Cultuurbeleidsplan 2014 > 2019

Cultuurbeleidsplan 2014 > 2019 1

2

INHOUDSTAFEL Voorwoorden

Cultuurbeleidsplan 2014 > 2019

p. 04

Ingrid Lemaire, Geert Steendam, Bram Bresseleers, Eefje Vloeberghs, Kirsten Saenen, Stephanie Lemmens,

Schepen Nederlandstalige Aangelegenheden

p. 04

Hanne De Valck © Sint-Gillis 2013

Voorzitter Adviesraad Cultuur van Sint-Gillis

p. 05

Eindredactie: Patrick Jordens

Voorzitter Raad van Beheer van de Nederlandstalige bibliotheek van Sint-Gillis

p. 06

Voorzitter Raad van Bestuur Pianofabriek

p. 07

1. Sociogeografische context

p. 08

1.1. SWOT – gemeente

p. 14

2. Cultuurbeleidsplan 2014 > 2019

p. 17

2.1. Participatietraject Cultuurbeleidsplan 2014 > 2019

p. 17

2.2. Van uitdaging tot invalshoek voor een (gemeenschappelijke) visie

p. 20

2.2. Strategische doelstellingen

p. 22

3. Rol en plaats adviesraden Sint-Gillis

p. 34

3.1. Formele rol van de adviesraad voor Nederlandstalige cultuur in Sint-Gillis

p. 34

3.2. Samenspel lokale inspraakorganen

p. 34

4. Goedkeuring en adviezen

p. 36

Advies Raad van Beheer Nederlandstalige bibliotheek Sint-Gillis

p. 36

Advies Raad van Bestuur Pianofabriek

p. 36

Advies Adviesraad Cultuur Sint-Gillis

p. 36

5. Goedkeuring Gemeente Sint-Gillis

p. 37

Literatuurlijst

p. 38

Lay out: Chris Lauwerys Druk: gemeentelijke drukkerij Sint-Gillis

Voorwoorden Schepen Nederlandstalige Aangelegenheden

Alleen al door de bewoners beweegt Sint-Gillis voortdurend. Vanuit deze complexe, maar uitdagende context is een groep van enthousiaste bewoners, cultuurmedewerkers en beleidsmakers de vele

Cultuur is een onmeetbaar gegeven. Toch heeft het een cruciale invloed op ieder van ons en op

onze samenleving. Neem het weg en er is geen

ik, geen wij, geen samen. Een lokaal cultuurbeleid is bijgevolg een belangrijke hefboom. Het

biedt kansen tot zelfontwikkeling, geeft de

mogelijkheid om te groeien, om grenzen te

verleggen. Het kan mensen verbinden, hen de

ruimte geven om ‘het onbekende’ te ontdekken en het kan drempels verlagen of wegnemen:

taaldrempels, sociale en culturele drempels, zelfs

hindernissen te lijf gegaan. Dat deden ze door van taal een instrument van verbinding te maken, door de publieke ruimte centraal te plaatsen, door samenwerking over gemeentegrenzen in te bouwen, door op wijkwerking in te zetten, en door de lokale blik te koppelen aan een grootstedelijke visie. Het resultaat staat in dit cultuurbeleidsplan. Een plan waarmee een koers wordt uitgezet en waarmee een kompas wordt aangereikt om cultuur te doen leven in Sint-Gillis en Sint-Gillis te laten samenleven door cultuur.

beleidsmatige drempels.

De toetssteen voor de kwaliteit van dit plan en van In Sint-Gillis ligt er cultureel gezien veel voor het

het lokaal cultuurbeleid is voor mij de mate waarin

grijpen maar de obstakels zijn er even talrijk. Een

de concrete realisaties die er uit voortvloeien, zullen

lokaal Nederlandstalig cultuurbeleid heeft een

gedragen worden door diegenen voor wie het

hoop hindernissen te overwinnen. Om te beginnen

bedoeld is: de bewoners. De inspraak die het plan

omdat je hier meer dan één lokaal cultuurbeleid

gevoed en georiënteerd heeft, zal daarom bij de

hebt. Onze Franstalige collega’s voeren evengoed

uitvoering én de evaluatie even noodzakelijk blijven.

een cultuurbeleid en enkele sterke culturele organisaties in de gemeente tekenen ook een eigen

Willem Stevens,

beleid uit. Daarnaast is Sint-Gillis een deel van de

Schepen van Nederlandstalige aangelegenheden

grootstad Brussel en stopt de culturele realiteit niet bij gemeentegrenzen. Ten slotte zijn er de bewoners van Sint-Gillis. Die worden elk jaar jonger en diverser en ze verhuizen meer dan andere Brusselaars.

04

Voorwoorden VOORZITTER VAN DE ADVIESRAAD CULTUUR VAN SINT-GILLIS

beroepskrachten waarbij ieder partijtje een stap vormde naar het uiteindelijke plan. Het formele positieve advies van de cultuurraad over de finale tekst was niet meer dan een logische afronding van een boeiend denk- en schrijfproces

Een cultuurbeleidsplan legt voor 5 jaar de

krijtlijnen vast waarbinnen de culturele actoren

dat aantoont dat coproductie tussen bewoners en beroepskrachten tot een mooi eindresultaat kan

hun initiatieven zullen ontwikkelen.

leiden.

Zo’n plan mag dan ook de nodige ambities en

Maar dit is nog maar het begin. De Adviesraad

durf bevatten. Durf en ambitie die zich vooral vertaald moeten zien in het betrekken en

Cultuur kijkt nu al uit naar de concrete actieplannen die de cultuur uit het beleidsplan de volgende jaren

bereiken van zoveel mogelijk Sint-Gillenaren.

tot bij de Sint-Gillenaren zal brengen.

Daarom is het gezond om bij de opmaak van het

Ten slotte heeft de raad de ambitie om uit te

plan beroep te doen op het enthousiasme en de inzet van bewoners. Hun inbreng is de eerste

aanzet om het plan ook echt te laten leven en er

voor te zorgen dat het niet enkel bij woorden op papier blijft.

groeien tot een ontmoetingsplaats die inwoners meer kan betrekken bij het culturele leven van de gemeente en uiteindelijk dus ook bij de uitvoering van hun cultuurbeleidsplan. Binnen drie jaar zullen de leden van de Adviesraad Cultuur alvast evalueren wat geweest is en in de mate van het

De Adviesraad Cultuur nam de uitdaging aan om

mogelijke de beroepskrachten mee sturen over

een jaar lang actief mee te denken bij het opstellen

wat nog komen kan en zal. Zodat we over vijf jaar

van het plan. Onder de kundige begeleiding van

vol enthousiasme kunnen verder bouwen op de

de beroepskrachten reikten zij ideeën aan die

ervaringen opgedaan en samen meeschrijven aan

de eerste contouren van het plan werden. De

het volgende cultuurbeleidsplan.

leden namen daarna zelf effectief deel aan de verschillende open thema-avonden die met de

Alain Vandenplas,

inbreng van een grotere groep geïnteresseerden

Voorzitter Adviesraad Cultuur

voor verdere uitdieping zorgden. Hierna volgden sterke partijtjes pingpong tussen raad en

05

Voorwoorden Voorzitter Raad van beheer van de Nederlandstalige bibliotheek van Sint-Gillis

hechte verankering in de wijk. Het cultureel diverse lokale publiek moet zich welkom voelen in de bib en haar gaan beschouwen als natuurlijk vertrekpunt voor informatiebemiddeling en Nederlands leren. Sint-Gillis is eveneens vastbesloten de aansluiting

De gemeentelijke Nederlandstalige bibliotheek

niet te missen met de evoluties in de digitale wereld.

sinds haar erkenning op 1 januari 2005 en herope-

de komende zes jaar erg aan belang en inhoud win-

van Sint-Gillis heeft al een lange weg afgelegd

De virtuele evenknie van de fysieke bibliotheek zal

ning in de Emile Feronstraat begin 2009. Het cul-

nen, tot het aanbieden van e-boeken toe.

stap in de ontwikkeling van de bib als eigentijdse

Maar bovenal eist de bibliotheek met dit beleidsplan

kelijk in de beleidskeuzes, of met zoveel ambitie.

van het lokaal cultuurbeleid en in het steeds groter

tuurbeleidsplan 2014-2019 betekent een nieuwe

culturele actor. Nooit eerder deelde ze zo nadruk-

De komende beleidsperiode investeert de bibliotheek immers in een grote transformatie van haar ‘plaats-zijn’, zowel letterlijk als figuurlijk: • De Nederlandstalige scholen van Sint-Gillis, het lokale immersie-onderwijs en de Brede School krijgen een sterkere partner en aanspreekpunt. • De publieksruimtes van de bibliotheek zullen flink worden hertekend en heringericht, zodat de bib nog beter haar rol als verblijfsruimte en ontmoetingsplek zal kunnen opnemen. Het visioen dat opdoemt is dat van een echte oase in LaagSint-Gillis waar iedereen zich kan komen verfrissen aan alles wat de collectie en activiteiten van de bib te bieden hebben: cultuur en ontspanning, kennis en informatie, eindeloze ontdekking en inspiratie. 06

• Parallel hieraan zet de bibliotheek in op een

dus nadrukkelijk haar plaats op in de drie-eenheid en sterker wordende netwerk van lokale actoren en partnersorganisaties daarrond. Als dit plan er in slaagt om het culturele leven in Sint-Gillis nog te versterken en verrijken, en daar twijfel ik niet aan, dan zal de bibliotheek daar onmiskenbaar haar aandeel in hebben gehad. Laat ons samenwerken dat dit nieuw cultuurbeleidsplan een succes wordt voor iedereen! Sofie Temmerman, Voorzitter Nederlandstalige bibliotheek Sint-Gillis

Voorwoorden Voorzitter Raad Van Bestuur Pianofabriek U zeggen dat het Nederlandstalig cultuurbeleid in Sint-Gillis de laatste jaren op kruissnelheid is

gekomen is u trakteren op een understatement.

Naar aanleiding van dit cultuurbeleidsplan heeft de

Onze kunstenwerkplaats profileert zich tenslotte als

Pianofabriek een uitgebreide omgevingsanalyse

ideale partner in crime van kunstenaars door hen

gemaakt (op de website te raadplegen). De

ruimtes en presentatiemogelijkheden aan te bieden,

toenemende dualisering tussen arme en rijke

hun netwerken verder te (re)dynamiseren en hen te

inwoners, een hoge in- en uitwijkingsgraad en een

begeleiden in hun zoektocht naar nieuwe artistieke

superdiverse bevolking, zijn enkele bevindingen

methodieken en creatieve input.

en uitdagingen die zich hierbij aftekenden en die de keuzes van onze acties en doelstellingen sterk

Sergio Roberto Gratteri,

Een nieuw uitgedoste bibliotheek(ploeg), een

beïnvloeden.

