Confronteer jongeren met hun wij-zij gedachten

Roo­­d Ledenblad van de Partij van de Arbeid • 6e jaargang • nummer 1 • februari 2009

T h e m a n u m m e r I n t e g r ati e

Ahmed Marcouch:

‘Confronteer jongeren met hun wij-zij gedachten’ 14 en 15 maart: het congres waar ieders stem telt! De integratie-opinie van Jeroen Dijsselbloem en Monika Sie Was de PvdA een softe cultuurrelativistische club? Ahmed Marcouch (39), stadsdeelvoorzitter Slotervaart

Sterk en sociaal

Tekst Thomas Bos ­ Foto Tessa Posthuma de Boer

Hoewel zijn ouders actief lid waren van de KVP, koos Rob Beek eind jaren zeventig voor de PvdA. ‘Het is een sociaal democratische partij met respect voor religie, maar niet op religieuze basis. Ik sta voor gelijkheid, steun geven, eerlijk delen, gelijke kansen en voor elkaar opkomen. Deze elementen vind ik in de PvdA.’

De Rode Loper wordt uitgerold voor PvdA’ers die normaal gesproken achter de schermen werken. Deze keer: Rob Beek, voorzitter van het presidium en het stembureau ledenraadpleging. Buiten de PvdA is Rob gemeente­ secretaris van Papendrecht en lid van de netwerkdirectie regio Drechtsteden.

‘I

k vervul zowel binnen de PvdA als in mijn werk functies waar politieke, bestuurlijke, ambtelijke en wetenschappelijke verant­ woordelijkheden bijeenkomen. Dat vind ik interessant en leuk. Ik heb zo veel geleerd over politiek bedrijven. Het is een professio­ neel vak en het is boeiend om in de politieke arena mijn bijdrage te kunnen leveren.’ Als lid van het presidium van de PvdA ziet Rob toe op een goede en transparante nale­ ving van besluitvormingsprocessen binnen de partij. Deze taak neemt hij zeer serieus: ‘Wij zijn een neutraal orgaan. Vertrouwen is hierin heel belangrijk. De machinerie van de partij moet goed lopen. Het gaat over de inte­ griteit van handelen. Om het democratische proces zo goed mogelijk te laten verlopen tijdens een congres is het heel belangrijk dat iedereen op een faire manier de ruimte

Tact en ervaring krijgt. Daar is tact voor nodig en ervaring. En je moet goed weten wat de procedures en regels zijn. Soms moet je streng, maar recht­ vaardig zijn.’ Bij de functie van voorzitter van het presidium hoort ook het voorzitten van het stembureau ledenraadpleging. De laatste ledenraadpleging was die voor lijst­ trekker voor de Europese verkiezingen. Een heel spannende: ‘Een uitslag met een heel klein verschil tussen Thijs Berman en Jacques Monasch.’ Het uitvoeren van zijn functies is volgens Rob in een aantal opzichten veranderd. ‘Door het internet zijn er nu meer hulpmid­ delen, dat maakt de communicatie sneller en gemakkelijker, maar de besluitvorming soms ingewikkelder en zet deze sneller onder druk.’ Zijn prioriteiten zijn echter grotendeels hetzelfde gebleven. ‘Ik hoor veel dingen uit de partij en wil zelf ook weten wat er speelt. Het gaat mij er vooral om met die kennis open en trans­parant bij te dragen aan besluit­ vormingsprocessen in de partij.’

2 Rood februari 2009

inhoud

de rode loper 10



4 5

6

9

14

brieven Met een cartoon van Peter Pontiac discussie Reacties op de stelling: IJsland mag niet worden beloond voor financieel wangedrag. Interview Ahmed Marcouch: ‘Een gesprek levert alleen iets op als je de confrontatie niet vermijdt.’

24

10

12



Platform Onderwijs en segregatie

22

Actueel Liliane Ploumen en vier congres­ leden over de resolutie





24 26

14 Opinie



18





Jeroen Dijsselbloem en Monika Sie

Achtergrond De ondraaglijke lichtheid van het geheugen



Vijf vragen aan Marja Bijl, voorzitter afdeling Rotterdam

26

20



28

Rood in de regio Integratie-successen in de wijken PvdA@work Het vmbo in beweging Profiel De vier uitgangspunten van Eberhard van der Laan Afscheid Na 34 jaar verlaat algemeen direc­ teur Riet van der Zedde de PvdA

Integratie Leden aan het woord

van de voorzitter Een nieuwe koers De toekomst van ons integratiebeleid houdt de gemoe­ deren behoorlijk bezig. Niet voor het eerst. In 2004 publiceerde de Commissie Patijn een rapport over het onderwerp. Aanleiding was de verkiezingsnederlaag in 2002 die deels te herleiden was op de veenbrand in de oude stadswijken waar we onvoldoende antwoord op hadden te bieden. Patijn schetste in klare taal de uitdagingen waar oude en nieuwe Nederlanders voor stonden. Maar toch zijn we de afgelopen jaren regelmatig geconfronteerd met vraag­ stukken waar we géén eenduidig antwoord op hadden. Islamitische scholen, gescheiden inburgeringcursussen, handen schudden; we hebben geworsteld. Het partijbestuur heeft het onderwerp dan ook nogmaals op de agenda gezet. We luisterden naar onze afdelingen, vertegenwoordigers en bestuurders en experts. Resultaat: de resolutie die de afgelopen weken bediscussieerd is in de partij. Velen zijn enthousiast, anderen minder. Zij storen zich aan de toon. Die zou te veel de problemen benadrukken. En er gaan toch ook veel zaken goed? Dat klopt. Op scholen, in bedrijven, in steden en in wij­ ken vinden steeds meer mensen samen hun draai. Maar er gaat ook heel veel niet goed. Zowel bij hen die hier van

oudsher al woonden, als bij hen die zich hier pas relatief kortgeleden vestigden, heerst er onbehagen. Over het gevoel geen eerlijke kans te krijgen en aangekeken te worden als ‘buitenlander’. Over vervagende normen en veranderende buurten zonder daar grip op te hebben. Het zijn zorgen die we serieus moeten nemen. Het is waar dat we daarbij vaak meer oog hebben voor pro­ blemen. Dat is inherent aan politiek. Ons verkiezings­ programma sprak weinig over wat er goed ging onder drie kabinetten Balkenende, maar vooral over wat we anders en beter wensten in een kabinet met de PvdA. Oplossingsgerichte politiek, de strijd voor emancipatie, gelijke kansen en solidariteit vergt dat we de problemen durven te benoemen en dat we daar aan oplossingen werken. Dat doet deze resolutie. We hebben uw op- en aanmerkingen serieus bekeken en ten dele overgenomen in de resolutie. Zodat we op ons congres een nieuwe koers op integratie kunnen vaststellen. Een waardig vervolg op het rapport van Schelto Patijn, dat antwoord biedt op de uitdagingen van vandaag de dag.

Lilianne Ploumen [email protected], www.lilianneploumen.pvda.nl

februari 2009 Rood 3

brieven

Heeft u Rood iets te melden?

Cartoon Peter Pontiac

Stuur uw brief naar: Partij van de Arbeid, Redactie Rood, postbus 1310, 1000 BH Amsterdam of mail naar: [email protected].

Op www.pvda.nl reageerden bezoekers op de stelling: IJsland mag niet worden beloond voor financieel wangedrag door lidmaatschap van de Europese Unie te schenken

(De redactie behoudt zich het recht voor brieven in te korten.)

Tot nu toe ontbrak nog aandacht in de PvdA media. De PvdA-fractie is een belangrijke ­steunpilaar van deze ontwikkeling en als­ PvdA-wethouder mag ik deze aanpak als bestuur­ der ‘trekken’. Er is een aparte website:­ www.desmederijenvanhoogeveen.nl met veel informatie. Klaas Smid, Hoogeveen

Fransje van der Breggen (Zutphen) was verpleegkundige

‘Geen spoedtoetreding’ ‘Ook IJsland mag om toetreding vragen en als zij aan de Kopenhagencriteria voldoet, de status van kandidaat-lidstaat ontvangen. Maar een spoedtoetreding? IJsland wilde niet toetreden omdat het de zelfbeschik­ king over natuurlijke bronnen niet wilde verliezen. Nog in 2005 sprak 54 procent van de IJslandse bevolking zich uit tegen de invoering van de Euro. Door zijn rol als toezichthouder op zijn banken niet naar behoren uit te voeren, heeft IJsland zich zwaar in de nesten gewerkt. Nu het land bijna failliet is, wil 72 procent van de bevolking wel de Euro invoeren. Ik zie niet in waarom IJsland wel met een spoedtoetreding kan instappen en landen als Kroatië, Turkije en Macedonië niet.’

Doven en slechthorenden

Zondagsfundamentalisme Het kabinet is voornemens de koopzondagen te gaan beperken. Dit voornemen is schadelijk voor de economie van grotere steden en bovendien betuttelend. In de periode 1994-1998 zijn tijdens het eerste paarse kabinet, met VVD, PvdA en D66, de openingstijden van winkels aanzienlijk verruimd. Toenmalig minister Wijers van Economische Zaken speelde daarbij een belangrijke rol, maar ook de PvdA was duidelijk voor. Voor de middenstand in een stad als Rotterdam is de zondagmiddag een topdag. Veel Rotterdammers en mensen uit de regio trekken dan naar de stad voor de gezelligheid en de levendigheid en doen er de nodige inkopen. In andere stedelijke regio’s is het niet anders. Dit wijst op een duidelijke behoefte van veel mensen om op zondag te kunnen winkelen, soms gecombineerd met een bezoek aan een café of restaurant. Het gaat bij de openingstijden op de zondag, let wel, om de middagen, vanaf twaalf uur. Het kabinetsvoornemen om de koopzondagen te beperken vanuit het idee dat de zondag een rustdag is, is dan ook hypocriet. Mensen kunnen zelf uitmaken, hoe zij hun zondag willen besteden. De PvdA moet niet vanuit coalitiebelangen dit heilloze voor­nemen willen steunen, maar met bijvoorbeeld de VVD en D66 dit plan helpen blokkeren. De stadseconomie van grote en grotere steden lijdt onevenredige schade door toe te geven aan zondags­fundamentalisme. José van Rosmalen, Capelle aan den IJssel

Wijkenaanpak Met veel interesse het decembernummer van Rood gelezen. Naar aanleiding van de artikelen over de wijkaanpak neem ik even de vrijheid het volgende onder de aandacht te brengen. In de gemeente Hoogeveen zijn we ruim twee jaar bezig met een geheel nieuwe aanpak van het wijk- en dorpsgericht werken. Dat heeft inmid­ dels de naam de Smederijen van Hoogeveen gekregen. Bewoners smeden samen plannen voor hun wijk, buurt of dorp voor de korte en lange termijn. Daarbij beschikken ze vrijelijk over een buurtbudget; samen besteden ze jaarlijks dit budget. De gemeente draagt zorg voor 2/3 deel van het buurtbudget en de corporaties 1/3. Gebiedsregisseurs zijn de schakelaars tussen 4 Rood februari 2009

bewoners en organisaties. Zij worden ook voor 2/3 deel door de gemeente betaald en 1/3 door de corporaties. Bewoners, gemeente, corporaties, welzijnswerk en politie hebben in dit verband een samenwer­ kingsverband gesloten. De eerste resultaten zijn uitermate positief: onder meer veel betrokken­ heid van bewoners. In de zaterdagbijlage van NRC Handelsblad heeft al een artikel gestaan over deze aanpak. Onlangs wonnen we de nationale implementatieprijs. Pieter Winsemius volgt met veel interesse de ontwikkelingen. We hebben al veel gemeenten en corporaties mogen ontvangen om onze aanpak toe te lichten.

Er gaat vrijwel geen dag voorbij of ik krijg via internet uitnodigingen om een of andere bijeen­ komst van de PvdA bij te wonen over bijvoor­ beeld de Waterschapsverkiezingen, het Europees Parlement, de kredietcrisis, Provinciale bijeen­ komsten waar Tweede Kamerleden hun opwach­ ting maken, congressen en ledenvergaderingen. Steevast, als ik deze aankondigen ontvang, stel ik aan de organisatie de vraag: ‘Welke voor­ zieningen heeft u getroffen voor doven en slecht­ horenden?’ Er wordt of niet ­gereageerd of ik krijg na herhaald aandringen te horen dat er geen voorzieningen zijn. Voor doven die deze bijeenkomsten willen bij­ wonen, is de aanwezigheid van een gebarentolk vereist. Voor slechthorenden is het minimaal nodig dat de bijeenkomsten in een zaal met ringleiding worden gehouden. Voor de meeste slechthorenden en zeer slechthorenden – waar ik onder andere bij hoor – is het nodig dat er een groot scherm wordt opgezet met een schrijftolk en een beamer. Vaak krijgen wij te horen dat dit niet rendabel is, omdat het maar een kleine groep doven en slechthorenden betreft. Maar Nederland kent, zo blijkt uit een onderzoek van TNO uit 2005, circa 1,6 miljoen mensen met een gehoorbe­ perking. En met de vergrijzing neemt dit aantal alleen maar toe. Doofheid en slecht­horendheid is een onzichtbare handicap. Mensen met een gehoorbeperking sluiten zich dikwijls af, doen niet meer mee met activiteiten in de maatschap­ pij, vereenzamen. Het streven van de PvdA is toch dat ook mensen met een handicap mee kunnen doen met alle activiteiten? Daarom breng ik dit probleem onder uw aandacht. Er moeten maatregelen genomen worden waardoor mensen met een gehoorbeper­ king in staat gesteld worden volwaardig aan het maatschappelijk leven te kunnen deelnemen. Marten de Rapper, Voorlichter en toegankelijkheidsadviseur van het Fries Centrum voor Doven en Slechthorenden (FCDS) te Leeuwarden.

PvdA discussie

Samenstelling Michiel Reijnen Foto’s De Beeldredaktie

Piet de Vries (Woudsend) was voor zijn pensionering havenmeester-campingbeheerder

‘Niet zomaar lid’ ‘IJsland zou lid van de EU moeten kunnen worden. Maar het gaat me te kort door de bocht om te zeggen: “Kom er maar gauw bij, wij betalen jullie schulden wel.” Tot voor hun faillissement moesten de IJslanders niets van de EU hebben. Met name de machtige en invloedrijke Visserijbond van IJsland was, is en blijft fel tegenstander. Nood breekt wet, maar van ganser harte lid worden zullen ze dus niet. Bovendien hanteert een land dat financieel gesjoemel en luchtfietserij als staats­ ideologie en beleid heeft, heel verschillende waarden ten opzichte van Wouter Bos en zijn Europese collega’s. Ook democraten moeten hun financiën op orde hebben.’

Henk Letschert (Gouda) is zelfstandig adviseur Europese Zaken

‘Volg Kopenhagen-criteria’ ‘De Europese Unie heeft begin jaren negentig de zogenoemde Kopenhagen-criteria opgesteld, de meetlat waarlangs landen worden gelegd, die tot de EU willen toetreden. Als IJsland aan die voorwaarden voldoet, is er geen enkel beletsel om het land te laten toetreden. Een land kan niet worden afgerekend op (wan)beleid van welke aard dan ook dat in het verleden is gevoerd, al is dat verleden nog zo recent. Als dit als maatstaf werd gehanteerd, zou het aantal lidstaten aanzienlijk min­ der zijn dan de huidige 27! De toelatingseisen staan er garant voor dat afwegingen op basis van objectiviteit plaatsvinden en zich niet op basis van subjectieve beoordelingen voltrekken.’

U

Kijk voor meer reacties op www.pvda.nl > discussie februari 2009 Rood 5

interview

Tekst Michiel Zonneveld Foto’s Tessa Posthuma de Boer

De invulling van zijn missie houdt de gemoederen bezig. Velen vinden dat de stadsdeelvoorzitter van Amsterdam-Slotervaart alleen maar een harde koers vaart. Een themanummer over integratie lijkt het aangewezen moment om de werkelijke lijn Ahmed Marcouch toe te lichten.

De lijn Marcouch V

oor we over het integratiebeleid van de PvdA gaan praten staat Ahmed Marcouch midden in zijn werk­ kamer voor een grote kaart van zijn stadsdeel. ‘Dit is Slotervaart,’ zegt de stads­ deelvoorzitter en wijst trots op al het water en groen dat ‘zijn’ deel van Amsterdam rijk is. ‘Er zijn veel misverstanden over dit deel van de stad. Weinig mensen weten dat het gemiddelde inkomen hoger ligt dan in de meeste andere buurten van Amsterdam. Veel van de proble­ men waar we het bij het debat over integratie over hebben, concentreren zich in Overtoomse Veld. Eigenlijk is dat het verlengde van de zoge­ heten Kolenkitbuurt van het stadsdeel Bos en Lommer. Daar heb je ook een hoge concentratie Marokkanen en Turken.’

­woningen goedkoop waren. De mensen die er al lang wonen, hoopten eerst nog op nieuwbouw. Begin jaren negentig zou dit een modelwijk ­worden op het gebied van stedelijke vernieu­ wing. Daar is het nooit van gekomen. De een­ zijdige bevolkingssamenstelling heeft ook te maken met het toewijzingsbeleid. Je ziet dat als mensen het beter krijgen, ze verhuizen. Naar Almere bijvoorbeeld. Er wordt wel gesproken over een witte vlucht. Maar het is een vlucht van de ­middenklasse.’

Wat voor problemen zie je daar? ‘Daar zie je veel verpaupering. Verloederde woningen, een concentratie van grote gezinnen, slechte scho­ len, criminaliteit. Hier vonden een aantal jaren geleden ook de eerste confrontaties plaats tus­ sen Marokkaanse jongeren en de politie. Het is de buurt waar Samir A. en Mohammed B. zijn opgegroeid. Bij mijn aantreden als stadsdeel­ voorzitter heb ik gezegd dat het daar echt vijf voor twaalf was.’

