Coverstory Vara s nieuwe ombudsman heet Pieter Hilhorst. Verder met Joep Bertrams Peter van Straaten

Coverstory Vara’s nieuwe ombudsman heet Pieter Hilhorst Verder met Joep Bertrams Peter van Straaten Leerplichtambtenaar pakt door 9 De dagmarkt als voedselbank 12 Dakloze scholier krijgt hulp 19 Vóór 1 april aangifte doen loont 21 MUGwijzer: adressen en tips 22/24

Heeft u problemen met uw uitkering? Walker & Wittensleger advocaten tel. 020-6730055

Zie advertentie pagina 18

Inhoud

de maand MUG MUG begint de nieuwe maand met een overzicht van de vorige. Welke gebeurtenissen, wetswijzigingen of politieke ideetjes raakten uw portemonnee? Wie kwam voor uw belangen op? Waar werd u wijzer van? Wat hielp u aan werk of zorgde ervoor dat u het straks wat beter hebt? MUG maakt de balans op.

5

• Internationale Vrouwendag op 8 maart • Ombudsman over schuldhulp •

8

• Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen zit in de lift • Restaurant Freud werkt met mensen met een psychiatrisch verleden •

15

• Portret van Papa Adama, kunstenaar uit Burkino Fasso •

31

• Koopwijzer over de voordelen van kraanwater ten opzichte van gebotteld water • 2/3 De Maand MUG 10 Achtergrond: Wethouder Rotterdam | 14 Kunst & Cultuur: Broedplaats Zeeburgereiland + Boekenweek | 20 Achtergrond: Dossier ZZP’ers | 23 Sport: Giro d’Italia op Museumplein | Rubrieken: | 5 Hoe kom je de maand door met weinig geld | 9 Werken met DWI |11 De Andere Kant van het Loket | 19 Studentenpagina | 28 Jacques Peeters | 29 Betoog van Buro Jansen en Janssen over klikmentaliteit | 31 Klerenzooi

Aanvulling bij artikel over de Voedselbank, op pagina 5 in MUG Magazine van februari. Intakegesprekken voor de Voedselbank vinden vanaf januari niet meer plaats bij een gemeentelijke dienstverlener, maar worden gevoerd door een intakevrijwilliger van de Voedselbank zelf, op een van de tien intakelocaties. Mensen kunnen nu dus, anders dan voorheen, rechtstreeks bij de Voedselbank terecht. Foto voorpagina: Fotonova.nl

2 Ac t ueel

d at u m

 Nederlander blijft bovengemiddeld optimist Nederlanders zien hun financiële toekomst rooskleurig tegemoet. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft becijferd dat alleen Zweden, Finnen en Denen nog optimistischer zijn. Nederlanders denken zelfs het komende jaar te kunnen sparen. We denken niet alleen positief over onze eigen financiële situatie maar ook over het gehele economische klimaat. Bovendien zijn we minder bang onze baan te verliezen dan de gemiddelde Europeaan. De grootste doemdenkers zijn Roemenen en, hoe kan het anders, de Grieken.  ...ondanks historische economische krimp in 2009 De economie is nooit eerder zo diep weggezakt als vorig jaar. Volgens het CBS slonk onze economie

in 2009 met 4 procent; de grootste afname die statistici ooit hebben gemeten. In het rampjaar 1932, het vorige recordjaar, kromp de economie met 3,6 procent. Het CBS registreert inmiddels een schoorvoetend herstel: het laatste kwartaal van 2009 groeide de economie met 0,3 procent ten opzichte van de drie maanden daarvoor. In vergelijking met de laatste drie maanden van 2008 betekent dat nog steeds een negatief verschil van 2,2 procent.  Minima in problemen door toeslagen fiscus De voorschotten voor diverse toeslagen die de Belastingdienst maandelijks uitkeert, blijken in meer dan de helft van de gevallen te hoog. Dit blijkt uit cijfers die ex-staatssecretaris De Jager van Financiën naar de Kamer heeft gestuurd. Wie te veel aan zorg-, huur-

Peter van StraAten

of kindertoeslag heeft ontvangen, krijgt daarvoor aan het einde van het jaar de rekening gepresenteerd. De afgelopen jaren zijn hierdoor duizenden minima in de schulden geraakt, meldt de landelijke organisatie voor Sociaal Raadslieden. Deze pleit voor onmiddellijke afschaffing van het toeslagenstelsel.

 Zzp’ers ten onrechte als fraudeur bestempeld De Uitvoeringsorganisatie Werknemers Verzekeringen (UWV) heeft duizenden zelfstandigen

zonder personeel (ZZP’ers) ten onrechte van fraude beschuldigd, vervolgd en beboet. Dit blijkt uit onderzoek van de nationale ombudsman, dat in opdracht van de FNV is verricht. Het betreft ongeveer drieduizend ondernemers, die met behoud van uitkering een eigen bedrijf begonnen. Zij werden door het UWV geadviseerd niet te strikt te zijn met de opgave van gewerkte uren voor hun onderneming. Door dit advies op te volgen, moesten na controles door de fiscus en het UWV zelf, naheffingen en boetes opgelegd worden. Minister Donner van Sociale Zaken zegt de gang van zaken te betreuren en zich samen met het UWV nog eens over het rapport te buigen. ‘Jong blaadje-toeslag’ blijft nog tot 2015 De afschaffing van de AOW-partnertoeslag in 2011 is van de baan. De regering besloot dit medio februari na protesten uit de Tweede Kamer. AOW-ers met partners jonger dan 55 jaar ontvangen een toeslag als het ‘jonge blaadje’ geen of weinig eigen inkomen heeft. De maatregel stuitte in de Kamer op verzet vanwege de korte termijn waarop deze van kracht zou worden: 1 januari 2011. Jetta Klijnsma, staatssecretaris van Sociale Zaken voordat het kabinet viel: ,,Mede op verzoek van de Tweede Kamer heb ik gekeken of het mogelijk is de scherpe kantjes eraf te halen; er blijft dan weinig over van het beoogde effect. Je kunt je dan afvragen of het verstandig is om aan deze ingreep vast te houden, mede gelet op de ingrijpende gevolgen voor individuele gevallen.” De AOW-partnertoeslag wordt in 2015 afgeschaft voor alle nieuwe AOW’ers. Het kabinet besloot dit in 1995 met het oog op de individualisering en de emancipatie van vrouwen.  Re-integratietraject is geen dwangarbeid Het hoogste Nederlandse rechtscollege in sociale zekerheidszaken deed op 8 februari uitspraak over het re-integratietraject van een Amsterdamse bijstandsgerechtigde. Het oordeel van de Centrale Raad van Beroep: geen dwangarbeid. Bijstandsgerechtigde P. kreeg in 2006 een uitnodiging van de Dienst Werk en Inkomen voor het Hoya-project. P. weigerde te verschijnen, omdat hij al een traject had gevonden dat zijns inziens beter aansloot bij zijn vaardigheden. DWI legde hem een sanctie op van een maand uitkering. Later werd dit teruggedraaid naar €200. P. ging in beroep bij de rechtbank maar kreeg nul op het rekest. In hoger beroep bij de CRB speelde de vraag mee of er sprake was geweest van dwangarbeid of verplichte arm ug m aga zine

redactioneel

De nieuwe nachtburgemeester heet Isis van der Wel, vooral bekend als DJ ISIS. Ze werd op 19 februari in De Melkweg door een select gezelschap van ‘nachtraadsleden’ uitverkoren, in aanwezigheid van zo’n 1.2oo bezoekers. Isis belooft de uittocht van kunste-

naars uit de stad een halt toe te roepen ‘door meer ruimte te creëren voor spontaniteit en flexibiliteit’. Ook wil ze een speciale nachtambtenaar, die zich fulltime met het nachtleven bezig gaat houden. Nachtburgemeester (naar Rotterdams voorbeeld) Isis krijgt het druk. Mede door het rookverbod en het ruimhartiger terrassenbeleid van stadsdeel Centrum komen bewoners steeds vaker in opstand tegen horecaoverlast. Isis zal niet alleen de strijd aan moeten met de gemeente maar ook moeten werken aan draagvlak onder de bevolking voor een bruisend nachtleven. Gaat ze ook iets voor minima doen? Isis: ‘Jazeker, ik denk aan één nacht met gratis toegang tot clubs en bijvoorbeeld aan een website met tips voor gratis events.’ Foto: John Melskens beid. Beide zijn verboden volgens artikel 4 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. In tegenstelling tot de bekende zaak van de Arnhemse schoffelweigeraar deed de CRB nu wel uitspraak. Van dwangarbeid kan geen sprake zijn, oordeelde de Centrale Raad. Dan moet er fysieke of psychische dwang zijn uitgeoefend. Wel was er sprake van verplichte arbeid, maar dit vindt de CRB in dit geval niet in strijd met het recht. De rechtbank weegt mee dat P. al lang een uitkering ontvangt. Verder is het Hoyaproject gericht op het aanleren van werknemersvaardigheden en duurt de aanloopfase een week. P. had volgens de CRB op zijn minst die eerste week moeten verschijnen. ...tuinkasweigeraar reageert teleurgesteld P. staat niet helemaal met lege handen. Van de CRB hoeft hij niet de proceskosten te betalen. Die komen voor rekening van de gemeente. Ook het griffiegeld (kosten voor het aanspannen van een rechtszaak) van €107 krijgt de Amsterdammer terug. Een teleurgestelde P. na afloop van de zitting: ,,Ik ben webdesigner. Kon daarin een stage volgen en dat zou DWI geen cent kosten. Dat heeft de klantmanager genegeerd. Hoya is een traject in de tuinbouw, daar pas ik helemaal niet in en kost de gemeente €5.000. Ik begrijp de uitspraak niet. Je bent voor je levensonderhoud afhankelijk van een uitkering, dus een sanctie betekent psychische druk. Hoe kun je volhouden dat dit geen dwangarbeid is?” Wel tevredenheid bij DWI-woordvoerder Carmen Westra: ,,We zijn blij dat de CRB de overwegingen van de rechtbank overneemt. Dit sterkt ons beleid. Het Hoya-project bestaat nog, zeker. Daar gaan we ook mee door.”

m u g m aga zine

 DWI breekt met particuliere beveiligers Na twee geweldsincidenten in twee maanden tijd heeft DWI de samenwerking met drie beveiligers verbroken. Het betreft medewerkers van een particulier beveiligingsbedrijf, bij de DWI-vestiging IJsbaanpad, voor druggebruikers

en dak- en thuislozen. ,,De beveiligers hebben cliënten bejegend op een manier die niet bij DWI past”, aldus DWI-woordvoerder Westra. ,,Wat het aandeel van de klant hierin was, doet er niet toe.” DWI heeft geen aangifte gedaan tegen de beveiligers. ,,De incidenten zijn wel aanleiding voor gesprekken

De val van het kabinet balkenende IV zet een

punt achter het beleid van de PvdA-bewindslieden. Zo verliest minister Eberhard van der Laan van Wonen, Wijken en Integratie zijn post, evenals de staatssecretarissen Jetta Klijnsma van Sociale Zaken en Jet Bussemaker van Welzijn. Alle drie zijn sinds eind vorige maand ambteloos burger. Nu er geen meerderheid meer is voor de overgebleven bewindslieden - allen van christelijke huize - kan de regering niet alle onderwerpen die nog bij het parlement liggen behandelen. Een van die onderwerpen is, naar verwachting, de AOW-leeftijd. Ook de nieuwe wetgeving inzake huisbezoeken aan uitkeringsgerechtigden moet nog door de Tweede Kamer. Bij de Senaat ligt de Crisis-en Herstelwet ter behandeling. Voorstellen die al door beide Kamers zijn aanvaard, gaan gewoon door. Op korte termijn zullen burgers weinig merken van de zoveelste kabinetscrisis, in deze eeuw. Op lange termijn kan de kabinetscrisis grote gevolgen hebben. Politieke commentatoren vrezen een moeizame formatie. Volgens de huidige peilingen zal er geen kabinet van minder dan vier partijen mogelijk zijn. Bij de sluiting van deze editie had het parlement nog niet beslist welke onderwerpen controversieel worden verklaard. Voor actueel nieuws over de kabinetscrisis en de gevolgen daarvan voor de minima, zie onze website www.mugweb.nl.

met het bedrijf ”, zegt Westra. ,,We huren beveiligers in voor de veiligheid van onze medewerkers én om onze klanten een veilige omgeving te bieden.”  Amsterdam sluit pact met bedrijfsleven Met de ondertekening van het ‘Pact voor Amsterdam’ is in februari het Europees jaar voor de bestrijding van armoede en sociaal isolement in de hoofdstad officieel van start gegaan. Ruim twintig bedrijven en organisaties tekenden het pact en spreken daarmee de intentie uit om effectiever en efficiënter samen te werken aan armoedebestrijding. Het pact werd gesloten op een werkconferentie, georganiseerd door de gemeente en Hart voor Amsterdam. Daar werden al meteen de eerste bruggen geslagen. Zo bood de Rabobank, een van de ondertekenaars van het pact, direct aan microkredieten te verstrekken aan een migrantenorganisatie.  Vaker in de bijstand Het aantal mensen dat een bijstandsuitkering krijgt, groeide afgelopen jaar landelijk met 9 procent. Eind 2009 stond de teller op 281.000 uitkeringen, meldt het CBS. Jonge mensen, met een kort arbeidsverleden, belanden sneller in de bijstand. Verder blijkt dat de meeste bijstandsuitkeringen nog steeds bij alleenstaanden terechtkomen.

Waar bent u als MUG-lezer rouwiger om? Om de val van het kabinet of de blunder van schaatscoach Gerard Kemkers? Ongelooflijk naar voor ‘onze’ Sven, die zeker leek van goud. Kemkers leek wel een beetje op Balkenende, met als verschil dat de demissionaire CDA-premier bepaald niet in zijn eerste blunder als regeringscoach is gestikt. Spannend waren de beelden van een wanhopige Kemkers, die je zag twijfelen of Sven naar de binnenof de buitenbaan moest. Fascinerend waren ook de beelden van Balkenende, zwalkend tussen de waarheid van zijn buitenlandminister Verhagen en die van zijn vice-premier Wouter Bos. Wie had gejokt, wie voor zijn beurt gesproken? Bos leek in elk geval de slimste keuze te hebben gemaakt, vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen: nu eens wel de partijpoot stijf houden, en niet om het geringste. Het is nogal wat om ‘onze’ jongens en meisjes in den vreemde op oorlogspad te houden. Had Sven Kramer maar net zoveel lak gehad aan zijn coach. Maar de gevolgen van Bos’ besluit om uit het kabinet te stappen, kunnen weleens heel wat langer nadreunen dan die verloren gouden plak. Het is crisis, nog steeds, ook als we op 9 juni naar het stemhokje mogen voor een nieuw parlement en een nieuwe regering. Het volgende kabinet wacht een helse taak: bezuinigen én de crisis het hoofd bieden. Traditioneel zullen rechtse partijen niet aarzelen om dat over de ruggen van de minima en ‘Jan modaal’ te doen. Traditioneel proberen linkse partijen, inclusief de PvdA, te redden wat er te redden valt, de breedste schouders de zwaarste lasten te laten dragen. Ondertussen roepen vooral witte, middelbare, Telegraaf lezende mannen in Vinex-wijken om een ‘sterke’ soortgenoot, een Bokito, in de persoon van een geblondeerde en met een zachte ‘g’ sprekende ex-VVD’er, die graag moslims de schuld van alle ellende geeft, zoals een andere populist zeventig jaar eerder joden de schuld van alles gaf. Ook toen was het crisis. De vergelijking met de jaren dertig doemt weer op, helaas niet ten onrechte. Laten we hopen op genoeg Hollandse nuchterheid om op 3 maart en op 9 juni voor het verstand te kiezen en niet voor de onderbuik. Joop Lahaise maart

2010 Ac t ueel 3

4 Adv er t en t ie

maart

2010

m ug m aga zine

ombudsman

achter het nieuws

rondkomen

Internationale Vrouwendag: honderd jaar strijd voor gelijkheid Gemeentelijk ombudsman Ulco van de Pol behandelt klachten van burgers. De crisis begint zichtbaar te worden in Amsterdam. Steeds meer inwoners slagen er niet meer in de eindjes aan elkaar te knopen en lopen schulden op die ze niet meer kunnen aflossen. Dan dreigt beslaglegging, afsluiting van energie en huisuitzetting. Voor deze mensen is de schuldhulpverlening de laatste uitweg. Wie voor schuldhulp in aanmerking wil komen, moet zich melden bij een gemeentelijke schuldhulpverlener (DWI). Tijdens de intake wordt de financiële situatie in kaart gebracht. Vervolgens stelt de schuldhulpverlener de schuldeisers voor de schuld gedeeltelijk af te lossen, door middel van maandelijkse betalingen. Wanneer zij hiermee instemmen is er sprake van een minnelijk akkoord. Wanneer schuldeisers niet akkoord gaan, kan men bij de rechtbank om wettelijke schuldsanering verzoeken. Dan ziet een bewindvoerder toe op de aflossing van de schulden. Na drie jaar is men schuldenvrij. Maar in de tussenliggende periode moet men rond zien te komen met een inkomen dat lager is dan het bijstandsniveau. In 2009 werden 12.000 aanvragen voor schuldhulpverlening ingediend, zo’n 2.000 meer dan in 2008. Dit legt een hoge druk op de schuldhulpverlening en vraagt om een efficiënte werkwijze. Helaas constateer ik steeds vaker het tegenovergestelde. Intake-gesprekken laten lang op zich wachten, waardoor de aanvragers er niet tijdig op worden gewezen dat voor een minnelijke overeenkomst een volledig overzicht van alle schulden noodzakelijk is. Veel aanvragers zijn het overzicht echter allang kwijt en komen bij de schuldhulp wanneer de deurwaarder op de stoep staat. Wanneer ze na een paar maanden te horen krijgen dat ze alsnog een wettelijke schuldsanering moeten aanvragen, zijn de schulden nog verder opgelopen. En als de rechter op zijn beurt weer naar het minnelijke traject verwijst, kan er zelfs een paar jaar overheen gaan voor er iets gebeurt. De gemeente wil meer geld uittrekken voor schuldhulp en er zijn maatregelen aangekondigd om de schuldhulp effectiever te maken. www.gemeentelijkeombudsman.nl m u g m aga zine

Michiel Wetzer Al meer dan een eeuw vragen vrouwen op 8 maart, Internationale Vrouwendag, aandacht voor gelijke rechten. Dat is anno 2010 nog steeds hard nodig. De eerste feministische golf begint wereldwijd eind negentiendeeeuw. Wilhelmina Drucker begon in Nederland een beweging voor vrouwenkiesrecht. In de Verenigde Staten wordt op 8 maart 1908 massaal gestaakt door vrouwen uit de textiel- en kledingindustrie voor een achturige werkdag, betere arbeidsomstandigheden en algemeen kiesrecht. Ze noemen zich Suffragettes. In 1910 bundelen linkse feministen hun krachten. Ze houden in

,,Vrouwen zijn vaak nog tweederangs burgers, ook hier. Dat is een groot maatschappelijk probleem.” Dat zegt Emel Can, van Turkse afkomst en actief in de vrouwenbeweging. Ze is bestuurslid van ATKB, een Amsterdamse organisatie voor uit Turkije afkomstige vrouwen en meisjes. ,,Uitdrukkelijk niet alleen voor Turkse vrouwen. We proberen alle etnische groeperingen erbij te betrekken.” Het doel van ATKB - voluit ‘Amsterdam Türkiyeli Kandinlar Birligi’ - is het bevorderen van de maatschappelijke positie van vrouwen. ,,Opdat vrouwen niet alleen zorgtaken hoeven te vervullen maar volwaardig aan de samenleving kunnen deelnemen.’’ ATKB maakt zich sterk voor gelijke rechten voor vrouwen, op alle fronten van het maatschappelijk leven. Can: ,,Internationale Vrouwendag is heel belangrijk. Vrouwendag draait om emancipatie en participatie. De ontwikkeling van met name migrantenvrouwen blijft belangrijk. Ze worden in Nederland dubbel gediscrimineerd, als vrouw én als migrant. Dat uit zich vooral op de arbeidsmarkt. Ik merk dat vrouwen, en dan vooral migrantenvrouwen, meer moeite hebben werk te vinden. Ik heb het gevoel dat ze zich nog steeds dubbel moeten bewijzen.” Daarnaast voelen vrouwen zich verantwoordelijker voor zorgtaken dan mannen en dan is er nog de taalbarrière. ,,De taalachterstand van migrantenvrouwen is vaak groter dan die van de mannen. Ik denk dat ook dat op hun rol in huis is terug te voeren. Vrouwen hebben daardoor minder tijd om taalcursussen te volgen.”

Kopenhagen een Internationale Vrouwenconferentie, met als thema: kiesrecht voor vrouwen. De Duitse socialiste Clara Zetkin pleit er voor een jaarlijks terugkerende Internationale Vrouwendag op 8 maart, waarop vrouwen wereldwijd zouden moeten demonstreren en actievoeren. Zo’n eerste Internationale Vrouwendag vindt in 1911 plaats in Denemarken, Duitsland, Oostenrijk, Amerika en Zwitserland. Een jaar later volgt Nederland. In 1917, wordt opnieuw, weer op 8 maart, door textielarbeidsters gestaakt, nu in Sint Petersburg. Ze protesteren tegen de Eerste Wereldoorlog, hongersnood en onderdrukking door tsaar Nicolaas II. In 1921 besluit het Internationale Vrouwensecretariaat 8 maart als Internationale Vrouwendag vast te leggen. Sindsdien staat de datum 8 maart in het teken van solidariteit en strijdbaarheid van vrouwen overal in de wereld.

Aanvankelijk is Vrouwendag vooral een samenkomst van socialistische en communistische vrouwen. Dat verandert in 1975, als het Internationale Jaar van de Vrouw wordt georganiseerd. In 1978 wordt Internationale Vrouwendag door de Verenigde Naties erkend. De tweede feministische golf is dan in volle gang, met thema’s als ‘baas in eigen buik’ (pro-abortus) en nog steeds gelijke kansen en gelijke beloning. Veel is verbeterd in de positie van vrouwen maar het grootste deel van de wereldbevolking dat onder de armoedegrens leeft, is nog altijd vrouw. Vrouwen worden nog steeds mishandeld en verkracht, ook in Nederland. In de jaren negentig begint de derde feministische golf, met aandacht voor de positie van migrantenvrouwen. Nederlandse feministen luisteren nu naar namen als Ayaan Hirsi Ali en Yasmine Allas. Kijk voor het programma op www.vrouwendag .nl

‘De stakende arbeidsters streden ook voor rechten van mannen’

Amerikaanse Suffragettes in 1913, in de bres voor kiesrecht.

Zorgtaken, zelfbewustzijn, participatie en emancipatie: het zijn woorden die vaak terugkomen in het betoog van Can. ,,Omdat vrouwen vaker de zorg voor het huishouden hebben dan mannen voelen ze ook eerder de gevolgen van armoede. Ik heb het wel steeds over migrantenvrouwen, maar dit gaat net zo goed op voor Nederlandse vrouwen.” De Internationale Vrouwendag heeft een voorbeeldfunctie, vindt Can. ,,Honderd jaar geleden is door hele moedige vrouwen voor hun rechten gestreden. De stakende textielarbeidsters in New York in 1908 hebben veel bereikt: gelijk loon voor vrouwen en werkdagen van acht uur. De Suffragettes (‘suffrage’ betekent stemrecht) vochten voor vrouwenstemrecht. Het is belangrijk om onder de aandacht te houden dat je veel kunt bereiken met solidariteit;

veel meer dan je als individu voor elkaar krijgt.” Wel vindt Can het jammer dat Vrouwendag zich alleen op vrouwen richt. ,,We moeten er ook mannen bij betrekken. Emancipatie gaat ons allemaal aan. De textielarbeidsters uit New York streden óók voor de rechten van mannen. En om echt iets te veranderen, moeten ook mannen bewust worden van de situatie. Vrouwenrechten zijn mensenrechten.” Emel Can waarschuwt dat nooit mag worden vergeten waar Vrouwendag eigenlijk om gaat. ,,Ik zie vaak dat Internationale Vrouwendag wordt aangegrepen om een feestje te bouwen”, zegt Can. ,,Er heerst een stemming van ‘vandaag mogen we dansen’. Op zich is daar niets mis mee maar daardoor gaat soms de inhoud een beetje verloren.” (MW)

Lezers vertellen hoe zij de maand doorkomen met weinig geld Marga Doda(57) werkte als hoofd van de huishouding tot ze voor 100 procent werd afgekeurd. ,,Ik lees al jaren de MUG, omdat het gratis is en boordevol met informatie staat. Toen ik die ingezonden brief las: ‘Komt een minima bij de bieb’ in de MUG van afgelopen januari, voelde ik mij genoodzaakt om te reageren. De voorbeelden die worden gegeven over hoe je kunt bezuinigen, getuigen van gebrek aan kennis over het leven met een minimuminkomen. Tijdens mijn studietijd stond ik altijd al 200 gulden in het rood. Godzijdank heb ik een cursus gevolgd ‘uitkomen met inkomen’. Die kostte mij destijds 30 gulden maar is elke cent waard geweest. Doordat ik nu gebruik maak van twee rekeningen, kan ik het overzicht handhaven. Ik heb een WAO-uitkering van €830,-. Daarvan hou ik €278,- over voor leefgeld in de maand. Als er aanbiedingen zijn ga ik er op af, ook al moet ik de hele stad door fietsen. Van mijn vakantiegeld kocht ik een televisie (€333,-) bij de Mediamarkt. Ik heb twee jaar lang alle advertenties uitgeknipt van tv’s. Door zolang te wachten werd mijn geduld beloond en dat bespaarde mij €36,-. En ik kon een grotere televisie kopen dan het jaar daarvoor. Vrienden van mij wonen in een bosrijke omgeving. Als zij op vakantie gaan, mag ik twee weken in hun huis logeren. Ik geniet ervan en maak dankbaar gebruik van de omgeving. Ik heb zelf ook een fijn huis met dubbele ramen. En om mijn stookkosten laag te houden, hou ik mijn kamertemperatuur op 18 graden. ’s Avonds sla ik een deken over me heen als ik op de bank lig. Ik steek dan altijd kaarsen op. Die suggereren warmte en geven bovendien veel licht. Omdat ik geen kabelaansluiting heb, kijk ik naar dvd-films of ik lees een boek. Ik ga één keer in de week naar de openbare bibliotheek. Behalve dat ik daar boeken en films leen, is het ook een gezellig uitje. Het zou een ramp zijn als de gratis bibliotheekabonnementen van de Stadspas worden afgeschaft. Dit is mijn manier om met mijn inkomen uit te komen. Lea Nortan maart

2010 Ac t ueel 5

wijkaanpak

Teksten: Toine Graus, Arjan van Oorsouw, Marcel Schor,

De Staatsliedenbuurt is hip én sociaal Een voorbeeldfunctie voor huidige Vogelaarwijken? De tijdgeest is wel veranderd en De Staatsliedenbuurt is nu een van de meest gewilde woonbuurten van Amsterdam. Dat was ooit anders. De Staats was dertig jaar geleden een Vogelaarwijk avant la lettre, totdat de kraakbeweging het heft in handen nam.

