Conferentie ‘Begeleiding: van zorg naar participatie’
Woensdag 28 maart 2012
Voorwoord Welkom op de conferentie ‘Begeleiding: van zorg naar participatie’. Ik neem u graag even mee op reis in de wereld van de overheveling van extramurale begeleiding en kortdurend verblijf van de AWBZ naar de Wmo bij gemeenten in Zuid-Limburg. Eind 2011 ging het project ‘Decentralisatie begeleiding van AWBZ naar Wmo’ in Zuid-Limburg officieel van start. De trein begon te rijden en iedere gemeente in ZuidLimburg stapte op. Achttien gemeenten in deze regio werken namelijk samen aan de voorbereidingen voor de implementatie van begeleiding op lokaal niveau. Zoveel mogelijk partijen meenemen in de reis naar de eindbestemming - goede begeleiding voor iedere cliënt tegen een betaalbare prijs – staat centraal. Dat dit geen makkelijke reis wordt, is duidelijk. Het Rijk heeft nog niet alle sporen aangelegd en de vergoedingen voor de treinreis worden naar verwachting beduidend minder. Maar daar waar het kan, doet de trein zoveel mogelijk stations aan. Bijvoorbeeld door bewust te stoppen bij adviesraden, zorgaanbieders en belangenbehartigers van cliënten met begeleiding. Want om de cliënt met begeleiding straks goed van dienst te kunnen zijn, is kennis verkrijgen van hoe de begeleiding nu is geregeld een eerste vereiste. Het regionale projectteam ‘Decentralisatie Begeleiding van AWBZ naar Wmo’ en verschillende beleidsmedewerkers van de deelnemende gemeenten hebben de afgelopen weken dan ook vele gesprekken gevoerd met eerder genoemde partijen. Ook hebben zij onderzoek verricht naar de omvang en complexiteit van de begeleiding in Zuid-Limburg.
2
Vandaag is de dag om de resultaten van deze reis tot nu toe te presenteren. Niet alleen in de vorm van lezingen in het ochtenddeel. Maar ook door de workshops waarin wij met elkaar in discussie kunnen gaan. Ik wens u een dag vol kennis en inspiratie. Hartelijk dank voor het bijwonen van deze werkconferentie. Hopelijk reizen we samen verder. Berry van Rijswijk, namens de Regionale Stuurgroep Decentralisatie Begeleiding van AWBZ naar Wmo Voorzitter Regionale Stuurgroep Decentralisatie Begeleiding van AWBZ naar Wmo Wethouder Zorg & Welzijn, gemeente Sittard-Geleen
Thema conferentie ‘Van zorg naar participatie’ Het Rijk hevelt begeleiding uit de AWBZ naar de Wmo over. Naast het noodzakelijke traject van overheveling, zien we dit traject ook als een traject van verandering en verbetering. We gaan - daar waar het kan - samen mogelijkheden scheppen om de begeleiding beter en efficiënter te organiseren. Zodat cliënten voorzien blijven van de zorg die ze nodig hebben. En blijven meedoen in onze samenleving.
3
Programma Vanaf 08.30
Ontvangst en inschrijven
09.30
Opening door dagvoorzitter Leo Bisschops
09.35
Welkomstwoord, Berry van Rijswijk, voorzitter Regionale Stuurgroep Decentralisatie Begeleiding van AWBZ naar Wmo
09.50
Van landelijke ideeën naar lokale werkelijkheid, Jeroen Hoenderkamp, opsteller VNG visie ‘Van zorg naar participatie’
10.25
De cliënt in beeld: een beknopte kwantitatieve en kwalitatieve analyse, Arthur Frank, bureau HHM
10.55
Pauze
11.15
Het huidige aanbod aan begeleiding in Zuid-Limburg, Joke ten Thije, lid Regionaal projectteam ‘Decentralisatie Begeleiding van AWBZ naar Wmo’
11.40
Hoe zorg je voor optimale cliëntenparticipatie?, Jo Maes, directeur Huis voor de Zorg
12.00
Lunch
13.00
Workshops ronde 1
14.00
Workshops ronde 2
15.00
Workshops ronde 3
15.50
Verrassend intermezzo
16.10
Plenaire afsluiting, samenvatting van de dag en ludieke afsluiting die u niet mag missen!
