Contactrisico s op sociale netwerksites Lerarencursus i

Contactrisico’s op sociale netwerksites

Lerarencursus i

Voorwoord Dit lessenpakket werd ontwikkeld in het kader van het SPION-project (Security and Privacy in Online Social Networks). Het ontstond op basis van theorieën en onderzoek over het gedrag van jongeren op sociale netwerksites en op basis van onderwijskundige theorieën. Het pakket heeft meerdere cycli van implementaties, evaluaties en herzieningen doorlopen. Door middel van zorgvuldig empirisch onderzoek werd dan ook aangetoond dat het lespakket in deze vorm zijn doelen bereikt: het bewustzijn van verschillende risico’s verhoogt bij de leerlingen en ze gaan zich veiliger gedragen. Opdat het lespakket zijn doel zou bereiken, is het wel belangrijk de les te volgen zoals ze beschreven staat. Met name de volgende aspecten bleken uit onderzoek belangrijk te zijn: voldoende tijd voor individuele reflectie (met als gevolg minder samenwerkend leren) en aandacht voor ouderbetrokkenheid. U zal zien dat op sommige plaatsen in deze cursus samenwerkend leren vermeden werd, in functie van meer tijd voor individuele reflectie (bv. bij het stellingenspel). Uit onderzoek bleek dit absoluut nodig om de effectiviteit van het lespakket te garanderen. De ouders worden in het lespakket betrokken door een huiswerkopdracht, waarin de communicatie tussen leerlingen en ouders gestimuleerd wordt. Er werden in totaal drie lespakketten ontwikkeld die telkens 1 lesuur in beslag nemen, en op dezelfde manier verlopen. Als leraar kan u beslissen om de drie delen te behandelen, of een keuze maken voor één van de drie delen. Naast deze drie lespakketten ontwikkelde SPION ook een algemene privacy-handleiding voor leerkrachten. Deze is bedoeld als optionele achtergrondinformatie, en is niet noodzakelijk om de lessen te geven. Wij hopen dat dit leermateriaal voor u van nut kan zijn, en staan steeds open voor feedback.

Ellen Vanderhoven, Prof. Dr. Tam

my Schellens en Prof. Dr. Martin

Valcke

ijskunde

Onderw pen, Vakgroep p ha sc en et w e isch ogie en Pedagog Faculteit Psychol Universiteit Gent

3

Ris i o ‘s Schokkende inhoud

Inhoudsrisico’s

Foute inhoud

Risico’s op sociale

Contactrisico’s

Cyberpesten

c

netwerksites

Commerciële risico’s

Ongewenste seksuele aandrang

Privacy

4

Inleiding

Sociale netwerksites zoals Facebook en Netlog worden meer en meer gebruikt, ook door jongeren. Ze bieden dan ook zeer veel mogelijkheden op heel veel verschillende gebieden. Toch wekt de snelle groei in populariteit soms ongerustheid op met betrekking tot hun veiligheid en privacy. Jongeren lopen inderdaad enkele risico’s bij het gebruik van sociale netwerksites, die in het schema hiernaast samengevat zijn1 .

De school heeft dan ook de rol om jongeren bewust te maken van deze risico’s en hen te leren hoe hier mee om te gaan, zonder hen vol angst sociale netwerksites te laten mijden. Deze rol zit vervat in de vakoverschrijdende eindtermen rond ICT en mediawijsheid. Om deze reden heeft de vakgroep Onderwijskunde van de Universiteit Gent een lessenpakket ontwikkeld, waarin inhoudsrisico’s, contactrisico’s en commerciële risico’s elk in een les aan bod komen. De les beschreven in deze cursus, focust zich op contactrisico’s. We onderscheiden hierin cyberpesten, ongewenste seksuele aandrang, en privacy-risico’s. Opgelet: onderzoek heeft aangetoond dat het opwekken van angst in een poging om risicovol gedrag te voorkomen een nadelig effect heeft. Het is dus erg belangrijk om deze lessen vanuit een positieve ingesteldheid te brengen. Enkel wanneer erkend wordt dat sociale netwerksites veel positieve mogelijkheden bieden, zal de geloofwaardigheid van de rest van het verhaal voor jongeren groot genoeg zijn.