Is de segregatie niet ook een gevolg van de liberalisering van de woningmarkt? Als de corporaties bijvoorbeeld de huizen in gewilde stadsdelen voor een hogere prijs mogen verhuren, moeten armere allochtonen met veel kinderen naar wijken als Overtoomse Veld. ‘Dat speelt zeker een rol. Huisvestingsbeleid is een belang­ rijke factor in de integratie. Het is overigens niet alleen een kwestie van spreiding. Je kunt een wijk aantrekkelijker maken, zodat de middenklasse er blijft wonen. Dat kan je doen door te zorgen dat de veiligheid toeneemt, scholen en voorzie­ ningen worden verbeterd, en door aantrekkelijk en gevarieerd te bouwen, zodat je niet meer hele blokken hebt met alleen woningen in de sociale huursector.’

Ik neem aan dat de meeste bewoners het liefst zo snel mogelijk zouden vertrekken? ‘Het is voor het overgrote deel van hen een bewuste keuze om daar te blijven. Veel bewoners zijn naar Overtoomse Veld gegaan, omdat de

In de nieuwe integratienota ‘Verdeeld Verleden, gedeelde Toekomst’ ligt veel nadruk op begrippen als confronteren en normeren. Het huisvestingsbeleid wordt bijna terloops genoemd. Soms lijkt het bovendien wel dat deze nota

6 Rood februari 2009

vooral over de islam gaat, en niet over integratie. Wat vindt u van de kritiek dat het rapport te veel een reactie op Fortuyn is? ‘In het verleden is er veel aandacht geweest voor de sociale en eco­ nomische factoren, en ook voor huisvesting. Die zaken moeten we natuurlijk niet gaan verwaar­ lozen. Maar je kunt er niet omheen dat er een discussie gaande is over de rol van religie. En de groei van het aantal moslims is daar de belang­ rijkste oorzaak van. Het is heel wijs dat de PvdA probeert met de nota het debat over de islam uit de sfeer van de incidenten te trekken. Je kunt er bovendien niet om heen wat er de laatste jaren is gebeurd. Voor een deel van de Nederlandse samenleving geldt dat ze moeite heeft met de aanwezigheid van de islam. Met het christen­ dom en het Jodendom heeft Nederland een hele geschiedenis. Dat geldt ook voor extreem rechts.’ Zegt u nu dat Nederlanders makkelijker omgaan met extreemrechts dan met de islam? ‘Ik bedoel daarmee dat Nederland er bekend mee is, situa­ ties beter kan taxeren. We kennen de geschiede­ nis, de omvang en hebben geleerd hoe je ermee moet omgaan. Mensen kunnen bezorgd zijn, maar zullen er niet snel van in paniek raken. Ik merk in de discussies dat dit met de islam anders ligt. Er is bij veel Nederlanders bijvoor­ beeld nauwelijks kennis over de verscheidenheid binnen de islam. Verder is het nog zoeken naar de manier waarop we met elkaar in discussie moeten gaan. Soms is er een onterechte vrees de confrontatie aan te gaan.’

‘Waar het om gaat is dat mensen in beweging komen’

een jaar of 17 zijn. Dat ze zich hier thuis voelen en Nederland als hun land beschouwen.’

Wouter Bos heeft zich wat dat laatste betreft een voorstander getoond van ‘de lijn Marcouch’. Heeft u enig idee wat hij daarmee bedoelt? ‘Ik denk hetzelfde als wat ik in een lezing heb gezegd die ik vorig jaar op een conferentie over sociaaldemocratie en religie hield (met als titel ‘Mijn vader kwam te voet’ – red.). Voor mij gaat het om het respect voor de kernwaarden van de samenleving waarin we leven. Dan heb ik het over de vrijheid van het individu. De vrijheid van godsdienst. Maar ook de emancipatie van homo’s en de rechten van vrouwen. Dat moeten de gedeelde uitgangspunten zijn. Daarnaast kun je wel discussie hebben. Bijvoorbeeld over de vraag of de boerka nu mag, of juist verboden dient te worden.’ De nota gaat een stap verder. Daarin staat dat mensen die voor de overheid werken, verplicht zijn iedereen een hand te geven. Terwijl u vond dat een straatcoach van uw stadsdeel die om religieuze redenen weigerde vrouwen een hand te geven, gehandhaafd kon blijven.

‘In dat opzicht ben ik het niet met de tekst van de nota eens. Ik sta helemaal achter het nondiscriminatiebeginsel. Ik heb bijvoorbeeld grote moeite met ambtenaren die geen homostellen willen trouwen, omdat het trouwen van mensen de kern van hun werk is. Maar vanwege het uitgangspunt van non-discriminatie moet je je net zo goed afvragen of je iemand met een orthodoxe overtuiging van een baan bij de over­ heid mag uitsluiten. Je moet ook kijken wat de overtuiging betekent voor zijn of haar feitelijke functioneren. Je moet handenschudden als norm stellen, daar waar het de norm is. In het geval van de straatcoach geldt dat deze is aange­ nomen om overlast tegen te gaan. Hun handen gebruiken ze om jongetjes weg te sturen zodat ze geen rotstreken gaan uithalen. Waar je bij dit soort discussies vooral voor moet oppassen is dat je het langetermijnperspectief niet uit het oog verliest en de discussie alleen aan de hand van incidenten voert. Het gaat uiteindelijk om vragen als hoe je ervoor zorgt dat kinderen van allochtonen zich een Nederlander voelen als ze

Uit het verhaal dat u op die conferentie hield, wordt duidelijk dat uw eigen uitgangspunt in veel opzichten slecht was. U kwam pas op uw tiende hier, zonder een woord Nederlands te spreken. Uw vader kon niet lezen en schrijven. U leefde in een groot gezin. Uw moeder stierf toen u 3 was. Hoe komt het dat u het wel redde? ‘Mijn grote geluk was dat ik in Nederland kwam. Dat was echt een lot uit de loterij. Het betekende dat ik naar school mocht gaan.’ Maar er zijn nogal wat allochtone jongeren die hier zijn geboren en het toch niet redden? ‘Heel belangrijk was dat mijn vader een heel positief beeld van Nederland had. “Ik kan nauwelijks lezen en schrijven,” zei hij, “en toch krijg ik altijd mijn salaris op tijd. Ze vertellen me hier ook nog waar ik nog meer recht op heb.” Zijn boodschap aan ons was dat wij meer kansen hadden dan hij en die met beide handen moesten aangrijpen. Ik zie onder allochtone jongeren toch te weinig dankbaarheid voor de kansen die ze krijgen. Ik was een tijd geleden op een bijeenkomst in Den Haag. Een jongen met een Marokkaanse achter­ grond riep daar: “Ik haat Nederland.” Ik vroeg hem naar het waarom van al die woede. Als zijn haat zo diep zit, stond toch niets hem in de weg zijn biezen te pakken? De wereld is groot.’ Is er wat dat betreft niet een verschil tussen de eerste generatie immigranten en hun kinfebruari 2009 Rood 7

5 vragen aan…

ahmed privé

Marja Bijl (52) was lid van de commissieVreeman, is lid van het partijbestuur met onder andere verenigingszaken in haar portefeuille en voorzitter van de afdeling Rotterdam. Zij heeft veel kennis van de partij als vereniging op lokaal, regionaal en landelijk niveau, onder meer door haar lidmaatschap van de Adviesraad Verenigingszaken.

Tekst Thomas Bos Foto Tessa Posthuma de Boer

Ontroerd door: goede poëzie Trots op: mijn kinderen Een hekel aan: onrecht Drijfveer: bijdrage leveren aan mijn samenleving Favoriete boek: De eeuw van mijn vader Krant: Het Parool, NRC Handelsblad, de Volkskrant Favoriete moment: samen met mijn gezin zijn PvdA-er: Jan Schaefer Favoriete vakantieland: Marokko Mooiste plek van Nederland: Amsterdam Beste tv-programma: Pauw & Witteman Slechtste tv-programma: Shownieuws

deren en kleinkinderen. De eerste generatie is blij met de kansen die ze krijgen. Jongeren die hier geboren zijn, worden boos omdat ze het gevoel krijgen dat de samenleving ze niet als een volwaardig burger beschouwt. ‘Veel belangrijker is wat je van huis uit meekrijgt. Tijdens de discussies over het bedreigen van hulpverleners heb ik dan ook gezegd dat er een sterk cultureel element in zit. De hulpverleners werden namelijk ook gezien als vertegenwoordi­ gers van Nederland. Kennelijk zijn de jongeren er niet van doordrongen dat dit ook hun land is. In de hele onbeschoftheid die er uit blijkt, zit een denken in ‘zij’ en ‘wij’. We moeten met die manier van denken de confrontatie aangaan. Je moet er ook voor oppassen om het hele politieke klimaat en uitspraken van mensen als Rita Verdonk, Pim Fortuyn en Geert Wilders als een soort legitimatie te gebruiken. Als je als een volwaardig burger gezien wilt worden, moet je daar zelf voor zorgen. Je moet naar school gaan, betrokken zijn bij de Nederlandse samenleving en werk zoeken.’ Schiet de PvdA niet door met de hardere toon in het integratiedebat? Dat is een verwijt dat u ook wel eens gemaakt wordt. ‘Ik vind de term “harde toon” misleidend. Het is vooral een eer­ lijk verhaal. Als je iets van je leven wilt maken, moet je niet naar anderen wijzen. Wat dat betreft is er een valkuil voor de hulpverleners die de jongeren willen helpen. Ze moeten niet

de indruk wekken dat zij de problemen voor de jongeren kunnen oplossen.’ Wat vindt u van de suggestie van het PvdAKamerlid Hans Spekman om allochtone jongeren die over de schreef gaan, te vernederen. ‘Dat was geen gelukkige uitspraak. Vernederen mag natuurlijk nooit een doel op zich zijn, en ik geloof ook niet dat het was wat hij wilde zeg­ gen. Waar Hans Spekman en ik het over eens zijn, is dat je moet zorgen dat straffen effectief zijn. Je moet zorgen voor maatwerk.’ Uw partijgenoot Paul Scheffer zegt dan: ‘Pas op voor de rechtsgelijkheid.’ ‘Daar ben ik het helemaal mee eens. Maar met maatwerk tast je de rechtsgelijkheid niet aan. Het enige is dat je bij het leggen van de straffen rekening moet houden met de achtergrond van degene die voor de rechter verschijnt. Het gaat dan niet om etnische achtergrond. Je moet naar het hele dader-cv kijken. Of iemand veel spij­ belt. Of hij zich niet permanent onbeschoft gedraagt. En of hij niet veel overlast veroor­ zaakt.’ Heeft u het gevoel dat u met uw aanpak al resultaten heeft geboekt? ‘In Overtoomse Veld zijn we erin geslaagd het tij te keren. De leefbaarheid neemt toe. De afgelopen jaren is de criminaliteit met 50 procent gedaald. Dat is

‘Ik zie onder allochtone jongeren toch te weinig dankbaarheid voor de kansen die ze krijgen’ 8 Rood februari 2009

geen incidentele verbetering. Volgens de cijfers van de politie is er sprake van een trend.’ Hoe slaagt het Stadsdeel daar in? ‘Om te beginnen hebben we ervoor gezorgd dat de beste politieagenten hier naartoe zijn gekomen, Bovendien onderneemt de politie meer actie. Je moet optreden en handhaven om ervoor te zor­ gen dat het in een wijk niet uit de hand loopt. Met de woningcorporaties hebben we afgespro­ ken om problematische gezinnen meer over de stad te verspreiden. Een aantal is gedwongen te verhuizen. Bij de toewijzing wordt meer reke­ ning gehouden met woongedrag.’ Hoe is uw relatie met de Marokkaanse gemeenschap die u soms stevig bekritiseert? Zijn ze nog blij met u? ‘Ik kan u verzekeren dat ze heel goed op de hoogte zijn van wie de stadsdeel­ voorzitter is, en van wat ik zeg en denk. Ook als mensen kritiek hebben op mijn aanpak verwel­ kom ik dat, want voor velen is dit voor het eerst dat ze meepraten over politiek.’ Dat is toch wat anders dan dat ze blij met u zijn? ‘Natuurlijk hebben ze wel eens moeite met me. Maar waar het om gaat, is dat mensen in beweging komen. Dat lukt. Er is nu bijvoorbeeld een jongerenadviesraad opgericht. Ik vind ook de oprichting van de poldermoskee heel belang­ rijk. Verder denk ik dat ook de confrontatie veel oplevert.’ Op welke manier? ‘Ouders voelen zich aange­ sproken als ik zeg dat ze hun jonge kinderen in de avond binnen moeten houden. Soms zijn ze eerst boos. “En we hebben nog wel op hem gestemd,” zeggen ze dan. Het leuke is dat het later vaak tot gesprekken leidt. Soms onderling. Maar vaak word ik er persoonlijk op aangespro­ ken. Een tijdje geleden zat hier een heel gezel­ schap mannen. Zij waren niet te spreken over de opvattingen die ik over homo-emancipatie heb. Ze vonden het bijvoorbeeld onbegrijpelijk dat ik naar een viering van het Suikerfeest bij het COC was geweest en had bepleit dat mos­ lims homoseksualiteit bespreekbaar moesten maken.’ Dat leidt niet tot wederzijdse vervreemding? ‘Nee, tot een diep en intens gesprek. Het mooi­ ste vond ik dat aan het eind van het gesprek een oudere man met baard opstond en zei: “Waar hebben we het nu over? Ook in Marokko is 10 procent van de mensen homoseksueel. Laten we nu hier niet net gaan doen of het niet bestaat.” Zo zie je dat een gesprek alleen iets oplevert als je de confrontatie niet vermijdt.’

1

Typisch Marja Bijl? ‘Ik probeer altijd de verbinding te zoeken, zowel in mijn werk bij Humanitas als bij de PvdA. Het zoeken naar verbinding is dé manier om met elkaar om te gaan in deze samenleving. Verbindingen ­tussen mensen en organisaties zijn heel belangrijk, ook in de afdeling Rotterdam, waar heel veel geledingen zijn. De inhoud staat daarbij centraal, want mensen vinden elkaar uiteindelijk altijd op de inhoud.’

2de politiek? Waar moet meer aandacht voor komen binnen

‘Internationale solidariteit. Ik ben politiek actief geworden vanuit mijn betrokkenheid met de wereld. De laatste jaren heb ik de gedachte gemist dat de wereld groter is dan ons eigen land. Ik woon in een stad waar de wereld binnenkomt, en realiseer me dat we het alleen beter kunnen maken voor Rotterdammers als de wereld ook beter wordt. We zijn niet losgesneden van wat er in de rest van de wereld gebeurt.’

3 Hoe beïnvloedt de politiek uw privé­leven?

‘Politiek en privé lopen bij mij ontzettend in elkaar over. Met mijn werk sta ik met beide poten in de maatschappij, en de tijd die ik niet aan mijn werk besteed, vul ik met mijn functies binnen de PvdA: voorzitter van de afdeling Rotterdam en lid van het landelijke partijbestuur. Veel van wat ik tijdens mijn werk meemaak, vertaal ik dan ook naar politieke oplossingen. Mijn blik is altijd gericht op mijn maatschappelijke opdracht en hoe dingen anders zouden moeten kunnen.’

4 Waar heeft u slapeloze nachten van?

‘Ik maak me zorgen over de toekomst van een heleboel kinderen in deze wereld. Er groeien hele groepen op in Afrika die zulke nare dingen hebben meegemaakt dat ik me afvraag of het wel weer goed met hen kan komen. Tijdens mijn werk word ik geconfronteerd met hun verhalen en dan bedenk ik me dat hele generaties hetzelfde meegemaakt hebben. Maar ik ben van nature een optimist. Ik geloof in de kracht van mensen. Ik zie tijdens mijn werk ook dat mensen het met heel veel kracht kunnen redden.’

5

Wat zijn uw ambities? ‘In Rotterdam hoop ik dat de Partij van de Arbeid ook na de verkiezingen van 2010 de kans krijgt om verder te werken aan een veilige stad, waar Rotterdammers zich thuis voelen, een mooiere stad en een stad waar de bewoners er beter voor staan. Er moet een goede campagne gevoerd worden en er moet een mooie lijst komen, maar het belangrijkste is dat we staan voor waar we in geloven. Ik zal er alles aan doen om er als voorzitter voor te zorgen dat we dat voor elkaar krijgen.’

februari 2009 Rood 9

in PvdA Platform Deze keer: onderwijs en segregatie

Tekst Ottolien van Rossem Beeld David Rozing/Hollandse Hoogte

platform

‘Taal is de sleutel tot alles’ De discussies over onderwijsachterstanden en segregatie in het onderwijs lopen vaak in elkaar over, maar wat hebben ze met elkaar te maken en hoe pakt het kabinet deze zaken aan?

U

it onderzoek blijkt dat het voor ­kinderen die met een achterstand op de basisschool beginnen, vrijwel onmogelijk is om die achterstand in te halen. Dit leidt tot een hoger percentage schooluitval en slechtere perspectieven op de arbeidsmarkt. Het bestrijden en voorkomen van onderwijsachterstanden is een van de speerpunten van PvdA-staatssecretaris Sharon Dijksma. Ze noemt gewichtengelden en Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) de twee belang­ rijkste instrumenten. Via de gewichtenregeling wordt bepaald hoeveel geld een basisschool krijgt voor het wegwerken van onderwijsachter­ standen. De school ontvangt een bedrag per leerling gebaseerd op het opleidingsniveau van de ouders.

