15/02/2012
Dag van Godsdienst
Mozaïek van de ethiek. 8 februari 2012
Voorstelling Mama van Younes (5) Gelukkig getrouwd Leerkracht islamitische godsdienst – Stedelijk Onderwijs Antwerpen (lager 12j). Coördinatrice LBA-Ozon in Antwerpen. Vrijwilligster binnen diverse organisaties in Antwerpen.
1
15/02/2012
U bent… en wat verwacht u van deze bijdrage? School - leerlingenpopulatie? Geeft u les aan moslimjongeren? Welke ethische thema`s komen in uw les aan bod. Welke ervaringen hebt u met die onderwerpen? Wat verwacht u van deze werkwinkel?
Wat krijgt u NIET in deze werkwinkel? Theologische en/of filosofische verdieping in bepaalde ethische kwesties. Ethische standpunten of uitspraken namens moslims Antwoorden op heersende ethische dilemma`s.
2
15/02/2012
Doel werkwinkel: - Verkenning referentiekaders ethische kwesties bij jongeren met een islamitische achtergrond. - Hoe communiceren? Is alles bespreekbaar? - Verkenning ethische dilemma`s en heersende taboes. - Ervaringen uitwisselen.
Reacties op bekommernissen publiek (vragenronde). In powerpoint verwerkt door tijdsgebrek studiedag. -
Gedrag allochtone jongeren wordt dikwijls (onbewust) geëtniseerd. - Valkuil : problematisch of storend gedrag gaat men zien of ervaren als ‘typisch binnen die of die cultuur, religie’. - Aanrader om zaken ruimer te kaderen is het boek van Peter Adriaenssens: “Laat ze niet schieten”, Lannoo, Tielt, 2010. Auteur schetst een beeld van het gedrag van tieners die in volle ontwikkeling en over pubermoeilijkheden (dus ook bij allochtone jongeren met een islamitische achtergrond). Het boekt helpt een ruimere kijk ontwikkelen op onszelf als ouder, leerkracht, school, therapeut en maatschappij. - Verschillende vragen die ook vanuit het publiek werden gesteld tijdens de studiedag krijgen in het boek een antwoord o.a. hoe reacties van jongens op bepaalde zaken tov meisjes verschillen en waarom enz…
3
15/02/2012
…. Naast de ‘normale ontwikkelingen van alle jongeren’ komt bij het moslimkind de dimensie van het leven tussen 2 culturen en de zoektocht naar een eigen identiteit en plekje binnen de samenleving, hetgeen veel energie vergt en een kameleonhouding noodzakelijk maakt. Zie onderzoek C.I.E. Gent (ook online te raadplegen). Het verdriet van het moslimkind.
Literatuur omtrent specifieke vragen rond overlijdensrituelen, normen en waarden en seksualiteit. (A. Van Bommel). Wankele waarden – uitg. Godov & Godoy Islam en ethiek i/d gezondheidszorg. uitg. Oase, 1993. Islam, liefde en seksualiteit – Uitg. Bulaaq
4
15/02/2012
Verkenning referentiekaders IK `de leerkracht` en de ANDER `mijn leerling`. Ik : besef van de eigen referentiekader(s) gesitueerd binnen de West-Europese cultuur en geschiedenis persoonlijke geschiedenis. beïnvloedt het functioneren en de interacties zowel in het dagelijks leven als in de klas. Wie is de ander? Meestal een ‘geladen’ begrip dat naargelang politiek beleid en mediavoorstelling evolueert. Allochtoon, vreemdeling, buitenlander, Belg van … herkomst, nieuwe/halve Belg, migrant, illegaal, vluchteling, `julie/zij - individu`? `aanspreken in `jullie` en spreken over `zij (mv). Verwachtingen naar ‘allochtonen’: - integratie, assimilatie, aanpassen of opkrassen, participeren… versus burgerschap
Stilstaan bij `de ander` geen begrip, wel een individu, mens, uniek. Kosmopolitische blik`(Ulrich Beck/Elisabeth Beck-Gernsheim 2004). Mensen hebben een `en/en identiteit` met nadruk op de mogelijkheden om in een culturele mengeling vorm te geven aan het eigen leven en het samenleven en geen of/of (verscheurdheid, ontworteling). sociale context bepaalt in belangrijke mate het handelen, aanvoelen, denken en beleven van ieder mens. culturele historiciteit : dé moslim(s) bestaat niet (emigratiegolven). (Arabische lente (soennieten en sjiieten). Transitieverhaal = een symbolische overgang bij migratie: Drie fasen: 1. separatiefase: migratieverhaal leerling of ouder(s). 2. transitiefase. soort marginaal tijdelijke tussenpositie. 3. re-integratiefase: de persoon wordt met een hernieuwbare sociale positie of rol weer in de sociaalculturele structuur ingebed (J. Jong e.a. 1996).
5
15/02/2012
… !!!!: - transitiefase blijkt jaren te duren, kan vlot gaan of blokeren. - Elke migratie gaat gepaard met acculturatiestress. Hierdoor ontstaan transitieconflicten. Deze zijn voornamelijk zichtbaar bij conflicten rond gevoelige en taboe onderwerpen (bv. Seksualiteitsbeleving enz…). - Dit geeft weer nieuwe ethische vragen en botsingen.
