Cultuur Inleiding Als liberale stad heeft Gent steeds een voortrekkersrol gespeeld bij nieuwe maatschappelijke evoluties. Dit, de typerende Gentse eigenzinnigheid en vrijheidsdrang en het uitgesproken imago als stad van kennis en cultuur, maken van Gent een aantrekkingspool voor vrije, creatieve en scheppende geesten. In wezen is het liberalisme de natuurlijke partner van de individuele ondernemer, die de kunstenaar is: de zoektocht naar vrijheid in expressie en de zoektocht naar vrijheid in levensbeschouwing liggen dichter bij elkaar dan algemeen aangenomen wordt. Het is dan ook een uitdaging voor de OpenVLD om deze historische band met de kunstenaar door woord en daad aan te tonen, zeker in een maatschappij waar aan verworven vrijheden wordt geknaagd. Gent wordt terecht als een open, creatieve en tolerante stad beschouwd. Het culturele aanbod is dan ook bijzonder ruim en uiterst divers, en deze brede waaier van culturele activiteiten is een belangrijke aantrekkingspool voor de cultuurconsument en voor mogelijke investeerders. Toch is een groot deel van de inwoners niet betrokken bij dit rijke aanbod. Het brede gamma aan sociaalemancipatorische initiatieven ten behoeve van kwetsbare doelgroepen mag ons niet doen vergeten dat er ook nog heel wat modale burgers het ruime culturele aanbod van Gent aan zich voorbij laten gaan. Hier kan het stadsbestuur een faciliterende rol spelen: zo kan de stad haar burgers letterlijk de weg tonen naar de culturele evenementen door ondersteunend werk leveren op het vlak van mobiliteit en door beter en gerichter te informeren.
De cultuurhuizen Gentenaars mogen fier zijn op hun cultuurhuizen. De kwaliteit en de diversiteit van de musea, zowel de kunsthistorische als de geschiedkundige, maken van Gent een museumstad met internationale allure. Verzelfstandigende beleidsvisies, gedeelde dienstverlening en het opsplitsen in de eigenlijke museale werking met collectievorming en de tentoonstellingswerking zijn pistes die de werking ten goede kunnen komen. De mogelijke overdracht van één of meerdere stedelijke musea of van een deel van hun werking naar de Vlaamse Gemeenschap blijft een te onderzoeken optie. De op die manier vrijgekomen middelen kunnen aangewend worden om de kwaliteit van de overige musea in stand te houden. Daarnaast beschikt Gent ook over een fenomenaal aanbod aan cultuurhuizen: de Opera, het NTGent, de Capitole, de Vooruit, de Bijloke, de Handelsbeurs, om maar de grootste te noemen, genieten een uitstraling tot ver buiten de landsgrenzen. Ook de grote festivals, zoals het Festival van Vlaanderen, het Filmfestival, Ghent Jazz en het Puppetbuskersfestival zorgen ervoor dat in Gent altijd iets te beleven is. Ode Gand is in de loop van een paar jaar uitgegroeid tot de officieuze opening van het Vlaamse cultuurseizoen. Gent staat meer dan andere Vlaamse steden zelf in voor de werking en de infrastructuur van de cultuurhuizen. Om de werking van het bestaande aanbod te kunnen blijven waarborgen en ruimte te creëren voor lokale initiatieven, moet de Vlaamse Gemeenschap meer tussenkomen in de ondersteuning van de grote Gentse culturele instellingen. De stedelijke investeringen in culturele infrastructuur en werking staan immers niet in verhouding met de inbreng van de Vlaamse Gemeenschap, rekening houdend met het belang dat de Gentse cultuurhuizen voor de provincie en de rest van Vlaanderen hebben. Een kerntakendebat tussen Vlaanderen en de kunststeden in het algemeen dringt zich dan ook op, om te bepalen wie welk deel van de (financiële) verantwoordelijkheid neemt. Daarnaast moeten de cultuurhuizen ook dringend werk maken van het verhogen van het aandeel eigen inkomsten, om de afhankelijkheid van subsidies te verminderen. Hoe dan ook, en los van het kerntakendebat, moeten de historische bijdragen aan de diverse cultuurhuizen en festivals grondig worden geëvalueerd, niet als besparing, wel om meer evenwicht te krijgen in de stedelijke subsidies dan vandaag het geval is.
