhoeve, Kampen 1998. Omvang 215 pagina's; prijs f 29-99.
Ds. P. H.R. Van Houwelingenis predikant van da GereformeerdeKerk te Njkerk.
GETUIGENISPOLITIEK?
Paars 11 Paars I1 is werkelijkheid geworden. We hebben opnieuw een kabinet waarin geen veriegenwoordigers van christelijke partijen zitting hebben. De mengvorm van socialisme, Liberalisme en pragmatisme heeft bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer de duidelijke steun van de meerderheid van ons volk gekregen. Alleen intern zijn de verhoudingen gewijzigd. Het christelijk alternatief heeft weinig weerklank gevonden. GPV, RPF,SGP en CDA zullen mk in de komende kabinetspenode een minderheid vormen. Niet alken getalsmatig zal hun invloed gering zijn, ook hun boodschap zal naar verwachting weinig applaus ontmoeten. Christelijke politiek is uit, zij heeft haar tijd gehad, zo lijkt het. In de overgang van de 20e naar de 21e eeuw is geen plaats meer voor politieke besluitvorming die zich baseert op dogma's uit een ver verleden. Er moet bestuurd worden met beide voeten stevig op de grond en niet met hoofd en hart in de wolken, en zeker niet in de hemel. De tijd van de grote, ook principiële, meningsverschillen in de politiek lijkt voorbij. Een kabinet Den Uyl dat een duidekijk leidraad voor zijn regeringsbeleid koos (spreiding van kennis, macht m inkomen) zou in deze tijd niet meer h e n . Ook in het begin van de (in)formatie van Paars ii is nag ggezwht naar =a inspirerendnmb, maar men heeft er blijkbaar geen kunnen vinden. Dat is niet te wijten aan m gebrek aan vindingrijkheid. Het is typerend v m de grote onderstroom in & Nederlandse politiek Wat is nog het wezenlijke verschil tussen socialistisch, Ebraal, pragmatisch en
christen-democratisch beleid? Wie het weet mag het zeggen. De tijd van de Liotsing der geesten in de politiek lijkt voorbij.
GPV, SGP en RPF Ik dacht dat de kleine christelijke pardjen samen met Groen Links en de SP zich tot nu toe duideü& ond-erscheidenvan deze grote gemene deler politiek. Zij vormen toch de enige echte oppositie tegen paars? Soms gezamenlijk en soms alleen. Wanneer het gaat om bv. abortus en euthanasie strijden GPV, SGP en RF'F weiiswaar een eenzaam achterhoedegevecht, maar op andere kIeidsteminen, zods zorg, justitie en milieu, wordt op cons~nzctieve wijze een bijdrage geleverd aan het plitieke debat vanuit duidelijke beginseIen. Er is brede erkenning voor de kwaliteit van het politieke handwerk van de= partijen. Dat ze zo weinig zetels hebben, ligt niet aau &ze kwaliteit, maar is toch juist het gevolg van het feit dat zij voluit christelijke partijen willen zijn? En helaas, daar trek je geen kiezers mee. Aan getuigenispolitiek bestaat immers geen khefte meer?