Voorzitter vzw Pianofabriek

jecten en interventies in de openbare ruimte, de

Als Pianofabriek zetten we de komende zes jaar

gedreven adviesraad, verrassende culturele prooprichting van een Brede School zijn maar een greep uit de reeks bewijsstukken.

in op die projecten en initiatieven waarbij de ontmoeting en samenwerking tussen inwoners, vrijwilligers, verenigingen en partners hoog in het

De Pianofabriek, een grootstedelijk

vaandel worden gedragen en waarin hun duurzame

gemeenschapscentrum met een kunstenwerkplaats

betrokkenheid en medeverantwoordelijkheid een

en een opleidings- en tewerkstellingscentrum in huis,

centrale plaats inneemt. We zien deze mensen dan

is één van de drijvende krachten achter het lokaal

ook graag als volwaardige ambassadeurs van onze

cultuurbeleid in Sint-Gillis. Vanuit haar missie en op

missie. Op vlak van cultuurcommunicatie is de eerste

basis van lokale en grootstedelijke dynamieken, kiest

teerling geworpen als aanzet tot een gezamenlijke

de Pianofabriek voor het duurzaam en op een zo

visie in Sint-Gillis. We hopen hierin over zes jaar

gevarieerd mogelijke manier stimuleren van kunst-

samen met de andere culturele spelers heel wat

en cultuurbeleving bij jong en oud. De transversale

vakjes vooruit te kunnen springen. Als één van de

en trans-disciplinaire werking van de Pianofabriek is

sterke pionnen binnen Cultuurcentrum Brussel speelt

daarbij een troef die we graag uitspelen om binnen

de Pianofabriek met haar grootstedelijke werking en

het lokaal cultuurbeleid geïntegreerde projecten uit

interculturele programmatie enkele sterke troeven

te werken die het ‘lokale (socio-)culturele werkveld’

uit die Sint-Gillis mee op de kaart zetten als culturele

overstijgen.

gemeente. De uitbouw van een gezamenlijk kinderen familieaanbod met gemeenschapscentrum Ten Weyngaert in Vorst verdient een extra beurt.

07

Waar in het Hoofdstedelijk Gewest gesproken wordt

werd de laatste jaren opgenomen in een wijkcon-

van een sociaal en ruimtelijk gesegregeerde samen-

tract zoals er nu één loopt in de Bosniëwijk. Bij de

leving, ziet men hetzelfde op het niveau van Sint-Gil-

hoger gelegen delen van Sint-Gillis zien we eerder

lis. De gemeente wordt gekenmerkt door een steile

dezelfde karakteristieken als in het meer welgestelde

helling. Het geografisch hoogteverschil in de ge-

zuidoostelijke kwadrant van het Gewest, zoals delen

meente draagt ook een sociaal-economische kloof

van het stadscentrum, Elsene, Etterbeek,… Hoog

Sint-Gillis is één van de kleinste gemeenten van het

in zich. Uiteraard zien we zelf dynamische tendensen

Sint-Gillis grenst aan de meer welvarende Louizawijk,

Brussels Hoofdstedelijk Gewest (252 ha) en ligt ten

die dit enigszins doorbreken, maar in de statistieken

de gentrificerende Kasteleinswijk in Elsene, de Mijn

zuiden van de Brusselse Vijfhoek, op een grondge-

zijn deze trage dynamieken nog niet zichtbaar.

Campagnewijk en de wijken rond de Alsembergse

Cultuurbeleidsplan 2014 > 2019 1. Sociogeografische context Algemene kaart

bied dat zich uitstrekt van het Zuidstation tot aan de Louizalaan, en tot aan het Park van Vorst. Een kleine gemeente, maar één met vele gezichten als we het

Vanuit het (gewestelijk)

stadsperspectief bekeken, toont Sint-

Wie zijn de inwoners van Sint-Gillis?

op wijkniveau bekijken (net zoals het Brussels Ge-

Gillis een opgedeelde kaart

Net als alle andere Brusselse gemeenten kent

west, maar dan op kleinere schaal). Sint-Gillis heeft

Laag Sint-Gillis wordt meegerekend met laag Vorst

Sint-Gillis een constante groei. Het is een kleine

kantoren aan het mobiliteitsknooppunt rond het

als de grenzen van de arme sikkel rond het stads-

maar zeer dichtbevolkte gemeente. Sint-Gillis telde

Zuidstation, woontorens aan de dichtbevolkte Halle-

centrum, een zone waar al meerdere decennia een

48.940 inwoners op 1 januari 20121.

poort, commerciële assen doorheen de gemeente,

concentratie van de op economisch vlak meest

een hoge bevolkingsdichtheid in de wijken in laag

kansarme bevolkingsgroepen wonen. Meer dan de

Sint-Gillis is doorheen de geschiedenis altijd een

Sint-Gillis, die sociaal-economisch een veel zwakker

helft van de oppervlakte in Sint-Gillis ligt zodoende

sterk groeiende gemeente geweest: eerst als plat-

profiel hebben dan de rijkere wijken in hoog Sint-Gil-

in de Ruimte voor Versterkte Ontwikkeling van de

telandsgemeente, dan met de aanleg van het Zuid-

lis, die verderlopen tot in Louiza en Elsene.

Huisvesting en de Renovatie. De diagnose van deze

station en de aanleg van het kanaal, waardoor de

te versterken wijken wordt gemaakt aan de hand van

gemeente meer industrie en dus ook meer arbeiders

objectieve criteria inzake sociaal-economische kwes-

aantrok. Een buitengewoon grote immigratie van

De wijkmonitoring van het Brussels Gewest verdeelt

ties, huisvesting en levensstandaard. Al deze wijken

buitenlanders in de Zuidwijk en Europese immigratie

de gemeente in vier wijken: Hallepoort, Bosnië,

worden gekenmerkt door grote maatschappelijke

in het hoger gelegen deel zorgt voor een constante

Berckmans-Munthof en Hoog Sint-Gillis.

ongelijkheden als een hoge werkloosheid, kwets-

groei en die groei is nog niet gestopt.

Geografie

baarheid, enz. Het zijn wijken waar te kleine of onbe-

08

Steenweg.

Sint-Gillis en zijn wijken zijn daarbij geen eiland

woonbare huizen staan of veel huizen met gebrek-

op zich: de overgangen naar Vorst (hoog en laag),

kige voorzieningen: zwaar beschadigde voorgevels

naar Anderlecht en naar Louiza en Elsene zijn in het

en binnenruimten van huizenblokken, leegstaande

straatbeeld niet zichtbaar. Eenzelfde ‘soort’ wijk zet

gebouwen, gebrek aan groene ruimten. De bewo-

zich vaak verder over de verschillende gemeente-

ners voelen zich er onveilig en het sociaal welzijn is

grenzen heen.

verzwakt. Het hele grondgebied van laag Sint-Gillis

SINT-GILLIS Turkije: 1%

Amerika: 5% Azië: 4%

Marokko: 13%

Oceanië: 0%

Afrika (excl. Marokko): 6%

EU (excl. België): 71%

Momenteel zien we dat het bevolkingscijfer met

ren, zo’n 30% van de bevolking is jonger dan 25 jaar.

een gemiddelde van 1.000 inwoners per jaar groeit.

Maar het verschil met het Gewest en andere verge-

Volgens het BISA (Brussels Instituut voor Statistiek

lijkbare gemeenten als Sint-Jans-Molenbeek of An-

en Analyse, Cahiers nr.1 mei 2010) zal de gemeen-

derlecht is dat de leeftijdscategorieën van kinderen/

te Sint-Gillis zijn bevolking sterk zien stijgen tussen

jongeren tot 25 jaar niet proportioneel groeit. Het is

2010 en 2015, in navolging van een groeipiek die

de leeftijd van de actieve bevolking die in Sint-Gillis

al in 2009 werd vastgesteld. Vervolgens kent ze een

zeer sterk vertegenwoordigd is, dat wil zeggen de

minder sterke groei in de periode 2015-2020. Tegen

25- tot 40-jarigen en meer. Zo’n 10% van de bevol-

2020 kunnen we met zo’n 54.000 inwoners zijn.

king is ouder dan 65. De jongeren (0 tot 17 jaar) zijn vooral sterk vertegenwoordigd in de wijken van laag

De demografische evolutie in het hele Gewest en

Sint-Gillis. Jong-volwassenen (18 tot 34) daarente-

ook in Sint-Gillis vormt een grote stedelijke uitda-

gen, vaak alleenstaanden met een hogere opleiding,

ging voor de toekomst. Er horen heel wat beleids-

zijn meer in hoog Sint-Gillis gehuisvest. Sint-Gillis

maatregelen te worden genomen met een zekere

telt trouwens meer éénpersoonshuishoudens dan

‘sense of urgency’. Ook op gemeentelijk niveau, in

gemiddeld in het Gewest, met een bijzonder hoog

Sint-Gillis is de Brusselse gemeente met het hoogste

Sint-Gillis. En ook in ons bescheiden beleidsdomein

aandeel in hoog Sint-Gillis.

percentage niet-Belgen in zijn bevolking, namelijk

“cultuur” kunnen of moeten we hier over nadenken,

42% (gevolgd door de gemeente Elsene, en met

mee anticiperen waar het kan en vooral niet verge-

We keren even terug naar de migratiestromen,

een gemiddelde van 28% voor het gehele gewest).

ten dat binnen vijf jaar de bevolking alweer sterk

omdat deze net mee de opbouw van de leeftijds-

Dat staat gelijk met 148 verschillende nationali-

vernieuwd en gegroeid is. In de cijfers verderop met

pyramide beïnvloeden. De gemeente is vandaag

teiten. De sterkst vertegenwoordigde vreemde

betrekking tot het Nederlandstalige onderwijs zullen

meer en meer de nationale en internationale toe-

nationaliteiten zijn nog terug te linken aan de oude

we zien dat ook het aantal kinderen in het Neder-

gangspoort voor jongvolwassenen tot het Brusselse

arbeidsimmigratie vanuit het Middellandse Zee-

landstalig onderwijs in Sint-Gillis elk jaar sterk groeit.

stedelijke systeem. Deze jongvolwassenen studeren

Figuur 1: Verdeling van de niet-Belgische bevolking in Sint-Gillis2

vaak nog of hebben net een diploma en begeven

gebied: Marokko (vooral in het westelijke deel van Sint-Gillis), Spanje, Portugal, Italië en Griekenland.

