De Tijd, 22/05/2008
CONJUNCTUUR Negen op de tien Belgen verminderen uitgaven in reactie op zwakke koopkracht
Sparen op dieptepunt • (tijd) - De Belgische gezinnen sparen dit jaar minder dan ooit, vooral omdat de dure olie de groei van de koopkracht afremt. Dat blijkt uit de vooruitzichten van het Planbureau. Uit een enquête blijkt dat 88 procent van de Belgen zijn uitgaven vermindert en dat 12 procent meer moet lenen om rond te komen.
loonindexering, de duurder wordende voeding daarentegen wel. KBC-econoom Bart Van Craeynest berekende dat een gemiddeld
gezin dit jaar 600 euro meer uitgeeft aan benzine, diesel en huisbrandolie. Hij veronderstelt een gemiddelde olieprijs van 120 dollar per vat, een euro van 1,55 dollar en een stabiel consumptiepatroon. De stijgt nog Het sparen van de gezinnen zakt totale energiefactuur in 2008 tot amper n,s procent van meer, omdat ook aardgas en elekhet netto-inkomen, voorspelt het triciteit flink duurder worden. De versnelling van de inflatie tot planbureau. In 2007 spaarden de 3,8 procent, het hoogste peil in gezinnen nog 12,4 procent. De belangrijkste oorzaak van het 23 jaar, doet de uitgaven van een dalende sparen is de zwakke groei doorsneegezin met 1.318 euro toenemen. Maar het inkomen stijgt van de koopkracht. Het planbureau verwacht dat de koopkracht dit volgens Van Craeynest met 1.706 jaar slechts met 0,4 procent stijgt, euro. Dat betekent dat de kooptegenover 2,3 procent vorig j aar. De kracht van een doorsneegezin met groei van de koopkracht wordt af- 388 euro groeit. geremd door de hogere olieprijzen, CITIBANK de tragere toename van de werkgeWegens de zwakke koopkracht legenheid en de kleinere stijging schroeft 88 procent van de Belgen van de reële lonen. Benzine en die- zijn uitgaven terug, blijkt uit een enquête van Citibank bij 966 Belsel zitten niet in de gezondheidsindex die de basis vormt voor de gen. De Belg bespaart vooral op verwarming (43%), ontspanning
(43%) en kleding (36%). Doordefi- ~Sparen qezinnen nanciële crisis spaart bijna een op in procent ~an netto-inkomen de drie Belgen minder dan voor het : begin van de crisis. 12 procent zegt : voortaan meer te moeten ontlenen : om rond te komen. Nog eens : 12 procent reageert op de crisis door meer te sparen. WV/CP
"
Bart Van Craeynest, KBC-econoom
Gezin geeft dit jaar, ,600. euro meer ult aan benzine, diesel en huisbrandolie.
20
15
10 1980
1990
~Bronnen:FederaaIPlanbureauenINR
(.) verandering
berekeningsmethode
ENQUÊTEKrimpende koopkracht doet Belg vooral besparen op ontspanning, verwarming en kleding
Negen op de tien Belgen schroeven uitgaven terug • (tijd) - Bijna negen op de tien Belgen verminderen hun uitgaven in een reactie op de krimpende koopkracht en de financiële crisis. Er wordt vooral bespaard op ontspanning, verwarming en kleding. Bijna een derde (29%) van de Belgen spaart nu minder dan voor het begin van de crisis. Dat blijkt uit een enquête van Citibank België bij 966 Belgen van 18jaar en ouder. Citibank onderzocht of de Belg last heeft van de financiële crisis en de dalende koopkracht. Het ant woord is een klaar en duidelijk ja. 'Uit de enquête blijkt dat veel Belgen hu~ koop- en spaa~gedrag aanpassen, concludeert Vldur Varma, h~t. hoofd ve~~ogensbeheer van Cttlbank Belgte. Van de ondervraagde Belgen
zegt 29 procent minder te sparen dan voor het begin van de kredietcrisis; 12 procent moet voortaan meer ontlenen om rond te komen. Eveneens 12 procent reageert op de crisis door meer te gaan sparen. Een klein aantal wacht met de aanof verkoop van een beleggingsproduet. Een kleine helft (44%) zegt zijn budgetbeheer niet te hebben gewijzigd als gevolg van de financiële crisis.