1 Vanderhoven, E., Schellens, T., & Valcke, M. (2014). Educational packages about the risks on social network sites: state of the art. Procedia - Social and Behavioral Sciences.

5

“Contacten op Sociale Netwerksites” 1

Wat heb je nodig? Cursus leerlingen met:

Cursus leerkracht met:

Inleiding

Inleiding

Huiswerkopdracht profiel

Lesverloop

sexy_julie

Voorbeeldprofiel Sexy_Julie

Stellingen

met aanduidingen en uitleg

Voorbeelden + Theorie

Stellingen + info Voorbeelden +Theorie

2.

Lesonderwerp

Risico’s die voortvloeien uit contact dat men heeft op sociale netwerksites. Wanneer men gebruik maakt van een sociale netwerksite (SNS), loopt men bepaalde risico’s, nl. inhoudsrisico’s, contactrisico’s, en commerciële risico’s. Deze les focust op de contactrisico’s. Meer bepaald gaat het over pesten via SNS (cyberpesten), ongewenste seksuele toenadering en privacyrisico’s.

3.

Lesdoelstellingen De leerling gedraagt zich respectvol op SNS. De leerling reflecteert voor het plaatsen van informatie op een SNS of deze informatie niet te persoonlijk is en of het geen te grote risico’s inhoudt deze informatie te delen. De leerling gebruikt de privacyinstellingen van zijn/haar SNS profiel zo dat enkel de personen waarvan hij/zij het wil de informatie op hun profiel kan zien. De leerling reflecteert voor het plaatsen van informatie op een SNS of deze informatie uitdagend kan zijn voor sommige mensen. De leerling geeft aan te weten wat hij/zij

6

moet doen bij confrontatie met ongewenste (seksuele) toenadering.

4.

Lesverloop

V o o r b e r e i d i n g : Voor de les wordt de cursus met de huiswerkopdracht uitgedeeld. De

huiswerkopdracht wordt door de leerlingen thuis voorbereid in samenwerking met een van de ouders. 1)

Inleiding (10 min) Deze tijd kan gebruikt worden om binnen te komen, administratieve dingen te regelen (bv agenda), en de les in te leiden: wat gaat er gebeuren, waarom,… Het is belangrijk hier te benadrukken dat sociale netwerksites vaak gebruikt worden en veel mogelijkhe den bieden (positieve benadering!) maar dat deze les zich zal focussen op enkele risico’s die er toch mee gepaard gaan. Het schema waarin de risico’s gekaderd worden, wordt overlopen (de leerkracht leest, leerlingen volgen in cursus).

2)

Overlopen huiswerkopdracht (10 min) De oefening met het voorbeeldprofiel wordt klassikaal overlopen. Gebruik hierbij de sturende vragen en de oplossingenbladen verder in deze bundel als leidraad. Bespreek ook kort de verschillen tussen wat de leerlingen zelf vonden en wat hun ouders vonden.

3)

Zelfstandig stellingenspel (15 min) De leerlingen noteren in hun cursus of ze akkoord gaan of niet met de vijf stellingen in de cursus. Een korte argumentatie wordt eveneens genoteerd in de cursus. Achteraf worden kort de belangrijkste bevindingen besproken (de leerlingen worden zelf vrij gelaten om iets te zeggen over wat ze genoteerd hebben).

4)

Voorbeelden + theorie (15 min) Ter afsluiting worden de voorbeelden van de verschillende risico’s door een leerling of door de leerkracht voorgelezen. De andere leerlingen lezen mee in hun cursus. Er wordt afgesloten met de kader “Wat te doen?” op het einde van de cursus. Indien er nog tijd over is kan ook de theorie onder het titeltje ‘samengevat’ gelezen worden, anders wordt aan de leerlingen gevraagd dit thuis door te nemen.

7

5. Eindtermen Met deze les worden de volgende vakoverschrijdende eindtermen behandeld: Vo o r e e r s t e g r a a d : I C T

De leerlingen:

gebruiken ICT op een veilige, verantwoorde en doelmatige manier.





kunnen ICT gebruiken bij het voorstellen van informatie aan anderen.





kunnen ICT gebruiken om op een veilige, verantwoorde en doelmatige manier



te communiceren.

zijn bereid hun handelen bij te sturen na reflectie over hun eigen en elkaars ICT-gebruik.