O

p de leefbaarheidsbarometer scoort de Staatsliedenbuurt met een 7,5 boven het Amsterdamse gemiddelde. Naaste buur Bos en Lommer haalt niet meer dan 6,6. De Staats heeft zijn negentiendeeeuwse karakter weten te behouden. Er is weinig gesloopt en de gevels zijn fraai gerestaureerd. In reisgidsen wordt de buurt als hip en alternatief omschreven. Dat kan kloppen, 15 procent van de bewoners hoort tot de creatieve klasse tegen 7 procent in heel Amsterdam. Met de oplevering van de gerestaureerde Westergasfabriek in het begin van deze eeuw, heeft de buurt er een cultuurcentrum van landelijke betekenis bij gekregen. Hoe is deze ‘Vogelaarwijk’ van weleer zo succesvol uit zijn as herrezen? En kunnen de huidige Vogelaarwijken iets van de Staatsliedenbuurt leren? Met de opleving van de buurt is het snel gegaan. In de jaren zeventig was de Staats nog de ultieme achterstandsbuurt. Hele straten waren dichtgespijkerd. Wie geld had, vertrok. De stadsvernieuwing kwam er veel later op gang dan elders in Amsterdam. Maar al die leegstaande huizen trokken

Tramhalte op het Limburg Stirumplein te midden van nieuw gebouwde sociale huurwoningen. Foto: Ingrid de Groot

mensen uit de hele stad aan, die op zoek waren naar goedkope woonen werkruimte: kunstenaars, studenten en andere jongeren. Ze werden positief ontvangen door de buurtbewoners. De krakers en oorspronkelijke bewoners gingen nadenken over de vernieuwing van de wijk: de samenhorigheid was groot. Kraken was er de gewoonste zaak van de wereld. Niet de woningbouwverenigingen maar de door krakers opgerichte Woongroep Staatsliedenbuurt bepaalde wie recht had op een woning. De instroom van jongeren bracht een enorme dynamiek op gang. Krakers bouwden er een complete, alternatieve infrastructuur op met eigen cafés, restaurants, een crèche, werkplaatsen, expositieruimtes, een artsenprak-

tijk voor illegalen, een filmhuis, een bakfietsencentrale. Krakers organiseerden festivals en concerten. Het werd een Staat binnen de staat. Net als het Gallische dorpje van Asterix, dat de Romeinen wist te weerstaan. Juist op het hoogtepunt van de kraakcultuur, halverwege de jaren tachtig, gebeurde er iets dat de ondergang van de krakersmacht in gang zette. Toenmalig burgemeester Ed van Thijn wilde een bezoek aan de buurt brengen om met bewoners in gesprek te gaan maar hij werd door het ‘Staatstribunaal’ tot ongewenst persoon verklaard. Toen hij toch kwam aanlopen werd hij bespuugd, uitgescholden en bedreigd. Dat was de druppel die de al behoorlijk volle gemeentelijke emmer deed overlopen. De aanval op de ‘vrij-

staat’ werd met Haagse instemming met volle kracht ingezet. De politie begon met harde hand een deel van de gekraakte panden, die op de nominatie stonden om te worden gerenoveerd, te ontruimen. Andere kraakpanden werden gelegaliseerd. De gemeente kocht binnen een paar jaar de meeste kleine huiseigenaren voor een appel en een ei uit om ook die woningen te renoveren. Ze begon ook instellingen, die door krakers waren opgericht zoals de Buurtwerkplaatsen, in te lijven in de gemeentelijke organisatie en te subsidiëren. In de jaren negentig kwam de renovatie goed op gang. Om één krakerstraditie kon de gemeente niet heen: buurtbewoners bleven al die tijd een belangrijke rol spelen in de verbetering van hun wijk.

Buurtbewoner Piet Vink maakte het allemaal van nabij mee. Hij was destijds secretaris van het Wijkcentrum Staatsliedenbuurt. Vink: ,,Er was geen stedenbouwkundig plan voor de buurt. Onder druk van de kraakbeweging is dat wel gemaakt. Door toedoen van de buurtbewoners is de buurt behouden en is er heel weinig gesloopt.” Wethouder Rolf Steenwinkel (PvdA) van Stadsdeel Westerpark deelt die analyse: ,,Krakers hebben de buurt voor sloop behoed. Die negentiende-eeuwse woningen waren overigens door hun houten funderingen makkelijk te renoveren. Dat geldt niet voor veel woningen in de Spaarndammerbuurt, die later zijn gebouwd.” Het uitgangspunt bleef goede én

Stichting Buurtwerkplaatsen Cursussen op elk gebied

Houtbewerking is niet het enige wat je kunt doen in de werkplaats.

6 ach t ergro nd

maart

2010

In een oud schoolgebouw aan de Cliffordstraat in de Staatsliedenbuurt wordt driftig getimmerd, gezaagd en geschuurd. Sebastian maakt een tv-kastje voor zijn moeder. Sam timmert een grote kist voor zijn schoonmoeder. Daar kan al het speelgoed in van de kinderen en je kunt er lekker op zitten. Like maakt een mutsen- en handschoenenkastje voor de buurvrouw. Vrijwilliger Han Vis geeft

advies en Michael, ook vrijwilliger, zorgt voor het gereedschap. Als er één instelling symbool staat voor de ‘doe het zelf-cultuur’ van de kraakbeweging dan zijn het de Buurtwerkplaatsen. Meervoud, want naast houtbewerking zijn er werkplaatsen voor glas- en metaalbewerking, lassen, computers, glas-in-lood, tekenen, schilderen, zeefdrukken, fotografie en keramiek. Die afdeling keramiek is de thuisbasis van om en nabij vijftig

keramisten, waarvan velen de amateurstatus zijn ontgroeid. Keramiekdocent en kunstenaar Elias Mohd heeft vanuit Engeland een nieuwe methode van boetseren in Nederland geïntroduceerd: patch and pattern. Op een laag klei wordt een patroon getekend en uitgesneden. Uit de lappen klei wordt dan een beeld samengesteld. Er staan prachtbeelden van dieren en vrouwenfiguren in de werkplaats, die met deze methode zijn gemaakt, maar ook vazen die op de traditiom ug m aga zine

dankzij de kraakbeweging er is geen geld meer voor renovaties

Ontruiming Schaepmanstraat in de Staatsliedenbuurt 1985. Foto: Bert Verhoef

betaalbare huurwoningen. Nog steeds is 75 procent van de woningen sociale huur en ook dat is vooral te danken aan de kraakbeweging, stelt Leen van den Berg, ex-kraker en fractievoorzitter van de lokale partij Buurt & Westerpark, die niet in het nieuwe stadsdeel West zal terugkeren. De veranderingen in de Staatsliedenbuurt kwamen van onderaf. Bewoners waren in de jaren tachtig actief in verschillende werkgroepen in de Wijkraad. Die bepaalde de koers, vooral op het gebied van huisvesting en had grote invloed op het gemeentebeleid. Stadsdeel Westerpark bestond nog niet. Van den Berg: ,,De kraakbeweging streed voor goede betaalbare woningen, niet alleen voor krakers. Helaas zijn die strijdbare sfeer en solidariteit er niet meer.” Toch zijn er nog ex-krakers actief in de buurt. Het oude netwerk van krakers en oorspronkelijke bewoners functioneert nog steeds. Samen met de nieuwe bewoners laten ze ook nu nog hun stem richting politiek horen, maar op een andere manier. ,,We hebben in Westerpark sinds vier

jaar een raadsspreekuur”, vertelt Van den Berg. ,,Bewoners kunnen met alle fracties in gesprek. Het laatste jaar liep het storm. Alleen jongeren lijken tegenwoordig wat minder bij de buurt betrokken.” Kan de Staatsliedenbuurt een voorbeeld zijn voor de huidige Vogelaarwijken? De Staats is immers ‘de vader van alle Vogelaarwijken’. Stadsdeel-wethouder

nele manier zijn gedraaid. In de metaalbewerking is de sfeer minder artistiek. Gewoonlijk staan hier mannen in stofjassen in fonteinen van vuur stukken ijzer aan elkaar te lassen, onder leiding van Ome Henk, 82 jaar oud en al zeventien jaar leraar lassen in de buurtwerkplaatsen. Nu is er echter geen cursus en zit alleen vrijwilliger/ingenieur/kunstenaar Cappy Jack in de constructiewerkplaats. Hij heeft net een klant geholpen met het lassen van een standaard. Iedereen die een cursus heeft gevolgd, kan van de werkplaats gebruik maken op de tijden dat er geen les wordt gegeven. Daarvoor moet je lid worden voor de som

van €18,50 per drie maanden en dan is er altijd wel een vrijwilliger als Cappy aanwezig om je te helpen. ,,Ik help mensen hun dromen te realiseren”, zegt hij. ,,Zo’n droom kan een kunstwerk zijn of een karretje voor achter de fiets.” Binnenkort viert de stichting haar 25-jarig jubileum. In 1985 werd de Stichting Buurtwerkplaatsen opgericht, maar twee jaar eerder werd de leegstaande Cliffordschool door buurtbewoners gekraakt om er te kunnen klussen en om er een ontmoetingscentrum voor de buurt in te vestigen. In de loop der jaren werden de buurtwerkplaatsen ingelijfd door het officiële circuit van sociale instel-

m ug m aga zine

Erfenis van de kraakbeweging Verrassend veel van de instellingen die krakers in de jaren tachtig hebben opgericht, functioneren nog steeds. Maar ze zijn wel ingelijfd in de welzijnsstructuur van het stadsdeel. Een greep: De Staatskrant, spreekbuis van de buurt en misschien wel het laatste echte actieblad van Amsterdam; Zaal 100, bruisend cultuur- en buurtcentrum waar je ook goedkoop kunt eten; Filmhuis Cavia; gereedschaps- en fietsenuitleen De Blauwe Duim; de Buurtwerkplaatsen waar bewoners zich creatief of ambachtelijk kunnen utleven. Het legendarische kraakcafé De

Steenwinkel denkt van wel: ,,Leg het accent in de Vogelaarwijken op behoud en herstel van huizen, dan blijven de sociale structuren in stand. Wees zuinig met de sociale samenhang. Ik ben geen tegenstander van het behoud van kleine woningen van matige kwaliteit en lage huren voor mensen met een smalle beurs. Laat bewoners met initiatieven voor

Rioolrat is al lang ter ziele maar nog steeds is er maandagavond een kraakspreekuur in Zaal 100. Sporadisch wordt er nog gekraakt. Anderhalf jaar geleden vond in de buurt nog een ouderwetse ontruiming plaats, met de nodige schermutselingen. De belangrijkste erfenis van de kraakbeweging zijn misschien wel de mensen zelf. Veel oud-krakers wonen nog in de buurt en zijn er op tal van terreinen actief, tot in de politiek. Ook de linkse buurtpartij Buurt & Westerpark komt uit de kraakbeweging voort. Na 3 maart keert de partij van Leen van den Berg echter niet terug in het gefuseerde stadsdeel West.

lingen van de gemeente. Cursuscoördinator Marjolein de Boo vindt de Buurtwerkplaatsen onmisbaar voor de Staatsliedenbuurt. ,,Iedereen kent ons. Het is goedkoop, laagdrempelig en veelzijdig. Geen idee is ons te gek. Knutselaars, hobbyisten en beginnende kunstenaars kunnen hier aan de slag onder deskundige begeleiding. Eigenlijk zou elk stadsdeel zo iets moeten hebben.” Dat is niet het geval. In OudWest is de Stichting Buurtwerkplaatsen verdwenen. Soortgelijke werkplaatsen vind je verder nog in Groningen en Utrecht. In Amsterdam houdt dit mooie instituut alleen nog stand in de Staats. (TG)

de buurt komen. Dat was ook de bedoeling van oud-minister Ella Vogelaar (PvdA). Helaas worden gesubsidieerde buurtinitiatieven zoals een barbecue in de media door het slijk gehaald.” Er is wel een belangrijk verschil tussen de Staatsliedenbuurt van toen en de Vogelaarwijken van nu. Steenwinkel: ,,Er wonen in de Vogelaarwijken veelal allochtonen zonder historische binding met de buurt. Die gebrekkige sociale samenhang is een probleem. Daarbij wijst de maatschappij tegenwoordig kraken af als instrument om je doel te bereiken.” Socioloog en buurtbewoner Eric Duivenvoorden heeft veel over de kraakbeweging geschreven. Hij is sceptisch: ,,De tijdgeest is veranderd. Vanaf de jaren negentig is het neoliberalisme dominant geworden. Dat legt de nadruk op eigen verantwoordelijkheid, waardoor sociale verbanden uit elkaar zijn gevallen. De kraakbeweging was zo’n beetje de laatste groep die veranderingen van onderaf bracht.’’ En toch zijn die initiatieven vanuit de buurt in de Vogelaarwijken broodnodig, zegt Duivenvoorden. Hij vindt dat de politiek daar iets aan moet doen: ,,De bestaande buurtstructuren moet je niet doorbreken. Bewoners moeten niet te veel worden verplaatst. Het is zaak dat alle bewoners na de stadsvernieuwing terug naar hun buurt kunnen.’’ Van den Berg signaleert nog een groot verschil tussen de stadsvernieuwing in de Staatsliedenbuurt en die in de Vogelaarwijken: ,,In de Staatsliedenbuurt werden forse renovatiesubsidies aan corporaties en particuliere bezitters gegeven. Later waren die subsidies niet meer beschikbaar. Die pech hebben de huidige Vogelaarwijken. Ella Vogelaar kreeg geen zak met geld voor de achterstandswijken mee. Woningcorporaties moeten nu zelf het geld voor de stadsvernieuwing ophoesten.” (MS)

Kort Clubhuis voor natuurtuin Slatuinen Natuurtuin Slatuinen aan de Slatuinenweg in De Baarsjes heeft sinds februari een nieuw clubhuis. Het stadsdeel heeft een bouwkeet in de binnentuin gezet voor schoffels, lesmateriaal en een koffiezetapparaat. Het geld voor de keet is afkomstig uit het potje voor de wijkaanpak. De tuinen liggen in een drukke woonwijk. In 1991 besloten buurtbewoners van een braakliggend lapje grond een natuurtuin te maken. Vooral basisscholen komen regelmatig langs om aan de natuur te ruiken. De Slatuinen drijft op twaalf vrijwilligers en één betaalde kracht. Vogelaarwijk maakt sprong voorwaarts Het rapportcijfer van de bewoners voor het wonen in de Amersfoortse Vogelaarwijk Kruiskamp steeg vorig jaar van 6,9 naar 7,4. Het aantal aangiftes van overlast per 1.000 inwoners is van 108 naar 99 gedaald, maar ligt nog steeds boven het Amersfoortse gemiddelde van 78. Wijkbewoners kunnen problemen per sms melden. Binnen een week wordt er actie ondernomen, zoals extra surveillances. Door de inzet van Vogelaargelden is de stemming in de wijk meetbaar verbeterd. Met pasje naar voedselbank De Helmondse voedselbank Super Sociaal wil arme mensen niet alleen van gratis voedsel voorzien. Belangrijker is klanten te stimuleren zelf uit de sores te komen. Bedrijfsleider Oguz Ugur: ,,Wij willen ze prikkelen in beweging te komen, zodat ze minder afhankelijk van hulp worden.” Dat wil Super Sociaal bereiken door een ‘winkelformule’ te introduceren. Vroeger kregen klanten een kant-en-klaar voedselpakket. Nu krijgen ze een pasje met een fictief bedrag dat ze in de voedselbank kunnen uitgeven. (AvO)

De keramiekafdeling wordt druk bezocht. Foto’s: Michel Hobbij

maart

2010 ach t ergro nd 7

Sociaal ondernemen is het toverwoord Charles Braam Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is hip, of weer terug van weggeweest. Maar er klinkt ook kritiek. Sommige bedrijven maken zich er wel erg makkelijk van af.

Al jaren lang wil ik graag een heftige tatoo laten zetten.

W

as maatschappelijk verantwoord ondernemen ooit het domein van wereldvreemde hippies, die een timmerbedrijfje begonnen of een ecologische landbouwbedrijf, tegenwoordig ontfermen ook snelle jongens en meisjes met een opleiding marketing zich over de maatschappij. Grote bedrijven nemen steeds vaker hun verantwoordelijkheid, als het gaat om het milieu of maatschappelijke problemen als armoede. Op initiatief van wethouder Freek Ossel van Werk en Inkomen werd in februari het Pact voor Amsterdam gesloten. Bedrijven, maatschappelijke ondernemingen, zelforganisaties en de gemeente beloven in dat pact ‘effectiever en efficiënter aan armoedebestrijding te werken’. Ondertekenaars zijn onder andere: Rabobank, ING, IBM, Delta Lloyd en Microsoft. Dat verantwoord maatschappelijk ondernemen steeds meer geïnstitutionaliseerd raakt, blijkt ook uit de internationale richtlijn voor MVO: de ISO 26000. Hierin staan de drie P’s - People, Planet, Profit als leidraad voor maatschappelijk

Probleem is natuurlijk weer dat zo’n geintje een paar honderd euro kost.

Daar heb ik, al zeg ik het zelf, een geniale oplossing voor bedacht.

De geboorte van Basta!, bedrijven tegen armoede, op initiatief van Delta Lloyd. Foto: Dagmara Marcisz

verantwoord ondernemen. Met people worden de consument en de samenleving als geheel bedoeld. Bij planet moet gedacht worden aan milieu en duurzaamheid. Tenslotte gaat het bij MVO niet om zoveel mogelijk profit, oftewel winst, maar om maatschappelijke betrokkenheid, duurzaamheid en kwaliteit. Maatschappelijk verantwoord ondernemen staat in de kinderschoenen, zeker in Nederland waar de overheid alles regelde: ‘van de wieg tot het graf ’. In de jaren negentig, de hoogtijdagen van het neoliberalisme, leken bedrijven zelfs minder geïnteresseerd in MVO dan voorheen, toen bedrijven nog zelf hun personeel opleidden, soms

huisvestten, voor vervoer zorgden en uitstekende secundaire voorwaarden kenden. Maar het tij keert en ondernemers zien kansen. Zo verkopen supermarkten steeds meer biologisch verantwoord geteelde en Fair Trade-producten. Een bedrijf als Delta Lloyd (Delta Lloyd Groep Foundation) doet veel aan armoedebestrijding (sponsort onder meer de MUGwijzer, verderop in deze krant). Maar er zijn ook bedrijven die zich ten onrechte een MVO-imago aanmeten, waarschuwt gemeenteraadslid Maureen van der Pligt (SP): ,,Met het tijdelijk gebruik maken van een paar medewerkers van Pantar, zoals schoonmaakbe-

drijf ISS dat doet, ben je er niet. Mijn vraag is: hoe ga je met je eigen mensen om, wat salaris en zo betreft.” Sommige bedrijven maken zich er erg makkelijk af, huren een ‘mvo-bureau’ in om een dagje mee te komen werken op bijvoorbeeld een kinderboerderij. ,,Zo’n bedrijf zet dan in zijn jaarverslag dat ze een enorme bijdrage aan het maatschappelijk verantwoord ondernemen hebben geleverd”, schampert Van der Pligt, die ook de gemeente niet spaart in haar kritiek: ,,De gemeente kan wel eisen dat bedrijven 5 procent arbeidsgehandicapten in dienst moeten nemen, zelf hebben ze er 0,01 procent in dienst. Dat is niet erg consequent.’’

Eten bij Freud is niet gek Jos Verdonk In restaurant Freud kun je prima eten. De maaltijden worden bereid door mensen met een psychiatrische achtergrond.

O

p het eerste gezicht zijn restaurant Freud aan de Spaarndammerstraat en het daar tegenover gelegen lunchcafé met dezelfde naam gewone horecagelegenheden. Het verschil met andere zaken is de achtergrond van de werknemers: Bij Freud werken mensen met een psychiatrisch verleden, die in ‘gewone’ horecabedrijven door allerlei vooroordelen meestal niet aan de bak komen. In de keuken of de bediening van Freud doen ze werkervaring op en leren tegelijkertijd een vak. De Freud-medewerkers komen overal vandaan. Ze zijn doorverwezen door GGZ of DWI, of melden zich spontaan. Vaak ontvangen ze geen loon,

gorter

Ik heb een zeer hoog banksaldo op mijn rug laten tatoeëren!

8 ach t ergro nd

maart

2010

maar werken met behoud van hun uitkering. Het restaurant is een initiatief van psychologe Renske Kastelein en kunstenares, kookdocente Gerda Hahn. Het leverde hun onlangs een nominatie op voor de verkiezing ‘Amsterdammer van het Jaar’, georganiseerd door Het Parool. ,,Wij gaan altijd uit van het positieve”, legt Hahn uit. ,,We zijn een erkend leerwerkbedrijf en kijken wat mensen wèl kunnen, want het is voor iedereen belangrijk om leuk werk te hebben en mee te doen in de maatschappij.” Medewerker Robert voltooide vorig jaar de opleiding horeca-assistent en volgt nu de mbo-koksopleiding niveau 2. Hij staat in de ‘koude’ keuken van Freud. Dat betekent dat hij de voor- en nagerechten bereidt. Het meest trots is hij op zijn Caesar-salade. ,,Ik heb een verleden in de psychiatrie en dat houdt in dat ik soms wat extra begeleiding nodig heb”, zegt Robert. ,,Het gaat uitstekend met mijn opleiding want ik haal goede cijfers.” Roberts collega Edo werkt drie dagen per week als barman in het lunchcafé. De door hem bereide Ethiopische koffie is befaamd in de

Medewerkers in de bar van lunchcafé Freud. Foto: Michel Hobbij

hele Spaarndammerbuurt. ,,Ik woon in Weesp en kom elke dag met plezier op mijn scooter hier naartoe. Veel bedrijven nemen alleen mensen aan die gezond zijn, daarom is het vinden van werk voor mij best lastig. Er werken hier allemaal mensen met dezelfde achtergrond. In deze omgeving voel ik mij thuis.” Restaurant Freud is een project van stichting Roads. Deze organisatie begeleidt ex-psychiatrische patiënten bij hun terugkeer in de samenleving. Roads werft en selecteert de medewerkers en begeleidt hen op de werkvloer. De gerechten van restaurant Freud zijn gebaseerd op de mediterrane

keuken en zijn seizoensgebonden. Het brood wordt niet zelf gebakken maar elders bereid in houtovens. De koekjes en de taarten komen wel uit eigen keuken. Een van de specialiteiten van Freud is de biologische biefstuk van koeien uit het Vechtdal. Elke zes weken is er een nieuwe kaart en in de zomer heeft zowel het restaurant als het lunchcafé een ruim terras. ,,Leuke reacties van gasten zijn het beste compliment dat je kunt krijgen”, besluit Robert. ,,Bij ons is de klant koning en we vormen gewoon een leuk team.” www.restaurantfreud.nl m ug m aga zine

werken met dwi

De Dienst Werk en Inkomen (DWI) verstrekt uitkeringen én helpt mensen aan werk, opleiding of dagbesteding. MUG noteert elke maand hun ervaringen. Deze maand: Manuel (29) is magazijnmedewerker bij Stichting Herstelling.

Henk Krauwel: ‘Ik hoop op een ondeugende wethouder, die de grenzen van de wet opzoekt.’ Foto: Ingrid de Groot

‘Het is een bikkelhard gevecht’ Leerplichtdirecteur Krauwel is niet vies van onorthodoxe maatregelen Martin Brandwagt Henk Krauwel is directeur van het Amsterdamse bureau Leerplicht Plus. Hij gaat over de leerplichtambtenaren, die verzuim en uitval in het lager en voortgezet onderwijs tegen moeten gaan. Vanwaar die ‘Plus’? ,,Wij gaan uit van méér dan alleen leerplicht. Die geldt tot en met 17 jaar. Tegenwoordig bemoeien we ons ook met jongeren tussen de 18 en 23 jaar. Dat wil zeggen, als ze school willen stoppen zonder een startkwalificatie voor de arbeidsmarkt. Het bureau Leerplicht is in 2008 opnieuw opgezet. Daarvoor hadden ze in het mbo (middelbaar beroepsonderwijs) nooit met ons te maken. Nu dus wel, vandaar die Plus.” Wat doet bureau Leerplicht Plus? ,,Onze eerste taak is het handhaven van de leerplicht. Vroeger viel dat onder de stadsdelen. Nu hebben we één centraal bureau, dat met de uitvoering is belast. In de verschillende stadsdelen moet je andere accenten leggen. In het ene is veiligheid belangrijk, in het andere de zorg. In Osdorp hebben we veel te maken met problematische thuissituaties. Daar staat de zorg voorop. Dat een leerling op tijd op school m ug m aga zine

verschijnt en heeft ontbeten. Ook op dat soorten dingen letten we.” Hoe merkt u dat er iets met een leerling aan de hand is? ,,Daar komen we heel snel achter. Schoolverzuim is de eerste indicatie. De school belt ons en zegt dat een leerling niet is verschenen. Dan gaan we op huisbezoek en vragen waarom het kind niet op school is. Het goede van huisbezoeken is dat je gelijk de ouders erbij betrekt. Soms weten de ouders niet dat hun kind spijbelt. Die zeggen dan: ‘Hij is vanochtend gewoon naar school gegaan.’ Intussen loopt hij ergens rond in de stad.” Huisbezoeken? Heeft u daar een wettelijke basis voor? ,,Ik krijg zeker kritiek. Mensen die spreken van Gestapo-methodes en meer van dat soort termen. Dat is zwaar overdreven. Ouders hoeven ons niet binnen te laten, we vragen dan wel of de leerling nog diezelfde middag op school wil verschijnen. Huisbezoeken werken, kijk maar naar de Roma-kinderen in ZuidOost. Alle driehonderd gaan nu naar school. Een belangrijk neveneffect van de huisbezoeken is dat ze van mond-tot-mond gaan. Leerlingen vinden het niet leuk als bureau Leerplicht langskomt. Ouders vinden het juist wel prettig als iemand komt vertellen dat hun kind niet naar school gaat. Als het op school fout gaat, is dat het begin van latere ellende. Werkloosheid, criminaliteit; het begint met schoolverzuim. Het allerbelangrijkste is de samenwerking met de scholen. Wij kunnen het niet alleen. De school moet verzuim signaleren en aan ons doorgeven. Die samenwerking ontbrak tot 2008 volledig.”

