VOORSPRONG IN WELVAART
COMMISSIE 2: VOORSPRONG IN WELVAART Alleen als we samen aan hetzelfde zeel trekken, met vereende
een economie en arbeidsmarkt die een stevige basis vormt
kracht onze schouders onder de economie zetten, kunnen we
voor onze pensioenen en onze sociale zekerheid.
orde op zaken stellen en jobs creëren. Onder dit motto is
In dit hoofdstuk wordt deze welvaartvisie neergeschreven
Jong N-VA tevreden dat de moederpartij in de verschillende
in 88 (amendeerbare) congresresoluties, verdeeld over vier
regeringen aan de kar trekt om de veranderingen (zoals
hoofdstukken:
afgesproken in de diverse regeerakkoorden) te realiseren.
• Welvaart door economische groei
Maar, als we op de lange termijn kijken, is het evident dat de
• Welvaart door werk
Belgische achterstand (nog) niet omgebogen is in een Vlaamse
• Welvaart door betaalbare pensioenen
voorsprong. Jong N-VA wil daarom haar visie verankeren op
• Welvaart door sociale zekerheid
I Welvaart door economische groei Fiscaliteit Naar een eenvoudige vennootschapsbelasting Vennootschappen worden in België onderworpen aan de
Bepaalde
vennootschapsbelasting, waarvan de opbrengst op het
eigen specifieke belastbare grondslag die afwijkt van
federaal niveau geïnd wordt.
het stelsel van de acht bewerkingen. Het gaat dan
De normale belastbare grondslag van een vennootschap
bijvoorbeeld over organismen voor de financiering van
wordt berekend via acht bewerkingen:
pensioenen, reconversievennootschappen, zeescheepvaart-
1.
Bepaling van het fiscaal resultaat: winst gecorrigeerd
vennootschappen
met verworpen uitgaven1
bevek, bevak en VBS.
2. 3.
4.
en
hebben
evenwel
beleggingsvennootschappen
een
zoals
Indeling volgens oorsprong (binnenlandse vs. Buiten-
Voor vennootschappen met een belastbaar inkomen dat niet
landse winst)
hoger is dan € 322.500, bestaat er een verlaagd progressief
Aftrek van bij verdrag vrijgestelde winst (dubbel-
tarief. Over het algemeen is de vennootschapsbelasting
belastingverdrag) en niet belastbare bestanddelen
evenwel gelijk aan 33,99%. Dit is beduidend hoger
(bv.
dan in vele van de ons omringende landen6. Een hoge
giften,
forfait
voor
aanwerving
personeel
wetenschappelijk onderzoek, …)
vennootschapsbelasting zorgt echter voor een rem op het
Aftrek van definitief belaste inkomsten (DBI)2 en vrij-
ondernemingsleven in ons land, en alzo een rem op de
gestelde roerende inkomsten (VRI)3
werkgelegenheid. Uit simulaties en onderzoeken is reeds 4
5.
Aftrek voor octrooi-inkomsten (80%)
gebleken dat een verlaging van de vennootschapsbelasting
6.
Aftrek voor risicokapitaal (‘notionele intrestaftrek’)
heel wat jobs kan opleveren, aangezien de investeringen een
7.
Aftrek van vorige verliezen
boost zullen krijgen.7
8.
Investeringsaftrek5
1. 2.
3.
4.
5. 6.
7.
20
vennootschappen
Zie: http://www.kmocockpit.be/p_1096.htm Het betreft hier financiële opbrengsten die een vennootschap verkrijgt uit participaties in andere binnenlandse of buitenlandse vennootschappen. Deze zijn reeds in hoofde van de uitkerende vennootschap belast geweest, indien deze ook nog eens belast zouden worden bij de verkrijgende vennootschap dan zou er sprake zijn van economische dubbele belasting. Dit zijn: 1. inkomsten uit preferente aandelen van de NMBS, 2. inkomsten uit Belgische overheidsfondsen of leningen van voormalig Belgisch-Kongo die zijn uitgegeven met vrijstelling van Belgische zakelijke en persoonlijke belastingen of van elke belasting en 3. inkomsten uit effecten van leningen tot herfinanciering van de leningen gesloten door de Nationale Maatschappij voor de Huisvesting en de Nationale Landmaatschappij of door het Amortisatiefonds van de leningen voor de sociale huisvesting. Twee categorieën van inkomsten uit octrooien komen in aanmerking voor vrijstelling: Vergoedingen voor licenties en vergoedingen begrepen in de verkoopprijs van goederen of diensten van de vennootschap. Zie: http://www.agentschapondernemen.be/maatregel/investeringsaftrek Nederland: 20/25%, Duitsland: 15%, Verenigd Koninkrijk: 28%, Luxemburg: 0/21%, … (http://www.jongbloed-fiscaaljuristen.nl/emigratie/ landeninformatie/zakendoen_in_buitenland/vpb_tarieven_in_europa/) https://feb.kuleuven.be/VIVES/vokaleerstoel/vokapublicaties/varia-2010vokarapport.pdf
VOORSPRONG IN WELVAART
Over de loop der jaren heeft men getracht een deel van
Een bijkomend probleem is dat men ervan uitging dat de
deze hoge belastingvoet af te vlakken door tal van fiscale
notionele interestaftrek ervoor ging zorgen dat multinationals
aftrekken. Een belastingaftrek die in het oog springt, is de
naast hun financiële hoofdkwartieren ook hun productiecentra
notionele interestaftrek. Deze zorgt ervoor dat bedrijven
naar België zouden verhuizen (fabrieken, R&D centra etc.).
een fictieve rente kunnen aftrekken van hun winst alvorens
Dit is echter niet gebeurd of toch in zeer beperkte mate
daarop de vennootschapsbelasting wordt geheven. Hierdoor
(ook andere factoren spelen hier een rol, nl. arbeidskost,
zou volgens onderzoek de effectieve aanslagvoet op om en
transportmogelijkheden etc.).
bij de 26,3% liggen, daarbij ook rekening houdend met de overige aftrekposten. De kosten voor de begroting worden
Standpunten
hierbij op ruim 6 miljard euro geraamd.
2.1.
De Hoge Raad van Financiën heeft eind augustus 2014 een rapport afgeleverd waarin het onder andere de effecten van de notionele interestaftrek heeft onderzocht.8 Het initiële doel van de notionele interestaftrek was enerzijds financiële instrumenten gelijkstellen: interest op een lening is aftrekbaar, maar betaalde dividenden niet. Het probleem met deze maatregel is dat voornamelijk multinationals ervan gebruik maken en grote groepen via
We snoeien in de diverse aftrekposten en verworpen uitgaven bij de vennootschapsbelasting.
