CRANIUM
Island
25,1
-
2008
hopping hippos
Bas
van
Huut
Samenvatting Tijdens
het
minutus,
Cyprus,
melitensis, op Malta, aan
de
kwamen
pleistoceen
leefde op
en
afwezigheid
de
van
een
dwergnijlpaarden
er
iets
voor
op
vier
eilanden. De kleinste,
Mediterrane
de grotere, Hippopotamus creutzburgi, op Kreta,
grootste tenslotte, Hippopotamus pentlandi,
leefde
Sicilië. De
op
Hippopotamus
grootste, Hippopotamus
een na
op
is
verdwerging
gerelateerd
landroofdierenop deze eilanden.
Summary
During the Pleistocene dwarfed hippos lived lived
on
Cyprus,
Malta and
terrestrial
the
slightly bigger
a
one,
on
four Mediterranean islands. The
Hippopotamus creutzburgi,
largest finally, Hippopotamus pentlandi,
lived
Pleistoceen
eilanden,
kwamen
voor
gekomen?
uitgegaan
van
landbruggen. naar
echter niet
de
is related
on
the absence
to
of
Uit recente onderzoeken is
nijlpaarden
In het
op
werd
begin
dan
verwachten dat alle landdieren, op
van
en
de
afwezigheid
per
roofdieren op die
van
om
kleiner te
er
over
energiebehoefte
deze
mochten
te voldoen
makkelijker bewegen
zijn. Kleine hun
om aan
eilanden. Ook hoeven roofdieren weg te
op
en
de
op ze
was
het vaste
al
behoorlijk
niet
eenduidig
verhaal
en
om
nijlpaarden
welke soort
over
was
er
mij
voor
artikel behandel ik elk eiland voor
zijn
op
een
welk
reden
uit te gaan zoeken hoe het wel zat. In dit
om
grote landdieren alleen
te
bekend, echter geen
eiland te vinden is. Dit
de
groot
Over deze
jagen. wat
kunnen zich
vrij rotsachtige
er
zou
die
geval. Op
nijlpaarden
op
de
dus
en
eiland terecht kunnen komen.
een
eilanden is het beter
de eilanden zouden
voorkomen. Dit is niet het
herten, olifanten
Door
zijn gelopen. Dit is
landbruggen zijn geweest, je
ook
en
nijlpaarden
en
zijn
zee
van
waarschijnlijk, omdat,
land voorkomen,
toeval
in
zwemmers
dieren hoeven minder te eten
aanwezigheid
de eilanden
dat herten, olifanten
uitstekende
die
De landdieren zouden
eilanden komen
gebleken
het
Malta
Cyprus, Kreta,
deze
zijn
tijdens
op enkele Mediterrane
te weten
Sicilië. Hoe
grote
Sicily.
minutus,
Hippopotamus melitensis,
one,
dwarfing
The
gezwommen.
Dwergnijlpaarden
bruggen
on
smallest, Hippopotamus
the last but
Crete,
predators.
Inleiding
eilanden
on
apart.
geen
roofdieren. Hierdoor ontstond het idee
dat de dieren
naar
de eilanden
zijn
Cyprus Op
het
plaatje
waar er
van
Cyprus (fig. 1)
is te zien
dwergnijlpaardresten zijn gevonden.
De resten
zijn gevonden
in
grotten of
in
ingestorte grotten. Het
dwergnijlpaard
schofthoogte en een
Dit is
van
lengte
van
ongeveer
zijn
Cyprus
nog geen
die
je
in de dierentuin kan
Vindplaatsen
Sites with dwarf
van
hippo’s
dwergnijlpaarden op Cyprus.
on
met de
die voorkwamen
Mediterrane eilanden. De 1
uit de dierentuin
vergelijkbaar
dwergnijlpaarden Fig.
zeventig
Cyprus.
hebben. Het
21
d.w.z. dat
op
de
dwergnijlpaarden
de dierentuin behoren tot het
Hexaprotodon,
een
centimeter
groot als de
dwergnijlpaarden
echter niet
had
ongeveer anderhalve meter.