Impulsgebieden Daarnaast heeft dit kabinet besloten om te gaan werken met impulsgebieden, gebaseerd op sociaaleconomische factoren, met behulp van de cijfers van de armoedemonitor van het Sociaal Cultureel Planbureau. Gebieden als de grote steden, maar ook Zuid-Limburg en het Noorden, waar armoede en werkloosheid het grootst zijn, krijgen aanvullende gelden om achterstanden aan te pakken. ‘Ik heb extra geld uitgetrokken voor de gewichtenregeling. Om scholen in de gelegenheid te stellen om extra les te geven, vooral in de basisvaardigheden taal en rekenen. De nadruk ligt op taal, want taal is de sleutel tot alles. Als een kind de sommen en de uitleg bij rekenen niet begrijpt, dan loopt het ook een rekenachterstand op, dan krijgt een kind geen kans om zijn talenten te benutten. We moeten het ontstaan van zo’n achterstand dus voor­ komen,’ aldus Dijksma. Daar is het tweede instrument Voor- en Vroegschoolse Educatie 10 Rood februari 2009

op gericht. VVE houdt in dat kinderen op jonge leeftijd meedoen aan educatieve programma’s in een peuterspeelzaal of kinderdagverblijf en dat de programma’s doorlopen in de eerste twee groe­ pen van de basisschool. Ook hier trekt Dijksma geld voor uit. ‘We stellen extra geld beschikbaar om meer kinderen te bereiken, het niveau van de leidsters te verbeteren, de groepen kleiner te maken en het beleid van ­peuterspeelzalen en kinderopvang te harmo­niseren. We willen de ach­ terstanden aanpakken voordat de kinderen naar de basisschool gaan.’

horen en verder niet. Daarom zijn we ontzet­ tend veel met taal bezig.’ Dat is ook mede de reden waarom Meinster haar eigen kinderen niet inschreef op de Nelson Mandela school: ‘In de eerste plaats omdat ik in een andere buurt woon, en dan kunnen mijn kinderen met hun vriendjes uit de buurt naar school, maar ook omdat er toch vooral veel aandacht wordt besteed aan de basisvakken. Dat levert wel als resultaat op dat we een gemiddelde Cito-score van 534 hebben, terwijl het landelijk gemiddelde 535 is. Maar dat betekent ook dat andere zaken, de algemene ­ontwikkeling, minder aandacht krijgen.’

Veel papierwerk De Nelson Mandela school in Rotterdam is een van de scholen die aanvullende gelden ontvangt via de gewichtenregeling. Norine Meinster, adjunct-directeur van de school, is tevreden over het achterstandenbeleid. ‘Er wordt veel geld uitgetrokken en het beleid is de laatste tijd ook veel meer schoolgericht. De geldstromen zijn nu specifieker, het geld komt eerder terecht waar het hoort. Maar we moeten om de haverklap formu­ lieren en enquêtes invullen, dat kost veel tijd en we krijgen te weinig geld om een goede admini­ stratieve kracht aan te nemen. En we krijgen nu subsidie voor één conciërge, maar wij hebben drie locaties. Dus het is goed dat het beleid schoolspecifieker wordt, maar er is nog wel wat te verbeteren.’

Minder aandacht andere vakken Op de school van Meinster ligt de nadruk op taal. ‘We zijn een honderd procent zwarte school, er zijn twee Nederlandse moeders, maar die zijn getrouwd met een man van allochtone afkomst. Slechts 10 procent van de ouders spreekt thuis regelmatig Nederlands, voor de rest van de kin­ deren betekent dat ze vijf uur per dag Nederlands

Schoolsamenstelling Meinster werkt al 23 jaar met veel plezier op de school en ziet de taalachterstand langzaam ver­ minderen. ‘Toen ik begon, sprak zo’n 25 procent van de kleuters Nederlands als ze bij ons kwa­ men en nu, na twintig jaar, 50 procent, dus het gaat langzaam, maar het gaat vooruit. Ik denk dat het voor ons ook goed zou zijn om een meer gemengde schoolsamenstelling te hebben. We staan ook in een wijk waar vrijwel alleen Turkse en Marokkaanse Nederlanders wonen. Aan de overkant, waar er wat meer dure huizen staan, is er een school waar ongeveer de helft zwart is, dat zou voor onze school ook beter zijn.’

ren – ongeacht hun kleur of afkomst – samen naar de basisschool gaan. Het ministerie van Onderwijs is bezig met een aantal pilot-projecten om segregatie tegen te gaan. Dijksma: ‘We zijn nu bezig met projecten om die mix in het onder­ wijs te verbeteren. Om te onderzoeken welke maatregelen het beste werken. Bijvoorbeeld het werken met dubbele wachtlijsten, vaste aanmeld­ momenten en het ondersteunen van ouderini­ tiatieven. Wat ik zeer belangrijk vind, is om het samen met ouders te doen. Veel politici zijn de ouders te veel vergeten, ze praatten over ouders maar niet met ouders, terwijl ouders de belang­ rijkste schakel zijn, daar wil ik mee samenwerken. Ik subsidieer dan ook veel ouderinitiatieven.’ Dijksma geeft wel aan dat de pilots bedoeld zijn voor wijken waar de samenstelling van de school geen afspiegeling van de wijk is. Als er in een gemengde wijk gescheiden naar school gegaan wordt. ‘Anders ga je ruimtelijke segregatie oplos­ sen via het onderwijs en dat mag je niet van het onderwijs verwachten,’ aldus Dijksma.

Samen naar school Dat geeft al een aanzet tot een andere discussie die vaak tegelijk met de onderwijsachterstanden gevoerd wordt, de discussie over segregatie in het onderwijs. ‘Samen werken, samen leven’ betekent voor het kabinet ook samen met elkaar naar school gaan. Het is voor de maatschappij van belang dat we in Nederland met elkaar en niet apart opgroeien. Dit komt de sociale cohesie ten goede. Het is daarom belangrijk dat kinde­

Specialiseren Segregatie is dus onwenselijk vanuit een maat­ schappelijk oogpunt. Maar segregatie zou ook leiden tot een concentratie van kinderen met onderwijsachterstanden en slechtere school­ prestaties op zwarte scholen. Feit is dat op dit moment veel allochtone kinderen als ze op de basisschool beginnen, een achterstand van ongeveer twee jaar hebben, voor autoch­

tone kinderen is dat één jaar. Volgens Yolande Emmelot, van het SCO-Kohnstamm Instituut in Amsterdam, is segregatie vanuit maatschappelijk oogpunt inderdaad onwenselijk, maar vanuit een onderwijs oogpunt is er wel wat voor te zeggen. ‘Maatschappelijk is het niet wenselijk om scholen te veel te scheiden in scholen die voornamelijk bezocht worden door autochtone kinderen en scholen die voornamelijk bezocht worden door

‘Achterstanden hebben zeker niet altijd met ­etniciteit te maken’ allochtone kinderen. Het wordt als maatschap­ pelijk wenselijk gezien dat kinderen van jongs af aan in contact komen met veel verschillende achtergronden. Maar als je het vanuit een onder­ wijsperspectief bekijkt, dan kan het juist goed zijn voor een school om zich te specialiseren. Als een school veel kinderen heeft die niet taalvaar­ dig genoeg zijn om het onderwijs goed te volgen, dan kan het handig zijn voor de school om zich daarop te concentreren. Door de leraren extra te scholen en specifieke methodes aan te schaffen. Dat gebeurt ook al en je ziet dat er goed onder­ wijs gegeven wordt op die scholen. Dat vertaalt

zich misschien niet altijd naar hele hoge presta­ ties, maar dat heeft ook te maken met het oplei­ dingsniveau van de ouders. Maar je ziet dat die leerlingen in korte tijd enorme sprongen maken, doordat er veel aandacht aan taal besteed wordt.’

Maatschappelijk perspectief Dat de Nelson Mandela school zo veel nadruk legt op taal en de Cito-scores er rond het landelijk gemiddelde liggen, lijkt het punt van Emmelot te ondersteunen. Dijksma beaamt dat, maar bena­ drukt dat het vanuit een maatschappelijke optiek belangrijk is dat kinderen elkaar ontmoeten. ‘We moeten daar een balans in zoeken. Onze opdracht vanuit het onderwijs is het maximale uit elk kind te halen, maar de samenstelling van een school heeft toch ook impact op hoe een kind later in de maatschappij functioneert.’ Bovendien moeten we volgens Dijksma een ding niet ­vergeten ‘Alloch­tone afkomst speelt een rol bij achterstanden, maar achterstanden hebben zeker niet altijd met ­etniciteit te maken. Boven­ dien zie je dat het onderwijsniveau van kinderen met een alloch­tone achtergrond stijgt, per gene­ ratie gaat het beter. En er zijn ook autochtone groepen, ­bijvoorbeeld in Oost-Groningen met hardnekkige achterstanden.’

februari 2009 Rood 11

actueel

Tekst Jan Schuurman Hess Foto De Beeldredaktie

Leden die een grotere inbreng krijgen en twee belangrijke onderwerpen op de agenda: de resolutie over integratie en de vaststelling van de lijst en het programma voor de Europese verkiezingen. Het wordt een spannend congres in maart. Rood sprak met Lilianne Ploumen en vier congresafgevaardigden over de Integratienota.

Het congres waar ieders stem telt!

Mathilde Dominikowski,

vicevoorzitter van het gewest Limburg: ‘We hebben nog niet uitgebreid over de nota gesproken, maar we hebben al wel reacties opgevangen. Men verbaast zich erover dat we nu van tolerantie wel erg zijn doorgeslagen naar harde taal en confrontatie. Integratie wordt nu door het partijbestuur, denk ik, verward met assimilatie. En zo werkt dat niet. Je kunt je persoonlijke afkomst niet ontkennen, noch negeren. Het is goed om de dingen bij hun naam te noemen, maar problemen van grote steden, van jeugdcultuur, vragen altijd om een speciale aanpak. In Weert heeft de burgemeester de kleine groep van raddraaiers met hun ouders in zijn kamer ontboden. Hij heeft hen gewaarschuwd dat zij de grens van tolerantie hadden bereikt. En die jongens, van Marokkaanse, Antilliaanse en een enkeling van Turkse afkomst, hebben dat goed begrepen. In Amsterdam moet je misschien andere methodes gebruiken. In Limburg, met de mijnen, hebben we altijd grote groepen arbeidsmigranten ontvangen. We moeten hun bijdrage aan de Nederlandse samenleving niet vergeten, bovendien zijn zij goed geïntegreerd, maar niet geassimileerd. Net zo goed als Nederlanders in het buitenland vast­ houden aan hun Nederlandse tradities, gebeurt dat hier ook. Die diversiteit ver­ rijkt de samenleving.’

Derya Kaplan,

Drie vragen aan Lilianne Ploumen Leden die voor het eerst stem- en spreekrecht hebben op het congres. Wat verwacht u hiervan? ‘Ik voerde campagne voor meer inspraak, minder toespraak. Dat is in het eerste jaar van mijn voorzitterschap gelukt. Daar ben ik heel erg blij mee. Voor het eerst in het zestigjarig bestaan van onze partij kunnen álle leden meepraten én beslissen op het congres. Hoog tijd, want onze ledendemocratie was tot nu toe wat stoffig en voldeed niet meer aan de behoefte van veel nieuwe partijleden. Mensen willen hun stem laten horen, én ze willen dat er wat met hun inspraak gebeurt. Op de discus­ siebijeenkomsten over integratie zijn niet voor niets veel leden afgekomen. Op het congres staan twee belangrijke onderwerpen op de agenda. De resolutie over integratie en het Europees verkiezingsprogramma waarmee we in de campagne ten strijde trekken. Ik verwacht - nee, weet - dat veel van onze leden daar een waardevolle mening over hebben. Van inspraak worden onze standpunten scherper!’ Hoe staat u tegenover de kritiek dat de Integratienota te veel een wij-zij notitie is geworden? ‘Veel mensen denken dat we het over autochtonen hebben, wanneer we over ‘ons’ spreken. Jammer, want dat was nu juist niet de bedoeling. Als we over ‘ons’ praten, hebben we het over alle Nederlanders, oude en nieuwe. Wel benoemen we duidelijk het onbehagen aan beide kanten. Als politieke partij ben je op aarde om hele echte proble­ men van hele echte mensen op te lossen. Logischerwijs heb je dan meer aandacht voor wat er niet goed gaat, zoals ik in mijn column hier in de Rood al schreef. Maar we hebben de leden duidelijk gehoord, we zullen ook benoemen wat er wel goed gaat. Ik ben dus blij met de kritiek. Van kritiek leeft de vooruitgang, zeg ik altijd. We hebben niet voor niets landelijke bijeenkomsten georganiseerd en de volledige tekst amendeerbaar gemaakt. Als partijbestuur hebben wij de wijsheid niet in pacht, 58.000 leden weten meer dan wij. En als we het ­uiteindelijk niet met elkaar in het debat kunnen beslechten, treffen we elkaar op het congres. Ja, ik ben strijdbaar. Dat is voor mij de kern van ledendemocratie.’ 12 Rood februari 2009

Gaat het uiteindelijke stuk de partij verbinden? ‘Ja, daar gaan we voor. Het debat in de partij is heftig geweest, omdat we geen duidelijke sociaaldemo­ cratische visie hadden. In het debat over godsdienstonderwijs op openbare scholen waren Eddy Terstall en Ahmed Marcouch het daardoor niet eens met elkaar. Beiden staan pal achter deze resolutie. De rechtstaat staat voorop, met emancipatie, solidariteit en verheffing als uitgangspunten. Daar gaat deze resolutie over. En met onze praktische lijn over norme­ ren, confronteren en tolereren bieden we een bruikbare gids voor onze vertegenwoordigers en bestuurders. Ik verwacht een stevige en duidelijke toekomst­visie op het integratiebeleid neer te zetten op ons congres.’

De mening van de congresafgevaardigden Jacques Smit,

congresafgevaardigde van afdeling Breda /Chaam: ‘De Integratienota hebben wij binnen de afdeling uitgebreid besproken en bediscussieerd. Dat heeft tot een uitgebreide reactie geleid in de vorm van amendementen en een brief aan het partijbestuur. In die brief, met waar­ dering voor de discussies die het partijbestuur op gang brengt, spreken wij onze teleurstelling uit dat in de nota voornamelijk het accent gelegd wordt op problemen en negatieve ervaringen. De positieve kanten van zestig jaar arbeidsmigratie en de enorme inspanningen die velen van hen hebben gele­ verd om in onze samenleving te integreren, vinden we in de nota niet terug. Een van onze gemeenteraadsleden, Hans van Agt, heeft de grootst moge­ lijke moeite dat problematisch gedrag van jongeren wordt gekoppeld aan etniciteit. Hij is getrouwd met een Antilliaanse vrouw en zijn kinderen zijn ook donker; de opmerkingen over Antilliaanse en Marokkaanse rotjochies in de Integratienota raken hem persoonlijk. Wat ons verder in de nota stoort, is de manier waarop we met andere culturen moeten omgaan. Wij kiezen voor een pragmatische, geleidelijke aanpak; confrontatie leidt tot niks. En tot slot de opmerkingen dat krenken mag. Het is alsof met het motief van de vrijheid van meningsuiting onbeschoft gedrag wordt aan­ gemoedigd. Wij pleiten voor een samenleving met fatsoenlijke, menselijke omgangsvormen.’

gemeenteraadslid in Amsterdam: ‘Ik heb overleg gehad met collega’s uit de vier andere grote steden en we zijn het in grote lijnen eens: dit is een prima stuk; we kunnen het alleen nog verbeteren. De kwestie van de dubbele nationaliteit en loyaliteit is niet helemaal helder, zelfs enigszins tegenstrijdig. Aan de ene kant wordt gesteld dat “in principe de oude nationaliteit moet worden opgegeven”, aan de andere kant vindt de PvdA dat de dubbele nationaliteit niets te maken heeft met loyaliteit noch met het integra­ tieprobleem. Schrap daarom de zin dat de dubbele nationaliteit moet worden opgegeven. Wij moedigen aan dat de PvdA opnieuw en duidelijk stelling neemt wanneer het gaat om verworvenheden binnen de democratische rechtstaat. Zo zijn we het eens met het gegeven dat iedereen vrij is in het belijden van religie of om juist afstand daarvan te nemen. Wij kunnen niet begrijpen waarom religie niet bekritiseerd zou mogen worden. We leven immers in een land waar je vrij je mening kunt uiten over allerlei onderwerpen, dus ook religie. Kwetsen mag, staat in de nota, en dat onderschrijf ik. Wanneer je je gekwetst voelt, biedt de wet mogelijkheden om de grenzen aan te geven.’

Raymond Kruyer,

Gewestelijk voorzitter Groningen: ‘De titel van de nota Verdeeld verleden; gedeelde toekomst geeft aan dat de samen­ leving als geheel ook een actieve rol te spelen heeft. Wanneer we daadwerkelijk een gedeelde toekomst wensen, zullen we meer moeten accepteren dan tolere­ ren. Het accepteren van integratie en alles wat daar mee samenhangt, zou een sterker accent moeten krijgen. De positieve kanten van globalisering en migratie, van welwillend samen leven, mis ik. Integratie betekent niet dat iedereen het­ zelfde moet zijn. Ed van Thijn, oud-burgemeester en oud-minister, bepleit een interculturele samenleving boven één multiculturele samenleving. We zouden meer die richting op moeten denken. Het positieve van de nota is dat het de discussie in de partij organiseert. Omdat het thema iedereen raakt, zou het geweldig zijn als iedereen een bijdrage zou kunnen leveren. Binnen het positieve kader van een gedeelde toekomst is het belangrijk dat je elkaar op alle relevante sociaaldemocratische punten duidelijk kunt zeggen waar het op staat. Hierbij gaat het dan niet om incidenten en of je iemand mag beledigen, maar hoe je met elkaar omgaat in het licht van onze ide­ alen. Het gaat ook hier om de harten van mensen, om sociaaldemocratische waarden in een land waar iedereen zich aan dezelfde regels dient te houden.’

februari 2009 Rood 13

opinie

Tekst Jeroen Dijsselbloem/Monika Sie Illustratie MokerOntwerp

Al vele jaren wordt de PvdA in de greep gehouden door het vraagstuk over de integratie van migranten. Met de nieuwe integratieresolutie is er volgens Jeroen Dijsselbloem – een van de opstellers van het document – door de partij hierover een krachtig standpunt ingenomen.

