De administratieve ondersteuning wordt verleend door administratief personeel verbonden aan de rechtbank Oost-Brabant, sector strafrecht

COMMISSIE VAN TOEZICHT BIJ DE PENITENTIARE INRICHTINGEN VUGHT

JAARVERSLAG 2014

1.

Inrichting

De commissie van toezicht houdt toezicht op de Pen itentiaire Inrichting Vught. P.I. Vught is aangewezen als: -Gevangenis -Inrichting stelselmatig daders (ISD) -Bijzonder opvang als bedoeld in artikel 20C van de Regeling Selectie Plaatsing en Overplaatsing gedetineerden (PPC). Samenstelling Commissie van Toezicht: De commissie van toezicht bestaat uit 14 leden. In de commissie zijn een met rechtspraak betast lid van de rechterlijke macht, een advocaat, een medicus en een deskundige uit de kring vati het maatschappelijk werk vertegenwoordigd. Daarnaast is erjuridische en beteidsmatige kennis en expertise op het gebied van zorg en psychologie aanwezig binnen de commissie. Hiermee voldoet de samenstelling van de commissie aan het gestelde in artikel 11, tweede en derde lid van de Penitentiaire maatregel. Alle commissieleden zijn benoemd als lid van de commissie van toezicht. (artikel 11 Pm, eerste lid) en hebben de maximale termijn van benoeming niet overschreden.

De commissie wordt ondersteund door twee secretarissen, die ook als zodanig zijn benoemd. Daarnaast is een tweetal plaatsvervangend secretarissen benoemd. Allen zijn als juridisch medewerker verbonden aan de rechtbank Oost-Brabant, sector strafrecht. De administratieve ondersteuning wordt verleend door administratief personeel verbonden aan de rechtbank Oost-Brabant, sector strafrecht. Ledenwerving Per 1juli 2014 zijn drie commissieleden vertrokken, twee leden vanwege het eindigen van hun benoemingstermijn en één lid op eigen verzoek. Ook werd de functie van voorzitter vacant. In 2013 is een vacature opengesteld voor drie nieuwe commissieleden, waarbij specifiek is geworven voor een praktiserend arts, een praktiserend psychiater en iemand uit de kring van maatschappelijk werk, eveneens praktiserend. Met ingang van 1 april 2014 zijn drie nieuwe leden tot de commissie toegetreden. Per 1 augustus 2014 heeft nog een commissielid afscheid genomen van de commissie. In oktober 2014 is op de landelijke site van de Commissie van Toezicht (wtvw.commissievantoezicht.nl) een vacature opengesteld voor bektagrechter/maandcommissaris. De correspondentie met geïnteresseerden voor deze vacature heeft plaatsgehad via het secretariaat van de commissie van toezicht bij de rechtbank ‘s-Hertogenbosch. Er hebben zich $ kandidaten gemeld voor de vacature. Gezien de hoge instroom van het aantal klachten en de wenselijkheid de omvang van de commissie beperkt te houden, is de nadruk gelegd op de gecombineerde taakvervulling als zowel beklagrechter als weekcommissaris en gezocht naar iemand met ervaring in een commissie van toezicht. Met ingang van 1 februari 2015 zal een nieuw commissielid toetreden. Dit commissielid is advocaat en rechter-plaatsvervanger bij de rechtbank Oost-Brabant en is momenteel tevens voorzitter van de commissie van toezicht van Pl Dordrecht. De voorzitterstaak wordt sinds 1juli 2014 gedeeld uitgevoerd als duo-voorzitterschap. De beide voorzitters zitten om beurten de vergaderingen voor; de overige taken wordt onderling verdeeld.

Jaarverslag 2014 Commissie van Toezicht hij de P.I. Vught

2

Deskundigheidsbevordering De voorzitter houdt toezicht op de (bij)scholing van de commissieleden en evalueert hun functioneren voorafgaand aan herbenoeming. Voor nieuwe commissieleden is er een introductietraject onder leiding van een mentor. Deze mentor is één van de leden van de Commissie van Toezicht. De commissieleden hebben de beschikking over het handboek Rechtspositie Gedetineerden. In de (bij)scholing van de secretarissen wordt voorzien door het opleidingsprogramma van de strafsector van de rechtbank Oost-Brabant. Op reguliere basis wordt aandacht besteed aan bijzondere thema’s en/of onderwerpen. Periodiek wordt in de commissievergadering een deskundige uit het personeel van de inrichting of van een belangrijke ketenpartner uitgenodigd om over een bijzonder thema te vertellen. In februari heeft de directie een presentatie gegeven over het toetsingskader promoveren en degraderen. In de vergadering van april heeft commissie uitleg gekregen over het reïntegratiecentrum (RIC). Er worden door gedetineerden veel vragen gesteld over de winkel, over het assortiment maar zeker ook over de prijzen. In november heeft de verantwoordelijke voor de winkel uitleg gegeven over de gang van zaken ten aanzien van de winkel. De problematiek van de hoge prijzen is uitgelegd maar zeker niet opgelost en vergt nadere actie bij de afloop van het huidige inkoop contract. Het verslag ter zake de medische klachten is door het Hoofd Zorg in de vergadering toegelicht.

2.