Vo o r a l l e g r a d e n : V O E T E N :

De leerlingen:

brengen belangrijke elementen van communicatief handelen in praktijk

(communicatief vermogen).

houden rekening met de situatie, opvattingen en emoties van anderen (empathie).



kunnen gegevens, handelwijzen en redeneringen ter discussie stellen



ahv van relevante criteria (kritisch denken).

zijn bekwaam om alternatieven af te wegen en een bewuste keuze te maken

(kritisch denken).

kunnen onderwerpen benaderen vanuit verschillende invalshoeken (kritisch denken).



gaan alert om met media (mediawijsheid).



participeren doordacht via de media aan de publieke ruimte (mediawijsheid).



nemen verantwoordelijkheid op voor het eigen handelen in relaties met anderen



en in de samenleving (verantwoordelijkheid). verwerven inzicht in de eigen sterke en zwakke punten (zelfbeeld).







ontwikkelen een eigen identiteit als authentiek individu, behorend tot verschillende groepen (zelfbeeld).



doen een beroep op maatschappelijke diensten en instellingen (zelfredzaamheid).



maken gebruik van de gepaste kanalen om hun vragen, problemen, ideeën



8

gedragen zich respectvol (respect).



of meningen kenbaar te maken (zelfredzaamheid).

De les Huiswerkopdracht De leerlingen bereiden de opdracht thuis voor samen met 1 van hun ouders. De opdracht zoals ze beschreven is in de cursus van de leerlingen: Bekijk het profiel van Sexy_Julie. Los hierbij de vragen op die je krijgt op het vragenblad. Duid dingen op het profiel aan om je antwoorden te verduidelijken en noteer je antwoord kort maar

1

duidelijk op het vragenblad.

2

3

4

A

Zie je tekenen op dit profiel van pestgedrag, gemene uitspraken,

B

Worden er roddels verspreid? Indien ja, waar?

dingen die mogelijk iemand zouden kunnen kwetsen? Indien ja, welke?

A

Staan er uitdagende foto’s of andere uitdagende gegevens op het profiel? Indien ja, welke?

B

Denk je dat dit meisje benaderd zou kunnen worden met ongewenste, seksueel getinte berichten? Waarom wel/niet?

A B

Staat er veel persoonlijke informatie en/of contactinformatie op het profiel? Wat voor informatie? Denk je dat dit profiel enkel bekeken kan worden door mensen waarvan dit meisje het oké vindt dat ze zien wat er op haar profiel staat? Of zouden er ook vreemden, minder bekenden, misschien zelfs leraren of ouders haar profiel kunnen bekijken? Waarom denk je dit? Zou dit kwaad kunnen?

Staat dergelijke informatie ook op jouw profiel? Wat zou jij wel/niet doen?

1

Dezelfde opdracht werd uitgevoerd door 1 van de ouders. De antwoorden worden vervolgens vergeleken ahv volgende vragen:

3

2

Waarover hebben jullie dezelfde mening?

Waarover verschillen jullie van mening?

Hoe komt dit denk je (bespreek met je ouder(s))?

9

Hieronder vind je het profiel zoals de leerlingen het hebben in de leerlingencursus, gevolgd door een profiel waarin de contactrisico’s zijn aangeduid. Dit laatste kan het klasgesprek na de opdracht helpen sturen. Mogelijk geven leerlingen ook andere informatie aan die eventueel op een contactrisico zou kunnen wijzen, of vinden ze het plaatsen van bepaalde informatie die aangeduid staat als risicovol zelf geen significant risico. Er zijn hier natuurlijk geen foute antwoorden. Het is belangrijk hen te wijzen op mogelijke risico’s en hen hiervan bewust te laten worden. Eens ze weten wat de risico’s zijn, beslissen ze zelf of het een te nemen risico is of niet. Het is dus niet de bedoeling hen te vertellen wat ze wel en wat ze niet mogen plaatsen (bv: is een herkenbare foto een groot risico, of is dit wel ok?). Let wel op om in het klasgesprek niet te hard in te gaan op antwoorden die gaan over andere risico’s (bv commerciële of inhoudsrisico’s). Deze zijn immers niet de focus van deze les.

Sexy_Julie – vrouw 16 jaar

1263 vrienden

Mooie kleedjes aan -75% www.mooiekleedjes.com

Naam: Julie Kiekeboe

Thx Sofie! Bna gebuisd, ff gluren op u blad was

Geboortedatum: 20/12/2002

mega!

