LESBRIEF ‘DATEN’
FEBRUARI
2013
Door Henk Jongsma, hoofdauteur Op niveau tweede fase
Daten Inleiding ‘Bijna niemand wil alleen door het leven’, schrijft Sheila Kamerman in de uitgangstekst van deze lesbrief. En daarom is iedereen op zoek naar een partner. Nou, dat moet dus niet zo moeilijk zijn, zou je denken: iedereen is immers op zoek – keus genoeg. Maar zo eenvoudig is het kennelijk toch niet: veel mensen blijven op zoek. Vroeger stonden kranten vol contactadvertenties, tegenwoordig gaat dat natuurlijk via datingsites. En ze beloven allemaal succes! Ze zijn zelfs gespecialiseerd: ‘daten voor hoogopgeleiden’, ‘daten voor maatje meer’, ‘serieus daten’, ‘spannend daten’ ... En toch ... veel mensen blijven op zoek. Hoe zit dat? Daarover gaat deze lesbrief.
Opzet van deze lesbrief • • • •
Je leest de uitgangstekst en kijkt of je die goed begrepen hebt (opdracht 1). Je analyseert de opbouw van de tekst (opdracht 2 en 3). Je geeft je eigen mening over een aantal beweringen uit of naar aanleiding van de tekst (opdracht 4). Je doet alsof je gaat daten: je maakt een profiel van jezelf en je stelt een profiel op van de gewenste partner (opdracht 5).
De uitgangstekst Gezocht: iemand zoals ik 1 Bijna niemand wil alleen door het leven. We willen allemaal die ene geweldige persoon die precies bij ons past. 2 De mogelijkheden om hem of haar te vinden, in ieder geval te zoeken, zijn eindeloos. Je kan rondkijken in de disco of de kroeg. Op het werk, in de supermarkt, tijdens een etentje bij vrienden. Levert dat niks op, dan kun je in Nederland kiezen uit driehonderd datingsites en talloze sociale netwerksites. Vijftien procent van de Nederlanders, zo’n twee miljoen mensen, bezoeken wel eens een datingsite. 3 Makkelijker dan ooit kun je zo met potentiële partners in contact komen. Je kunt het hele land doorzoeken, en de rest van de wereld. Je hoeft niet te stressen of je in de kroeg wel een goeie openingszin kunt verzinnen. Of je een overweldigende eerste indruk zal maken. Je kunt jezelf aantrekkelijk presenteren met een leuke profielfoto. Even nadenken over spitsvondige antwoorden. En er is een enorme vijver om in te vissen. 4 Maar die overweldigende keuze heeft ook een keerzijde. De moderne single lijkt op consumenten in de supermarkt met een boodschappenlijstje (wensenlijstje) in de hand, zegt psycholoog Marcelino Lopez. Hij schreef samen met Eric Klaassen Liefde in tijden van Facebook. ‘De partner die ze zoeken moet voldoen aan een ideaalbeeld.’ 5 Vind maar eens die absolute topper. 6 Twee op de vijf mensen tussen de vijfentwintig en veertig jaar in Amsterdam zijn single. In die stad is het aantal alleenstaanden hoog, doordat veel gezinnen wegtrekken. En veel van die singles willen een relatie, zegt Marcelino Lopez. Waarom vinden ze elkaar dan niet?