2.2. De aftrek van vrijgestelde roerende inkomsten biedt geen toegevoegde waarde en wordt geschrapt. 2.3. We pleiten voor meer controle op de aftrekken voor octrooi-inkomsten en de investeringsaftrek. 2.4. We pakken de overlap van de investeringsaftrek met belastingkredieten aan. 2.5. We schaffen de notionele intrestaftrek af. In ruil
fiscale spitstechnologie vaak ook tweemaal langs de kassa
verlagen
passeren (de zogenaamde ‘double dip’), terwijl de overheid
vennootschapsbelasting
veel inkomsten verloren ziet gaan. De aftrekken zijn immers
Verder stimuleert een algemene loonkostenverlaging
gigantisch doordat men er tevens gebruik kan van maken
grote ondernemingen om hun tewerkstelling op het
indien de vennootschap geen winst maakt of wanneer de
grondgebied te behouden. Het principe van het verlaagd
vennootschap wel winst maakt, maar geen dividenden
we
per
direct
het
van
basistarief 33,99%
van
naar
de
25%.
progressief tarief wordt gehandhaafd.
uitkeert. De oorspronkelijke motivatie van de gelijkstelling
2.6. We schrappen in de speciale regimes die bepaalde
van interesten en dividenden gaat dus niet meer op.
vennootschappen genieten. We kijken daarbij in de
Bovendien kan men de notionele interestaftrek toepassen op
eerste plaats naar de organismen voor de financiering
het bestaande kapitaal. Het is met andere woorden een pure
van het pensioen, reconversievennootschappen en
belastinguitgave.
zeescheepvaartvennootschappen.
Geen aanleiding tot salariswagens De loonkosten in ons land zijn historisch erg hoog. Die
meerwaarde bieden. We subsidiëren de files en de daarmee
werden tot voor kort geschat op 16,5% ten opzichte van
gepaard gaande economische verliezen. De kost voor de
onze buurlanden. Als reactie heeft men allerlei mechanismen
overheid bedraagt naar schatting ongeveer 1,7 miljard euro.
ontwikkeld met een lagere belastingdruk in vergelijking met het loon. Zowel aan werknemerskant als aan werkgeverskant
Standpunten
levert dit een netto voordeel op.
2.7. We schaffen het fiscaal voordeel van salariswagens af.
Eén van die maatregelen is het invoeren van de gesubsidieerde bedrijfswagens geweest. Dit zijn de zogenoemde salariswagens,
Salariswagens maken zonder enig fiscaal voordeel deel uit van het loonpakket van de werknemer.
waar de wagen deel uitmaakt van het loonpakket en waar de
2.8. Op bedrijfsniveau blijft het mogelijk om een beperkt
werknemer ook privé mee mag rijden. Ruw geschat rijden
aandeel privégebruik van bedrijfswagens toe te staan
er in België een 650.000 salariswagens rond. Deze worden
(vb.: woon-werkverkeer), evenwel tegen betaling door
fiscaal gunstig behandeld, terwijl ze geen enkele economische
de werknemer van de werkelijke kost.
Eén uniform BTW-tarief De Belasting op de Toegevoegde Waarde (BTW) is een belasting op goederen en diensten die de toegevoegde
aard van de belaste goederen of diensten: • 0% op dag- en weekbladen die minstens 48 keer per
waarde bij elke stap in het productie- en distributieproces
jaar verschijnen, recuperatiestoffen en -producten (bv.
ervan belast. De toegepaste tarieven verschillen volgens de
kranten, gerecycleerd papier, …)
8.
http://financien.belgium.be/nl/binaries/hrf_fisc_rapport_2014_08_tcm306-255311.pdf
21
VOORSPRONG IN WELVAART
verkiezen valt. Bovendien toont de studie aan dat de toepassing
• 6% op basisproducten en diensten met een sociaal
van deze gediversifieerde tarieven en uitzonderingen een
karakter (bv. brood, treinreizen, …)
aanzienlijke impact heeft op de inningsefficiëntie van het
• 12% op goederen en geleverde diensten die vanuit economisch of sociaal oogpunt belangrijk zijn (bv. kolen,
Belgische BTW-systeem. De budgettaire kost hiervan wordt
vrachtwagenvervoer, …)
door hen berekend op ongeveer 2,3% van het BBP.9
• 21% op alles wat niet bij de voorgaande categorieën werd vermeld
Standpunten
Het Directoraat-generaal Economische en financiële zaken
2.9. We schrappen alle BTW-vrijstellingen en harmoniseren
van de Europese Commissie (ECFIN) onderzocht de gronden
het tarief naar 16%.
om deze indeling van de BTW-tarieven te verantwoorden en
2.10. We regionaliseren de BTW.
komt tot het besluit dat een simpel en uniform BTW-tarief te
Accijnzen bieden niet voldoende sturing Accijnzen zijn indirecte belastingen op het verbruik op gebruik
Het voor de overheid sturend element dat hiermee
van bepaalde producten, zoals motorbrandstoffen, alcohol en
verbonden is, wordt overgenomen door het invoeren
tabak.
van een kilometerheffing op het ganse net via GPS
De accijnzen op motorbrandstoffen worden onder meer
(On Board Unit – OBU). Dit gebeurt bij voorkeur
gebruikt als sturend element in het kader van de ecofiscaliteit.
op Europees niveau. In de berekening van deze
Onderzoek heeft echter uitgewezen dat een lichte stijging
kilometerheffing zal rekening gehouden worden met
van de accijnzen op motorbrandstoffen niet leidt tot een
o.a. het milieuvervuilende karakter van de wagen en
aangepast rijgedrag. Wel lijdt dit logischerwijze tot een
het reële verbruik (tankregistratie). We differentiëren
koopkrachtvermindering van de gezinnen, doordat de prijzen
verder het tarief naar tijd, plaats en wegtype om zo de verkeersstromen beter te sturen en files tegen te gaan.
aan de pomp oplopen. Om het rijgedrag effectief te sturen
2.12. We schaffen de verkeersbelasting (VBS) en de belasting
zijn er betere opties voorhanden.
op de inverkeerstelling (BIV) af. Bij de inbedrijfstelling Standpunten
wordt één retributie geïnd voor de aanschaf van de
2.11. We schaffen de accijnzen op motorbrandstoffen af.
OBU en het toekennen van de kentekenplaten.
Investeringsklimaat Focus op meerwaardecreatie De ontelbare subsidies toegekend aan de vennootschappen
Standpunten
zorgen voor een onoverzichtelijk kluwen van maatregelen
2.13. We schaffen alle subsidies voor vennootschappen af en
om het logge vennootschapsbelastingsysteem op een even
vervangen dit door één systeem waarbij door één Vlaams
ondoorzichtige manier deels te compenseren. Bovendien
overheidsagentschap interessante leningsvoorwaarden
heeft ook het lobbywerk hier zijn invloed gehad, waardoor
worden toegekend aan starters en kleine bedrijven die
de ene subsidie naast de andere bestaat zonder eenduidige
op basis van een beloftevol investeringsproject nieuwe
10
visie.
arbeidsplaatsen creëren en aan ondernemingen die investeren in onderzoek en ontwikkeling.
Werknemers- en werkgeversvertegenwoordiging Sociaal overleg waar het thuishoort Het
sociaal
overleg
is
een
institutioneel
stelsel
van
onderhandelingen tussen de erkende werknemers- en werkgeversvertegenwoordigers. Dit overleg vindt plaats
9.
22
10.
• op bedrijfsniveau via de ondernemingsraad, het comité voor preventie en bescherming op het werk en de syndicale vertegenwoordiging.