16.30
Gezellige netwerkborrel
17.30
Einde
4
Presentaties ochtend
ochtend
Lezing 1: Welkomstwoord Berry van Rijswijk Berry van Rijswijk, voorzitter Regionale Stuurgroep ‘Decentralisatie Begeleiding van AWBZ naar Wmo’, gaat kort in op de achtergronden van het traject: wat komt er op gemeenten af? Hoe willen de gemeenten in Zuid-Limburg de overheveling van begeleiding uit de AWBZ naar de Wmo oppakken? Samenwerking is daarbij het sleutelwoord. Niet alleen tussen de gemeenten. Maar ook met zorgaanbieders, zorgvragers en hun organisaties, de Wmo-raden. Daarbij is het de bedoeling om vernieuwingen in de zorg, zoals de Kanteling, door te voeren. Maar bovenal is het zaak om ervoor te zorgen dat alle cliënten op het moment van invoering kunnen rekenen op hun gemeente.
Lezing 2: Van landelijke ideeën naar lokale werkelijkheid Jeroen Hoenderkamp Het Rijk kijkt vrij instrumenteel naar de decentralisatie. Dat is echter niet het geval voor gemeenten. De Vereniging Nederlandse Gemeenten heeft in zijn visie ‘Van zorg naar participatie’ beschreven welke inhoudelijke meerwaarde voor burgers na de decentralisatie gerealiseerd kan worden. Daarbij zijn globaal de paden naar deze ambitie aangegeven. Jeroen Hoenderkamp gaat hier op in tijdens zijn lezing. Daarnaast beschrijft hij de laatste stand van zaken over de juridische, beleidsmatige en financiële kaders die het Rijk gemeenten mee geeft. Ook wordt ingegaan op de relatie met andere grote decentralisaties. Zoals de Wet Werken naar Vermogen, de decentralisatie van de Jeugdzorg en Passend Onderwijs. Tot slot gaat Jeroen Hoenderkamp in op de lokale doorvertaling van begeleiding.
6
ochtend
Lezing 3: De cliënt in beeld: een beknopte kwantitatieve en kwalitatieve analyse Arthur Frank Cijfers over begeleiding die we kunnen gebruiken om beleid te maken. Dat is waar deze presentatie van Arthur Frank om draait. Hij presenteert de meest opvallende resultaten van de impactanalyse. Deze analyse geeft zicht op de nieuwe cliëntgroep binnen de Wmo in Zuid-Limburg. Met behulp van de zogeheten impactmonitor worden relevante vragen beantwoord als: Hoeveel cliënten betreft het? Wat zijn de grondslagen en omvang van de zorg? Hoe verhoudt de regionale analyse zich tot landelijke gemiddelden? Ook wordt in de presentatie ingegaan op de kenmerken van de cliëntgroepen waar gemeenten mee te maken krijgen.
Lezing 4: Het huidige aanbod aan begeleiding in Zuid-Limburg. Een kleurrijk palet Joke ten Thije Het Regionaal projectteam ‘Decentralisatie Begeleiding van AWBZ naar Wmo’ heeft een vragenlijst verspreid onder de Zuid-Limburgse zorgaanbieders. Daaropvolgend zijn zowel individuele gesprekken als groepsgesprekken met hen gevoerd. Uit al die informatie komt een beeld naar voren van grote verscheidenheid. Tijdens deze lezing schetst Joke ten Thije een beeld hoe het huidige aanbod aan begeleiding eruit ziet. De vraag ‘Hoe gaan we om met die grote verscheidenheid als gemeenten en zorgaanbieders afspraken moeten maken over de begeleiding?’ komt ook aan bod.
7
ochtend
Lezing 5: Hoe zorg je voor optimale cliëntenparticipatie? Jo Maes Inbreng van cliënten, zorgvragersorganisaties en Wmo-raden is noodzakelijk voor het opstellen van goed en gedragen beleid. Als ervaringsdeskundigen zijn zij immers de beste ambassadeurs van hun eigen verhaal. Vanwege het groot aantal partijen in Zuid-Limburg is een transparante en gestructureerde aanpak nodig. Het Huis voor de Zorg vormt de verbindende factor tussen de zorgvragers en het regionaal projectteam. Jo Maes vertelt hoe de zorgvragers en Wmo-raden pro-actief worden betrokken. Hij pleit voor maximale participatie en goede afstemming tussen alle betrokken partijen op regionaal en lokaal niveau.