Een liberale kijk op cultuur Kunst en cultuur zijn van onschatbare waarde voor Gent. Ze zetten de stad op de kaart. Gent moet dan ook de ambitie hebben om op die culturele voortrekkersrol te behouden. Om de toekomst veilig te stellen hebben de cultuurmakers – zowel de grote als de kleine, de stedelijke of private – een bakermat nodig. Het optimaal in stand houden van de bestaande cultuurinfrastructuur is een dan ook een eerste evidente, maar dikwijls vergeten vereiste.
•
Het lokale cultuurleven
Naast de grote cultuurhuizen, telt Gent honderden culturele en socio-culturele verenigingen. Zij vormen een groot en belangrijk deel van het gemeenschapsleven, en draaien op de inzet van duizenden vrijwilligers. Dit culturele leven in de wijken en deelgemeenten vormt de ruggengraat van de cultuurparticipatie, dankzij de lage drempel en de mogelijkheid om mensen creatief bezig te laten zijn. De vele toneelverenigingen, fanfares en harmonieën, foto,- video en schilderclubs zijn maar een greep uit het rijk geschakeerde aanbod. Dit lokale cultuurleven slaagt er in een divers publiek aan te trekken, en haalt, meestal in tegenstelling met gevestigde instellingen, een groot deel van zijn inkomsten uit de eigen werking. Wel bestaat er een bijzonder grote nood aan infrastructurele en logistieke ondersteuning. Daarom wil OpenVLD Gent verder werk maken van de uitbouw van een netwerk van zalen in de wijken en deelgemeenten. De voorbije jaren werden reeds heel wat van deze zalen gerealiseerd (Sint-Denijs-Westrem, Oostakker, Gentbrugge, Meulstede, Sint-Bernadette), andere staan in de steigers (Zwijnaarde, Ledeberg, Drongen). De komende jaren moet dan ook verder worden geïnvesteerd in zalen voor de andere wijken en deelgemeenten. Deze zalen, beheerd door het lokale verenigingsleven, zijn een platform voor de vele (socio)culturele verenigingen. Een her- of nevenbestemming van kerken kan in sommige wijken een oplossing bieden voor de nood aan gemeenschapsruimte, of zelfs voor wonen. OpenVLD Gent wil verder werken aan het masterplan voor de Gentse kerken, in overleg met het bisdom, maar ook met de nood aan resultaten op korte termijn, in de eerste plaats voor de kerken van Sint-Jan-Baptist (Brugsepoort), Malem en Kristus-Koning (Nieuw-Gent). Ook inzake logistieke ondersteuning moet verder worden geïnvesteerd. De uitleendiensten zitten stilaan aan het maximum van hun capaciteit, dus is uitbreiding van het aanbod van materiaal, zowel in de breedte als in de diepte, noodzakelijk. Hierbij kan ook worden samengewerkt met private partners, waarbij materiaal op afroep ter beschikking kan worden gesteld via een raamcontract.