De schreeuw van Dorenbos SGP,RPF en GPV getuigenispolitiek? De voorzitter van de stichting Schreeuw om leven ziet dat heel anders. In een memorandum (een 'cri de coeur') ter gelegenheid van het verschijnen van het regeerakkoord typeeri drs LP.Dorenbos de politiek van Paars Ii als getuigenispolitiek. "Paars voert getuigenispalitiek. Vmr het anti-goddelijk &nken". "Er heerst oorlog om de Uel. Demonen rukken op. Gevecht om
D.A.C. Slump
het Haagse pluche". P m maakt onomwonden reclame voor een verworden publieke en politieke moraal. Voortzetting van een liberale abortuspraktijk, uitbouw van de euthanasiewetgeving, gedogen van druggebruik en vrijlaten van pornografie, het zijn voor Dorenbos even zovele overwinningen vrui het paarse denken in de heilige oorlog, in de strijd der geesten. En wat zetten SGP, RPF en GPV daar tegenover? Een ingehouden, ethisch vlakke verkiezingscampagne en een bijdrage aan het parlementair debat die vooral constructief moet
zijn. Dorenbos constateert sen schril contrast met de wijze waarop Grmn van Prinsterer, Da Costa en Kuyper politiek bedreven. "Godsmannen die met betoon van geest en kracht de dingen bij de naam noemen en niet schromen om, of ze het nu horen willen of niet, steeds opnieuw op te komen voor de eer van E N . 2ij werden hun redevoeringen doorwrocht van een absoluut geloof en dwíden dat te proclameren m&.Bij de dne kleine christelijke partijen mist Dorenbos het besef dat er een Strijd der geesten plaatsvindt. Als zedeloos en goddeloos geweld om zich heengrijpt past geen ingehouden boa waarbij je vooral netjes moeten blijven. "De boel staat toch in brand en dan moeten we heel hard 'help" roepen". Dorenbos roept de chnstelyke fracties op de bazuin te blazen om de troepen te verzamelen en zo de aanval van paars af te slaan. Onomwonden tegengas tegen paars. Je makt de mensen dan misschien wel boos, maar het voorbeeld van Simonís die e n duidelijk verband legde tussen het geweld op straat en de moord in de m d e r -
schoot, mmkt duidelijk dat je daarmee niet buiten het debat staat. Hij werd immen onmiddellijk door minister Borst uitgenodigd voor een gesprek.
ving. Het gebed om vrijmoedigheid, wijsheid en ootmoed zal de gereformeerde politicus niet vreemd zijn.
Wat is getuigenispolitiek?
Reactie? Het is gemakkelijk om je van de kritiek van Dorenhs af te maken. We vonden zijn agressieve methoden toch al niet erg sympathiek. Een Don Quichotte, bezig met een kruistocht tegen alles wat riekt naar seks, drugs en m k - e n - d l , daar willen we niet mee vereenzelvigd worden. Zo werkt dat niet, zeggen we.
Vertegenwoordigers van SGP, RPF en SGP reageerden ook zeer afwijzend, GPV-kamerlid Van Middelkoop en RPF-fractievoorzitter Van Dijke zelfs ronduit geimteerd: "Iemand die in een profetenmantel vanaf een hoge toren zijn kritiek roept". Hij heeft geen oog voor de gescheiden verantwoordelijkheid van een parlementariër en een actievoerder. "Wij staan niet op een zeepkist op het Binnenhof, maar hebben het debat te vwren". Hij mag wel wat meer hebben van de wijsheid van Paulus op de Areopagus.
De reactie vanuit de christelijke politiek is begcijpelijk. Zeker als je als kamerlid je best doet om vanuit ten duidelijke christelijke levensovertuiging politiek te bedrijven komt de kritiek van Dorenbos onbillijk over. Het is moeiiijk genoeg om in de praktische politiek van eike dag duidelijk te maken dat het oude evangelie van Jezus Christus ook normatief is voor het bestuur van ons land in de 20e en 21e eeuw. Ik denk dat ieder gereformeerd karnerlid zichzelf meer dan eens de vraag heeft gesteld of hij genoeg is opgekomen v a de eer van God, of hij er in geslaagd is dmmichtig te maken dat de inrichting van & publieke samenleving geen neutrale zaak is en dat het negeren of openlijk weerstaan van Gods goede geboden verwoestend werkt in de samenle-
De dikke van Dale typeert een getuigenispartij als een partij met een boodschap. Boodschap zal hierbij dan moeten worden opgevat als een boodschap vanuit een bepaaide levensbeschouwelijke achtergrond die herkenbaar is in het politieke optreden. Vaak wordt een partij aangemerkt als een getuigenispartij om daarmee aan te geven dat zij meer geïnteresseerd is in het uitdragen van de boodschap zelf, dan in manieren om die boodschap concreet en praktisch om te zitten in beleid. Grote partijen plakken in verkiezingscampagnes de kleinere principiële partijen graag dit etket op. Ze hebben een mmie boodschap, maar wil je echt iets bereiken dan moet je bij ons zijn. In de politiek werkt immers alleen de macht van het getal; hoe meer zetels, hoe meer invloed. Reële politiek s-tegenover getuigenispolitiek. Deze tegenstelling is vds maar hardnekkig. Ook gereformeerden kiezen minder 'automatisch' voor het GPV,de RPF of de SGP dan vroeger. Het CDA heeft een zekere aantrekkelijkheid, juist omdat het groter en dus invloedrijker is. En zeker nu het CDA niet in de regering zit en dus iets meer aan eigen profilering kan doen, lijken de verschillen met & kleine christelijke *jen minder belangrijk. Het CDA is geen 'vijand' rneer, maar een partner in het gemeenschappe lijk verzet tegen paars.Samen met het CDA front maken kgen de voortgaande secularisering van de samenieving, dat lijkt een aantrekkelijke gedachte.