© THIEMEMEULENHOFF, 2013
1
LESBRIEF ‘DATEN’
FEBRUARI
2013
7 Lopez en Klaassen beschrijven in hun boek het jampotjesexperiment. In een delicatessenwinkel werden op de ene dag vierentwintig potjes met verschillende soorten jam uitgestald, op de andere dag zes. De vierentwintig potjes trokken veel meer aandacht. Maar of er nu veel of weinig potjes stonden, klanten proefden er maar een of twee. Als er zes potjes stonden, werd er meer verkocht dan bij vierentwintig potjes. Dit soort experimenten is vaak gedaan, zegt Marcelino Lopez. Met steeds dezelfde resultaten. 8 Hoe meer keuze, hoe kieskeuriger. Keuzevrijheid is geluk. Maar ook veel twijfel. Misschien liet je nou juist een nóg perfectere geliefde schieten. 9 En als er dan uiteindelijk gekozen wordt, zijn de verwachtingen hooggespannen. Hoe meer twee mensen van elkaar verwachten, hoe intenser maar ook ingewikkelder en teleurstellender hun relatie zal zijn. 10 Hang naar perfectie is de achilleshiel van de romantische liefde. Het is de koning van alle relaties, schrijven Lopez en Klaassen. Twee mensen met verschillende persoonlijkheden, achtergronden en verlangens proberen elkaar te vinden, blij te maken en dat zo lang mogelijk vol te houden. Een project dat zelfs de meest stabiele, harmonieuze mensen regelmatig met elkaar in conflict brengt. 11 Vroeger, zegt Marcelino Lopez, ‘was er minder keuze, maar dat was niet per se slechter.’ Er waren drie of vier huwbare partners in het dorp. Je koos er een en maakte er het beste van. Als de partner geen vreselijke idioot of narcist was, dan kon dat huwelijk wonderwel slagen. Beiden hadden dezelfde achtergrond, dezelfde opvattingen, soortgelijke familie. Die overeenkomsten helpen ook. Lopez: ‘Zelfs gearrangeerde huwelijken pakten vaak goed uit, om dezelfde redenen.’ 12 Het lijkt saai, maar ook nu zijn partners het gelukkigst als ze op elkaar lijken, zeggen Lopez en Klaassen. Ook al vinden de partners dat zelf niet. Zij zien vooral de verschillen: hij is extrovert, groot, kaal en sportief en ik ben verlegen, klein, donkerblond en kijk graag tv. Maar ze vergeten dat ze allebei universitair zijn opgeleid, uit hetzelfde soort gezinnen komen en cultuurliefhebbers zijn. 13 Het is verstandig een partner te hebben die op je lijkt, blijkt uit onderzoek. Relaties die gebaseerd zijn op passie en vuurwerk omdat de partners juist niet zo op elkaar lijken, houden minder lang stand. Uit het boek: ‘Vooral overeenkomstige intelligentie, smaak, humor, sterke normen en waarden zijn belangrijk. Het communiceert veel makkelijker als je op elkaar lijkt, het minimaliseert strijd en conflict. De ander snapt eerder waar je het over hebt.’ 14 Als we dit allemaal weten, verliest de romantische liefde dan niet een hoop magie? Lopez vindt dat meevallen: ‘De romantiek, lust en betovering blijven heus, dat is sterker dan onszelf. Maar het is nuttig achter de schermen te kijken.’ 15 Dat blijft even slikken. Onze partnerkeuze stellen we spectaculairder voor dan die in werkelijkheid is, lezen we in het boek. De liefde zelf wordt geregeerd door toeval en details. 16 Bijvoorbeeld: Een (leuke) passant vind je aantrekkelijker als je die tegenkomt op een hangbrug dan op de begane grond. Je hartslag is boven op de brug sneller en dat versterkt de aantrekkingskracht. 17 Nog een: Je kunt met een potentiële geliefde beter een ritje in de botsautootjes maken dan romantisch gaan dineren. De gevoelens die je voor hem of haar koestert, worden vermengd met de opwinding van de gebeurtenis. 18 Zo prozaïsch is het. Een beetje een domper. Maar ook handig te weten. 19 Zoiets groots als de liefde is dus opgebouwd uit toevallige omstandigheden, trucjes en zelfbedrog. Dat is niet verbazingwekkend. Zo zit de hele wereld in elkaar. De prachtigste structuren in het heelal zijn ontstaan uit het toevallig samenstromen van materie. De mens zelf is een product van blinde evolutie, waarbij duizenden doelloze veranderingen kunnen leiden tot efficiëntie waar chemici jaloers op zijn. Grote belangrijke dingen zijn samengesteld uit veel kleine en onbelangrijke dingen. Het is de hogere structuur die de betekenis draagt, de lagere processen kun je negeren. Op een mestvaalt kan de mooiste bloem bloeien. Naar: Sheila Kamerman, in: NRC Next,16 oktober 2012.
Opdracht 1 Het overkomt iedereen weleens. Je hebt iets gelezen en je denkt dat je precies weet wat er staat. Maar is dat ook zo? Als je er met iemand anders over praat, blijkt soms dat die toch net iets anders heeft gelezen. Nauwkeurig lezen is moeilijk!