•
Uitbouw van het Kunstenkwartier
Toeristisch is het stadscentrum ingedeeld in twee grote ‘kwartieren’, het Historisch Centrum en het Kunstenkwartier. Dit Kunstenkwartier bundelt een aanzienlijk deel van de culturele topinfrastructuur, met MSK, SMAK, StaM, Kunsthal Sint-Pietersabdij, de Wereld van Kina, Vooruit, Waalse Krook en Boekentoren. Momenteel is het Kunstenkwartier nog te weinig samenhangend qua beeld en imago. De heraanleg van het Citadelpark, met de realisatie van het Museumplein, maakt dit park tot de kern van het Kunstenkwartier. De groene fiets- en wandelas, die vanaf de Blaarmeersen via het Sint-Pietersstation, het Citadelpark, het SintPietersplein en het Zuidpark tot in het centrum loopt, vormt een belangrijke ontsluiting voor het Kunstenkwartier. Dwars daarop staat de Cultuurkilometer, die het Museumplein verbindt met de Bijloke, waar sinds kort ook de KASK haar thuis heeft gevonden. Samen met de Operastudio en het HISK vormt de KASK een sterke educatieve en academische onderbouw. Centraal in het Kunstenkwartier zal de Leopoldskazerne in de komende jaren worden uitgebouwd tot cultureel condominium en een bedrijvencentrum voor de creatieve economie, met ruimte voor ateliers, repetitieruimtes, opnamestudios, vergaderlokalen, secretariaten en zelfs overnachtingsmogelijkheden voor artiesten (in combinatie met het jeugdverblijfscentrum). De kazerne is bijzonder geschikt voor het huisvesten van tal van cultuurorganisaties, die momenteel verspreid zitten over diverse locaties. Door het gedeeld gebruik van onthaal,
secretariaat en vergaderruimtes, kan niet alleen een deel van de overheadkosten van de cultuuractoren worden weggenomen, maar ontstaat ook spontane synergie.
•
Cultuurparticipatie
Voor de bezoeker, deelnemer of toeschouwer bestaan er tal van initiatieven om de participatie te verhogen. Heel veel aandacht gaat hier naar het bewust laag houden van de toegangsprijzen. Zo zijn er de kortingen voor kinderen, jongeren, scholen, studenten en senioren. Er zijn cultuurcheques, kortingen voor leerkrachten, gezinskaarten, abonnementen, cultuurpassen en kortingen op bepaalde dagen. Heel wat tentoonstellingen, monumenten, evenementen, optredens zijn bovendien gratis, net zoals de Gentse feesten. Specifiek voor kansengroepen biedt het OCMW Gent 1-euro-tickets aan en coördineert de Dienst Kunsten een waaier aan sociaal-artistieke initiatieven. De stad Gent en OCMW Gent richtten daarnaast in samenwerking met de vereniging voor mensen in armoede het Netwerk Vrijetijdsparticipatie op dat tot doel heeft om de drempels naar cultuur, sport en jeugdverenigingen voor kansarmen te verlagen. Er wordt dus heel wat gedaan om de financiële belemmeringen tot participatie weg te werken. Al deze initiatieven ten spijt proeft een groot deel van de Gentenaars niet van het rijke Gentse cultuurbanket. Het laag houden van de toegangsprijzen is niet de enige oplossing voor een bredere participatie. Vanuit een liberale hoek bekeken schuilt er zelfs een gevaar van betutteling en overkill bij het nemen van bijkomende drempelverlagende initiatieven. We moeten uitgaan van het standpunt dat de cultuurconsument zelf kiest, en verstandig genoeg is om zijn keuze te bepalen. Een stedelijk beleid kan wel voor bijkomende faciliteiten zorgen. In het belang van de consument én de cultuurproducent, kan deze stad ook een goed centraal ticket- en informatiebureau gebruiken. Een centraal punt waar de consument digitaal, telefonisch of in levende lijve correcte informatie over de voorstellingen, tentoonstellingen en andere culturele initiatieven en evenementen krijgt. Geen banaal verkooppunt maar een centrum waar de juiste informatie naar de geest van cultuurproducent aan de burger wordt aangeboden. De invoering van een centraal reservatie- en ticketingsysteem, maakt het mogelijk de bibliotheekfilialen en de culturele instelling zelf als decentrale antennes te gebruiken, pakketten op maat samen te stellen en uitwisseling tussen de instellingen mogelijk te maken. Een vrijetijdspas, die als gecombineerde cultuur- en sportpas, maar ook als Gent-Verwent-pas kan gebruikt worden, kan trouwe bezoekers belonen, een sociaal beleid mogelijk maken, en tegelijk ook de Gentse cultuur-, sport en economische wereld beter integreren en laten samenwerken.