voeding terugschroeft. Maar slechts 7 procent beknibbelt op de uitgaven voor gezondheidszorg. Opvallend is het onderscheid tussen de Nederlands- en Franstaligen. Die laatsten besparen meer op basisvoorzieningen zoals voeding en verwarming dan de Nederlandstaligen. De Vlamingen beknibbelen vooral op de uitgaven
voor de aankoop van huishoudtoestellen en op het onderhoud en renovatie van de woning. Zij zetten KLEDING ook iets meer het mes in de transMaar liefst 88 procent van de portkosten. Belgen vermindert zijn uitgaven in Er is ook een onderscheid tussen een reactie op de dalende koopjongeren en ouderen. Zestigpluskracht, het gevolg van de dure voesers besparen relatief meer op geding en brandstoffen. Er wordt zondheidszorg terwijl de min-40vooral bespaard op ontspanning jarigen vooral op kleding besparen. (43%), verwarming (43%), kleding De 40- tot 59-jarigen zetten meer (36%) en huishoudtoestellen dan de andere leeftijdsgroepen het (30%). Opvallend is dat ruim een mes in de uitgaven voor ontspanop de vijf Belgen de uitgaven voor ning, verwarming en de renovatie
De Tijd, 22/05/2008
van de woning. De conclusies van Citibank België stemmen grotendeels overeen met die van een enquête eerder deze week van de bank ING België in samenwerking met de Universiteit Gent en De Tijd bij 440 Belgen. Daaruit blijkt dat 31 procent vindt dat zijn financiële toestand de voorbije drie maanden is verslechterd wegens de afnemende koopkracht. Amper 16 procent ziet zijn financiële slagkracht de komende drie maanden vergroten. CP
O
Lees de hele enquête op
www.tijd.be/citi
~ Welke invloed heeft de financiële crisis op uw budget?
Ruim een op de vijf Belgen trekt minder geld uit voor voeding.
GEEN Minder sparen Meer kredietproducten gebruiken Meer sparen
144% • .10 _ _
Wachten met kopen van beleggingsproducten EI Wachten met verkopen van beleggingsproducten IJ Beleggingsproducten kopen 11 Beleggingsproducten verkopen 11
~ Waarop bespaart u? meerdere Nederlandstaligen Franstaligen
antwoorden ~~9~lijkl NIETS 2' Verwarming Ontspanning Kleding
39
/s6
Huishoudtoestellen Voeding Transportkosten Renovatie woning Onderhoud woning Gezondheidszorg
CONJUNCTUUROp lange termijn heeft overheidsschuld grote invloed op sparen
Trage groei koopkracht drukt sparen gezinnen • (tijd) - Het sparen van de gezinnen daalt dit jaar tot een historisch dieptepunt. De vermindering van het sparen is vooral te wijten aan de tragere stijging van de koopkracht. Maar op langere termijn wordt het sparen in grote mate bepaald door de gezondheid van de overheidsfinanciën. De gezinnen verminderden de jongste jaren fors hun voorzorgssparen omdat de overheidsschuld sterk daalde. De gezinnen sparen in 2008 ~Iec h ts 11,5 procent van h un nettomkomen, voorspelt het Federaal planbureau. In 2007 spaarden ze nog 12,4 procent. De belangrijkste oorzaak van het dalende sparen dit jaar is de tragere groei van de koopkracht. Het planbureau verwacht dat de koop-
kracht slechts met 0,4 procent stijgt. De forse stijging van de olieprijzen, de tragere groei van de werkgelegenheid en de kleinere toename van de reële lonen ondermijnen de groei van de koopkracht. Toch willen de gezinnen hun consumptie blijven verhogen. Het planbureau voorspelt dat de consumptie met 1,4 procent toeneemt.
laagste peil in 20 jaar. Meer dan de helft van de gezinnen zei dat ze niet meer kunnen sparen. Op langere termijn blijkt er een verband te bestaan tussen de over-
heidsschuld en het gezinssparen. In 1993 steeg zowel de overheidsschuld als het sparen tot een recordhoogte. Sindsdien zijn beide indicatoren fors gedaald. De dalende overheidsschuld verDe gezinnen moeten een groter minderde de vrees voor belastingbudget uitrekken voor duurdere en bezuinigingen. voeding en energie, maar ze willen verhogingen tegelijk meer spenderen aan de Daardoor stegen het consumentenaangename d'mgen van h et Ieven, vertrouwen en de consumptie en zoals reizen. daalde het sparen. Ook de rentedaling drukte wellicht het sparen. SPAARVERMOGEN Het planbureau gelooft dat het Voorts zegt een groeiende groep gezinssparen een dieptepunt heeft gezinnen dat ze niet meer kunnen bereikt. De denktank verwacht dat sparen. De Nationale Bank meldde het sparen de komende j aren lichtin april dat haar indicator van het jes toeneemt, terwijl de overheidsspaarvermogen was gedaald tot het schuld blijft dalen. WV
~Gezinssparen en overheidsschuld • Overheidsschuld 150 in % bp rechterschaal 120
90
10
60 1985
~
1990 Bronnen: Federaal Planbureau
1995 en INR
2000
2005
2008
2~4-3S 17
-r--
27
1821
10
20
18
78
49 43
De Tijd, 22/05/2008
Luc Ardies (Unizo-ModeUnie) 'Positief over kledingverkoop (tijd) - Als u me vorige maand had gevraagd of mensen sterk besparen op kleding, dan was ik geneigd te zeggen van wel', zegt Luc Ardies voor de ModeUnie, de koepelorganisatie van de zelfstandige kledinghandel. 'Februari was goed, maart was minder en april was een ramp: tot 20 procent minder dan vorig jaar. Maar de in-
in meP
drukken voor mei - cijfers zijn er nog niet - zijn positief. Ik ben dus hoopvol dat de kledingverkoop een deel van april inhaalt. Daaraan merk je dat het weer doorslaggevend is: vorig jaar was april schitterend en lag de verkoop erg hoog, nu is mei veel beter. Zo zijn er altijd verschuivingen, pas eind juni hebben we zicht op het totaalbeeld.'