De leerplicht vervalt als iemand achttien wordt. Dan kan een jongere gaan en staan waar hij wil? ,,Ik vind dat prima zolang die persoon maar een startkwalificatie heeft. Zo niet, dan schakelen we het Jongerenloket van de Dienst Werk en Inkomen in. Er gaat geen leerling van school zonder die overdracht. Maar dat wil ik eigenlijk vóór zijn. Zodra je signaleert dat er met een leerling iets aan de hand is, moet je in actie komen. De samenwerking met het Jongerenloket is goed maar ik vind preventie nog beter.” U boekt resultaten? ,,Volgens het ministerie van Onderwijs zitten we ver boven de doelstelling. Die was 20 procent minder verzuim binnen één jaar. Amsterdam zit op 37 procent. De staatssecretaris heeft ons geprezen als voorbeeld voor de rest van Nederland.” Wat zou u willen veranderen in het onderwijs? ,,Kinderen moeten te jong een keuze maken. Als je wiskunde laat vallen, dan ben je driekwart van de beroepen al kwijt. Daarom zou ik in groep 8 de periode na de Citotoets anders willen invullen. Nu gebeurt er tot de zomervakantie eigenlijk niets meer. Musicals maken is leuk en dat moeten ze ook zeker blijven doen, maar ik zou de leerlingen ook willen laten ruiken aan verschillende beroepen. Een week zorg, een week techniek, elke week een ander vakgebied zodat ze een betere keuze kunnen maken. Veel kinderen willen iets doen met diergeneeskunde, laat ze daar in die periode dan iets over leren. Een paar jaar geleden was ik op Schip-

hol. Daar moest ik jongeren vragen waarom ze zo vroeg op vakantie gingen. Wat kreeg ik te horen? Dat ze de laatste weken toch niets meer deden.” Krijgt u gehoor in Den Haag? ,,Als ik op de regering moet wachten ben ik te laat. Ik begin gewoon in Amsterdam, dan pas volgen de ministeries in Den Haag. Onze doelstelling is hetzelfde: tegengaan van verzuim en geen leerling zonder startkwalificatie van school.” Komt het ooit goed met de jeugd? ,,Voorop gesteld, met 95 procent van de jongeren gaat het goed. De andere 5 procent krijgt te veel negatieve aandacht. Ik wil vaker de goede dingen belichten en aan de negatieve wil ik werken. Uiteindelijk komt het allemaal goed. Er zullen altijd jongeren blijven die gewoon niet geschikt zijn voor een school, die je daar niet moet neerzetten. Maar ook met hen moet je natuurlijk iets doen.” U krijgt te maken met zeven nieuwe stadsdelen en een nieuw college. Wat zijn uw plannen voor de komende vier jaar? ,,Ik hoop op een ondeugende wethouder, die de grenzen van de wet opzoekt. Met de stadsdelen wil ik goede afspraken maken. Verzuim en schooluitval zullen nooit voor de volledige honderd procent verdwijnen maar de grootste problemen kun je oplossen. Achter de schermen is het een bikkelhard gevecht. Collega’s moeten elkaar durven aanspreken. Hoe komt het dat een docent te laat is? Dat kan niet! Een docent heeft een voorbeeldfunctie. Geef aandacht aan een kind, dan komt het goed.”

,,Zonder diploma’s krijg je hier niets voor elkaar. Tien jaar geleden ben ik uit Angola naar Nederland gevlucht. Een opleiding had ik niet. Voordat ik een verblijfsvergunning kreeg, had ik behoorlijk wat problemen. Ik heb vastgezeten in meerdere Huizen van Bewaring en at bij het Leger des Heils. In februari 2008 kreeg ik mijn papieren; eindelijk kon ik aan het werk. Als magazijnmedewerker bij Stichting Herstelling regel ik dat andere medewerkers de dingen krijgen die ze voor hun werk nodig hebben. Dat kunnen kantoorartikelen zijn, maar ook spullen zoals werkkleding. Ik zorg ervoor dat alles snel te vinden is en dat de werkkleding schoon is. Er staat hier een hele grote wasmachine. Verder houd ik de kantoren van de medewerkers schoon. En soms zetten ze me in op een andere plek, dan moet ik bijvoorbeeld bijspringen in de keuken. Dat er veel schoonmaakwerk bij zit, vind ik niet erg. Een goede hygiëne is tenslotte belangrijk voor de volksgezondheid. Ik werk hier van maandag tot en met donderdag en krijg geen salaris maar een stagevergoeding. Daar heb ik begrip voor. Je hebt in Nederland rechten - maar ook plichten. Ik ben dan ook heel blij met DWI. Waar kun je anders terecht als je geen werk hebt, zonder inkomen zit en geen diploma’s bezit? Naast mijn werk hier volg ik twee avonden per week een inburgeringscursus. Als ik die heb afgerond, wil ik een MBO-opleiding gaan doen, richting elektra. Ik ben best tevreden met mijn huidige werk en heb fijne collega’s maar toch zou ik liever wat anders willen doen: werken in de bouw of iets met elektra, dat lijkt me wel wat. Maar ja, ik kan natuurlijk maar één stap tegelijk doen. Gelukkig heb ik weer alle vertrouwen in de toekomst. Ik houd van Nederland en wil hier altijd blijven. Daar wil ik dan ook hard voor werken. “ Michiel Wetzer maart


Rotterdam vindt werkverschaffing opnieuw uit Martin Brandwagt Rotterdam schaft de werkloosheid af. Wethouder Dominic Schrijer legt uit hoe. De Rotterdamse cliëntenraad is sceptisch.

maar een klein groepje. We zetten mensen in bij bouwbedrijven, als valet parkers (auto’s van hotelgasten parkeren, red.)en nog veel meer.” Is uw plan realistisch? ,,Dit project sluit aan bij de vaardigheden en ervaring van de mensen. Sommigen kunnen misschien niet al hun capaciteiten benutten, maar wel een gedeelte. Kan iemand niet een volledig loon verdienen, dan wordt dat aangevuld met een uitkering.”

R

otterdam begon in januari aan het project ´Werkloosvrije Wijken´. De bedoeling is om binnen vier jaar alle Rotterdamse bijstandsgerechtigden aan een baan te helpen, onder meer door ze inpakwerk te laten doen bij Albert Heijn-supermarkten. Realistisch of ordinaire werkverschaffing? Wethouder Sociale Zaken Dominic Schrijer (PvdA): ,,We hadden positieve ervaringen met mensen in de generaal pardonregeling (voor asielzoekers die lang zonder geldige verblijfspapieren in Nederland verbleven, red.). Daarvan had Rotterdam er 2.400. Negenhonderd ‘pardonners’ hadden geen werk en driehonderd daarvan hadden een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Voor hen hebben we werk en scholing geregeld. De vijfentwintig man die boodschappen inpakken in de supermarkt, dat is

Neemt u hiermee een voorschot op de ‘Jettajob’, waarover de Tweede Kamer begin december sprak? ,,Ik ben met staatssecretaris Jetta Klijnsma in New York geweest, onze zusterstad. Daar heb je het project Full Engagement, ofwel volledige werkgelegenheid. Daar heb ik mijn inspiratie op gedaan.” Kom je met dit werk boven bijstandsniveau uit? ,,Iedereen krijgt een kleine bonus. Die komt bovenop het loon plus uitkering. We kunnen die geven in het kader van sociale activering. Het zal ergens in de buurt van zeventig euro per maand liggen.” Is een beetje werkloosheid niet goed voor de arbeidsmarkt? ,,Er zijn mensen die niet op eigen kracht aan het werk komen. In de oude situatie zouden die mensen

Aanleg van het Amsterdamse Bos: werkverschaffing in de jaren dertig. Foto: John Melskens

werkloos thuis zitten. Dat vinden we onwenselijk. Het is beter om nu de capaciteiten van die mensen te ontwikkelen. Dat is juist een oplossing voor de toekomst. Als de economie weer aantrekt, dan zijn ze heel hard nodig.” Boodschappen inpakken, Valet Parking. Dat doen we toch zelf. Is daar echt vraag naar? Klinkt alle-

maal nogal Amerikaans. ,,Kan zijn. Er zijn vijftig personen die nu zo’n baan hebben. Het werk wordt erg gewaardeerd door de deelnemers.” Voorzitter Jan Wigmans van de Rotterdamse cliëntenraad heeft gemengde gevoelens bij de dadendrang van Schrijer. ,,Laat ik voorop stellen dat werk beter is dan niets

doen. We zijn er niet tegen dat mensen met een uitkering aan het werk gaan. Maar het moet wel werk zijn dat perspectief biedt. De bijstandsgerechtigden die nu gaan werken komen hooguit op 120 procent van het bijstandsniveau. Wij zijn voor banen waarmee je uit de uitkering komt. Leer-/werkrajecten vinden we prima, maar dit soort werk leidt tot niets.”

de andere kant van het loket

‘Belasting betalen is echt geen geld weggooien’ In de rubriek ‘De andere kant van het loket’ vertellen ambtenaren of medewerkers van sociale instellingen over hun werk en hun ervaringen. Belastinginspecteur Liesbeth Aué is meestal op de elfde verdieping van het belastingkantoor aan de Kingsfordweg te vinden. Alleen in maart en april, het aangifteseizoen, wordt ze naar de klantenbalie op de begane grond geroepen om moeilijke vragen te beantwoorden. Ze beschikt namelijk over achttien jaar ervaring met deze ingewikkelde materie. Aué begon ooit als vakantiehulp bij de Belastingen. Een tijdelijk baantje dat anders uitpakte. Ze is er zelf ook verbaasd over dat ze dit werk al zo lang doet. ,,Met veel plezier”, benadrukt ze. ,,Ik heb het hier naar mijn zin.” Ze had een mboopleiding detailhandel voltooid en die kennis kwam goed van pas bij de Belastingen. Na een intensieve, interne opleiding van anderhalf jaar kon ze bij de klantenregistratie aan de slag. Tegenwoordig zit ze op de afdeling ondernemers en maakt een eerste selectie van de bezwaarschriften die binnenkomen. Grote bedrijven en kleine zelfstandigen laten hun boekhouding doen door professionele administratiekantoren. Die 10 ach t ergro nd

maart

2010

boekhouders worden geacht op de hoogte te zijn van de jaarlijkse veranderingen in de belastingwet. Ook iets voor particulieren? ,,Als particulier kun je het beste een deskundige inschakelen bij het invullen van je aangifteformulieren. Elk jaar verandert er wel wat. Zo zijn er dit jaar een heleboel aftrekposten geschrapt. De ouderenaftrek is bijvoorbeeld gewijzigd. Brillen, contactlenzen en laserbehandelingen zijn niet langer aftrekbaar. De aftrek voor buitengewone uitgaven is ook vervallen. Dat soort veranderingen kan invloed hebben op de berekening van je inkomsten.’’ Voor wie geen belastingconsulent kan betalen zijn er genoeg instanties waar ook professionele hulp wordt geboden. Je kunt uiteraard de Belastingtelefoon bellen maar je kunt met je aangifteformulieren ook terecht bij de vakbonden en veel dienstencentra. Vanaf 1 maart 2010 is er een nieuwe onlineservice. Het aangifteformulier, met alle persoonlijke gegevens al ingevuld, kan nu worden gedownload. Vervolgens hoeven alleen de wijzigingen te worden doorgevoerd.” Aué kan zich voorstellen dat mensen het niet leuk vinden om belasting te betalen maar het is geen weggegooid geld, stelt ze. ,,Er wordt zoveel van betaald, waar

Liesbeth Aué: ‘Het loont om deskundige hulp in te roepen voor je belastingaangifte.’

iedereen van profiteert. Denk aan onderwijs en infrastructuur. Bovendien’’, vindt Aué, ,,mag je blij zijn dat je werk hebt en überhaupt belasting kunt betalen. Dankzij de belastingen hebben we een sociaal vangnet, voor het geval je werkloos wordt .” Ze voegt eraan toe: ,,Wist je dat

Nederland een zeer hoge belastingmoraal heeft? De meeste burgers en ondernemers doen zonder probleem en op tijd hun aangiften.” Op verjaardagen of feesten krijg je als belastinginspecteur natuurlijk de geijkte grapjes te horen. ,,Dat zijn voornamelijk ambtena-

rengrapjes. Maar er zijn ook mensen die als ze horen wat voor werk ik doe, vragen of ik hun formulieren wil invullen. Ik reageer daar altijd heel zakelijk op, door ze naar de juiste instanties te verwijzen.” tekst: Hettie de Korte foto: John Melskens m ug m aga zine

Pieter Hilhorst: ‘Er is een kloof tussen de leefwereld van mensen en de systeemlogica achter regels en verordeningen.’ Foto: Jasper Faber

Pieter Hilhorst maakt ‘oplos-tv’

De nieuwe VARA’s Ombudsman: ‘Mensen zijn vaak slachtoffer van regelwoede’ Toine G raus Het tv-programma De Ombudsman is terug. Presentator Peter Hilhorst (1966) treedt in de voetsporen van Marcel van Dam, maar met oog voor de nieuwe werkelijkheid.

H

et huis van Pieter Hilhorst aan het Oosterpark in Amsterdam puilt uit van de boeken. Hij ontdoet een fauteuil van paperassen en nodigt zijn gast uit plaats te nemen. De vraag is of de nieuwe ombudsman met zijn programma hetzelfde wil bereiken als voorganger Marcel van Dam, die begin jaren zeventig van de vorige eeuw heel wat politieke stof deed opwaaien. Hilhorst: ,,Met VARA’s De Ombudsman wil ik in de eerste plaats ‘oplos-tv’ maken. Marcel van Dam stond overigens aan de wieg van deze nieuwe versie. Hij maakte vorig jaar de documentaire De Onrendabelen over mensen die een problematische relatie hebben met de maatschappij, die tussen wal en schip zijn gevallen. Met De Ombudsman wil ik dat aanpakken. Wat ik absoluut niet wil, is een m ug m aga zine

makkelijk antipolitiek programma maken, waarin politici worden weggezet als uitvreters, die het allemaal niks interesseert. Het is ook niet de bedoeling om van De Ombudsman één grote aanklacht tegen de afbraak van de verzorgingsstaat te maken. Dat oude idee van ‘verzorgd van de wieg tot het graf’ houden we niet vol. Dat redden we gewoon niet. Bezuinigingen gaan gewoon door. Op het punt van de verzorgingsstaat verschil ik sowieso van mening met Marcel van Dam. Hij vindt dat het vroeger allemaal beter was. Zijn stelling is dat er nu naar verhouding minder geld wordt besteed aan sociale voorzieningen en de maatschappij ‘dus’ harder is geworden. Maar vroeger was er geen sprake van sociale activering en nauwelijks van reintegratie. Dat dat nu wel gebeurt, vind ik winst. Marcel van Dam ontkent dat. De problemen waarvoor mensen onze hulp inroepen zijn vaak ingewikkeld. Ik wil ook laten zien dat ambtenaren en politici soms weinig speelruimte hebben. We kregen een tip van een stel ouders uit Zaandam, met twee kinderen die taal- en spraakproblemen hebben. Ze konden met het leerlingenvervoer naar een speciale school. Beide ouders werken. Daarom hadden ze oppas geregeld bij de buren, waar de chauffeur de kinderen kon ophalen. De buren verhuisden naar een woning 250 meter verderop. Dan houdt

het leerlingenvervoer op, zegt de gemeente. Leerlingenvervoer kan alleen van school naar huis en terug. Wat moeten die ouders? Hun baan opgeven? We zijn naar de wethouder gestapt maar die wilde geen uitzondering maken, dan zou het hek van de dam zijn. Hij moet zich aan de regels houden. Vervolgens hebben we de gemeenteraad bewerkt. De verordening werd aangepast en nu kunnen die kinderen weer met het leerlingenvervoer naar school. Een mooi succes maar we gingen door. We wilden dat die verordening zo werd veranderd dat gescheiden ouders twee adressen kunnen opgeven. Dat heeft enorme consequenties. Een ingewikkeld verhaal dat we zo helder mogelijk op tv moeten vertellen en dan moet het ook nog spannend zijn voor de kijkers. Ik denk dat het kan maar voorlopig houden we het toch maar bij het eerste deel van dit verhaal.” Hilhorst heeft weinig ervaring met televisiemaken: ,,Gelukkig staat er een heel team van redacteuren en verslaggevers achter me, die er wel alles van weten.” Elke dag krijgt de redactie tien tot twintig tips binnen. Stuk voor stuk worden die grondig uitgezocht, want hoe schrijnend een kwestie ook is, de ombudsman moet wel bewijzen dat er fouten zijn gemaakt. Hilhorst: ,,We waren op reportage in Brabant. Bij een tehuis voor jeugdzorg pakte een vrouw me

beet: ,Help me’, smeekte ze. ,Ik heb kleren voor mijn kinderen meegebracht maar ik mag ze niet zien.’ Bij navraag bleek dat het tehuis zich aan de regels hield.” De Ombudsman brengt een kwestie alleen op tv als er aantoonbaar fouten zijn gemaakt of als regels totale onzin zijn. ,,We krijgen gevallen van mensen die helemaal murw zijn gemaakt door fouten van instanties. Neem die bijstandsmoeder uit Assen, die we in de uitzending hadden. Door een fout van de sociale dienst was ze diep in de schulden geraakt. Nu zat ze bij de schuldhulpverlening, terwijl de sociale dienst daar verantwoordelijk voor was. Ze had veel eerder aan de bel moeten trekken en een advocaat moeten inschakelen maar daar had ze de energie niet meer voor. ,Ik heb de deken over me heen getrokken’, zegt ze in de uitzending. Je ziet aan haar dat ze totaal gedeprimeerd is. Als mensen te lang in een hoek zitten waar de klappen vallen, dan willen ze van niks meer weten. Ze missen de vaardigheden die je tegenwoordig nodig hebt om de weg in de buraucratie te vinden. Ik ben mee geweest met een Marokkaanse vrouw, die een arbeidsongeschiktheidsuitkering (WIA) had en aanvullende bijstand. Die WIAuitkering hield op maar ze kon wel een volledige bijstandsuitkering krijgen. Bij de sociale dienst begon ze over haar ziekte te praten. Daar gaat de sociale dienst niet over en

dus verwees de baliemedewerkster haar naar een ander loket. Die baliemedewerkster had moeten doorvragen: wat is het probleem? Niet: waar moet ik iemand naar toe sturen? Dat is regelrechte incompetentie.” Volgens Hilhorst is het vaak regelwoede waar mensen slachtoffer van worden. Zo zat er een man in zijn programma die een indicatie had gekregen voor een scootmobiel. Die kon hij zelf betalen van zijn Persoons Gebonden Budget (PGB). Hij vond op Marktplaats een tweedehands invalidenwagentje, een Canta. Die was een stuk goedkoper en ook nog eens beter geschikt voor hem. ,,Maar dat mocht niet. Iets tweedehands kopen van een particulier is tegen de regels. Achter die regel zit angst voor misbruik van het PGB. Ik ben politicoloog en ik wil onderzoeken waar dat geïnstitutionaliseerde wantrouwen vandaan komt. Er is een kloof tussen de leefwereld en de systeemlogica. Het gedrag van mensen is nu eenmaal niet in verordeningen te vatten. Het is ook geen onwil van die ambtenaren; ze zijn zelf slachtoffer van die regelwoede en met handen en voeten gebonden. Toch kunnen ze vaak meer dan ze denken. Daar doen wij een appèl op.” Klachten over de overheid kunnen bij Vara’s Ombudsman Pieter Hilhorst worden gemeld via de website www.ombudsman.vara.nl maart


‘De allochtone slager, de visboer, iedereen let op de centen, anders tel je niet mee.‘ Toch zijn marktkooplui vaak gul of laten wel eens wat achter. Foto: John Melskens

De markt is de grootste voedselbank ‘Vaak heb ik ook geen zin meer om die bruine bananen in te pakken’ Arjan van Oorsouw Dagelijks valt er aan het eind van de marktdag een hoop voedsel te vinden voor niets of tegen sterk gereduceerde prijzen. MUG slenterde over de markt en bekeek het aanbod.

W

illem van Sluis heeft een groente- en fruitstal op de Dappermarkt. Aan het einde van een marktdag geeft hij weleens overrijpe bananen weg. De mango’s die al te lang liggen, gaan naar de smoothies-bar in de Eerste van Swindenstraat. Van Sluis: ,,Wij zijn al goedkoop. Ik heb avocado’s liggen, die doen vijf voor één euro. De allochtone slager, de visboer, iedereen let op de centen, anders tel je niet mee!” Hij ziet ook wel mensen graaien in de vuilnisbakken achter de kramen. ,,Maar daar ligt echt alleen rot fruit en vergane groente in.” Op de Albert Cuypmarkt staat Paul van Hilten met een groentestal. Rond vijf uur, half zes komen jongeren die krap zitten, krakers en veel Engelsen naar zijn kraam voor 12 ach t ergro nd

maart

2010

restanten en afvalgroenten of voer voor konijntjes. Gratis af te halen. Volgens Dennis van Mourik die in de groente- en fruitstal van zijn vader staat, is het een schande dat er in Nederland voedselbanken bestaan. ,,De staat moet het beter regelen. Mensen zijn wel eens beledigd dat ik mijn prijzen niet verlaag aan het einde van de dag. Mijn spullen zijn van hoge kwaliteit. De consument denkt niet aan de ondernemer; hij heeft geen waardering voor de marktkoopman die ook wat wil verdienen. Op ieder niveau heerst er een graaicultuur!” Anton Overwater staat ook op de Albert Cuyp: ,,Als het fruit overrijp is, geef ik het weg aan iemand die het op zijn beurt weer doorgeeft aan anderen. Althans, dat hoop ik dan maar. ‘s Zomers komen er meer mensen, vooral backpackers die aan het einde van de dag het vuilnis afstropen. Vaak heb ik ook geen zin meer om die bruine bananen in te pakken. Vroeger had je de Zusters van Moeder Theresa, die de daklozen hielpen. Maar die bestaan niet meer.” Overwater wijst op de kraam naast hem: ,,Bij Joop moet je wezen, hij geeft veel weg!” Marktkoopman Joop Rooze was dit jaar kandidaat ‘Amsterdammer van het Jaar’. ,,Op maandag, woensdag en vrijdag lever ik soepgroenten voor inloopcentrum Makom in de Van Ostadestraat. Niet iedereen heeft het makkelijk tegenwoordig. Ik geef

vaak gratis appeltjes weg aan toeristen. ‘Tourist service’, zeg ik er dan bij. Sommigen kijken alsof ze water zien branden! Ik doe het met liefde. Koks hebben geen klachten. Je kunt zeggen dat de soep te dik, te warm of te zout is, maar de groenten zijn goed!” De groentekraam van Wim (‘achternaam hoeft niet’) staat op de Lindengracht, op de zaterdagmarkt. ,,Wat er overschiet op zaterdag wordt maandagochtend voor minder geld op de markt in de Westerstraat verkocht. Die groente ziet er dan ook minder goed uit.” Groenteman Morgan geeft in principe niets weg. ,,Het Leger des Heils kwam vroeger nog wel. Kennelijk heeft het tegenwoordig genoeg want het komt niet meer langs!” De Rooij is te vinden op de Lindengracht en in Zuid-Oost. Als hij op die laatste plek staat, wordt de groente die hij van de Lindengracht over heeft, opgehaald door Regina Mac-Nack. Zij brengt het naar haar eigen voedselbank. ,,En verder heb je hier op de Lindengracht het afvaltoerisme. Na vieren mag dat van mij, dan gaan ze hierachter in de dozen zoeken. ‘s Ochtends om tien uur mag dat uiteraard nog niet!” Chantal de Rooi, ook op de Lindengracht, stelt een afvalkistje samen met daarin groente die niet meer verkoopbaar is maar nog wel eetbaar. Mensen kunnen uitzoeken wat ze mee willen nemen. Koch ‘Groente en Fruit’ heeft zijn vaste

kostgangers, met wie hij in de loop der jaren iets heeft opgebouwd. ,,Die mensen geef ik wat mee. Verder verkoop ik alles, er blijft niets over! Ik heb goede spullen. Het publiek verwacht ook goede kwaliteit. Geen enkele handelaar houdt dingen over. Maar er is zeker meer armoede in Amsterdam, mensen zoeken naar goedkoop fruit, dat merk ik steeds vaker.” Op het kleine stukje Ten Katemarkt ter linkerzijde van de Kinkerstraat, prijzen drie Marokkaanse groente- en fruithandelaren luidAlbert Cuypmarkt: ma t/m za 09:00 - 18:00 Anton de Kompleinmarkt: ma en do 09:00 - 17:30 Bos en Lommermarkt: di t/m za 09:00 - 18:00 Dappermarkt: ma t/m za 9:00 tot 18:00 Kraaiennnestmarkt: di t/m vr 09:00 - 18:00 Lindengrachtmarkt: za 09:00 - 17:00 Nieuwmarkt: ma t/m za 09:00 - 18:00 Noordermarkt: za 09:00 - 16:00 Plein ‘40-’45: di t/m za 09:00 -16:00 Ten Katemarkt: ma t/m za09:00- 18:00 Westerstraatmarkt: ma 09:00 - 13:00

keels hun waar aan. De één is nog goedkoper dan de ander. Om vijf uur ’s middags is het nog stervensdruk op deze winterse dag. Koopjesjagers zoeken tussen de beurse tomaten naar de goede. Doosjes sharon-fruit gaan weg voor één euro. Twee bakken druiven, met zo op het oog nogal wat bruine plekken, eveneens voor één euro. Drie spitskolen ook voor één euro, net als twee kilo mandarijnen. Spotgoedkoop, maar je moet geen pietlut zijn en op kwaliteit letten. Rond kwart over vijf is het nog steeds druk bij de Marokkaanse marktkooplui. Darraf Chouffi: ,,Mensen uit Polen, Roemenië en Canada komen hier dagelijks langs. Soms geven we wat weg. Het is belachelijk dat er in dit land zoveel armoede is.” Ben Lizgarten uit Engeland werkt als vrijwilliger en heeft niet veel te besteden. Daarom schuimt ze drie à vier keer per week de markt af. ,,Het fruit is niet zo goed, daarom pers ik het uit. In Engeland haalde ik mijn groente en fruit uit vuilnisbakken bij winkels. Goed uitziende groenten kosten hier één euro of vijftig cent. Soms koop je voor een euro twintig kiwi’s of vijf grapefruits.” Als je écht geen geld hebt, bezoek je de markt rond vijven en loop je niet tussen de kramen door maar ga je achterlangs. Snuffel in dozen, kratten, kistjes, afvalbakken en kliko’s. Rotte plekken op je groente of fruit neem je voor lief. m ug m aga zine

Ondernemer Patrick Lusink kon zich niet voorstellen dat er in Nederland mensen noodgedwongen op straat leven. Nadat hij meedeed aan ‘Stinkend Rijk & Dakloos’ kwam hij daar op terug.