Woonplaats: Tiensesteenweg, 205, 3000 Leuven E-mailadres: [email protected]

Vind ik leuk - Reageren - Delen - 18 minuten geleden in de buurt van gent

3 personen vinden dit leuk

6

Interesses: feesten, leuke

dansen, paardrijden Ik heb een hekel aan: koffie en dikke mensen Over mezelf: Bruin haar, Blauwe

Hahahahaha, Caroline heeft zich vandaag weer mega belachelyk gemaakt! Wat een kalf! Vind ik leuk - Reageren - Delen - 20 uur geleden

3 personen vinden dit leuk

- 70% korting!

Sofie de paashaas Np! 6 minuten geleden - Vind ik leuk

jongens, modellenwerk,

Tot

Kortingen in de leukste café’s van Leuven www.groep-aan.be Mieke Vanelle vindt groep-aan leuk.

6

ogen, 1m62, 44kg, Schoenmaat: 38 Liefdesstatus: op zoek

Extra: SMS me op 0484/297 082

Supah party gisteren! Enkel wat dipsy...

Vind ik leuk - Reageren - Delen - zondag om 20:33 via mobiel

2 personen vinden dit leuk

Verdien

Is fan van: Caroline het kalf, Ik wil

Sofie de paashaas ROFL, dipsy?!

EXTRA CREDITS

Justin Bieber, Mijn school is een

zondag om 22:57 - Vind ik leuk

topschool., Boe aan de wekker!

Jeroen Boets Zo giechelen da gij deed!

om de leukste SPELLETJES te spelen!

een paard., Ik haat mijn leraar wiskunde!, Unicef, Quick Belgium,

Ni nrmaal!!!!! 18 uur geleden - Vind ik leuk

10

Schrijf een reactie...

1

Nog meer credits nodig? KOOP ZE HIER via sms, telefoon, kredietkaart,…

PRIVACY-RISICO (ZELFS BIJ GOEDE INSTELLINGEN KUNNEN NOG STEEDS ZEER VEEL MENSEN DEZE INFO ZIEN): ALLEMAAL BEKENDEN? UITDAGENDE FOTO HERKENBARE FOTO (EVT. PRIVACY RISICO)

FOUTE LEEFTIJD: MOGELIJK FOUTE ‘AANTREK’

UITDAGENDE INFO

Sexy_Julie – vrouw 16 jaar PRIVACY-RISICO + MOGELIJK ONGEWENST CONTACT

PRIVACY: RISICOVOLLE INFORMATIE INDIEN IN FOUTE HANDEN (BV SCHOOL)

1263 vrienden

Naam: Julie Kiekeboe

Thx Sofie! Bna gebuisd, ff gluren op u blad was

Geboortedatum: 20/12/2002

mega!

Woonplaats: Tiensesteenweg, Vind ik leuk - Reageren - Delen - 18 minuten geleden in de buurt van gent

205, 3000 Leuven

3 personen vinden dit leuk

E-mailadres:

IN COMBINATIE MET ANDERE UITDAGENDE INFO, 6 minuten geleden - Vind ik leuk KAN DIT UITDAGEND GEÏNTERPRETEERD WORDEN

jongens, modellenwerk,

Hahahahaha, Caroline heeft zich vandaag weer mega be-

dansen, paardrijden Ik heb een hekel aan: koffie en dikke mensen

lachelyk gemaakt! Wat een kalf! Vind ik leuk - Reageren - Delen - 20 uur geleden

Over mezelf: Bruin haar, Blauwe

3 personen vinden dit leuk

Tot

- 70% korting!

Sofie de paashaas Np!

[email protected]

Interesses: feesten, leuke

6

Mooie kleedjes aan -75% www.mooiekleedjes.com

Kortingen in de leukste café’s van Leuven www.groep-aan.be Mieke Vanelle vindt groep-aan leuk.

6

ogen, 1m62, 44kg, Schoenmaat: 38

Supah party gisteren! Enkel wat dipsy...

Liefdesstatus: op zoek

Extra: SMS me op 0484/297 082

Vind ik leuk - Reageren - Delen - zondag om 20:33 via mobiel

2 personen vinden dit leuk

Verdien

Is fan van: Caroline het kalf, Ik wil

Sofie de paashaas ROFL, dipsy?!