Cijfers

In 2014 hebben er 72 beklagzittingen plaatsgevonden. Op 60 zittingen zijn klachten van gedetineerden over P.I. Vught behandeld. Deze zittingen zijn, op zeven ziuingen na, alle meervoudig van samenstelling geweest. Op 12 zittingen zijn alleen klagers rogatoir gehoord naar aanleiding van klachten over andere inrichtingen. Deze zittingen hebben enkelvoudig plaatsgehad. De capaciteit voor alle regimes binnen P.I. Vught bedraagt 612 plaatsen. Er was in 2014 een gemiddelde bezettingsgraad van 88,6%. De commissie van toezicht is op de hoogte gesteld van de gedeco-vergaderingen door de inrichting. Bij deze vergaderingen is, indien mogelijk en/of noodzakelijk, een vertegenwoordiger namens de commissie aanwezig. Niet elke afdeling heeft een gedeco, daarnaast is in het BPG-regime en in de EBI geen gedeco toegestaan. In de algemene regimes (unit 6 en 7) staat maandelijks een gedeco geagendeerd. De verslagen van alle gedeco-vergaderingen worden indien daartoe aanleiding bestaat op de commissievergadering in aanwezigheid van de directie besproken. In 2014 zijn er 130 medische klachten ingediend. Na een bemiddelingsgesprek door hoofd zorg zijn 64 klachten ingetrokken. 66 klachten zijn doorgezet, waarvan 63 klachten naar de medisch adviseur. Drie klachten waren bestemd voor de Commissie van Toezicht. De klachten waren voornamelijk gericht tegen de huisarts en de psychiater. In verhouding tot het aantal gedetineerden per unit, zijn op de PPC de meeste medische klachten ingediend. Dit is verklaarbaar aangezien deze groep gedetineerden de meeste medische contacten hebben.

3.

De toezichthoudende en adviestaak

De kerntaken van Penitentiaire Inrichtingen zijn het naar behoren uitvoering geven aan de tenuitvoerlegging van de aan gedetineerden opgelegde vrijheidsstraffen en het fungeren als Huis van Bewaring. Daarnaast dienen de desbetreffende inrichtingen een betekenisvolle bijdrage te leveren aan resocialisatie van gedetineerden. Met ingang van 1 maart 2014 is “Dagprogramma, Beveiliging en Toezicht op maat” (hierna DBT) gestart en is het systeem van promoveren en degraderen ingegaan. Gedetineerden kunnen door gewenst gedrag te

Jaarverslag 2014 Commissie van Toezicht bij de P.I. Vught

3

laten zien vrijheden en verantwoordelijkheden verdienen. Er wordt gewerkt met een basisprogramma en een plusprogramma. In het basisprogramma wordt 42 uur aan activiteiten aangeboden en als er geen activiteiten zijn wordt een gedetineerde ingesloten. Het plusprogramma biedt 4$ uur aan activiteiten en heeft onder andere als voordelen meer terugkeeractiviteiten, meer vrijheden op de afdeling en in de inrichting en vaker verblijf btiiten de cel. Een gedetineerde start in een basisprogramma en bij goed gedrag kan hij promoveren naar een pitisprogramma. Dit gedrag wordt beoordeeld door middel van het zogenaamde “stoplichtmodel” ; gewenst gedrag (groen), gedrag wat verbeterd moet worden (oranje) en ongewenst gedrag (rood). Dit gedrag wordt door verschillende medewerkers binnen de inrichting beoordeeld. Iedere 6 weken vindt een bespreking van een gedetineerde in het MDO plaats. Dit kan ook betekenen dat een gedetineerde zijn voorrechten kwijt raakt en degradeert van een plus- naar een basis programma. Klager kan deze beoordeling terugvinden in zijn detentie- en reïntegratieplan. Het systeem van promoveren/degraderen is binnen P.1. Vught alleen van toepassing op gedetineerden in het gevangenisregime (unit 6 en 7). De overige regimes zijn uitgesloten. Bij de eerste beoordeling (1 maart) is er voor gekozen om niet alle gedetineerden in het basisprogramma te plaatsen, maar op basis van objectieve criteria, te weten de ingevulde reflector en deelname aan KVV, gedetineerden in het plusprogramma te plaatsen. Omdat de inrichting niet iedereen tijdig KVV kon aanbieden was het tekenen voor deelname in beginsel voldoende om in aanmerking te komen voor het plusregime. De commissie van toezicht heeft vanwege de start van DBT een drietal extra zittingen gepland in april en mei 2014 om deze klachten thematisch te kunnen behandelen. Deze klachten hadden voor het grootste gedeelte betrekking op het overgangsrecht, vooral van gedetineerden die vantiit een huis van bewaring in Vught werden geplaatst. De beoordeling van het gedrag van deze gedetineerden had in de meeste gevallen niet in het HvB plaatsgevonden. Het onderwerp DBT heeft in totaliteit 100 klachten (4% van het totaal) opgeleverd. Dit is gelet op het onderwerp niet uitzonderlijk hoog te noemen. Toch kan de conclusie getrokken worden dat de invoering van DBT heeft gezorgd voor bijna een verdubbeling van het aantal klachten over de periode juni t/m oktober. De plaatsing in een basisregime of plusregime heeft consequenties voor het aangeboden uren dagprogramma. Dit betekent dat verschillende gedetineerden er in activiteiten op achteruit zijn gegaan ten opzicht van het programma van vèôr 1 maart 2014. Het programma is zeer strak georganiseerd, waardoor er weinig ruimte is voor compensatie bij uitval van activiteiten door calamiteiten. Ook zijn er minder mogelijkheden om gedetineerden uit te sluiten los van de verplichte uren. Er ontstond een negatieve sfeer op de afdelingen waar de gedetineerden in een basisregime geconcentreerd zijn. De onvrede richtte zich niet alleen naar het systeem, maar ook op andere zaken. Dit uitte zich in een grote hoeveelheid klachten over het regime, activiteiten (dagprogramma), contact buitenwereld (bezoek) en verzorging. De commissie van toezicht heeft daarover grote zorgen geuit en dit met regelmaat met de directie besproken, zowel in de vergaderingen als in aparte overleggen. Naast de personele problemen op de afdelingen zelf, ontstonden er grote achterstanden in het toezenden van verweerschriften op de klachten. De directie heeft steeds de intentie gehad om een inhaalsiag te maken door het inzetten van extra capaciteit, echter dit was in eerste instantie moeilijk te realiseren. Vanaf november 2014 wordt er druk gewerkt aan een inhaalsiag en de verwachting is dat er in mei 2015 geen achterstand meer bestaat. Er is prioriteit gegeven aan klachten met directe gevolgen (o.a. straffen, maatregelen, verlof), deze zijn binnen een termijn van 2 maanden afgehandeld. Voor de overige klachten geldt helaas dat deze afdoeningstermijn ruim is overschreden. De directie heeft zich voor een schier onmogelijke taak gesteld gezien wat betreft het tijdig verweren op klachten. Dit was een onwenseljke situatie zoals ook in gezamenlijk overleg van de commissie met de directie is ingezien en om die reden zal in 2015 met de directie worden meegedacht over het herinrichten van het proces van en voorafgaande aan klachtbehandeling. Hierdoor zal misschien beter ingespeeld kunnen worden op onverwachte stijging van het aantal klachten waardoor de achterstand beperkt blijft. De voorzitter van de Commissie van Toezicht heeft op 25 november het regulier overleg gevoerd met de teamvoorzitter van de sector Strafrecht van de rechtbank. Daarbij was ook de voorzitter van de P.I. Grave