• op nationaal niveau in de Nationale Arbeidsraad;
De akkoorden die tussen sociale partners gesloten worden,
• op sectoraal niveau in de paritaire comités; en
staan bekend als ‘collectieve arbeidsovereenkomsten’ (cao’s).
http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/country_focus/2014/pdf/cf_vol11_issue13_en.pdf Zie vanaf p.30: http://www.veerlewouters.be/sites/parlement.n-va.be/files/generated/files/news-attachment/20150430_vw_nota_oz.pdf
VOORSPRONG IN WELVAART
Verder worden er in de zogenaamde ‘groep van tien’
2.15. We schaffen het sociaal overleg, het vastleggen van
tweejaarlijks interprofessionele akkoorden (IPA) gesloten die
intersectorale CAO’s en interprofessionele akkoorden
gelden voor de volledige privésector. In deze IPA’s wordt de
(IPA’s) op nationaal niveau af, het zijn uitsluitend
richting bepaalt waar men de komende twee jaar met de
verkozenen des volks die het kader zullen creëren.
loonevolutie, vorming en opleiding van werknemers, arbeids-
Binnen dit kader blijft het mogelijk om belangrijke CAO’s
omstandigheden,
arbeids-
op sectoraal en ondernemingsniveau vast te leggen.
duur, enzovoort naartoe wil. Deze IPA’s zijn op zichzelf niet
Vakbonden en werkgeversorganisaties zijn derhalve op
tewerkstellingsinspanningen,
bindend, maar ondanks dat ze het product zijn van niet door de burgers verkozen instanties, is het sinds jaar en dag de gewoonte dat de regering deze zonder inspraak bekrachtigt. Het water is al meer dan eens te diep gebleken tussen de sociale partners, waardoor geen akkoord mogelijk was.
nationaal niveau overbodig. 2.16. Op bedrijfsniveau moedigen we het systeem van medezeggenschap (mittbestimmung), zoals het in Duitsland geïmplementeerd is, aan. 2.17. Vakbonden en werkgeversorganisaties moeten rechtspersoonlijkheid krijgen, net als alle organisaties waarin
Standpunten 2.14. De rol van de vakbond wordt beperkt tot het effectief
ze participeren. 2.18. We
beperken
de
geprivilegieerde
positie
van
vertegenwoordigen van de werknemers. Vakbonden
werknemersvertegenwoordigers. (vb.: doorgedreven
dienen niet aan politiek te doen.
ontslagbescherming, …)
Douane Import- en exportfraude aanpakken Met de enorme hoeveelheden goederen die dagelijks via onze
van ondernemingen in transport en logistiek (TLV).
lucht- en zeehavens de Europese Unie in- en uitgevoerd worden,
Uit cijfers van de FOD Financiën blijkt verder dat de Belgische
is ons land een van Europa’s belangrijkste toegangspoorten.
douane steeds minder goederen die ons land binnenkomen
Het is voor onze economie en ons bedrijfsleven van groot
en buitengaan fysiek kunnen controleren. Terwijl de gangbare
belang dat die goederenstromen op een snelle en efficiënte
controleratio in de andere Europese landen op 1 op 76 items
manier worden afgehandeld. De werking van de Douane
ligt, was deze ratio in ons land tegen 2012 reeds gedaald tot
bepaalt dan ook mee de competitiviteit van onze zeehavens.
1 op 111 voor de inkomende goederen en helemaal onderuit
Fundamenteel hierbij is het voorzien in eenvoudige, snelle en
gegleden tot 1 op 256 voor de uitgaande. De pakkans is
flexibele invoer-, doorvoer- en uitvoerprocedures.
daarmee dermate laag geworden dat ons land de zwakste
Uit de Logistics Performance Survey van de Wereldbank
schakel in Europa is.
is echter gebleken dat de Belgische douane gezakt is van plaats 7 (score 3.85 op 5) naar plaats 11 (3.80 op 5). Uit
Standpunten
onderzoek van UNIZO Internationaal i.s.m. DHL Express blijkt
2.19. We streven naar het meest performante “clearance”-
verder dat 6 op 10 exporterende ondernemers bij de aangifte
systeem in Europa. De administratieve last verbonden
van hun zendingen soms problemen heeft met de douane.
aan de in- en uitvoer van goederen wordt tot een
Het grootste pijnpunt daarbij zijn de lange vertragingen bij
minimum beperkt. Daarbij zetten we in op de verdere
controles. Maar ook de onbereikbaarheid van de douane
uitwerking van het AEO-systeem11, de implementatie
(openingsuren scanning komen bv. niet overeen met deze
van ‘System Based Approach’12 en ‘Entry into the
van de terminals) en problemen met het vaststellen van de
Record (EiR)’13 en het uitwerken van een systeem van
invoerrechten worden als moeilijkheden naar voor gebracht.
‘Green Lanes’14.
Dit breng niet enkel tijdverlies met zich mee, maar ook significante kosten. Onze competitiviteit dreigt dan ook snel
2.20. We zetten meer dan vandaag in op sluitende controles en investeren in de nodige controleapparatuur.
achteruit te gaan, zegt ook de Vlaamse beroepsvereniging
11.
12.
13. 14.
Authorized Economic Operator: certificaat toegekend aan gecontroleerde ondernemingen met performante interne processen. Deze ondernemingen worden ‘veilig’ en ‘betrouwbaar’ geacht, waardoor ze douanevereenvoudigingen kunnen genieten, controles sneller kunnen worden afgehandeld, enzovoort. Minder transactionele controles aan de grenzen, maar focus op controles waarbij de werking van de aangiftesystemen binnen de onderneming gecombineerd worden met a posteriori controles. Vereenvoudigde douane-aangifteprocedure waarbij de goederen in de elektronische administratie van de vergunningshouder worden ingeschreven. Versnelde goederenstromen tussen de EU en landen waarbij er een wederzijdse AEO-erkenning is.
23
VOORSPRONG IN WELVAART
Transporteconomie Transportstromen sturen tijdens de spitsuren Vlaanderen is, willens nillens, nog steeds de filekampioen.
Standpunten
De files namen in 2014 weliswaar af ten opzichte van 2013,
2.21. Teneinde de transportstromen en -modi tijdens de
maar nog steeds stonden we gemiddeld 51 uren in de file en
spitsuren te sturen (hetzij in plaats, hetzij in tijd),
in Brussel zelfs 74 uren. Brussel staat hiermee op de 2e plaats
voorzien we de hogergenoemde kilometerheffing van
(na Londen), Antwerpen (64 uren) op de 4de plaats en Gent
een tariefstructuur met een differentiatie volgens tijd
(52 uren) op de 10e plaats.
en plaats teneinde de transportstromen te spreiden
Vlaanderen is niettemin dé logistieke draaischijf van Europa
gedurende de dag. Zo stimuleren we de verschillende
en we willen dit zo houden. Transport en logistiek brengen
sectoren om hun transport buiten de spitsuren te laten
veel werkgelegenheid met zich mee en bovendien trekken logistieke knooppunten veel bedrijvigheid met zich mee. Het
plaatsvinden. 2.22. Deze
tariefstructuur
moet
gepaard
gaan
met
creëert met andere woorden welvaart.
flankerend beleid dat de economische positie van
De sector van het vrachtvervoer over de weg staat onder
onze ondernemingen garandeert; de ademruimte
grote druk. De rendabiliteit in deze sector is met 0,5% tot
voor
2,5% bijzonder laag. Sinds het uitbreken van de crisis gingen
blijven. Daarom flexibiliseren we alle modaliteiten
al meer dan 1300 transporteurs over de kop, ongeveer 15%
verbonden aan transport. Zo passen we onder meer
van het totale aantal transportondernemingen.