en getuigenispolitiek. Onmiskenbaar is het CDA meer aan de macht geweest dan de kleine chnsteiijke partijen, en zal daarom zeker meer invlced hebben gehad in de vormgeving van de openbare samenleving. Maar de vraag kan gesteld worden: Heeft die invloed de ontkerstening van het openbare leven werkelijk geremd? Of heeft het CDA, door zijn medewerking aan wetgeving die de abortuspraktijk heeft gelegaliseerd en euthanasie heeft gereguleerd, in feite niet meegewerkt aan een zekere normalisering van de secularisatie? Is het CDA daardoor niet medeverantwoordelijk geworden voor de ontkerstening van het openbare leven? Binnen het CDA wordt de directe betekenis van de Boodschap van het Leven, het getuigenis van Jezus Christus,voor de dagelijkse politiek niet erkend. De bijbel heeft Jechts indirecte htekenis als inspiratiebron via noties als rentmeesterschap en verantwoordelijkheid. Is niet juist daardoor inbreng van het CDA in de poiiti~kepraktijk vaak zo steriel, zo weinig inspirerend geweest? De wmsteeling van het CDA om een duideiijke boodschap te formuleren tegenover het paarse beleid, is dustratief. Voor een christelijke politieke partij kan re& le politiek niet anders zijn dan getuigenispolitiek, politiek met een bodschap. Een christelijk partij zal altijd als zodanig herkenbaar moeten zijn. Niet vanwege haar prachtige getuigenissen in de Staten Generaal w zeker niet vanwege de geringe omvang van de fractie. Nee, juist in de wijze waarop het ambachteiijke werk van iedere dag als medewetgever en controleur van de regering wordt verricht zal de getuigenis, de bodschap herkenbaar moeten blijven. Een christenpoliticus moet transparant zijn. In zijn werk blijft zijn Bron herkenbaar.
Het CDA
Onrust Maar het CDA is misschien wel het dinidehjkste voorbeeld van die valse tegenstelling tussen reële politiek
De kntiek van Dorenbos heeft me aan het denken gezet. Hij raakte
toch - cmdanks een eerste afweren& reactie - een gevoelige snaar.
