DE VERLOREN ZOON IN AMERIKA Dit toneelstuk heb ik vertaald uit het Engels. Het was geschreven door een zekere Barbara Jurgensen, en ik weet eigenlijk niet eens hoe ik eraan gekomen ben. Het was altijd een succesrijk stuk, en ik kan het aanbevelen. Vooral de plastische opvoering was een succes, met name als de 'brave' zoon en de vader samen op een lessenaar of twee stoelen staan te turen of de verloren zoon nog niet terugkomt. Het is ook heel modern.
Personen •
Verteller
•
Vader, een veehouder
•
Jeff, zijn jongste zoon
•
Carl, zijn oudste zoon
•
Eddie, een jongen van 9 jaar, een zoon van een boer
Benodigdheden •
Een tafeltje
•
Een paar stoeltjes
•
Een lessenaar of twee stoelen (zijnde de heuvel)
•
Twee emmers, of twee prullenbakken (voor het varkensvoer)
•
Iets dat rimpelige appeltjes moet voorstellen
De verloren zoon in Amerika - bladzijde 1 van 11 - www.hoi-godsdienstles.nl
EERSTE TONEEL: OP DE RANCH
VERTELLER Er was eens een veehouder in de Rocky Mountains in Amerika, die twee zoons had. De oudste zoon was al van school en werkte als cowboy bij zijn vader op de ranch. Elke dag reed hij met zijn lasso op zijn paard rond over de heuvels om de koeien bij elkaar te drijven. De jongste zoon ging naar de middelbare school in het stadje in het dal. Maar op een dag slaagde hij voor zijn eindexamen en was ook hij van school af.De volgende morgen zaten vader en de jongste zoon gezellig samen te ontbijten. Ze werkten een grote hoeveelheid ham en gebakken eieren, pannenkoeken en appeltaart naar binnen. En daarna begon de vader zijn zoon te vragen wat die nu verder wilde gaan doen. VADER Wel zoon, nu ben je van school af. En nu moet je maar eens zeggen wat je verder wilt. Je kunt goed leren, misschien wil je wel naar de landbouwhogeschool. Dan kun je straks mijn werk komen verbeteren. Of misschien wil je niet verder studeren maar me meteen komen helpen. Nou, er is werk genoeg. Ik word al een daagje ouder, en op de duur moeten Carl en jij het toch overnemen. JEFF Pa, luister eens... VADER Misschien kun je het beste naar de hogeschool, er is hier heel wat te verbeteren, en dáár leer je de nieuwste ontdekkingen. JEFF Pa, het is misschien jammer voor u, maar ik ga liever niet verder studeren. VADER Nee? Nou ja, dat is best. Je weet al een heleboel, genoeg om een goeie veehouder te worden. Jongen, wat kun jij goed met die lasso omgaan! En niemand zit zo in het zadel als jij! Nou vooruit, dan blijf je hier. Je weet het, de helft van de boerderij is later voor jou. JEFF Eh... Pa... ik geloof dat ik dat óók liever niet wil. VADER Wat is dat nou? Je wilt niet verder studeren en je wilt niet thuis op de ranch komen werken. Wat wil je dan?
De verloren zoon in Amerika - bladzijde 2 van 11 - www.hoi-godsdienstles.nl
JEFF Pa, de wereld is zo groot en wijd en ik wil alles zien wat er te zien is. Ik wil echt léven!! Ik ben het zo zat om hier opgesloten te zitten in het dal en achter die stomme koeien aan te rijden. Ik wil eruit! VADER Maar je vond het hier altijd zo fijn. JEFF Toen ik een kind was, ja, toen wel. Maar nu... die bergen, ik heb er mijn hele leven al tegenaan gekeken... ik kan ze niet meer zien! Ik ben ze zat. Ik ben het dal zat. Ik ben de koeien zat. Ik ben alles zat. Het leven bestaat toch uit méér dan koeien! VADER Wil je ergens anders heen, een baan zoeken? JEFF Misschien. Ik wil gewoon ergens anders heen en léven. VADER Maar dan moet je toch een baan hebben. Hoe wil je anders aan eten komen? JEFF Nou, eh, ....Pa, ik weet wel dat u niet rijk bent, maar arm zijn we toch ook niet. ik dacht dat u me misschien wel wat geld kon geven. VADER Hoeveel, dacht je? JEFF Nou, het leven is tegenwoordig niet goedkoop. VADER Wel, hoeveel wil je hebben? Een paar honderd dollars? JEFF Wel wat méér. VADER Méér? Ik heb hard gewerkt om het te verdienen, zoon. JEFF Dat weet ik, Pa, maar u zei toch zelf dat de boerderij eens van Carl en mij zou zijn.