Jaarverslag 2014 Commissie van Toezicht bij de P.I. Vught

4

aanwezig. Er is met name gesproken over de bijstand van het secretariaat. Ten aanzien van de Pl. Vught is nadere aandacht gevraagd voor de inzet gelet op het grillige verloop van het aantal klachten dit jaar. Voorts maakt de ingewikkelde en veelzijdige opzet van de inrichting een geprononceerde Organi satie en ondersteuning van de commissie als geheel maar meer speciaal van de beklagzittingen noodzake lijk. Van groot belang is dat het aantal medewerkers maar zeker ook hun niveau en de ervaring op peil blij ven. Een zich steeds meer ontwikkelende taak wordt ook het bijhouden van de eenvormigheid van uitspra ken en het bijhouden van jurisprudentie, de eigen uitspraken en die van de RSJ.

Vergaderingen van de Commissie van Toezicht De Commissie van Toezicht heeft het afgelopen jaar elf keer vergaderd, elke eerste maandag van de maand. In augustus werd er traditiegetrouw niet vergaderd. De vergaderingen hadden plaats in de inrichting. Deze werden bijgewoond door de vestigingsdirecteur, een plaatsvervangend vestigingsdirecteur (tevens portefeuillehouder D&R), het hoofd BMO en de juridisch medewerker. De directie heeft, waar mogelijk, steeds van tevoren inlichtingen gegeven. De vergaderingen werden gehouden aan de hand van een tevoren opgestelde agenda, met een aantal terugkerende agendapunten, zoals ingekomen stukken, de verslagen van de maandcommissarissen en van de gehouden beklagzittingen. Daarnaast zijn onder andere de volgende onderwerpen aan de orde gekomen: Wijziging Regeling selectie, plaatsing en overplaatsing van gedetineerden (SPOG) in verband met de invoering van promoveren en degraderen van gedetineerden. Aanvulling huisregels P.1. Vught in verband met invoering DBT. Afschaffen “advocatentelefoon” vanwege plaatsing telefoonnummers advocaten op white list Bestemmingsbeschikkingen Jaarverslag Commissie van Toezicht 2013 Jaarverslag Pl Vught 2013 Netwerkwerkbijeenkomst Penitentiaire psychiatrisch centrum P.I. Vught Masterplan DJI 2013-2018 Verslagen Gedeco Reactie RSJ op jaarverslag 2013 Toetsingscriteria CVT’ s gevangeniswezen Dag van herstel P.I. Vught 8 december 2014 -

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

In 2015 zal gekozen worden voor een andere structuur van de vergadering. Het eerste half uur zullen de commissieleden vergaderen zonder directie. Dat is bedoeld ter voorbereiding van agendapunten en/of standpuntbepaling. Vervolgens vindt de reguliere vergadering plaats ter bespreking van ingekomen stukken, mededelingen directie en ontwikkelingen in de inrichting, Op elke vergadering vindt tevens een presentatie plaats van de actuele ontwikkelingen op een bepaalde unit of over een specifiek thema. Deze presentatie over de unit wordt verzorgd door de directeur van de betreffende unit in samenspraak met de unitcoördinator of portefeuillehouder vanuit de commissie van toezicht. Een specifiek thema wordt voorbereid door een van de leden van de commissie die voor dit thema/onderwerp aanspreekpunt is. Overleggen en samenwerking met de directeur van de inrichting De samenwerking met de directie en de overige functionarissen binnen de inrichting is ook in dit verslagjaar naar grote tevredenheid verlopen. De vestigingsdirecteur heeft tijdens de vergaderingen steeds verslag gedaan van de lopende zaken en ontwikkelingen binnen de inrichting, waardoor de Commissie van Toezicht zich steeds goed op de hoogte gesteld heeft gevoeld van ontwikkelingen in de inrichting. De voorzitter heeft maandelijks overleg gehad met de directeur met het doel met elkaar van gedachten te wisselen over de samenwerking tussen de Commissie van Toezicht en de directie en om elkaar in een vroeg stadium te informeren over relevante ontwikkelingen en/of zienswijzen.