moeid is? Of durven we misschien ons eigen leven niet eens te &zien in het Licht van Gods Woord omdat we bang zijn dat er dan wellicht het een en ander zai moeten v e m -
Want hij vraagt aandacht w w het grote gevaar dat een christen bedreigt, niet alleen de christenpoliticus. We willen d l e d graag mee deren? tilipen praten en mee blijven doen "Heb de wereld niet lief en hetgeen in de samenleving. We willen graag in de wereld is. Indien iemand de bij God horen en in Christus gdowereld Eefhe& de liefde van de ven, maar dat hoeft gelukkig niet Va& is niet in hern", schreef Joten koste te gaan van een gerespechannes in zijn eerste brief (2:15). teerde poatie in de wereld. We En hij schnfi dat den wereld voorhebben allemaal aas plekje ingenobij gaat en h a r begeren, maar dat men in de w e l v ~ ~ ~ p p i j wie , de wil vm God doet, blijA tot we comumwen en gemeten m. in eeuwi-d (S: 17). We gaan met onze mllega's en buIs die &&esei nog levende wmkeren even gemakhlijk om als met Iijkheid of whippet-en we een beetonze brcieders m msters in de kerk. je?, Je hebt eigenlijk weinig tast van het Wat d m we er mee? groeiende ongeloof m j e ken. Ook niet-christenen zijn kgen de kinderporrioen het pweld op Als de htiek van Darmbas wosdt straat. Ook zij schudden hun hmfd getypeerd als h t i e k in een p fe over Kosovo, Soedan en Noord-Iertemantel vanaf een hoge toren dm land. W is alleen jammer dat ze vind ik dat begnj@ijk voor een niet naar de kerk gaan. GPV-Tweede Kamerlid. Het is een miskenning van zijn dagdijkie En nu komt Dorenbos ons vertden warstelhg de eer van Mhoog te dat we de antihese zijn vergeten. houden bij het annbahtelijh werk Dat we niet beseffi dat w een van parlementariër. strijd der geesten aan de gang is, en Maar het mag ons ook tot x l f n dat we tegenover het mti-goddelijdermek brengen. De profetenmanke getuigenis van Paars II m m k n tel is immers geen gelegdeidsopkomen voor de eer van W af kostuum die we heel af en toe uit men het nu horen wii of niet. En dat heeft me aan het denken gezet. Bij alie terechte wagen over het optreden van de vmrz&er van de Stichting Schreeuw om b v e n p m aok wat ~Lfonderzoek.Danen en willen we eigenm wel direct, c.om creet en riopenlijk, opkomen voor de eer van God warmer we taxeren wai er in het opnbiire leven p h t s vindt? Of zijn we d m mgekpeld in de 'genoeeens' van het leven en al za gewend aan allerlei dingen die vroeger taboe waren, dat we afgestompt zijn gerada. Zijn we bang om geïsolemd te raken Inde samenleving omdat het christelijk getuigenis ais bekrompen, bevmgdend en dus als hdreigend voor de individuele vrijheid wordt ervaren? Durven we wel openLijk te zeggen dat we ergens vaor af begen zijn omdat de eer van God ermee ge-
de motteballen halen. Ik word christen genoemd omdat ik door het glwf een lid van Christus ben om als profeet zijn naam te beiijden (HC vr. en mtw. 32). Hek is de vraag op welke wijze we dat doen. Opkomen voor de eer van God zonder angst vmr meewarige reacties hood daar zeker bij. X i m m i e tussen woord en daad ook; Onze maasten worden imrners ook door een godvrezende levenswandel voor Christus gewonnen (HC Zondag 32). Dorenbos en de Stichting Schreeuw voor Leven vormen niet het voorbeeld waaraan kheeri. zich behoori te spiegeh. Wel kan zijn kritiek ons helpen om ons te bezinnen op de m g of wij in ons doen en Irtten duiddijk genoeg de nvan God heiligen. Richten we ons hele leven - m m gedachten, woorden en waken - d a m p , dat Zijn naam niet gelastezd, mmr getierd en geprem wordt (H€ Zondag 47}? Ons hele leven is niet alleen ons privéleven, daar hoort ook het publieke a p e n onder. Bezinning op dit punt kan g e n kwaad,
Meester D.A.C. Simp is Mier te en m n t in Capeil8 aan den iJsseI-
S
L
t
ZENDING DOOR UITZENDING .'
,
. ..
bum v a
'heilige',stad -Mekka. M ~ ~ ~ : h? ~ ~ vlmdiakd h e i e W . . :t
4
-&8iljd~mfha~~@oord
- wmdm ia,M bb,la~&wia &m p.~wwij-&t,ml S m d i ~ mamenm k -pgew.. &l
acht schenken aan de zendingsactiy,'te/t8nvan
h m m e ~ m ? * k -
,
,
.
>
..
1 L'
., .