Patrick Lusink en zijn buddy Willem: ‘Mensen worden veel te vaak op hun uiterlijk beoordeeld.’ Publiciteitsfoto

‘Dakloze kan alleen rekenen op de lach van een kind’ Jos Verdonk

V

oor het televisieprogramma ‘Stinkend Rijk & Dakloos’ leefden vier welgestelde Nederlanders een week lang op straat. Patrick Lusink (42) doet in exclusieve bedrijfskleding. Zijn vader Martin was een van de oprichters van het bekende modehuis Oger. De opnamen voor het programma begonnen half januari, toen het bitter koud was. De deelnemers moesten afstand doen van hun aardse bezittingen. Lusink leverde zijn horloge, mobiele

telefoon en portemonnee in en verruilde zijn maatkostuum voor tweedehands kleren van het Leger des Heils. ,,Als je op straat leeft, voel je direct dat mensen anders naar je gaan kijken. Ze zien je niet meer, lopen dwars door je heen. Je bent niemand.” Op de derde dag van dit sociale experiment werd Lusink gekoppeld aan ‘buddy’ Willem (48), al twintig jaar dakloos. ,,Ik moet eerlijk zeggen dat ik op straat leven met Willem zwaarder vond dan in mijn eentje. Willem zei: ‘Zo leef ik en jij gaat met me mee.’ Nou, ik

Boekenweek bestaat 75 jaar

Joost Zwagermans Boekenweekgeschenk ‘Duel’. Foto: Peter Boer

Nachtmerrie en komedie

Scene uit de Israëlisch-Duitse film Lebanon. Foto: Cinemien

m ug m aga zine

heb nog nooit zoveel ellende bij elkaar gezien. Slapen op matrasjes vol urinevlekken en in het volle licht, omdat iemand zo de weg kwijt is dat hij niet in het donker durft te slapen. Naast me lag iemand te huilen en diende zichzelf heroïne toe om zijn problemen te vergeten. Als je als dakloze nog een beetje zelfrespect hebt, wil je op zulke plekken niet zijn.” Zijn ervaringen hebben van Lusink een ander mens gemaakt. ,,De eerste avond dat ik weer thuis was zat ik met mijn vrouw en kinderen aan tafel. Ik kreeg een bord warm eten voor mijn neus en een kopje

koffie. Dan zie je pas hoe rijk je bent.” Lusink heeft nog steeds contact met zijn buddy Willem. ,,Willem droeg al zeven maanden dezelfde kleren. Ik heb wat kleding voor hem gekocht. Ik ben met hem gaan poolen, omdat ik wist dat hij daar gek op was, en we zijn spareribs gaan eten. Toen ik die avond afscheid van hem nam heb ik hem een knuffel gegeven. Daar schrok hij helemaal van. Willem zei toen: ‘Ik ben al zo lang niet door iemand vastgepakt’. Dat zegt toch wel iets.” Ook buddy Willem is veranderd. Door het mobieltje dat hij van Pa-

trick kreeg, heeft hij voor het eerst sinds twintig jaar weer contact met zijn dochter. Maar zijn nieuwe outfit heeft ook nadelen. Doordat hij er tegenwoordig zo netjes uitziet verkoopt hij minder exemplaren van daklozenkrant ‘Z’. ,,Mensen worden veel te vaak op hun uiterlijk beoordeeld”, verklaart Lusink tot besluit. ,,Maak eens een praatje met een dakloze. Luister naar zijn verhaal: het zijn niet allemaal gekke mensen.”

Peter van Lieshout

verhaal over een tamelijk maffe museumdirecteur, anti-kraakwacht in zijn eigen pand vanwege een slepende verbouwing. Zijn jacht op een raadselachtig verdwenen topstuk zorgt voor onversneden ouderwets leesplezier. Dankzij een gulle bijdrage van ex-minister Plasterk werd een apart cadeautje voor middelbare scholieren uit de hoed getoverd. Alle zestienjarigen, van vmbo’ers tot vwo’ers, worden eigenaar van TXT, een bloemlezing van verhalen en romanfragmenten van auteurs die de harten van jongeren weten te raken, samengesteld en van commentaar voorzien door Abdelkader Benali. Met deelname aan de bijbehorende wedstrijd

(vertel een verhaal naar keuze na in tien Twitters van precies 130 tekens) valt een gratis bezoek aan Lowlands te winnen. De gelukkige mag drie vrienden of vriendinnen meenemen en krijgt bovendien een tent en een krat vol boeken. Nieuwe leden van de Openbare Bibliotheek krijgen vijf euro korting op een jaarabonnement, een tegoedbon voor het boekje van Zwagerman, een vrij te besteden boekenbon ter waarde van vijf euro én een exemplaar van het speciale, informatieve boekje over leven en werk van de schrijver. Hoofdsponsor NS biedt, op vertoon van het Boekenweekgeschenk, een ieder vrij reizen met het spoor op zondag 14 maart.

is wel de eerste film die zich volledig afspeelt binnen de paar vierkante meter van een tank. Alles wat we als kijker te zien krijgen van de wereld daarbuiten, zien we via het schuttersvizier. Met dat perspectief is het de meest claustrofobische kijkervaring sinds de klassieke duikbootfilm Das Boot. Regisseur Samuel Maoz doet geen moeite om zijn afkeer van oorlog te verbergen en spaart de toeschouwer allerminst. De cineast weet waar hij het over heeft. Maoz vocht zelf in de Libanese burgeroorlog, naar eigen zeggen deed hij er vijfentwintig jaar over om zijn ervaringen te verwerken. Lichtere kost is de IJslands/Nederlandse coproductie

Reykjavik-Rotterdam van regisseur Oskar Jonasson. Op financieel gebied mag de relatie tussen IJsland en Nederland gespannen zijn, de filmmakers kunnen nog gewoon door één deur. Hoofdpersoon is de anti-held Kristófer die, terwijl hij een proeftijd uitzit, wordt gedwongen een lading alcohol te smokkelen. Eenmaal in Rotterdam krijgt hij te maken met de schietgrage gangster Hoogland, gespeeld door Victor Löw, die zijn ervaring als halfgare maniak in de film Lek uit de kast trekt. Maar zo zwaar wordt het in Reykjavik-Rotterdam niet. Het is vooral een vlotte komedie met aandoenlijke, meestal ongewapende misdadigers.

De jaarlijkse Boekenweek, die ditmaal van 10 tot en met 20 maart gevierd wordt, is alweer de 75ste. Dat wordt gevierd met een extra dikke editie van het jaarlijkse non-fictieboek. Onder de titel ‘Titaantjes waren we...’ schreven vijfenzeventig bekende auteurs een brief aan hun jongere ik. Het zijn prachtige brieven geworden, gevat in een stevig gebonden foliant van bijna driehonderd bladzijden. En dat voor de pocketprijs van tien euro rond. Het gebruikelijk Boekenweekgeschenk is geschreven door Joost Zwagerman. ‘Duel’ verenigt spanning, hilariteit en spot in een gefantaseerd

Martin Brandwagt Op het filmfestival van Rotterdam gepresenteerd en vanaf deze maand ook in Amsterdam te zien: Reykjavik-Rotterdam en Lebanon. In het Duits/Israëlische oorlogsdrama Lebanon krijgt een groep soldaten uit het Israëlische leger de opdracht een Libanees dorp binnen te trekken. De soldaten beschouwen deze missie aanvankelijk als een uitstapje, maar al snel gaat het hard tegen hard en komen ze terecht in een gruwelijke nachtmerrie van dood en geweld. Lebanon is niet de eerste film over de voor alle partijen traumatisch verlopen oorlog in 1982. Het

maart

Stinkend Rijk & Dakloos (KRO), vanaf dinsdag 2 maart 20:30, Nederland 3

2010 kuns t & cult uur 13

Broedplaats

Ramsj

Poep op de plank Schrijven is hot! Ruim een miljoen Nederlanders schrijft regelmatig. Gevestigde uitgeverijen zitten doorgaans niet te wachten op de pennenvruchten van amateur schrijvers. Nieuwe uitgeverijen als Gopher, Lulu, Free Musketeers en GigaBoek sprongen in dat gat en introduceerden het publishing on demand: je eigen papieren boek uitgeven, desnoods in een oplage van één exemplaar. Dat kan dankzij de opkomst van het digitaal printen, een goedkoop alternatief voor offset drukwerk bij kleine oplagen. De zelf uitgegeven boeken worden meestal via internet verkocht. Toch is niets leuker dan je eigen boek in de etalage van een echte boekhandel te zien liggen. Jolanda Janssen bedacht daar een oplossing voor: in haar pas geopende winkel Boek ’n plank verkoopt ze uitsluitend in eigen beheer uitgeven boeken. Janssen is de eerste in Nederland die deze formule hanteert. Auteurs mogen hun geesteskind voor €25,- een half jaar lang bij Janssen op een plank stallen. Per verkocht exemplaar ontvangt de boekhandelaarster een klein bedrag; de rest vloeit terug naar de schrijver. ,,Vroeger kon je het duidelijk zien als een boek in eigen beheer was uitgegeven’’, legt Janssen uit, ,,maar dat is allang niet meer zo. Tegenwoordig zien in eigen beheer gedrukte boeken er prima uit en zijn bijna niet meer van professioneel uitgegeven boeken te onderscheiden.” Het in eigen beheer uitgeven van een boek is echter niet zo eenvoudig als het lijkt. Janssen: ,,Er komen veel dingen op je af. Je moet rekening houden met het soort papier, het formaat en de kaft. Sommige uitgevers bieden de service om een manuscript te redigeren. Vraag eerst een paar offertes aan. En luister niet te veel naar je vrienden en kennissen. Die zeggen lang niet altijd de waarheid. Aangezien ze je niet willen afvallen, zullen ze al gauw iets goed vinden.” Zelf bracht Janssen met haar echtgenoot en vrienden in eigen beheer Poepboek uit. Tijdens een wandeling in Bulgarije stuitte het gezelschap letterlijk op een enorme hoop. Ze vermoedden dat die drol van een beer afkomstig was en besloten een boekje te schrijven over de uitwerpselen van dieren. Uiteraard ligt Poepboek nu ook op de plank. Boek ’n plank, Vijzelgracht 11

Dolore minit volobortie ea faccum del in henit luptate dionse feu faccum autet, consequat, sed dolore feu feu facing ercincinibh elis Ook kunstenaar Jan van Well van broedplaats De Loods op het Zeeburgereiland heeft last van de crisis. Foto: Michel Hobbij

Lekker leren smeren op Zeeburgereiland In de serie Broedplaats gaan we elke maand op zoek naar een creatieve broedplaats bij u in de buurt. Deze maand De Loods op Zeeburgereiland.

Jos Verdonk Thea Golverdingen

T

ussen de Amsterdamsebrug en de Schellingwouderbrug ligt het Zeeburgereiland. Dit uitgestrekte, nog goeddeels onbebouwde gebied is het domein van broedplaats De Loods. De Loods bestaat uit een aantal ruimtes die in 2000 gebouwd werden door de gemeente Amsterdam en gefinancierd zijn met fondsen van Bureau Broedplaatsen. Het was bedoeld als de nieuwe stek voor de kunstenaars die werkzaam waren in de douaneloods aan het Westerdokseiland. In 1990 werd dit gebied tot ontwikkeling gebracht en moesten de kunstenaars daar weg.

maart

kleurrijke schilderijen aan de wand. ,,Ik maak abstract-figuratief werk’’, vertelt Van Well, die een opleiding volgde aan de Vrije Academie in Den Haag. ,,Een beetje landschapachtig, met abstracte figuren. Het vreemde is dat ik in de winter vaak kleurrijke zomerschilderijen maak en in de zomer juist met donkere tinten werk.” Ook aan kunstenaars is de kredietcrisis niet ongemerkt voorbij gegaan. ,,Als het slecht gaat met de economie, gaat het ook slecht met de kunstenaars. Je merkt toch dat kopers minder gretig zijn. Ik heb de prijs van mijn werk al laten zakken. Een groot doek kost bij mij €1.750,Als ik een of twee schilderijen per maand verkoop, ben ik gered maar dat lukt lang niet altijd.” Van Well werkt zo’n vijf, zes dagen per week in De Loods. Zijn atelier is zijn tweede huis: ,,Ik schilder niet alleen maar geef hier ook cursussen. Bij mij leer je hoe je vrij kunt schilderen. Niet dat krampachtige dus maar gewoon lekker leren smeren.” Enkele deuren verderop is het atelier annex de woonruimte van een van de andere kunstenaars gevestigd. Hij kan zich moeilijk vinden in het broedplaatsenbeleid van de gemeente Am-

sterdam en wil liever niet met zijn naam in de krant. ,,De gemeente en Bureau Broedplaatsen hebben de neiging om veel te veel te willen reguleren. De broedplaatsen in Amsterdam zijn veel te keurig en te veel gebonden aan regels. Doordat kunstenaars maar tijdelijk ergens zitten, durven ze niet duurzaam te investeren in bijvoorbeeld betere verwarming of een nieuwe vloer. Dat leidt er uiteindelijk toe dat de de boel langzaam verloedert.” Ron Blankenzee van Ontwikkelingsbedrijf Gemeente Amsterdam (OGA) is het daar niet mee eens. ,,Verloederd? We plegen gewoon onderhoud als het nodig is. De bebouwing voldoet aan alle eisen die in 2000 golden. De grond van De Loods is inderdaad van de gemeente, maar het duurt nog wel even voor daar wordt gebouwd. Woningbouwverenigingen en projectontwikkelaars hebben ook last van de crisis en houden de boot af.” Jaap Schoufour, hoofd Bureau Broedplaatsen, deelt die visie: ,,De kunstenaars van De Loods kunnen nog vijf tot tien jaar op Zeeburgereiland blijven. Misschien dus wel tot 2020.” De Loods, Zuiderzeeweg 31

MUGWEBWINKEL AANBIEDINGEN

www.mugweb.nl

Jos Verdonk 14 kuns t & cult uur

Oorspronkelijk was het de bedoeling dat ze na de oplevering in 2008 terug zouden keren naar hun oude plek. Dat ging niet door: met de strenge regelgeving op het gebied van geluids- en stankoverlast gaven de kunstenaars er de voorkeur aan in Zeeburg te blijven. In De Loods wordt namelijk veel gewerkt met zware machines en wordt luidruchtig muziek gemaakt In de veertien werkruimtes van De Loods werken meubelmakers en kunstenaars, maar ook een jazzmusicus, een choreograaf en enkele mimespelers. Even verderop ligt een wat ruigere en meer anarchistische vrijplaats, de voormalige stek van ‘ijzeren dichter’ Theo Niermeijer (1940-2005). Op het terrein is ook het rock’n roll café Cruise Inn gevestigd, waar in de weekeinden dansles wordt gegeven en bandjes optreden. Een voormalig asielzoekerscentrum, waar nu studenten zijn gehuisvest, completeert de bebouwing op het eiland. Jan van Well (55) is kunstschilder en een van de kunstenaars die is meegelift naar De Loods, toen Westerdokseiland tot ontwikkeling werd gebracht. In zijn gesplitste, halve werkruimte in De Loods snort de potkachel en hangen

2010

John Coltrane: Kind of Coltrane (cd) € 9,99

Miles Davis: Kind of Davis (cd) € 9,99

Thelonius Monk: Kind of Monk (cd) € 9,99

m ug m aga zine

Adama Koudougou Sawadog bij het beeldenparkje achter Artis, waar een aantal van zijn sculpturen staan. Foto: Michel Hobbij

Papa Adama wil koning van de kunst zijn ‘Ik schilder alleen als ik geen geld heb om materiaal voor mijn beelden te kopen’ Papa Adama uit Burkino Faso studeerde aan de Rietveld- en de Rijksacademie. Nu zijn leertijd voorbij is, staat hij te popelen om zijn vleugels uit te slaan. In Amsterdam, maar het mag ook Parijs of New York zijn.

Charles Braam

B

ij het Entrepotdok, achter Artis, ligt een klein beeldenparkje, het ‘Zoo’tje’. Er staat een vijftal ijzeren sculpturen, waarvan de meest opvallende door Papa Adama zijn gemaakt. Voluit heet hij Adama Koudougou Sawadog (1980) geboren in Ouagadougou, Burkina Faso. Papa Adama is lang en mager met rastahaar onder zijn gebreide muts. Zijn heldere blik verraadt enthousiasme en ambitie. Die eigenschappen spatten ook van zijn schilderijen af, kleurrijk met een gedrevenheid die geen rekening houdt met perspectief of een traditionele compositie. Op zijn schilderijen zijn wel veel symbo-

m ug m aga zine

len te zien die uit de Afrikaanse culturele traditie komen. Papa Adama had voor zijn komst naar Nederland in 2003 nog nooit iets van andere schilders gezien. Pas op de Rietveld Academie raakte hij bekend met Picasso en aanverwante kunstenaars. Schilderen doet Papa Adama als hij geen geld heeft om materiaal te kopen voor het maken van beelden. Hij maakt ze voornamelijk van materiaal dat langs de weg te vinden is. Hij wijst op een stapel oud hout en stukken afvalijzer: Amsterdam is wat dat betreft een ware goudmijn. Het zag er aanvankelijk niet naar uit dat Papa - vanaf zijn kinderjaren wordt hij al zo genoemd - in de kunst terecht zou komen. Maar school bleek niets voor Papa Adama te zijn. Hij behoorde tot een van de slechtste leerlingen van de klas. Ook nu nog heeft hij moeite met lezen en schrijven. Na zijn schooltijd ging Papa bij een meubelmaker aan de slag en leert er met hout omgaan. Hij maakte tafels, stoelen, bedden, dat soort dingen. In die tijd speelde zich ook een grote tragedie af in het leven van de jonge Adama: zijn jongere zusje wordt met vergif vermoord door een rijke buurman, die even verderop woont. Als zijn vader verhaal gaat halen, volgt er een vechtpartij met die buurman en raakt hij zwaar gewond. De

buurman belooft, als vader Koudougou niet binnen twee weken bezweken is, dat hij de dood een handje zal komen helpen maar zo ver komt het niet. Adama’s vader overlijdt aan zijn verwondingen. De politie arresteert de buurman maar een maand later is hij alweer een vrij man. Zo gaat dat blijkbaar in Burkina Faso. Dat wil zeggen: als je geld hebt. Papa Adama vertelt deze gebeurtenis onbewogen, op een afstandelijke, bijna zakelijke toon alsof het over iemand anders gaat. Bij de meubelmaker houdt Papa Adama het al snel voor gezien. Hij doet al het werk en de baas strijkt het geld op. Liever wil hij muziek maken. In de buurt is een band gevormd door een groepje Rasta’s. Bob Marley is hun grote held. De groep van twaalf man moet het doen met twee gitaren. Dat schiet niet op en Adama zoekt verder. Na het hout wordt metaal zijn nieuwe liefde. In een garage leert hij lassen en metaal bewerken. Later zal hem dat van pas komen voor zijn kunstobjecten. Maar ook hier hetzelfde verhaal. De jongens in de werkplaats doen het werk en de baas zit in de kroeg. Papa Adama’s ambities liggen ergens anders. Hij wil kunstenaar worden. Zich niet laten gebruiken door een drankzuchtige baas. In de stad heeft Adama venters aan het werk gezien, die namaakantieke beeldjes en nepkunst ver-

kopen aan toeristen. Het lijkt hem wel wat om op die manier zijn geld te verdienen maar dan niet met rommel. Hij begint zelf objecten te maken van hout en Christus- en Mariakopjes van klei, en probeert die te verkopen. Van een kennis krijgt hij de raad om naar een zekere Ali Nikiema te gaan, een kunstenaar die met veel succes bronzen sculpturen maakt en een atelier met leerlingen heeft opgezet: het Centre National Artisanal d’Art (CNAA). Adama gaat langs met een aantal voorbeelden van zijn werk en mag terugkomen. Dat doet hij. En dan negeert Nikiema hem, negeert hem een hele week, maar Adama blijft komen, iedere dag weer. En daarmee heeft hij zonder het te weten de proef van meester Nikiema doorstaan. Dan begint zijn leertijd. Nikiema laat hem gietvormen maken van een mengsel van aarde en ezelpoep en daarna leert hij Adama werken in was. Drie jaar lang, zeven dagen per week, duurt Adama’s leertijd. Hij verdient al die jaren geen cent. Dan ontmoet hij kunstenares Vera Whistler uit Amsterdam, die onder de indruk is van zijn kunst. Via haar komt Adama naar Nederland en heeft hier een succesvolle tentoonstelling. Met het geld, dat hij daarmee verdient, zevenduizend euro, koopt hij een restaurantje voor zijn moeder in maart

Burkina Faso. Terug in Burkina Faso zoekt Papa Adama in zijn kunst naar een mix van Afrikaanse traditie en Europese kunst. In zijn thuisland wordt dat echter niet gewaardeerd. Hij wil naar Europa, naar school. Na afgewezen te zijn voor de Willem de Kooning Academie in Rotterdam - ’Je bent al kunstenaar, je hebt geen school nodig’ - wordt hij in 2004 zonder moeite op de Rietveld Academie aangenomen. Vera Whistler leent hem het geld voor zijn onkosten, schoolgeld en huishuur. Na een paar jaar op de Rietveld mag hij in 2008 twee jaar naar de Rijksacademie aan de Sarphatistraat, wat zeer uitzonderlijk is. In de praktijk moet iemand minstens een paar jaar als zelfstandig kunstenaar werkzaam zijn, voordat hij op de academie wordt aangenomen. Dit jaar sluit hij zijn leertijd definitief af. Papa Adama staat te popelen om zijn vleugels uit te slaan. Hij wil daar zijn, waar hij kan werken, een atelier kan vinden: Parijs, New York, waar dan ook. ,,Ik wil de koning van de kunst zijn!” Zijn droom is een atelier met een eigen museum in Ouagadougou, de hoofdstad van zijn vaderland. Maar ‘Koning’ Adama moet nog even geduld hebben. Op dit moment heeft hij niet eens een eigen atelier in Amsterdam en liggen zijn schilderijen onder zijn bed opgeslagen. 2010 kuns t & cult uur 15

agenda cultuur Maandag 1 t/m dinsdag 30maart Lente in de Hortus De Hortus Botanicus is een van de oudste botanische tuinen ter wereld. De Hortus ligt in de Plantagebuurt. 2010 is het Internationale Jaar van de Biodiversiteit. De Hortus zal hier ook uitgebreid bij stil staan. In maart zondagrondleidingen, voor deelname moet wel gereserveerd worden. Locatie Hortus Botanicus, Plantage Middenlaan 2a info www.dehortus.nl 020 625 9021 aanvang rondleidingen ‘s zondags 14:00 toegang €7,50 stadspas €3,50 met maartbon

gratis

1

Ma 1 t/m wo 31 maart Gedurfd Verzamelen Drie kunstverzamelaars hadden van 1885 tot de Tweede Wereldoorlog de moed om betrekkelijk onbekende kunstenaars te ondersteunen. De tentoonstelling ‘Gedurfd Verzamelen; van Chagall tot Mondriaan’ geeft voor het eerst een reconstructie van wat drie visionaire joodse verzamelaars, Andries van Wezel, Willem Wolff Beffie en Salomon Slijper in huis haalden. Tevens wordt aandacht besteed aan hun belangrijke, maar tot nu toe onderbelichte rol in het stimuleren en verzamelen van contemporaine kunst in Nederland. Zij hadden oog voor kunstenaars als Jacob Israels, Jan Sluijters, George Breitner en Paul Klee. Locatie Joods Historisch Museum Nieuwe Amstelstraat 1 info www.jhm.nl 020 531 0333 openingstijden 11:00 – 17:00

1

toegang

€10,50 stadspas €7,50 met maartbon

gratis

2

Zaterdag 6 maart Cabaret van Rop Janze In zijn nieuwe programma ‘Wereldgozer’ doen Rop en zijn personages wanhopig hun best hun reputatie als man van de wereld waar te maken. Zij zoeken naar manieren om al die verschillende rollen –moeder én carrièrevrouw, sporter én goede minnaar – zo goed mogelijk te combineren. Muziek van multi-instrumentalist Bazz. Locatie Betty Asfalt Complex, NZ Voorburgwal 282 info 020 626 4695 www. ropjanze.nl aanvang 20:30 toegang €16 Op vertoon bij kassa van dit exemplaar van MUG €8

2

Boven: Marc Chagall: ‘De Violist’ 1912-1913. Stedelijk Museum Amsterdam in bruikleen van het JCN. © Pictoright Amsterdam 2010

16 kuns t & cult uur

maart

2010

Zondag 7 en zaterdag 13 maart De Toverfluit van Mozart Het marionettentheater speelt deze beroemde opera van Mozart in een Nederlande vertaling. Een sprookje over de strijd tussen goed en kwaad. Met prinsen, draken en exotische vogels. Voor volwassenen en kinderen vanaf 7 jaar. Reserveren is noodzakelijk. Locatie Nieuwe Jonkerstraat 8 info 020 620 8027 info@marionettentheater. nl aanvang zo.14:00 za. 20:00 toegang €15 stadspas/CJP €12 t/m 14 jaar €7,50

Zondag 7 maart Lanter & Fanter peuterfestival In ‘Vlinder’, het theaterconcert van Ageeth de Haan, fladderen Vlinder en zijn moeder gezellig rond in de tuin. Vlinder weet niet precies wat ‘mooi’ is en daarom trekt hij de wijde wereld in om dit te gaan ontdekken. Op het eind vindt hij iets dat hij zo mooi vindt, dat hij danst van blijdschap. Voor kinderen vanaf 2+ Locatie Podium Mozaïek, Bos en Lommerweg 191 info 020 580 0380 www.podiummozaiek.nl Aanvang 11:00 toegang €5