Regelmatig horen we ook over de verjonging van de

zich nog maar pas op de arbeidsmarkt. Zij vinden

Hoog Sint-Gillis is dan weer zeer aantrekkelijk voor

stad. Een derde van heel Brussel is dan ook jonger

in Sint-Gillis een woningaanbod dat voldoet aan

West-Europeanen, vooral Fransen - bovendien de

dan 25 jaar: duidelijk een getal waar we bij stil kun-

hun eisen. Hun culturele kapitaal (zoals diploma’s of

grootste groep buitenlanders naar nationaliteit in

nen staan en waar we op cultureel vlak dienen op in

netwerken) vertaalt zich dus nog niet onmiddellijk in

Sint-Gillis. Inwoners van Poolse origine maken de

te spelen. Het zijn immers de jongeren van vandaag

financieel kapitaal.

kopgroep compleet. Waar we vooral aandacht aan

die de stad van morgen mee uitbouwen, het zijn zij

dienen te besteden -binnen een algemene bezorgd-

die onze stad mee besturen in de toekomst. Inves-

heid op vlak van stadsuitdagingen- zijn de bevol-

teren in de jeugd is niet gewoon maar een slogan.

kingsvooruitzichten in de komende jaren.

Ook in Sint-Gillis zien we een groot aandeel jonge-

1 Bron: BISA, FOD Eonomie-Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie 2 Gemeentefiche nr 13 2010 voor de analyse van de lokale statistieken in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Observatorium voor gezondheid en welzijn van Brussel Hoofdstad

09

of geïmmigreerd is. Of het nu door de stijging van de huurprijzen of aantal renovaties komt, de -weliswaar beperkte- stijging van de inkomens en de duidelijke stijging van de kwalificaties van de inwoners weerspiegelen het onder druk komen te staan van de kansengroepen.

Sociaal-economische schets Hoopgevend is het niet. Amper de helft van de 2549 jarigen werkt als werknemer of als zelfstandige en van de 50-64 jarigen is slechts 38% actief. De meeste werknemers zijn actief als bediende in de private of openbare sector, arbeiders zijn er duidelijk oververtegenwoordigd, vooral in het lage deel van de gemeente.

het Brussels Gewest, waar de toestand al verre van

35.00 %

rooskleurig is. Na het secundair onderwijs vatten

30.00 %

weinig leerlingen hogere studies aan, vooral in de

25.00 %

wijken van laag Sint-Gillis en in de concentraties van

20.00 %

sociale woningen. In hoog Sint-Gillis ligt het oplei-

15.00 %

dingsniveau van de ouders beduidend hoger, wat

10.00 %

zich weerspiegelt in de studies van hun kinderen.

5.00 %

Het gemiddeld belastbaar inkomen ligt in Sint-Gillis

00.00 % SINT-JOOST-TEN-NODE

bevolking, die doorgaans minder welgesteld, ouder

treffen we nog meer schoolachterstand aan dan in

40.00 %

SINT-GILLIS

uit rijke landen, deels ten nadele van de plaatselijke

stand op te lopen. Bij jongeren uit onze gemeente

45.00 %

BRUSSELS GEWEST

volwassenen, maar ook internationale werknemers

tot vijf maal meer risico lopen om een schoolachter-

50.00 %

watermaal-bosvoorde

Van hoog naar laag Sint-Gillis zien we meer jong-

Figuur 2: Aandeel minderjarigen in een huishouden zonder betaald werk in Sint-Gillis en Brussels Gewest

Een hoog percentage van 24% is werkzoekend. De gewestelijk gemiddelde. Bij de jongeren onder de 25 jaar is zelfs 33% werkzoekend. Dat we moeten inzetten op het vergroten van de ontwikkelingskansen van jongeren is daarom een evidentie. Dat iedere organisatie in een gemeente hier een steentje aan kan bijdragen, moet een integrale aanpak versterken.

de, zelfs al bedraagt dit duidelijk meer in de wijken in het hoger gelegen deel van de gemeente. 13.551,00€ is het mediaan inkomen per aangifte (tegenover 15.932,00€ in het Brussels Gewest). De precaire financiële situatie van een groot deel van de bevolking, vooral in het laag gedeelte van de

3

gemeentelijke werkloosheid ligt daarmee boven het

aanzienlijk lager dan het gewestelijke gemiddel-

gemeente en de sociale woningen, weerspiegelt de hoge werkloosheid, maar ook de laaggeschoolde en dus minder betaalde arbeid. Kwalificatie vormt

We leren dat in Sint-Gillis 42% van de kinderen onder de 18 jaar in een huishouden leeft zonder een inkomen uit arbeid. Dit is een zeer hoog percentage in Brussel. Dat armoede een generationeel probleem is, wekt met deze cijfers toch onrust op. Ook het onderwijs slaagt er niet in om kinderen, on-

op verschillende vlakken een probleem: de jongeren zijn te weinig voorbereid op de arbeidsmarkt, en dit gaat van generatie op generatie. In Sint-Gillis is het aandeel lage inkomens groter dan in het Gewest (29,2% tegenover 25,3%) en het aandeel hoogste inkomens is er kleiner dan in het Gewest (1,6% tegenover 2,9%).

geacht hun socio-culturele achtergrond, allemaal dezelfde ontwikkelingskansen aan te bieden. Men ziet bijvoorbeeld op het einde van de rit dat kinderen van ouders die geen of een laag diploma hebben

3 KBSZ op 31.12.2013 4 ADSEL – fiscale statistieken 2007 – cartografie ICEAT/ULB

10

30.00 % 25.00 % 20.00 % 15.00 % 10.00 % 5.00 % 0.00 %

BEVOLKINGSDICHTHEID 2011 (INW/KM2)

Actieve bevolking (18-64 jaar) jongeren (18-25 jaar) Ouderen (>65 jaar)

GEMIDDELD INKOMEN PER CONSUMPTIE-EENHEID Totaal inkomen / consumptie-eenheden (euro/jaar) 13 501 - 18500 10 001 - 13 500 8000 - 10 000 < 200 inwoners of < 2,5 inw/ha Wegen

Totaal inkomen / consumptieeenheden (euro/jaar)

Figuur 4: Aantal en aandeel personen die leven van een minimum- of vervangingsinkomen in 2008 in Sint-Gillis en het Brussels Gewest, naar leeftijd5



< 5 000 5000 -8 000 8 000 - 14 000 14 000 - 18 000 > 18 000 BHG 6934 39

Deze precaire situatie ten opzichte van de meer wel-

Figuur 5: Bevolkingsdichtheid 2011 per wijk6



varende omstandigheden in hoog Sint-Gillis wordt ook weerspiegeld in de huisvesting.

Figuur 3: Gemiddeld inkomen per consumptie eenheid per statistische buurt in Sint-Gillis (inkomens 2006)4

voor dit beleidsplan, is de densiteit. Zowel de denDe gemeente ligt in de eerste gordel rond het cen-

siteit van aantal personen per km² als de densiteit

trum, vormt mee de uiteinden van de kanaalzone,

van de bebouwde oppervlakte ligt zeer hoog in

en heel laag Sint-Gillis is opgenomen in de RVOHR-

Sint-Gillis. De densiteit van de bevolking in Sint Gillis

Het OCMW van Sint-Gillis en Resto du Coeur in laag

zone (zoals eerder vermeld: de Ruimte voor Versterk-

bedraagt 19185 inwoners/km², na Sint-Joost-ten-

Sint-Gillis zijn van levensbelang voor een groot aan-

te Ontwikkeling van de Huisvesting en de Renova-

Node met 23949 inwoners/km² het hoogst voor het

tal mensen die er dagelijks aankloppen. Het aandeel

tie). Deze zone scoort laag op wooncomfort en hoog

van de bevolking dat moet rondkomen met een

op dichtheid van bebouwde oppervlakte en bevol-

OCMW-minimumloon of met een vervangingsinko-

king. Het woningbestand is één van de oudste in het

men is duidelijk groter dan in het Gewest, voor alle

laaggelegen deel. Zo’n 80% van de gezinnen woont

leeftijdscategorieën.

in een appartement (tegenover 71% in het Brussels Gewest), en 4,5% woont in sociale woningen. Wat wij uit deze gegevens zeker willen onthouden

5 Gemeentefiche nr 13 2010 voor de analyse van de lokale statistieken in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Observatorium voor gezondheid en welzijn van Brussel Hoofdstad 6 ADSEI, RR – berekeningen BISA – URBIS – wijkmonotoring BISA©Brussels URBIS®©

11

hele Gewest. De kaart toont het grote verschil van de eerste gordel gemeenten met de gemeenten van de tweede kroon waar de densiteit veel lager ligt. Als we op wijkniveau in Sint-Gillis kijken, zien we dat alle wijken in de gemeente hoog scoren. Een dergelijke densiteit, gecombineerd met de vele aanwezige mediterrane bevolkingsgroepen, doet mensen meer buiten leven, meer gebruik maken van de openbare ruimte, straten, pleinen en parken. En dit is nu net waar ook wij op kunnen en willen inspelen. Niet enkel door de publieke ruimte te promoten, maar ook door de openbare ruimte op te vatten als forum, waar mensen aanspraak kunnen op maken en inspraak in moeten krijgen. Het spreekt voor zich dat het lokaal cultuurbeleid zich niet ‘slechts’ op de (kleine) groep Nederlandstaligen richt voor de uitvoering van dit beleidsplan. We vertrekken bij het ontwikkelen van acties vanuit deze Nederlandstalige minderheid en plaatsen op deze manier de Nederlandse taal op eenzelfde ‘hoogte’ als de andere talen. We streven hiermee naar bruggen voor een evenwichtige meertalige culturele werking, met het Nederlands als extra troef. Voor wie graag meer over de omgeving binnen het grensgebied van Sint-Gillis wil lezen en leren, verwijzen we graag naar de uitgebreide omgevingsanalyse die op de website van de Pianofabriek te vinden is. www.pianofabriek.be

12

13

1.1. SWOT – gemeente STERKTE

ZWAKTE

De bereidheid van de lokale actoren om breed (samen) te werken en de krachten te bundelen bij het ontwikkelen van een cultuurbeleid op maat;

Ouders via de scholen bereiken voor het aanbod is geen evidentie en moet nog verder uitgewerkt worden;

Via de Nederlandstalige scholen bieden de lokale actoren kansarme gezinnen (anderstaligen en sociale achtergestelden) een toeleiding tot cultuur aan; Nieuwe bestaande projecten zorgen voor een interessante lokale dynamiek (vb. SuperVliegSuperMouche); Divers en gratis kwaliteitsvol aanbod (vb. SuperVliegSuperMouche, Beeldbrekers, ...); Het team van de dienst Nederlandstalige aangelegenheden en het team van de Pianofabriek nemen een sterke rol op binnen de gemeente en de (samen)werking op lokaal vlak is vernieuwend bij de ontwikkeling van projecten; Succesvolle tradities/formules van projecten en acties worden hernomen en verbeteren na een grondige evaluatie door partners en adviesraad;

Het netwerk van de bestaande verschillende infrastructuren (intern) moet nog toegankelijker gemaakt worden; Samenwerkingen met de ‘eigen’ gemeentelijke diensten [regie voor grondbeleid, dienst cultuur, jeugddienst, dienst onderwijs] kunnen nog meer aangewend worden ter versterking en verdieping van het (culturele) aanbod; Een beperkt gebruik van ‘al’ openbare aanbod door onvoldoende (laagdrempelige) communicatie; Het vervallen in gewoonten geeft in vele gevallen kwaliteitsverlies en projecten dienen beter geëvalueerd te worden (vb. artiestenparcours vervalt in zelfde stramien, en is in die vorm nog weinig uitdagend); Communicatie bereikt niet altijd een even divers publiek en breekt zelden uit zijn ‘vaste’ patronen;

Adviesraad als overleg- en adviesorgaan voor het lokaal cultuurbeleid is een interessant en groeiend instrument;

(Cultuur)communicatie van de partners verloopt vaak naast elkaar en is niet altijd doelgroepengericht;

Het inzetten op laagdrempelige projecten in de openbare ruimte voor een toeleiding naar cultuur.