8
Workshops middag
middag
Workshop 1: Mijn keukentafel. Mijn soep Vivantes: Janneke Pedrini, Kirsten Paulus, Nico Durlinger We hebben er allemaal de mond van vol. Vanuit de kracht van onze klant kijken naar wat nodig is om zich zo lang mogelijk prettig te blijven voelen in de eigen woon- en leefomgeving. Aan de keukentafel vinden we alle ingrediënten die nodig zijn: maaltijden, mantelzorg, ondersteuning, hulpmiddelen, begeleiding groep, zorg, welzijn, alarmering, ... Maar zijn we in staat om ‘de soep’ te maken die bij onze klant past? En smaakt die dan zoals verwacht? Dat gaan we in deze Vivantes kookworkshop aan den lijve ervaren. Samen met kok Nico Durlinger maakt Vivantes soep klaar voor de bezoekers die aan de keukentafel aanschuiven. Een onafhankelijke gespreksleider zorgt voor de pittige smaak.
Workshop 2: Te gekke buren Mondriaan, Alcander en Trajekt: Suzanne Gillessen, Katja van Kerkom en Leon van der Cruijsen Ondersteuners: Ivo DeGroof, Jan Arts, Ans Fransen, Marlies Bindels en Ger Jansen Mondriaan doet, samen met maatschappelijke partners, momenteel concrete ervaring op met ‘kwartiermaken’. Voor mensen met psychische problemen/cliënten van Mondriaan, in de gemeenten Heerlen en Maastricht. Helemaal in het licht van de vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg (GGZ). De ervaringen zijn positief, maar er zijn ook leerpunten. De ontmoeting en het contact in de wijk wordt gezien als opstap naar het volwaardig burgerschap van de doelgroep. Meer dan al het andere draagt dit bij aan positieve beeldvorming, sociale cohesie, integratie en participatie van GGZ-cliënten in de buurt.
10
middag
Workshop 3: Van zorgen voor naar zorgen dat Radar: Peter Caelen en Maria Wetzels Radar wil mensen met een verstandelijke beperking optimaal in hun kracht zetten. Zodat zij de eigen regie kunnen voeren over hoe ze willen wonen, werken en recreëren. Uitgangspunt daarbij is dat de ondersteuning op maat is en zo dicht mogelijk bij de cliënt georganiseerd wordt. Deze ondersteuning bestaat uit coaching, begeleiding en/of training van zowel de cliënt als zijn netwerk en (werk)omgeving. Radar toont tijdens deze workshop een korte film over een aantal werkprojecten in het ZuidLimburgse bedrijfsleven. Vervolgens stellen zij de deelnemers, in de vorm van het Lagerhuis, een aantal prikkelende stellingen over de uitgangspunten voor begeleiding.
Workshop 4: ‘Samen voor elkaar in Parkstad’, zelfredzaamheidsondersteuning in de eigen buurt Meander: Roger Ruijters De decentralisatie is de kans bij uitstek om de ‘weeffouten’ uit het huidige zorgstelsel te halen. Schotten, verkeerde prikkels, gebrekkige samenwerking en bureaucratie zetten de betaalbaarheid van zorg en ondersteuning onder grote druk. Mensen in een kwetsbare positie zijn gebaat bij een buurt, waarin niet de systemen en regels, maar de mensen het verschil maken. In de levensloopbestendige buurt begrijpen financiers, professionals en vrijwilligers dat samenwerking meer oplevert dan concurrentie. Regie over je eigen leven is het meest gebaat bij eenvoud en toegankelijkheid. Betrokkenheid, co-creatie en vertrouwen dragen bij aan duurzame en betaalbare oplossingen. Net als een meerjarig partnerschap tussen financiers en (maatschappelijke) ondernemers. Utopie of werkelijkheid? In deze workshop gaat u het ervaren.