de regelgeving op nacht- en ploegenarbeid, laad- en
Het fileprobleem moet daarom blijvend aangepakt worden.
los-, rij- en rusttijden aan. Maar ook cao’s die een rem
Files zorgen voor economische schade, stress, tijdverlies,
zijn voor ondernemingen om bijvoorbeeld ’s nachts
verkeersonveiligheid en hebben ook nadelige effecten op de
hun leveringen te doen, moeten in die zin aangepast
leefomgeving.
worden.
ondernemingen
moet
immers
voldoende
Havens onder regionaal beleid Flanders Port Area, het havengebied met de vier Vlaamse
vaak. Zo wordt veel gemeenschapsgeld verkwist.
zeehavens, is gekenmerkt door haar unieke ligging. Ze is zeer centraal gelegen in Noordwest-Europa en op het
Standpunten
knooppunt tussen de zee en een groot hinterland. Dat schept
2.23. De
Vlaamse
havens
maximale
dienen,
valorisatie
met
van
de
het
oog
op
enorme mogelijkheden voor industrie en handel. 60% van
een
het aankoopvermogen van Europa ligt in een straal van 500
containercapaciteit in Vlaanderen en het aantrekken
beschikbare
kilometer rond Flanders Port Area;
van bijkomende investeerders en trafieken, een beleid
Er werken ongeveer 230.000 mensen rechtstreeks of
te voeren als één ondeelbaar geheel. In die optiek moet
onrechtstreeks binnen Flanders Port Area. De werkgelegenheid
er één havenbestuur komen voor alle Vlaamse havens.
in de havens is dus zeer groot. Bijna één op tien jobs in
2.24. Aangezien Flanders Port Area van gigantisch belang
Vlaanderen heeft immers iets met de havens te maken.
is voor de Vlaamse welvaart, beschouwen we de
De toegevoegde waarde van Flanders Port Area bedraagt
zeggenschap van het eengemaakt Vlaamse Havenbedrijf
jaarlijks ca. 27 miljard euro of bijna één zevende van het
als een kerntaak voor de overheid. In die zin pleiten we
bruto regionaal product van Vlaanderen.
voor een andere aansturingspolitiek voor Flanders Port
Maar: een échte samenwerking tussen de Vlaamse havens is
Area, waarbij de Vlaamse overheid aan het roer zit.
er tot op heden amper. Onze havens, aangestuurd door de gemeentelijke havenbedrijven (NV’s) beconcurreren elkaar te
Inzetten op alternatieve transportmethodes
24
Door onze mobiliteitsknoop en loonkosthandicap staat onze
havens, luchthavens, waterwegen en spoorwegen.
positie als logistieke draaischijf van Europa zwaar onder
Niettemin is een zeer versnipperd bestuurlijk landschap tot
druk. Om die rol te behouden, blijft Vlaanderen investeren in
stand gekomen voor deze verschillende transportmodi.
VOORSPRONG IN WELVAART
De havens zijn, met uitzondering van de spoorwegverbindingen, een louter gewestelijke en lokale materie. • Het Vlaamse, het Waalse en het Brussels Hoofdstedelijke
inzake alternatieve transportmodi. • Naar analogie met de waterweginfrastructuur, wordt ook de spoorweginfrastructuur een volwaardige
gewest staan afzonderlijk in voor het beheer van de
en uitsluitende gewestelijke bevoegdheid. Op die
eigen waterweginfrastructuur.
manier zitten alle bevoegdheden inzake Mobiliteit
• De spoorwegen zijn dan weer een louter federale bevoegdheid. • Ook het luchtvaartbeleid is een deels federale, deels gewestelijke bevoegdheid. Deze bevoegdheidsversnippering maakt het zeer moeilijk een
en Openbare Werken bij dezelfde overheid. • We willen de bevoegdheid over Brussels Airport laten invullen door een interregionaal orgaan met louter de belanghebbende entiteiten (Vlaanderen en Brussel).
coherent logistiek beleid te voeren. Nog minder evident is
2.26. Omdat het aanbieden van openbaar vervoer geen
het om transportstromen van de wegtransport naar andere
kerntaak van de overheid is, vertrouwen we de exploitatie
vervoersmodi te stimuleren, en onze economische positie in
van ons spoornet met concessieovereenkomsten toe aan
de logistiek te versterken.
private vervoerders voor goederen én passagiersvervoer. Door duidelijke richtlijnen en kwaliteitsnormen te
Standpunten
stellen, zal de dienstverlening aan de treinreiziger en
2.25. We maken een einde aan de bevoegdheidsversnippering
de ondernemingen aanzienlijk verbeteren.
Internationale economie Handel is een Vlaamse bevoegdheid De verschillende staatshervormingen voor een geleidelijke
Niet alleen kost dit onnodig veel geld, het is ook nodeloos
overdracht van vele bevoegdheden van het federaal niveau
inefficiënt.
naar het niveau van de deelstaten gezorgd. Het resultaat is echter veelal een onbegrijpelijk kluwen van deelbevoegdheden
Standpunten
die over de verschillende niveaus verspreid zitten. Dit is ook het
2.27. Vlaanderen
wordt
exclusief
handel.
Het
bevoegd is
het
voor
de
geval wanneer het op de internationale handelsbevoegdheden
internationale
aangewezen
aankomt. Zo kan men geen handelsmissies opzetten zonder
bestuursniveau om onze economie te promoten
vertegenwoordigers van elk niveau erbij te betrekken. Men
bij buitenlandse overheden en om hen ervan te
zou anders wel eens aan bevoegdheidsoverschrijding kunnen
overtuigen dat onze regio een positief en interessant
doen.
investeringskader biedt.
II Welvaart door Werk Vlaams arbeidsmarktbeleid Standpunten
arbeidsmarktbeleid onder bij de gemeenschappen.
2.28. We brengen iedere bevoegdheid betreffende het
Jobcreatie Armoede bestrijden met private jobcreatie Uit diverse onderzoeken blijken inkomens uit arbeid de
moedigen. Ze kan dit op het eigen conto doen of ze kan
belangrijkste factor te zijn om armoede tegen te gaan. Het
jobcreatie aanmoedigen op de private markt. Onderzoek
World Development Report 2013 stelt dat jobs over de hele
heeft echter aangetoond dat extra overheidstewerkstelling de
wereld het belangrijkste element zijn van de levensstandaard.
totale werkloosheid van een land doet toenemen. Er is immer
Ze verhogen tevens de productiviteit en bevorderen de
zowel een directe als een indirecte invloed. Het direct effect
sociale cohesie.
heeft een gunstige impact op de werkloosheid en dus op de
De overheid heeft de middelen om jobcreatie aan te
bestrijding van de armoede bij werknemers. Op lange termijn
25
VOORSPRONG IN WELVAART
speelt echter een indirect effect. Meer tewerkstelling in de
jobcreatie zorgt daarentegen voor economisch groei en
publieke sector zorgt voor minder private werkgelegenheid
stijgende overheidsontvangsten. Op die manier wordt ruimte
(crowding-out). Enerzijds zorgt extra overheidstewerkstelling
gecreëerd om de belastingdruk te laten dalen.