even
dwergnijlpaarden zien. De
van
ze
geslacht
zes
dwergnijlpaard
voortanden
van
nu
heeft
in
Island
overigens nog
voortanden,
twee
maar
hopping hippos
en
verloor in de evolutie de andere vier. De Mediterrane
geslacht Hippopotamus,
het
grote
Afrikaanse
waar
d.w.z. dat
tetraprotodon zijn;
ook het
toe behoort. Dit
nijlpaard
heeft als kenmerk dat
geslacht
behoren tot
dwergnijlpaarden
ze
ze
vier
voortanden hebben. In 1804 beschreef Cuvier drie soorten Een
nijlpaarden. grootte
en
een
afkomstig
was
Frankrijk.
Na
snel dat het
nijlpaard (hippopotame nijlpaard
uit het binnenland van onderzoek bleek echter al
enig
niet
nijlpaard
maar
Desmarest het
gemiddelde
een van
dacht dat het kleine
petit). Hij
Frankrijk
grote,
klein
uit
afkomstig In 1822
Cyprus.
beestje
amus minor. Hiermee
de
net iets eerder
hij
dan Cuvier zelf, die het in 1824 amus
minutus noemde.
die Desmarest
gaf
Cuvier, is dat de
De
en
Om dit
geldige
geheel
met het idee
nog
in
om
het
sloeg, volgens met
van
locaties
hem
van
gebouwd
zijn
er
komt voort uit
naam
een
van
plaatsen,
te
heilige
Fig.
Phanourios.
2 Kiezen
pletter tegen
op
de
gevonden. Op
Molars of the dwarf
een
volgens mij
tot het
genezen
genus
gewoon
snijden
maar
aan
ook
Hippopotamus.
Hippopotamus
van
Het
enkel
zou
van
komst van
de
van
de
op
op
Cyprus
vanwege
de vondst
'verbrande botten'. Deze
zijn
en
van
zogenaamde
naar
zijn mening
geslacht, geroosterd
zwart-geblakerde veroorzaakt te
en
Cuvier,
from Cuvier, 1804.
naar
sporen in stukken
en
Op de plek
waar
pezen
gevonden
maar
geen
kunnen vinden. Ik heb
Piper
hierop
ook ruim tweehonderd
was
eveneens
te vinden. Het is
slachtspoor
dat de van
mens
het
geen
dus niet erg
de oorzaak is
dwergnijlpaard
van
van
Cyprus. Nijlpaarden
eten
voornamelijk gras,
hun kiezen malen. Hun kiezen zien
mensen
opgegeten.
dier.
slachtspoor
het uitsterven
het uitsterven
verbrand, nadat de nijlpaarden door waren
uit
het bot. Sandra Olsen heeft toen
waarschijnlijk
komt tot deze
dwergnijlpaarden. Hij
conclusie
Cyprus,
16.000 botten bekeken
botten bekeken;
Reese de link tussen de eerste mens
een
tezamen met Phill
minor moeten
enkel
legde
of
het bot hechten kunnen krassen
worden
zijn. In 2001
hippo
veroorzaakt door het slachten
hogere potentie.
mijn optiek behoort het dwergnijlpaard
Cyprus wel
Cyprus
slachtsporen. Slachtsporen zijn
ongeveer In
van
heeft ook iemand laten zoeken
geneeskrachtige eigenschappen
aan
dwergnijlpaard
enkele
kapelletjes
zijner verering. Aan de botten
velerlei kwalen kunnen
het
in die rotsen
en
Gemalen botten zouden niet alleen
toegekend.
van
1804.