EXTRA CREDITS

Justin Bieber, Mijn school is een

zondag om 22:57 - Vind ik leuk

topschool., Boe aan de wekker!

Jeroen Boets Zo giechelen da gij deed!

om de leukste SPELLETJES te spelen!

een paard., Ik haat mijn leraar wiskunde!, Unicef, Quick Belgium,

Ni nrmaal!!!!! 18 uur geleden - Vind ik leuk

1

Schrijf een reactie...

KWETSENDE INFO (CYBERPESTEN)

PRIVACY-RISICO + MOGELIJK ONGEWENST CONTACT

Nog meer credits nodig? KOOP ZE HIER via sms, telefoon, kredietkaart,…

PRIVACY: RISICOVOLLE INFORMATIE INDIEN IN FOUTE HANDEN (BV SCHOOL, TOEKOMSTIGE WERKGEVER)

ONSCHULDIGE PERSOONLIJKE INFO (PRIVACY)

11

Opdracht: stellingenspel De leerlingen noteren bij elk van de stellingen in hun cursus of ze akkoord zijn of niet, en waarom. Achteraf worden ze vrij gelaten om iets te zeggen als ze dat willen over wat er genoteerd is. Onderstaande basisinformatie kan het korte klasgesprek achteraf sturen. Een foto van iemands hoofd met varkensoren erop online plaatsen is gewoon grappig en niets om moeilijk over te doen. Beledigingen posten op iemands prikbord is trouwens veel minder erg dan iemand op de speelplaats pesten.

Uitleg: Ook al doe je dit voor de grap, het kan toch behoorlijk kwetsen als iedereen je uitlacht. Misschien vind jij het grappig, maar alvorens iets te posten bedenk je best wel even wat degene op de foto ervan vindt. Slachtoffers van cyberpesten vinden online beledigingen ook erger omdat er meer mensen getuige zijn van het gebeuren, omdat de dreigementen vaak erger zijn en omdat het slachtoffer zich nergens meer veilig voelt. Bovendien kan diegene die pest dikwijls anoniem blijven, waardoor de bedreiging groter is dan wanneer het over een concrete persoon in het echte leven gaat.. Maar pesten is sowieso erg, of het nu online of offline is. Jongeren die erotische foto’s van zichzelf online plaatsen, vragen om problemen.

Uitleg: Het is geen goed idee om erotische foto’s van jezelf online te plaatsen. Dit verhoogt de kans op misbruik. Maar het is nooit jouw fout als iemand je pest of verplicht tot dingen die je niet wilt doen. Wanneer je toch ongewenste berichten zou krijgen, kan je dit steeds rapporteren (dmv rapporteer-knop op de sociale netwerksite, of een mailtje naar [email protected]). Vertel het ook aan een volwassene die je vertrouwt, bijvoorbeeld je ouders of een leraar.

Op mijn profiel is er veel informatie over mijzelf te vinden, oa. Interesses, foto’s,..

Uitleg: Je mag vrijuit over je hobby’s en interesses praten op internet, maar het is niet verstandig om persoonlijke gegevens of contactinformatie te geven. Anderen kunnen immers misbruik maken van deze privé-informatie of het doorsturen zonder je toestemming. Hetzelfde geldt voor foto’s die je liever niet met teveel mensen zou delen (bv in je ondergoed of in zwemkledij). Eens een foto op je profiel is geplaatst, heb je er geen controle meer over. Iedereen kan de foto kopi12

eren en opnieuw opslaan op verschillende plaatsen, waardoor je de foto nooit meer helemaal

kan verwijderen van internet. Denk dus goed na over welke gegevens je met wie deelt. Gebruik ook steeds je privacy-instellingen, zodat vreemden niet teveel informatie over jou te zien kunnen krijgen. Ik zie er het nut er niet van in om toestemming te vragen aan mijn vrienden alvorens foto’s van hen online te zetten.

Uitleg: Iedereen heeft een wettelijk vastgelegd ‘recht van afbeelding’, wat betekent dat het nu eenmaal hoort om toestemming te vragen alvorens een foto te publiceren. Dit is natuurlijk niet evident. Maar dit betekent zeker ook dat je, als iemand een probleem heeft met de foto die jij gepost hebt, je deze onmiddellijk moet verwijderen. Hoe kan je trouwens je eigen privacy beschermen als anderen zomaar je gegevens en foto’s te grabbel gooien?