Qq&dhM.8t;d&wLM
.*
- ~ a w M & &*
~ui.h&Mid-
. d m Q ~ [email protected]~fe m
,*wUjd@
^ dwr: . .
den drie radiopmgmmna'svan in totaal een uur uitgezonden via Radio Monte Carlo: lndeze pegramGevolg even a -- ma's Wordt het evangelie verkont. digd Van verlossing uit genade vwir c diege~endie & Here Jezus als hun q G d Zaiigmaker aanvaarden. De ++ zendex van Radio Monk Carlo b v reikt kt hele Middenoosten. aardip is dat door de Islam e& lustre~n s@kFOV&Arabikhe eenheidsstaal is ont@&van van ' ., ' f ' ' -1. 6 keld. Ontstaan uit het ~ohamrn& aPrX&& " , ,%.. -. -.. nis? kan diezelfde eenheidstaal - , . nu gehikt worden om 270 rniljwn - Mmlims het evangelie te brengen via de ether. 's Maandags en dinsdags wordt tussen 2û.45 en 21 .M; uur uitgezonden (middengolf 1232 . i KHz). Op zaterdag wordt ook een ' kwartier lang een uitzend in^ v e t rnrgd.dE beguit om 2 l (midden@ 1467 KHz33 t$ wn*ordt een ma& >Cri"tpo&n ,
&*SJ' V&A
'
"
, i - b >
.m
*
tussen 17.00 en 37.30 uur (kortegolf n15 KHz). Misschen kunt u met uw eigen r d o ds Victor Atallah hdren t i j h s daekiik&gen. . .De uitzendingen zijn zeer effectief . -
.-
P
,-
,
- Evangejisafie (bangeitsten en radiauklzendingen) - Bijbeltrainingenvoor kecklaiders ~ ~ e m - Diaconale hulp --
I
De MERF verricht haar acthiteiten vanuit het studiecentrum in Larnaca (Cyprus). In dit gebouw is ook de International Evahgelical Church gevestigd (diqten zondag om 10.30 en 19.0quur). -+r zijn locale cornitk jn Egypte, $urian, Irak en Libanon. Wwekl-
dwland, de USA, Canada &I
~
een plaatselijke krant dat hij zich
zorgen maakte over de invloed van radio-uitzendingen en christelijke literatuur op jonge mensen. Hij riep in &t artikel op tot meer geargauiseerde actie om Moslims te overtuigen te stoppen met luisteren naar christelijke radio-uitzendingen en om christelijke literatuur niet te lezen. Hij vwgde daar het volgende aan toe: Het feit & zulke uitzendingen en literatuur in het Arabisch gesteld zijn is zeer verontrustend'. De.Moslim geestelijke waarschuwde de regering ook tegen de heimelijke activiteiten van buitenlanders die de geesten van jonge Moslims commperen. De bckering van een jonge Saudi genaamd F.S. geeft aan dat de vrees van deze geestelijke 'gerechtvaardigd' is. F.S.schrijft aan de MERF op Cyprus: Broeders, ik verklaar hierbij dat ik het Christelijke geloof omarm... De enige Chnsten die ik ontmoet heb, komt uit Soedan. Hij wordt door iedemn hier beschouwd ais een onrein persmn. Dit is zoals zij alle Christenen
zien. Nu ben ik zoals jullie; ik g e lcaf dat Christus de Zoon is van de levende God.. .'
een bron van n?euw leven en hoop v m velen. Uw steun voor de MERF is voor a'e z(Z)ender.
Christen zijn in de Arabische Moslim-wereld is geen eenvoudige opgave, maar een Moslim die Christen wordt km niet. De familie en de gemeenschap accepteert dit van niemand. Een vader antwoordde op de vraag wat hij zou doen als zijn zoon Christen zou worden met dat hij hem zou doden. Bekeerde Masiirns moeten dan ook vluchten uit hun gemeenschap en mderduiken.
Gften kunt u overmaken op Postbanknummer 3156094 van de Commissie steun MERF.