De afstemming van het aanbod tussen de verschillende actoren is nog niet altijd van toepassing (naast elkaar programmeren/organiseren en daardoor een pluriform aanbod niet kunnen garanderen); Grootstedelijke samenwerkingen zijn nog geen realiteit, het werken op eigen eilandjes werkt (soms) te beperkend; Intergemeentelijke samenwerkingen hebben reeds een basis, maar zijn vaak nog te persoonsgebonden en te weinig vraaggestuurd.

14

KANS

BEDREIGING

De dynamische (artistieke) omgeving die Sint-Gillis eigen is verrijking door lokale actoren (bijvoorbeeld dankzij de aanwezigheid van Smartbe; de heterogeniteit van de adviesraadleden, de aanwezigheid van de verschillende verenigingen) de eigenheid van al deze actoren is een meerwaarde voor de ontwikkeling van een sterk cultuurbeleid op maat van alle inwoners van Sint-Gillis;

Er is een groot aanbod aan cultuur, soms zelfs een overaanbod waardoor veel evenementen, activiteiten niet zichtbaar worden of zich niet kunnen onderscheiden van de rest;

Het plaatselijk ‘marktleven’ is dynamisch (vb. de cafés rond de Parvis, de verschillende markten op elke dag van de week);

Bereik van de Nederlandstaligen is beperkt en er moet ingezet worden op een efficiënte (cultuur)communicatie;

Werken met jongeren is mogelijk dankzij de aanwezigheid van partners die via jongeren een aanbod creëren (onder andere Lezarts Urbains, Déclik, ...); Samenwerkingen met non-usual suspects geven interessante dynamieken en verdiepen het lokale cultuurbeleid; De grote diversiteit van de bevolking geeft de actoren een extra uitdaging om voor een zo ruim mogelijk publiek te werken en hierover na te denken; Het aanbod voor jonge gezinnen verder uitbreiden kan dankzij de aanwezigheid van Brede School “De Waaier” als een dynamiserende actor voor partners, scholen, ouders, kinderen en jongeren.

Er zijn (nog) weinig Nederlandstalige verenigingen in de gemeente waardoor de samenwerkingen (soms) weinig vernieuwend zijn;

Omwille van de dualisering en de toenemende verarming is cultuurtoegang niet voor iedereen evident; Houdbaarheidsdatum van de culturele aanpak en bereik zijn nog beperkt (cultuurbeleid is nog niet zichtbaar genoeg als label en verzinkt binnen het totaal aanbod); Keuze tussen Nederlands of Frans (nood aan immersie) meertaligheid blijven aanmoedigen en dit zowel in concrete acties als in de beleidsvorming; De financiële slagkracht van de Brusselse gemeenten is niet groot waardoor duurzame investeringen niet evident zijn.

15

16

Cultuurbeleidsplan 2014 > 2019 2. CULTUURBELEIDSPLAN 2014 > 2019

2.

In het kader van het opmaken van het

meerjarenplan en in de aanloop van het publieksonderzoek van het gemeenschapscentrum werd een uitgebreide omgevingsanalyse opgemaakt. Een synthese van deze

2.1. Participatietraject Cultuurbeleidsplan 2014 > 2019

Het schrijven van een geactualiseerd cultuurbeleidsplan is het resultaat van een doordacht en weloverwogen denk- en werkproces. Op basis van interne evaluaties, open thema-avonden en de betrokken feedback van onze adviesraad en verschillende beroepskrachten maakten we dit cultuurbeleidsplan op. De keuze om te werken met ‘slechts’ enkele thema’s was een beslissing die genomen werd ‘en cours de route’ : uit de evaluaties bleek duidelijk dat het beter is om eerst de ‘focus’ te leggen op de thema’s die overduidelijk als prioritair naar voren kwamen, om deze breder en diepgaander per jaar uit te werken. De verschillende stappen binnen het participatietraject focusten voornamelijk op het bepalen van de kernthema’s voor de volgende zes jaar en het verder doorwerken op die thema’s: 1.

Binnen de adviesraad en het

beroepskrachtenoverleg maakten we de evaluatie op van het vorige cultuurbeleidsplan. Deze bevindingen gebruikten we als uitgangspunt voor de brainstormsessies omtrent het bepalen van de thema’s voor het cultuurbeleidsplan 2014 > 2019.

omgevingsanalyse is opgenomen in dit plan (zie voorgaande pagina’s) en diende als een bijkomend uitgangspunt voor het ontwikkelen van een gemeenschappelijke visie en het opstellen van strategische doelstellingen. 3.

Het bepalen van de thema’s gebeurde in

samenwerking met: • Adviesraad Cultuur: Een algemene brainstorm leverde een eerste indicatie van mogelijke werkterreinen. • Gemeenschapsforum: We organiseerden een grote zogenaamde map-it sessie om de noden van en voor cultuur in kaart te brengen (zie beeld). De aanwezige leden werden in groepen verdeeld rond grote kaarten van Sint-Gillis. Via symbolen en stickers konden ze aanduiden waarrond ze wilden dat er zou gewerkt worden de komende zes jaar. Tijdens het kleven van de stickers ontstond er aan elke tafel een discussie over waarom die noodzaak aangevoeld werd. Op

• Beroepskrachtenoverleg: Op deze momenten werden de resultaten van zowel adviesraad en gemeenschapsforum samengevoegd en werden de thema’s bepaald waarop we onze pijlen willen richten voor het cultuurbeleidsplan 2014>2019. • De vijf thema’s die overbleven zijn: • Kunst en cultuur • Openbare ruimte • Jeugd/onderwijs • Kansarmoede • Communicatie en netwerkvorming (is geen apart thema als dusdanig, maar dient een permanent aandachtspunt te zijn door alle voorgaande thema’s heen)

het einde van de sessie deelden de groepen hun ‘visie’ met elkaar en konden er ‘bommen’ (geen interessant idee) of ‘duimen’ (interessant idee) geplaatst worden. Op deze manier markeerden de beroepskrachten prioriteiten voor het cultuurbeleidsplan 2014 > 2019. 17

4.

Thema-avonden / momenten: Aan elk van de

• JEUGD / ONDERWIJS en KANSARMOEDE:

vijf thema’s die werden weerhouden werd een sessie

Er werd in samenwerking met de Wakkere Burger

Tijdens deze participatieavond in samenwerking

gewijd om het thema verder uit te diepen.

vzw een thema-avond georganiseerd voor zowel

met de Wakkere Burger vzw werd er met een

vrijwilligers als beroepskrachten (voor telkens

dertiental deelnemers, grotendeels vrijwilligers,

zo’n 15 aanwezigen). De Wakkere Burger vzw is

gedebatteerd over twee stellingen (zie verder),

partners (de Pianofabriek, de Nederlandstalige

een beweging die de participatie van burgers

met een open vraag als afsluiter. Daaruit

bibliotheek en de dienst Nederlandstalige

in het beleid stimuleert. Met campagnes,

concludeerden we voornamelijk concrete stappen

aangelegenheden) een visie-tekst presenteerden

adviezen, begeleiding en vormingsactiviteiten

om meer en beter op maat te communiceren in

aan de adviesraad en aan drie experts (Tom Goris,

proberen ze een nieuw publiek te bereiken en de

Sint-Gillis.

Mus-e; Frederik Serroen, kenniscentrum Vlaamse

bestaande participanten te ondersteunen (www.

Steden; Ann Van Driessche, directrice Muntpunt,

dewakkereburger.be). Uit deze sessie distileerden

verontschuldigd op het laatste moment). Aan de

we voornamelijk concrete acties waar we de

instrument: ‘Sint-Gillis Deze Week’. Misschien

hand van teksten die de visie op kunst en cultuur

volgende zes jaar rond zullen werken. Volgende

komt het er wel, in de loop van de volgende

vanuit elke partner belichtten, en de ‘reacties’

drie stellingen stonden hierbij centraal:

• KUNST en CULTUUR: Een avond waarbij de drie

hierop door de experts werd, door middel van debat en brainstorm, bepaald waarom en

~~Het langverwachte, ultieme communicatie-

6 jaar. ~~Wij willen duurzame inhoudelijke

~~Jongeren zijn bezig met cultuur, als

betrokkenheid opbouwen, dialoog,

hoe cultuur binnen het lokaal cultuurbeleid de

consumenten èn als producenten. Hoe leren

uitwisseling. Over het grote verhaal van het

volgende zes jaar een plaats krijgt.

we hen kennen? Hoe gaan we in dialoog? Hoe

cultuurbeleid én over het kleine, namelijk de

geven we jongerencultuur een plaats in onze • OPENBARE RUIMTE: In samenwerking met SOCIAL SPACES* werd een participatief proces

werking? ~~Op het kruispunt tussen cultuur en onderwijs

evenementen en acties. ~~De avond werd besloten met een “Sinterklaasvraag”: Wat zouden de aanwezigen elk

en brainstorm rond het gebruik van publieke

gebeurt al heel wat. Zowel tijdens de

apart wensen als verbetering voor het

ruimtes geanimeerd. Twee dergelijke map-it

schooluren als erbuiten. Via cultuur de

lokale communicatie- en netwerkingsbeleid

sessies vonden plaats, zowel voor vrijwilligers als

taalontwikkeling van jongeren stimuleren,

inzake cultuur? Wat is het “zotste” idee? vb.

voor beroepskrachten, die vier belangrijke pleinen

hoe doen we dat (beter)? Via cultuur de

buurtreporters en/of muurkranten die ingezet

binnen de gemeenten onder de loep namen.

ontwikkelingskansen van jongeren vergroten,

kunnen worden in een specifieke wijk en dit

Uit deze sessies werden een aantal belangrijke

hoe doen we dat (beter)? Via cultuur de

gedurende anderhalf jaar.

pistes voor het werken in en met de openbare

maatschappelijke participatie en de burgerzin

ruimten gefilterd. Vooral het belang van een

van jongeren versterken, hoe doen we

plaatsgebonden aanpak op maat werd benadrukt.

dat (beter)?

Op beide sessies waren telkens vijftien mensen aanwezig.

~~We nemen in onze plannen tevens de culturele werking van de gevangenis van Sint-Gillis nadrukkelijk mee op.