immers voor stijgende lonen op de private arbeidsmarkt, wat de aangeboden arbeidsplaatsen doet afnemen. Anderzijds zijn
Standpunten
in de publieke sector geproduceerde goederen substituten
2.29. We geloven niet in een overheid die zelf gesubsidieerde
voor gelijkaardige goederen geproduceerd in de private sector.
jobs creëert. Wij zetten in op een overheid die de
Een
omstandigheden creëert om private jobcreatie mogelijk
grote
overheidstewerkstelling
genereert
bovendien
een hoge fiscale druk op de bevolking. De overheidsjobs
te maken.
moeten immers betaald worden met belastinggelden. Private
Werkverzekering De werkverzekering: van hangmat naar springplank Een werkloosheidsuitkering heeft tot doel het loonverlies op
Standpunten
te vangen als iemand onvrijwillig werkloos wordt en buiten
2.30. We wijzigen het huidige stelsel van de werkloos-
zijn schuld om niet meteen een nieuwe arbeidsbetrekking
heidsuitkering en voorzien in een werkverzekering als
vindt.
remedie om werkloosheid tijdelijk op te vangen en
Het recht op een werkloosheidsuitkering kan geopend worden als voldaan wordt aan volgende logische voorwaarden (hierop
tegen te gaan. 2.31. Via
de
werkverzekering
kent
de
overheid
een
degressieve toelage toe aan werkzoekenden.
bestaan wel enkele vrijstellingen en uitzonderingen):
2.32. De werkverzekering is beperkt tot een tijdsinterval van
een beroepsinschakelingstijd doorlopen te hebben;
twee jaar.
• onvrijwillig werkloos zijn;
2.33. Gedurende het eerste jaar zetten we intensief in op de
• geen recht hebben op loon;
activering of herscholing van de werkzoekende.
• geen arbeid uitoefenen; • beschikbaar zijn op de arbeidsmarkt;
2.34. Om de arbeidsethos bij werkzoekenden te behouden,
• ingeschreven zijn als werkzoekende;
verplichten we gedurende het tweede jaar een traject
• opvolgingsprocedure i.v.m. zoekgedrag en
van herscholing en/of gemeenschapsdienst. Dit moet de weg naar de arbeidsmarkt toegankelijk houden.
beschikbaarheid naleven;
2.35. Rekening houdend met een minimum en maximum
• arbeidsgeschikt zijn; • aan de leeftijdsvereiste voldoen; en
bedrag wordt tijdens de eerste drie maanden een
• in België verblijven.
bedrag toegekend, dat overeenstemt met 70% van het
Het is de taak van de RVA om na te gaan of men nog aan
laatste loon. Na deze drie maanden daalt dit bedrag
de voorwaarden voldoet om een werkloosheidsuitkering
significant, om na de volgende drie maand opnieuw te
te genieten. Bij die controles worden nog steeds heel wat
dalen. Hierna blijft het bedrag zes maanden stabiel.
misbruiken vastgesteld. In
België
wordt,
als
enige
land
in
Europa,
de
werkloosheidsuitkering niet beperkt in de tijd. Wel is er reeds
70% 65% Huidig model
een degressiviteit van de werkloosheidsuitkering. Men kan in principe echter levenslang een forfaitair bedrag verkrijgen
leefloon +20%
Jong N-VA model
zolang je aan de voorwaarden voldoet. De volledig werkloze heeft recht op uitkeringen voor alle dagen van de week, behalve de zondagen. De hoogte van de werkloosheidsuitkeringen hangt in grote mate af van de gezinssituatie waarin de werkloze zich
26
3m
6m
12m
24m
2.36. Gedurende het tweede jaar wordt aan de werkzoekende
bevindt. Iemand met gezinslast zal bijvoorbeeld een hogere
een forfait toegekend, die 20% boven het leefloon ligt.
uitkering krijgen dan een alleenstaande. Na verloop van tijd
2.37. Indien de toelage tijdens het eerste jaar zou dalen
vermindert de uitkering om uiteindelijk vervangen te worden
onder de forfait van 20% boven het leefloon, wordt
door een forfaitaire uitkering.
deze forfait toegekend aan de werkzoekende.
VOORSPRONG IN WELVAART
Verloningsmodel Geen koopkrachtverlies door basisinkomen Een
basisinkomen
is
een
onvoorwaardelijk
inkomen,
vrijheid voor allen.
betaald door de overheid aan elk lid van de gemeenschap,
Om het basisinkomen in te voeren, zou er na aftrek van de
onafhankelijk van het al dan niet werken, het vermogen, de
besparingen op de sociale zekerheid, echter nog een tekort
gezinssituatie en waar in het land men woont.
overblijven van ongeveer 35 miljard euro. Dit wil zeggen dat
Het
basisinkomen
vervangt
de
pensioenen,
de
de belastingen moeten stijgen om het basisinkomen werkbaar
werkloosheidsuitkeringen, het leefloon en de ziekte- en
te maken.
invaliditeitsuitkeringen, en is voor iedere volwassene even
Naast dit financieel bezwaar en de mogelijke praktische en
hoog. De uitkeringen in het kader van de gezondheidszorg,
ethische bezwaren zijn aan het basisinkomen evenwel ook
het kindergeld en het deel van de pensioenen boven het
heel wat andere nadelen verbonden. Zo is er een sterk
basisinkomen blijven echter bestaan.
toegenomen afhankelijkheid van de staat, een vermindering
Een algemeen door de overheid uitgekeerd basisinkomen
van de werkincentives, een afname van het arbeidsaanbod,
wordt als manier gezien om op universele wijze welvaart te
een toenemende migratie, parasitisme, een vermoedelijke
herverdelen. Op deze manier wordt er sociale bescherming
stijging van de loonkosten, kapitaalvlucht en bovenal een
geboden via een volledig nieuwe manier van denken over
sterk stijgende inflatiespiraal.
armoede en participatie aan de samenleving. Het vertrekpunt hierbij is dat ieder mens een fundamenteel recht heeft op
Standpunten
leven en als mede-aandeelhouder van de natuurlijke en
2.38. Gezien de voordelen niet op wegen tegen de nadelen
menselijke rijkdommen van de samenleving recht heeft op
pleiten we tegen het invoeren van een basisinkomen.
een deel van de vruchten ervan. Andere voordelen van het
Dit zou immers enkel leiden tot inflatie en finaal tot een
systeem kunnen zijn de bevordering van de sociale cohesie,
daling van de koopkracht.
ecologische duurzaamheid, administratieve efficiëntie, reële
Geen plaats voor lineaire anciënniteit Uit studies blijkt dat de lonen van de ervaren 55-plussers in
verdienste of competenties.
vergelijking met de 25- tot 29-jarigen in België 35% duurder
Verder betekent de huidige looncurve een onevenwicht tussen
zijn voor de werkgever. Het verschil bij de gespecialiseerde
de periode waarin je als werknemer de zwaarste levenskosten
bedienden loopt zelfs op tot 43%. In vergelijking met de
ervaart (huis kopen, kinderen opvoeden,…) en de periode
andere landen is dit verschil enorm.
waarin de grootste kosten reeds achter je liggen.