Een Hemels Geluid via MERF De uitzendingen van de MEFtF zijn een b h t i g middel om Moslims het goede Nieuws te vertellen, maar is ook van onschatbare waarde voor het bemoedigen van christenen die in een vijandige omgeving moeten leven. Het W m d via de ether is
#.K. Veemtra is vwriichter van de MERF en woont te Meppel.
overwogen om een adverteniie in De Reformatie te plaatsen?
donatus
alles onbev MW kerkelijk h&! Verzekerd zijn bij Donatus is een geruststellend gevoel. A l sinds 1852 dé verzekeraar voor uw kerkelijke eigendommen, maar ook voor al uw andere verzekeringsaangelegenheden. Vraag vrijblijvend onze brochure of offerte of maak een afspraak voor een vrijblijvend persoonlijk gesprek. Postbus 500 5240 AM Rosmalen
domipus
Hoff van Hollantlaan 8 Tel. 073 5221700 - Fax 073 5221717
Lied 7: GOD HEEFT HET EERSTE WOORD
Ab eerste 'lied van de weekf fungeert het eerste lied uit he t Liedboek voor de Kerken: 'Godheeft
het eerste woord'. He t lied behoort fot de meeste bekende uit het Liedboek en zullen velen al kennen (wellicht uit de eerste €&R-bundel,nr. 133). --.'e De tekst werd geschreven door Jan Wit (l 9 1419801. Dere W ~ van S 7 948 tot 7 967 predjkan t VU# de Waalse gemeente fe Nijmegen. Vanaf 7977 was hij docent Hymnologie aan het Instituut Liturgie wetenschap van de Rijksuniue~;~~'eEf .G@-
-,%L"-
-r@
Tekst Het lied bevat verschiliende directe en indirecte verwijzingen naar bibelgedeelten. De relatie tussen de eerste strofe en Genesis 1 zal geen nadere tmlichting nodig hebben. Behalve Genesis l Hinkt ook de bekende proloog uit het Johannes-evangelie in dit lied door: 'In den beginne was het Woord en het Woord was bv God en het Woord was God. Alle dingen zijn door het Woord geworden en zonder dit is geen ding gewordn &t geworden is. ' Dat Woord staat aan het begin en einde. En op die manier resoneertook de tekst uit Openbaring 21:6 in dit lied mee: Christus is de alfa en omega,
het begin en hes einde. De structuur van het lied is doorzichtig: s m f e l en 3 spreken respectievelijk over het begin en de voleinding van de wereld. In strofe 2 wordt bezongen hoe God ook in ons leven de Eerste is. De God die de wereld schiep (str. l) heeft ook in ons persoonlijke leven het eerste w o m l (str. 2): Hij kende ons van voor de grondlegging der wereld (Ef. 1:4) en heeft ons bij name g e roepen (Jes. 43: 1). Het vierde couplet is te zien als samenvatting van het Iied en verwijst naar Romeinen 11:36: 'Want uit Hem en door Hem en tot Hem zijn aiie dingen'. Oorspronkelijk telde het lied niet vier maar vijf strofen: tussen strofe
2 en 3 had Wit een smfedat hdelde over het einde van ons aardse kven. Het fmgeerde als tegenhanger voor de strofe wamin de voleinding van de wereld ter sprake komt. hm Gariplet pëtkch zwak was werd het ahter al hde bundel Minisîerkk W i d e r d . Daardoor b v a t dit l i d alleen een strofe waarin gespmkm wordt over GO^ die aan het begin van ms Ieven staat (s&. 2).
Melodie De componist van de melodie, Gerard Kremer (1919- 1970) was cantor-organist te Amsterdam. Tevens was hij als schoolmusicus werkzaam aan het Amsterdams Conservatorium en de Christelijke Pedagogische Academie van Bloemendaal. In het Liedboek zijn twee melodieën van hem opgenomen. Behalve van gezang l leverde Kremer ook de melodie van lied 336 ('Zie hier de kindren tot U komen') dat ook op de gezangenlijst van deputaten Kerkmuziek staat. De melodie is eenvoudig, en het aanleren ervan zal geen problemen opleveren. Belangrij k is wel erop te wijzen dat de halve noot (dus niet de kwartnoot) de teleenheid is. De melodie dient in een rustig tempo gezongen te worden (circa MM 60 voor de halve noot). In het juiste tempo levert het ontbreken van rusten na de regels 2 en 3 geen problemen op. Door het rustige tempo ontstaat er vanzelf genoeg tijd om tussen de regels even adem te halen, zonder dat men het idee krijgt dat er jachtig gezongen wordt.