Botsende waarden

H

et hele integratiedebat van de afgelopen jaren heeft de samen­ leving als geheel geconfronteerd met vragen die al heel lang niet meer werden gesteld, omdat we dachten dat de antwoor­ den wel vast stonden. Vragen over wat de samenleving eigen­ lijk bindt, wat de onderliggende gedeelde waarden zijn, welke ‘eigenaardig­ heden’ van de Nederlandse samenleving verworvenheden zijn die we als sociaaldemocraten overeind willen houden, ongeacht de veranderingen die verder over ons heen zullen rollen. Sinds een paar jaar hebben we weer felle discussies over de vrijheid van meningsuiting, het recht op geloofsaf­ val, de verhouding tussen kerk en staat. In een periode waarin de individu­ alisering een nieuw hoogtepunt bereikt, waarin globalisering en migratie­ stromen door velen als een fait accompli worden ervaren, waarin de diver­ siteit aan opvattingen, overtuigingen en leefstijlen binnen de samenleving steeds verder toeneemt, is het niet wonderlijk dat we teruggrijpen op de rechtstaat, grondrechten en burgerschap. We zijn op zoek naar een nieu­ we, gedeelde toekomst en zoeken daarvoor in het verleden. Dat verklaart de hernieuwde belangstelling voor onze geschiedenis. Zo zie ik ook de canon. Wat waren de centrale momenten in onze geschiedenis waarin nieuwe waarden werden bevochten die onze samenleving tot de dag van vandaag vormen? Het handvest Burgerschap waar Guusje ter Horst mee bezig is, zou in mijn ogen het debat daarover verder moeten aanvuren. Het zal ons als sociaaldemocraten dwingen weer de eigen waarden expli­ ciet voorop te stellen en waar nodig de confrontatie aan te gaan, alvorens we, bestuurlijk als we zijn, een praktische oplossing zoeken om de boel bij elkaar te houden. De nieuwe integratieresolutie van de PvdA past bij die zoektocht. Het is een zoektocht naar het omgaan met de eigen waarden. Of anders gezegd: de resolutie beoogt een omgangsvorm aan te reiken voor PvdA’ers op alle niveaus voor ‘conflicten’ die voortvloeien uit botsen­ de waarden. De resolutie hanteert daarvoor de trits ‘handhaven-confronte­ ren-tolereren’. Veel fundamentele waarden zijn al bij wet geregeld of in instituties van de rechtstaat geborgd. Het volstaat om daar de wet conse­ quent te waarborgen. Soms moeten nieuwe regels worden ontworpen. Maar waar de wet ruimte laat voor overtuigingen en gedragingen die niet stroken met een sociaaldemocratische visie, moeten we de confrontatie soms nadrukkelijk aangaan. Debat en overtuiging zijn politieke middelen die soms verder reiken dan wetten. En tot slot moeten we ook weten om te gaan met verschillen. Een kwestie van respecteren of simpelweg tolereren. Rechtse politici zitten op dit moment volledig vast in het eerste spoor, namelijk alles regelen bij wet, om zo de door hen gewenste samenleving en gedragingen af te dwingen. Een wonderlijke omkering van rollen: rechts die gelooft in een bijna absolute maakbaarheid van de samenleving. Linkse politici zaten traditioneel de laatste decennia sterk op het derde spoor. Tolereren stond voorop. Het was geen actieve strategie gericht op het ver­ sterken van de samenhang van de samenleving, maar eerder een passieve. Tolerantie in de zin van wegkijken. Leven en laten leven, soms uitmondend in vergaand cultuurrelativisme. ‘Waarom zouden onze waarden beter zijn dan die van anderen?’ Ook die benadering was doodlopend. Alleen regu­ leren en handhaven schiet tekort. Dat geldt ook voor alles tolereren. De ­integratieresolutie pleit daarom in aanvulling nadrukkelijk voor een derde 14 Rood februari 2009

De integratieresolutie blijkt bij veel sociaaldemocratische migranten (en niet alleen bij hen) surrealistische gevoelens op te wekken. Ook Monika Sie kijkt als Chinees-Nederlands migrantenkind enigszins bevreemd naar het integratiedebat in de PvdA. Hoe komt het dat deze nota haar nog zo weinig inspireert?

De sociaaldemocratie is van iedereen manier om om te gaan met ‘waardenconflicten’, namelijk het waar nodig aangaan van confrontatie. In geval van een botsing van waarden, al dan niet voortvloeiend uit religie, cultuur of traditie, stellen we ons eerst de vraag of de rechtstaat ons kan helpen. Wat is er geregeld, inhoudelijk of procedureel? De resolutie pleit ervoor om waar mogelijk de rechtstaat in stelling te brengen. Soms gaan onze ambities als sociaaldemocraten ech­ ter verder. Emancipatie is slechts zeer ten dele af te dwingen bij wet. Daarom is de nieuwe resolutie een herwaardering van de kracht van het debat. Het debat aangaan, onze waarden actief uitdragen en waar deze botsen met andere opvattingen, de confrontatie met overtuiging aangaan. Dat is politiek, dat maakt sociaaldemocratie weer herkenbaar.

H

et is een boeiende tijd voor de sociaaldemocratie. In reactie op de kredietcrisis is zij gewikkeld in een belangrijk proces van ideologische ‘herbronning’. De sociaaldemocratie wordt heruit­ gevonden als tegenkracht van het ongebreidelde kapitalisme. Maar ook op cultureel vlak keert de PvdA nu terug naar haar kernwaarden. Met zijn verdediging van de rechtsstaat, de nadruk op het emancipatie- en verheffingsideaal, en een kompas voor het omgaan met cultureel conflict, is de conceptresolutie van het partijbestuur een stoere poging tot hernieuwde normatieve positiebepaling van de sociaaldemocratie. Hoezo geen ideolo­ gisch profiel? Leve de gelijke kansen op vrijheid, weg met de heerschappij van het geld, weg met het fundamentalisme! De PvdA heeft terecht een probleem met allochtone criminaliteit en met de fundamentalistische islam. Het partijbestuur had in reactie hierop allereerst met een nota over veiligheid kunnen komen. Ook het islamdebat in de PvdA wacht na de aftrap ervan door Ayaan Hirsi Ali nog nadere reflectie. Maar in plaats hiervan komt het partijbestuur met één integratieresolutie. Dat gaat dus ook over mij, Monika Sie Dhian Ho, dochter van Han Tjhiang Sie Dhian Ho, die de zoon is van Eduard, zoon van Floris, die in Nederlands-Indië al genaturaliseerd Nederlander was en net als zijn zonen als dienstplichtig KNIL-militair ’s konings wapenrok droeg. Maar de resolutie staat niet in de toonsoort die recht doet aan de ervaringen van de meerderheid van de

Nederlandse migrantenfamilies. Door een preoccupatie met veiligheid en de op religies bevochten verworvenheden, worden bovendien een aantal noties en onevenwichtigheden geïntroduceerd die op gespannen voet staan met sociaaldemocratische waarden. Dan gaat het ten eerste om het onvoorwaardelijke patriottisme waar de resolutie om vraagt. ‘Nieuwkomers, hun kinderen en kleinkinderen moeten zonder voorbehoud kiezen voor de Nederlandse samenleving.’ De onheilspellende ondertoon van deze eis betreft het ongedefinieerde karakter ervan. Natio­nalisme zonder voorbehoud, dat is wel het laatste wat je in een sociaaldemocratische tekst zou verwachten. Had er gestaan ­‘Nieuw­komers, net als ingezetenen, zijn zonder uitzondering verantwoordelijk voor de vormgeving van de Nederlandse samenleving’, dan had ik er overigens direct voor getekend. Wat ten tweede vervreemdend werkt, is de exclusieve nadruk op de tegen­ stelling tussen ‘onze Nederlandse verworvenheden’ en migrantenculturen. Daarmee wordt aan de ene kant veronachtzaamd hoezeer en hoe recent delen van die verworvenheden bevochten zijn op autochtone Nederlanders. Aan de andere kant wordt nagelaten een progressieve alliantie te sluiten met migranten die zich willen inzetten voor een sociaaldemocratisch poli­ tiek program, en daarbij ook kunnen putten uit hun eigen cultuur en tradi­ tie. Juist zo’n veelkleurig bondgenootschap van vrijzinnige vaandeldragers zou een inspirerend toekomstbeeld zijn. Ten derde is de zelfvoldaanheid over ‘ons Nederland’ opmerkelijk voor een maatschappijkritische partij als de PvdA. Paul Scheffer heeft integratie mooi omschreven als een wederzijds kritisch en zelfkritisch proces. Of zoals ­Con­fu­cius het 500 jaar voor Christus zei: ‘Als u een goed mens ziet, probeer hem dan na te volgen. Als u een slecht mens ziet, onderzoek dan grondig uzelf’. Ten slotte schept sociaaldemocratisch burgerschap niet alleen verplichtin­ gen ten aanzien van ‘ons Nederland’, maar ook internationale. In de woord­ kunst van Obama: ‘Wat er nu dient aan te breken, is een nieuw tijdperk van verantwoordelijkheid – een erkenning, door elke Amerikaan, dat we plichten hebben jegens onszelf, onze natie en de wereld, plichten die we niet mor­ rend accepteren maar met plezier aanvaarden, gesterkt door de wetenschap dat er niets zo bevredigend is voor onze geest, niets zo vormend is voor ons karakter, dan ons volledig inzetten voor een moeilijke taak. Dit is de prijs, en de belofte van burgerschap.’ In de integratieresolutie wordt een keuze uit drie opties geboden, in geval van cultureel conflict: normeren, confronteren en tolereren. Een uitwerking voor Chinees-Nederlandse meisjes: Een collega aan de universiteit legt mijn linkerhand op zijn kruis terwijl ik met mijn rechterhand koffie uit de automaat sta te tappen: normeren. Een onbekende begroet mij op zijn Nederlands, en slaagt er op onverklaarbare wijze in drie keer mijn halve mond te beslijmen: confronteren. Een gewaardeerd politicus omhelst mij van achteren terwijl ik met iemand anders sta te praten ‘omdat hij mij even wil knuffelen’: tolereren.

februari 2009 Rood 15

uit de partij

Uitgever: Conserve, ISBN: 978 90 5429 279 0, Prijs: ¤ 21,95. U kunt het boek bestellen op www.vanrotterdamnaarhetwittehuis.nl. Als u op het bestelformulier de kortingscode ROOD invult, zijn de verzendkosten gratis en betaalt u slechts ¤ 19.95.

Rotterdamse Kirsten Verdel was de enige buitenlandse stafmedewerker van Barack Obama tijdens de Amerikaanse presidents­verkiezingen. In haar recent verschenen boek Van Rotterdam naar het Witte Huis beschrijft Verdel hoe ze samen met haar collega’s probeerde om na acht jaar Bush weer een Democraat in het Witte Huis te krijgen. Ze werkte in het campagneteam onder andere aan rapid response, opposition research en de debatvoorbereiding van Obama. In een gedetailleerd verslag beschrijft ze hoe de strijd om de verkiezingen steeds negatiever werd en hoe de Democraten alle aanvallen desondanks wisten af te weren. Kirsten Verdel (Leiderdorp, 1978) is bestuurs­ kundige, politica en campagnestrateeg.

In het hart van Obama’s campagne

‘Ze bestaat uit een team medewerkers dat actief op zoek gaat naar mensen die recht hebben op bijzondere bijstand of kwijtschelding van belastingen. Velen hebben moeite met het invullen van alle paperassen. Bovendien is de drempel hoog om hulp te vragen bij bijvoorbeeld sociale raadslieden of de sociale dienst.’ In korte tijd hebben ruim 250 mensen de hulp van de Formulierenbrigade ingeroepen. Dat leverde de aanvragers gemiddeld ¤ 320,- op, zo hebben de brigade en de gemeente becijferd. Vooral aftrekposten voor de belasting leverden geld op, maar ook aanvragen voor bijzondere bijstand en een betere declaratie van ziekte­ kosten.

de Europese verkiezingen gaan voeren. Een commissie onder leiding van Jan Pronk heeft naar de mening van het partijbestuur een mooi en evenwichtige visie op Europa neergezet, waar u als lid uw mening over kunt geven. Een programma waarmee we onze toekomstige Europese ploeg mee op pad sturen. Een Europese ploeg die op dit congres vastgesteld wordt door de congresafgevaardigden. Zij bepalen op voordracht van onze selectiecommissie wie onze partij in Europa gaat vertegenwoordigen. De congresafgevaardigden worden gevraagd de kandidatuur van de door leden gekozen lijsttrekker Thijs Berman te bekrachtigen. Verder zijn er speeches van Lilianne Ploumen, Wouter Bos en Mariètte

Monika Sie Dhian Ho

Een sociaal-democratische visie op ons voedsel

LANDBOUW RAAKT IEDEREEN Lily Jacobs

WBS

Wilt u de brochure graag thuis ontvangen? Stuur een mail naar [email protected] of bel: 020-5512127. U kunt het boekje ook ­downloaden via www.pesdelegatie.nl. U kunt ook reageren op stellingen over de landbouwher­vormingen op www.pesdelegatie.nl.

voor landbouwactiviteiten. Door de hoogwaardige productietechnieken, het hoge kennisniveau en het innovatieve karakter is de Nederlandse agrarische industrie wereldwijd beroemd. Hervormingen zijn voor Nederland van levensbelang. Jacobs: ‘Enerzijds stellen we steeds hogere eisen aan de productie van ons voedsel, op het gebied van milieu, natuur en landschap, dierenwelzijn en voedselkwaliteit. Anderzijds wordt de consumptie van voedsel gestuurd door het streven naar hoogwaardige kwaliteit tegen steeds lagere prijzen. Dat is een lastige spagaat, we zijn kritische burgers maar ook prijsbewuste consumenten.’

www.metsenschilt.com

www.wbs.nl

EU

Aanmelden via 0900/9553, reserveringsnummer en achtergronden van de terughoudendheid over Europa. Het geeft een kritisch overzicht van de 5627. Het congres heeft geen avondprogramma. huidige stand van zaken in de . Wat zijn de nadelen van deom interne markt? Hoe Uiteraard is het voorookenmogelijk maar een dag­ democratisch en effectief is de Europese deel te nemen. De congresstukken, agenda besluitvorming? Welke rol speelt dede Europese rechtspraak? en een routebeschrijving kunt u vinden op www. Bovendien belicht dit jaarboek van de de ontwikkeling van de Nederlandse pvda.nl/congres.historische De congreslocatie is toeganke­ Europa-politiek en de positie van de Partij van de lijk voor rolstoelgebruikers. Daarnaast willen Arbeid daarbij. Het bevat tot slot voorstellen voor we een progressieve Europese politiek, in het licht van ook dat het congres toegankelijk is voor mensen de Europese verkiezingen van 2009. met een andere beperking en voor hen die even­ tueel persoonlijke ondersteuning nodig hebben. Wij verzoeken u om uw toegankelijkheidswen­ sen door te geven aan [email protected].

Het ongemak over Europa analyseert de oorzaken

over de Europese grondwet in 2005.

EU

Zondag 8-3 Ned. 1 17:50-17:53 uur; Zaterdag 14-3 Ned. 2 15:54-15:57 uur; Donderdag 19-3 Ned. 1 17:5017:53 uur; Zaterdag 28-3 Ned. 2 15:54-15:57 uur; Dinsdag 31-3 Ned. 1 17:50-17:53 uur; Zaterdag 11-4 Ned. 2 15:54-15:57 uur; Dinsdag 14-4 Ned. 2 10:2010:23 uur; Vrijdag 24-4 Ned. 2 10:25-10:28 uur.

In het nieuwste filmpje voor de zendtijd politieke partijen deze keer: integratie. Aan het woord komen Wouter Bos en lerares Esther Lindenkamp. Bos: ‘Het lijkt me verschrikkelijk om in een land te leven waarin zwart en wit alles gescheiden doet, ze wonen in andere wijken, ze gaan naar andere scholen, ze gaan naar andere voetbalclubs, dat is niet mijn beeld van een geslaagd Nederland.’ Zie ook www.pvda.nl

Zendtijd politieke partijen

Het publieke draagvlak voor de Europese Unie is afgenomen. De oorzaken van deze terughoudend­ heid worden geanalyseerd in het Jaarboek van de WBS Het ongemak over Europa. Hierin is ook een reeks voorstellen te vinden voor een progressieve Europese politiek, in het licht van de Europese verkiezingen van 2009. Het Jaarboek van de WBS geeft een kritisch overzicht van de huidige stand van zaken in de EU. Wat zijn de voor- en nadelen van de interne markt? Hoe democratisch en effectief is de Europese besluitvorming? Welke rol speelt de Europese rechtspraak? Daarnaast wordt de histo­ rische ontwikkeling van de Nederlandse Europapolitiek belicht en de positie van de Partij van de Arbeid daarbij. Redactievoering: Frans Becker, Menno Hurenkamp, Monika Sie Dhian Ho, Mets & Schilt/WBS, Amsterdam 2008. U kunt het boek kopen via de webwinkel op www.pvda.nl.

WBS Jaarboek 2008

WBS jaarboek 

Het ongemak over Europa

Wiardi Beckman Stichting

Mets & Schilt

Jong WBS, de nieuw opgerichte jongerenclub van de Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau van de PvdA, is er voor hen die op zoek zijn naar politiek-inhoude­ lijke verdieping. Het is een ontmoetingsplaats voor studen­ ten en (recent) afgestudeerden. Een plaats waar op hoog niveau van gedachten wordt gewisseld en op het scherp van de snede wordt gedebatteerd. Een plaats bovendien waar politiek en wetenschap met elkaar worden geconfron­ teerd. Meer info? zie www.jongwbs.nl

Jong WBS

Socialisme & Democratie, het maandblad van de Wiardi Beckman Stichting, wijdt een extra dik nummer aan het thema integratie. PvdA-politici, wetenschappers, journalisten en anderen reageren op de concept-resolutie van het partijbestuur. Zo vindt u bijdragen van onder anderen Ahmed Marcouch, Fatima Elatik, Dominic Schrijer, Kees Groenendijk/Paul Kalma/Pauline Meurs, Hans Boutellier, Menno Hurenkamp, Marcel Duyvestijn/Eddy Terstall/Job van Amerongen, Ed van Thijn, René Cuperus, Kees Schuyt en Monika Sie Dhian Ho. Voor meer informatie, zie: www.wbs.nl (januari/februari-nummer S&D).