Als je elkaar echt vertrouwt in een relatie, dan ken je elkaars wachtwoord.

Uitleg: Vele jongeren delen het paswoord van hun sociale netwerksite met vrienden, familie of hun lief. Maar je paswoord is iets heel persoonlijks, dat je beter niet of enkel met je ouders deelt. Met het paswoord kan iemand op jouw profiel, en dus via jouw profiel berichten rondsturen, uit jouw naam meldingen maken,… Het gebeurt vaak dat jongeren achteraf spijt hebben dat ze het paswoord hebben gedeeld, omdat de ander dit misbruikt heeft in een ruzie of impulsieve bui. Ook in een heel hechte relatie, heb je recht op je eigen privacy. Dit betekent niet dat je elkaar niet vertrouwt

Een voorbeeld

Tieners op Facebook te kijk gezet als ‘hoer’ De Facebookgroep ‘Antwerpse hoeren’ brandmerkt bijna dertig jonge meisjes ongevraagd als slet. De pagina verdween gisterenavond laat, maar tot dan stonden meisjes met naam en uitdagende foto te kijk op het sociale netwerk. Twee slachtoffers hebben aangifte gedaan. Dit is een extreem geval van cyberpesten.

Facebook ‘verraadt’ afwezige leerling HASSELT - Onverstandig gebruik van Facebook kan verregaande gevolgen hebben. Dat ondervond een leerling uit Hasselt deze week. Hij kwam niet opdagen op school maar postte wel foto’s van zijn verblijf op Tenerife. De schooldirectie gaf hem een werkstraf, hoewel hij een goede reden voor zijn afwezigheid had.

De Standaard, zaterdag 14/01/2012

De Morgen, 03/01/2013

Scholier pleegt seksuele chantage via Facebook

Een 18-jarige scholier uit Milwaukee wordt er van verdacht Facebook te hebben misbruikt om seksuele chantage te plegen op z’n schoolmakkers. Anthony Stancl poseerde op de sociale netwerksite als een meisje en zette zijn makkers aan om naaktfoto’s van henzelf op te sturen. Stancl zette nadien zijn slachtoffers voor de verscheurende keuze: als ze geen seks met hem wilden hebben, zou hij de naaktfoto’s op het net gooien. Het Laatste Nieuws, 05/02/2009

13

Samengevat De media staan tegenwoordig vol berichten over sociale netwerksites. Uit bovenstaande voorbeelden kunnen we duidelijk de contactrisico’s onderscheiden, die we in deze cursus behandeld hebben:

Cyberpesten

Er wordt wel eens gesteld dat iemand wat pesten via een sociale netwerksite niet zo erg is. Toch vinden slachtoffers deze vorm van cyberpesten vaak erger omdat er meer mensen getuige zijn van het gebeuren, omdat de dreigementen vaak erger zijn en omdat het slachtoffer zich nergens meer veilig voelt. Bovendien kan diegene die pest dikwijls anoniem blijven, waardoor de bedreiging groter is dan wanneer het over een concrete persoon in het echte leven gaat.. Pesten via een sociale netwerksite is dus minstens even erg als in het echte leven. Gedraag je daarom altijd respectvol op je sociale netwerksite, en denk altijd goed na of de informatie die je post niemand kan kwetsen. Denk ook even na voor je ‘fan’ wordt van een pagina of dit niemand kan kwetsen. Denk er bovendien aan dat alles wat je zegt en doet zwart op wit op papier staat. Achteraf ontkennen heeft dus vaak weinig zin! Als je zelf slachtoffer bent van cyberpesten, verwittig dan steeds een volwassene die je vertrouwt. Je kan dit ook rapporteren via een rapporteer-knop op je sociale netwerksite, of een mailtje sturen naar [email protected]. Je kan ook een smsje sturen naar 0470/ 44 44 00 (childfocus). Zij zullen dan zo snel mogelijk contact met je opnemen via telefoon of mail.