Samengevat bent u en uw leerling … Een individu, met een persoonlijke geschiedenis in alle levensdomeinen en een leefcontext die voortdurend in beweging is. Uw leerling is uniek in zijn eigenheid (singulariteit) dé Marokkaan, dé migrant, dé moslimvrouw… bestaat niet. Uw leerling bezit een aantal karakteristieken gemeenschappelijk met een bepaalde groep (familie, vrienden, nationaliteit.) waartoe men behoort (particulariteit). Maar uw leerling is niet gedetermineerd en automatisch drager van de kenmerken, problemen of behoeften van die bepaalde groep. Algemeen menselijke dimensie: Universaliteit. In de eerste plaats zijn we allemaal mensen,.
6
15/02/2012
Diversiteit binnen de moslims. - Islamitische bronnen zijn domein van de wetenschapsgeleerden. - Moslimkinderen, jongeren zijn geen theologen en kunnen én dienen zich niet te verantwoorden voor wereldgebeurtenissen. - Volksgebruik en gewoonten uit land van oorsprong overheersen dikwijls de islamitische richtlijnen en zijn dikwijls ook daarmee in strijd (bv. Gedwongen huwelijk, maagdelijkheidsbewijs enz…). - Moslimmigranten hebben elk een migratieverhaal dat kan gaan van economische redenen naar levensbedreigende redenen. - Diverse stromingen binnen de islam. - De moslimbekeerlingen vanuit eigen bodem met een Vlaamse cultuur. - Niet iedereen is even wel/niet praktiserend
We kunnen NIET SPREKEN over DE MOSLIM Zijn alle thema’s (even moeilijk of vlot ) bespreekbaar?
Vanuit islamitisch invalshoek:
Traditioneel, volksgebruik cultureel bepaald:
De profeet Mohammed (vzmh) heeft gezegd: `Er is geen schaamte in de religie`.
Communiceren wordt dikwijls verward met ‘preken; de les leren’. Veel is hchoema, hachma!!!!!
Alles is én moet bespreekbaar zijn. Geen taboes. Rekening houden met manier van communiceren en de context.
-
Veel taboes Halaal/haraam Niet wat zegt islam daarvan maar wat gaan de mensen van mij/ons denken.
7
15/02/2012
Hoe begin je een gesprek? Palet van mogelijkheden?
De kortste weg is soms een omweg!
8
15/02/2012
De kortste weg is soms een omweg! - directe communicatie versus… - directe blik versus … - directe antwoorden versus … - directe kritiek versus ….. Wat is mijn boodschap? Hoe zeg ik het? Hoe wordt mijn boodschap geïnterpreteerd? Binnen deze context is `hoe`, werkvorm doorslaggevend (vb seksuele voorlichting).
Ethische thema`s die jongeren het meeste bezighouden, (van alle tijden en inherent aan het mens zijn). Wat is goed/kwaad De dood (is geen taboe). Meeste jongeren grijpen snel en meer naar religie bij confrontatie met dood. het leven is heilig, Gij zult niet doden: Abortus, prenatale diagnostiek, euthanasie, zelfdoding… Seksualiteit en relatievorming. Gelijkheid jongen/meisje. Loyaliteit ouders Individu versus groep. Deugden en ondeugden Ziekte en behandeling.
9
15/02/2012
Aandachtspunten in de les: vuurwerk of niet? Unaniem, absoluut not done = spotten, grapjes met religie. Of het nu om Jezus of Allah (God) gaat, maakt niet uit. (persoonlijke aanval) Spotten met familie en absoluut not done = `je moeder`, kwaadspreken of grappen over ouders. Seksueel getinte gesprekken of onderwerpen buiten de noodzakelijke context (gaat niet over seksuele voorlichting)
Aan de slag. In gesprek, in dialoog met de ander. Het effect van je communicatie op je leerling is het vertrekpunt voor je volgende communicatie. Zo behoudt u in respect de regie. Werkvorm afhankelijk van onderwerp en doelgroep. Minimumvereiste = effectieve en sensitieve gesprekspartner zijn. = onmogelijk zoder enige kennis over culturele contexten van de leerlingen. Naar elkaar toe groeien. Inzicht hebben in eigen waardesysteem en bewust zijn van eigen aandeel in het gesprek. (wat ligt bij mij als leerkracht gevoelig, grens tussen persoonlijke emoties en professioneel handelen). -
.
10
15/02/2012
… Individu niet aanspreken met ‘jullie’. Wel bv. Wat vind jij daarvan. Dit zal helpen om niet te etniseren = op eenzijdige manier iets als probleem van betreffende culturele minderheid beschouwen en aan leerlingen voorleggen voor algemeen geldende uitspraken. Empoweren: ieder legt zijn eigen emancipatieweg af op zijn eigen manier en in eigen tempo. Leerkracht is geen redder maar kan een inspiratiefiguur zijn Opletten vooringenomenheid jongens (macho, onderdrukker…) Meisje (slachtoffer, zwakkeling). Leerkrachten islam en moslimleerlingen zijn geen theologen. Mediafiguren, `moslimfiguren` politiek, religieuze uitspraken vertegenwoordigen niet alle lagen en zijn meestal geen
Tot slot Ben ik zeer dankbaar voor dit moment van wederzijdse ontmoeting. Een studiedag is niet voldoende om alles te bespreken maar het is een aanleiding om verder te gaan.
11