-
1
schriftlezingen. Speciale vermelding verdient de mogefijkheid om het lied als dooplied te gebniiken. Dit is met niime mogelijk door de tweede strofe, waG d bezongen wordt als de eerste, de iQi-mer-jn het verbond met zijn kinderm: 'niet gij hebt Mij, maar Ik heb u uitgekozen en u aangewezen' (Joh. IS:19):. God sluit met ons een eeuwig v&bond van genade. Ten overvloede: men zinge bij de doopbediening niet d e e n de tweede strofe maar het kele lied. God heeft ons immers uitverkoren vóór & g d e g g i n g &r wemM W. i :q.
-!B
BIJBELHEDEREN 1 God heeft het eerste woord
2 God heeft het eerste woord.
Voor wij ter wereld kwamen, riep Hij ons reeds bij name, zijn roep wordt nog gehoml.
3 God heeft het laatste woord. Wat Hij van oudsher zeide, wordt aan het eind der tijden in heel zijn rijk gehoord.
-eed
uit ~ m g fi x kin
B x U e , verbonden aan $p&n-
bUlg-Suid.Op~~~naaertebe-
4 God staat aan het begin worden gesteld. Adres: Boddemate 23,8014 JJ Zwoìie. tel. 0384659759.
en Hij komt aan het einde. Zijn woord is van het zijnde oorsprong en doel en zin. Wit (1914-1980)
l Gebruik in de bundel MhistePinle h
g het
lid de titel 'Nieuwjamlied'. Maar het hoeft geen betmg dat het lied niet dieen passend is op deuwjaardag. Het kan &er gebrnikt woràen. Zo firngeert het in het Liedhek ah inleidingsgemg op de rubriek 'Bijkiliederen'. Het kan daarnaast ook uitstekend gezongen worden bij de start van het nieuwe
schoolseiuien of het kerkelijk vergademizoen. In de kerkdiensten kan het lied op diverse piatsen zinvol functioneren. Heî zou b i j m k l d g a n g e n kunnen w d e n als antwoordliedop een catechísmuspreek over h d a g 9 en 10.Het kah ook ditect na het g e M o h de opening van het W d gezongen worden en zo fungeren als inleidend lied op de
Het juiste adres en tel&onnunimer van ds. H.host:is: E m m W 54, 9752 W H m n (Gr.);fel. 0905341583.
Voorbereiding In het Cenbraal Weekblud van 3 1 j@ schreef Bert Godschaik o* een ge.sprekje van een dornihee met wat mdere jongeren: Anekdotes over dominees doen het altijd goed, zeker als een dominee hem zelf vertelt. Zo zaten we tijdens een weekend m& een p p oudere jongeren bij elkaar. Ze had&o h m juist in alle openhadgkid verteld, hoe weinig ze aan de zondagse kerkdienst beleefden. Hij knikte iedere keer heel begrijpend, &of de argumenten hem allemaal nieuw in de orea kimden.