In 2014 zijn steeds mededelingen gezonden aan de secretaris van de Commissie van Toezicht ingevolge het bepaalde in artikel 24, zesde lid, van de Penitentiaire beginselenwet, betreffende het plaatsen van

Jaarverslag 2014 Commissie van Toezicht bij de P.I. Vught

5

gedetineerden in een afzonderingscel in het kader van een ordemaatregel, en ingevotge het bepaalde in artikel 55, tweede lid, van de Penitentiaire beginselenwet, betreffende het plaatsen van gedetineerden in een strafcel in het kader van een disciplinaire straf. Voorts is mededeling gedaan aan de voorzitter van de commissie ingevolge het bepaalde in artikel 33, eerste tid, van de Penitentiaire beginselenwet, betreffende het plaatsen van een gedetineerde op het veiligheidsbed en het gedwongen toepassen van medicatie en/of mechanische middelen. Bij een bedplaatsing van een gedetineerde zowel als in geval van (het voornemen tot) onvrijwillig medisch handelen heeft een lid van de commissie in het kader van haar toezichtstaak de betrokkene zo spoedig mogelijk bezocht. Tijdens de maandelijkse vergaderingen is, voorzover mogelijk, steeds bijzondere aandacht gevraagd voor de gedetineerden die bestraft werden met strafcelplaatsingen of op wie de maatregel van plaatsing op het veiligheidsbed hierbij en gedwongen medicatie werd toegepast. De Commissie van Toezicht is van oordeel dat het inrichtingspersoneel steeds adequaat, zorgvuldig en professioneel heeft gehandeld. De commissieleden worden door de directeur op de hoogte gesteld wanneer ernstige incidenten in de inrichting plaats hebben. Hier kan dan bij bezoek van de maandcornmissaris aan de betreffende afdeling rekening mee worden gehouden. Dwangbehandeling Als eerder vermeld heeft de PBW per 1 juli 2013 een verandering ondergaan zodanig dat de rechten van gedetineerden met betrekking tot onvrjwillige geneeskundig medisch handelen zijn versterkt. In geval van een voornemen tot onvrijwillig toedienen van bedoelde handeling en in geval van acute, niet tiit te stellen onvrijwillig medisch handelen moet daaromtrent een beschikking van de directeur worden ondertekend en aan betrokkene meegedeeld. De beschikking dient met redenen omkleed te zijn, met o.m. een verklaring van de behandelend psychiater en van een andere psychiater. Die beschikking dient onverwijld ter kennis te worden gebracht van de voorzitter van de Commissie van Toezicht en van de advocaat en van de mentor van de desbetreffende gedetineerde. De voorzitters van de Commissie van Toezicht zorgen ervoor dat zij zelf dan wel het ander commissielid die als psychiater werkzaam is, de gedetineerde in het geval van een a-behandeling zo spoedig mogelijk bezoekt, hem de functie van de rol van de Commissie van Toezicht in het algemeen en die t.a.v. onvrijwillig medisch handelen in het bijzonder uitlegt, hem/haar tevens wijst op zijn/haar rechten en hem/haar adviseert om in voorkomende gevallen -eventueel alsnog-medewerking te verlenen aan de beoogde medische handeling omdat onvrijwillig medisch handelen zowel voor hem/haar als voor het personeel als bezwarend zal (kunnen) worden ervaren. De Commissie van Toezicht treedt niet in de beoordeling van de mate van juistheid van de gestelde diagnose maar wel of de desbetreffende pro cedure een correct verloop heeft (gehad). Het lid van de Commissie van Toezicht dat de desbetreffende gedetineerde heeft bezocht maakt van zijn/haar bezoek onmiddellijk een verslag op en brengt dat ter kennis van de directeur die de beschikking heeft ondertekend, alsmede van de vestigings-directeur en van de di recteur zorg en behandeling. Door of namens de directeur die de beschikking heeft ondertekend dient de voorzitter in kennis te worden gesteld van relevante ontwikkelingen inzake het behandelingsplan. In Pl Vught zijn onder meer twee Penitentiaire Psychiatrische Centra (hierna: PPC) ondergebracht. De er varing met onvrijwillig medisch handelen is dat nagenoeg alle bedoelde behandelingen zijn toegepast t.a.v. patiënten van die PPCTs. tevens dat in alle gevallen de desbetreffende gedetineerden zeer snel door de voorzitter of het genoemde ander lid van de Commissie van Toezicht zijn bezocht. Vanaf september 2014 is gestart met het bijhouden van het aantal bezoeken. In het laatste kwartaal van 2014 zijn er 5 bezoeken afgelegd. Activiteiten commissieleden tijdens het verslagjaar Op 29 januari 2014 heeft er een overleg plaatsgevonden met alle leden van de commissie over de structuur en manier van werken van de commissie van toezicht, portefeuilleverdeling, thema-avonden, procedure voor verkiezen voorzitter en toetsingscriteria RSJ. Deze onderwerpen zijn voorbereid door subcommissie binnen de commissie van toezicht. Op 1 september 2014 is een vervolgbijeenkomst geweest over de werk wijze en portefeuilleverdeling.

Jaarverslag 2014 Commissie van Toezicht bij de P.1. Vught

6

Er is op 16juni 2014 een overleg geweest van de beklagrechters. Daarbij is recente jurisprudentie bespro ken. Op 1 december 2014 hebben de beklagrechters en maandcommissarissen apart van elkaar vergaderd. Namens de commissie is door een commissielid de netwerkbijeenkornst PPC bezocht, dit geldt ook voor de dag van herstel. Een aantal commissieleden heeft op 2$ mei 2014 de cursus penitentiaire recht gevolgd bij de VU law Academy Amsterdam. De voorzitter, vijf leden en de secretarissen hebben namens de Commissie van Toezicht de Landelijke Themadag CvT op 3 november te Amersfoort bijgewoond. Dit jaar was het thema ‘Detentie, een kostbare zaak: sporen uit het verleden lijnen naar de toekomst’. -

4.