De hoge kost van oudere werknemers zorgt ervoor dat bedrijven sneller van hun meer ervaren mensen af willen,
Standpunten
terwijl hierbij geen beoordeling gemaakt wordt op basis van
2.39. We hervormen het loonmodel, waarbij we naar een levenskostgericht en meritocratisch gedreven model streven. Het moment waarop loonstijgingen plaatsvinden wordt niet langer op loutere basis van anciënniteit bepaald, maar wordt eerder gebaseerd op verdienste en werkprestaties. 2.40. We streven een looncurve na waarbij het toegekende
Werknemer
loon na een in de tijd beperkte startersperiode sneller stijgt dan nu het geval is, om naar het midden van de loopbaan af te vlakken en tegen het einde ervan licht te dalen.
27
VOORSPRONG IN WELVAART
Fiscaliteit Een significante loonkostendaling De loonkosten in ons land zijn historisch hoog. Voor iedere
Standpunten
euro die een werknemer netto ontvangt, heeft de werkgever
2.41. We schrappen de verschillende bouwstenen van de
een veel grotere kost moeten dragen. Het nettoloon moet
werkgeversbijdragen en voeren ter vervanging één
immers nog verhoogd worden met werknemersbijdragen (13,07%), werkgeversbijdragen (om en bij de 34%, variërend
globale bijdrage in van 25%. 2.42. De loonkosten voor alle oudere werknemers worden
van onderneming tot onderneming) en bedrijfsvoorheffing
vanaf
het
vijfenvijftigste
levensjaar
stelselmatig
(afhankelijk van je gezinssituatie en loon) vooraleer men aan
verminderd met 1% per jaar tot een minimum van
de werkelijke kost komt voor de werkgever. Dit heeft tot
20%, zodat het aantrekkelijker wordt voor werkgevers
gevolg dat een werknemer die € 1.000 netto ontvangt, een
om ouderen aan het werk te houden of aan te werven.
kost voor de werkgever betekent van € 2.430. Daarmee zijn
2.43. De loonkost voor pas afgestudeerden wordt gedurende
we de absolute koploper in Europa wat betreft de loonkloof.
het eerste jaar na het afstuderen verminderd tot 20%.
De
voor
Indien de werkgever de werknemer echter binnen de
investeringen vanuit het buitenland en binnenland. Hoge
drie jaar ontslaat dient de vermindering van 5% op de
loonkosten
zijn
een
belangrijke
graadmeter
loonkosten zijn een afknapper voor mensen die willen Werkgever
ondernemen, en dit zorgt dus een rem op de economie. Huidig model
De verhalen van mensen met intentie om te ondernemen,
Werknemer
of uit te breiden, zijn legio en dit maakt van België geen aantrekkelijk investeringsgebied.
Werkgever
Zowel werknemers als werkgevers zijn dus de pineut in
Werknemer
ons land. Enerzijds zijn de nettolonen voor de werknemers veel te laag indien je dat vergelijkt met de brutolonen en/ of loonkosten. Anderzijds zijn de kosten die de werkgever voor zijn rekening moet nemen, onevenredig in vergelijking
loonkosten als boeteclausule terugbetaald te worden,
met de nettolonen die uiteindelijk bij de werknemers beland.
vermeerderd met intresten. Deze sanctie geldt niet
Het is dus in ieders belang dat er iets gedaan wordt aan
bij het ontslag om dringende reden of bij ontslag om
de loonkosten. Die vermindering van de loonkosten zal
economische redenen.
zorgen voor een vermindering van belastinginkomsten, maar onderzoekers zijn overtuigd dat het terugverdieneffect van een betere economie dit volledig opvangt.
Een arbeidsmotiverende personenbelasting De personenbelasting is verschuldigd door elke persoon
Daartegenover krijgen we er in contrast met de andere landen
die zijn domicilie in België heeft gevestigd, ongeacht zijn
maar weinig levenskwaliteit voor terug. Dit leidt niet enkel
nationaliteit. Het belastbaar inkomen wordt gevormd door de
tot frustraties, maar ook tot belastingontduiking, waardoor de
lonen, de voordelen van alle aard, de vervangingsinkomsten,
grens tussen werken en niet-werken vervaagt.
de pensioenen, de onderhoudsinkomsten en de roerende en
Anderzijds loopt de overheid door de complexiteit van het
onroerende inkomsten.
belastingsysteem en tal van uitzonderingen in de belastbare
De personenbelasting in België is progressief. De gemiddelde
basis jaarlijks maar liefst 9 miljard euro aan fiscale inkomsten
aanslagvoet neemt toe met het inkomen, wat voor een
mis. Het gaat dan bijvoorbeeld over de voordelige behandeling
herverdeling zorgt van de hogere inkomens naar de lage
van onroerende goederen, het spaarwezen, kinderopvang,
inkomens. De belasting zoals wij ze kennen, is één van de
vervangingsinkomens en energiebesparingsmaatregelen.
meest herverdelende in Europa. Nadeel hiervan is wel dat
28
het systeem mensen er op die manier van weerhoudt meer
Standpunten
te willen verdienen.
2.44. Het
is
aangewezen
een
hervorming
van
de
Uit rapporten van de OESO blijkt dat de belastingdruk op
hogergenoemde zaken door te voeren om een
arbeidsinkomsten nergens zo hoog is als in België. Bovendien
overzichtelijk en slank geheel te bekomen onder het
wordt het verschil met de andere landen groter en groter.
motto ‘keep it simple’.
VOORSPRONG IN WELVAART
2.45. We vereenvoudigen de personenbelasting en verlagen
belastingvoet voor de onroerende voorheffing dalen.
de heffing significant voor de middenklasse (inkomens
2.48. In het kader van de vooropgestelde pensioenhervorming
middelste 50% van de bevolking). Hiertoe schaffen we
tegen 2065 schaffen we de aftrek voor pensioensparen
de 45%-schijf af en verhogen we het maximumbedrag
af. 2.49. In het kader van de verlaging van de loonkosten en
van de 40%-schijf naar 50.000 euro. 2.46. In het kader van ‘keep it simple’ houden we de uitzonderingen en vrijstellingen binnen hogergenoemde
de flexibilisering van de arbeidstijd schrappen we de belastingaftrek voor overuren. 2.50. Als gevolg van de vereenvoudiging en het inzetten
systemen kritisch onder de loep. 2.47. We moderniseren de criteria voor de berekening van het Kadastraal Inkomen (KI) en letten hierbij op de
op een doorgedreven digitalisering, bouwen we de belastingadministratie af.
budgetneutraliteit voor de overheid. In ruil laten we de
Arbeidsstelsels Minimale statutaire benoemingen individueel
Toch is er een toegenomen wens bij de overheidsorganen
arbeidscontract, maar valt onder het specifieke statuut
om naar een verhoogd gebruik van arbeidsovereenkomsten
van de dienst waarvoor hij/zij werkt. Dat statuut bepaalt
te evolueren, waardoor de vraag zich opdringt waarom we
de arbeidsvoorwaarden, zonder dat de medewerker daar
het statuut van werknemer en ambtenaar niet volledig gelijk
inspraak in heeft. Die voorwaarden kunnen bovendien
zouden schakelen en de statutaire benoeming niet langer als
eenzijdig door de overheid worden gewijzigd in de loop van
standaard aanwervingsmethode zouden vastleggen.