•
De bibliotheek
De Waalse Krook, met de stedelijke bibliotheek, waar zowel op de klassieke wijze (bedrukt papier) als op hoogtechnologische dragers kennis en cultuur zal verspreid worden, is de uitgelezen plek voor dit centrale ticket/informatiebureau. OpenVLD Gent wil de mogelijkheid bekijken om minstens de hoofdbibliotheek op zondag open te houden. Bovendien kan deze service via de wijkfilialen, en sinds kort via het Mobiel Dienstencentrum, van de stedelijke bibliotheek ook in de wijken en randgemeenten verstrekt worden. De bibliotheken vormen immers meer en meer de culturele ankerpunten van een wijk, en zijn de voorbije jaren meer geworden dan ‘een plek om boeken uit te lenen’. De initiatieven rond lees- en schrijfbevordering, de samenwerking met scholen in de wijk en diverse laagdrempelige initiatieven zorgen ervoor dat het netwerk van bibliotheken een cultureel en educatief web vormt doorheen de stad.
•
Creative city of music
Gent is ‘UNESCO Creative City of Music’. Eén van de vier wereldwijd. Het rijke Gentse muziekleven, dat zijn ook de vele kleine professionele, semi-professionele en amateur muzikanten en groepjes in de stad. We zijn de mening toegedaan dat er blijvend werk moet gemaakt worden van de inplanting van repetitieruimtes voor de
ondersteuning van de muziekscène. Gent moet de ambitie hebben om muzikanten en concertgangers aan hun trekken te laten komen, rekening houdend met de besognes van de omwonenden qua overlast. Het inrichten van een showcase festival voor pop- en rockmuzikanten, een jaarlijks initiatief waarbij jonge muziekkanten in contact komen producenten, platenmaatschappij, muziekjournalisten, zorgt ervoor dat talent snel opgepikt wordt en kan doorstromen. Ook professionele workshops in samenwerking met creatieve bedrijven, en het uitbouwen van een expertise- en kenniscentrum waarop zowel artiesten, managers als startende ondernemers in de creatieve industrie een beroep kunnen op doen, zijn middelen om bij te dragen aan een klimaat van creativiteit en innovatie. De aanwezige topinstituten, zoals het Conservatorium, de Operastudio en het Orpheus-instituut, moeten actiever betrokken worden bij creatieve initiatieven. OpenVLD Gent wil ook een definitieve oplossing voor Democrazy, eventueel in het complex De Krook.
•
Infrastructuur als uitgangspunt
Als liberalen geloven we uiteraard in het vrij initiatief, iets wat in de creatieve sector bij uitstek de motor is voor een rijk cultuurleven. Om dit vrij initiatief letterlijk ruimte te geven, wil OpenVLD Gent in het cultuurbeleid in de eerste plaats inzetten op infrastructuur, zowel voor de grote cultuurhuizen als voor kleinschaliger of lokale initiatieven. Gent moet een echte vrijhaven worden voor de creatieve sector, zowel commercieel als nietcommercieel. Door te investeren in culturele platforms, zoals uitgeruste zalen, repetitieruimtes en ateliers, die aan bijzonder gunstige voorwaarden ter beschikking worden gesteld, creëert de Stad de voedingsbodem voor een rijk cultuurleven. OpenVLD wil dan ook eerder inzetten op volwaardige, moderne en goed uitgeruste infrastructuur, eerder dan op het subsidiëren van de werking. Concreet wil OpenVLD Gent in elke wijk of deelgemeente een uitgeruste polyvalente zaal ten behoeve van het lokale verenigingsleven, zoals die de voorbije jaren al werden gerealiseerd in onder meer Oostakker, Sint-DenijsWestrem en Gentbrugge. Daarnaast willen we voor de muzieksector een circuit helpen uitbouwen van cafés waar optredens kunnen plaatsvinden. De nieuwe geluidsnormen dreigen dit circuit immers onderuit te halen. Ondersteuning voor de noodzakelijke investeringen zal dan ook nodig zijn om dit kleinschalige circuit, waar veel grote artiesten ooit begonnen, van de ondergang te redden.