Cypriotische te
deze botten zijn
ter
werden ook
bijdragen
ieder.
een
Sondaar in 1972
genus
zijn bootje
rotsen. Daarom
botten
voor
van
was
dwergnijlpaard
ander
een
en
de orthodox-katholieke
legende,
Dit
verwarrender te maken,
Phanourios minor. Deze
Deze
naam.
tegelijkertijd gebruikt.
kwamen Boekschoten
Cyprus
naam
worden vanaf dat moment door
namen
elkaar
de
dan die
was
geheel duidelijk
echter niet
Hippopot-
Aangezien
eerder
uit
Hippopot-
naam
was
was
gaf
uit als maalstenen. De kiezen
De
dwergnijlpaard
kleur bleek echter
als
zijn door mangaanoxide. Hij
Cyprus
snijkiezen (fig. 2),
neem
22
van
dus
aan
dat de
net als
van
zien die
wat er
ze
met
dus ook
het
er
echter uit
van
tapirs. Ik
dwergnijlpaarden
van
CRANIUM 25, 1
Fig. 3 Vindplaatsen
Sites with dwarf
Cyprus tapirs
doen,
gaan op
eten
on
Crete.
hetzelfde hebben
gegeten
namelijk voornamelijk
De reden
waarom
ze
alleen
nijlpaarden
en
als
Kreta
bladeren
bladeren
blijft gissen. Mogelijkerwijs
Cyprus
Kreta.
dwergnijlpaarden op
hippo’s
ongeveer
nu
takjes.
en
van
2008
-
de kaart
Op zijn
omdat
en
planten
geen
herten. Er
waren
zijn
het kunnen dat
er
rivierbeddingen
weinig gras groeide op het
5)
en
4 De Katharo
hoogvlakte
in de rivieren
The Katharo Plain with
afzettingen
hoogvlakte
in de winter,
meerafzettingen (figs.
en
ten tweede in
rivierbedding
Fig.
wanneer
staat.
during winter,
Ten
in
van
when the rivers
er
5
dus
en
Dwergnijlpaardbotten
uit te
in de
bij
en
halen, terwijl
sedimentlagen
de Katharo.
the Katharo.
23
resten
zitten los in het sediment
vrij gemakkelijk
Bones of dwarf
are
water.
4
ingestorte grotten langs de
kust, zoals bij Karoumpes (fig. 6). De
zijn
water
van
zou
de
er
resten
op Kreta. Er
dwergnijlpaarden zijn gevonden.
eerste op de Katharo
rotsachtige Cyprus.
Fig.
waar
hier twee verschillende soorten
dus veel
beschikbaar als voedselbron. Ook
is te zien
er
olifanten
waar
waren
(fig. 3)
dwergnijlpaarden zijn gevonden
hippo
in the
layers of sediments of
Island
6 De
Fig.
ingestorte grot aan
zee
hopping hippos
Karoumpes.
Fig.
7
in het sediment
Dwergnijlpaardbotten
van
Karoumpes. collapsed
The
cave
at sea
Karoumpes. Bones of dwarf
de resten in
ingestorte grotten Die fossielen
gesteente (fig. 7). heel
moeilijk
Kreta
van
Hij
van
naar
kleinste
tijd
Kreta niet
gezien
als
brachten Boekschoten
verandering
in;
ze
dwergnijlpaard
een
aparte
en
nijlpaarden
is
geval.
8
Metingen
aan
Measurements of dwarf
hippo
aangezien
erg
het
mannetjes
opstaan,
puntenwolk
in
en
zou
dus
zomaar
dan zie
waar
je
bestaat.
vrouwtjes
verschil groot. Het
plaatje (fig. 8) kijkt,
Kreta
er
dimorphisme
tussen de twee seksen kunnen
Hippopotamus
van
Hij had zijn idee
van
Sondaar daar
nijlpaardbotten
was.
sexueel
twee ondersoorten
soort. In 1966
noemden het
een
tussen de
het verschil
zijn. Als je
alle
naar
metingen
dat het slechts
is. Dit laat zien dat
Kreta voorkwam, op
Fig.