11
middag
Workshop 5: Pgb, kans of bedreiging? Per Saldo: Hans van der Knijff Door de jaren heen zijn er uitgesproken voorstanders van het Persoons Gebonden Budget (pgb) geweest. Maar ook hartstochtelijke tegenstanders. In de Wmo heeft de gemeente de plicht om te compenseren. Maar hoe doe je dat? De Centrale Raad van Beroep doet uitspraken waar rekening mee gehouden moet worden. Mensen die nu overkomen uit de AWBZ hebben uiteenlopende vragen. Het is niet altijd eenvoudig of mogelijk om begeleiding in natura te organiseren. Hoe zit het bijvoorbeeld met de eigen regie van mensen? Soms komen mensen zelf met een onverwachte oplossing. Zou het pgb wellicht het ‘noodluik’ kunnen zijn? Of gewoon de beste optie?
Workshop 6 : “Geit neet besteit neet”, de innovatieve aanpak van begeleiding in Peel en Maas Gemeente Peel en Maas en adviesbureau Thönissen: Ron Genders en Maarten Thönissen Met het programma “Leven in het Dorp WWZ” loopt de gemeente Peel en Maas vooruit op de overheveling van de begeleiding uit de AWBZ naar de Wmo. Ook bij de implementatie van de begeleiding werken gemeente Peel en Maas en zorgkantoor Coöperatie VGZ in de zogenaamde Gouden Driehoek met professionele WWZ-partners en vrijwilligersorganisaties/ burgers op basis van gelijkwaardigheid en wederkerigheid. In deze workshop gaan Ron Genders en Maarten Thönissen in op de aanpak van de implementatie in Peel en Maas. Drie pijlers komen aan bod: Kanteling dienstverlening in het schakelplein, doorontwikkeling dagvoorzieningenstructuur en versterking individuele ondersteuning via de methodiek ‘Netwerk welzijn versterkt’.
12
middag
Workshop 7: Vervoer. “Zien we straks wel”, of ....? Trafficon: Chrit Wolfhagen en Annette Juurlink Hoe zit het straks met vervoer binnen de Wmo begeleiding? Vervoer, dat zien we later wel als we weten hoe we alles gaan regelen, denkt u wellicht. Uw keuzes op dit moment bepalen of u straks het vervoer efficiënt kunt organiseren. En daarmee met welke kosten u straks blijvend geconfronteerd wordt. Welke keuzes kostenverhogend of verlagend werken, is zonder kennis van vervoer en de markt, niet altijd duidelijk. Deze workshop helpt u om daar inzicht in te krijgen.
Workshop 8: Eigen regie als compensatie? Van claim naar talent MEE Zuid-Limburg: Martine Demacker, Henrike Rutten en René Weling Mensen met een beperking hebben net als ieder ander ook mogelijkheden. Een aantal van hen is in staat het leven gedeeltelijk of volledig zelf te regelen. Tenminste als zij de juiste ondersteuning, gericht op het versterken van de eigen kracht, krijgen. Dit geeft de individuele cliënt zelfvertrouwen en eigenwaarde. Maatschappelijk levert het rendement op in het voorkomen van zwaardere vormen van zorg. Een interactieve workshop over het versterken van de eigen kracht als compensatiemiddel in de Wmo.
13
notities
notities
Voor een compleet overzicht van alle deelnemers aan deze werkconferentie, zie de deelnemerslijst in bijgesloten presentatiemap.
Deelnemende gemeenten project ‘Begeleiding van AWBZ naar Wmo’: Gemeente Beek | Gemeente Brunssum | Gemeente Eijsden-Margraten Gemeente Gulpen-Wittem | Gemeente Heerlen | Gemeente Kerkrade Gemeente Landgraaf | Gemeente Maastricht | Gemeente Meerssen Gemeente Nuth | Gemeente Onderbanken | Gemeente Schinnen Gemeente Simpelveld | Gemeente Sittard-Geleen | Gemeente Stein Gemeente Vaals | Gemeente Valkenburg aan de Geul | Gemeente Voerendaal
Contact Heeft u na afloop van deze dag nog vragen? Stuur dan een e-mail naar
[email protected]
Colofon Organisatie Conferentie: Ankie van der Sleen-Bardoul, Gemeente Heerlen. Tekst en eindredactie: Communicatiebureau Kracht C Ontwerp: Donkerwit.com, bureau voor visuele communicatie Fotografie: Daelzicht, Radar Met dank aan alle personen die hun medewerking aan deze conferentie verleenden.