Woensdag 10 maart Brokkenavond in Bimhuis Tijdens de Boekenweek wordt in het Bimhuis traditiegetrouw de Brokkenavond georganiseerd, waarbij gitariste Corrie van Binsbergen bekende Nederlandse schrijvers en dichters uitnodigt op het podium. De Boekenweek staat dit jaar in het teken van ‘jong zijn’. Op de eerste avond van de Boekenweek verwelkomen Van Binsbergen en haar 9-koppig ensemble de dichters Ingmar Heytze en Tsjitske Jansen en de eeuwig jonge schrijver/dichter/columnist Remco Campert. De internationaal bekende percussionist Alan Purves maakt deel uit van het muzikale ensemble. Locatie Bimhuis, Piet Heinkade 3 info www.bimhuis.nl 020 788 2150 aanvang 20:30 toegang €18

Do 11 t/m zondag 14 maart Dood van een handelsreiziger Theatergroep Zout brengt een moderne vertaling van het klassieke drama van Arthur Miller, hier vooral bekend geworden door de vertolking van Ko van Dijk. De thema’s in het stuk zijn nu, zestig jaar nadat Miller er de Pullitzerprijs mee won, actueler dan ooit. Verbeelding, herinneringen en de dagelijkse harde realiteit. Regie van Mariken Bijnen. Locatie Ostadetheater, Van Ostadestraat 233d info 020 671 2417 www. ostadetheater.nl aanvang do/vr/za 20:15 zo 14:30 toegang volw. €11 stadspas €9 theaterstudenten €5 jeugd €4,50

Vrijdag 12 maart Dansproductie met band Noblesse ‘We are not humanity’ is een show waarin live muziek van de indierockband Noblesse gecombineerd wordt met moderne dans, theater en videoproducties. Het publiek moet zich in een cirkel opstellen in de zaal van The Max, waarna het de bedoeling is dat bewegingen, beelden en muziek samensmelten. Dit is tevens de albumrelease van het nieuwe album van Noblesse: We are not humanity. Speciaal voor fans van Radiohead, Queens of the Stone Age en Placebo. Locatie Melkweg The Max, Lijnbaansgracht 234 info 020 531 8181 www. melkweg.nl aanvang 20:00 toegang €10 stadspas €9 studenten €5

Donderdag 18 maart Jazzworkshop Oktopedians Het oudste workshoporkest in Amsterdam. De Oktopedians staan onder leiding van saxofonist Arthur Heuwkemeijer en trompettist Charly Nanlohy. Zij leren de deelnemers nieuwe nummers spelen, waar geen bladmuziek aan te pas komt. Spelen op het gehoor en veel ruimte om te soleren is het credo. Wie bij wijze van spreken gisteren een saxofoon heeft gekocht, is vandaag welkom bij de Okto’s. De Oktopedians spelen jazz, blues en wereldmuziek. Locatie Zaal 100, Wittenstraat 100 info 020 688 0127 www.zaal100.nl aanvang 20:00 toegang €3

Vrijdag 19 t/m zondag 21 maart De meisjes van Mussolini De Nederlandse zusjes Leschan, variété-artiesten, veroverden in 1935 Italië als het Trio Lescano. In korte tijd hadden ze honderdzestig hits en speelden in diverse Italiaanse films. Ze werden ongewild de lievelingetjes van Mussolini. Toen bleek dat ze Joods waren, was het in één klap afgelopen met hun sterrenbestaan. De makers van theatergroep Orkater lieten zich inspireren door het leven en de muziek van Trio Lescano en laten de sfeer van het Italië in de jaren 30 herleven. Locatie Stadsschouwburg, Leidseplein 26 info www.ssba.nl 020 624 2311 onder vermelding van stadspasactie aanvang 20:30 toegang 1e rang €27,50 2e rang €23,50 3e rang €14 4e rang €4 korting met maartbon €10

Zaterdag 20 maart Rock ’n Roll dancenight in Cruise Inn De Cruise Inn is al vijfentwintig jaar dé plek voor rock en rockabilly in Amsterdam. Vetkuiven, leren jacks en petticoats domineren de dansvloer. Deze avond kan gedanst worden op de muziek zoals die in de Sun-Studio in Memphis uitgevonden werd. DJ’s Thomas en Arnold gaan de hele avond los. Een biertje kost €1,50. Locatie Cruise Inn, Zuiderzeeweg 29 tussen de Schellingwouderbruggen in info 020 692 7188 [email protected] aanvang 21:00 tot 03:00 toegang gratis

Zaterdag 20 maart Presentatie nieuwe cd Fra Fra Sound Fra Fra Sound is een SurinaamsCaribisch septet met internationale reputatie. Fra Fra Sound voelt zich zowel op wereldmuziek-podia, festivals en jazzclubs als in theaters en concertzalen thuis. Wereldmuziekliefhebbers, jazzkenners en crossover fans komen bij Fra Fra Sound uitgebreid aan hun trekken. Locatie Bijlmerparktheater, Anton de Komplein 240 info www.bijlmerparktheater.nl 020 311 3933 aanvang 20:30 toegang €15 stadspas €12,50 m ug m aga zine

agenda politiek Zondag 7 maart Het beeld van de koning Ons koningshuis is en blijft een hot issue in de media. Biografieën en tvseries buitelen over elkaar heen. Binnenkort op de buis: ‘De troon’, over de Willems I, II en III. Hoe gaan historici en scenarioschrijvers met feit en fictie om? Gesprek o.l.v. Pieter Broertjes, hoofdredacteur van de Volkskrant. Locatie De Rode Hoed, Keizersgracht 102 Reserveren www.rodehoed.nl of 638 36 06 Aanvang16.00 Toegang €5met kortingspas €4

Zondag 7 maart Tuchthuizen, spinnen en raspen Meer dan vier eeuwen geleden werd aan de Heiligeweg een tuchthuis geopend. Een werkcentrale waar criminelen, landlopers, bedelaars en overige randfiguren niet in de cel werden geworpen, maar aan de slag moesten. Leer een vak!, was het motto. Dus de mannen raspten tropisch hardhout, terwijl de dames in het Spinhuis de wielen draaiende hielden. Deskundigen van dienst: stadsarchivaris Jan Boomgaard en oud-hoofdcommissaris Jelle Kuiper. Locatie Stadsarchief Amsterdam, Vijzelstraat 32 Aanvang 15:00 Toegang gratis

Dinsdag 9 maart Literair Kabouterbal Veertig jaar geleden verschenen de Kabouters op het politiek toneel. Vijf stoelen in de raad, en vier jaar later nul. Opkomst en ondergang van een alternatieve voorhoede, met opperzeteldanser Roel van Duyn, permanente hippie Hans Plomp, en milieuvriendelijk wetenschapster en schrijfster Louise Fresco. Muziek van Iain Matthews en vertoning van een nooit uitgezonden tv-documentaire van René Coelho. Lokatie Paradiso, Weteringschans 6 Reserveren 626 87 90 Toegang €12,50

Woensdag 10 maart Leve de leegstand Krakers, broedplaatsbewoners, antikrakers, huisjesmelkers, kunstenaars en creatieve zakenlui over leegstand en tijdelijk gebruik van gebouwen. Locatie Trouw, Wibautstraat 127 Info trouw.amsterdam.nl Reserveren 463 77 88 Aanvang 19:30 Toegang gratis

Woensdag 17 maart Wibaut op woensdag Bonte avond over grauwe straat. Presentaties, columns, films en discussie over ideeën en plannen om de ‘Karl-Marx-Allee van Amsterdam’ om te toveren tot een boulevard waar het prettig werken, wonen en uitgaan is. Locatie Trouw, Wibautstraat 127 Reserveren 463 77 88 Aanvang 19:30 Toegang €2,50 m ug m aga zine

Blowup van deze foto is te zien in de Openbare Bibliotheek (OBA) op het Oosterdokseiland op de vijfde etage bij het hobbyplein (mogelijk gemaakt door MUG en Amsterdams Fonds voor de Kunsten).

Empty your Pocket Rob Oudkerk Fotoproject George Maas | www.emptyyourpocket.com Rob Oudkerk is huisarts, directeur van De Jeugdfabriek, lector aan de Haagse Hogeschool, publicist en ex-politicus. ,,Ik heb een brede lach want ik zit in een buitengewoon vrolijke periode van mijn leven. Alles valt op zijn plek. Naast mij liggen twee sleutelbossen: aan de grootste hangen sleutels van alle kantoren waar ik werk, mijn huissleutels en de sleutels van mijn tweede huis in Frankrijk. De kleine sleutelbos is van mijn scooter. Reizen met de trein is prettig, maar met bus

of tram... En met de auto ben je kansloos in de stad. Dus rijd ik veel met de scooter. Vandaar ook mijn handschoenen, hoewel die bij min drie nauwelijks nog een functie hebben. De zonnebril is vooral bijgeloof: ik hoop dat de zon vaker schijnt als ik dat ding bij me heb. Dan mijn portefeuille, met veel te veel creditcards en bankpassen. Pincodes: ik vind ze verschrikkelijk. Ik onthoud er maar één. Van mij mag alles op één kaart. Als je spullen worden gejat, ben je toch de sigaar. De priva-

cy-discussie vind ik maar flauwekul. Daders worden soms beter beschermd dan slachtoffers - in verband met hun privacy. Mensen die altijd maar op hun privacy wijzen, hebben vast iets te verbergen. Bovendien heb ik openbare functies, dan heb je al weinig privéleven. Dan mijn iPhone. Erg handig. De meeste telefoons zijn heel gebruikersonvriendelijk, deze niet. In tegenstelling tot mijn kinderen heb ik maar een paar applicaties. De buienradar en een lezer van streepjescodes; maart

dat is het. Je ziet een paracetamol en een kauwgum. Ik ben soms bang om uit mijn mond te ruiken. Die pijnstiller is deels preventief. Als ik weet dat ik een pil bij me heb, krijg ik vaak vanzelf geen hoofdpijn. Ze zitten los in mijn zak en dat is inderdaad enorm smerig. Maar je kunt wel aan de gang blijven. Heb je wel eens bedacht hoeveel bacteriën er op een broodje gezond zitten dat je in de snackbar koopt?” Michiel Wetzer 2010 kuns t & cult uur 17

18 Adv er t en t ie

maart

2010

m ug m aga zine

ROC helpt groep dakloze studenten

MENTOR JON

‘Niet de lawaaipapagaaien uit de klas, maar juist de stille jongeren’

G EN

SLIM

Tekst: Thea Golverdingen, Marcel Schor

M

SLI N E G

JON

MUGredacteur Charles Braam is jongerenmentor bij Goal!, een project van de gemeente Amsterdam. Hij schrijft over zijn ervaringen.

‘Klikgesprek’ Sofahoppers en nepzwervers worden ze genoemd, leerlingen van het ROC van Amsterdam die door problemen thuis op straat zijn beland. Ze zwerven van de ene slaapplek naar de andere, soms belanden ze zelfs in metrostations.

Op weg naar mijn nieuwe pupil Savas voor onze eerste ontmoeting, het ‘klikgesprek’, samen met mentorbegeleider Erol. Kijken of we elkaar liggen, of het ‘klikt’. Savas heeft problemen op school en is nogal opvliegend. Hij laat zich gemakkelijk provoceren en weet zich dan niet te beheersen. Erol komt binnen, keurig op tijd. We wachten, geen Savas. Bellen. Adres gevonden. We stappen die kant op, door het gure februariweer. Erol belt aan. Ik wacht op de trap. De stem van een vrouw, Savas’ moeder. Ik hoor iets van ‘twee afspraken verwisseld’. Savas moet zo naar zijn school. We maken een nieuwe afspraak, over twee dagen. Bij mijn vorige pupil liep het ook mis, die eerste ontmoeting. ‘Vergeten’. Een herkenbaar probleem, vooral bij jongens van die leeftijd. Twee dagen later. Savas’ moeder komt gehaast binnen, een minuut later hij zelf. Een forse jongen van vijftien, met kinderogen, in het lichaam van een bijna volwassen man. Als Erol en Savas’ moeder de deur uit zijn, gaat hij rechtop zitten en ontspant zijn krampachtig voor de borst gevouwen armen. Ik vertel in het kort wie ik ben, wat ik doe. We babbelen wat over school, hobby’s, vrienden. Geen heikele zaken. Dat komt later wel. Savas weet eigenlijk niet zo goed wat hij er mee aan moet, zo’n mentor. Hij heeft al huiswerkbegeleiding, hier in het buurthuis en daarnaast iemand voor zijn geweldsproblemen. Later hoor ik dat Savas’ ouders gescheiden zijn. De moeder van Savas wil weten waar en wanneer we gaan afspreken. We gaan eerst rustig beslissen of we elkaar wel liggen. We mailen over een dag of twee: ja of nee. Als Savas en zijn moeder weg zijn, spreek ik even na met Erol. Ik heb al besloten. Het zal niet gemakkelijk zijn met hem, maar ik wil het wel proberen. Het wachten is nu op Savas’ beslissing.

A

strid Bolte is coördinator van het Weekend College van het ROC: „We zien ze hier in slaap sukkelen. Dat is natuurlijk niet bevorderlijk voor hun studieresultaten, maar school is vaak de enige plek waar ze kunnen eten en zich kunnen warmen.” Van de 25.000 leerlingen van het ROC van Amsterdam zijn er naar schatting 400 die geen dak boven hun hoofd hebben. ,,Sommigen zijn mishandeld of misbruikt,” zegt Bolte, ,,soms hebben ouders zelf zoveel problemen dat ze geen aandacht voor hun kinderen hebben. Oudere kinderen zorgen dan voor hun jongere broertjes en zusjes. Het gebeurt ook dat ouders op hun achttiende zeggen ‘lever je sleutel maar in, zoek het maar uit’, terwijl zo’n jongere dan nog lang niet klaar is om op eigen benen te staan.’’ Een kamer vinden in Amsterdam is bijna onmogelijk en zo belanden deze jongeren op straat. Ze slapen een tijdje bij een oom of tante, of bij een vriend of vriendin, soms ook in een metrostation. ,,Wij willen dat studenten hun diploma behalen want daarmee maken ze een goede kans op een baan en dus op een toekomst. Het zijn trouwens niet de lawaaipapagaaien uit de klas, nee, het zijn juist de stille jongeren.” Bezorgde docenten en zorgcoördinatoren van het ROC bedachten een plan: 3H. Dat staat voor Huiswerk, Hulp en Huisvesting. Woningcorporatie Ymere stelt woningen beschikbaar. Spirit, een organisatie voor jeugden opvoedhulp, ontfermt zich over de begeleiding. „Al voordat de studenten een woning krijgen maken we een plan met ze”, zegt Esther Overweter, regiomanager bij Spirit. ,,In die voorbereidende fase kijken we wat er nodig is om zelfstandig een woning te huren en te behouden. Normaal gesproken helpen ouders en vrien-

m ug m aga zine

Op CS wonen, leuk of valse romantiek? Dit stel komt niet in het artikel voor. Foto: John Melskens

den bij het zelfstandig leren wonen maar deze jongeren staan overal alleen voor. Bovendien hebben ze van huis uit vaak net iets minder meegekregen dan de gemiddelde student.” Overweter benadrukt dat het van groot belang is om deze jongeren nu te helpen en in hen te investeren. „Als we nu niets doen, krijgen ze later alleen maar meer problemen. Ze halen dan geen diploma en belanden waarschijnlijk in een uitkering. Met een mbo-diploma kunnen zij voor zichzelf zorgen en een bijdrage leveren aan de maatschappij.” Ook bij het regelen van financiële zaken zoals studiefinanciering, belastingen en schulden helpt 3H. Daar zijn wel voorwaarden aan verbonden. De student die een woning krijgt toegewezen, moet

zich aan regels houden: op tijd op school komen en goede studieresultaten behalen. Ook moeten ze laten zien dat ze een goede huurder zijn: geen overlast bezorgen en de huur op tijd betalen. Als de studenten eenmaal zijn gehuisvest worden ze gemiddeld drie uur per week door een hulpverlener van Spirit begeleid. Naast het regelen van praktische zaken geeft de begeleider ook psychische en emotionele ondersteuning. Vervelend genoeg worden leerlingen soms lastig gevallen door ouders, familie of foute vrienden. Daarom wordt er veel aandacht besteed aan sociale vaardigheden. Sinds maart 2009 zitten er elf studenten in het 3H-traject. Bolte wil dat er meer studenten geholpen worden maar is afhankelijk van

subsidie. De gemeentelijke subsidie loopt tot september, tot die tijd kunnen er nog tien studenten worden geholpen. „We mogen deze jongeren niet teleurstellen, dat zijn ze al genoeg”, zegt Bolte. ,,Ze zijn het vertrouwen in mensen helemaal kwijt. Maar aan pamperen doen we niet, al slapen ze in het begin soms op een matje omdat ze geen geld hebben om meubels aan te schaffen.” Verantwoordelijk wethouder (tot 3 maart) en PvdA-lijsttrekker Lodewijk Asscher belooft: ,,Natuurlijk moet 3H door kunnen. Ik ga dat regelen bij de coalitiebesprekingen na de gemeenteraadsverkiezingen. Zoveel geld kan dat niet kosten, zeker niet als je bedenkt wat we ermee winnen om deze jongeren op weg te helpen.’’

De identiteit van de personen is gefingeerd. Ook jongerenmentor worden? Kijk op www.goal.amsterdam.nl maart


Klusser Peter Stravers (59): ‘Het werk ligt niet meer voor het opscheppen maar dankzij een trouwe klantenkring heb ik het nog druk genoeg.’ Foto: Ingrid de Groot

ZZP’er merkt de crisis wel degelijk Hettie de Korte Arjan van Oorsouw ZZP’ers hebben geen recht op een uitkering. Toch raakt de crisis ook hen, de één meer dan de ander. Wie werk houdt, blijft ZZP’er. Wie afvalt, verdwijnt eenvoudigweg uit de statistieken.

D

e ZZP’er, zelfstandig ondernemer zonder personeel of freelancer, is in de meest uiteenlopende bedrijfstakken te vinden: van vrachtwagenchauffeurs en boeren tot kappers en grafisch ontwerpers. ZZP’ers zijn mede een gevolg van de technologische vooruitgang. Dankzij internet kan gemakkelijk en goedkoop vanuit huis zaken worden gedaan en thuis worden gewerkt. Voor veel mensen is het bovendien aantrekkelijk eigen baas te zijn. Daar staat tegenover dat de zelfstandige veel minder zekerheid heeft of een groot deel van zijn inkomsten kwijt is aan verzekeringen tegen werkloosheid en arbeidsongeschiktheid. Ook de crisis is niet aan de ZZP’er voorbijgegaan. Over de 20 ach t ergro nd

maart

2010

mate waarin ZZP’ers door de crisis zijn getroffen, doen verschillende verhalen de rondte. Volgens Het Parool van zaterdag 16 januari worden veel freelancers gedwongen hun tarieven te verlagen. En in de Volkskrant van diezelfde dag is te lezen dat opvallend veel ZZP’ers bij de voedselbank aankloppen. Vooral oudere zelfstandigen zouden de dupe zijn omdat ‘jongere vaklieden meer energie hebben en met de laatste technologieën komen’, aldus Het Parool. Tegelijkertijd beweert De Kamer van Koophandel dat de groep freelancers juist toeneemt. Voorzitter Jerry Helmers van ZZP Netwerk Nederland is zelfs uitgesproken optimistisch: ,,Wij distantiëren ons nadrukkelijk van de heersende beeldvorming dat het slecht gaat met de ZZP’ers. De ondernemende ZZP’er scoort juist vanwege zijn flexibiliteit, deskundigheid en ondernemersambities.” De cijfers van het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) weerspreken dit optimisme. In het derde kwartaal van 2009 waren er bijna 630.000 zelfstandigen zonder personeel. Dit zijn er ruim 20.000 minder dan in het derde kwartaal van 2008. Van de ZZP’ers die ermee ophouden, maakt maar een klein percentage gebruik van de bijstand en gaat slechts 2 procent terug in loondienst. De rest wordt tot de niet-beroepsbevolking gerekend. Zij leven kennelijk van hun spaargeld of hebben een partner met

voldoende inkomen. Wie wel genoeg werk houdt, merkt ook dat de crisis in alle sectoren toeslaat. Volgens het CBS zijn zelfstandigen er in het laatste kwartaal van 2009 in inkomen gemiddeld 12 procent op achteruitgegaan. Maar zolang er nog een beetje werk is, is er hoop. ZZP’ers laten zich niet snel uit het veld slaan. Eliane Beyer (46), grafisch ontwerpster, merkt dat ze het afgelopen jaar minder opdrachten krijgt, vooral van instanties en bedrijven die van subsidie afhankelijk zijn. Ze werkt vanaf 1989 als ZZP’er. Met drie collega’s heeft ze ooit een eigen ‘vangnet’ gecreëerd. De eerste jaren stortten de vier collega-freelancers hun inkomen in een pot en verdeelden die in vieren. Daarna zijn ze als zelfstandigen verder gegaan maar wel met een afspraak. ,,Mocht een van ons ziek of werkloos worden, dan zorgen de anderen een jaar lang voor een minimumloon.’’ Individueel verzekeren is duur en pensioenopbouw kennen ze niet. ,,Het enige wat je voor je oude dag kunt doen is zelf geld sparen”, zegt Beyer. Het leven van een ZZP’er is onzeker. ,,Vanaf 1996 hadden we genoeg opdrachten maar vaak is het hollen of stilstaan. Je kunt je als ZZP’er niet permitteren ziek te zijn. De opdrachten moeten af.” Beyer moet een operatie ondergaan. Ze staat op een wachtlijst en weet niet wanneer ze aan de beurt is. ,,Als het druk is, moet ik mijn werk aan mijn collega’s overdoen.

Dat betekent geen inkomsten.” Toch moet het wel heel slecht gaan, wil Beyer achter de kassa in een supermarkt kruipen. ,,De vrijheid om je eigen tijd in te delen is zo geweldig dat je de negatieve kanten op de koop toe neemt.’’ Peter Stravers (59) is allrounder en selfmade man. Hij kan alles: stukadoorswerk, meubelmaken, loodgieten, vloeren leggen, schilderen. ,,Ik kwam begin jaren negentig, tijdens de crisis van toen, niet aan de bak. Door omstandigheden ben ik klusser geworden en als vanzelf erin gerold. Ik heb een grote klantenkring opgebouwd, vooral privéklussen. Ik krijg wel eens opdrachten van mensen die ik nog ken van heel vroeger.

Vorig jaar minder ZZP-ers In het derde kwartaal van 2009 waren er 630.000 ZZP-ers, 20.000 minder dan in dezelfde periode in 2008. Het aantal ZZP-ers nam de laatste jaren gestaag toe. Door de crisis kwam deze groei echter tot stilstand. Halverwege 2009 was het aantal zelfstandigen zonder personeel voor het eerst lager dan een jaar eerder. Vermoedelijk zal 2009 de geschiedenis ingaan als het jaar met de grootste economische krimp ooit, -4,75 procent voor Nederland als geheel en -3,6 procent voor Amsterdam. (Cijfers Dienst Onderzoek en Statistiek Amsterdam)

Als ik reclame zou maken zou dat zeker vruchten afwerpen, maar dat hoeft nog niet. Vanuit het laatste werk komen vaak vanzelf weer opdrachten. Van sommige klussen heb ik wel drie spin-offs. Het is zaak om aan het werk te blijven, dat is altijd een zorg. Ik merk dat het werk niet meer voor het opscheppen ligt.” Astarti Athanasiadou (26) is van origine danser. Ze verdient haar geld als Pilates-instructeur. ,,Pilates-oefeningen zorgen voor een evenwichtige ontwikkeling van alle spiergroepen. Ik geef één op één les of aan een klasje. Om dit te kunnen doen heb ik jarenlang Pilates-lessen gevolgd in Griekenland. Toen ik in Nederland kwam, kreeg ik de kans om een diploma te halen. Lesgeven gaat goed samen met mijn dansschema. Het betaalt goed, zeker gezien het feit dat ik gemiddeld slechts 15 uur per week les geef. Ik hou van het persoonlijke contact en leer mensen echt kennen. Daardoor kan ik inspelen op speciale behoeftes van leerlingen. Aan het einde van de maand stuur ik een rekening naar de sportschool. Iemand die bij mij pilates doet, betaalt de sportschool en de sportschool betaalt mij.’’ Toch merkt ook Athanasiadou dat het moeilijker is geworden. ,,Sport is een luxe artikel en het is economisch gezien een moeilijke tijd. Mij hoor je niet klagen. In een drukke maand werk ik 70 uur maar er zijn ook maanden waarin ik maar 30 uur werk. Ik verdien nog wel genoeg om mezelf te bedruipen.” m ug m aga zine

Niet bang zijn aangifte inkomstenbelasting te doen, de beruchte blauwe envelop kan ook goed nieuws bevatten. Illustratie: Eddo Gorter

Aangifte doen, loont nog steeds Martin Brandwagt Veel aftrekposten voor chronisch zieken, gehandicapten en ouderen zijn vervallen. Toch loont het nog steeds de moeite om belastingaangifte te doen: dat kan honderden euro’s opleveren.

M

ensen die in 2008 een dure ontwerpersbril kochten, hebben geluk gehad. Het was het laatste jaar dat de staat meebetaalde aan de modegrillen van fiscaal bewuste Nederlanders. Vanaf 2009 bestaat die aftrekpost niet meer. Zo zijn er meer posten verdwenen bij de aangifte Inkomstenbelasting 2009. Het werd minister Wouter Bos van Financiën te duur: al die slimme mensen die hun dure brillen en contactlenzen declareerden bij hun jaarlijkse aangifte. De regeling waaronder deze aftrekposten vielen, de Tegemoetkoming Buitengewone Uitgaven (TBU), is vanaf 1 januari 2009 komen te vervallen. De groep waarvoor de TBU eigenlijk was bedoeld, de chronisch m ug m aga zine

zieken en gehandicapten, bleek lang niet altijd aangifte te doen van gemaakte kosten. Voor een deel was dit te wijten aan koudwatervrees, Een belastingaangifte invullen bleek voor 30 procent van de chronisch zieken en gehandicapten een brug te ver. Sommigen hadden het geluk dat in hun gemeente een aparte regeling bestond. Wie al een bijdrage krijgt uit een gemeentelijk potje voor

chronisch zieken, kan zijn kosten niet nog eens declareren bij de fiscus. Ook als de ziektekostenverzekeraar de kosten al heeft vergoed, zijn deze niet meer aftrekbaar. Verder zijn de aftrekposten voor adoptie en voor begrafenis/crematie vervallen. Ouderen en arbeidsongeschikten moeten er rekening mee houden dat hun vaste aftrek is afgeschaft. Het Rijk compenseert dit door onder

Aftrekposten ziektekosten bij aangifte 2009 Nog wel aftrekbaar: • kosten voor huisarts, tandarts, specialist, verpleging in ziekenhuis • extra uitgaven kleding en bed- dengoed, bij invaliditeit/ziekte van minimaal 1 jaar • dieet op doktersvoorschrift • reiskosten voor ziekenbezoek • extra gezinszorg (deels aftrekbaar) • verpleging thuis of elders (deels aftrekbaar) • medicijnen die door een arts zijn voorgeschreven • kosten fysiotherapie, acupunctuur, revalidatie, logopedie, homeopathie of chiropraxie • vervoerskosten naar arts of ziekenhuis • hogere vervoerskosten door ziekte en handicap • aanpassingen woning, auto of fiets op medisch voorschrift

• eigen bijdragen AWBZ/WMO t/m 2008, in 2009 betaald.