I i
Toen was hij aaa de beurt: 'Er was eens een predikant die goed kan preken. Op de preekstoel leken de woorden als vanzelf uit zijn mond te komen. Maar doordeweeks klaagde de dominee dat & vmhereimg hem zoveel tijd en moeite kostte. 'Ach dominee', zeiden de gemeenteleden dan, 'u spreekt m makkelijk, het is helmaal niet nodig dat u zich er van te voren zo druk over maakt. Vertrouw toch op de Heilige Geest! P r o b r maar eens zonder al die voorbereiding te preken. U zult Wen dat dat prima zal gaan.' Na lang aandringen ksloot de predikaat het eens te wagen. De hele week meed hij zijn studeerkamer. Nog nooit had hij zoveel tijd gehad vaar zijn wouw en kinderen, vmr de min, de bwdschappen en de nooit-gelezen ramans. De nacht van zaterdag op zondag sliep hij echter slecht. De volgen& morgen op de preekstcel keek hij de gemeente een lange tijd zwijgend aan en zei tenslotte: 'Gemeente, de Heilige Geest heeft net tot mij gesproken. Weet u wat
l
de Geest regen mij zei? Dominee, jij bent lui geweest. H 4 erg lui. Meer kb ik vandaag niet te zeggen, Amen.' De jongeren ginnikten om deze anekdote vol zeE$p&. Het verband met het onderwerp was hen nog niet meteen Mder, maar &t veranderde snel. De dominee vervolgde: 'De Heilige &est had natuurlijk groot gelijk. Een prmlhut die zich niet behoorlijk v b e r e i d t , h de bijbel niet zinnig uitleggen,ja toch? Zo schept hij ook geen ruimte voor het waaien van de k t . Luie preh t e n zijn gewoon slechW voorgangers. Maar geldt dat n& v m iedere gelovige?' Iedereen hikte instemend. 'Voo&t we het gam hebbieh over jullíe over kmtere preken, andere liederen en instrumenten, -t nog even een vraag. Mag ik eens w-, hm bereiden jullie je eigenlijk voor?' Die vraag b m h t de graep p r a a t p g Jongerenduidelijk i= verlegenheid. Ze keken elllaar veebekkenend aan.'Laat ik het eens anders formuleren', zei & dominee, hen tegem î k o m n d . 'Wat doe je aan voorberading alsje b i j v o o b l d op vakantie gaat naar Noorwegen?' De reacties kwamen weer op gang: h d h m t en wmrdenbek kapen, bergschoenen q&, boekje over de natuur en cultuur L m ,enzovoorts. 'Dat kost mgal wat tijd en moeiteom het aiiemaal bij dkaaa ~ z d e n , m m je hebt m dan m k profijt van op vakaptie. Als je te lui bent en je zegt: wij gaan gewoon op de bomefmi, dan weet ik bijna wei zeker dat ja op veel mew problemen shit en er minder aan bel&. 20 is het &&k k ook met de kerkdienst. Zonder goede vmrbereidmg van twee kariten loop je
onvermijdelijk tegen problemen aan.'
Niet alleen in de kerken hetiben we te d e n met de geestelijke strijd. Ook in het onderwijs speelt die. Uit het Duitse Evangelische maadblad Licht u& k b e n van juli komt het volgende bericht: Christelijke Ieraren mmten de scholen niet zander verzet overlaten aan postmoderne padagogen. Dat stelde de Canadese hoogleraar opvo&wde Hwro vapr Brumnelen uit Vacoliver op & jaaruergadering vm de Europese vereniging v a n Christelijk Bpvoedms EUAECA die van 21 tot 24 mei gebauden werd in Kandern luj Lkach. In alle landen worden in toenemende mate vragen gesteld bij trzditionele waarden. Po~tmwdemiste~ zouden zich principieel openstellen v W die V v % d d & S C h ~ ~ ~ r i , maar wijzen in de praktijk de culturele en morele erfenis van het Christendom af. Vaak wordt de school alleen nog maar gezien aIs een instelling die voorbereidt op deelname,m het economisch U ,n ven. Cliriste,lijkeleraren m o e t e b * bcbelse waarden plaatsen tegenover deze ideolagisch versmalde d m h van opvoeding en onderwijs,
Vdgens Van rumm melen biedep,& officiële leerplannen genoeg speelmirnte m ledingeti te w i j z e ~ op het christelijk ge1mf. O6k Jenis Christi~sis &&lijk uitg&m$ifvoor zijn overtuigingen,z&dr?P ze aan anderen op tedringen. Hij heeft in zijn leven laten den wat I-hj leer-