Een
‘statutaire
ambtenaar’
heeft
geen
de arbeidsverhouding, rekening houdend met de collectieve onderhandelingsplicht van de overheidsdienst. Het statuut
Standpunten
garandeert voor de ambtenaar wel een aantal duidelijke
2.51. We herleiden het systeem van statutaire benoemingen
voordelen, zoals een vaste benoeming, carrièrekansen of
tot de essentie. Daarbij behouden we de vaste
interessante pensioenvoorwaarden. Voor de aanstellende
aanstelling enkel voor ambtenaren met openbaar gezag
overheid betekenen deze echter een sterk verminderde
(rechters, militairen, politie en specifieke controle- en
aanwervings- en ontslagflexibiliteit, wat in het kader van de overheidsefficiëntie sterk te betreuren valt.
inspectiediensten) en ombudspersonen. 2.52. We scherpen de evaluatiecriteria voor statutaire
In de lidstaten van de Europese Unie groeit het arbeidsrechtelijke
benoemingen en de effectieve toepassing ervan aan en
en het ambtenarenrechtelijke regime steeds meer naar elkaar
verhogen de impact van achtereenvolgende negatieve
toe. Deze gelijkstelling blijft echter wat achter in ons land.
evaluaties.
Arbeidsflexibiliteit Havenarbeid kan zonder de wet-Major De wet-Major dateert van 1972 en bepaalt dat havenarbeid
vakbekwaamheid. Onder andere door de oprichting van
enkel mag uitgevoerd worden door erkende havenarbeiders
een veiligheidsorgaan in de havens, merkt men dat dit heel
en in welk gebied die arbeid havenarbeid is. Er zijn twee
hoog in het vaandel wordt gedragen. Terecht overigens. We
types van erkende havenarbeiders, namelijk diegene in het
moeten echter de havenarbeid durven moderniseren, en het
algemeen contingent (in dienst van de haven, inzetbaar
systeem van havenarbeiders in het algemeen en logistiek
voor verschillende bedrijven in de haven) en diegene in het
contingent in vraag durven stellen.
logistiek contingent (arbeidscontract met havenbedrijven zelf). Ieder havenbedrijf is verplicht zich aan te sluiten bij een
Standpunten
sociaal secretariaat dat in de haven opereert.
2.53. De wet-Major is achterhaald. Voor de opleiding en
Iedere haven werkt via een apart paritair comité, en de
bescherming van de arbeiders die instaan voor het
weinige vrijheid die de wet-Major nog biedt, wordt gebruikt
laden en lossen van vrachtschepen en het verplaatsen
om elkaar als haven concurrentie aan te doen.
van havencontainers blijven voldoende maatregelen
Waar de verplichte erkenning van de havenarbeiders heeft
beschikbaar.
zeker bijgedragen aan de veiligheid in de havens en de
29
VOORSPRONG IN WELVAART
Meer flexibiliteit en maatwerk België hangt vast aan een vrij rigide systeem van arbeidsduur.
niet ontkend kan worden dat flexibiliteit hét modewoord in
Het merendeel wordt geregeld in de Arbeidswet van 1971 (en
deze moderne tijden zou moeten zijn. Studies tonen dan ook
zijn uitvoeringsbesluiten), waarbij ons arbeidssysteem door
duidelijk aan dat België hier ver achterloopt op de buurlanden.
allerlei strikte regels in een keurslijf wordt gegoten waar weinig bewegingsruimte is voor de ondernemingen.
Standpunten
Daarnaast is ook de Arbeidsovereenkomstenwet van 1978
2.54. We flexibiliseren de regelgeving rond arbeidstijd zodat
een belangrijk gegeven.
werkgever en werknemer in onderlinge overeenkomst
De Belg werkt niet wanneer men het zelf wil, terwijl toch
hieromtrent vrijer afspraken kunnen maken.
Een evenwichtig ontslagsysteem Sinds 1 januari 2014 kent ons land een eengemaakt
kwaliteit, en een goede werkomgeving nastreeft, kan dit niet
ontslagstelsel. Bedienden en arbeiders krijgen sindsdien een
de bedoeling zijn.
opzeggingstermijn of opzeggingsvergoeding die berekent
De achterliggende gedachte om de werknemer te beschermen
wordt volgens dezelfde formule, zich baserend op de
tegen willekeur, is een keuze van de wetgever waar een zeker
anciënniteit. Hierop zijn echter tal van overgangsmaatregelen
begrip voor kan opgebracht worden, maar dit heeft toch heel
en uitzonderingen gemaakt, waardoor dit dan weer een niet te
wat negatieve effecten.
doorgronden regeling is voor de werknemers en werkgevers. Ook met de nieuwe ontslagregeling blijven de ontslagkosten
Standpunten
voor de werkgever hoog. Onderzoek heeft uitgewezen dat we
2.55. We beperken de opzegtermijn bij ontslag door de
enkel Italië en Zweden moeten laten voorgaan betreffende de
werkgever tot een maximum van 26 weken. Bij ontslag
loonkosten. Aan de ene kant moet de werknemer natuurlijk
door de werknemer leggen we de maximumtermijn
beschermd worden tegen een werkgever die willekeur gaat
vast op 13 weken.
toepassen om bepaalde werknemers te ontslaan. Aan de
2.56. We verplichten de motivering van het ontslag.
andere kant moet de werkgever ook de mogelijkheid hebben
Wanneer deze verplichting miskend wordt, wordt de
om een werknemer te vervangen door een andere indien die niet aan de wensen voldoet.
ontslagtermijn verdubbeld. 2.57. We verplichten het organiseren van een intensievere
Enerzijds zorgen de hoge ontslagkosten voor een duidelijke
outplacementbegeleiding
voorzichtigheid en zelfs rem voor de werkgever om
waarbij de samenwerking tussen de arbeidsbemiddelende
tijdens
de
opzegtermijn,
werknemers aan te nemen. Men wil het risico op eventuele
actoren versterkt wordt. De werknemer is verplicht
ontslagkosten in de toekomst immers zo veel mogelijk
deze begeleiding te volgen.
beperken. Anderzijds zorgen ze voor terughoudendheid
2.58. Werkgevers worden verplicht een bepaald aantal uren
voor werkgevers om werknemers die hun werk niet goed
per jaar opleiding te voorzien voor hun werknemers.
uitvoeren te ontslaan en voor werknemers om zelf ontslag
We moedigen hen aan hierin de verschillende functies
te nemen, ook al voelen ze zich niet goed binnen het bedrijf.
binnen het bedrijf op te nemen.