De bemiddelingstaak

De maanilcommissaris Alle leden van de Commissie van Toezicht (behalve de leden die optreden als voorzitter van de beklagcommissie of als alleensprekende beklagrechter) hebben wekelijks, bij toerbeurt en volgens een vastgesteld schema, de ttnits bezocht. De maandcommissarissen bezochten de gedetineerden die door invulling van een daartoe dienend verzoekbriefje te kennen hadden gegeven een gesprek te wensen. Tijdens hun bezoek worden maandcommissarissen ook regelmatig ‘spontaan’ door gedetineerden benaderd. Daarnaast bezoekt de maandcommissaris doorgaans twee tot drie afdelingen van een unit. Zij bezoeken tevens de afdeling visitatie, de werkzaal en de afdeling onderwijs. Er hadden gesprekken plaats met gedetineerden en met medewerkers van de inrichtingen. De aard van de gesprekken is erg verschillend. Soms leent de maandcommissaris een luisterend oor, maar in de meeste gevallen wordt een concreet probleem aan de orde gesteld. De maandcommissaris probeert de gedetineerde te adviseren of samen met hem en een personeelslid van de afdeling een oplossing voor zijn probleem te vinden. Indien aan de orde, worden klachten, op- of aanmerkingen na afloop van het spreekuur door de maandcommissaris met personeelsleden, het afdelingshoofd of een lid van de directie besproken. De maandcommissaris kan ook het advies geven beklag in te stellen. In de daarvoor geëigende gevallen is in overleg met de directie een adequate oplossing gevonden en tot uitvoering gebracht. De maandcommissarissen hebben ter eerstvolgende vergadering schriftelijk (en eventueel ook mondeling) verslag uitgebracht. In 2015 zullen alle verzoekbriefjes door de weekcommissarissen in één bestand geregistreerd gaan worden. Hierin kunnen de resultaten van het gesprek en de acties voor de inrichting worden weergegeven. Dit bestand zorgt voor inzage in behandelde onderwerpen, bezochte gedetineerden en ook bezoeken per unit. Ook is in één oogopslag te zien of een gedetineerde al eerder over dit onderwerp is bezocht om bijvoorbeeld dubbel bezoeken te voorkomen en de informatievoorziening aan de gedetineerde eenduidig te houden. Dit is men name van belang bij gedetineerden die veel verzoekbriefjes indienen en/of veel klagen. Bemiddeling 0p grond van artikel 63, vierde lid, van de Penitentiaire beginselenwet kan de beklagcommissie een klaagschrift in handen stellen van een tid van de commissie van toezicht, bedoeld in artikel 7, derde lid, van de Penitentiaire beginselenwet teneinde deze in de gelegenheid te stellen ter zake te bemiddelen. Veelvuldig is gebruik gemaakt van deze mogelijkheid bij daarvoor geschikte klachten. De bemiddeling wordt gedaan door drie maandcommissarissen die de verzoeken onderling verdelen. Op dit moment worden in ieder geval de klachten met betrekking tot dagprogramma, voeding, rekening courant en de winkel bemiddeld. Daarnaast is het gewenst om met zogenaamde (toekomstige) veelklagers in gesprek te gaan om te kijken of bemiddeling mogelijk is. Klachten die door meerdere gedetineerden op een afdeling

Jaarverslag 2014 Commissie van Toezicht bij de P.I. Vught

7

worden ingediend zijn tevens geschikt voor bemiddeling. Er is voor in totaal 326 klachten een bemiddelingspoging gedaan, waarvan een aantal groepsklachten zijn een aantal veelkiagers. Er zijn in totaal 45 bezoeken afgelegd. In 84 gevallen werd de klacht ingetrokken, de overige klachten zijn doorgezet. Een aantal klagers was al vertrokken voordat de bemiddeling kon plaats vinden. In 26% van de aangeboden klachten, heeft een klager als gevolg van bemiddeling zijn klacht ingetrokken. Dit percentage is iets lager dan in 2013. De resultaten van de bemiddeling zijn goed, maar de taak wordt door de commissie ervaren als arbeidsintensief. In april 2015 staat de werkwijze opnieuw op de agenda. Eind 2014 is er een coördinator bemiddeling aangewezen die samen met de medebemiddelaars nadenkt over een efficiente werkwijze ten aanzien van bemiddeling.

5. Activiteiten in het kader van de rechtsprekende taak De beklagcommissie Elke maandagochtend, behalve op feestdagen, heeft een zitting plaats van de beklagcommissie. Eens in de maand is er een zitting voor de behandeling van rogatoire verzoeken door een alleensprekende beklagrechter. In 2014 zijn er zeven extra zittingen gedaan vanwege de invoering van DBT en toename van het aantal klachten. Dit waren allen enkelvoudige zittingen. In totaliteit zijn er in 2014 72 zittingen gedaan. Tijdens de zittingen van de beklagcommissie of van de alleensprekende beklagrechter is steeds bijstand verleend door een secretaris van de Commissie van Toezicht. Als voorzitter van de beklagcommissie traden zes beklagrechters bij toerbeurt op, volgens een vastgesteld rooster. De overige leden van de Commissie van Toezicht fungeerden bij toerbeurt, eveneens aan de hand van een tevoren opgesteld rooster, als lid van de beklagcommissie. De beklagrechters hebben steeds hun bevindingen gemeld in de eerstvolgende commissievergadering. Op beklagziftingen wordt in beginsel mondeling uitspraak gedaan. Het komt voor dat in (bijzondere of complexe) klachten, waarin bijvoorbeeld nadere inlichtingen worden gevraagd bij de directie of klager, na de mondelinge behandeling schriftelijk uitspraak wordt gedaan. Op zitting krijgt klager steeds een formulier uitgereikt waarop de aan hem medegedeelde uitspraak is aangetekend. Op dit formulier wordt tevens vermeld waar en binnen welke termijn ktager beroep in kan stellen. Naast het uitreiken van dit formulier aan klager, wordt de mondelinge uitspraak ook aangetekend op de klacht ex artikel 67 lid 5 van de Penitentiaire beginselenwet. Indien een klager (vanwege ontslag) thuis is opgeroepen en niet ter zitting verschijnt, wordt eveneens een aantekening mondelinge uitspraak opgemaakt en verzonden. Hierin is opgenomen dat de beroepstermijn van zeven dagen gaat lopen nadat klager het afschrift heeft ontvangen. De beschikkingen in rogatoire zaken zijn steeds door de secretaris schriftelijk uitgewerkt, omdat geen mondelinge behandeling in aanwezigheid van klager kan plaatsvinden. Bij toerbeurt worden deze beschikkingen door de beklagrechters ondertekend.