Ongewenste seksuele aandrang

Via sociale netwerksites kunnen mensen je wel eens benaderen met seksuele boodschappen of vragen. Dit kan deel zijn van het experimenteren als jongere, maar het kan ook ongewenst zijn. Let daarom op met de informatie die je op je profiel plaatst: zet geen al te uitdagende foto’s online en probeer duidelijk te zijn in je bedoelingen. Het is natuurlijk nooit je eigen fout als iemand je verplicht dingen te doen die je niet wil doen, maar mensen kunnen je bedoelingen fout begrijpen als je teveel uitdagende informatie online plaatst. 14

Als je toch ongewenst benaderd wordt, ga hier dan niet op in en blokkeer de persoon. Praat over

het probleem met een volwassene die je vertrouwt. Je kan ook mailen naar clicksafe@childfocus. org. Voor echte misdaden (bv kinderporno) kan je eCops contacteren (www.ecops.be). Dit is het online meldpunt van de federale politie waar jij als internetgebruiker misdrijven op of via het internet kan melden.

Privacyproblemen

Op sociale netwerksites zoals Facebook en Netlog wordt zeer veel persoonlijke informatie gedeeld. Dit heeft in de eerste plaats natuurlijk een hele hoop leuke voordelen. Je moet echter ook altijd in je achterhoofd houden dat het delen van persoonlijke informatie ook risico’s inhoudt. Kijk maar naar het voorbeeld hierboven, van de jongen met zijn foto’s uit Tenerife. Anderen kunnen misbruik maken van deze privé-informatie of het doorsturen zonder je toestemming. Hetzelfde geldt voor foto’s die je liever niet met teveel mensen zou delen (bv in je ondergoed of in zwemkledij). Eens een foto op je profiel is geplaatst, heb je er geen controle meer over. Iedereen kan de foto kopiëren en opnieuw opslaan op verschillende plaatsen, waardoor je de foto nooit meer helemaal kan verwijderen van internet. Denk dus goed na over welke gegevens je met wie deelt. Gebruik ook steeds je privacy-instellingen, zodat vreemden niet teveel informatie over jou te zien kunnen krijgen. Om te weten hoe je dat doet, kan je bijvoorbeeld op www.youtube.com de naam van jouw netwerksite (Facebook, Netlog) intikken, en ‘privacy instellingen’. Je vindt dan allerlei recente filmpjes die uitleggen hoe je best je privacy-instellingen verandert. Controleer ook regelmatig of al je instellingen nog juist staan, want soms verandert je sociale netwerksite de manier om je instellingen te veranderen.

15

Wat te d oen?

Als je zelf informatie zou tegenkomen die je schokkend vindt of slachtoffer zou worden van cyberpesten, kan je dit altijd melden aan een volwassene, of via een ‘rapporteer’-knop, die bij de meeste sociale netwerksites wordt aangeboden. Je kan ook een smsje sturen naar 0470/44.44.00 (childfocus). Zij zullen dan zo snel mogelijk contact met je opnemen via telefoon of mail. Als je ongewenst benaderd wordt, ga hier dan niet op in en blokkeer de persoon. Praat over het probleem met een volwassene die je vertrouwt. Gebruik steeds je privacy-instellingen. Om te weten hoe je dat doet, kan je bijvoorbeeld op de naam van jouw netwerksite (Facebook, Netlog) intikken, en ‘privacy instellingen’. Voor deze of andere algemene problemen kan je ook een mailtje sturen naar of surfen naar op of via internet (kinderporno, ongewenste reclame,..) kan melden.

16

waar je misdrijven

Notities

Not i

ti

es

17

Notities

18

Not i

ti

es

Colofon

ISBN: In aanvraag NUR: In aanvraag Bestel- & informatieadres: Vakgroep Onderwijskunde, Henri Dunantlaan 2, 9000 Gent [email protected]

Omslag: BS Productions, Groot-Bijgaarden Vormgeving & opmaak: Cox Jael Druk: 2014 - BS Productions, Groot-Bijgaarden

Auteurs Vakgroep Onderwijskunde Ellen Vanderhoven, Tammy Schellens & Martin Valcke

Gedeeltelijk gebaseerd op lespakketten van Childfocus (www.clicksafe.be)

Deze publicatie kwam tot stand met steun van het Strategic Basic Research (SBO) programma van het Vlaams agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie (IWT), in de context van het SPION-project.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze opgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

19

20