S & D over integratie

Het ongemak over Europa

LANDBOUW RAAKT IEDEREEN Lily Jacobs

Heeft u ook nieuws vanuit uw afdeling dat interessant kan zijn voor het hele land? Mail het ons dan toe: [email protected]

We moeten landbouw bij de burger en bij alle lagen van bestuur weer bovenaan de agenda zetten: Europees, nationaal, provinciaal, maar ook lokaal! Dat betekent dat er op al deze lagen gewerkt moet worden aan een duurzame landbouw en gezond, betaalbaar voedsel. In deze brochure reiken we voor iedereen aanknopingspunten aan om een aantrekkelijke, veelzijdige en duurzame landbouw tot stand te brengen.

Deze brochure is een pleidooi om landbouw weer terug in de samenleving te brengen, onder meer door de ontwikkeling van diversiteit te stimuleren en faciliteren. Waar de ene varkenshouder tegen de scherpst mogelijke kostprijs de samenleving voorziet van betaalbare varkenskoteletjes, laat zijn buurman en collega-varkenshouder zijn varkens buiten scharrelen en organiseert kinderpartijtjes op de boerderij. Beide varkenshouders zijn nodig, beide varkenshouders zijn duurzaam, maar alleen met elkaar vormen ze een aantrekkelijk geheel.

Landbouw raakt ons allemaal: via ons eten, de werkgelegenheid, het milieu, onze leefruimte en onze gezondheid. Waar vroeger de betrokkenheid met voedsel vanzelfsprekend was, is dat tegenwoordig niet langer het geval. Schaalvergroting, industrialisatie, specialisatie en professionalisering van de voedselketen heeft ons betaalbaar en gezond voedsel gebracht, maar de voedselproductie ook verder van ons verwijderd.

Het Europese landbouwbeleid zal in 2013 hervormd zijn. Zowel het Europese Parlement als de Europese Commissie en de Europese landbouwministers zijn momenteel bezig die hervormingen stapje voor stapje door te voeren en daar waar nodig bij te sturen. Dat dit proces de nodige tijd en aandacht vraagt is logisch, want het gaat over bijna de helft van het totale Europese budget en de verschillende lidstaten kunnen het maar moeilijk met elkaar eens worden welke hervormingen noodzakelijk zijn. Nederland behoort tot de drie grootste landbouwexporteurs van de wereld. Het Nederlandse oppervlak wordt voor 68 procent gebruikt

Landbouw raakt iedereen!

Lily Jacobs, Europarlementariër voor de PvdA, heeft een brochure uitge­ bracht over het Europees landbouwbeleid. Hiermee wil ze een debat aan­ zwengelen over het Europese landbouwbeleid en de noodzakelijke hervor­ mingen. De komende zes maanden reist ze door het land om hierover met partijgenoten van gedachten te wisselen.

lidstaten gewenst, maar intussen is het publieke

Unie. Meer dan ooit is gezamenlijk optreden van de

De financiële crisis is een testcase voor de Europese

Hamer. Redenendraagvlak te over om naar de Central voor dus de afgenomen. De Nederlandse burgers hebben een ongemakkelijk gevoel over Studios in Utrecht af te reizen! Europa gekregen, zoals bleek bij het referendum

Europees landbouwbeleid

Het congres op zaterdag 14 en zondag 15 maart wordt in veel opzichten bijzonder. Niet in de laatste plaats omdat voor het eerst in ruim zestig jaar álle leden hun stem kunnen laten horen en doen gelden over álle inhoudelijke congresonderwerpen. Op de agenda staat een aantal belangrijke zaken, zoals de resolutie van het partijbestuur over de toekomst van ons integratiebeleid. Hierover is op de ledenbijeenkomsten in het land en in de afdelingen al intensief gedebatteerd. Op het congres zetten we het debat voort en kunt ook u uw stem uitbrengen over onze toekomstige koers naar een Nederland dat van álle Nederlanders is. Ook stellen we het programma vast waarmee we

Menno Hurenkamp

Frans Becker

Onder redactie van:

Partijcongres Integratie & Europa

D e

De brigade helpt mensen in de bijstand, ouderen en andere mensen met weinig inkomen gratis met de aanvraag van voorzieningen of potjes waar ze geen weet van hebben. Daardoor krijgen zij jaarlijks honderden euro extra te besteden. Het gaat om een initiatief van PvdAraadslid Mohammed Benmhammed. ‘De brigade is een belangrijk middel in de strijd tegen armoede in Leeuwarden,’ aldus Benmhammed.

Leeuwarden – De Leeuwarder Formulieren­ brigade heeft ¤ 80.000,– binnengehaald voor minima in de stad. De Formulierenbrigade begon in mei 2008, maar is de laatste vier maanden pas goed op stoom.

Formulierenbrigade Leeuwarden

Wetenswaardigheden, opvallende zaken en actualiteiten uit de regio, het land en uit Europa

nieuws Nr. 1 • februari 2008 • samenstelling: redactie Rood

WBS jaarboek 

Integratie door de jaren heen

achtergrond

Tekst Leo Lucassen en Wim Willems, Foto’s ISSG e.a.

De ondraaglijke lichtheid van het geheugen Was de PvdA de afgelopen dertig jaar inderdaad een softe cultuurrelativistische club en onderscheidde zij zich daarin zozeer van andere politieke partijen in het centrum en ter rechterzijde, dat we met recht van een ‘linkse kerk’ moeten spreken? Het antwoord volgens Leo Lucassen en Wim Willems.

E

en van de dwaalbegrippen die de laatste decennia in politiek Nederland alom ingang heeft gevonden, is die van ‘de linkse kerk’. Deze gedachtecon­ structie is – iets anders geformuleerd – al in 1937 door Jacques de Kadt bedacht, maar in de huidige vorm komt wijlen Pim Fortuyn de eer van het auteurschap toe. Beiden waarschuw­ den tegen de ontaarding van het socialisme in een nieuwe dogmatische ‘kerk’. Fortuyn hekelde vooral het naar zijn idee naïeve multiculturalisme en cultuurrelativisme, die links Nederland en de PvdA vooral sinds de jaren zeventig in hun greep zouden hebben. In zijn perspectief werd immi­ gratie toegejuicht en bleven de ogen gesloten voor de negatieve kanten van de massale bin­ nenkomst van mensen, vooral die uit Suriname, Turkije en Marokko. In de recente PvdA integratieresolutie Verdeeld verleden, gedeelde toekomst klinkt deze echo van Fortuyn door. Met één pennenstreek worden de jaren tussen ruwweg 1970 en 2000 getekend als een periode van tolereren en vermijden. Die houding zou medeverantwoordelijk zijn voor een aantal grote maatschappelijke problemen waar

we heden ten dage mee kampen. Niet alleen op sociaaleconomisch, maar vooral ook op cultureel gebied. Vandaar de grote aandacht in de resolutie voor onderwerpen als: de boerka, eerwraak, het wel of niet een hand geven van moslimmannen, de samenhang tussen de Nederlandse nationa­ liteit en identiteit. Maar ook de aparte cursussen ter inburgering voor mannen en vrouwen, islami­ tische scholen, tekortschietende opvoeding van migranten en de houding van moslims tegenover het homohuwelijk en de vrijheid van meningsui­ ting. Een palet aan thema’s, waaraan we moeten aflezen dat nieuwkomers zich vaak niet aan de Nederlandse wetten en regels houden, noch de waarden van hun land van aankomst delen.

Terughoudend Afgezien van de aanvechtbare interpretatie van de huidige multiculturele werkelijkheid in Neder­ land en de etnocentrische tegenstelling tussen wij en zij in de resolutie, is het de vraag in hoever­ re dit impliciete mea culpa op zijn plaats is. Was de PvdA de afgelopen dertig jaar inderdaad een softe cultuurrelativistische club? Onderscheidde zij zich daarin van andere politieke partijen in het

1937

1937 De term Linkse kerk werd door Jacques de Kadt bedacht als waarschuwing voor het socia­ lisme in een nieuwe dogmatische kerk. Jaren ’60 Toestroom gastarbeiders uit Zuid Europa en later Turkije en Marokko. 18 Rood februari 2009

Kritische geluiden Binnen de PvdA werd uiteenlopend gedacht over de problemen die voortvloeiden uit grootschalige immigratie. Het cultuurrelativisme kreeg nooit echt voet aan de grond, wel waren er sociaalde­ mocraten die – net als andere politici – waar­ schuwden voor racisme, en discriminatie en tole­ rantie predikten. Daarnaast treffen we vanaf de vroege jaren tachtig geregeld kritische geluiden aan, met name in de kolommen van Socialisme en Democratie (S&D). Waarschuwingen tegen te ver doorgeschoten tolerantie en het scherp aan de kaak stellen van afwijkende normen en waarden van ‘buitenlanders’. Ook de spannin­ gen in de oude buurten, waar autochtonen zich niet meer met hun wijk (zouden) identificeren, werden benoemd. Dat gebeurde in bijdragen van de SCP-onderzoeker Carlo van Praag, in 1986, terwijl de criminoloog Chris Rutenfrans zes jaar later over de dieperliggende culturele wortels van de criminaliteit onder Marokkaanse jongeren schreef. Al ruim voor de omstreden rede van VVD-er Frits Bolkestein in 1992 klonk in de gelederen van de PvdA volop kritiek op de culturele dimensie van de immigratie – intussen beperkt tot degenen met een moslimachtergrond. Diverse publicis­

Minderhedenbeleid Verder kwam het officiële Minderhedenbeleid in 1983 tot stand onder verantwoordelijkheid van de minister van Binnenlandse Zaken, de VVD’er ­Rietkerk (na een initiatief van zijn voorganger Wiegel), dat uitging van blijvende vestiging. Dit beleid werd Kamerbreed gedragen – met uitzon­ dering dan van extreemrechts – en uitgevoerd door centrumrechtse kabinetten onder leiding van Ruud Lubbers. De laatste stond destijds bekend als een no nonsens man, en bepaald niet als een linkse rakker. De nadruk in zijn beleid lag ook op sociaaleconomische maatregelen. Het faciliteren van zoiets vaags als multiculturalisme bleef mar­ ginaal en kende een sterk symbolisch gehalte. We moeten dan vooral denken aan het onderwijs in

1960

Jaren ’70 Geen integratiebeleid omdat men terugkeer gastarbeiders verwacht. 1973-1975 Stop werving gastarbeiders. Jaren’80 Asielzoekers, multiculturele samen­ leving, achterstandsbeleid.

de eigen taal en cultuur. Al aan het einde van de jaren tachtig kwam er kritiek op de vrijblijvend­ heid van dit beleid, en wel van als links bekend­ staande denkers als Arie van der Zwan en Han Entzinger, die destijds samenwerkten in de WRR.

centrum en ter rechterzijde, zodat we inderdaad van een ‘linkse kerk’ moeten spreken? Niets is minder waar, zoals blijkt wanneer we ons in de recente geschiedenis verdiepen, zoals een aantal jaren geleden de parlementaire enquêtecommis­ sie Blok. Om te beginnen vergeten we maar al te snel dat de fundamenten voor de grootscheepse migratie van gastarbeiders en met name hun gezinnen – vanaf de late jaren zeventig – al in de decennia daarvóór werden gelegd. Het waren vooral de liberalen (vanwege de behoeften op de arbeidsmarkt) en de christendemocraten (met hun nadruk op de eenheid van het gezin) die aan­ drongen op soepele regels voor de immigratie en gezinshereniging. In die tijd stelde juist de PvdA zich eerder terughoudend op.

1970

1983 Eerste officiële Minderhedenbeleid onder minister van buitenlandse zaken VVD Rietkerk. 1982-1994 Kabinetten Lubbers voeren ­minderhedenbeleid uit met nadruk op sociaal­ economische maatregelen.

1973

1975

1980

1982

1983

1988-89 Kritiek vanuit linkse hoek op vrijblijvendheid integratiebeleid door econoom Arie van der Zwan en socioloog en hoogleraar migratiestudies Han Entzinger. jaren ’90 Kritiek op vrijblijvende karakter

ten in S&D, zoals J.E. Ellemers, An Huitzing en Johanna Fortuin, waarschuwden voor het bagatelliseren van sociale problemen en naïef multiculturalisme. In de jaren negentig was er al evenmin sprake van een gesloten front. Zo bespraken Jos van de Lans, Pieter Hilhorst, Eve­ lien Tonkens en Wouter Gortzak ieder op eigen wijze de dilemma’s van tolerantie en diversiteit. Het is waar, deze stemmen kwamen overwegend van de zijlijn en klonken veel minder luid in de Tweede Kamer of in het kabinet. Maar dat gold voor kritische geluiden in de meeste partijen, de VVD incluis – met de fractie Bolkestein als uitzondering. Als er al een ‘linkse kerk’ bestond, dan werd die door vrijwel iedereen bezocht. En de gepredikte boodschap om te waken voor stig­ matisering, racisme en discriminatie werd breed gedeeld.

Sociaaleconomisch probleem. Maar stel dat de zelfkritiek in de recente PvdA resolutie Verdeeld verleden, gedeelde toekomst wer­ kelijk zou voortkomen uit een doorgeschoten tolerantie in het verleden. Dat betekent nog altijd niet automatisch dat het prediken van tolerantie onverenigbaar is met het openlijk bespreken van maatschappelijke problemen. Dat sommige kinderen van een beperkt aantal migrantengroepen ontsporen, is evident. Dat vraagt om een voortvarende aanpak, maar niet in de nationalistische termen waarin de resolu­ tie zijn benadering verdedigt. Het ergerlijke en ontoelaatbare gedrag van Nederlandse jongeren

1988

1990

1992

integratie: Jos van der Lans, Piter Hilhorst, Eveline Tonkens en Wouter Gortzak. 1992 Rede Frits Bolkensteijn over ongenoegen culturele dimensie immigratie. 2000 Paul Scheffer publiceert artikel Het

met een Marokkaanse achtergrond, om ons daar voor het gemak toe te beperken, maakt deel uit van een breed maatschappelijk probleem. Dat is vooral sociaaleconomisch bepaald en ook menig autochtoon kampt daarmee. In dat opzicht getuigde het emancipatoire beleid ten opzichte van zogenaamde asociale burgers in de vooroor­ logse tijd van een dieper maatschappelijk inzicht dan de paniekerig aandoende aanpak van dit moment. Die lijkt vooral bedoeld om populis­ tisch rechts de wind uit de zeilen te nemen. Als werkelijk wordt gedacht dat niet-integrerende moslimmigranten het brandende maatschappe­ lijke probleem van deze tijd vormen, klinkt de roep om ernst te maken met het antidiscrimina­ tie beginsel ronduit vals. Als in Nederland ieder­ een voor de wet gelijk is, dan is het continue onderscheid maken tussen wij en zij inconse­ quent. Maar dat niet alleen. Het voedt ook senti­ menten waar de sociaaldemocratie de afgelopen eeuw terecht tegen heeft gevochten. Het brengt bovendien een niet te verdedigen tweedeling aan binnen de arbeidersklasse – om dat ouderwetse woord eens van stal te halen. Leo Lucassen en Wim Willems bezetten samen de leerstoel Sociale Geschiedenis aan de Universiteit Leiden/Campus Den Haag. Voor deze reactie werd dankbaar geput uit Ida Hellebrekers MA scriptie De moeizame omgang van de PvdA met het integratievraagstuk, 1980-2006 (Instituut voor Geschiedenis, Universiteit Leiden, oktober 2008).

2000

2002

2003

Multiculturele Drama. 2002 Pim Fortuyn mobiliseert kiezers op het ongenoegen over integratie. 2003 Parlementaire enquête commissie Blok.

februari 2009 Rood 19

PvdA-leden & integratie

Tekst Michiel Reijnen Foto’s De Beeldredaktie

Voor dit themanummer vroeg Rood een aantal PvdA-leden hun mening over integratie. Wat verstaan zij eronder, wat moet er gebeuren en wat vinden zij van de koers van de PvdA?

‘Integratie is meer dan tolerantie’ Moussa Aynan, zelfstandig taxi-ondernemer en raadslid in Haarlem ‘In de jaren tachtig werd ik altijd gezien als die leuke krullenbol. Ik had Nederlandse vrienden en hier in Haarlem is mijn afkomst nooit een issue geweest. Maar de tijden zijn veranderd. Eind jaren negentig werd ik opeens Marokkaan. De meeste mensen van Marokkaanse afkomst weten hun weg te vinden en doen

goed mee. Een deel van hen echter niet, waardoor dat beeld van die leuke krullenbol aan diggelen is geslagen. In de gevangenis zijn jongens van Marokkaanse afkomst over­ vertegenwoordigd. Dat heeft onder andere te maken met een gebrek aan ontplooiings­ mogelijkheden en het feit dat hun vader en moeder vaak analfabeet zijn. Eigenlijk missen deze ouders een plattegrond van de samen­ leving. Hierdoor kunnen ze hun kinderen de weg niet wijzen. Als je wilt dat mensen zich Nederlander voe­ len, spreek ze dan ook zo aan. Mohammed Mohandis, een raadslid uit Gouda, is gebo­ ren in Nederland. Wouter Bos moet hem dus als Nederlander aanspreken, niet als Marokkaan, zoals hij onlangs deed op een bijeenkomst over integratie. Laten we niet vergeten dat het in Nederland ontzettend goed gaat, zeker in vergelijking met andere landen! Nederland vormt abso­ luut de voorhoede op integratiegebied. Kijk alleen maar naar de Tweede Kamer, waarin parlementariërs met een Antilliaanse, Turkse, Marokkaanse afkomst en ga zo maar door zitten. En kijk naar schrijvers, sporters, cabaretiers en ondernemers met een kleurtje. Ahmed Aboutaleb i s burgemeester van Rotterdam. Daar mogen we trots op zijn; voor de American Dream ga je naar Nederland!’