18

• COMMUNICATIE en NETWERKVORMING:

*(multidisciplinaire research afdeling van de C-mine campus te Genk [Mad-universiteit: Media, Arts & Design Faculty) www.socialspaces.be en www.map-it.be)

5.

6.

Individuele gesprekken met verschillende (lokale) De resultaten, verzameld het participatieve actoren actief op en in hettijdens (cultureel) veld, al dan traject ter voorbereiding van het culltuurbeleidsplan niet in Sint-Gillis. Met als doel: het versterken van

De volgende zes jaar wil het lokaal cultuurbeleid

de betrokkenheid bij het plan zelf verder doen

een visie voor een (realistische) basis voor dit plan.

zijn in de hoofden van de mensen vooraleer je

Vb.: Lezarts urbains, culturele werking van de Vlaam-

op enige participatie aan het opmaakproces kan

se gemeenschap in de gevangenis, Constant vzw,

aanspraak maken. Maak de mensen eerst warm voor

WOLKE, Boris vzw, Centre Culturel Jacques Franck,

het cultuurbeleidsplan, maak het breder bekend.

Wiels, Toestand vzw, Muntpunt, BKO/RAB, cel wijk-

Zo ontstond de idee om het cultuurbeleidsplan in

contracten van de gemeente Sint-Gillis, Willy Tho-

tweemaandelijkse ‘afleveringen’ in stripvorm in

mas (KVS) in het kader van ‘toc toc knock’, ...

Fabriekslawaai (de publicatie van de Pianofabriek)

groeien. Een cultuurbeleidsplan moet aanwezig

op te nemen. Op deze manier hopen we dat er bij een breder publiek enthousiasme groeit om mee te De resultaten, verzameld tijdens het participatieve traject ter voorbereiding van het cultuurbeleidsplan, werden zoveel mogelijk geïntegreerd in dit plan. Elke tussenstap van het plan werd afgetoetst op het beroepskrachtenoverleg. Deze resultaten zullen ook bij de opmaak van onze jaarlijkse actieplannen geïmplementeerd worden. Ze blijven nuttig als aanzet voor het opmaken van een boeiend vervolgtraject met de bedoeling de betrokkenheid bij bewoners, vrijwilligers en beroepskrachten te vergroten in de volgende zes jaar.

denken en de beleidslijnen mee te bepalen bij de opmaak van het volgende cultuurbeleidsplan. 7.

De adviesraad zal gedurende de volgende

jaren de vinger aan de pols houden van het lokale cultuurbeleid. Enerzijds via de jaarlijkse actieplannen van de drie actoren, maar anderzijds ook via diepgaande evaluaties van de activiteiten van het voorbije jaar. Ook de visie die gedurende de komende zes jaar verder dient te worden verdiept en versterkt in de verschillende lagen van de werkingen, en dit zowel bij publiek als bij actoren, blijft een belangrijk aandachtspunt voor de adviesraad.

19

2.2. Van uitdaging tot invalshoek

voor een (gemeenschappelijke) visie

Als culturele actoren willen we onze bijdrage leveren aan een leefbaar Sint-Gillis. Daar waar mensen volop ontmoetings- en uitwisselingskansen krijgen en langs culturele weg worden aangesproken op wat hen bezighoudt en aanbelangt. We spelen een bemiddelende rol bij hoe onze inwoners omgaan met de stad, zowel in haar fysieke als sociale gedaante. We doen dit met veeleer kleine prikkels maar vol grote ambities. Zo houden we de plaatselijke samenleving, het lokale culturele veld en onze eigen werking levendig. De maatschappelijke uitdagingen liegen er niet om en dit zien we ook gereflecteerd in de omgevingsanalyse. De verjonging en verkleuring van onze Brusselse bevolking zijn een feit. In onze snel groeiende gemeente (en stad) wordt de kloof tussen arm en rijk steeds dieper. Deze grote uitdagingen binnen de complexiteit van onze Brusselse gemeente maken dat we steeds op zoek moeten naar coalities en samenwerkingen: verbindingen maken. • Sint-Gillis heeft een jonge bevolking, veel jongvolwassenen en wordt daarnaast aantrekkelijker voor jonge gezinnen uit de middenklasse. Daarom zal het lokaal cultuurbeleid bij het ontwikkelen van doelstellingen en acties rekening houden met en inspelen op de

20

leefwerelden van kinderen, jongeren en families

nood rond ontmoeting in de meest ruime zin van

en zal het lokaal cultuurbeleid actief op zoek gaan

het woord. Bij onze acties willen we bij voorkeur

naar aansluiting bij de grote groep jongvolwassen

verruimend, vernieuwend en grensoverschrijdend

inwoners.

werken, bruggen slaan en bouwen aan het

Verjonging

versterken van het netwerk van zowel organisaties als individuen. We streven ernaar om binnen zes

• Er is binnen de gemeente een groot verschil in

jaar met het lokaal cultuurbeleid in Sint-Gillis

inkomens en sociale klassen (dualisering). Het is

een duidelijke stap te hebben gezet richting een

belangrijk om gelijke kansen te creëren voor alle

Brusselse multicultuur7.

inwoners van Sint-Gillis. Het lokaal cultuurbeleid

Verbinding

wil bewoners niet in hokjes steken en zal hen de volgende jaren nog verder tegemoet treden met

De grootste uitdaging en doelstelling van dit plan

een inclusief en kansencreërend aanbod.

is het verhogen van de slagkracht en impact van

Verarming versus Verrijking

het lokale cultuurbeleid. We hebben de voorbije periode via (culturele) acties reeds flink geïnvesteerd

• Sint-Gillis heeft sinds jaar en dag een diverse,

in een grotere leefbaarheid binnen de gemeente

internationale bevolking wat ondertussen

Sint-Gillis. Tijdens de volgende zes jaar van het

uitgegroeid is tot de grootste aantrekkingskracht

cultuurbeleid willen we dit blijven doen.

van deze bruisende (culturele) gemeente. Het lokaal cultuurbeleid wil een extra stap zetten

Om tegemoet te kunnen komen aan de

naar een ‘actieve multiculturele samenleving’.

hedendaagse uitdagingen van de stad, investeren

Het is belangrijk om actie te ondernemen tot het

we volop in het betrekken van de inwoners van Sint-

normaliseren van diversiteit en het omarmen van

Gillis bij hun culturele leefruimte, in het toegankelijk

de heterogeniteit. Het is belangrijk om actief te

maken van cultuur en in de ontwikkeling van de

streven naar een echte “samen”-leving.

kennis, talenten en vaardigheden van elk kind, elke

Verkleuring

jongere, elke volwassene.

• Er bestaan binnen de gemeente vele kleine en grote kloven: tussen taalgemeenschappen, tussen etnische minderheden, tussen culturele actoren. Op deze manier missen we kansen op uitwisseling en wederzijdse versterking. Daarom zal het lokaal cultuurbeleid de volgende zes jaar inzetten op de

7 Vrij gebaseerd op teksten uit : « Kan de Stad de wereld redden » Teksten van Eric Corijn (2012) Hoofdstuk Cultuur als Zeggenschap p 178

Daarom nodigen we de bewoners van Sint-Gillis uit om zowel deel te nemen aan cultuur als deel te hebben aan cultuur. De publieke ruimten in SintGillis en omgeving zijn bovenal ontmoetingsplaatsen en daar moet dan ook optimaal worden ingezet op de (laagdrempelige) beleving van cultuur in al haar aspecten. Het lokaal cultuurbeleid wil inzetten op het eigen maken van deze openbare ruimte door middel van cultuur. Cultuur kan emanciperen en de sociale banden tussen mensen aanhalen. Cultuur helpt bij de sociale ontplooiing en versterkt tevens de zelfontplooiing. Deze accenten op cultuurparticipatie en cultuureducatie maken natuurlijk samen met cultuurcreatie deel uit van één creatief proces8. Bij cultuurcreatie leggen we nadruk op een zoektocht naar (cultureel) potentieel binnen de gemeente en bieden we een kans (podium) om niet enkel te participeren als cultuurconsument maar ook als cultuurproducent. Op deze manier activeren we interactie tussen aanbod en aanbieder. We scheppen ook ruimte voor experiment.

8 Definitie cultuureducatie uit conceptnota ‘Groeien in cultuur’ van Pascal Smet, Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke kansen en Brussel en Joke Schauvliege, Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en cultuur

21

2.3. Strategische doelstellingen Een toegankelijk, vernieuwend en dynamisch cultuurbeleid, daar gaan we voor in Sint-Gillis. Dit plan wil dan ook een uitnodiging zijn aan iedereen die zijn culturele vindingrijkheid wil wortelen in en rond, voor en door Sint-Gillis. Hieronder schetsen we de vijf strategische doelstellingen die uitgewerkt zijn door de drie lokale hoofdpartners van het lokaal cultuurbeleid om de volgende zes jaar, geleidelijk aan, dankzij de jaarlijkse actieplannen te bouwen aan een cultuurbeleid voor zoveel mogelijk inwoners.

SD 1

De inwoners van Sint-Gillis nemen deel en hebben deel aan cultuur en aan de opbouw van de lokale samenleving.

We werken buurtgericht door polshoogte te nemen van wat er leeft in de buurt en door bewonersinitiatief te stimuleren.

Een almaar diverser en telkens zich vernieuwende

• De drie lokale cultuurbeleidsactoren verankeren zich maximaal lokaal om acties op maat te kunnen ontwikkelen (bijvoorbeeld het wijkproject IDFortes);

bevolking in Sint-Gillis betekent ook dat er potentieel steeds meer mensen niet op de

hoogte zijn van, deelnemen aan of assisteren

bij de vormgeving van het cultuurbeleid. Net

zomin voelen ze zich betrokken bij de concrete uitwerkingen ervan en krijgen ze inspraak en medezeggingsschap erin. Daarom willen we

vanuit het lokaal cultuurbeleid investeren in het

stimuleren van persoonlijk contact en ontmoeting, in meer inspraak, in constructieve en open

dialoog, in toegankelijkheid wat betreft het actief of passief deelnemen aan dit beleid: we willen met andere woorden gelegenheden creëren

waarop bevolkingsgroepen met elkaar in contact komen, uitwisselen en gaan samenwerken zodat verandering mogelijk wordt, niet enkel in het

cultuurbeleid maar ook in het lokale samen-leven. Enkel op deze manier kan het cultuurbeleid op abstract niveau, maar ook op niveau van de

concrete acties (actief of passief) een gedragen coLegende: SD: Strategische doelstelling, direct voortvloeiend uit de visie; OD: Operationele doelstelling, concrete, korte termijn doelstellingen; Activiteiten en projecten ter illustratie voor de operationele doelstellingen van wat er al is en wat nog komen zal en kan.

22

OD 1

productie zijn van de bibliotheek, Pianofabriek, de dienst Nederlandstalige aangelegenheden (via de cultuurbeleidscoördinator) én de burgers.