Cijfers en aantallen Voor de registratie van de klachten wordt gewerkt met het registratiesysteem Klaver. Dit systeem is landelijk verplicht gesteld voor alle Commissies van Toezicht en zorgt voor eenduidige registratie en landelijk inzicht in de cijfermatige gegevens.

Jaarverslag 2014

$

Commissie van Toezicht hij de P.I. Vught

Tabel 1: overzicht in- en uitstroom klachten 2011, 2012, 2013 en 2014 (‘bron Klaver)

Beginvoorraad 1 januari Instroom klachten Uitstroom klachten Eindvoorraad 31 december

2011 344 2$96 2776 464

2012 464 2295 2357 402

2013 354* 1996 2082 268

2014 271* 2494 2148 617

*na correctie verwerking uitspraken na 1 januari Tabel2

t

overzicht in- en uitstroom klachten uitgesplitst naar roatoire verzoeken 2011, 2012, 2013 en 2011 (‘bron Klaver)

Instroom klachten P.I. Vught Instroom rogatoire verzoeken Afdoening klachten Afdoening rogatoire verzoeken

2011 2633 263 2553 223

2012 1980 315 2105 252

2013 1641 355 1781 301

2014 2246 245 1945 203

2014 werden in totaal 2494 klachten bij de commissie ingeschreven. Dit is inclusief het aantal rogatoire verzoeken van 245. Het registratiesysteem Klaver maakt geen onderscheid tussen nieuwe klachten en inkomende rogatoire verzoeken. Er zijn totaal voor Vught 2246 nieuwe klachten ingeschreven. In het afgelopen verslagjaar

Er zijn in 2014 totaal 2148 klachten uitgestroomd. Dit is inclusief het aantal uitgewerkte processen verbaal van de rogatoire verzoeken, te weten 203. Er is in 2014 op 1945 zaken een beslissing genomen. Een deel van het aantal ingekomen klaagschriften, is op grond van artikel 64, eerste lid, Penitentiaire beginselenwet schriftelijk afgedaan. Het aantal ingestroomde klachten in 2014 is toegenomen ten opzichte van 2013. In 2013 bedroeg dit aantal 1996 inclusief rogatoire verzoeken, in 2014 komen we uit op 2494. Dit is een stijging van 498 klachten, oftwel een stijging van 25%. Als alleen gekeken wordt naar de klachten die zijn ingediend door gedetineerden in Vught, is de stijging 605 klachten oftewel 37%. De toename van het aantal klachten is voor het grootste gedeelte veroorzaakt door de invoering van DBT (zie ook hoofdstuk 3). Tegelijk met de invoering van DBT, is er landelijk opgelegd dat bepaalde afspraken strenger gehandhaafd dienen te worden. Bijvoorbeeld de toegestane voorwerpen op cel en het gebruik van spelcomputers. Dit heeft ook extra klachten opgeleverd. Het aantal rogatoire verzoeken is de afgelopen jaren gestegen. Van 263 verzoeken in 2011, 315 verzoeken in 2012, heeft de commissie in 2013 355 verzoeken ontvangen. In 2014 heeft zich een daling voorgedaan naar 245 verzoeken. Er kan geen verklaring worden gegeven voor deze daling. Tabel 3: uitstroom klachten

ongegrond gegrond niet-ontvankelijk ingetrokken Ingetrokken nabemiddelin “

‘

Doorgestuurd en anders

2011 736 337 678 552 30 219

2012 733 232 403 449 50_ 23$

20iiTj’ 660 28% 134 237 12% 339 21% 377 492 25% 95 84 176 181 9%

2552

2105

1781

afgedaan totaal afgedane klachten

1945

100%

Jaarverslag 20t4 Commissie van Toezicht bij de P.]. Vught

9

Van de afgedane klachten zijn er in 2014 492 ingetrokken. In 2013 betrof dit 377 klachten. Dit is in verhouding van het aantal klachten iets gestegen, van 21 naar 25%. Het aantal ingetrokken klachten na bemiddeling betreft $4. Op de overige klachten zijn de volgende uitspraken gedaan: 545 keer is een klacht ongegrond verklaard; 237 keer is een klacht gegrond verklaard; 406 keer is een klager niet-ontvankelijk in zijn klacht verklaard.