‘Voor de American Dream ga je naar Nederland’ 20 Rood februari 2009

Anique ter Welle is docente Maatschappij­ leer op een zwarte en een witte middelbare school in Amsterdam. ‘Voor mij is integratie je bewust zijn van de waarden van de ander, en die dan accepteren en respecteren. Tolerantie is onmisbaar bij integratie. Maar je kunt niet tolerant zijn, als je niks weet van de ander. Als tolerantie niet meer is dan onverschilligheid is het een hol begrip. Respect is waarschijnlijk het meest uitgewoonde woord van de afgelopen jaren, maar het is wel belangrijk. Iedereen maakt deel uit van dezelfde samenleving, ongeacht het verschil van culturele achtergrond. Ik vind het belangrijk dat je iets weet van de culturen van de mensen waarmee je samen leeft. Mijn kinderen gaan naar een gemengde school. Dat is een bewuste keuze geweest: ik wilde ze niet in een bakfiets zetten en uit onze gemengde buurt fietsen om hen naar een witte school te brengen. Toch zijn er veel dingen niet vanzelfsprekend. Zo is het voor veel mensen heel normaal om naar een Turkse winkel te gaan voor boodschappen, maar de Turkse buurman aanspreken doet men niet. Natuurlijk hoeven het niet altijd autochtonen te zijn die con­ tact initiëren. Integratie moet van twee kanten komen. De politiek kan niet veel meer doen dan pluri­ formiteit stimuleren. Ik verwacht van de PvdA dat zij de mensen stimuleert bij het maken van contact. Bijvoorbeeld door de weg voor multiculturele projecten voor scholieren vrij te maken. Maar uiteindelijk ligt de oplos­ sing bij de mensen zelf.’

‘Het moet van twee kanten komen’

Roy Bouten, financieel adviseur en

gemeenteraadslid in Horst aan de Maas

‘Integratie betekent voor mij dat iedereen met elkaar samenleeft en dat iedereen zich aanpast aan elkaar. Dat is een proces dat van twee kan­ ten moet komen. Het moet iemand van alloch­ tone afkomst ook mogelijk worden gemaakt zich aan te passen, dat lukt niet als hij op straat met de nek wordt aangekeken. Ik maak me zorgen, omdat veel mensen hele­ maal niet willen dat er geïntegreerd wordt. Ze staan niet open voor de multiculturele samen­ leving. Maar er is geen keus: die samenleving is er al. Dat mensen polariseren en bijvoor­ beeld het gedrag van een paar moslimextremis­ ten gemeengoed maken van alle moslims, zie ik als een grote bedreiging. Mensen als Geert Wilders maken het van kwaad tot erger. In Horst en Maas werken we aan een project waarbij arbeidsmigranten geholpen worden deel uit te maken van de samenleving, bijvoor­ beeld in sportclubs en cafés. Ik ben ervan over­ tuigd dat dergelijke lokale initiatieven werken: integratie begint op lokaal niveau! Met de inhoud van de resolutie over integratie ben ik het in grote lijnen eens. Zo is er veel aandacht voor emancipatie. Het is de rol van de PvdA om bruggen te bouwen en de integra­ tie te faciliteren. Alleen de toonzetting van de resolutie vind ik eng; het lijkt wel of de partij haar best doet rechts gevonden te worden. Zo breek je bruggen juist af.’

‘Integratie begint op lokaal niveau!’ februari 2009 Rood 21

rood in de regio

Tekst Jan Schuurman Hess

Hoe gaat het met de integratie in de wijken? Rood bezocht wijken in Tilburg en Amsterdam, en sprak er met de dienstdoende PvdA’ers over hun visie en aanpak: Jan Hamming, wethouder in Tilburg en Fatima Elatik, stadsdeelvoorzitter in Amsterdam.

De boel bij elkaar brengen ‘We zijn allemaal Tilburgers, zonder onderscheid’ Tilburg maakt zich op voor het traditionele carnaval, volgende week. Dit feest heeft sinds twee jaar een tegenhanger in de zomermaanden, de T-Parade, waaraan alle bevolkingsgroepen van Tilburg meedoen. ‘En dat samen vieren, samen kleine rituelen beleven, is de sleutel van het succes van het Tilburgse integratiebeleid,’ aldus wethouder Jan Hamming. Tilburg is tweehonderd jaar oud, heeft ruim tweehonderdduizend inwoners en wordt gekenmerkt door een grote dynamiek, in de economie van de stad, in het onderwijs en in de cultuur. De traditionele industrie is verdwe­ nen en op de opengevallen plaatsen in de stad zijn nieuwe woningen en nieuwe bedrijven gekomen. De achterkant van die ontwikkelingen tref je echter in Tilburg Noord aan: ruim opgezette wijken uit jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw die nu bewoond worden door Marokkanen, Turken, Antillianen, Somaliërs en Brabanders. In 2005 ging het daar mis en kondigde het stadsbestuur een samenscholingsverbod af voor het Verdiplein. ‘We moesten toen wel ingrijpen,’ vertelt Hamming in zijn werkkamer in het Tilburgse stadhuis. ‘Camera’s ophangen en de politie er bovenop zetten. Tegelijk pakte we het plein en de omgeving aan. Samen met de woning­ bouwvereniging hebben we straatcoaches ingezet, met een kantoor aan het plein, boven de winkels. Die zijn voortdurend en herkenbaar aanwezig. We hebben geïnvesteerd in kleine, gemeenschappelijke evenementen, in gezamenlijke rituelen, een kerstmarkt, een grote tent tijdens de Ramadan, een weekmarkt en allerlei festivals. Nu gaat het weer de goede kant op. De winkeliers krijgen weer klanten, de veiligheid is teruggekeerd.’

22 Rood februari 2009

Uitgangspunten De uitgangspunten van de Tilburgse aanpak zijn eenvoudig. ‘We zijn allemaal Tilburgers, zonder onderscheid,’ verklaart Jan Hamming. ‘We gaan uit van de talenten van mensen en nodigen iedereen uit om mee te doen, in het werk, op school, in sport of in de cultuur. We bieden iedereen kansen; wie om een specifieke aanpak vraagt, kan die krijgen. Maar wie niet mee wil doen en de zaak verstiert, zoals onlangs Marokkaanse en Antilliaanse jongens met twee gewapende overvallen, kan rekenen op een keiharde aanpak.’ Vlak achter het Verdiplein is een Cruijff Court gekomen, voor de Antilliaanse jongeren is er een honkbalveld, en de Tilburgse jeugd kan op woensdag­ middag voor een paar dubbeltjes naar het zwembad. In Tilburg hoeven jongeren niet te hangen. De Turkse en de Nederlandse bakkers op het Verdiplein zijn weer tevre­ den; de zaken gaan goed. En wie op het plein mensen aanspreekt hoort inderdaad dat de sfeer beter geworden is, overdag. Want: ‘Ik durf ’s avonds niet naar buiten,’ zegt een jonge moeder die in de flat tegenover het plein woont. Ze wordt bijgevallen door een oudere mevrouw. Wanneer er twee jongens passeren, houden ze hun mond. ‘Die kennen ons. Ze weten niet precies in welke flat we wonen, maar wel dat we aan de overkant wonen. Dus passen we wel op.’ Die angst van de straat zie je niet in het Huis van de Wereld, in een voormalig bankgebouw, schuin tegenover het station. Hier zijn een paar organisaties bij elkaar gebracht, Vluchtelingenwerk, het Centrum voor Ontwikkelingssamenwerking en de voormalige missie. Gezamenlijk organiseren zij cursussen voor nieuwkomers, worden mensen geholpen en, in het wereldrestaurant Blend, vinden de nieuwe Nederlanders werkleerplaatsen. Kees Severijns, zakelijk leider van het Huis, weet het zeker: ‘In de huiskamer, waar alleen maar een tafel staat, een paar stoelen en een pot koffie, daar gebeurt het. Daar zitten alle nationaliteiten bij elkaar, komen de gesprekken op gang en vinden mensen samen hun weg.’

‘We mogen en kunnen niet in beelden of stereotypen denken’ Zeeburg. ‘Migrantenbeleid? Integratiebeleid? Daar doe ik niet aan,’ zegt Fatima Elatik, PvdA-stadsdeelvoorzitter Zeeburg. “Doe jij maar het migrantenbeleid,” zeiden mijn collega’s toen ik toetrad tot het dagelijks bestuur. Ik was in hun ogen toch de migrant. “Ho, wacht eens even… wie is hier de migrant? Wie van jullie is in Amsterdam geboren,” vroeg ik. Niet een van de collega’s, maar ik wel. Ik ben een gewone Amsterdamse meid. Dus dat beeld dat ik de migrant was… Ik denk niet in beelden. Ik maak geen onderscheid tussen mensen.’ Zeeburg, het oostelijk deel van Amsterdam, is met 52.000 inwoners gro­ ter dan een provincie-hoofdplaats als Middelburg. Het stadsdeel bestaat uit drie wijken, de Indische Buurt, het Oostelijke Havengebied en IJburg. De laatste twee zijn relatief jonge wijken, met een veelal hoogopgeleide, gegoede bevolking. De Indische Buurt is een Vogelaarwijk, met bewoners die in eerste, tweede of derde generatie een achtergrond hebben buiten Nederland. De Indische Buurt werd aan het begin van de vorige eeuw gebouwd. Wie er twintig jaar geleden door heen liep, zag verrotte, goedkope huurhuizen, troep op straat en een gebrekkige sociale samenhang. Maar nu is het er mooi en schoon, er is een groenteboer, bakker, slager, een kleermaker; de atmosfeer op straat is gemoedelijk, open en hartelijk. Amsterdammers met de kleuren van alle werelddelen, groeten elkaar.

Actief burgerschap Op de vraag waarom we altijd horen over problemen in Slotervaart en niet over Zeeburg, antwoordt Elatik: ‘We zijn hier al veel langer aan de gang dan Ahmed Marcouch in Slotervaart; wij hebben een voorsprong daardoor. Als jongens hier streken uithalen, is dat een zaak voor justitie en leidt dat niet

gelijk tot een discussie over integratie. We mogen en kunnen niet in beel­ den of stereotypen denken; de meeste kinderen zijn hier geboren, gewone Amsterdammers. Het is niet goed dat de PvdA in beelden gaat denken. Veel problemen horen bij het leven in een grote stad. In deze wijk hebben kinderen honger wanneer ze naar school gaan. Daar wil ik iets aan doen, en waar iemand vandaan komt maakt niet uit. Ik spreek jongens die uit de bocht vliegen, op straat aan en wijs hen op hun verantwoordelijkheid en mogelijkheden. Natuurlijk mislukt dat af en toe en dan voel ik dat als een nederlaag. Maar het is veel belangrijker dat iedereen kan mee doen in de wijk: jongeren, ouderen, vrouwen. Ons beleid is gericht op actief burger­ schap en de manier waarop mensen hun verantwoordelijkheid voor zich­ zelf en de buurt kunnen opnemen. Daar gaat het om, om rechtvaardigheid, om verbondenheid. Daarom zoek ik de mensen op, spreek mensen aan, en betrek hen bij de gemeenschap. Zij zijn er mede verantwoordelijk voor dat een straat schoon is en een wijk leefbaar. We moeten niet pappen en nathouden, maar mensen verantwoordelijkheid geven. Dat is actief burger­ schap.’ De ouders van Fatima zijn geboren in Marokko, net als haar oudere broers maar zij is zo Amsterdams als het Lieverdje. ‘Mijn broers zeiden het nog toen we op vakantie waren in Marokko: “Jij bent echt geen Marokkaan, jij bent hier niet geboren.” En dat klopt hoor. Als ik na vier weken vakantie terugkom over de grens en ik hoor Guus Meeuwis, dan ga ik los. Maar mijn moeder, in haar traditionele kleding bidt evengoed voor dit land, Nederland. Het is haar land, zegt ze, Nederland is het barmhartigste land ter wereld. Hier is iedereen gegarandeerd van eten en een dak boven het hoofd. En je mag denken wat je wilt.’

februari 2009 Rood 23

PvdA@work

Tekst Redactie Foto’s De Beeldredaktie, Michiel Reijnen

Commissie Dijsselbloem

Op zoek naar werkende oplossingen voor echte problemen. Dat was het idee achter het bezoek dat PvdA-Kamerleden en bewindslieden vorig jaar november brachten aan vmbo-scholen. Het resultaat wordt samengevoegd in een boekje met aanbevelingen voor het vmbo. Rood volgde een aantal Kamerleden op hun rondgang.

‘Het leek hier wel een pretpark’ E

en half miljoen kinderen gaat dagelijks naar een vmbo-school. Op veel van die scholen gaat het goed, maar er zijn ook problemen op het vmbo. De PvdA Tweede Kamerfractie wil deze problemen oplos­ sen, dus presenteert ze in februari een nieuwe agenda om daar waar nodig de kwaliteit van het vmbo te verbeteren. Niet door nieuwe blauw­ drukken, maar door doeltreffende aanbevelingen uit de praktijk, door de lessen uit het rapport van de commissie Dijsselbloem ter harte te nemen. De agenda volgt het boekje Lang leve het vmbo! op, dat de fractie in 2004 maakte. Onderwijswoordvoerder Staf Depla en Jeroen Dijsselbloem bezochten in Utrecht het Delta

college, dat onlangs door de onderwijsin­ spectie als zeer zwak werd bestempeld. Ank Jeurissen, sinds mei directeur van het Delta College, zag de publicatie op de lijst van de inspectie aankomen: ‘Kort gezegd is er veel aandacht geweest voor het sociaal-emotioneel welbevinden van leerlingen en weinig aandacht voor de kerncompetenties van kinderen. Maar er moet natuurlijk wel gepresteerd worden. We zijn nu intensief bezig dat te veranderen.’ Locatiedirecteur Guus Peek vult aan: ‘Docenten hebben jarenlang gewerkt aan de veiligheid op school. Dat was hun focus. Nu moeten ze die verleggen van de sociaal-emotionele bege­ leiding naar leerprestaties. En dat is niet voor

Een aantal voorstellen op een rijtje • De politiek moet scholen, docenten, leerlingen • • • • • • •

en ouders te hulp schieten om alle kinderen goed onderwijs te bieden. Ruimte voor maatwerk binnen en buiten de klas. Verlagen van de werkdruk: kleinere klassen, meer tijd voor onderwijs door meer tijd voor begeleiding. Loslaten indeling in sectoren. Het niveau van de basiskennis en basisvaardigheden van taal en rekenen waarborgen. Slecht presterende scholen ondersteunen met  EHBO-teams, als dat niet helpt de school eerder sluiten. Laat laatbloeiers in zes jaar hun opleiding afronden. Kinderen met achterstanden moeten hoe dan

24 Rood februari 2009

ook worden geholpen. • Ruim baan voor de ambachtschool nieuwe stijl. Onderwijs voor kinderen die beter met hun handen kunnen leren. • Schooluitval terugdringen door geïntegreerde vmbo-mbo 1-2 opleidingen. En schakelfunctie vmbo-t/mavo naar havo en mbo versterken.

iedereen op school een gemakkelijke opgave’. Toen in de jaren negentig veel allochtone kin­ deren de school instroomden, lag de nadruk op het scheppen van een warm klimaat, waarin de problemen van en met de kinderen beheersbaar bleven en er een zorgstructuur kon worden opgebouwd. Er werd niet gekeken naar wat kin­ deren kunnen. ‘Ze werden wellicht niet genoeg uitgedaagd,’ vermoedt Ank Jeurissen. ‘Dat zie je onder andere aan hun taalvaardigheid, die ver beneden peil is. Dat kan natuurlijk niet. De resul­ taten van leerlingen zijn belangrijker dan het leuk en gezellig omgaan met je klas.’ Ook leerlingen willen dat schoolregels worden gerespecteerd. Erva uit klas V1A: ‘De leerlingen zijn veel te vrij op school. Een heleboel kwamen niet om te leren, daarmee verpestten ze het voor degenen die wel wilden leren. De leraren pakten dit probleem niet aan. Het leek hier wel een pret­ park. Gelukkig wordt er nu strenger opgetreden. Want ik kom naar school om te leren.’ In het gesprek met leraren vertelt de docent beel­ dende vorming en cultuur dat hij niet zo wakker ligt van de slechte kwalificatie van de inspectie. ‘Wie zit er nu op zo’n kwalificatie te wachten? Er wordt eenzijdig naar examenresultaten gekeken, er komt nooit iemand langs die vraagt of de kinderen het naar hun zin hebben. Wij hebben heel lang te horen gekregen dat het belangrijk­ ste op school de veiligheid was. Nu hebben we een school waar het best veilig is, en nu moet het opeens weer helemaal anders.’ De docent techniek vult aan: ‘De inspectie is heel strak op de feiten gericht. Onze leerlingen komen van Kanaleneiland en Lombok. We hebben deze leer­ lingen wel op school weten te houden. Maar dat wordt niet meegenomen in het rapport.’