• Er worden (alternatieve) buurtbevragingen georganiseerd rond het gebruik van verschillende pleinen (zoals het Moricharplein en Jacques Franck Square) voor het bepalen van het meest zinvolle aanbod ter plaatse; • De bibliotheek integreert zich verder in de Bosniëwijk en evolueert zo naar een informele wijkontmoetingsplek voor de buurtbewoners. De bibliotheek is betrokken in het duurzame wijkcontract Bosnië en versterkt het netwerk van deelnemende en dragende partners; • Pianofabriek zoekt haar bezoekers en deelnemers aan activiteiten op, bevraagt hen via een publieksonderzoek naar hun identiteit en hun wensen, en stelt haar werking in functie hiervan bij; • Onder andere via de wijkcontracten worden bewoners gestimuleerd tot medeverantwoordelijkheid en -initiatief op niveau van hun straat/buurt/wijk.

OD 2

Inwoners worden bereikt via meer laagdrempelige initiatieven en acties op maat. • De inwoners van Sint-Gillis worden door de jaarlijkse speelstraten-oproep uitgenodigd tot het invullen van concreet medeeigenaarschap van de publieke ruimte in de gemeente; • Gerichte projectsubsidies voor verenigingen en individuen vanuit de dienst Nederlandstalige aangelegenheden en projectondersteuning vanuit Pianofabriek dragen bij tot de pluriformiteit van het (cultuur)aanbod van de gemeente;

• SuperVliegSuperMouche verzamelt inwoners en verenigingen voor het ontwikkelen van een kinderkunstenfestival op maat voor en door de (omwonenden) van het Park van Vorst en omstreken, en dit in samenwerking met de brede schoolwerking; • Het belang van de participatie van wijken wordt versterkt door middel van een nog verder uit te werken wijkoverleg; • Het lokaal cultuurbeleid probeert met zijn acties linken te leggen naar het culturele leven/aanbod binnen de gevangenismuren van Sint-Gillis. De bibliotheek integreert de organisatie van de gevangenisbibliotheek van Sint-Gillis volledig in haar werking.

• Na verbouwing en herinrichting is de bibliotheek van Sint-Gillis toegankelijker, beter leesbaar gestructureerd, en zijn de functies “verblijven, ontmoeten en presenteren” optimaal geïntegreerd; • Pianofabriek, en bij uitbreiding het hele lokale cultuurbeleid, voert een democratisch prijzenbeleid (met inbegrip van reductietarieven in samenwerking met OCMW, Art.27, cultuurwaardebon) voor alle inwoners en werkt samen met verenigingen en organisaties (Hispano-belga, Abraço,..) om kansengroepen te laten deelnemen en/ of hen te helpen organiseren;

23

OD 3

Meer inwoners kunnen hun talenten ontwikkelen omdat er meer ontmoetingsmomenten worden gecreëerd, waar zij hun culturele talenten kunnen ontdekken en uitwisselen. • Minstens twee projecten krijgen lokaal inspirerende rolmodellen als aanknopingspunt, met professionelen als peter of meter (referenties: projecten STOEMP/SLEEPING ELEPHANT,...). Zodat de stimulering en activering van cultuurbeleving met behulp van het lokaal cultuurbeleid beter en steviger wordt ingebed; • Op een open en participatieve manier onderzoekt en intensifieert Pianofabriek de ontmoeting en samenwerking met en tussen de bestaande verenigingen, deelnemers en partners. Gelijktijdig worden de betrokkenheid en medeverantwoordelijkheid van vrijwilligers gestimuleerd; partners en deelnemers aan activiteiten in de Pianofabriek worden geresponsabiliseerd om te komen tot een groter draagvlak, en om de inspraak en participatie in het centrum te verbreden en te verdiepen. •

24

OD 4

Meer burgers van Sint-Gillis zijn beter geïnformeerd over en betrokken bij het lokale cultuuraanbod. • Informatie is voor iedereen toegankelijk, en bijgevolg ook meertalig, op de juiste plaatsen beschikbaar en in de juiste ‘format’ (bijvoorbeeld jongeren bereiken we via sociale media, buurtbewoners via een muurkrant); • Door het werken met buurtreporters, vrijwillige redacteurs enzovoort worden inwoners en vrijwilligers betrokken bij lokale informatie-instrumenten (zowel inhoudelijk als vormelijk). Daarnaast worden ze geïnformeerd op verschillende manieren: we werken samen met de cultuurpartners in de gemeente toe naar een ‘SintGillis Deze Week’; “Fabriekslawaai” als gemeenschapskrant brengt relevant nieuws rond actuele maatschappelijke thema’s.

SD 2

Een kwalitatief netwerkend en samenwerkend Sint-Gillis is het stadslaboratorium bij uitstek dat focust op grootstedelijke uitdagingen en actuele maatschappelijke onderwerpen. Inwoners van Sint-Gillis herkennen in het lokale aanbod de meerlagigheid van een stedelijke samenleving.

De stad is een territorium met ruimtelijke

Sint-Gilllis is slechts een klein deel van de stad

zijn er van overtuigd dat alle mogelijke diversiteit

Brussel. We mogen ons beleidsplan niet beperken en moeten dit kaderen in de grootstedelijke

diversiteit, arme en rijke gebieden, sociale

dualiseringsprocessen, functionele verdelingen

en mobiliteitsnetwerken. We zien creativiteit als

essentiële factor in de stedelijke ontwikkeling en de nood om kansen te geven aan creatie voor alle talent9.

We zien dat in kwetsbare wijken kansarme burgers of organisaties in zwakkere functies niet altijd

dezelfde mogelijkheden krijgen of nemen, en we

de kans moet krijgen te worden gerepresenteerd.

context. De keuze voor de grootstedelijke

context draagt evenwel heel wat implicaties

in zich. Het cultuurbeleidsplan moet op deze

stedelijke uitdagingen kunnen inspelen: enerzijds op inhoudelijke grootstedelijke thema’s als

ecologie, duurzaamheid, diversiteit of dualisering; anderzijds moet onze werking ook worden

OD 1

Representatie en documentatie van de stad: we reflecteren wat er leeft in Sint-Gillis en grootstad Brussel.

• We schrijven ons met het lokaal cultuurbeleid in, en versterken acties rond duurzame ontwikkeling en fair trade door bij het ontwikkelen van acties en evenementen deze doelstellingen te implementeren; • De Pianofabriek en bij uitbreiding het hele lokaal cultuurbeleid versterkt de dynamiek van de multiculturele samenleving, bevordert de empowerment van migranten(gemeenschappen), organiseert interculturele (culturele) publieksevenementen en werkt via interculturaliseringsprocessen aan de diversiteit in organisaties en publieken; • ‘Nieuwe’ erfgoedprojecten doorbreken de selectieve traditie door een stem te geven aan meer (diverse) volwassenen en kinderen en door het opzetten van emancipatorische werkprocessen die uitmonden in minstens één ruim gedragen project. Dergelijke projecten dragen bij tot het archiveren van ‘alle’ geschiedenissen van Sint-Gillis waar eenieder zich in kan herkennen (zo kunnen de buurtreporters bijvoorbeeld hun eigen ‘geschiedenis’ in beeld brengen);

gedragen en gevoed door stedelijke netwerken, relaties en structurele samenwerkingen. Binnen Sint-Gillis maar ook daarbuiten. We kijken ook

naar de (groot)stad om Sint-Gillis in een bredere context te kunnen plaatsen.

9 Genard, J.L. (2013). ‘Verbeelden’ - ‘Voor een ambitieuze verbeelding’ uit ‘Corijn, E.(Ed), Waarheen met Brussel’, p113-141

25

• We voorzien in de ondersteuning en promotie van initiatieven die culturen bij elkaar brengen en van hybride initiatieven (interculturele praktijken), onder andere door middel van projectsubsidies vanuit de dienst Nederlandstalige aangelegenheden en de projectondersteuning vanuit de Pianofabriek; • De bibliotheek vertaalt de diversiteit van haar omgeving in een forse uitbouw van de NT2-materialen en in de aanwezigheid van meerdere andere talen (en culturen)  in de collectie en de presentatie ervan; • De bibliotheek vertaalt de diversiteit van haar omgeving eveneens in haar activiteiten: bijvoorbeeld: Bijt in Brussel, de actieweek ‘Brussel in dialoog’, samenwerkingsprojecten met integratiecentrum x …

OD 2

We activeren (meertalige) netwerken en structurele samenwerkingen ter versterking van een stimulerend cultuurbeleid voor alle inwoners.

• De hoofdpartners werken samen aan de versterking van het Nederlandstalige lokaal cultuurbeleid binnen de gemeente door nieuwe samenwerkingen die het lokaal cultuurbeleid versterken en verdiepen op te zoeken en verder te activeren; zowel met de verenigingen als met de gemeentelijke diensten en het plaatselijke marktleven worden samenwerkingen opgezet. Onder andere bij het Poëzieparcours, speelstraten, SuperVliegSuperMouche; • Pianofabriek is een belangrijke speler binnen ‘Cultuurcentrum Brussel’ met een interculturele programmatie die zich richt tot alle Brusselaars. De transversale werking van de Pianofabriek wordt benut om ook lokaal te investeren in een geïntegreerde aanpak binnen het lokaal cultuurbeleid.

OD 3

De grenzen van Sint-Gillis voorbij, een grootstedelijke benadering dient het uitgangspunt te zijn.

• Vanuit een lokale noodzaak en dynamiek organiseren de drie partners van het lokaal cultuurbeleid activiteiten met een grootstedelijke uitstraling en doen hiervoor beroep op bredere netwerken; • Het cultuurbeleid zoekt de ‘energie’ op die ontstaat in de ‘rafelranden’ tussen de verschillende gemeenten en zoekt met deze samenwerkingen op rond een actueel thema. Mogelijke acties: rond de Bonom-graffiti op grondgebied Sint-Gillis en Elsene, tram 81,…; • De bibliotheek van Sint-Gillis is een stedelijke inspiratiebron die een literaire (avond) programmatie koppelt aan multidisciplinaire kennisdeling (met als referenties: TED, London City Symposium, Creative Mornings, Brussels Academy); • De bibliotheek van Sint-Gillis ontwikkelt een structurele samenwerking met de bibliotheek van Vorst rond gezamenlijke collectievorming, een gezamenlijk activiteitenaanbod en gezamenlijke communicatie; • Pianofabriek en Ten Weyngaert ontwikkelen een gezamenlijke school- en familiewerking: afstemming, complementariteit en versterking.

26

27

SD 3

We versterken de culturele dimensie van de openbare ruimte in Sint-Gillis, zodat deze nog meer de woonkamer van de bewoners van de gemeente kan zijn. Als we een vergelijking maken met mediterane

culturen of terugkijken in het verleden naar welke

maatschappelijke rol de ‘straat’ daar vaak speelde, dan kunnen we er niet omheen dat de openbare ruimte meer aandacht verdient binnen ons

cultuurbeleid. Publieke ruimte moet en kan meer zijn dan een transitzone en kan gezien worden

als een gemeenschappelijke ontmoetingsruimte.