Niet aftrekbaar:

• premie zorgverzekering (zowel basis als aanvullend) • inkomensafhankelijke bijdrage zorgverzekering • uitgaven voor eigen risico (zowel vrijwillig als verplicht) • huisapotheek • kosten bevalling. Vervallen aftrekposten: • kosten voor brillen, contactlenzen, ooglaserbehandeling • vaste aftrek 65+ • vaste aftrek arbeidsongeschiktheid • vaste aftrek chronische ziekte kinderen jonger dan 27 jaar • kosten adoptie • kosten begrafenis/crematie.

meer de grens voor huurtoeslag op te trekken en een aparte tegemoetkoming voor arbeidsongeschikten in te stellen. In plaats van de TBU is een nieuwe regeling in het leven geroepen: de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg). Mensen met veel zorgkosten die niet door de verzekeraar worden vergoed, krijgen automatisch een bedrag op hun rekening gestort. Aangifte is daarvoor niet nodig. Wanneer en hoeveel wordt uitbetaald, hangt af van de persoonlijke situatie. Arbeidsongeschikten met een uitkering van het UWV hebben in juli 2009 al een bedrag ontvangen. Chronisch zieken moeten wachten tot november 2010, dan is de eerste betaling van de Algemene Tegemoetkoming. De bedragen variëren van €150,- tot €500,-. Het klinkt op het eerste gezicht niet slecht: je krijgt als zieke/gehandicapte vanzelf een bedrag op je rekening gestort, zonder dat je daar iets voor hoeft te doen. Die bedragen zijn echter gebaseerd op de behoefte aan gemiddelde zorg, wie meer nodig heeft, kan er honderden euro’s per jaar op achteruit gaan. Woordvoerder Rolf Smid van de Chronisch Zieken- en Gehandicaptenraad (CG-raad): ,,Eind 2009 hebben we een onderzoek laten uitvoeren door het Nibud, waaruit bleek dat met name de groep chronisch zieken die gebruik maakten van de TBU er het hardst op achteruit gaat. Het koopkracht-

verlies is bij die groep twee tot vijf keer zo groot als bij de gemiddelde Nederlander. Daarnaast zijn er een paar honderdduizend man die er wel op vooruit gaan. Dat zijn de mensen die nooit aangifte deden en nu automatisch een jaarlijkse vergoeding van €350,- of €500,- krijgen.” Een Wtcg-vergoeding kan trouwens heel goed samengaan met een aangifte Inkomstenbelasting. Weliswaar zijn veel aftrekposten vervallen, er blijft genoeg over. Voor wat aftrekbaar is en wat niet, zie kader. Rolf Smid van de CG-raad adviseert iedereen met hoge zorgkosten om aangifte Inkomstenbelasting te doen. ,,Het is een groot misverstand dat er helemaal geen aftrekposten meer over zijn. Daar gaan de wildste verhalen over. Ik zou willen adviseren: altijd aangifte doen als je hoge zorgkosten hebt. Er zijn genoeg kosten die nog aftrekbaar zijn. Doe je vóór april aangifte, dan krijg je in juni al iets terug van de belastingen.” Een laatste tip: wie een dure bril heeft gekocht in de jaren 2005-2008 of meent recht te hebben op andere aftrekposten in deze jaren, maar geen aangifte heeft gedaan, kan dit alsnog doen met terugwerkende kracht van vijf jaar. Het loont de moeite. Een eenvoudige aangifte doen, kost ongeveer een half uur en kan honderden euro’s opleveren. Wie elektronisch aangifte doet, kan meteen de opbrengst zien. NB: hiervoor is een digitale handtekening (Digi-D) nodig.

maart


mugwijzer ‘Iedereen heeft wel een netwerk’

we r k Daphne van Paassen: ‘Zorg dat je altijd visitekaartjes bij je hebt.’ Foto’s: John Melskens

Veel vacatures worden via-via vervuld. Het is daarom volgens Daphne van Paassen, chef redactie bij weekblad Intermediair, goed om te netwerken als je werk zoekt. Daphne van Paassen schrijft vaak over netwerken. Ze merkt dat een groeiende groep zelfstandigen zonder personeel via netwerken opdrachten probeert binnen te halen. Snel voegt ze toe dat netwerken goed is voor iedereen, zelfs voor mensen die niet op zoek zijn naar werk. ,,Dan heb je een netwerk als je het nodig hebt.” Van starters op de arbeidsmarkt hoort ze regelmatig dat ze geen net-

werk hebben. ,,Dat zien ze verkeerd. Iedereen heeft namelijk buren, familie en vrienden. En die mensen kennen ook weer mensen. Je netwerk is altijd groter dan je denkt.” Netwerken begint volgens Van Paassen bij de mensen die je zelf kent. ,,Probeer ook met mensen in contact te komen die het werk doen waar jij naar op zoek bent en maak dan een afspraak voor een oriënterend gesprek. Daarna is het verstandig om te vragen of zij mensen kennen die je verder kunnen helpen.” Van Paassen raadt aan om zoveel mogelijk mensen te laten weten dat je werk zoekt en altijd goed te vertellen wat je precies zoekt. Dan kunnen de

mensen uit je netwerk je beter in contact brengen met de juiste personen. Ze benadrukt dat netwerkers niet moeten denken dat een gesprek meteen iets oplevert. ,,Dat is meestal op de langere termijn.” Van Paassen maakt onderscheid tussen doelbewust en informeel netwerken. ,,Mensen die een baan zoeken zijn natuurlijk niet de hele dag actief bezig met netwerken. Het is ook handig om in dagelijkse situaties aan zoveel mogelijk mensen te laten weten dat je op zoek bent naar werk.” Netwerken is een kwestie van geven en nemen. Dat betekent volgens Van Paassen dat je altijd moet proberen ook iets voor de ander te betekenen. ,,Je moet attent zijn en openstaan voor anderen. Het is dan wel handig als je een vlotte prater bent. Als mensen je aardig vinden, gunnen ze je iets. Ze vinden het bovendien vaak leuk om over zichzelf te praten.” Het is belangrijk om een netwerk goed te onderhouden en in kaart te brengen. Dat kan handig op internet. ,,Hogeropgeleide werkzoekenden raad ik aan om te netwerken via LinkedIn.” (M.t.B.) Kijk ook op www.intermediair.nl

Netwerktips

t i ps

Illustratie: Péjo

Tip1

Wacht niet met een netwerk opbouwen tot je het nodig hebt

Tip

Tip 2 Breng je netwerk in kaart

4

Sta open voor anderen en wees geïnteresseerd: vraag naar hun leven en bezigheden

Tip

7

Probeer ook wat te betekenen voor anderen

Tip 3

Tip 5 Formuleer duidelijk voor jezelf wat je van iemand wilt

Bedank na elk netwerkgesprek je gesprekspartners en houd ze op de hoogte van je vorderingen

Tip

6

Ga online netwerken, bijvoorbeeld op LinkedIn

Tip 8

Tip 9

Tip10

Zorg dat je altijd visitekaartjes bij je hebt

Houd geen verkooppraatje, maar vraag om advies

Word lid van een maatschappelijke organisatie

2 2 mugw ijzer maar t 2010

MUGwijzer

Het is niet eenvoudig de weg te vinden in het woud van loketten en instanties. MUGwijzer geeft antwoord. Bij wie moet ik zijn als ik werk wil? Hoe kom ik aan een uitkering? Waar moet ik naar toe als ik niet meer uit de schulden kom? Kan ik ergens terecht als ik een conflict heb met mijn huisbaas? Wat als ik zorg nodig heb?

Zoek je werk? Ontslagen? Zoek je werk? Ben je schoolverlater? Ga naar een van de Werkpleinen. Het UWVWerkbedrijf zit daar onder één dak met DWI. UWV-Werkbedrijf is het vroegere arbeidsbureau, waar iedere werkzoekende zich kan inschrijven. Zonder inschrijving geen uitkering! Kies een Werkplein in de buurt. Voor alle Werkpleinen geldt: neem je paspoort, id-kaart of verblijfsdocument mee. Alle Werkpleinen zijn open van 9.00 tot 17.oo uur. Kijk ook op www.werk.nl Werkplein Centrum en Oost  Weesperstraat 117 T. 020-751 5640 Werkplein Noord  Buikslotermeerplein 161 T. 020-751 5600 Werkplein Nieuw-West  Jan van Galenstraat 323-329 T. 020-751 5530 Werkplein Zuid/Oud-West  Cornelis Troostplein 23 T. 020-751 5770 Werkplein Zuidoost, Diemen en Duivendrecht  Flierbosdreef 2-12, Zuidoost T. 020-751 5820 Werkplein Amstelland  Laan Nieuwer Amstel 1, Amstelveen T. 020-751 5880 Werkplein Haarlemmermeer  Dik Tromplein 8, Hoofddorp T. 023-751 3370 DWI-Jongerenloket Jonger dan 27 jaar? Dan word je geacht te werken en/of een opleiding te volgen. Meld je bij het Werkplein. DWI-Jongerenloketten kunnen je helpen bij het zoeken naar een baan of opleiding. Kijk op www. jongerenloket.amsterdam.nl Dress for Success Gratis nieuwe of bijna nieuwe kleding voor sollicitanten met een smalle beurs. Neem je uitnodiging voor de sollicitatie mee! Kijk ook op www.dressforsuccess.nl.  Burgemeester de Vlugtlaan 200-204 T. 020-615 7370  Open: 1e en 3e ma van de maand en elke di en do 13:00-16:00, en elke vr 10:00-14:00. Graag eerst bellen.

Vrijwilligerscentrale Amsterdam Niet direct uitzicht op betaald werk? Soms kan vrijwilligerswerk je een eind op weg helpen. Je doet iets nuttigs en je doet ervaring op. Vaak kun je voor vrijwilligerswerk een vergoeding ontvangen, soms bovenop je uitkering. Bespreek het wel eerst met je klantmanager bij DWI. Voor vrijwilligerswerk in combinatie met een uitkering gelden strenge regels. www.vca.nu VCA Amsterdam  VCA Hoofdkantoor  Hartenstraat 16 T. 020-530 1220  Bemiddelingsspreekuur: di 13:00-17:00 en wo t/m vr 9:00-17:00 (op afspraak) VCA Nieuw-West  T. 020-408 1040 en 06-340 30720  Bemiddelingsspreekuur: ma t/m do 9:00-17:00; vr 9.00-13.00 (op afspraak) VCA Noord  Hagedoornplein 1-B T. 020-636 5228 (bgg 020-530 1220)  inloop- en telefonische spreekuren: ma 13:00-17:00; wo 9:00-13:00 VCA Zuidoost  Bijlmerdreef 1289 T. 020-579 7930/020-579 7931  inloopspreekuur: ma t/m do 9:00-17:00 VCA Zuideramstel  A.J. Ernststraat 112; Lekstraat 13a T. 020-301 2727 (Buitenveldert) T. 020-540 0980 (Rivierenbuurt)  ma 13:00-17:00 (Lekstraat); di 9:00- 13:00 (A.J. Ernststraat)

Bijzonder werk Is werk vinden niet je echte probleem? Steek dan je licht eens op bij een van onderstaande projecten, onder meer voor (ex-)psychiatrische patiënten, ex-gedetineerden, dak- en thuislozen. Woon/werk Project Terug in de maatschappij via wonen en werk. Vereisten: géén verslaving; wel uitkering via DWI. Kijk ook op www.pantaramsterdam.nl  T. 020-520 3035  Open: ma t/m vrij 9:00-17:00; bel voor een afspraak; Stichting Nieuwe Werkvormen A’dam Voor mensen met een psychiatrische achtergrond; werken met behoud van uitkering (administratie, fietswinkel, m ug m aga zine

werk inkomen budget boekbinderij, groenbedrijf, houtwerkplaats, keramiek, kwekerij, naai-atelier, restaurant, drukwerk). Kijk ook op www.snwa.nl  Derde Schinkelstraat 9 T.020-665 5801  Open: do 16:00-17:00 (voorlichting, intake alleen telefonisch) Cordaan vrijwilligerswerk Vrijwilligerswerk voor mensen met een psychiatrische achtergrond. Verschillende activiteiten op verschillende vestigingen. Deelname alleen met CIZ-indicatie. Kijk ook op www.cordaan.nl  T. 020-494 9616  Bereikbaar: ma en vr 9:00-13:00; vraag voor intakegesprek naar een medewerker dagbesteding

Uitkering nodig? Voor een werkloosheidsuitkering na ontslag ga je naar het UWVWerkbedrijf (zie onder ‘Ik zoek werk’). Het UWV regelt ook uitkeringen bij (gedeeltelijke) arbeidsongeschiktheid. Geen recht op een UWV-uitkering? Vraag dan bijstand aan bij de Dienst Werk en Inkomen (DWI), de vroegere sociale dienst. Let op: voor uitkeringen moet je soms op een ander Werkplein zijn dan voor werk. Voor alle Werkpleinen geldt: neem je paspoort, id-kaart of verblijfsdocument mee. Alle Werkpleinen zijn open van 9.00 tot 17.oo uur. Kijk ook op www.dwi.nl DWI heeft één algemeen klantcontactnummer voor alle Werkpleinen: 020-346 3636

of door telefonisch een folder te bestellen. Kijk ook op www.gemeentebelastingen.nl  T. 14 020 Belastingdienst Toeslagen Huur-, zorgen kinderopvangtoeslag en kindgebonden budget kunnen worden aangevraagd bij de afdeling Toeslagen van de Belastingdienst. Op de website kun je zelf berekenen waarop je recht hebt of je gegevens wijzigen. Te veel ontvangen? Je kunt via de site een verzoek voor een betalingsregeling indienen. Je kunt ook terecht bij de Belastingtelefoon. Houd je burgerservicenummer bij de hand. Kijk ook op www.toeslagen.nl  T. 0800-0543 (Belastingtelefoon; gratis)  ma-do 8:00-20:00 en vr 8:00-17:00 Stichting Belastingwinkel Voor mensen met een laag inkomen met het oplossen van problemen met belastingen en toeslagen. De Belastingwinkel Amsterdam werkt op afspraak. Kijk op de website wat je moet meenemen of bel vooraf. De belastingwinkel doet geen administratieve werkzaamheden. Schoenendozen met bonnetjes gaan ongeopend mee terug. Kijk ook op www.belastingwinkelamsterdam.nl.  T. 020-624 7003  Bereikbaar: ma 10:00-13:00 en 18:00- 20:00; di 10:00-13:00; wo 19:00-21:00; do 11:00-14:00 vr 11:00-13:00 voor het maken van een afspraak. Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) Per 1 januari is de IB-groep opgegaan in DUO. Deze dienst verstrekt onder meer studiefinanciering en studietegemoetkomingen. Kijk ook op www.ib-groep.nl. Om in te loggen op deze website is een DigiDcode vereist. Deze is aan te vragen op www.digid.nl  T. 050-559 7755

DWI-Werkplein Centrum en Oost  Weesperstraat 117 DWI-Werkplein Noord  Buikslotermeerplein 161 oude klanten gaan naar:  Klaprozenweg 91 DWI-Werkplein Nieuw-West  Jan van Galenstraat 323-329 DWI-Werkplein Zuid/Oud-West  Banstraat 5 DWI-Werkplein Zuidoost, Diemen en Duivendrecht  Flierbosdreef 2-12, Zuidoost

Sociale Verzekeringsbank (SVB) De uitvoerder van een aantal volksverzekeringen. De SVB is verantwoordelijk voor kinderbijslag, AOW, aanvulling AOW, nabestaandenuitkering en persoonsgebonden budget. Per regeling kunt u naar een andere vestiging worden verwezen. Kijk ook op www.svb.nl. Om in te loggen op deze website is een DigiD-code vereist. Deze is aan te vragen op www.digid.nl  T. 075-655 1000

Aanvulling nodig?

Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) Het Nibud biedt gratis informatie over geld, besparen of over financiële planning: alle hulp voor het huishoudboekje. Let op: het Nibud heeft verschillende websites voor diverse vragen.  T. 0800 - 221 2121  Informatie en verwijzingen naar de andere sites: www.nibud.nl

Inkomen geregeld en toch moeite rond te komen? De gemeente, de Belastingdienst en andere organisaties kunnen uitkomst bieden en je vertellen waar je recht op hebt. Dienst Belastingen Amsterdam In sommige gevallen worden veel gemeentebelastingen kwijtgescholden. Hiervoor mag het gezamenlijke inkomen van jou en je eventuele partner niet boven bijstandsniveau komen en mag je geen eigen vermogen bezitten. Kwijtschelding kan via de website worden aangevraagd m ug m aga zine

Stadsbank van Lening In de volksmond ‘de Lommerd’, voor het belenen van waardevolle spullen. Kijk ook op www.sbl.nl  Nes 57 (alleen sieraden)  Osdorpplein 516-518 (alleen sieraden),

 Albert Cuypstraat 181  Gerard Doustraat 156  Bijlmerplein 165 (alleen sieraden)  Open: ma t/m vr 9:00-16:00 Zorg nodig? Sommige problemen kunnen een obstakel vormen op de weg naar werk of inkomen. Voor lichamelijke of geestelijke bijstand kun je op de volgende adressen terecht. Jellinek Voor hulp bij verslaving. Kijk ook op www.jellinek.nl  T. 020-590 5000 (centraal nummer) of 020-590 4444 (aanmelden)  ma t/m vr 8:30-17:30 Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) Bepaalt of je recht hebt op medische hulpmiddelen en zorg uit de AWBZ. Kijk ook op www.ciz.nl.  Overschiestraat 55 T. 088-789 4901 of 088-789 1300 Cliëntenbelang (voorheen: APCP) Het algemene Amsterdamse informatiepunt voor iedereen met een handicap; zowel fysiek als psychisch. Gratis. Kijk ook op www.apcp.nl  Plantage Middenlaan 14 T. 020-752 5100  Open: ma t/m vr 9:00-17:00 Centraal Informatiepunt AWBZ-zorg Informatie over ziektekosten.  T. 0900-1404 (lokaal tarief) ma t/m vr 8:30-17:00 Steunpunt Werk en Handicap Voor vragen over (her)beoordeling WAO, WAJONG, WIA en vragen over inkomen of mogelijkheden aan het werk te komen. Gratis. Kijk ook op www.handicapgeenpunt.nl  Schipbeekstraat 13 T. 020-672 2005  Open: di 12:00-17:00

Mist u een adres, mail MUGwijzer op socialekaart@mugweb. nl. U kunt ook telefonisch uw tips of wijzigingen doorgeven op 0206077600.

we r k

‘Netwerken is veel simpeler dan je denkt’ Jelske Boonstra is zelfstandig webdesigner. Via haar netwerk komt ze aan nieuwe opdrachten. In 2007 besloot Jelske Boonstra (59) voor zichzelf te beginnen als webdesigner, na bij MUG het opmaakvak te hebben geleerd. Ze ontdekte dat netwerken een belangrijk middel is om aan opdrachten te komen. Boonstra: ,,Ik dacht altijd dat netwerken iets was dat heel ver van me afstond. Maar ook je kennissen en buren horen bij je netwerk, eigenlijk iedereen in je omgeving. Dat was een eye-opener. Al snel ontdekte ik dat mijn netwerk groter was dan ik dacht.” Zij begon bij vrienden en op feestjes over haar werk te vertellen. En dan vroeg iemand soms of ze een website wilde maken. ,,Zo is het begonnen.” Meteen voegt Boonstra daaraan toe dat ze nooit laat merken dat ze op zoek is naar werk, dat ligt haar niet. ,,Ik word altijd benaderd. Enthousiast over je werk praten is genoeg.” Het moet ook geen eenrichtingsverkeer zijn. Ze raadt aan vooral ook enthousiast te zijn over wat de ander doet. ,,Er moet een klik zijn en de ander moet het jou gunnen.” Lachend vervolgt ze: ,,Laatst heb ik iemand in een half uurtje met iets geholpen. Gratis. Via haar heb

ik nu een nieuwe klant.” Eerst kwamen de opdrachten van dichtbij. Nu wordt ze steeds vaker viavia benaderd. Uit ervaring weet Boonstra dat het opbouwen van een netwerk in het begin langzaam gaat maar na verloop van tijd sneller. ,,Het is wel handig om al die namen en adressen goed te ordenen in de computer.” Om in contact te komen met nieuwe opdrachtgevers heeft ze een eigen website en twittert ze sinds kort. Boonstra gebruikt verschillende netwerken, waaronder het online netwerk LinkedIn. Verder is ze actief binnen ‘Women on the Web’. Dat is een netwerk op internet van vrouwen die, vaak beroepsmatig, met internet te maken hebben. Ze helpen elkaar en geven elkaar tips. Boonstra: ,,Dat doe ik niet speciaal om er klanten uit te halen, al gebeurt dat soms wel.” Om haar contacten te onderhouden en haar netwerk uit te breiden heeft ze sinds kort een eigen weblog. ,,Dan kun je op een makkelijke manier mensen op de hoogte houden van waarmee je bezig bent.” Verder is het volgens haar een kwestie van twee keer per jaar iets van je laten horen. ,,Netwerken is simpeler dan je denkt”, concludeert Boonstra. (M.t.B.)

AAN R ADE

R

Belastingwinkel

Veel minima denken nog steeds dat je met een uitkering geen aangifte inkomstenbelasting hoeft te doen. Maar de aangifte is dit jaar belangrijker dan ooit voor minima. De hoogte van huur-, zorgen andere toeslagen hangt er van af. Hulp nodig? Laat je aangifte invullen door de Belastingwinkel bij de Oudemanshuispoort. Dit is volledig gratis, wel eerst een afspraak maken. Kijk voor bereikbaarheid op de pagina hiernaast. Foto: John Melskens

maart

2010 mugw ijzer 23

mugwijzer

b udge t

Schuld en zorg Schuldhulp wordt in Amsterdam door verschillende organisaties geregeld. Schuldhulpbureaus zijn vaak onderdeel van een stichting voor maatschappelijk werk. Dit zijn veelal dezelfde loketten als waar u terecht kunt voor zorg zoals thuishulp en vergoedingen uit de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) Amsterdam

Illustratie: Péjo

ANGO helpt ouderen bij hun aangifte Rob Bos is belastingadviseur van de Algemene Nederlandse Gehandicapten Organisatie (ANGO), afdeling Amsterdam. Hij verzorgt de aangifte Inkomstenbelasting voor chronisch zieken en gehandicapten. ,,Wie hoge zorgkosten heeft, moet beslist aangifte Inkomstenbelasting doen”, zegt Rob Bos, die in een bedrijfspand in Slotervaart kantoor houdt. ,,Ik doe dit nu vijf jaar en elk jaar weer moet ik de mensen overtuigen hoe belangrijk het is. Geen aangifte doen betekent geen aftrekposten en daardoor een hoger verzamelinkomen. Hoe hoger het verzamelinkomen, hoe minder huurtoeslag je krijgt. Dan kun je halverwege het

jaar een brief krijgen van de afdeling Toeslagen van de Belastingdienst, dat je mag gaan terugbetalen. Dat is nooit leuk, zeker niet als je weinig inkomen hebt.” Dat laatste is bij de overgrote meerderheid van de chronisch zieken en gehandicapten het geval, zegt Bos. Hij benadrukt dat het ook zinvol is om aangifte inkomstenbelasting te doen als je een uitkering ontvangt. ,,Ook als uitkeringsgerechtigde kun je veel aftrekposten hebben. Er zijn in 2009 weliswaar posten vervallen, er blijft veel over. Je bent bijvoorbeeld vaak naar de tandarts geweest of je hebt hulpmiddelen aangeschaft die niet door de verzekeraar zijn vergoed. Niet alleen krijg je die kosten terug, bovendien daalt je verza-

melinkomen. Op dat verzamelinkomen worden de toeslagen berekend, dus hoe lager hoe beter. Zolang jij geen aangifte doet, gaat de Belastingdienst uit van de gegevens die ze van de uitkerende instantie hebben verkregen. Daar staan de aftrekposten niet bij.” Leden van de ANGO kunnen gratis gebruik maken van de hulp bij aangifte, maar je hoeft geen lid te zijn om van deze dienst gebruik te maken. Bos: ,,Niet-leden betalen 35 euro voor een aangifte. Daarvan kun je twintig euro terugkrijgen als je verzekerd bent bij Agis. Per aangifte trek ik een uur uit. Ik wil eerst weten wat het ziektebeeld is, zodat ik weet welke kosten iemand heeft. Ik probeer er het beste uit te halen.” (M.B.)

Belastingtips

t i ps

Gemeentelijke Kredietbank Amsterdam (GKA) Geeft voorlichting, bemiddelt met schuldeisers en kan helpen schulden te saneren. Daarnaast verstrekt de GKA onder voorwaarden leningen. Kijk ook op www.gemeentelijkekredietbankamsterdam.nl  T. 020-346 3620  Bereikbaar: ma t/m vr 9:00-17:00 Zuidweg & Partners Een particulier bureau dat schuldhulpverlening biedt aan (ex)ondernemers die hoofdelijk aansprakelijk zijn. Kijk ook op www.zuidweg-partners.nl  T. 035-538 5350 Stichting CAV Ondersteuning van mensen die door ziekte, leeftijd of andere bijzondere omstandigheden hun financiële zaken niet meer zelf kunnen regelen. Kijk ook op www.stichting-cav.nl  T. 088-822 8228  Voor budgetbeheer: ma t/m vr 8:30-12:00; voor inkomensbeheer: ma t/m vr 13:00-16:00

Centrum & Westerpark

Tip1

Ontvang je een toeslag? Doe zeker aangifte! Aangifte doen loont bijna altijd.