Karoumpes.
minder dan tien botten. Dit is
Het verschil tussen
die Cu vier
echter niet het
de twee
op
nijlpaarden
medius
Hippopotamus
was
werd het
van
echter vreemd, zeker
dwergnijlpaarden
"hippopotame moyenne"
beschreef in 1804. Dit Een hele
dus niet of
er
zijn in 1845 beschreven door Owen.
dacht echter dat het
was
zijn
gebaseerd
fossiele
in the sediment of
vastzitten in het
uit te halen.
De eerste resten
hippo
er
dus
van
een
een
soort
Hippopotamus creutzburgi.
Kreta.
bones of Crete.
creutzburgi,'., vernoemd naar Prof. Dr
Creutzburg,
die veel onderzoek heeft
gedaan
op
Kreta.
Vanaf dat moment was meteen alle
verwarring
verdwenen. Tot Kuss in 1975 wat kleinere botten ontdekte
van
hem bestond het
dwergnijlpaard
twee ondersoorten.
creutzburgi
en
H.
dwergnijlpaarden. Volgens
cr.
van
Fig. 1
Kreta uit
=
9
Vindplaatsen
Ghar Dalam, 2
=
van
dwergnijlpaarden op
Zebbug.
Hippopotamus creutzburgi parvus,
waarvan
parvus
Sites with dwarf
de
24
hippo
on
Malta.
Malta,
CRANIUM 25, 1
Fig.
10 De verschillende
The various
sediment in de Ghar
lagen
layers of sediment
in the Ghar
Dalam
Dalam grot
cave
on
Malta Het van
2008
-
op
Malta.
grot. Het
kaartje
van
figuur
dwergnijlpaarden
gelijk opvalt zijn op Malta. Er
er
9
op Malta
gebouwd.
vindplaatsen
duisternis". In de
dwergnijlpaarden drie kiezen
van
weinig bekend
niets
genoeg
mee
de Vos
konden
Gozo,
gedaan
en
een
Malta,
mij
we
Malta:
over
meegenomen en
de
bij
in het
er
Arie
we een
auto
Dalam
museum
curator,
bij
liggen,
Ghar
en
Op
In de
John
Malta
gingen
we
we
nu
gelijk
volgt,
Malta hebben
zijn richting
te
voor
de
O
toch in het een
grot zijn
Door erosie is
er
kwam de
een
van
gedeelte bloot twee
te
verschillende
zes
te zien
beginnen
(fig. 10).
grotten
lagen
Deze
te
tot
van
lagen zijn
met de bovenste
gedomestiseerde-dierenlaag
civilisatie
museum
op
De
centimeter dik
het Ghar
leggen
We belden hem
maar
met het ontstaan
afzettingen
potten,
met de
en
op
en
Malta.
maar
ook
dieren, bestaande
volgende dag.
museum
kijkje
waren,
nemen
in de
25
bestaat uit Er
geiten.
uit
resten
is
resten
zijn
gereedschappen
gevonden,
en
Aangezien
voor
en
als
laag.
het hoofdeiland
dag op
proberen
afspraak
de
van
een
gevolg.
dus nog
genoeg voor
vertrokken. In het
contact
een
opgehoopt.
ontstaan
te
Janssen logeren die op
gehuurd
John Borg.
maakten
waar
Malta te gaan.
eilandje vlakbij
we
slechts
waren
museum
ligt,
is. Redenen
om naar
woont. De eerste
zouden
er
diepe geul
onderaardse rivier
materiaal
"grot
grot liep vroeger
onderaardse rivier, die de botten heeft
gemeten. Dit is wel vreemd
noemen, aangezien
de grot
namelijk bij
Ghar Dalam betekent
Zoals
weer.
is
museum
weinig vindplaatsen
maar
slechts
was
de
geeft
een
Dalam
Malta
ongeveer van
de
menselijke
en
van
74
eerste
resten,
ornamenten
in
gedomesticeerde
runderen, paarden, schapen
Fig.