Aangezien de woonoppervlakte beperkter wordt en de densiteit van de wijken in Sint-Gillis bij de

hoogste van het Gewest wordt gerekend, groeit

ook de behoefte aan ruimte voor de mensen zelf (Bral). Een leefbare stad is een stad die ruimtes en gelegenheden kan creëren waar(op) de

bevolkingsgroepen elkaar ontmoeten en echt met elkaar in contact komen. De publieke ruimte is

enerzijds waar we onze werking kenbaar maken,

en anderzijds waaruit we inspiratie putten bij het ontwikkelen van acties.

OD 1

Het cultureel aanbod treedt naar buiten en zoekt de bewoners van SintGillis op.

• We brengen cultuur op verrassende plekken (onder andere het Poëzieparcours komt hiervoor in aanmerking) om een zo groot mogelijk publiek op een laagdrempelige wijze in contact te brengen met multidisciplinaire kunstvormen; • De bibliotheek wil taal, boeken en literatuur tot dichtbij de mensen brengen. De bibliotheken van Sint-Gillis en Vorst bouwen rond hun interventies met de bakfiets een stevige extra-muros-werking en worden zo een herkenbare (en erkende) aanwezigheid in de straten van beide gemeenten. Met de bakfiets houden de bibliotheekmedewerkers vertelsessies in de parken, pleinen en speelstraten. 

OD 2

(Semi)publieke ruimte wordt maximaal benut en de inwoners worden bewust gemaakt van het zich eigen maken van deze (mogelijke) ruimte.

• De openbare ruimte in Sint-Gillis wordt geöptimaliseerd: we organiseren inspraak en uitwisseling ‘op maat’ om te komen tot aangename plekken en bij voorkeur een aangepast speelweefsel. We kijken hiervoor in eerste instantie naar de SintGillisvoorplein, het Moricharplein, de Jacques Francksquare en de buurt van het Zuidstation; • We ontwikkelen ruimtes voor cultuurproductie en grijpen in op het aanbod van cultuurdiensten door niet enkel vindplaatsgericht maar ook vindplaatscreërend te werk te gaan : een podium naar de doelgroep brengen in plaats van de doelgroep naar het podium (mogelijke voorbeelden: de verschillende voortrajecten binnen SuperVliegSuperMouche voor verschillende disciplines, het opbouwen van de scenografie voor optredens…); • Lokale actoren en artiesten gaan samen op zoek naar meer en betere plekken voor artistieke creatie, tijdelijk of definitief, en maken op deze manier deze plekken meer toegankelijk.

28

OD 3

Inspelen op het (tijdelijk) creatief gebruik van gebouwen, terreinen en pleinen door creatieve en participatieve projecten en methoden.

• Voor sommige openbare ruimtes ontwikkelen we de formule van participatief beheer bij tijdelijk gebruik. Onder andere de ECAMsite komt binnen de termijn van het wijkcontract Bosnië en in kader van de projectoproep voor een tijdelijke ingebruikname in aanmerking; • De ontwikkeling van bijzonder creatieve en vernieuwende cultuur- en kunstervaringen wordt gestimuleerd door ruimtes waarvan de eigenschappen, het eigenaardige karakter, de mogelijkheden, de flexibiliteit, de toeëigening … net die creativiteit aanwakkeren. Dit kunnen zowel braakliggende terreinen zijn, als het verder doorvoeren van het principe van de speelstraten om het gebruik van deze openbare ruimtes op een participatieve manier te laten invullen.

29

SD 4

Via reflectie, onderzoek en experiment realiseren we een voortdurende vernieuwing van onze werking en een versterking van het lokaal cultuurbeleid. Omdat Sint-Gillis in beweging is en we niets willen missen,

omdat we onze eigen werking(en) willen blijven uitdagen en kritisch bevragen, 

omdat we ons vermogen tot zelfreflectie en ons inzicht in de eigen cultuur en die van anderen willen blijven vergroten,

omdat we nieuwe dingen willen uitproberen,

zonder een te strenge focus op onmiddellijke resultaten,

omdat we artistieke input beschouwen als een

motor die tot een dynamisch samenlevingsverhaal maar ook tot nieuwe vormen van kunst- en cultuurcreatie kan leiden...

... willen we ons verzekeren van voldoende ruimte voor experiment en onderzoek in onze werking.

30

OD 1

Het lokaal cultuurbeleid zet in op onderzoek en reflectie en wil op deze manier een beleid op maat van de bewoners van Sint-Gillis (waar)maken.

• Het lokaal cultuurbeleid onderzoekt hoe de verschillende advies-, aansturingsen participatieve raden en fora van de verschillende lokale actoren zich versterkend en complementair tot elkaar kunnen verhouden; • We streven naar een voortdurende verbetering van de werking en complementariteit van de verschillende actoren binnen het lokaal cultuurbeleid onder andere door het inpassen van tussentijdse evaluaties van het cultuurbeleidsplan met de adviesraad voor Nederlandstalige cultuur; • De bibliotheek onderzoekt hoe ze haar werking rond mediawijsheid en de opkomende digitale (r)evolutie met betekenisvolle impact kan invullen.

OD 2

We maken plaats voor experiment en vernieuwing in de werking van het lokaal cultuurbeleid. Het cultuurbeleid houdt de blik gericht op de actualiteit van de stad en speelt hier op in bij de ontwikkeling en versterking van acties en projecten.

• Innovatie van acties en evenementen en een continue kwaliteitsverhoging en professionalisering zijn een constant streefdoel ten gunste van alle bewoners; • Pianofabriek als een broedplaats voor ‘jong’ talent via onder meer muziek- en beeldstudio’s en de kunstenwerkplaats: deze worden volop ter beschikking gesteld voor cultuurcreatie via nieuwe samenwerkingen en door in te spelen op opportuniteiten, dit zowel binnen grootstedelijke als lokale dynamieken; • De bibliotheek experimenteert met communicatie-initiatieven, presentatievormen, inrichting en activiteiten om sterker aan te sluiten bij haar traditionele afhakers: 15-plussers en jongvolwassenen.

31

SD 5

Een waaier aan culturele prikkels verbreedt de horizon van de kinderen en jongeren en versterkt vaardigheden en interesses. Met deze doelstelling beogen we de brede

culturele ontwikkeling van kinderen en jongeren, zowel op school als in de vrije tijd (formeel

en informeel). Tal van lokale en bovenlokale

organisaties, diensten en actoren aanwezig in de gemeente beschikken over expertise om hiertoe bij te dragen.

In de Brede School staat het ontwikkelen van competenties en het creëren van

ontwikkelingskansen van kinderen en jongeren centraal.

32

OD 1

We bevorderen de ontwikkeling van en deelname aan een kwaliteitsvol en vernieuwend cultuureducatief aanbod voor alle kinderen en jongeren.

• De bibliotheek organiseert minimaal 2 creatieve vakantiestageweken per jaar. Het activiteitenprogramma in het kader van de Jeugdboekenweek begeeft zich ook buiten de schooluren. In de bibliotheek vinden regelmatig voorleesuurtjes plaats;

• Het lokaal cultuurbeleid ondersteunt, stimuleert en evalueert de cultuureducatieve werkingen van scholen, consolideert het bestaande aanbod aan naschoolse activiteiten, spoort lacunes op en vult in;

• De Pianofabriek profileert zich met een kunsteducatieve werking voor kinderen om kunst meer actief te laten beleven en dit vanuit een huis dat cultuur ademt door de hele werking, zowel op vlak van initiatie, educatie als creatie;

• Als dragende partner in het brede schoolnetwerk biedt de bibliotheek de Nederlandstalige en Franstalige scholen van Sint-Gillis een kwaliteitsvol en divers totaalpakket aan diensten op maat (introducties en klasbezoeken, leestips, boekenpakketten, voorleessessies en vertellingen,...). De bibliotheek vervult hiermee een sleutelrol in het bevorderen van leesplezier bij kinderen en jongeren. Ze heeft daarbij een bijzondere aandacht voor de zogenaamde Leeslijn, het groeiproces in lezen dat start in het consultatiebureau van Kind & Gezin (Boekbaby’s/ Boekenboot) en in de kinderdagverblijven (Sprookjesparcours);

• Meegroeien en mee-evoluren met opgroeiende ketjes tot jongeren, linken maken met en aanwezig blijven in hun leefwereld: een festival als SuperVliegSuperMouche kan in die zin fungeren als staalkaart van alles wat mogelijk is.

OD 2

Een dynamische Brede School staat voor een duurzaam, kwalitatief, complementair en verscheiden samenwerkingsverband: scholen, (socio)culturele actoren, welzijnsen milieuorganisaties, ouders en kinderen enz ...

• We consolideren de werking van het bestaande netwerk: samen werken we visie en doelen uit, acties, vakantiestages en gezamenlijke communicatie-acties (onder andere een gezamenlijke folder die trimestrieel het Nederlandstalig cultureel en sportief aanbod aan naschoolse activiteiten bundelt). We zetten in op het blijvend dynamiseren van de werking en gaan steeds opnieuw op zoek naar nieuwe potentiële partners en samenwerkingsverbanden.

33

Cultuurbeleidsplan 2014 > 2019 3. Rol en plaats adviesraden Sint-Gillis 3.1. Formele rol van de adviesraad voor Nederlandstalige cultuur in Sint-Gillis De adviesraad voor het cultuurbeleid werd heterogeen samengesteld uit geëngageerde, diverse en geïnteresseerde mensen die een bijdrage aan het beleid willen leveren. Deze adviesraad heeft tot doel het adviseren van de partners inzake de uitvoering en evaluatie van hun gezamenlijk cultuurbeleidsplan. De adviesraad voedt het beleid met het oog op de samenwerking tussen lokale partners en het vermijden van versnippering. Het adviesorgaan heeft een adviesverlenende opdracht en fungeert als ideeënleverancier. De adviesraad cultuur zal voornamelijk onze raadgever zijn voor de richtingen die de lokale actoren uitslaan. De leden waken over het resultaat van onze culturele acupunctuur en zorgen dat de spanningsboog gedurende de volgende zes jaar even strak blijft door middel van regelmatige evaluatieprocessen en zelfs brainstorms om de werking van de lokale actoren op een zo hedendaags mogelijke wijze te benaderen.