-

-

-

Ten opzichte van vorig jaar zijn naar verhouding meer klachten gegrond verklaard. De Commissie van Toezicht stelt vast dat gedetineerden in toenemende mate in hun klachten worden bijgestaan door een advocaat, dit is zowel door schriftelijk te reageren of klagers op zitting bij te staan. Er is wel met regelmaat sprake van het niet verschijnen van de advocaat op zitting. Dit is dan vaak alleen bekend bij klager maar niet bij de commissie van toezicht. Het verdient de aanbeveling om in ieder geval bij het verzoek om aanhoitding van klachten vanwege niet aanwezig kunnen zijn van een advocaat terughoudend om te gaan. Zeker omdat er geen wettelijke verplichting tot bijstand bestaat op grond van de Pbw. De tabel in bijlage A geeft inzicht in de verschillende onderwerpen waarover klachten zijn ingediend. Uit de tabel blijkt dat verreweg de meeste klachten zijn ingediend over regime, dit zit met name op beleid, huisregels maar bijvoorbeeld ook celinspecties. Andere veelvoorkomende onderwerpen zijn activiteiten (dagprogramma), verzorging, disciplinaire straf en persoonlijke voorwerpen. Het onderwerp DBT heeft sinds de invoering per 1 maart 2014 1 00 klachten opgeleverd (zie ook hoofdstuk 3). Ten aanzien van de wettelijke termijn waarbinnen de beklagcommissie dan wel een beklagrechter een uitspraak dient te geven op een ingekomen klacht, merkt de Commissie van Toezicht op dat deze termijn van afdoening in 4 weken in 2014 bijna nooit is gehaald. Artikel 67, lid van de Penitentiaire beginselenwet biedt de mogelijkheid om deze termijn vier weken te verlengen. Deze termijn van afdoening is (uitzonderingen daargelaten) tot ongeveer halverwege het jaar gehaald. In de periode juni t/m oktober is de instroom maandelijks 40% hoger geweest dan gemiddeld het geval is. Hierdoor was het voor de directie onmogelijk om alle klachten tijdig te verweren en was het voor de commissie niet mogelijk om deze klachten tijdig af te handelen (zie ook hoofdstuk 3). Er is telkens prioriteit gegeven aan klachten met directe gevolgen (o.a. straffen, maatregelen, verlof), deze zijn binnen de termijn van 2 maanden afgehandeld. Voor de overige klachten geldt helaas dat de afdoeningstermijn ruim is overschreden. De zittingsplanning voor 2014 is vastgesteld op basis van de instroomcijfers van 2013. Vanwege de stijging van het aantal klachten is een aantal extra zittingen gepland. Daarnaast zijn er ook grote aantallen klachten schriftelijk afgedaan zonder zitting. Dit betrof voornamelijk clusters van klachten over identieke onderwerpen. Voor 2015 zijn structureel wat extra ziftingen gepland, mede gelet op het feit dat er nog een voorraad weggewerkt moet worden. Wat 2015 verder gaat brengen, is nog niet bekend. Op dit moment wordt DBT landelijk geëvalueerd en ook intern wordt gekeken naar een andere verdeling tussen gedetineerden in basis- en plusprogramma en een aanpassing van het dagprogramma. Het registratiesysteem Klaver biedt geen volledig registratie van de ingestelde beroepen. Dit wordt handmatig door de administratie bijgehouden. In 2013 is 264 keer beroep ingesteld. Kijkend naar de uitstroom van de klachten van 1781 is dit een percentage van 15%. In 2014 is 211 keer beroep ingesteld. In verhouding tot de uitstroom van de klachten van 1945, is dit een percentage van 11%. Hierbij moet wel vermeld worden dat in de uitstroomcijfers ook klachten van het jaar ervoor zijn begrepen en dat op dit moment nog niet alle klachten over 2014 zijn afgedaan. Maar het geeft wel een globale indicatie.

Jaarverslag 2014 Commissie van Toezicht bij de P.L Vught

De RSJ heeft in 124 klachten van de 211 klachten uitspraak gedaan. 23 beroepschriften zijn voor

behandeling ingetrokken en in 53 klachten moet nog uitspraak worden gedaan. Van de 124 klachten zijn er $8 uitspraken van de beklagcornrnissie bevestigd. In 27 beklagzaken heeft de RSJ de uitspraak vernietigd. In 9 beroepen is klager niet-ontvankelijk verklaard. Dit houdt in dat in 80% van de klachten waarin beroep is ingesteld de tiitspraak van de beklagcommissie wordt bevestigd. Dit was in 2013 $5%. De onderwerpen waar over in beroep wordt gegaan zijn divers. Er is 35 keer beroep ingesteld in klachten over contact met de buitenwereld (bezoek, telefoon en post). Andere onderwerpen waar beroep over ingesteld zijn opgelegde disciplinaire straffen (32), regime (29) ordemaatregelen (1$), weigering van verlof (15) en DBT (14). De directeur is 10 keer in beroep gegaan tegen de beslissing van de beklagcommissie. dit betrof diverse onderwerpen waaronder disciplinaire straf, DBT, ordemaatregel en weigering verlof. In drie zaken heeft de directeur het beroep ingetrokken en in één zaak was de directeur niet-ontvankelijk wegens het te laat instellen van beroep. Twee maal is het beroep ongegrond verklaard en één keer is de directeur opgedragen een nieuwe beslissing te nemen. In drie beroepszaken is de tiitspraak nog niet bekend. In 2014 heeft de beklagcommissie opnieuw aandacht gevraagd voor de motivering van de directeur aangaande genomen beslissingen. In de vergaderingen is met regelmaat aandacht gevraagd voor een uitgebreide argumentatie waar mogelijk voorzien van bijbehorende stukken. Hoewel hier vanuit de directie steeds meer aandacht aan wordt besteed, kan dit nog verder verbeterd worden.

6. Digitalïsering Sinds de vergadering van oktober 2013 worden alle vergaderstukken alleen nog digitaal per mail aangeleverd. Alle leden van de commissie hebben van de Rechtbank Oost-Brabant een i-pad ter beschikking gekregen voorzien van een rechtspraak-mailadres. De vergaderstukken worden een week van te voren verzonden naar dit mailadres. Tijdens de vergadering kan gebruik gemaakt worden van de 1-pad voor het inzien van de vergaderstukken. Het is de commissieleden toegestaan om de 1-pad in de vergaderzalen te gebruiken. Vanaf 2015 zullen de commissieleden ook kunnen beschikken over wifi in de inrichting, waardoor het ook mogelijk is om de i-pad tijdens de vergaderingen en ziffingen te gebruiken. Met ingang van maart 2015 zal de teamsite voor de commissie van toezicht in gebruik worden genomen. Deze site is te raadplegen voor alle commissieleden, secretarissen en administratieve ondersteuning van de commissie en kan worden gebruikt om stukken, mededelingen en notities te raadplegen.