Olivier Neirynck (Brafco) 'Liever bijstoken met houtkachel' (tijd) - 'We merken al een jaar of drie dat de consument anders stookolie aankoopt: minder met 2.000 liter tegelijk, meer tot een vooropgesteld bedrag', weet Olivier Neirynck, technisch directeur van de Belgische Federatie van Brandstoffenhandelaars. 'Zeker de voorbije twee winters waren er meer kleine leveringen.' De winters van
2006 en 2007 waren ook betrekkelijk mild, merkt hij op. 'Dat speelt mee om geen volle tank te bestellen, in de hoop op een prijsdaling.' Het stookolieverbruik daalt al jaren, 'onder meer omdat steeds meer mensen proberen minder te verbruiken door met een hout- of andere kachel bij te stoken'.
Anja Larik (Bouwunie) 'Energiebesparende renovatie blijft' (tijd) - 'Het is te vroeg voor cijfers', meldt woordvoerster Anja Larik van de Bouwunie op de vraag of de Belgen, en vooral de Vlamingen, minder investeren in het onderhoud of de renovatie van hun woning. 'Bij de laatste afgeronde enquête in december hadden de aannemers en andere vaklui nog veel werk op de plank. Mo-
menteel zijn ze nog bezig met de uitvoering van zulke orders. Voor nieuwbouw is er wel een duidelijke indruk dat het aantal offerteaanvragen aan het afnemen is. Maar renovatie schijnt echter voorlopig overeind te blijven, zeker alle soorten renovaties en installaties die te maken hebben met energiebesparing.'
De Tijd, 22/05/2008
EUROPA
Accijnzen op diesel gaan omhoog (tijd) - De beslissing van de Europese Commissie om de minimale accijnzen in 2010 op te trekken naar 330 euro per 1.000 liter voor zowel de professionele als de particuliere dieselgebruikers, heeft voor België ernstige gevolgen. In een poging het 'brandstoftoerisme' over de grenzen een halt toe te roe-
pen ligt zelfs een Europees voorstel op tafel om in 2012 de minimale accijnzen op te trekken naar 359 euro per 1.000 liter. Dat zou in België neerkomen op een onmiddellijke prijsstijging aan de pomp. Daarom vindt Kamerlid Rik Daems (Open VLD) dat de regering- Leterme iets moet doen. Hij
dringt erop aan dat de regering zou ingrijpen om de prijsstijgingen aan de pomp enigszins onder controle te houden. De overheid kan de olieprijsstijgingen aan de pomp niet meer compenseren door de accijnzen te verlagen. Europa legt nu een minimale accijns van 302 euro per 1.000
ENERGIE
Forse daling van voorraden duwt olie boven 133 dollar (tijd) - Veel lager dan verwachte Amerikaanse olievoorraden stuurden de prijs van Noordzeeolie gisteren voor het eerst vlot boven 130 dollar. De Brent piekte op 133,34 dollar per vat. De voorraden ruwe olie vielen met 5,4 miljoen vaten terug, terwijl economen mikten op een toename van 300.000 vaten. De benzinevoorraden zakten met 800.000 vaten. De voorraden diesel en huisbrandolie stegen wel met 700.000 vaten, maar dat was minder dan de verwachte 1,3 miljoen vaten. Ook een nieuwe
terugval van de dollar richting 1,58 per euro, droeg bij tot de olieklim. Opvallend is dat de olieprijs sinds kort hoger ligt naarmate de levering verder in de toekomst gebeurt, in het jargon 'contango'. De olieprijs voor levering in 2016 bijvoorbeeld steeg gisteren boven 142 dollar. Dat wijst erop dat de markt zich steeds meer zorgen begint te maken over olietekorten in de verre toekomst. De Libische vertegenwoordiger van de OPEC, Shokri Ghanem, herhaalde gisteren dat de oliemarkt
'voldoende bevoorraad' is. De OPEC buigt zich begin september over de productiequota. 'We komen niet vroeger bijeen', zei Ghanem. Steeds meer olieverbruikers vragen de OPEC meer olie op te pompen. Sinds begin 2007 steeg de prijs van ruwe olie met 118 procent. Over dezelfde periode steeg de huisbrandolieprijs met 74 procent, de dieselprijs met 38 procent en de prijs van benzine met 21 procent. CDR