34

De tendens ingezet tijdens het voorbije jaar waarbij de adviesraad uitgroeide van een puur formele rol naar een orgaan dat inspraak heeft bij het lokaal cultuurbeleid en een grote rol vervulde bij de opmaak van een intens beleidsplanproces, heeft zijn vruchten afgeworpen. De adviesraad zal dan ook tijdens de volgende zes jaar deze rol blijven opnemen en sterk betrokken blijven bij de uitvoering van het cultuurbeleidsplan. Niet enkel als adviesraadlid maar ook als bewoner en (culturele) gebruiker van Sint-Gillis en dit op een realistische maar actieve wijze. (Het vernieuwde decreet spreekt, in tegenstelling tot het decreet van 2001, niet meer expliciet van een ‘cultuurraad’, wel van een ‘gemeentelijke raad voor culturele materies’ of een ‘adviesorgaan voor cultuur’. Maar op vlak van samenstelling, concrete vormgeving en bevoegdheden zijn verder geen wijzigingen aangebracht. Zo’n gemeentelijk adviesorgaan voor cultuur is nog steeds verplicht in elke gemeente (artikel 53 en volgens decreet Lokaal Cultuurbeleid en artikel 6 Cultuurpact).

3.2. Samenspel lokale inspraakorganen De verschillende overleg- en inspraakorganen (de adviesraad, het gemeenschapsforum en het beroepskrachtenoverleg) krijgen de komende jaren een eigen functie en draagvlak. Hun samenspel wordt uitgewerkt tot een coherent geheel, vertrekkende van een integrale benadering van het cultuurbeleid en over de taal- en socio-economische grenzen heen. (Zie doelstelling SD 4 OD 1)

35

Cultuurbeleidsplan 2014 > 2019 4. Goedkeuring en adviezen Advies Raad van Beheer

Nederlandstalige bibliotheek Sint-Gillis

Uit het verslag van de vergadering van de Raad van Beheer van de bibliotheek van 11 september 2013:

het plan. De beheerraad kijkt uit naar de verdere

adviesraad en gemeenschapsraad. Omdat deze

concretisering van het Cultuurbeleidsplan en zal de

laatste binnenkort ophoudt te bestaan lijkt het ons

realisatie van het bibliotheekluik van nabij opvolgen.

aangewezen na te denken over een afstemming

De leden uiten daarnaast de wens om ook op de

van onze (nieuwe)overleg- en participatieorganen

hoogte te worden gehouden van de sleutelprojecten

al was het maar om de vergaderlast te beperken.

en belangrijkste realisaties van de dienst en het

We geven hierdoor gehoor aan één van de

gemeenschapscentrum.”

doelstellingen van het cultuurbeleidsplan. Hopend op een dynamische en verfrissend lokaal

Advies Raad Van Bestuur

cultuurleven.

Pianofabriek

Onderwerp: advies lokaal cultuurbeleidsplan

Met vriendelijke groet,

“Cultuurbeleidscoördinator Ingrid Lemaire

Aan Willem Stevens

Sergio Roberto Gratteri,

presenteert het vervolg van haar uiteenzetting op

Schepen van Nederlandstalige Aangelegenheden

Voorzitter

de vorige vergadering (21 mei 2013, nvr) en stelt de

Van Meenenplein

uiteindelijke ontwerptekst voor. De versie die aan de

1060 Sint Gillis

Advies Adviesraad Cultuur

Sint-Gillis

leden van de beheerraad werd bezorgd, kreeg reeds een positief advies van de gemeentelijke Adviesraad

Geachte Schepen,

Sint-Gillis, 18 juni 2013

Cultuur. Na een laatste reactie door de beheerraad

Beste Willem,

Ter attentie van het College van Burgemeester en

van de bibliotheek (vandaag) en de raad van bestuur

Schepenen van en te Sint-Gillis

van gemeenschapscentrum Pianofabriek (op 17

De Raad van bestuur heeft tijdens zijn

september) zal het plan worden voorgelegd aan het

vergadering van 17 september 2013 het Lokaal

College en de Gemeenteraad.

Cultuurbeleidsplan 2014-2019 positief geadviseerd.

Geachte,

We zijn vragende partij om een planning uit te

De Nederlandstalige Adviesraad Cultuur in Sint-

De beheerraad is tevreden met het beleidskader

werken waar de te behalen resultaten concreet,

Gillis brengt bij deze haar formeel advies uit over

dat het plan afbakent. De bibliothecaris werd

meetbaar en controleerbaar worden voorgesteld.

het ontwerp van Cultuurbeleidsplan 2014-2019, waarover ze voorbereidend geïnformeerd en

sterk betrokken bij de opmaak en de tekst bevat dan ook alle nodige elementen om de verdere

Voor de vzw Pianofabriek is Geert Steendam

geconsulteerd werd op 25 september en 18 oktober

positieve evolutie van de bibliotheek mogelijk te

kandidaat om te zetelen als vertegenwoordiger in

2012 en 24 januari, 16 april en 28 mei 2013 en

maken. Doelstellingen zoals de verbouwing van de

de vernieuwde adviesraad. Ikzelf zie me verplicht

dat op 13 juli 2013 in definitieve versie aan de

bibliotheek en de ondersteuning van de bib in de

ontslag te nemen wegens een te drukke agenda.

vergadering werd voorgesteld.

bod tijdens de vergaderingen en zorgen voor een

Twee jaar geleden werd afgesproken om te

De Nederlandstalige Adviesraad Cultuur wenst

grote herkenning van de rode draden doorheen

experimenteren met een gemengde vorm van

de voorliggende tekst positief te adviseren. Vanaf

gevangenis van Sint-Gillis kwamen al eerder aan

36

de start van het schrijfproces zijn keuzes gemaakt

recurrent evaluatieproces en een heroriëntering

Tenslotte herinnert de Adviesraad eraan dat het

en prioriteiten gesteld die hebben geleid tot het

van de gekozen strategische en operationele

gemeentebestuur, conform het decreet lokaal

voorgestelde plan. De Adviesraad herkent de

doelstellingen indien dat nodig zou blijken.

cultuurbeleid, haar hoort te blijven betrekken bij

elementen die tijdens de verschillende stappen

• Het plan is een richtinggevend kader dat keuzes

in het participatieproces werden ingebracht en

inhoudt, maar dat de actoren ook nog vrijheid

beleid, alsook bij elk groot cultureel dossier dat niet

herkent eveneens de eigen inbreng. Het nieuwe

geeft om in de loop van de komende zes jaar hun

expliciet werd opgenomen maar tijdens de looptijd

Cultuurbeleidsplan zou voor de deelhebbende

acties vorm te geven. De Adviesraad kijkt uit naar

van dit nieuwe Cultuurbeleidsplan zou opduiken.

culturele actoren (gemeenschapscentrum

de jaarlijkse actieplannen om de doelstellingen

Pianofabriek, de openbare bibliotheek en

ook in concrete acties vertaald te zien.

de gemeentelijke dienst Nederlandstalige aangelegenheden) dan ook een voldoende sterk

• De Adviesraad gaat er van uit dat het plan de komende jaren geen defensieve toon aanneemt.

zes jaar gericht te werk gaan en door de opvolging

Het gaat er om het Nederlands dichter bij

en uitvoering van dit document kan de werking een

de mensen brengen. De beheersing van het

meerwaarde bieden voor inhoudelijke stoffering

Nederlands is in Brussel een troef.

en afstemming in functie van een rijk en coherent • De Adviesraad vraagt aandacht voor het bewaken van de link met andere plannen op Aanvullend op haar positief advies wenst de

andere terreinen en beleidsniveau’s (mobiliteit,

Adviesraad Cultuur volgende aandachtspunten te

wijkontwikkeling,…). Soms worden vandaag te

formuleren:

weinig verbindingen gemaakt. Ondermeer een

• De tekst biedt een blik op de toekomst, maar

verhoogde aandacht voor de wijkcontracten en de

een uitgebreide actuele inventaris van relaties,

Voor de Adviesraad Cultuur, Alain Vandenplas,

werkinstrument moeten kunnen zijn om de komende

cultuurbeleid in Sint-Gillis.

de uitvoering en evaluatie van het voorgestelde

Voorzitter

Cultuurbeleidsplan 2014 > 2019 5. Goedkeuring Gemeente sint-Gillis Het college en de gemeenteraad van 26 september 2013 spreken zich unaniem positief uit over het cultuurbeleidsplan.

posities van de actoren daarin is op zijn plaats.

publieksbereik en behoeften bij actoren ontbreekt. Verdiepende analyses worden de komende

• De Adviesraad is van mening dat het cultuurbeleid

beleidsperiode wel gepland. Het zou inderdaad

naar kinderen toe goed is uitgewerkt. De

goed zijn, ook voor de toekomstige werking van de

tekst formuleert eveneens de ambitie om het

Adviesraad, om gaandeweg te kunnen beschikken

cultureel aanbod mee te laten groeien met deze

over meer achtergrondinformatie, documentatie,

bevolkingsgroep naarmate die ouder wordt, maar

werkingsverslagen en evaluaties, zowel om de

blijft daarin vager. De Adviesraad kijkt uit naar het

omgevingsanalyse up to date te houden als om

moment waarop de toeleiding en cultuureducatie

de effecten van het gevoerde beleid te kunnen

voor een ruimer, niet-jong publiek verder

meten. De Adviesraad verwacht wel degelijk een

geëxpliciteerd wordt. 37

Literatuurlijst Corijn, E. (2012). Kan de Stad de wereld redden? ©VUBPress, Brussel Bart Caron et al. (2006) Over (cultuur)participatie ©Drukkerij EPO, Brussel, januari 2006©Kunsten & democratie, Caron, B. (datum). Niet de kers op de kaart, Waarom kunst-en cultuurbeleid geen luxe is. ©Bart Caron en Studio uitgeverij Pelckmans, Kalmthout Corijn, E. (Ed) (2013). Waarheen met Brussel? ©VUBPress, Brussel Genard, J.L. (2013). Verbeelden. Voor een ambitieuze verbeelding. Uit E. Corijn (Ed.) Waarheen met Brussel’,©VUBPress, Brussel,  p113-141.  Lezing Lokaal Cultuurbeleid 5. februari 2013 door Bruno de Lille, staatssecretaris en VGC-Collegelid bevoegd voor cultuur & Miek De Kepper, directeur Locus Conceptnota ‘Groeien in cultuur’ van Pascal Smet, Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke kansen & Brussel & Joke Schauvliege, Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur & Cultuur BISA, FOD Eonomie-Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie Gemeentefiche nr 13 2010 voor de analyse van de lokale statistieken in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Observatorium voor gezondheid en welzijn van Brussel Hoofdstad. ADSEL – fiscale statistieken 2007 – cartografie ICEAT/ULB ADSEL, RR – berekeningen BISA – URBIS – wijkmonitoring - BISA©Brussels URBIS®©

38

39

"We need to walk, just as birds need to fly. We need to be around other people. We need beauty. We need contact with nature. And most of all, we need not to be excluded. We need to feel some sort of equality.“ © Enrique Peñalosa

sintgillis

&

V.U. / E.R.: Willem Stevens eindredactie: Patrick Jordens DRUK/IMPRESSION: gemeentelijke drukkerij / imprimerie communale / [email protected] ONTWERP: [email protected]

40