Tip

4

Neem de tijd. Er is veel veranderd ten opzichte van de aangifte 2008

Tip

7

Over de jaren 2005-2008 is nog aangifte mogelijk

Tip 2

Tip 3

Aangifte kan ook via internet

Bel gratis met de Belastingtelefoon 0800-0543

Tip 5 Bewaar alle bonnetjes. De Belastingdienst controleert aangiften steekproefsgewijs

Tip

6

Laat je helpen, bijvoorbeeld door de Formulierenbrigade (gratis) of een consulent

Tip 8

Tip 9

Tip10

Vóór 1 april aangifte betekent bericht vóór 1 juli

Maak een map met je jaaropgaven, bonnetjes etc.

Heb je internet en DigiD; reken dan je teruggave (of naheffing) online uit

De MUGwijzer is mogelijk gemaakt door de Delta Lloyd Groep Foundation (www.deltalloydgroepfoundation.nl) 2 4 mugw ijzer maar t 2010

Centram (v/h: Blankenberg) Maatschappelijke dienstverlening in Amsterdam-Centrum en Westerpark. Je kunt er terecht met problemen op het gebied van wonen, zorg, werk, financiën en welzijn. Om je aan te melden kun je bellen met het Loket Zorg en Samenleven/Centram. Kijk ook op www.blankenberg.nl Bureau Schuldhulp Centram  T. 020-557 3338 (geen inloop spreekuur, altijd eerst bellen) Loket Zorg en Samenleven Straat en Dijk (maatschappelijk werk, ouderenwerk, sociaal raadslieden)  Haarlemmerstraat 132 - 136  Open: ma 13:00-16.00; wo 13:00-14.45 Loket Zorg en Samenleven d’Oude Stadt (maatschappelijk werk, ouderenwerk, sociaal raadslieden)  Sint Antoniesbreestraat 32 T. 020-5573 338

 Open: di 13:00-16:00; wo 9:00-12:00 (inloopspreekuren) Bredeschool Zeeheldenbuurt  Roggeveenstraat 14 T. 020-5573 338  Open: alleen op afspraak Loket Zorg en Samenleven Oosterkerk (maatschappelijk werk, ouderenwerk, sociaal raadslieden)  Kleine Wittenburgerstraat 1 T. 020-5573 338  Open: ma en do 9:00-12.00 (inloopspreekuur): Gezondheidscentrum Oostelijke Eilanden (maatschappelijk werk)  Kleine Wittenburgerstraat 72 T. 020-557 3338  Open: alleen op afspraak. Loket Zorg en Samenleven Laurierhof (maatschappelijk werk, ouderenwerk, sociaal raadslieden)  1e Laurierdwarsstraat 6 T. 020-5573 338  Open: di-do van 9:00-12:00 (inloopspreekuur) Buurtcentrum De Horizon (maatschappelijk werk)  Zaandammerplein 50 T. 020-5573 338  Open: alleen op afspraak  Spaarndammerhout (maatschappelijk werk, ouderenwerk, sociaal raadslieden) Spaarndammerstraat 73-h  Open: ma 9:00-12:00; wo 13:00-16:00; vr 9:00-12:00 Loket Zorg en Samenleven Koperen Knoop (bureau schuldhulp, maatschappelijk werk, ouderenwerk, sociaal raadslieden)  Van Limburg Stirumstraat 119 T. 020-5573 338  Open: ma 13:00-16:00; di 9:00- 12:00 uur en do 13:00-19:00 (inloop) Gezondheidscentrum Staatsliedenbuurt (maatschappelijk werk)  Van Hallstraat 200 T. 020- 557 3338  Open: alleen op afspraak

Noord Stichting Doras Maatschappelijke dienstverlening in Amsterdam-Noord. Je vindt er maatschappelijk werk, welzijn ouderen, sociaal raadslieden en schuldhulpverlening. Stichting Doras is te vinden bij de vier Loketten Zorg en Samenleven in Amsterdam-Noord. Kijk ook op www.doras.nl Loket Zorg en Samenleven Tuindorp Oostzaan en Molenwijk  Aldebaranplein 2-c T. 020-7510 610  Open: ma, di, do en vr 9:00-12:00  Bereikbaar: ma t/m vr 9:00-15:00 Loket Zorg en Samenleven Banne Buiksloot  Botterstraat 185-b T. 020-7510 610 m ug m aga zine

werk inkomen budget  Open: ma, di, do en vr 13:30-16:30  Bereikbaar: ma t/m vr 9:00-15:00 Loket Zorg en Samenleven Nieuwendam  Volendammerweg 51-b T. 020-7510 610  Open: ma, di, do en vr van 9:00-12:00  Bereikbaar: ma t/m vr 9:00-15:00 Loket Zorg en Samenleven Midden Noord  Hagedoornplein 1-b T. 020-7510 610  Open: ma, di, do en vr 13.30-16.30  Bereikbaar: ma t/m vr 9:00-15:00

Oud-West Centram Oud-West Maatschappelijk werk, schuldhulpverlening en het melden van huiselijk geweld. www.dienstencentrum-oudwest.nl  Borgerstraat 52-b T. 020-607 1580  Open: ma t/m vr 9:00-12:30 en 13:30- 17:00  Bereikbaar: ma t/m vr 9:00-17:00 Loket Zorg en Samenleven Oud-West  Eerste Helmersstraat 106-b T. 020-6187 715  Open: di en do 9:00-12:30  Bereikbaar: ma t/m do 9:00-17:00 Stadsdeelkantoor Oud-West  Kwakersstraat 3 T. 020-2523 511  Open: ma 7:30-19:30; di t/m vr 7:30- 17:30 Loket Zorg en Samenleven Oud-West  Kwakersstraat 3 T. 020-2523 456  Open: ma, di, do en vr 9:00-12:00  Bereikbaar: ma, di, do en vr 9:00-17:00

Oud-Zuid Bureau Schuldhulpverlening Zuid Voor jongeren tot 23 jaar is er aparte hulp en begeleiding door een schuldhulpverlener. Kijk ook op www.puurzuid.nl  Banstraat 5 T. 020-346 4266  Bereikbaar: ma, di en do van 9:00-12:00 (telefonische aanmelding) Loket Zorg en Samenleven Oud-Zuid  J. M. Coenenstraat 4 T. 020-5708 111  Open: ma, di, wo en do van 9:00-14:00

Zuideramstel Loket Zorg en Samenleven Rivierenbuurt  Lekstraat 13 a T. 020-5400 980  Open: ma t/m vr van 9:00-12:00; do 15:30-18:00  Bereikbaar: ma t/m vr 9:00-17:00 Loket Zorg en Samenleven Buitenveldert  A. J. Ernststraat 112 T. 020-3012 727  Open: ma, di en vr van 9:30-12:30 en do van 14:00-18:00  Bereikbaar: ma t/m vr 9:00-17:00 m ug m aga zine

Bos en Lommer Dienstencentrum Bos en Lommer Loket Zorg en Samenleven, maatschappelijk werk, schuldhulpverlening, ouderenwerk, Taalwijzer, advocatenspreekuur, Meldpunt Zorg en Overlast en sociaal raadslieden. www.dienstencentrum-bosenlommer.nl  Bos en Lommerplein 156 T. 020-580 0058  Open: ma t/m vr 9:00-17:00 ma t/m vr 9.00-12.00 (Taalwijzer)

De Baarsjes Centram de Baarsjes Heeft de volgende instanties: maatschappelijk werk, schuldhulpverlening, ouderenwerk en sociaal raadslieden. www.dienstencentrum-debaarsjes.nl  Baarsjesweg 224 T. 020-589 6900  Open: ma, di, wo en vr 9:00-12:30 en 13:30-17:00 uur; do 9:00-12:30

Kijk ook op www.impuls.nl

Zuidoost en Diemen

Impuls Geuzenveld-Slotermeer  T. 020-307 5200  Bereikbaar: ma t/m do van 9:00-12:00 (schuldhulpverlening); wo 14:00 16:00 en vr 9:00-11:00 (sociaal raadslieden); di 10:00-11:00 en vrij 14:00- 15:00 (maatschappelijk werk) Impuls Slotervaart  T. 020-666 1000  Bereikbaar: ma, di, woe en vrij 9.00- 11.00 (schuldhulpverlening); di en do 9:00-10:00 en 14:00-15:00; woe 9:00- 10:00 (sociaal raadslieden); ma t/m vr 13:00-14.00 (maatschappelijk werk)

Madi Verzorgt de maatschappelijke dienstverlening in Zuid00st en Diemen. Je vindt er maatschappelijk werk, schuldhulpverlening, ouderenwerk en sociaal raadslieden. Kijk ook op www.madizo.nl  Karspeldreef 1009 T. 020-314 1618  Open: ma, di, do en vr 9:00-11:00; di en do 14:00-16:00 uur (algemeen); ma, di, do en vr 13:00-14:00 (MaDi Loket); 9:00-16:30 (maatschappelijk werk); 10:00-11:00 (schuldhulpverlening); 13:00-14:00 (ouderenwerk) en 13:00-14:00 (maatschappelijk werk)

Mercatorpost  Mercatorplein 49 T. 020-5891 979  Open: ma t/m vr 10:00-16:00  Bereikbaar: ma t/m vr 10:00-16:00 Ouderencentrum De Boeg  Hoofdweg 495 T. 020-5800 055  Open: di 14:30-16:30  Bereikbaar: ma t/m vr 9:00-17:00

Loket Zorg en Samenleven Slotervaart  Pieter Calandlaan 7 T. 020-7989 400  Open: ma, di, wo en do 12:00-17:00 en vr 9:00-13:00  Bereikbaar: ma, di, wo en do 9:00- 11:00 Loket Zorg en Samenleven Geuzenveld-Slotermeer  Plein ‘40-’45 1 T. 020-8898 383  Open: ma, di, do en vr 11:00-12:00  Bereikbaar: ma, di, do en vr 12:00-15:30 en do ook 17:00-19:00

Osdorp

Oost

SEZO Maatschappelijk werk, ouderenwerk, schuldhulpverlening, sociaal raadslieden, Loket Zorg en Samenleven en Mobiel Zorgloket Osdorp. Kijk ook op www.sezo.nl

Dienstencentrum Oosterpark Biedt de volgende diensten: Loket Zorg en Samenleven, maatschappelijk werk, schuldhulpverlening en sociaal raadslieden. Kijk op www.dynamo-amsterdam.nl  ‘s Gravesandeplein 19 T. 020-462 0300  Open: ma t/m vr 9:00-12:00 uur (spreekuur Loket Zorg en Samenle- ven)  Bereikbaar: ma t/m vr 13:00-16:00 Crisisspreekuur schuldhulpverlening  T. 020-4620 370  Open: ma, di en do 14:00-15:00; wo en vr 9:30-10:30

SEZO Maatschappelijke Dienstverlening  Wolbrantskerkweg 84  Inloop: di 9:30 - 10:30 (inloop maatschappelijk werk)  T. 020-667 5100  Bereikbaar: ma t/m vr 9:00-17:00 Dienstencentrum Osdorp  Inloop: di 9:30 - 11:00  T. 020-667 5120  Bereikbaar: di t/m vr 9:00-12:00 Schuldhulpverlening Osdorp  T. 020-667 5115  Bereikbaar: ma, di, do en vr 9:00-11:00 (informatie); ma, di, do en vr 11:00- 12:00 (lopende zaken) Sociaal raadslieden Osdorp  Wolbrantskerkweg 84 T. 020-667 5100  Open: ma t/m vr 9:00-17:00 Mobiel Zorgloket Osdorp  T. 06-513 5 4974 of 06-513 5 4976 of 020-667 5100  Open: ma t/m vr 9:00-17:00

Slotervaart en GeuzenveldSlotermeer Impuls Maatschappelijke Dienstverlening Biedt maatschappelijk werk, sociaal raadslieden en schuldhulpverlening in Slotervaart en Geuzenveld-Slotermeer.

Civic Zeeburg Zorg & Dienstverlening Biedt de diensten: Loket Zorg en Samenleven, maatschappelijk werk, schuldhulpverlening, advies seniorenwerk, ouderenadviseur, mantelzorg, Taalwijzer en sociaal raadslieden.  Obiplein 14-16 T. 020-665 8001 Crisisspreekuur schuldhulpverlening  Open: werkdagen van 9:30-11:30 uur (nieuwe cliënten) Schuldhulpverlening Oost  T. 020-462 0380 (aanmelden)  Bereikbaar: ma, di en do 9:30-11.30 Loket Zorg en Samenleven Zeeburg  IJburglaan 727 b T. 020-4952 252  Open: ma t/m vr 9:00-13:00 uur; inloopspreekuur di en do 9:00-10:30 en vr 9:30-11:30

Loket Zorg en Samenleven Zuidoost  Anton de Komplein 150 T. 020-2525 777  Open: ma t/m vr 9:00-13:00, do 17:00-20:00  Bereikbaar: ma t/m vr 9:00-12:00 Stichting Interculturele Dienstverlening Amsterdam STIDA Verzorgt onder meer schuldhulpverlening (waaronder budgettraining) en Nederlandse-taalles en computerles in Zuidoost. Kijk ook op www.stida.nl  Klieverink 100-b T. 020-695 8645  Open: ma t/m vr 9:00-17:00 (schuldhulpverlening). Ook op afspraak.

Raad en advies Soms concrete hulp, altijd goede raad en soms juridische bijstand op het gebied van werk en inkomen vind je bij de volgende organisaties. Formulierenbrigade De Formulierenbrigade helpt bij het invullen van lastige formulieren. Als u slecht ter been bent, komt de Formulierenbrigade bij u thuis. Formulierenbrigade Centrum, Oost/ Watergraafsmeer en Zeeburg  Weesperstraat 117-3 T. 020-3466 010  Geen inloop, bellen voor een afspraak Formulierenbrigade Zuidoost  Flierbosdreef 2-12 T. 020-3464 357  Geen inloop, bellen voor een afspraak Formulierenbrigade Noord  Klaprozenweg 91 T. 020-3466 390  Geen inloop, bellen voor een afspraak Formulierenbrigade Nieuw-West  Jan van Galenstraat 323 T. 020-3465 766  Geen inloop, bellen voor een afspraak Formulierenbrigade Westerpark, Oud-West en Zuid  Banstraat 5 T. 020-3465 752 of 020-3465 524  Bereikbaar: ma t/m vr 9:00-17:00  Geopend: ma, di en do 9:00-11:30 (inloopspreekuur) Comité Vrouwen en de Bijstand/EVA  Da Costakade 162

T. 020-624 6666  Geopend: vr 11:00-14:00 (inloopspreekuur) Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV) Oftewel ‘de vakbond’, biedt hulp bij vragen over arbeidsrecht of bij problemen met je werkgever. FNV geeft ook loopbaanadvies. Lidmaatschap vereist. Kijk ook op www.fnv.nl  T. 020-581 6300 Christelijke Nederlandse Vakcentrale (CNV) De christelijke broer van de FNV; helpt onder andere consumenten tegen een geringe vergoeding met het invullen van belastingformulieren en biedt juridische bijstand. Kijk ook op www.cnv.nl  T. 030-751 1001 Vereniging Bijstandsbond Amsterdam De belangenbehartiger voor mensen met een uitkering en werkenden met een minimaal inkomen.Kijk ook op www.bijstandsbond.org  Da Costakade 162 T. 020-689 8806 of 06-618 1815  Open: di en do 11:00-16:00 Juridisch Loket Hulp voor iedereen die langskomt met een juridische vraag. Verwijst door wanneer nodig. Kijk ook op www.juridischloket.nl  Vijzelgracht 21-25 T. 0900-8020 (10 ct p/m)  Open: ma t/m vr 9:00-17:00 Stichting Wetwinkel Amsterdam Verlening gratis juridische hulp. Je kunt er terecht voor huur-, arbeids-, consumenten- en bestuursrecht en voor overige civiele zaken. De Wetwinkel doet geen straf-, belasting-, personen-, familie- of erfrecht. Kijk ook op www.wetwinkelamsterdam.nl  Oudemanhuispoort 2-3 T. 020-624 7003  Open: di en do 19:00-21:00  Bereikbaar: di en do 19:00-21:00 Wijksteunpunten Wonen Amsterdam Informatie, advies en ondersteuning over huren en wonen. Hulp is gratis. Elk stadsdeel heeft een Wijksteunpunt Wonen met eigen spreekuren en telefoonnummers. Te veel om hier op te noemen. Bel het algemene informatienummer of kijk op www.wswonen.nl.  T. 020-523 0130  Bereikbaar: ma t/m do 9:00-17:00, vr 9:00-13:00 Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen (ANBO) IJvert voor zeggenschap en emancipatie van senioren. Ook niet-leden kunnen er voor vragen terecht. De Anbo heeft diverse vestigingen. Neem contact op met de Anbo-lijn of kijk op www.anbo.nl.  T. 030-233 0060  Bereikbaar: ma t/m vrij 9:00-17:00 maart

2010 mugw ijzer 25

26 Adv er t en t ie

maart

2010

m ug m aga zine

Terwijl de elite van Amsterdam zich zwierend en zwaaiend vermaakte, liep Jelle Pieter Troelstra zich warm voor de komende revolutie. Foto: Gemeente Archief

Proletariaat mocht alleen baan vegen sport

André stuyfersant Begin mei start de ronde van Italië in Amsterdam, plaats van handeling: het Museumplein. Niet echt een buurt die associaties oproept met sport. Honderd jaar geleden was het plein echter de winterse hangplek van de lokale bourgeoisie waarbij het proletariaat mocht toekijken.

D

at had hij nou nóóit kunnen denken, dat hij geschiedenis ging schrijven. Zelfs niet in zijn meest woeste fantasieën. Niet dat hij ook maar één seconde tijd had om ook maar érgens over na te denken. Pieter Bijlsma had het veel te koud, want die twintigste januari 1881, wachtend op het open stationnetje van Medemblik, vroren zijn oren bijna van zijn hoofd. Met onder zijn armen een paar Friese doorlopers en een zak brood belegd met spek, stond Pieter op het punt in te m ug m aga zine

stappen in de hijgende, dampende en pruttelende stoomtram. Pieter was op weg naar Amsterdam, om precies te zijn naar het Museumplein, waar de Amsterdamse IJsclub een internationale schaatswedstrijd had uitgeschreven. Samen met vierenzestig andere schaatsers ging de Westfries een gooi doen naar de hoofdprijs van tweehonderd zilveren guldens. Met zekere spanning keek het bestuur van de Amsterdamse IJsclub uit naar de komst van Bijlsma en zijn collega’s. Na jaren wedstrijden te hebben georganiseerd op onder meer de Buitensingel, en ter hoogte van de Weteringschans, was het bestuur erin geslaagd een vaste wedstrijdbaan te vinden. Op het Museumplein, achter de P.C. Hooftstraat, werd in 1880 een terrein onder water gezet van 760 bij 22 meter. Door een vorstloze winter kon pas een jaar later het eerste startschot gegeven worden, waarbij wedstrijdrijders maar ook recreanten de nieuwe baan de hemel in prezen. Beschut door de huizen van de P.C. waren rijders namelijk gevrijwaard tegen ‘noordelijke koeltjes’: negentiendeeeuws jargon voor een noordoostenwind. Megalomanie én arrogantie horen bij het Amsterdamse gemeentebestuur als een bijbel bij een dominee. Dat is nu zo, met de bouw van de Noord-Zuidlijn, maar dat was ook honderdtwintig jaar geleden al het geval Hadden steden als Londen, Parijs en Wenen een wereldtentoonstelling, dan moest en zou Amsterdam er ook een hebben. En die kreeg het ook. Of de ijsclub met zijn lullige baantje maar even wilde ophoepelen want die tentoonstelling werd in 1882 onder meer gepland op hun terrein. Na eerst elders op het plein nog een ijsbaan te hebben gehad, werd

begin november 1890 een nieuwe baan geopend. Net op tijd. Twee weken later begon het te vriezen en tot eind januari lag er ijs. Maar liefst 51 dagen en 21 avonden werd er geschaatst. En ‘s avonds, als de weinige gaslantaarns de strijd aangingen met de duisternis, bleek de kat stevig geknepen te worden. Want ‘menig Amsterdamse juffer leverde al zwierend een aangenaam schouwspel op’ noteerde een journalist verlekkerd in het Algemeen Handelsblad. Er waren ook decadente avondfeesten waarbij mannen de voorkeur voor ‘den travestie’ bleken te hebben. ‘Een enorm breed geschouderde juffrouw bleek geweldig beentje over te rijden’, noteerde dezelfde journalist. Tot zijn genoegen maakte een Amsterdamse ‘smeris’, al schaatsend, daar een eind aan. Terwijl de elite van Amsterdam zich zwierend en zwaaiend vermaakte, liep Jelle Pieter Troelstra zich warm voor de komende revolutie en was het proletariaat op Kattenburg, Wittenburg, Oostenburg en de Jordaan bezig om te overleven. In de volksbuurten werd geleden want honger, kou en ziekten als tuberculose eisten hun tol. In strenge winters lag de haven - de werkgever bij uitstek - plat en het begrip ‘bijstand’ was onbekend. Sommige geluksvogels konden op het Museumplein terecht, maar niet als schaatser. De barre winter van 1890 zorgde voor een flinke portie werkgelegenheid. Op topdagen, als de bourgeoisie ging zwieren, was er werk voor 135 man. Baanvegers en ‘schaatsenbinders’ streken die winter bij elkaar zevenduizend piek aan fooien op. Naast recreatie waren er ook wedstrijden. Op 6 en 7 januari 1891 was er een internationale hardrijderij voor liefhebbers, die gewonnen werd door Jaap Eden. Voor de aanvang

van deze wedstrijd beleefde een andere wintersport zijn première: de allereerste ijshockeywedstrijd van Nederland. Een bijeengeraapt team van Haarlemse schaatsers nam het op tegen een Engelse club. Het Algemeen Handelsblad noemde de sport een soort ‘kolf op schaatsen, waarbij door de spelers met een kolfstok een bal van de eene zijde van het veld naar de andere geslagen wordt’, om er aan toe te voegen dat ‘de regels geheel overeenkomen met die van het voetbalspel’. Geschaatst werd op houten doorlopers. Het succes van de ijsbaan was de Internationale Schaats Unie niet ontgaan. Die liet dan ook, op 13 en 14 januari 1893 het allereerste wereldkampioenschap in Zuid verrijden, waarbij Jaap Eden met de wereldtitel aan de haal ging. Op hetzelfde plein maakte Jaap Eden ook furore als wielrenner. In 1886 werd, op de toenmalige paardenrenbaan achter het Rijksmuseum, de eerste Amsterdamse wielerbaan aangelegd. Een vlakke baan van vierhonderd meter met een breedte van vijf meter. De wielerbaan, die geen lang leven was beschoren, werd in 1895 vervangen door een houten baan met steile oplopende bochten. De allereerste race op deze piste, een koers over tien kilometer, werd alweer gewonnen door Eden. Een jaar later werd de baan verplaatst naast het Concertgebouw om in 1900 te verhuizen naar de Zeeburgerdijk (nu hoek Makassarstraat). Voor patiënten met luchtwegaandoeningen gaf sporten op het plein een extra dimensie. Vlak naast de baan aan de Hobbemakade stond een grote waskaarsenfabriek waarvan de schoorstenen de hele dag een vette walm uitstootten. In 1903 werd de fabriek gesloopt. Het Amsterdamse proletariaat

had op het Museumplein dus niets te zoeken. Die kon de jaarcontributie van zeven gulden vijftig, toegang inbegrepen, niet ophoesten. De toffe, sportieve Amsterdammer zocht zijn heil wel op de grachten en sloten rondom de stad, want kon daar gratis baantjes trekken. Het Museumplein was voor de elite. Dat de Amsterdamse IJsclub, uitbater van de baan, goed in de slappe was zat, bewees ze met de bouw van het clubhuis. Aan de Van Baerlestraat, recht tegenover het Concertgebouw, verrees in 1903 een prestigieus gebouw. In het clubhuis werd niet alleen genoeglijk gekeuveld over de verrichtingen van de schaatsers, maar het gaf tijdens de Eerste Wereldoorlog ook onderdak aan Belgische vluchtelingen. Het gebouw werd in 1950 gesloopt. De ijsbaan zelf werd midden jaren dertig gesloten en verplaatst naar een terrein achter het Olympisch Stadion. Het Museumplein is nu domein van yuppen, concertgangers, museumbezoekers, demonstranten, skaters en basketballers. Maar met de start van de voor Amsterdam prestigieuze Giro d’Italia staat het plein in het middelpunt van de mondiale sport. En voor de winnaar van de tijdrit zal het journaille superlatieven te kort komen. De pers zal het ongetwijfeld over een historische winnaar hebben, wat dus niet zo is. De man die de primeur had, die zijn plaatsje in de sportgeschiedenis van het plein als allereerste innam, was een simpele boer uit Wervershoof. Met een zak vol rinkelende, zilveren guldens, keerde Pieter Bijlsma honderddertig jaar geleden als winnaar terug naar West-Friesland. Giro d’Italia, start zaterdag 8 mei op het Museumplein. Toegang gratis. Bronnen: Gemeente-Archief maart

2010 spo r t 27

colofon

jacques peeters

sociaal raadslieden

Wat te doen voor je pensioen? Hoofdredactie en directie: Joop Lahaise Redactie: Charles Braam, Martin Brandwagt, Thea Golverdingen, Toine Graus, Hettie de Korte, Peter van Lieshout, Arjan van Oorsouw, Marcel Schor, Jos Verdonk, Michiel Wetzer Eindredactie: Martin Ottens, Marlies Scholtens Grafische vormgeving: Eddo Gorter, Gert Meijerink, Jaap van der Sluijs Beeldredactie: John Melskens Fotografie: Edwin van Eis, Michel Hobbij, Ingrid de Groot, Hilco Koke, George Maas Illustraties: Péjo, Eddo Gorter Aan dit nummer werkten mee: Marjan ten Broeke, Lea Nortan, Jacques Peeters, André Stuyfersant Deadline kopij: Kopij voor het aprilnummer dient uiterlijk 15 maart in ons bezit te zijn Telefoon redactie: 020 607 76 00 fax: 020 607 76 01 E-mail: [email protected] Secretariaat en distributie: Latifa Azaryouh, Petra van Bockel, Richard Nadort, Tony Strijbosch, Fred van der Zee Telefoon secretariaat: 020 6077600 Abonnementen: €29 per jaar, met Stadspas €18 per jaar Steunabonnement voor verenigingen en instellingen: €95 (meerdere exemplaren per maand) Adres: Postbus 6259, 1005 EG Amsterdam. Antwoordnummer 10520, 1000 RA Amsterdam Redactie Mugweb.nl: Martin Brandwagt Webmaster: Jaap van der Sluijs Advertenties: Lian van Rooijen, Telefoon: 020 6077602 / 020 6415857 E-mail: [email protected] MUG is een uitgave van stichting BBU en wordt gemaakt door een onafhankelijke redactie, bestaande uit vaste medewerkers en vrijwilligers. MUG is gratis verkrijgbaar op 550 distributiepunten: bibliotheken, buurthuizen, DWI’s, medische centra, scholen, supermarkten, ziekenhuizen en culturele instellingen. Oplage: 30.000 Druk: Dijkman Offset, Diemen

28 Opinie

maart

2010

Luilekkerland Veel mensen hebben nog het idee dat je met een uitkering in een soort luilekkerland leeft. Ik hoop dat dit verhaal mensen de ogen opent. Jaren geleden werd de nieuwe Algemene Bijstandswet vervangen door de Wet Werk en Bijstand (WWB). Tot die tijd kon je nog werk zoeken dat qua opleiding en ervaring bij je paste. Nu is het zo dat je algemeen geaccepteerd werk moet aanvaarden. Een ander kenmerk van de WWB is dat de gemeentes veel geld kunnen besparen door zoveel mogelijk mensen uit de bijstand te werken. Veel van de gebruikte methodes balanceren op het randje van het juridisch toelaatbare, zoals de huisbezoeken. Bedenk, mocht je gaan procederen, je dat doet tegen de instantie die de uitkering verstrekt. In de praktijk slikken mensen dus meer dan wettelijk is toegestaan, omdat ze hun bestaanszekerheid niet willen riskeren. Omdat gemeentes geld kunnen verdienen door de uitstroom te vergroten, maakt het ze geen fluit uit hoe mensen uit de bijstand geraken. De meest discutabele manier is om mensen in een ander uitkeringsregime te plaatsen dat nog wel door de rijksoverheid wordt betaald, zoals de Wajong en de WSW. Dit is wat economen de perverse prikkel noemen. Gemeentes besparen daarmee een boel geld, maar de rekening wordt bij de centrale overheid gelegd. Maar geen nood, de rijksoverheid roept nu al dat aan de Wajonginstroom paal en perk (lees bezuinigen) moet worden gesteld. Een ander pervers element is het re-integratieproces om werklozen terug naar de arbeidsmarkt te begeleiden. De kosten van de re-integratie komen geheel voor rekening van de centrale overheid. De bespaarde uitkeringsgelden mogen gemeentes houden. We weten allemaal dat re-integratie geen werk oplevert (nou ja, voor de sector wel, maar dat is de bedoeling toch niet). De werkloosheid neemt echt niet af als men werklozen het een na het andere trajectplan laat doorlopen. Dit lijken ze in Den Haag ook te beseffen want er is een grootschalige bezuinigingsronde op de re-integratie aangekondigd. Nadat ze elkaar het leven hebben zuur gemaakt met reintegratie en sociale activering komen uitkeringsgerechtigde en re-integratieadviseur elkaar weer tegen bij het stempellokaal. De WBVA (Werklozen Belangen Vereniging Amsterdam) vindt dat re-integratiegelden beter ingezet kunnen worden om genoeg sociale dienstverlening te garanderen en activering op vrijwillige basis mogelijk te maken.