Brent dollar per vat eenheid x '00
huisbrandolie 0,5
07
~
F
MAM
ASO
N
D
08
F
MAM
liter diesel op. En in België zijn de accijnzen al tot dat minimum teruggeschroefd. Daarom kan het 'omgekeerde cliquetsysteem' , waarbij de accijnzen worden verlaagd bij prijsstijgingen, niet meer worden toegepast. Daems vindt dat België in Europa moet pleiten voor een btw-stop. WVDV
De Tijd, 22/05/2008
Alarm in het koppeke COMMENTAAR Frank Demets
-
(.r ••
__
HOOFDREDACTEUR
Twee maanden geleden stonden we er nog voor te juichen: het financieel vermogen van de Belgen was met 87 miljard euro gegroeid. Dat was vooral te danken aan de waardering van het vastgoed die in 2007 de hoogte in geschoten was. Maar de aangroei met 30 miljard van het geld op spaarboekjes of dat belegd was in aandelen, fondsen en belegg ingsverzekeringen, was er niet vreemd aan. Intussen is de euforie van toen al helemaal uitgedoofd. Gisteren maakte het Federaal Planbureau bekend dat de spaarquote in 2008 naar het laagste peil in veertig jaar zal zakken. Belgen zullen dan amper 11,5 procent van hun beschikbare inkomen versluizen naar spaa rrekeningen, beleggen in aandelen of investeren in nieuwbouw of in de renovatie van hun woning. Dat is geen verrassing. De olieprijzen schieten door het dak, en het stootkussen van de dure euro ebt stilaan weg. KBC becijferde dat elk Belgisch gezin 600 euro meer zal betalen voor stookolie, benzine en diesel. En dan is de gasrekening of de elektriciteitsfactuur nog niet betaald. Gezinnen die niet in de rode cijfers willen duiken, moeten dus wel érgens op besparen. Volgens een rondvraag van Citibank bij duizend Belgen beknibbelt een op de drie op zijn spaarwoede, en bijna negen van de tien knippen in hun budget voor kleding, ontspanning of verwarming. Het effect daarvan is nog niet echt meetbaar. De piekmomenten in de luchthaven van Zaventem zijn drukker dan ooit, op zonnige zondagen kunt u aan de kust nog altijd over de koppen lopen. Toch is de situatie zorgwekkend, want de onheilstijdingen hebben zich tussen de oren genesteld. Dat blijkt uit de Citibank-studie, maar ook uit de barometer van de Natio-
"
nale Bank: eergisteren bleek het consumentenvertrouwen naar het laagste niveau gezakt sinds november 2005. Vroeg of laat vertaalt zich dat ook echt in het consumptiepatroon, dreigt de economische groei te stokken en beginnen de domino's te vallen. Minder consumptie leidt tot lagere groei en resulteert onvermijdelijk in een nog groter gat in de begroting. En gisteren kon u in De Tijd al lezen dat de regering-Leterme nu al in de problemen zit: de kosten van de vergrijzing schreeuwen om een begrotingsoverschot, maar volgens het Planbureau zal Leterme tussen nu en 2011 alleen maar rode cijfers kunnen voorleggen. Dat is een groot probleem. Als de overheid haar begroting niet sluitend krijgt, kan ze geen reserves aanleggen om de kosten van de vergrijzing en de gezondheidszorg te betalen. En als de overheid de rekening niet oppikt, draaien wij op voor de kosten van onze oude dag. Precies daarom is de afkalvende spaarquote zo alarmerend voor de Belgen. Alles zegt dat we méér reserves nodig hebben, maar we hebben er juist minder. Daar zijn niet zoveel remedies tegen. De overheid zou een beleid kunnen uitstippelen dat sparen bevordert - maar het gekibbel over de obligatietaks en de stemmen die opgaan vóór een vermogensbelasting vertellen dat we daar niet veel van moeten verwachten. Er zit dus weinig anders op dan de tering naar de nering te zetten. De jaren van de broeksriem zijn aangebroken, voor de overheid én voor de bevolking.
Gezinnen die niet al te diep in de rode cijfers willen duiken, moeten wel érgens besparen.
~ ~
Reageren? www.tijd.be/commentaar