© THIEMEMEULENHOFF, 2013
2
LESBRIEF ‘DATEN’
FEBRUARI
2013
Lees de uitgangstekst aandachtig. Voer dan de opdracht uit. In de kolom Bewering staan beweringen die gebaseerd zijn op de tekst. Soms zijn ze helemaal in overeenstemming met wat in de tekst wordt beweerd, maar soms zijn ze daarmee juist in tegenspraak. Klopt de bewering met wat er in de tekst wordt gezegd? Omcirkel het juiste antwoord in de derde kolom. Vul in de vierde kolom het bewijs in van je keuze, zoals je dat in de tekst hebt gevonden. Noteer daarbij het nummer (of de nummers) van de alinea waarin je dat bewijs vond.
1 2 3 4 5 6 7
8 9
10 11 12
Bewering Keuzevrijheid brengt geen geluk. Veel relaties mislukken door het verlangen naar perfectie. Dankzij datingsites kun je makkelijker mogelijke partners vinden. De beste relaties zijn die, die zijn gebaseerd op passie. Het vinden van de juiste partner berust op toeval. Een relatie met een partner die op je lijkt, is saai. Een relatie met een partner met een totaal andere achtergrond leidt tot veel conflicten. Een ruimer aanbod levert meer positieve resultaten op. Een partner zoeken via een datingsite is minder stressvol dan een ‘normale’ zoektocht. Een gearrangeerd huwelijk kan nooit tot een goede relatie leiden. De overvloed aan kandidaten op internet maakt de zoektocht makkelijker. Daten via internet gaat niet ten koste van de magie van de liefde.
Klopt het? Ja / Nee Ja / Nee
Bewijs uit de tekst
Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee
Ja / Nee Ja / Nee
Ja / Nee Ja / Nee Ja / Nee
Tekstopbouw Een stukje theorie De uitgangstekst is verdeeld in negentien alinea’s. In een goed opgebouwde alinea wordt maar een (deel)onderwerp aangesneden, bij een nieuw (deel)onderwerp begint de schrijver een nieuwe alinea. De belangrijkste mededeling over dat onderwerp staat in de kernzin van de alinea. Een goed opgebouwde alinea bevat dus maar een kernzin. In de rest van de alinea wordt die kernzin uitgewerkt en/of toegelicht. Je kunt een alinea op twee manieren opbouwen: 1 kernzin uitwerking / toelichting 2 uitwerking kernzin (meestal een soort conclusie) Bij beide manieren zijn weer twee varianten mogelijk: 3 inleidende zin kernzin uitwerking 4 inleidende zin uitwerking kernzin 5 vraag kernzin uitwerking 6 vraag uitwerking kernzin
© THIEMEMEULENHOFF, 2013
3
LESBRIEF ‘DATEN’
FEBRUARI
2013
Het lijkt misschien wat ingewikkeld, maar je zult zien dat het best meevalt. Voer opdracht 2 uit. Opdracht 2 Vul het schema in. Doe het zo • Het onderwerp noteer je zo kort mogelijk, als het kan in een of twee woorden. • Van de kernzin noteer je alleen de eerste twee en de laatste twee woorden, gescheiden door drie puntjes. • Voor de opbouw noteer je het nummer volgens de theorie hierboven. Alinea 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
Onderwerp
Kernzin
Opbouw
Elk tekstgedeelte heeft in het geheel van de tekst een bepaalde functie. Opdracht 3 Hieronder zie je in de tweede kolom een aantal gedeelten uit de uitgangstekst staan. Noteer in de vierde kolom de functie die dat gedeelte heeft. Je moet daarbij kiezen uit: • antwoord, • argument, • conclusie, • inleiding, • oorzaak, • relativering, • samenvatting, • stelling, • tegenstelling, • toegeving, • uitwerking, • voorbeeld. Let op: twee functieaanduidingen moet je twee keer gebruiken.
© THIEMEMEULENHOFF, 2013
4
LESBRIEF ‘DATEN’
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
11 12 13
14
FEBRUARI
Tekstgedeelte Bijna niemand wil alleen door het leven. We willen allemaal die ene geweldige persoon die precies bij ons past. De mogelijkheden om hem of haar te vinden [...] zijn eindeloos. ... in ieder geval te zoeken ... Je kunt het hele land doorzoeken, en de rest van de wereld. (Maar) die overweldigende keuze heeft ook een keerzijde. In die stad is het aantal alleenstaanden hoog, doordat veel gezinnen wegtrekken. Hoe meer keuze, hoe kieskeuriger. Hang naar perfectie is de achilleshiel van de romantische liefde. Ook al vinden de partners dat zelf niet. Relaties die gebaseerd zijn op passie en vuurwerk omdat de partners juist niet zo op elkaar lijken, houden minder lang stand. Lopez vindt dat meevallen. De liefde zelf wordt geregeerd door toeval en details. Je kunt met een potentiële geliefde beter een ritje in de botsautootjes maken dan romantisch gaan dineren. De gevoelens die je voor hem of haar koestert, worden vermengd met de opwinding van de gebeurtenis. Zoiets groots als de liefde is dus opgebouwd uit toevallige omstandigheden, trucjes en zelfbedrog.