Aansluiting van vmbo op mbo Fractievoorzitter Mariëtte Hamer ging met kamerlid Chantall G’illard op bezoek bij de G.K. van Hogendorpschool in Rotterdam Delfshaven. Deze school was een van de inspiratiebronnen voor de aanbevelingen het boekje Lang leve het vmbo, waarmee de fractie in 2004 kwam. De school werkt met kerndocenten, dat wil zeg­ gen dat een docent voor een groot deel van de lesuren verantwoordelijk is voor een vaste groep leerlingen. Deze school heeft, ook al staat hij in een Vogelaarwijk, een gemiddelde doorstroom naar het mbo van 99,9 procent en een slagings­ percentage van 98 procent. Toch is de doorstroom van het vmbo naar de mbo volgens docenten Ruud en Barry problema­ tisch. ‘Er is moeizaam contact met de mbo’s in de buurt. Veel ROC’s zijn te groot en autonoom. Het komt zelfs voor dat leerlingen op het mbo de vaardigheden die zij op het vmbo geleerd hebben weer verliezen.’ Ook maken de leraren zich zorgen over het enorme aanbod aan oplei­ dingen. ‘Het wordt voor de vmbo-leerlingen steeds moeilijker om uit de enorme brij aan opleidingen een goede keuze te maken. De ver­ wachtingen van de leerlingen over het ROC zijn ook vaak te hoog gespannen en het komt regel­ matig voor dat een leerling een verkeerde keus maakt.’ Daarom pleiten de twee docenten ervoor dat de leerlingen eerst twee jaar basis-mbo volgen en dan pas een keuze maken. ‘Dat geeft ze meer lucht, ze kunnen zich beter oriënteren en het zorgt ook voor minder teleurstellingen.’ Daarnaast is er veel verschil in het eindniveau van de vmbo-leerlingen. Er zou veel meer ‘op maat’ gewerkt moeten worden met de leerlingen. Voor de zwakkere leerlingen stelt deze school

In februari 2008 deed de parlementaire onderzoekscommissie onder leiding van Jeroen Dijsselbloem onderzoek naar de onderwijsvernieuwingen in Nederland. Het vmbo, dat in 1999 werd ingevoerd, was een van die onderwijsvernieuwingen. De verandering kwam bovenop de eerdere invoering van de basisvorming. De gedachte achter de basisvorming en de invoering van het vmbo was dat leerlingen die een extra steuntje in de rug nodig hadden, op deze manier ‘opgetrokken’ konden worden naar een hoger niveau. De basisvorming gaf ze een breed pakket theoretische kennis en het voorbereidende beroepsonderwijs zou beter aansluiten op de vervolgopleidingen (mbo) en de arbeidsmarkt. Ook moest het onderwijs beter worden afgestemd op de verschillende leerniveaus van de kinderen. Deze doelstellingen werden nooit gehaald. Integendeel; de basisvorming zorgde ervoor dat veel meer praktisch ingestelde leerlingen de hoeveelheid theorie nooit konden bevatten. En de invoering van het vmbo voelde voor schoolleiding en leraren als een van bovenaf opgelegde blauwdruk die in de praktijk nooit haalbaar bleek en meer problemen opleverde dan oploste. De onderwijsinstellingen werden leerfabrieken waar geen persoonlijke aandacht was voor leerlingen met allerlei gevolgen van dien: schooluitval, onveilige scholen, slechte aansluiting vmbo op het mbo. De commissie Dijsselbloem kwam met een scherpe conclusie: De overheid is er in al die jaren niet in geslaagd om de kwaliteit van het onderwijs te garanderen. Bij de aanvang van het vmbo is onvoldoende rekening gehouden met de verschillen ­tussen leerlingen. De meest kwetsbare leerlingen zijn daarvan de dupe geworden. Het boekje met adviezen voor het vmbo kunt u opvragen via de redactie: pvda@work. Ook opmerkingen en commentaar over de aanbevelingen kunt aan de redactie kwijt.

een extra jaar voor. Leerlingen blijven op deze manier niet zitten, wat een hele negatieve con­ notatie heeft, maar ze krijgen een jaar extra om hun vmbo op een goed niveau te voltooien.

Maatwerk Kamerleden Diederik Samsom en Khadija Arib gingen naar het Technisch College in IJmuiden. Op het Technisch College is veel aandacht voor maatwerk en voor het aanleren van een ambacht. Schooldirecteur Ruud Porck: ‘De roep om vakmanschap zal er altijd blijven.’ De school heeft het nieuwe leren vijf jaar geleden omarmd: leerlingen zijn erg vrij en houden hun eigen portfolio bij. Alleen voor vakken als Nederlands en wiskunde bleek de ‘intrinsieke motivatie wel erg laag’, dus worden die daarom nog wel klassikaal aangeboden. Kinderen krijgen gedurende hun hele school­ tijd de verantwoordelijkheid die ze aankunnen. Daarnaast wordt er zo veel mogelijk maatwerk geboden. Zo kent de school sinds kort de tech­ nische mavo (die officieel vmbo gemengde leerweg heet). Het voordeel voor deze leerlin­

gen is dat ze al in de eerste jaren van hun mid­ delbare school een praktijkvak krijgen, terwijl ze op hoog vmbo-niveau, dat van de theoretische leerweg, les krijgen. Volgens Porck is het geheim van het slagen van zijn school dat hij een groep hele goede leraren heeft. ‘De docenten staan voor hun vak en geven de leerling indien nodig individuele sturing. Het echte geheim is passie voor de kinderen en een positieve benadering.’ Porck wijst er wel op dat de manier waarop de school met de leerlingen omgaat, erg arbeidsin­ tensief is: ‘We willen allemaal maatwerk, maar daarvoor zijn wel kleinere groepen noodzakelijk. En dus meer geld voor leraren.’ Veel van de problemen die in de bovenstaande bezoeken aan de orde zijn gekomen, zijn terug te vinden in het boekje met aanbevelingen uit de praktijk om deze problemen aan te pakken. Het boekje is de agenda die richting geeft aan de wij­ ze waarop de PvdA zich de komende jaren voor het vmbo wil inzetten.

februari 2009 Rood 25

Eberhard van der Laan

H

et is bijna half acht in de avond wanneer minister Eberhard van der Laan zich verontschuldigt. De ambte­ naren in het ministerie zijn op dat moment, op een enke­ ling en kamerbewaarder Theo na, al uren naar huis. Het is donker en ijzig kil in het gigantische gebouw van het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu. ‘Ik zou nog lang willen verder praten,’ zegt Eberhard, ‘maar ik moet nog een stapel stukken doornemen. Een halve meter.’ Eberhard heeft nog niet gegeten en, bekent hij, nauwelijks gerookt. ‘Dat mag hier nergens,’ zegt hij met een schalkse blik. Het is de eerste dag na het kerstreces. Een paar weken eerder, volkomen onverwacht, werd de Amsterdamse advocaat benoemd tot minister van Integratie, Wonen en Wijken, in opvolging van Ella Vogelaar. Heeft Van der Laan daarna contact gehad met Ella Vogelaar? ‘Ja. We zijn tenslotte allebei lid van onze club, onze partij. Maar Ella had daar geen behoefte aan. Ze heeft wel aangeboden om me te informeren over de ingewik­ kelde dossiers. Ik heb grote waardering uitgesproken voor wat zij heeft bereikt en gerealiseerd.’

Hij begon zijn politieke carrière als assistent van de Amsterdamse wethouder Jan Schaefer, en was namens de PvdA lid van de Amsterdamse gemeenteraad en fractievoorzitter. Na een ‘politiekloze’ periode als advocaat, is Eberhard van der Laan weer terug in de politiek, als minister voor Wonen, Wijken en Integratie in het kabinet-Balkenende IV.

‘Niet elk probleem heeft te maken met integratie’

Een van de aspecten die in de kwestie Vogelaar speelde, is de macht van de media, de invloed van beeldvorming op de politiek. Is de politiek eigenlijk nog opgewassen tegen die ontwikkeling? ‘Ik ben niet zo somber. Ik kom net terug uit de Kamer waar we een aanpassing van een nogal technische wet bespraken. Ogenschijnlijk nauwelijks een politieke kwestie, maar in het debat bleken intens verschillende opvat­ tingen. In zo’n debat denk je over een tegenstander met een opvatting die je zelf afkeurt toch: “Wat goed dat je dat onder woorden brengt.” Met argumenten probeer je tot een oplossing te komen. Hiervoor was ik advocaat en elke dag, met iedere zaak die opgelost werd, hoopte ik toch de wereldvrede een beetje dichterbij te brengen. Tijdens het debat in de Kamer moest ik daaraan denken. Dat je met elkaar, ondanks verschil­ len, de wereldvrede een beetje dichterbij probeert te brengen. Dat gaat voorbij aan de waan van de dag en de macht van de media, zelfs in een technisch debat in de Tweede Kamer.’ Over een van de belangrijkste politieke thema’s op dit moment, integratie, heeft het partijbestuur vlak voor de kerstdagen een tekst gepubliceerd. Daarin is sprake van “Ons Nederland”, en “Marokkaanse en Antilliaanse rotjochies”. Wat is het onderscheid tussen Marokkaanse jongens op de bus in Gouda, en een dronken Zeeuwsch Vlaamse jongen die in de Koninginnenacht een postbode dood slaat? ‘Ik heb mij na mijn periode in de Amsterdamse gemeenteraad wat minder met de PvdA bemoeid, maar vanaf het moment dat ik als minister aan de slag ging, werd ik op twee zaterdagmorgens betrokken bij de discussies met Paul Scheffer en Kees Schuyt als inleiders over integratie. Die discus­ sies waren open en fris, en Lilianne Ploumen heeft daar een goed en evenwichtig verhaal van gemaakt. Maar uit jouw vraag blijkt dat niet elk probleem te maken heeft met integratie. Daarom wil ik elke gebeurtenis heel feitelijk onderzoeken en weten of etniciteit in een bepaald geval werkelijk een rol heeft gespeeld, of niet. En onderscheid tussen mensen maak ik niet; wel kan het zijn dat specifieke groepen een specifieke aan­ pak vragen. Maatwerk dus.’ In één adem wuift hij de kritiek weg als zou de PvdA met de integratienota de PVV rechts willen inhalen. ‘Dan moet men zich maar eens verdiepen in de vragen die de PVV formuleert en de kwesties die zij

26 Rood februari 2008 26 Rood oktober 2009

profiel

Tekst Jan Schuurman Hess Foto Adrie Mouthaan

‘Ondanks verschillen probeer je met elkaar de wereldvrede toch een beetje dichterbij te brengen’ aansnijdt. En ook hier geldt dat je de PVV serieus moet nemen. Onzin is onzin, maar als zij wijzen op gesubsidieerde websites waar beledi­ gende teksten staan over homo’s en joden, dan laat ik dat onmiddellijk uitzoeken, want dat kan natuurlijk niet.’ In de eerste debatten in het parlement kreeg minister Van der Laan brede waardering voor zijn inhoudelijke lijn. Daarmee zijn de moeilijkheden en dilemma’s evenwel niet minder geworden. Eberhard van der Laan schetst snel een van die kwesties. De gelijkheid tussen man en vrouw is een groot en onaantastbaar goed in Nederland, maar bij inburgeringscursussen blijft een deel van de vrouwen thuis, wanneer zij in een klas met mannen worden samengebracht. ‘Dan moet je afwe­ gen wat het belangrijkste is: het principe van gelijkheid van man en vrouw, of vrouwen in de gelegenheid stellen om zich te scholen en te ontwikkelen en hen zo uit hun isolement te halen. Ik kies dan voor de laatste mogelijkheid.’ U bent ook verantwoordelijk voor de wijken in de grote steden. Tegen de achtergrond van de financiële crisis zit u met verzelfstandigde woningbouwcorporaties, een reusachtige bureaucratie en een stroperige overlegcultuur. Wat is het perspectief? ‘Het gaat ons in de zestien­ honderd wijken in Nederland niet alleen om het bouwen van huizen; dat was het al niet in de tijd van Jan Schaefer. Toen ging het, net als nu, ook om gezondheidscentra en om de ontwikkeling van wat vroeger het welzijnswerk werd genoemd. Dat men zich nu ergert aan hangjonge­ ren, is mede een gevolg van bezuinigingen in het welzijnswerk in de jaren tachtig. Maar nu, en daar zijn de veertig Vogelaarwijken eigenlijk de laboratoria van, gaat het om de verantwoordelijkheid en betrokken­ heid van de burgers te vergroten. Die participatie van bewoners is de essentie van de wijkaanpak. De mensen zijn de aanjagers van de ont­ wikkeling van de wijken. Die betrokkenheid en individuele verantwoor­ delijkheid voor het geheel is in essentie volksverheffing. Deze zorg, deze verantwoordelijkheid voor de volkswijken is een eeuwige opgave voor de sociaaldemocratie: het gaat in de wijkaanpak om sociale en culturele ontwikkeling, het gaat om goed onderwijs, om een goede gezondheidszorg en natuurlijk om goede huizen.’

Integratie De 4 uitgangspunten van Eberhard van der Laan: 1. iedere Nederlander heeft gelijke rechten en gelijke plichten; 2. we trekken niemand voor, maar wie extra hulp nodig heeft, die krijgt deze; 3. wie extra hulp krijgt, moet deze ook pakken; 4. niet elk probleem waarbij een nieuwe Nederlander betrokken is, is een integratieprobleem.

februari 2009 Rood 27

achtergrond

Tekst Tessel Schouten e.a. Foto Mark van de Brink e.a.

Een organisatorisch talent, betrokken, het zijn slechts twee van de vele kwalificaties die men Riet van der Zedde, algemeen directeur, toedicht. Op 31 december verliet zij na 34 jaar de PvdA. Een viertal partijgenoten blikt terug op hun tijd met Riet.

demonstratie is het begin van iets veel groters.’ Riet had gelijk. Een paar jaar later, in 1981, vond op het museumplein een van de grootste vredesdemonstraties ooit plaats. Wie hield achter de schermen alles op scherp: Riet.

Jan Marinus Wiersma: Steunpilaar

Dag Riet! R

iet was in de twintig toen ze als medewerker van verschillende internationaal secretarissen op het par­ tijbureau begon. Ze bleek een kei in het organiseren van congressen, groeide door naar de functie van hoofd van het bestuurssecretariaat en eindigde als algemeen directeur. Een rondje bellen met naaste collega’s en bestuurders uit ver­ schillende periodes levert naast bijzondere verhalen een aantal steeds terugkerend thema‘s op: Riet heeft hart voor de partij én voor de mensen die er werken. En in het spanningsveld tus­ sen het dagelijkse politieke bedrijf, telkens wisselende partij­ besturen, en (soms) de waan van de dag koos ze altijd voor continuïteit. Voor de gewone kant van het politieke werk zon­ der de kwaliteit uit het oog te verliezen. Onder haar leiding of in haar invloedssfeer kregen velen de kans zich te ontwikkelen – van aanstormende politici, JS’ers, Niet Nix’ers, medewerkers, collega’s tot stagiairs.

Madeleine de Vries: Kameraadschap Riet met Felix Rottenberg

28 Rood februari 2009

In 1979 leerde ik Riet kennen op de Tesselschadestraat. Kameraadschap was al snel het sleutelwoord in ons contact. Zij werkte op het Internationaal Secretariaat, ik was de middagte­ lefoniste. De klusjes die ik mede door Riet kreeg, hebben bijge­

dragen dat ik er nog steeds werk. Als jong meisje van de Veluwe waren alle ervaringen overweldigend. De demonstratie tegen plaatsing van kernwapens in Utrecht in 1979, de demonstraties in 1981 en 1983, het Volkspetitionnement in 1985. Allemaal activitei­ ten waarin Riet een belangrijke organisatorische rol speelde, net zoals in de bijzondere verkiezingscampagnes in 1989 en 1994. Mede door de menselijke werkwijze van Riet voerde – voor de medewerkers – kameraadschap daarin de boventoon. Deze werk­ wijze zette zij voort toen zij in 2000 algemeen directeur werd op het partijbureau. De jaren waarin Riet directeur was, waren niet de makkelijkste politieke jaren voor de werkorganisatie. Riet heeft het er in die periode meer dan goed afgebracht. Ik wens haar veel succes maar vooral plezier in haar verdere carrière.

Felix Rottenberg: politiek vernuft Riet is een van de beste organizers die ik bij de PvdA heb meege­ maakt. Toen in de jaren zeventig de eerste initiatieven werden genomen voor anti-kernwapen-demonstraties, werkten wij inten­ sief samen. De PvdA liep nooit voorop bij het organiseren van dit soort grootschalige manifestaties, in tegenstelling tot de CPN, die altijd voor en achter de schermen een sleutelrol vervulde. Hoogst irritant. Als voorzitter van de Jonge Socialisten vond ik dat we dat niet meer op zijn beloop konden laten. En Riet, toen de assistente van de internationaal secretaris, in het bijzonder Harry van den Bergh, was het daar helemaal mee eens. Een eerste bijeenkomst tegen de kernraketten belegden we in de Julianahal in Utrecht. Uitgerekend die dag vond ook een, op het laatste moment ingelast congres van de PvdA plaats. Dat was in de slotfase van die hopeloze kabinetsformatie van 1977. Het poli­ tieke vernuft van Riet viel me toen al op. Met veel moeite kreeg Riet mij aan de lijn in het congresgebouw in Den Haag: ‘Je moet nu hierheen komen naar de demonstratie, het loopt nog niet zoals het moet.’ Ik protesteerde nog even, want ik moest toch namens de JS ons gelijk binnenhalen. ‘Dat is zinloos’ sprak Riet streng, ‘dat hele congres is tandeloos, stelt niets meer voor, en de

Ik heb veel met Riet beleefd. Te veel om in een kort bestek te kunnen memoreren. Wanneer ik haar betekenis voor mij pro­ beer samen te vatten dan komt onmiddellijk het woord steun­ pilaar naar boven. In 1987 volgde ik Maarten van Traa op als internationaal secretaris van de partij. Een grote eer, maar ik was ook zenuwachtig want de verwachtingen waren natuurlijk hoog en ik had weinig ervaring met het concrete buitenland­ werk. Ik werd gered door Riet, die me meteen een ticket gaf voor Rome en zei dat ik op stap kon met Joop den Uyl voor een bijeenkomst van de Socialistische Internationale. Zij zou wel op de tent passen. En zo ging het vaak. Werken met een afwezige chef is niet eenvoudig, maar het ging Riet gemakke­ lijk af. Organisatie is altijd een van haar sterke kanten geweest. Niets is zo spannend als het voeren van een campagne voor de nationale verkiezingen. In 1998 was ik campagneleider. We werkten met een jong team en dat was wel eens lastig. Behalve dat Riet altijd klaar stond om de campagnemedewerkers te helpen, hield ze overzicht op een complexe organisatie waar­ mee veel geld gemoeid was. Voor mij was dat onontbeerlijk. Al met al komt het erop neer dat Riet veel heeft bijgedragen aan een actieve PvdA. We hebben ook nooit problemen met elkaar gehad en dat was een hele prestatie van haar kant. Met politici werken is nooit gemakkelijk. De vele wisselingen vragen om grote flexibiliteit. In mijn ervaring is Riet daarmee knap omgegaan en is ze zich­ zelf gebleven. Rest mij Riet te bedanken voor haar loyaliteit en nooit aflatende steun.