De verloren zoon in Amerika - bladzijde 3 van 11 - www.hoi-godsdienstles.nl
VADER Dat is zo. En ik heb zo hard gewerkt dat hij groot genoeg is voor jullie beiden. JEFF Dus als de helft op de duur tòch voor mij is... nou ja, Pa, eigenlijk wou ik nù graag mijn deel hebben. VADER Wat??? JEFF Ik wil nù mijn deel. Ik wil hier niet blijven. Ik wil eruit en de wereld zien. Ik wil naar de stad en mensen ontmoeten. Ik wil léven! VADER Weet je wel wat je vraagt? Je wilt nu je héle erfenis? Wat wil je ermee doen? JEFF O, ik weet niet, gebruiken op de manier die ik het beste vind. VADER Maar zoon, dat zou heel wat geld zijn. Wil je dat gewoon gaan verslingeren? JEFF Nee, niet verslingeren. Gebruiken om te léven. Echt léven. VADER Weet je wel wat echt leven is? JEFF Pa., alsjeblieft geen preek! Geef me dat geld nou maar. Oké? VADER Ja, maar jongen, zoiets kun je toch niet zómaar beslissen. Daar moet over gepraat worden. JEFF Pa, ik ga in elk geval weg! Krijg ik het geld of niet?
TWEEDE TONEEL. OP DE RANCH (Vader loopt almaar heen en weer)
De verloren zoon in Amerika - bladzijde 4 van 11 - www.hoi-godsdienstles.nl
CARL Vader, kunt u niet eens even gaan zítten? VADER Hij is nu precies vier maanden weg. Hij had ons toch wel kunnen schrijven. CARL Nou, u hebt toch die ansichtkaart gekregen uit San Francisco. VADER Daar hadden we niet veel aan. "Groeten, Jeff", dat was alles wat erop stond. CARL Nou ja, in ieder geval wist u dat hij in die stad was. En die kennissen die u daar hebt, die hebben toch kunnen uitvinden waar hij zat en hoe het met hem ging. VADER Ja, soms wou ik dat ik het ze niet gevraagd had. Zo best ging het hem niet. CARL Hoe hebben ze hem toch kunnen vinden? Per slot is San Francisco een grote stad. VADER Ze hoefden alleen maar te vragen naar een cowboy die de hele dag met geld liep te smijten. CARL Ik kan me voorstellen dat u het erg vindt. U hebt er zo hard voor gewerkt. VADER Dat is het ergste niet. Ik heb er een hekel aan als ik mijn geld verloren zie gaan. Maar ik vind het nog veel erger als ik mijn zoon verloren zie gaan. CARL U kunt er beter niet teveel aan denken, Pa. VADER Vandaag kreeg ik weer een brief van ze. Ze zeggen dat het steeds slechter gaat met Jeff. Eerst liet hij alleen maar zijn haar groeien en ging hij rondlopen in ouwe kleren en op zijn blote voeten, en hij gaf links en rechts geld weg. Geld waar ik een nieuwe schuur mee had kunnen bouwen. Maar nu drinkt hij de hele dag en gebruikt drugs en hij ziet er uit als een geest, zo mager, en ze herkenden hem nauwelijks meer.
De verloren zoon in Amerika - bladzijde 5 van 11 - www.hoi-godsdienstles.nl
CARL Hoe komt die jongen toch zo stom? VADER Hij wou léven, zei hij, écht leven. Ach mijn zoon, wanneer zal ik je ooit terugzien! (Vader loopt haastig de kamer uit) CARL Ach, ik wist wel dat die Jeff niet deugde. Gelukkig dat Pa mij heeft! (Ook Carl gaat weg)
DERDE TONEEL. ERGENS OP EEN BOERDERIJ. (Jeff staat varkensvoer in een emmer te scheppen) JEFF Verschrikkelijk, die varkens. Wat een baan. En heet dat het is, het moet negentig graden in de schaduw zijn. Als ik nòg een emmer naar die beesten moet slepen, overleef ik het niet. En dat geknor! En die stank! Brrr. (Eddie komt er aan en komt bij hem zitten) EDDIE Praat jij altijd zo tegen jezelf? En mopper je altijd zo? Je zei toch dat je werk zocht? JEFF Waarom hoepel je niet op zodat ik dat werk kan doen? EDDIE Mijn vader zegt dat ik overal mag komen op de boerderij. En hij is de baas. Dit is zijn boerderij. JEFF Mijn vader heeft ook een boerderij, een hele grote, in de Rocky Mountains. EDDIE Kom nou, maak mij wat wijs! Waarom zou jij hier dan als varkenshoeder komen werken?