O
11 Het
De cm
meten van
kalklaag
is
een
de
nijlpaardbotten
vrij dunne laag
van
van
Island
hopping hippos
Malta
/ Measuring
ongeveer 1
O
dik.
the
Daaronder
De
cm)
hertenlaag en
herten,
ligt
centimeter stenen.
O
bones of Malta
hippo
is ruim anderhalve meter dik
bestaat maar
uit er
reuzenschildpadden
voornamelijk zijn en
ook
Deze
rivier daar
(1.85
dik
een
en
stenenlaag
van
ongeveer 35
bestaande
uit
grote
stenen
door
zijn
de
naartoe
getransporteerd.
de
nijlpaardenlaag;
ronde
onderaardse
verdwergde O
reuzenzwanen,
Daaronder
ligt
interessantst. Een
reuzenwoelmuizen
1.70
(max
gevonden.
m)
laag
die
van
zit
vol
dwergnijlpaarden,
ruim
voor
met
het
mij
meter
een
resten
dik van
dwergolifanten
en
reuzenmuizen.
Fig.
12 Schematisch overzicht
dwergnijlpaarden 3. Cannita
bij
op
van
Sicilië. 1.
de
vindplaatsen
Acquedolci.
van
2. Coste di
Gigia.
Villabate. 4. Torrenova. 5. San Ciro. 6. Puntali
grot bij Carini.
7.
Kaap
Tindari. 8. Taormina. 9. Ghaiae di
Messina. 10. ChiaramonteGulfi. 11. Contrada Tabuna. 12.
Spinagallo grot.
13. Contrada
Cacaladritta.
14. Contrada
Fusco.
Schematic overview of the fossil sites with dwarf
Sicily.
1.
Acquedolci.
2. Coste di
Gigia.
3. Cannita
Villabate. 4. Torrenova. 5. San Ciro. 6. Puntali Carini. 7.
Cape
26
on
near
cave
near
Tindari. 8. Taormina. 9. Ghaiae di Messina.
10. Chiaramonte Gulfi. cave.
hippo’s
11. Contrada Tabuna. 12.
Spinagallo
13. Contrada Cacaladritta. 14. Contrada Fusco.
CRANIUM 25, 1
Fig.
13 Overzicht
van
metingen
van
dwergnijlpaarden
van
-
2008
Cyprus, Kreta,
Malta
en
Siclië, vergeleken
met recente
nijlpaarden.
Overview of measurements of dwarf
hippo’s
from
Cyprus, Crete,
Malta and
Sicily, compared
with recent
hippo’s.
O
De onderste
impressies Na de
grote
Maltese het
laag tenslotte
botten
geen
van
met beschikbare literatuur moest doen.
bestaat uit klei waarin alleen
gevonden,
zijn
enkele
Gelukkig
plantenmateriaal.
hoeveelheid
metingen (fig. 11)
dwergnijlpaarden (door dat
eindelijk duidelijk
Laura
er
op
de
auteur)
Malta
een
wat
nijlpaard
van
goed die
contact met
aan
van
enorm
is
geholpen
literatuur. Alle
soort
met het
professor
de universiteit
Palermo, Sicilië, werkzaam
is.
Zij
heeft
verzamelen
van
me
van
metingen (fig. 13) zijn afkomstig
uit die literatuur.
dwergnijlpaard geleefd heeft, namelijk Hippopotamus melitensis,
had ik
Bonfiglio,
Malta
betekent.
Overzicht Dat ieder eiland
Sicilië
is uit
Het laatste eiland eilanden
waar
is Sicilië. Het Siciliaanse
minor).
voorkwamen
dwergnijlpaarden het
op
Sicilië had
kaartje (fig. 12) zijn
Siciliaanse ik
die de eerste botten
de heer Pentland,
geen
de
dwergnijlpaard
materiaal
van
dit
heeft
van
Kreta is iets
leefde
weer een
grotere dan op Kreta. Het dwergnijlpaard
van
van
dwergnijlpaard
(Hippopotamus melitensis)
Sicilië is het
gevonden. Op
vindplaatsen
Het
Cyprus
dwergnijlpaard ( Hippopotamus
Malta groter (Hippopotamus creutzburgi). Op
dwergnijlpaard, Hippo-
potamus pentlandi Von Meyer 1832 is vernoemd naar
13 wel op te maken.