De afgelopen jaren is ‘pensioen’ veel in het nieuws geweest. Aandelenkoersen daalden en daarmee ook de waarde van de beleggingen van de pensioenfondsen. Ook wordt de inwoner in Nederland gemiddeld steeds ouder en dat begon ook de politiek zorgen te baren. In de wereld van vandaag is alle administratie geautomatiseerd en heeft of is iedereen een nummer. Voor de werknemer, die pas over een jaar of 30 met pensioen gaat, is alles zo klaar als een klontje. Helemaal nu er in 2011 een nieuw nationaal pensioenregister komt, waarin iedereen zijn totaal opgebouwde oudedagsvoorziening in een oogopslag zou kunnen bekijken. Zou kunnen bekijken, want is dat ook zo? Waar bestaat uw pensioen eigenlijk uit? Allereerst bouwt iedereen die sinds zijn 15e verjaardag legaal in Nederland woont AOW op. AOW is een bedrag dat iedereen nu vanaf zijn 65ste jaar van de Sociale Verzekeringsbank krijgt, ongeacht of hij gewerkt heeft. Dat bedrag is ook afhankelijk van gezinssamenstelling en ligt

op bijstandsniveau. Daarnaast kan de AOW aangevuld worden tot het sociaal minimum (bijstandsniveau), als men minder jaren AOW heeft opgebouwd. Er wordt echter ook naar andere inkomsten gekeken, zoals opgebouwde pensioenrechten in het buitenland of pensioen dat men via de werkgevers heeft opgebouwd. Door de digitalisering van de gegevens is het nu allemaal zeer makkelijk bij te houden, maar tot ruim twintig jaar geleden was veel administratie nog gewoon handwerk en in de jaren 70 kwam het ook nog voor dat er op naam werd uitbetaald in plaats van op het sofinummer (nu: burgerservicenummer). U kunt zich wellicht voorstellen wat er kan gebeuren met namen, zoals Ali ben Yusuf, Eduardo Gonçalves Moreinho of Hendrik in ’t Velt. Daarnaast zijn de meeste bedrijven van dertig jaar geleden opgehouden te bestaan of in de loop der tijd verschillende keren gefuseerd met andere bedrijven en onder een nieuwe naam verder gegaan. Ook pensioenfondsen zijn gefuseerd of overgenomen

door een grotere verzekeraar. Het is belangrijk dat u zoveel mogelijk bewijzen bewaart, waarmee u kunt aantonen waar u gewerkt heeft. Dat kunnen bijvoorbeeld arbeidsovereenkomsten zijn, ontslagbrieven, loonstroken, jaaropgaven. Zet op een rij waar u van wanneer tot wanneer heeft gewerkt; wat voor soort bedrijven dat waren en onder welke naam of namen en andere persoonlijke gegevens u bekend was. Alle informatie kan helpen; ook informatie van ex-collega’s. Als u wilt weten hoeveel pensioen u later krijgt, kunt u contact opnemen met de pensioenfondsen waar uw werkgevers waren aangesloten. Als een pensioenfonds ‘onvindbaar’ is, kunt u op werkdagen tussen 08:30 – 12:30 uur contact opnemen met de ‘helpdesk vergeten pensioenen’ via 070 – 311 73 73 of een mail sturen naar: helpdesk@ vb.nl. Kortom: laat geen geld liggen, waarvoor u in het verleden premie heeft betaald. Jeroen Relleke, Sociaal raadsman Combiwel

juridisch loket

Het verplichte ouderschapsplan Wanneer ouders uit elkaar gaan is dit veelal een moeilijke periode voor zowel de ouders als de kinderen. Sinds 1 maart 2009 is er een nieuwe wet van kracht, de Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding. In deze wet is het voor veel ouders verplicht om een ouderschapsplan op te stellen wanneer ze uit elkaar gaan. De bedoeling van het ouderschapsplan is dat beide ouders na de scheiding betrokken blijven bij het leven en de opvoeding van de kinderen. Ouders zijn verplicht de band met de andere ouder te bevorderen. De niet-verzorgende ouder heeft niet alleen het recht op omgang met de kinderen maar ook de verplichting tot omgang. Om deze zaken zo goed mogelijk te laten verlopen, moeten er onder andere over deze onderwerpen afspraken worden gemaakt in het ouderschapsplan. Het ouderschapsplan moet worden opgesteld door: ouders die gaan echtscheiden, van tafel en bed scheiden, een geregistreerd partnerschap verbreken of samenwonende ouders zijn die het gezag over de kinderen delen en uit elkaar gaan. De ouders maken

Juridisch Loket

tel. 0900-8020 (10ct per minuut) iedere werkdag 9:00 - 17:00 Bezoekadres Vijzelgracht 21-25 website: www.hetjl.nl

in het ouderschapsplan afspraken over wat zij belangrijk vinden voor hun kind. Ook zijn er verplichte onderwerpen waarover afspraken moeten worden gemaakt, zoals zorgen opvoedingstaken, de manier waarop de ouders elkaar informatie geven en raadplegen over de opvoeding en afspraken over de kosten van de verzorging en opvoeding van de kinderen. Voor jongere kinderen kunnen afspraken worden gemaakt over de zwemles, de basisschool of bedtijden. Voor de oudere kinderen over bijvoorbeeld het tijdstip van thuiskomen of het aantal uren pc-gebruik. Ook de kinderen hebben inspraak op wat er in het ouderschapsplan komt te staan. Het is belangrijk dat zij zich kunnen vinden in de afspraken die er worden gemaakt en worden betrokken bij het proces. Het hangt van de leeftijd van het kind af in hoeverre het kan meedenken over het ouderschapsplan. Ouders moeten inzichtelijk maken op welke manier de kinderen invloed hebben gehad op de afspraken. Wanneer het ouders niet lukt om zelf afspraken te maken, kan mediation uitkomst bieden. Ouders kun-

Sociaal Raadslieden

Centrum 1e Laurierdwarsstr. 6 St Antoniebreestr. 32-46 Kleine Wittenburgerstr. 1 Haarlemmerstr. 132/136 tel. 557 33 33 Zuidoost Hoofdvestiging Kempering 100B, tel. 314 16 18 Noord Volendammerweg 51B

nen in het bijzijn van een neutrale derde, een mediator, in gezamenlijk overleg afspraken maken. Aan mediation zijn kosten verbonden. Het hangt van het inkomen van de ouders af hoeveel zij moeten betalen. Tot een bepaalde inkomens- en vermogensgrens bestaat het recht op ‘gesubsidieerde rechtsbijstand’. Er wordt dan een toevoeging verleend. Dat betekent dat de kosten voor rechtsbijstand door een mediator grotendeels vergoed worden door de overheid. Wanneer de ouders hiervoor in aanmerking komen betalen zij alleen een eigen bijdrage. Uiteindelijk beoordeelt de rechter of het ouderschapsplan geslaagd is en kunnen de ouders de scheiding voortzetten. Wanneer de rechter vindt dat het ouderschapsplan niet voldoende is heeft hij de mogelijkheid om terug te verwijzen naar mediation. Dit kan de rechter ook doen als de ouders nog geen gebruik van deze mogelijkheid hebben gemaakt. Als u vragen heeft over dit onderwerp dan kunt u contact opnemen met het Juridisch Loket. Judith Grannetia

Hagedoornplein 1B Tuindorp Oostzaan Aldebaranplein 2C Banne Buiksloot Botterstraat 185B tel. (cliënten): 435 45 55 Buurtcentrum “De Pijp” 2e van der Helststraat 66, 1072 PG tel. 570 96 40 website: www.sociaalraadslieden.nl

m ug m aga zine

Joep Bertrams

ingezonden

nuttige adressen

Stuur uw brief naar redactie@ mugweb.nl of naar MUG, Antwoordnummer 10520,1000 RA Amsterdam. De redactie behoudt zich het recht voor uw brief in te korten. Anonieme inzendingen worden niet geplaatst.

Amsterdams Centrum Buitenlanders 627 94 60 Kabelweg 37 Amsterdams Steunpunt Wonen 523 01 30 Nieuwezijdsvoorburgwal 32 ANBO voor 50-plussers (ouderenbond) 624 40 67 Plantage Middenlaan 14 Belasting- en Wetwinkel 624 70 03 Oudemanhuispoort 2-3 Dienst Gemeentebelasting 652 45 24 Bijlmerplein 395 Bijstandsbond 689 88 06 Da Costakade 162 Cliëntenraad DWI 346 12 34 Jan van Galenstraat 323 Formulierenbrigade 346 36 36 (Algemeen verwijsnummer) Gehandicapten Overleg Amsterdam 577 79 55 Plantage Middenlaan 14-1 Gemeentelijke Kredietbank Amsterdam 626 66 33 Gemeentelijke Ombudsman 625 99 99 Singel 250 Huurcommissie Amsterdam 0800-4887243 De Ruyterkade 7 Juridisch Loket 0900 8020 Vijzelgracht 21-25 Kinderrechtswinkel 626 00 67 Staalstraat 19 Klachten & Adviesburo politieoptreden 552 35 05 Meldpunt discriminatie Amsterdam 638 55 51 Vijzelstraat 77/1 Ombudswerk voor vrouwen 675 80 91 Praatlijn voor ouderen 627 33 85 Rechtswinkel Amsterdam 673 13 11 Dusartstraat 50/52 Rechtswinkel Bijlmermeer 525 33 17 Kempering 100b Rechtswinkel Migranten 675 05 51 Wilhelminastraat 78 SOS Telefonische Hulpdienst 675 75 75 Steunpunt Werk en Handicap 672 20 05 J.Veltmanstraat 463 Vereniging Basisinkomen Igor Strawinskisingel 50, 3069 MA Rotterdam Vrijwilligerscentrale 530 12 20 Hartenstraat 16 Vrijwilligerscentrale regio Nieuw West 408 10 40 Jan Tooropstraat 6a Werklozen Belangenvereniging 618 18 15 Da Costakade 162 Wooninformatiecentrum 552 79 87 Zuiderkerkhof 72

Leuke rubriek Wat ik altijd een leuke rubriek vond, die er nu helaas niet meer in staat; bekende Amsterdammers of Nederlanders een week laten rondkomen met 60 euro. Ik vond het heel hilarisch om te lezen dat de meeste mensen na een dag al door hun budget heen waren, terwijl anderen, zoals bijvoorbeeld Maarten ‘t Hart met zijn moestuin, er ruim van konden leven. Ik heb mij nu opgegeven voor een korte cursus digitale fotografie die in de Mug werd aangeboden. Dus Mug, bedankt en ga zo door!!! Josien Vogelaar, Amsterdam

betoog Voor Betoog nodigt MUG maandelijks een schrijver uit om zijn of haar mening te geven over een actueel onderwerp

Klikken levert een loerende, achterdochtige, wantrouwende samenleving op Onderzoeksbureau Buro Jansen en Janssen volgt kritisch politie en inlichtingendiensten en geeft daar gevraagd of ongevraagd een mening over.

V

ervullen burgers hun plicht ten opzichte van de overheid door te klikken of is dit slecht en verstoort het de maatschappelijke verhoudingen? Klikken kan op veel manieren en in het bureaucratische Nederland wordt het eufemistisch melden genoemd. Zo kent ons land ‘meld misdaad anoniem’, het meldpunt drugsoverlast, het meldpunt voetbalvandalisme en het meldpunt voor uitkeringsfraude. Bij deze meldpunten kun je klikken over medeburgers. Andere meldpunten zijn eigenlijk klachtenlijnen, zoals het meldpunt telecomklachten, incassoklachten of uitkeringsklachten. Deze laatste punten zijn erop gericht de dienstverlening van bedrijven en de overheid te verbeteren. Is klikken nu hetzelfde als het m ug m aga zine

melden van een klacht over een bedrijf of een gemeentelijke instantie? Nee, bij klikken spelen vaak andere factoren een rol. Het melden van kindermishandeling of de slechte behandeling van huisdieren klinkt nobel en noodzakelijk. In sommige gevallen is dat ook zo en wordt erger voorkomen. Meestal is de situatie complexer en spelen allerlei persoonlijke verhalen een rol. In juli 2005 werden vijf mannen en een twaalfjarig kind klemgereden en door politieagenten in het zwart met bivakmutsen op tegen de grond gewerkt. De verdenking was: het beramen van een terroristische aanslag. Na zes dagen in de cel werden ze vrijgelaten, want er was geen enkel bewijs. De aanleiding van de arrestatie was dat iemand had geklikt bij ‘meld misdaad anoniem’. Was het een buurman die kwaad wilde, iemand die een hekel had aan moslims of speelden er andere redenen mee bij het klikken? Op 26 augustus 2008 werden een man en een vrouw gearresteerd in een gereedstaand Transavia vliegtuig op Rotterdam Airport. De arrestatie volgde na een telefoontje naar 112 waarbij de beller meldde dat het stel het vliegtuig wilde kapen. De beller bleek later de ex-vriend van de vrouw te zijn

die wraak wilde nemen. En de wietplantage bij de bovenbuurman, het is toch niet verkeerd om die aan te geven? En wat te denken van brandgevaar, stankoverlast en andere ongemakken? Dat ligt er natuurlijk aan. Als de verhoudingen in het trappenhuis verstoord zijn, is elkaar verklikken meestal de slechtst denkbare stap. Als er een inval plaatsvindt en er wordt niets gevonden, zet dat de verhoudingen nog verder op scherp. Wordt er wel wat gevonden, dan raken mensen hun laatste vertrouwen in medebewoners kwijt, raken dieper in de schulden en worden soms zelfs hun huurhuis uitgezet. De overheid wekt de indruk dat de kleine thuisteler een grote crimineel is of deel uitmaakt van een netwerk. Peter Verschuur van de politie in Tilburg, moet echter in het programma Premtime van 28 mei 2008 toegeven dat de kleine telers makkelijker te pakken zijn dan de zogenaamde grote jongens. De buurman van de wietteler belt zelf de gemeente om te klikken over een andere bewoner waar hij nog een appeltje mee te schillen heeft. Deze buurvrouw is aan het klussen en zet op de verkeerde dag het vuil aan de weg. En zo verklikken we elkaar. De overheid wekt de indruk dat alle mensen met een uitkering die een

klein centje bijverdienen grote criminelen zijn; dat mensen die niet op het juiste moment hun huisvuil buiten zetten de wijk verloederen; dat mensen die veranderend gedrag vertonen aan het radicaliseren zijn. Oftewel dat we elkaar in de gaten moeten houden. Dat levert een loerende, achterdochtige en wantrouwige samenleving op, waarbij mensen elkaar niet meer durven aan te kijken, aan te spreken of te ontmoeten. Misschien verbouwt de buurman wel wiet maar heeft hij schulden, of nodigt de overbuurman zijn medegelovigen elke vrijdag uit op de thee om het middaggebed af te sluiten en heeft de andere bewoner van de flat net zijn keuken verbouwd, moest zij het puin kwijt en heeft zij zich vergist. De uitkeringsgerechtigde die haar porseleinen beeldjes verkoopt en is aangegeven door weer een andere bewoner, verdient daar niet aan, maar probeert uit haar isolement te komen. De autoriteiten scheppen een beeld alsof de wereld zwart wit is, maar goed en kwaad liggen niet ver uit elkaar. Een weerbare samenleving wordt gecreëerd door interesse in elkaar en niet door het bevorderen van een klikcultuur.

Voedselbanken Om in aanmerking te komen voor de Voedselbank is het noodzakelijk om een intakegesprek te voeren. Meer info: www.amsterdam.voedselbank.org of 638 44 77

Rick van Amersfoort Buro Jansen & Janssen maart

2010 Opinie 29

30 Adv er t en t ie

maart

2010

m ug m aga zine

klerenzooi

Kousen met naad, stiletto’s en een hoge hoed In de rubriek ‘Klerenzooi’ wordt elke maand gekeken hoe je je voor weinig geld leuk kunt kleden. Sophie Roos is 20 jaar en is danseres en grafisch ontwerper. „Hoewel ik het gymnasium heb gedaan, trok het artiestenleven me meer aan”, zegt Sophie Roos. „School vond ik nogal saai, ik zat me vooral te vervelen. En dan die woordjes Latijn en Grieks stampen, tja, niet echt boeiend allemaal…” Roos danst al haar hele leven, en toen de kans zich voordeed om bij het Burlesque theatergezelschap Madame Risquée te spelen, hoefde ze niet lang na te denken. „De shows zijn geïnspireerd op het variété-theater uit de jaren vijftig en op rock ‘n roll. Veel dans en vetkuiven dus, met een hoop humor. En wij zien er natuurlijk verschrikkelijk sexy uit, zoals de glamour- en showgirls uit Parijs die in de Moulin Rouge dansen. Ik ben begonnen als Candy-girl (het meisje met de snoepbak voor de buik) en heb er zelf

het pakje voor gemaakt: een rood jurkje met zwarte biesjes en een vierkant decolleté, daarover een zwart jasje met rode randjes. Ook haar eigen kledingstijl is geinspïreerd op de jaren vijftig. „Ik ben echt gek op die kledingstijl”, zegt Roos. „Wijde rokken en petticoats waren toen mode, maar de hippere dames droegen kokerrokjes en hoge hakken, toupeerden hun haar en hingen rond bij de rockers. Zij kleedden zich een stuk sexier. Ik heb nu ook een kuif gemaakt zoals ze in de jaren vijftig hadden, gebaseerd op filmsterren uit die tijd. Ze zagen er glamoureus uit met een wespentaille, kousen met naden en een mooi gekapt hoofd. Het zwarte jurkje was oorspronkelijk een jeansjurkje, dat Roos heeft vermaakt en geverfd. Ook de zilveren knopjes heeft ze er zelf op gezet. „Ik was al een hele tijd op zoek naar een jurkje met een rits aan de voorkant en na lang zoeken vond ik die bij Camouflage. Daar verkopen ze alternatieve kleding uit verschillende periodes. Ik draag altijd kousen met een naad maar die zijn bijna niet meer te vinden; ze worden geïmporteerd uit Engeland. Je moet ze ook precies in jouw maat hebben anders zit de naad niet goed of ze zitten te strak om je benen.” Hoewel Roos toegeeft ijdel te zijn

en veel aandacht aan haar uiterlijk te besteden, doet ze ook aan stoere sporten zoals kickboksen en Ninjutsu (Japanse krijgskunst). „Ja, ik ben best ijdel, maar geen tut-hola hoor”, zegt Roos. „Als ik een flater sla, lach ik er gewoon om. Niet als ik op het toneel sta, dan is het gênant. Maar gelukkig is dat nog niet voorgekomen. Op het toneel sta ik meestal op hoge hakken te dansen en gek genoeg merk ik pas hoeveel pijn dat doet als ik er weer afstap. Tijdens de show heb ik nergens last van maar als die afgelopen is voel ik pas de blaren. O ja, en de hoge hoed! Die heb ik van mijn vriend geleend. Dat is toch variété!” • Jurk:Camouflage, Nieuwe Hoogstraat: €25,00 • Schoenen: Guecca, Nieuwendijk: €20,00 • Riem:Local Fanatic,Nieuwe Hoogstraat: €4,00 • Sjaaltje: Zeeman: €1,00 • Kousen: Webers-Holland, Nieuwmarkt: €5,00 tekst: Thea Golverdingen foto’s: fotonova.nl

koopwijzer

Het kopen van flessenwater is pure geldverspilling MUG geeft elke maand consumententips. Oftewel, hoe voorkom je dat je wordt uitgekleed als je toch al niet veel te besteden hebt. In het kerstpakket van re-integratiebedrijf Pantar Amsterdam zat vorig jaar onder andere een fles gebotteld bronwater. Sympathiek, gezond en politiek correct, moet de achterliggende gedachte zijn geweest. Helaas was dat uitgangspunt niet correct en sloeg Pantar daarmee de plank mis. Waarom water kopen als het vrijwel voor niets thuis uit de kraan komt? Als je als consument uitsluitend water uit de kraan drinkt, kost je dat ongeveer €1,20 per jaar. Koop je uitsluitend flessenwater dan betaal je daar ongeveer €500 per jaar voor en dat is bijna 400 keer zo veel. Echte snobs zijn overigens nog iets duurder uit want voor een driekwart liter Red Bling H2O (gewonnen op 800 meter diepte uit de Smokey Mountains en verpakt in een handgemaakte fles versierd met Swarovski-kristallen) betaal je maar liefst €49. Een bescheidener m ug m aga zine

Bronwater consumeren komt neer op water naar de zee dragen.

mens kan voor dat bedrag ruim veertig jaar uit de kraan drinken. Het afzweren van flessenwater is dus een zeer eenvoudige manier om heel veel geld te besparen. Daarnaast is het bottelen en transporteren van flessenwater behalve onnodig arbeidsintensief ook nog eens zeer belastend voor het milieu. De CO2-uitstoot als gevolg van de productie van flessenwater is ongeveer 300 keer ho-

ger dan van het water dat uit de kraan komt. Een groot misverstand is dat water uit een fles of pak gezonder en kwalitatief beter zou zijn dan leidingwater. Merkwaardig genoeg worden aan het Nederlandse kraanwater hogere eisen gesteld dan aan bron- of mineraaltwater. Leidingwater wordt getest op 65 ingrediënten en verpakt water op slechts 15. Daar komt nog bij dat uit

onderzoeken is gebleken dat het water dat uit Nederlandse kranen vloeit het beste is van heel Europa, en het Amsterdamse leidingwater behoort op zijn beurt weer tot het beste van heel Nederland. In 2007 kreeg het Amsterdamse leidingwater van de klanten van Waternet het rapportcijfer 8,4 en sinds 1997 staat het onafgebroken in de nationale water top 3. Maar ons leidingwater kampt met een imagoprobleem. Voor veel mensen werkt een flesje Spa blauw, Evian of Vittel nog steeds statusverhogend. Hetzelfde effect is overigens te bereiken door een dergelijk flesje na eenmalige aanschaf telkens bij te tappen met water uit de kraan. Voor de echte trendsetters zijn er de prachtig vormgegeven waterflesjes van het merk Neau (€2,50). Je koopt een leeg flesje en vult het met gemeentepils uit de kraan. Sympathiek is dat ongeveer 70 procent van de opbrengst van deze waterflesjes ten goede komt aan drinkwaterprojecten in ontwikkelingsgebieden. In december vorig jaar begon

de Vara een campagne ter promotie van gratis kraanwater in de horeca. Het gebeurt regelmatig dat bezoekers van café’s of restaurants duur bronwater in de maag gesplitst krijgen als ze om kraanwater vragen. Horecagelegenheden die gratis kraanwater aanbieden, krijgen van het consumentenprogramma Kassa een herkenbare deursticker en een naamsvermelding op de website. Een ander initiatief is KiKa-water: bij een aantal restaurants kunnen gasten voor €2,50 een karaf kraanwater bestellen, waarvan de opbrengst naar de stichting Kinderen Kankervrij gaat. Tot slot nog een waarschuwing: bij hergebruik van waterflesjes is het belangrijk deze regelmatig goed schoon te maken of tijdig te vervangen omdat het gebruik van vervuilde flesjes juist schadelijk is voor de gezondheid. www.gratiswater.vara.nl www.neau.nl tekst: Jos Verdonk fotocollage: Eddo Gorter maart

2010 ser v ice 31

3 2 Adv er t en t ie

maart

2010

m ug m aga zine

Coverstory Vara s nieuwe ombudsman heet Pieter Hilhorst. Verder met Joep Bertrams Peter van Straaten

Recommend Documents