De verloren zoon in Amerika - bladzijde 6 van 11 - www.hoi-godsdienstles.nl
JEFF Toen ik hier kwam had ik geen cent. (Hij krabt zich achter de oren) Vreemd hè, ik kan me niet eens herinneren wat ik met al mijn geld heb gedaan. En mijn Pa had me genoeg gegeven, hoor, mijn portemonnee puilde ervan uit. Eerst heb ik een heleboel weggegeven. Een hoop van mijn vrienden hadden in geen weken fatsoenlijk gegeten. En een paar moesten nog de huur betalen. En Linda had geld nodig om haar sandalen te laten maken… dat weet ik nog wel. EDDIE Heb jij geld gegeven aan een meisje om haar schoenen te laten maken? JEFF Natuurlijk, ik was toch een vriend van ze. Nou, en verder gingen we naar feesten. Nou, en wàt voor een feesten! Wat daar niet allemaal gebruikt werd. Extasy en nog veel meer. EDDIE Wat is Extasy? JEFF Iets om ver vandaan te blijven, onthou dat maar. Nou, ik vond dat ik mee moest doen. En ik deed de eerste keer al zo goed mee dat ik de deur uitgegooid werd. Toen ben ik in het park gaan slapen, op een bank. En daar heeft de politie me toen opgepikt. EDDIE Stopten ze je in de gevangenis? JEFF Nou, ze hebben me wel een paar dagen vastgehouden, ja, maar toen lieten ze me weer los. En toen ben ik weer naar mijn vrienden teruggegaan. Nou, en toen kwamen er nog meer van die feesten, en nog meer banken in het park om op te slapen. En mijn geld raakte op, en het kon me niet eens meer schelen. En ik zag er uit, joh! Verschrikkelijk, ik had in geen weken een douche of bad gezien en mijn kleren waren allemaal kapot, en de kapper kreeg me natuurlijk óók niet te zien. Op een keer liep ik ergens en er liep een moeder met een kind. En toen dat kind me zag begon het te huilen, het was gewoon bang voor me. En daar schrok ik toch van. EDDIE En hoe kwam je dan hier op de boerderij?
De verloren zoon in Amerika - bladzijde 7 van 11 - www.hoi-godsdienstles.nl
JEFF Tja, toen mijn geld op was, had ik ook ineens niet zoveel vrienden meer. En ik was toch geschrokken van dat huilende kind. Ik dacht: ik ga werk zoeken. Dat moest ook wel want ik had zelfs geen cent meer om brood te kopen. Maar niemand in die stad had werk voor me. Ze zeiden allemaal: wat kùn je? Maar ik had alleen maar op het boerenland gewerkt. En zo ben ik de boeren langsgegaan, en jouw vader zei toen dat ik zijn varkens mocht hoeden. Daar pàste ik wel bij, zei hij. Nou, ik zie er nog niet veel beter uit maar ik ben nou tenminste gewássen. EDDIE Je kon wel eens een andere spijkerbroek hebben. Eentje zonder al die gaten. Als je mij vraagt, ziet die vogelverschrikker in dat korenveld daar er deftiger uit dan jij. JEFF Vind je? EDDIE Was je vroeger ook zo mager? JEFF Welnee, maar ik heb nou altijd honger. Ik benijd gewoon die varkens, met hun lekker volle trog. (hij kijkt in de trog) Waarempel, iemand heeft er wat appeltjes in gegooid! Lekker!… Nou, veel soeps is het niet om zo te zien, ze zijn wèl rimpelig….Deze hier ziet er beter uit. Zou het goed zijn als ik hem opat? EDDIE Ga je gang. Maar het is afval. Die appeltjes zijn niet te eten. JEFF Ik heb al in geen drie dagen gegeten, dus dat kan me niet zoveel schelen. (hij bijt in de appel)
Bah!!!!
(hij gooit de appel weg)
Misschien kunnen de varkens ze eten, ik niet!
EDDIE Dat zei ik toch al.