7. Slotoverweging Dit verslagjaar overziende, meent de Commissie van Toezicht haar werk opnieuw op adequate wijze en in

goede harmonie, onderling en met alle onderdelen van de inrichting, te hebben vervuld. Daarbij mag zeker worden opgemerkt dat de individuele leden van de commissie dit werk ook met grote betrokkenheid, collegialiteit en met plezier hebben verricht. De Commissie van Toezicht heeft uit de contacten met de directie en de gedetineerden de algemene indruk gekregen dat de bejegening door personeel van de gedetineerden goed te noemen is. In het vorig jaarverslag stond dat besloten is om aandachtsgebieden in 2014 te gaan verdelen over (groepjes van) leden van de commissie. De commissie maakte zich daarbij zorgen over het aantal geformuleerde onderwerpen. Dit is min of meer ingehaald door de ontwikkeling dat op grond van tijdsdruk en gewenste professionalisering een andere taakverdeling is ingevoerd. Daarbij was de opzet om ook bepaalde algemene onderwerpen toe te delen en daarvoor een aparte vergadering te reserveren. Tot de uitvoering daarvan is het in dit verslag jaar nog niet gekomen. Het uitvoeren van goed toezicht vraagt expertise maar zeer waarschijnlijk ook een behoorlijke tijdsinvestering van de leden. Daarin is gepoogd te voorzien door de nieuwe indeling en vergaderstructuur. Het volgend jaar kan worden geëvalueerd of deze werkwijze voordelen oplevert.

Jaarverslag 2014 Commissie van Toezicht bij de P.I. Vught

11

Dit jaarverslag is vastgesteld in de vergadering van de commissie van toezicht op 1juni 2015 en is ondertekend door de voorzitters en de secretaris,

de

Jaarverslag 2014 Commissie van Toezicht bij de P.I. Vught

12

Bijlage A. Klachtenoverzicht naar onderwerp 2012 aantal 163 15 136 nvt 2 93 41 nvt 141 8 22 78 16 85 31 167 24 176 2 116 5

onderwerp Activiteiten Behandeling Bejegening Bewegingsvrijheid Compensatie Contact buitenwereld Controle DBT Disciplinaire straf Geweld ISD Informatie/procedure Nog onbekend Ordemaatregel Persoonlijkevoorwerpen Regime Rekening-courant Rogatoir verzoek Schadeverhaal Selectie/overplaatsing Time-out Toezicht Transport Verlaten inrichting Verzorging Totaal ingediende klachten

0/ /0

11,1 1 9,3 nvt 0,1 6,3 2,8 nvt

9,6 0,5 1,5 5,3 1,1 5,8 2,1 11,4 1,7 12 0,1 7,9 0,3

-

-

-

-

31 117 1469

2,1 $ 100

2013 0 aantal /0 13,2 381 156 5,4 223 7,7 nvt nvt 2 0,1 206 7,1 2,9 86 nvt nvt 152 5,2 3 0,1 40 1,4 196 6,8 179 6,2 174 6,0 60 2,1 291 10,0 1,3 39 263 9,0 0,2 4 195 6,7 5 0,2 1 0,05 0,05 1 2,0 58 181 6,3 2896 100

2014 aantal 277 11,1 2 0,1 125 5,0 2 0,1 2 0,1 239 9,6 2,5 63 4,0 100 165 6,6 8 0,3 25 1,0 14$ 5,9 1,5 38 111 4,4 163 6,5 242 9,6 23 0,9 245 9,8 0,2 4 158 6,3 40 1,6 vervallen vervallen 2 0,1 3,5 89 257 10,3 2494 100

Met ingang van 2013 zijn de onderwerpen in klager uitgebreid. Er is een onderverdeling gemaakt binnen activiteiten, contact buitenwereld, selectie/overplaatsing en verzorging. Activiteiten Arbeid Diversen Lucht Sport

2013 42 139 49 12 242

2014 34 190 33 20 277

Contact buitenwereld Bellen Bezoek media post

2013 74 56 3 38 171

2014 78 119 vervallen 42 239

Jaarverslag 2014 Commissie van Toezicht bij de P.I. Vught

Selectie/overplaatsing Extern Intern

Verzorging diversen godsdienst/levensbeschouwing medisch persoonlijk

2013 104 37 141 2013 112 5 20 27 164

13

2014 11$ 40 15$

2014 16$ 11 48 30 257

Jaarverslag 2014

14

Commissie van Toezicht bij de P.I. Vught

Bijlage B. Onderwerpen Klaver Activiteiten (arbeid) Activiteiten ( diversen) Activiteiten (lucht) Activiteiten (sport) Behandeling Bejegening Compensatie Contact buitenwereld Contact buitenwereld Contact buitenwereld Contact buitenwereld Controle

dagprogramma

Medisch Medicijnen Bejegening PIW’er Compensatie

(bellen) (bezoek) (media) (post)

DBT Disciplinaire straf Geweld ISD (interventies + behandeling) Informatie / procedure

Nog onbekend Ordemaatregel

Persoonlijke voorwerpen Regime

Rekening-courant Rogatoir verzoek Schadeverhaal Selectie / overplaatsing (extern)

Selectie / overplaatsing (intern)

Urinecontrole Celinspectie Visitatie / fouillering Promoveren/degraderen plaatsing in basis of plus Disciplinaire straf Luidruchtigheid TR traject Inzage processtukken Termijn rapport / beschikking Sprekersbriefje Beklagformutier e.d. BSD Onduidelijk / nog onbekend / algemeen Maatregel cameraobservatie Maatregel dwangmiddelen Maatregel LAA plaatsing Maatregel ontzegging van bezoek Maatregel uitsluiting arbeid Maatregel van afzondering Maatregel verlengingen Maatregel overig Zoekraken / beschadigen goederen Verzegeling Regime / beleid / huisregels Twee op 1 cel Invoer Cel / celeigenschappen Te late reactie op bel Rekening-courant Rogatoir verzoek Schadeverhaal Andere Commissie van Toezicht Doorsturen Selectiefunctionaris Doorsturen Medisch Adviseur

Jaarverslag 2014 Commissie van Toezicht bij de P.I. Vught

Time-out Verlaten inrichting Verzorging (diversen) Verzorging (godsdienst, levensbesch.) Verzorging (medische) Verzorging (persoonlijke)

15

Bewaardersarrest / rode kaart Verlof Winkel, bibliotheek Religie Tandarts Hygiëne, Voeding