•
De weg naar cultuur
Het stadsbestuur kan cultuurparticipatie ook faciliteren op het vlak van mobiliteit, bijvoorbeeld met taxicheques voor cultuurconsumenten. Dat zou de parkeerproblemen verminderen, het taxiverkeer stimuleren, en misschien net dat duwtje in de rug zijn dat nodig was om van een potentiële toeschouwer een eigenlijke toeschouwer te maken. Het gebruik van pendelbusjes bij grote evenementen stimuleren is een ander voorbeeld. We pleiten er niet voor om andere initiatieven, zoals het aanmoedigen van het gebruik van ander openbaar vervoer en fietsgebruik te verminderen. Integendeel. Maar de cultuurconsument die in een deelgemeente woont heeft niet altijd een boodschap aan tram, bus of fiets, en door het fors terugschroeven van het laatavondaanbod van De Lijn is er voor veel cultuurconsumenten zelfs geen echt alternatief meer.
Gent, cultuurstad OpenVLD Gent wil resoluut inzetten op de culturele en creatieve industrieën. Het creatieve ondernemerschap moet meer gestimuleerd en geprofessionaliseerd worden. Het komt ons liberalen toe om in te zetten op de raakvlakken tussen cultuur, economie en ondernemerschap. De culturele-creatieve industrie genereert een bloeiende economie en heeft een belangrijk aandeel in de tewerkstelling. Het recente ‘Groenboek’ van de Europese gemeenschap getuigt van het groeiende belang van deze sector voor de toekomst van onze steden. Vanuit deze optiek bekeken garandeert de economische dynamiek die elke kunstenaar teweeg brengt, een betere werking voor de culturele sector ( en de subsidiënt ).
Samengevat kan worden gesteld dat door de culturele infrastructuur op peil te houden en uit te breiden, door de ondersteuning van privé-initiatieven en door een goede werking van het stedelijk departement Cultuur het Gentse stadsbestuur een basis kan leggen voor de toekomst van Gent als uitgesproken cultuurstad. Een museumstad, een theaterstad, een festivalstad, een muziekstad en een stad van kennis en cultuur, waar de grote C en de kleine c van cultuur naast elkaar leven in een bruisende omgeving waar plaats is voor kweekvijvers, vernieuwing en traditie.
Actiepunten voor een liberaal cultuurbeleid •
Ondersteuning van de cultuurhuizen als speerpunten van de cultuurbeleving, via strategische convenanten. Een grondig takendebat met de Vlaamse Gemeenschap, en een ernstige evaluatie van de historische verdeling tussen de diverse instellingen, dringen zich op.
•
Ondersteuning van het lokale cultuurleven, in de eerste plaats door te investeren in infrastructuur en logistieke ondersteuning, onder meer via een netwerk van buurtzalen.
•
Verdere uitbouw van het Kunstenkwartier, door aankoop van de Leopoldskazerne als cultureel condominium en bedrijvencentrum voor de creatieve industrie, gecombineerd met repetitieruimtes, opnamestudio’s, seminarieruimtes en overnachtingsmogelijkheden voor artiesten.
•
Invoering van een vrijetijdspas voor cultuur, sport en shopping (Gent Verwent) en een centraal boekingsen ticketingsysteem.
•
Openhouden van de hoofdbibliotheek op zondag.
•
Ondersteunen van de muziekindustrie, door het inrichten van repetitieruimtes, studio’s, ondersteunen van het cafécircuit, workshops en showcases.
•
Uitwerken en invullen van het label Unesco Creative City of Music via een overkoepelende structuur.
•
Bevorderen van cultuurparticipatie door laatavondvervoer met tram, bus of taxi.
•
Versterken van het samenspel tussen cultuur, economie en ondernemerschap.