De verloren zoon in Amerika - bladzijde 8 van 11 - www.hoi-godsdienstles.nl
JEFF En dan te bedenken dat ik opgegroeid ben op ham en eieren en pannenkoeken en appeltaart… Mmm, ham… eieren… appeltaart… Ik wil wedden dat mijn pa nog aan het ontbijt zit. Met een grote stapel pannenkoeken voor zich. Gloeiend heet, de boter druipt eraf!… En hier zit ik mijn luizige varkens te voeren en heb zelf niets om te eten. Ik moet gek geweest zijn om er weg te gaan… Weet je wat? Ik ga terug! Ik ga naar huis! Daar is het beter dan hier. Nou Eddie, wil je je vader vertellen dat hij maar een andere varkenshoeder moet zoeken? VIERDE TONEEL. OP EEN HEUVEL BIJ DE RANCH. CARL Vader, wat staat u toch weer de weg af te turen. Ik geloof dat u elke dag wel drie keer deze heuvel opklimt. En dan staat u maar in de verte te staren. De mensen zullen denken dat u niet goed wijs bent. VADER Ik denk maar steeds: Misschien is hij nu wel op weg naar huis. CARL Vergeet het maar. Jeff is weg… en zijn geld ook, daar wil ik om wedden. VADER Ik kan de hoop niet opgeven. Eéns zal hij toch wel verstandig worden? CARL Dacht u dat? Nou, dat zie ik nog niet zo zitten. Kom, Pa, er ligt een hoop werk te wachten. VADER Dat werk heeft geen haast. Kijk eens! Komt daar niet iemand? CARL Waar? Ik zie niemand. VADER Daar, dat stipje in de verte. Er komt iemand hierheen. CARL Het zal een cowboy zijn die terugkomt van een feest in de stad. VADER Zou het Jeff niet kunnen zijn? Je kunt het van zo ver weg niet zien. Maar het zou hem toch kunnen zijn hè?
De verloren zoon in Amerika - bladzijde 9 van 11 - www.hoi-godsdienstles.nl
CARL Vader, je maakt jezelf alleen maar ongelukkig. Je kunt niet blijven hopen.. Het is misschien één kans op de miljoen dat het Jeff zou kunnen zijn. Waarom ga je niet mee terug naar huis. Als Jeff thuiskomt, merk je het wel. VADER Maar dan zou ik hier toch willen zijn om hem te verwelkomen. CARL (schouderophalend) Vaders! (Carl gaat weg, Vader blijft kijken)
VADER (met de hand boven de ogen) Hij komt dichterbij. Maar het lijkt een oude man, kijk eens hoe hij langs de weg loopt te sjokken, en zijn kleren zijn helemaal kapot… Die komt om een warme maaltijd bedelen, nou, die krijgt hij wel van me….. Maar de manier waarop hij zijn hoofd houdt, die doet me wel aan Jeff denken als die erg in de put zat… Maar dat kan toch niet!… Zou het mogelijk zijn? …ik zal eens zwaaien. (hij zwaait) Hij zwaait terug! Hij gaat harder lopen! Het is Jeff! Het is Jeff! (Hij loopt hard naar Jeff toe, grijpt hem bij de schouders) Jeff! Jeff! Je bent toch thuisgekomen. JEFF Ja ik ben thuisgekomen. Vader… VADER O wat heb ik over je in de zorg gezeten… over waar je was… hoe het met je ging… JEFF Het spijt me zo, Vader. Ik ben niet meer waard om uw zoon te heten. Ik heb al het geld opgemaakt dat u me gaf, ik heb mijn leven verknoeid.. Misschien kunt u me als knecht gebruiken inplaats van als zoon. VADER Stil, daar praten we niet over. Kom mee naar huis. O wat ben ik blij, het is net alsof je dood was en nu weer leeft! Maar kijk eens, wat zie je eruit.
De verloren zoon in Amerika - bladzijde 10 van 11 - www.hoi-godsdienstles.nl
JEFF (kijkt naar zichzelf) Ja, niet zo best hè? VADER Jongen, daar gaan we wat aan doen. We gaan naar de stad en je krijgt nieuwe jeans en de meest blitse laarzen die we kunnen vinden en de beste cowboyhoed die ze in de winkel hebben. Maar eerst gaan we eten. Je hebt vast wel honger, je ziet eruit alsof je in geen dagen hebt gegeten. JEFF Nou, dat klopt wel. VADER Goed, daar gaan we oók wat aan doen. Wat zeg je van een bord ham met eieren en pannenkoeken en gebakken aardappels en een paar stukken appeltaart er achteraan? JEFF Nu weet ik dat ik thuis ben. VADER Jongen, ik ga alle buren uitnodigen. het hele dorp. En dan houden we het grootste barbecuefeest dat er ooit in Montana is gegeven. Ze krijgen een hele koe aan het spit en alles wat erbij hoort; aardappelsla, gebakken aardappelen, vruchtensla, alle groente die je maar bedenken kunt, stokbrood, chocoladetaart, bananenpudding, ijs, noten, slagroomgebakjes. En tot slot appeltaart, grote stukken appeltaart met slagroom erop. Nou, wat zeg je ervan? JEFF U weet niet hoe heerlijk het klinkt. Alleen één ding, Vader… VADER Wat is het, mijn zoon? JEFF Inplaats van appeltaart… mag het soms kersentaart zijn, of aardbeientaart of zo? Ik hou niet meer zo erg van appels, ziet u… daaraan heb ik onderweg een beetje een hekel gekregen…..
De verloren zoon in Amerika - bladzijde 11 van 11 - www.hoi-godsdienstles.nl