figuur
het kleinste
de vier Mediterrane
van
dwergnijlpaarden
zijn eigen dwergnijlpaard heeft
maar
het
wel kleiner dan de de vastelandsvorm
(Hippopotamus amphibius).
te zien. Helaas had
nijlpaardje
beschikbaar in Naturalis, wat inhield dat ik het
27
van
grootst (Hippopotamus pentlandi),
Island
hopping hippos
Dankwoord
Referenties
Uiteraard wil ik Arie bedanken
voor
hun
Malta werd mede
bijdrage
van
en
Edith Janssen
gastvrijheid. Mijn
mogelijk gemaakt
het Alida
Buitendijk
1955.
Accordi, B., reis
door
Hippopotamus pentlandi
del Pleistocene della Sicilia.
naar
von
Meyer Italica
Palaeontographia
50:1-52. een
Fonds.
Gand P.Y.
Boekschoten,
Hippopotamus. Bijdragen Boekschoten, G.J.,
(Crete)
1972. On the
Sondaar, I-II.
Cyprus
Proceedings
Koninklijke Nederlandse Akademie Wetenschappen B,
Canali di
van
75: 306-338.
Bortolotti, C., 1904. Denti di rinoceronte e di
and its
de Dierkunde 36:17-44.
tot
and P.Y.
fossil Mammalia of
1966. The
Sondaar,
Pleistocene of the Katharo basin
proboscidati,
di
dell'antica collezioni
ippopotamo
Rivista Italiana Paleontologia
Perugia.
10
83-93.
(3):
Capasso Barbato,
L. and C. Petronio, 1983.
Considerazioni sistematiche
Hippopotamus pentlandi
von
filogenetiche
e
Societa Italiana di Scienze Naturali Civico di Storia Naturale 124
1982. Nuovi resti
e
T. and C.
osservazioni
Hippopotamus creutzburgi
(Grecia). Geologica
Petronio,
filogenetiche
su
Boekschoten & Sondaar
(Hippopotamidae, Mammalia) Creta
del Museo
e
229-248.
(3-4):
Capasso Barbato, L., Kotsakis,
su
1832. Atti della
Meyer,
del Pleistocene di
Romana 21: 61-77.
1804. Sur les ossements fossiles
Cuvier, G.,
Annales Museum d'Histoire
d'hippopotame.
Naturelle 1804: 99-122.
1824. Recherches
Cuvier, G., Tome
V,
reptiles
2ème
et
le résumé
sur
les
contenant les
partie,
general.
ossemens
espèces
2ème
part:
de mammifères.
ou
1946. Notes
mammals from
on
some
pontian
Sicily, figured by Seguenza.
Néerlandaises de
Kuss, S.E., 1975.
Archives
7: 301-333.
Zoologie
Hippopotamus creutzburgi parvus
pleistozanes Zwergflusspferd
ein
description
Agasse, V., (eds.). Paris,
277-555.
Hooijer, D.A.,
sp.,
de
Paris.
Desmarest, A.G., 1822. Mammalogie des
fossils.
ossements
von
n.
der Insel
Kreta. Berichte der Naturforschenden Gesellschaft zu
Freiburg,
Owen, R.,
65: 5-23.
1845.
of the fossil
Descriptive
organic
and illustrated
catalogue
remains of Mammalia and Aves
containedin the Museum of the
Royal College
Surgeons of England. London. Reese, D.S.,
2001. Some comments
Aetokremnos Fauna. The earliest
Cyprus, Swiny. Von
from colonization
the Akrotiri
prehistory of
exploitation. Eds.
pp. 20-36.
Meyer, H.,
1843.
(Communication).
Jahrbuch Mineralogie:
28
to
on
579-590.
Neues
S.