Alinea 1
2013
Functie
2 2 3 4 6 8 10 12 13
14 15 17
19
Wat vind jij? In opdracht 1 staan twaalf beweringen. Daar heb je gekeken of ze klopten met wat in de tekst wordt gesteld. Maar jij hebt toch ook een eigen mening? Opdracht 4 In het volgende schema staan die twaalf beweringen nog eens. Noteer in kolom drie of je het met de bewering eens of oneens bent. In kolom vier noteer je minstens één argument voor jouw standpunt. Alle soorten argumenten zijn toegestaan, maar zet er wel bij wat voor soort argument jij gebruikt. Je kunt kiezen uit: • feitelijk argument, • ervaringsargument, • gezagsargument, • vergelijking, • gewenst nut of gevolg, • ongewenst gevolg, • moreel argument, • emotioneel argument.
1 2 3
4
Bewering Keuzevrijheid brengt geen geluk. Veel relaties mislukken door het verlangen naar perfectie. Dankzij datingsites kun je makkelijker mogelijke partners vinden. De beste relaties zijn die, die zijn gebaseerd op passie.
© THIEMEMEULENHOFF, 2013
Eens of oneens? Eens / Oneens
Jouw argument(en)
Eens / Oneens Eens / Oneens
Eens / Oneens
5
LESBRIEF ‘DATEN’
5 6 7
8 9
10
11
12
Het vinden van de juiste partner berust op toeval. Een relatie met een partner die op je lijkt is saai. Een relatie met een partner met een totaal andere achtergrond leidt tot veel conflicten. Een ruimer aanbod levert meer positieve resultaten op. Een partner zoeken via een datingsite is minder stressvol dan een ‘normale’ zoektocht. Een gearrangeerd huwelijk kan nooit tot een goede relatie leiden. De overvloed aan kandidaten op internet maakt de zoektocht makkelijker. Daten via internet gaat niet ten koste van de magie van de liefde.
FEBRUARI
2013
Eens / Oneens Eens / Oneens Eens / Oneens
Eens / Oneens Eens / Oneens
Eens / Oneens
Eens / Oneens
Eens / Oneens
Twee profielen Opmerking vooraf Deze opdracht zou je kunnen uitvoeren alsof het een heel serieuze poging is, alsof je echt op zoek bent naar een date. Maar je kunt natuurlijk ook voor jezelf en voor de partner die je zoekt, je fantasie gebruiken. Dat is misschien wel zo veilig, dan is het meer een spelletje. Maar je moet het ook weer niet te gek maken: het moet wel zo echt mogelijk lijken. Opdracht 5 Stel dat je je wilt aanmelden bij een datingsite. Dan moet je een profiel van jezelf aanmaken: wie je bent, hoe je eruitziet, wat je karaktereigenschappen zijn, waar je van houdt, wat je graag doet, waar je een hekel aan hebt, wat je verwachtingen zijn, enzovoort. 1 2
3
Maak zo’n profiel van jezelf. In de uitgangstekst heb je al gelezen dat je jezelf best iets positiever kunt voorstellen dan de werkelijkheid is, maar het is natuurlijk de vraag of dat verstandig is. Je moet ook een profiel schetsen van de partner die je zoekt. Volgens de deskundigen zou dat iemand moeten zijn die op je lijkt, maar daar hoef jij het natuurlijk niet mee eens te zijn. Denk goed na over je eisen: hoe scherp moet je ze omschrijven? De eerste ontmoeting. Kies uit een van de volgende mogelijkheden. a Je voert de opdracht alleen uit. Laat die twee mensen elkaar ontmoeten. Hoe verloopt hun eerste gesprek? Daar zou je een mooi verhaal van kunnen maken. b Je voert de opdracht met zijn tweeën uit. Je zoekt een partner die het beste bij je profiel past. Met hem of haar ga je het kennismakingsgesprek voeren. Na dat gesprek schrijf je een kort verslag.
© THIEMEMEULENHOFF, 2013
6