Harry J. van den Bergh: Kanjer In de afgelopen jaren kwam ik Riet van der Zedde nog maar zelden tegen: een enkele keer op het partijbureau of tijdens een bijeenkomst van de partij. Riet was niets veranderd. Nog altijd: hartelijk, een tikje zakelijk, to the point en belangstellend naar mijn wel een wee. Ik informeerde uiteraard naar het gezin en dan antwoordde ze met dat rustige zelfvertrouwen dat alles goed ging. De gesprekken duurden nooit lang en zo was het ook 35 jaar geleden Riet was inmiddels de baas van het kantoor van de partij. Ik vermoedde wel eens dat zij niet helemaal tevreden was met de gang van zaken op kantoor, maar discretie is haar aangeboren. Ik werkte op het internationaal secretariaat en het Koos Vorrink Instituut en was internationaal secretaris van de partij. Als ik iets goed heb gedaan daar op de Tesselschadestraat, dan was het het aannemen van Riet van der Zedde als mijn assistente. Als ik iets negatiefs mag zeggen, dan is het dat zij mij te veel uit handen nam en mijn slordigheid stevig aanpak­ te. Ideeën had ik wel en Riet was de beste om ze uit te werken of onder tafel te duwen. Ik had een geweldige tijd met Riet van der Zedde. Het was de tijd van de spannende sociaaldemocratie met André van der Louw en Joop den Uyl. Het waren geweldige jaren en Riet was daar deel van.

Voor degenen die actief zijn of worden binnen de PvdA en die een bepaalde vaardigheid verder zou willen ontwikkelen, zich inhoudelijk verder in een onderwerp willen verdiepen of met partijgenoten over actuele politieke onderwerpen van gedachten willen wisselen, bieden het partijbureau en het Centrum voor Lokaal Bestuur een uitgebreid opleidingsaanbod.

PvdA@work opleidingen Er zijn tal van onderwerpen waar we als partij op een steeds professionelere manier mee om willen gaan: het scouten van nieuw talent, het voeren van functi­ oneringsgesprekken, het opzetten van een ombudsteam in de gemeente of het organiseren van een geslaagde cam­ pagneactiviteit. Over deze onderwerpen worden workshops en trainingen aange­ boden, die als ondersteuning dienen bij de Europese en lokale verkiezingscam­ pagnes van de komende twee jaar.

ROSA-leergang Om met de partij kennis te maken wordt dit voorjaar de ROSA-leergang georgani­ seerd. Voor leden die overwegen om zich te kandideren voor het raadslidmaat­ schap en die zich willen oriënteren op het raadswerk, is er een speciale ROSAkandidatenleergang. Beide leergangen beginnen op zaterdag 18 april en worden gehouden in Amersfoort.

opleidingsdagen Workshops, trainingen, simulatiespellen en voordrachten door partijprominen­ ten. Er is een programma-aanbod voor geïnteresseerde leden, voor leden die overwegen zich te kandideren voor de gemeenteraad, wethouders, afdelings­ bestuurders en campagnevrijwilligers. Voor leden die zitting nemen in kan­ didaatstellingscommissies worden er opleidingsdagen georganiseerd waarin aandacht besteed wordt aan gespreks­ technieken en dilemma’s bij het maken van afwegingen en het opstellen van de conceptlijsten. Data: Den Haag en Utrecht, zaterdag 28 maart en Den Bosch en Meppel, zaterdag 4 april in. De volledige ­opleidingskalender voor dit jaar is te ­vinden: www.pvda.nl/opleidingen en­

www.lokaalbestuur.nl (onder de knop opleidingen). Als de invulling van het programma bekend is, kunt u zich via deze sites aanmelden. Houd de sites daarom ook gedurende het jaar goed in de gaten. Trijn Jongman, gemeenteraadslid in Steenwijkerland, was een van de deelne­ mers aan de PvdA@work/Opleidingsdag in Meppel: ‘Van tevoren denk je wel, moet ik nou weer een hele vrije zaterdag aan de partij besteden? Maar het was een leerzame dag, een leuke, actieve partijdag. Aan de ene kant bevordert zo’n trainingsdag de regiobinding en is het een mogelijkheid om te netwerken, aan de andere kant worden, bijvoorbeeld in de training Presenteren, de puntjes op de i gezet. Je gaat echt actief met elkaar aan de slag en door de oefeningen van de trainer krijg je zaken weer helder voor de geest. En in zo’n inhoudelijke verken­ ning over zorg die ik bijwoonde, kun je alles vragen over het onderwerp en kom je met elkaar te spreken over het lande­ lijk beleid en hoe zich dat lokaal vertaalt.’ Attje Kuiken, Tweede Kamerlid en coach voor de ROSA-leergang: ‘Coachen aan de leergang is ontzettend leuk. De men­ sen zijn enthousiast en het is leuk om je eigen ervaringen en de ervaringen van de groep met elkaar te delen. De Rosa leer­ gang helpt je om je weg te vinden bin­ nen de partij, maar ook om mogelijke drempels te nemen. Veel mensen wor­ den na de cursus ook echt actief. Heel belangrijk want er is geen PvdA zonder actieve leden. Aan talenten geen gebrek binnen de PvdA. Dus genoeg kwaliteit om straks alle lijsten weer te vullen!’

februari 2009 Rood 29

varia Breinbreker

26

Horizontaal: 1. Luchtige strijd (11); 9. Meisjesschaats? (7); 10. Ezel zonder extra kosten (9); 12. Twijfelachtige ontkenning (6); 15. Trek in het donkere seizoen (12); 18. Die maat is arm (2); 20. Je krijgt het heen en weer van het lachen (3); 21. Dronken dier (3); 22. Hierna volgt de andere kant (8); 25. Spaanse noot (2); 27. Trottoirversierder? (9); 31. Dat komt ervan, luiwammes! (5); 32. Voorwoord (3); 33. Eiland voord de Franse kust (3); 35. Verzuchting van een hoerenmadam (5+1+5); 40. Zeeschuim (3); 41. Irritant zoemend mannetje (3); 42. Werkelijk, dat hert is flink aan de maat (5 of 3+2); 43. Is dat een noord-Europeaan? (3); 46. Komen deze met de jaren? (15); 52. Je krijgt het heen en weer van deze vogel (3); 53. Teveel van hetzelfde (5) Horizontaal: 1. Repeterende tijd (12); 2. Meer dan een exotische verkoudheid (7+5); 3. Vindt zijn oorsprong in begin vorige eeuw (5); 4. Struikelblok voor veel asielzoekers (1+1+1); 5. Medewerker (2); 6. Komediant (12); 7. Aan tafel! (4); 8. Die lijn is net aan voldoende (10); 11. Verliesperiode (3); 12. Wereldwijde marktmeester (1+1+1); 13. Klein mannetje voor de klas (2); 14. De som der delen (1+1+1); 16. Rangordening (8); 17. Ons kleine land (2); 23.  Hier zat Wouter in en stond hij later op (8); 24. Even aandacht voor de heilige (2); 26. Uiroep van een gek (2); 28. Net uit bed en nu al moe (2); 29. They save lives in this room (2); 30. Heeft de lachers op z’n hand (5); 34. Groenliefhebber (5); 36. Dienstklopper (5); 37. Oudje (2); 38. Wordt hierop geschreven wat dient te gebeuren? (6); 39. Je krijgt het heen en weer van dit cijfer (5); 43. Deze boom zet de toon (2); 44. Gevatte kraan (3); 45. Toestemming in het ziekenhuis (2); 46. Ouderwetse papa (2); 47. Wat doet die Egyptische god aan boord (2); 48. Hoe? (2); 50. Wat was er mis met die oude? (1+1). Oplossingen Breinbreker 25: Horizontaal: 1 + 7 vertikaal. Door de bank genomen; 8.Alarmbel; 10. Aanmeren; 11. Inloop; 12. Raadzaam; 13. Lam; 14. Afvoer; 15. Gegeven; 17. Behang; 18. Landweg; 20. Verduren; 21. Miljoen; 24. Oranjebal; 25. Edele delen; 26. Mak Vertikaal: 1. Duivels dilemma; 2. Onvermogen; 3. Doe maar gewoon; 4. Aanvallen; 5. NL; 6. Kaaiman; 9. Melkveehouder; 16. Ogenblik; 19. Legaal; 22. Lood; 23. Nood

Stuur uw oplossing vóór 7 maart naar PvdA, redactie Rood, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam. De winnaar ontvangt het WBS-jaarboek Op zoek naar een progressief Amerika.

Bedenkt u puzzels ? Mail ons: [email protected]!

Het Surinamesyndroom van John Jansen van Galen

De prijswinnaar van de Breinbreker in het vorige ­nummer is: Leendert Douma uit Arnhem. Hij ontvangt het boek

Prijsvraag Wie zijn dit? 1

2

Foto Lizzy Kalisvaart, e.a.

Weet u wie dit zijn? Stuur uw oplossing vóór 7 maart naar: PvdA, redactie Rood, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam of mail uw oplossing naar [email protected].

Uitgesproken

agenda

Zorg dat je erbij komt

Februari

Wanneer hij wordt opgeroepen voor de jihad geeft hij niet thuis. ‘Ik kon niet, ik moest zaalvoetballen.’ Najib Amhali keert ook in zijn laatste show Zorg dat je erbij komt onze samenleving binnenstebuiten. Met veel grap­ pen over Surinamers, Turken, Marok­kanen en andere etnische minderheden gaat ook deze show eigenlijk over de Neder­lander. Twee omgevallen torentjes en een Hollands landschap sieren het toneeldoek. En het oranje schijfje waar de registratie op staat, doet ook nationalistisch aan. Niets is toeval­ lig, de dvdhoes is een combinatie van pas­ poorten: een Marokkaans en een Neder­lands paspoort. Als Nederlandse Marokkaan – of Marok­ kaanse Nederlander? – balanceert Amhali op de dunne lijn tussen twee culturen. Een evenwicht dat de cabaretier als geen ander weet te vinden. Met oneliners en anekdotes zet de cabaretier de zaken op scherp. Maar confrontaties zoals die er waren in eerdere shows zijn er niet. Zorg dat je erbij komt wordt hierdoor niet slecht, integendeel zelfs, maar wel anders. Amhali probeert zijn publiek te pleasen, door zijn keuze voor imitaties, spel­ letjes en drumsessies maakt enige diepgang en scherpte plaats voor topentertainment. In de slotscène komt alles tot een climax. Najib Amhali blijft de cabaretier die Neder­ land kent, maar met een scherpe blik die ver­ raadt dat hij een outsider is. Een veelbewo­ gen slot dat, mocht u het scherpe van Most Wanted missen, het wachten zeker waard is.

Woensdag 25

Winny de Jong

4

1

De oplossing van de prijsvraag uit Rood nummer 6: 1. Lutz Jacobi 2. Luuk Blom 3. Jan Boelhouwer 4. Lia Roefs De winnaar van het boek De toekomst van het Koninkrijk van John Jansen van Galen is Gilles Syrier uit Maastricht.

Donderdag 26 Debat PvdA-eurodelegatie over gezond­ heidszorg, Medisch Centrum Haaglanden. Meer info op www.pesdelegatie.nl.

Vrijdag 27 Regiobezoek PvdA-eurodelegatie aan Flevoland. Meer info: www.pesdelegatie.nl.

Maart Donderdag 5 Townhall meeting met Europees lijsttrekker Thijs Berman in Utrecht. Meer info op­ www.pvda.nl/europa.

Zaterdag 14 en zondag 15 PvdA-congres Meer info: www.pvda.nl/congres

Ledenblad van de Partij van de Arbeid

6e jaargang • nummer 1 • februari 2009

Colofon Rood is het positief/kritische ledenblad van de‑Partij van de Arbeid waarin leden van de partij centraal staan. Leden worden van harte uitgenodigd te reageren op de inhoud van Rood en de redactie van ideeën, suggesties of‑kopij te voorzien. Rood verschijnt zes­maal per jaar en wordt gratis verspreid onder de leden van de PvdA in een oplage van 63.000‑exemplaren. Niet-leden kunnen een abonnement aanvragen via de leden­administratie (ledenadministratie@ pvda.nl of 0900-9553). Rood verschijnt ook in gesproken vorm voor mensen met een lees­ handicap. Info: FNB, tel.: (0486) 486486. Partij van de Arbeid Herengracht 54 / Postbus 1310 1000 BH Amsterdam 0900-9553 (lokaal tarief) / www.pvda.nl Redactieadres: Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam [email protected]

Woensdag 18 Debat met Jan Pronk en Thijs Berman in Utrecht, meer info: www.pvda.nl

Eindredactie: Roselie Kommers

Mariëtte in gesprek met… Over de duurzame deal. Meer info:­ www.pvda.nl.

Zaterdag 28

April

2

Rood Redactie: Angelina Scalzo (samenstelling en eindredactie),­ Jan Schuurman Hess, Michiel Reijnen,­ Ottolien van Rossem

PvdA@Work/opleidingsdag 10:00-17:00 uur in Den Haag en Utrecht

In de volgende editie van Rood vindt u de uitslag. De winnaar ontvangt het WBS-jaarboek Op zoek naar een progressief Amerika.

3

Europa landentour in Emmen – Roemenië. Debat over de uitbreiding van de Europese Unie. Meer info zie­ www.alfredmozerstichting.nl

Art direction en vormgeving: Studio Pollmann, Amsterdam Medewerkers aan dit nummer: Thomas Bos, Wouter Bos (column), Jeroen Dijsselbloem, Winnie de Jong, Michael Juffermans (Breinbreker), Leo Lucassen, Lilianne Ploumen, Tessel Schouten, Monika Sie, Wim Willems, Michiel Zonneveld Fotografie: De Beeldredaktie, Mark van den Brink, Hollandse Hoogte, IISG, Lizzy Kalisvaart, Adrie Mouthaan, Tessa Postuma de Boer

Zaterdag 04

Cartoon: Peter Pontiac, Amsterdam

PvdA@Work/opleidingsdag 10:00-17:00 uur in Den Bosch en Meppel

Illustratie: MokerOntwerp, Amsterdam

Zaterdag 18

Lithografie: Grafimedia Amsterdam

Start ROSA-leergang en ROSA-kandidaten­ leergang. 10:00-17:00 uur in Amersfoort

Drukwerk: vdBJ / Print Support, Bloemendaal Rood verschijnt onder verantwoordelijkheid van het partijbestuur. Overname van (delen van) artikelen, foto’s of ­illustraties alleen na uitdrukkelijke toestemming van‑de‑uitgever.

3

4

Nieuwsgierig naar de show? Rood verloot tien dvd’s van Zorg dat je erbij komt. Stuur een kaartje naar Postbus 1310, 1000 BH in Amsterdam of een mailtje naar [email protected]. ISSN 1574-2733

30 Rood februari 2009

mei 2007 Rood 31

SCS-COC-00812

column

Foto Joost van den Broek/Hollandse Hoogte

Tolerantie Het valt tot in het buitenland op als we in Nederland kritisch spreken over onze traditie van tolerantie. We staan immers bekend vanwege die traditie, we worden er om geprezen. En toch is het goed dat onze congresresolutie over integratie een nieuw verhaal over tolerantie vertelt. In mijn eigen boekje Dit Land Kan Zoveel Beter probeerde ik dat met begrippen als passieve tolerantie. De tolerantie van vroeger was niet alleen de tolerantie van verdraagzaamheid en pluriformiteit, maar ook van wegkijken en onverschilligheid. Daar heeft de Nederlandse samenleving, zoals in 2002 heftig naar buiten kwam, een prijs voor betaald. Een prijs die ook betaald werd door autochtonen die hun zorgen over hun veranderende buurt niet gehoord vonden in de politiek; en door allochtonen die merkten dat een beroep op cultuur of religie hun emancipatie in de weg stond. Tegenover deze passieve tolerantie zette ik actieve tolerantie: verbind het tolereren van een veelheid aan opvattingen, culturen, waarden en religies aan het verdedigen van wat we met elkaar belangrijk vinden. Je mag iets tolereren en het toch niets vinden en dat zeggen.

Sterker nog, dat moet wat vaker. Ook als het polariseert. Wat telt is of het de oplossing van een maatschappelijk probleem dichterbij brengt. De Nederlandse vrije samenleving lijdt al jaren (cynisch genoeg onder invloed van met name (ex-)liberalen!) onder een verarming van het integratiedebat. Als iets je niet aanstaat, lijkt het alsof er maar één keus is: verbieden. En als het niet verboden wordt, heb je maar één keuze: tolereren (en er niets van vinden of zeggen). De nieuwe partijresolutie doorbreekt die schrale dichotomie. Er is van alles (van eerwraak tot vrouwenbesnijdenis) wat je gewoon moet verbieden. En er is ook van alles (van hoofddoek tot suikerfeest) wat je gewoon moet tolereren. Maar sommige kwesties (van boerka tot handenschudden) zijn met geen van deze strategieën op te lossen. Dan is een derde strategie nodig, niet verbieden, maar wel onze kernwaarden verdedigen: confronteren. In debat, dialoog, opvoeding en onderwijs. Veel moeilijker dan een wetje hier of regeltje daar. Veel moeilijker dan je gezicht afdraaien. Maar absoluut cruciaal op weg naar één Nederland van en voor ons allemaal.

De volgende Rood ­verschijnt begin april

Wouter Bos, politiek leider