In een onderneming die moet zorgen voor productiviteit en
Werk voor jong en oud Werk creëert werk
30
België wordt gekenmerkt door een lage werkgelegenheidsgraad
van oudere werknemers, zorgt er niet voor dat deze meer
bij oudere werknemers. Volgens de cijfers van Eurostat,
jobs creëert voor de jonge werknemers. Integendeel, hoe
is België daarentegen wel de koploper in Europa van het
meer mensen er werken, hoe beter de economie en de
vroegtijdig pensioen. De gemiddelde man stopt al met
productiviteitsgraad kan zijn, dus hoe meer jobs er op termijn
werken op 59,6 jaar, terwijl de gemiddelde vrouw het voor
gecreëerd kunnen worden. Doordat meer mensen aan het
het bekijken houdt op 58,7 jaar.
werk blijven, zouden die extra inkomsten immers aangewend
Al te vaak wordt deze vroegtijdige uittreding uit de
kunnen worden om de loonkosten te verlagen, en zo op
arbeidsmarkt verdedigd door aan te halen dat men daardoor
termijn de concurrentiepositie te verbeteren om de economie
plaats vrijmaakt voor de jonge werknemers. Echter, dit is
een boost te geven. Een andere piste is om die extra
manifest onjuist. Het vroegtijdig afhaken uit de arbeidsmarkt
inkomsten in een beter onderwijs, onderzoek, infrastructuur
VOORSPRONG IN WELVAART
etc. te investeren. Vroegtijdige pensioenopname zorgt dus
pensioen gaan, veranderen immers van iemand die bijdraagt,
zeker en vast niet voor een lagere werkloosheidsgraad. Dit
naar iemand die ontvangt, waardoor deze zwaar doorwegen
is door talloze onderzoeken aangetoond en bevestigd, met
op het budget van de sociale zekerheid. Aangezien de sociale
concreet cijfermateriaal.
zekerheid in België grotendeels met belastingen op het loon
Jongeren kunnen de knowhow en de praktische vaardigheden
wordt gefinancierd, zorgt de vervroegde pensionering zelfs
van ouderen nooit vervangen. Wel kunnen jongeren met de
voor hogere loonlasten en een lagere werkgelegenheid. Het
nieuwe informatie en denkwijzen die zij meebrengen in het
is dus een illusie dat de werkloosheid met bedrijfstoeslag er
werkveld een aanvulling zijn op deze oudere werknemers/
is om de jongeren in de markt te ondersteunen en diens
werklozen. Jongeren kunnen oudere werknemers vaak
werkgelegenheid te stimuleren.
introduceren in de nieuwe technieken, methodes en theorieën. Maar oudere werknemers hebben vaak door hun
Standpunten
ervaring een stap voor op jongeren, omdat theorie en praktijk
2.59. Het is een verkeerd beeld dat jongeren met de jobs van
in het werkveld veel van elkaar verschillen.
oudere werklozen gaan lopen. Jongeren en ouderen
Het is geen kwestie van oudere of jongere werknemers, het
moeten en kunnen op de arbeidsmarkt een aanvulling
is een verhaal van oudere én jongere werknemers die samen
zijn van elkaar.
zorgen voor een betere economie. Oudere werknemers die op
III Welvaart door betaalbare pensioenen Eerste pensioenpijler ouderdomspensioen Van omslag naar kapitalisatie De eerste pensioenpijler, het wettelijk ouderdomspensioen, is
huidige werkende medeburgers. Dit is wat men noemt een
een uitkering die een burger geniet als hij een bepaalde leeftijd
‘omslagstelsel’ of ‘repartitiestelsel’. Om in de toekomst nog
heeft bereikt en geen inkomen uit een beroepsactiviteit meer
een behoorlijk pensioen te kunnen uitbetalen, betekent dit
ontvangt. Het aantal pensioengerechtigden in deze eerste
dat een alsmaar groter wordende pensioenmassa door een
pijler blijft jaar na jaar stijgen. Op 1 januari 2015 waren het
alsmaar kleiner wordende groep actieven moet worden
er in totaal al 1.938.773 en dit voor een bedrag van ruim 2
gefinancierd.
miljard euro.
Elke actieve staat momenteel in voor de financiering van
Onze burgers krijgen in vergelijking met de andere Europese
27,8% van het pensioen van een gepensioneerde. Volgens
landen in ruil voor hun geleverde arbeidsbijdragen een
“The 2015 Ageing Report” van de Europese Unie zal
schamel pensioen, namelijk een netto-vervangingsratio van
deze afhankelijkheidsratio tegen 2060 stijgen tot 50,1%.
gemiddeld 63,7% en bruto-vervangingsratio van slechts 42%.
Anders gezegd evolueren we van een situatie waarbij
Wie werkt en bijdraagt, krijgt daar dus relatief weinig voor
ongeveer vier actieven instaan voor het pensioen van één
terug. De wettelijke pensioenen volstaan zelfs amper om vele
gepensioneerde, naar een verhouding van twee actieven voor
gepensioneerden uit de armoede te houden.
één gepensioneerde. Het behoeft weinig rekenkunde om te
Toch geeft ons land een aanzienlijk bedrag uit aan de
zien dat dit bij een behoud van het huidige systeem enkel
pensioenen. Dit is op dit moment zo’n 25% van het BBP,
zou kunnen door de bijdrage per werkende burger alsmaar
maar zou tegen 2060 stijgen naar liefst 31,3%. Het relatieve
te verhogen, en dat in een land waar de fiscale druk op
lage wettelijke pensioen staat dus in schril contrast met de
de werkende bevolking reeds torenhoog is. Op termijn is dit
totale omvang van de pensioenmassa. Oorzaak hiervan zijn
duidelijk onhoudbaar, zeker als je ook nog eens de omvang
onder meer de vroege effectieve pensioenleeftijd enerzijds
van de gelijkgestelde perioden in rekening brengt, waarbij
en de lange duur van de pensioenen anderzijds. Onze
voor tal van pensioenopbouwende jaren geen bijdragen
gepensioneerden leven immers steeds langer. De periode
worden betaald.
waarin een burger pensioen geniet wordt dus steeds groter.
Ook de EU pleit ervoor om de overheidsschuld af te bouwen,
Bovendien zorgt de omgekeerde leeftijdspiramide er voor
de werkzaamheidsgraad te verhogen en het stelsel voor
dat de pensioenen op termijn niet langer betaalbaar zijn.
pensioenen te hervormen. Enkel zo kan men de pensioen
Het bedrag dat nu aan de gepensioneerden wordt uitbetaalt
betaalbaar houden.
is immers afkomstig van de pensioenbijdragen van de 15.
Jaren waarin geen voltijds pensioen genoten wordt
31
VOORSPRONG IN WELVAART
Rente
Standpunten 2.60. We
Bijdrage
voeren
een
omschakeling
door
van
het
huidige omslagstelsel naar een voor elke burger identiek
kapitalisatiestelsel.
Dit
systeem
moet
in het jaar 2065 volledig operationeel zijn. Alle pensioengerelateerde voorstellen zijn te kaderen als deel van deze pensioenhervorming en zijn niet te
2.64. De Vlaamse Regering bepaalt de criteria waaraan de
beschouwen als individuele maatregelen zonder deze
duurzame beleggingsstrategie van het fonds moet
pensioenhervorming.
voldoen, en ziet er op toe dat de middelen van het
2.61. Het
kapitalisatiestelsel
geven
we
vorm
als
pensioenverzekering waarbij iedere burger een eigen
fonds op een duurzame, maatschappelijk verantwoorde manier worden belegd.
pensioenrugzak opbouwt met bijdragen gedurende de
2.65. Het huidige pensioensysteem dooft geleidelijk uit,
actieve jaren15. We verplichten een minimumbijdrage,
waarbij nieuwe instappers op de arbeidsmarkt en
maar leggen geen maximum op.
burgers
die
niet-arbeidsgerelateerde
inkomsten16
2.62. Voor de berekening van de minimumpensioenbijdrage
genieten in de nieuwe pensioenverzekering instappen.
worden alle inkomsten van de betrokkene in rekening
De pensioenbijdrage op het salaris van de reeds actieve
genomen, met uitzondering van overheidsuitkeringen
werknemers wordt opgedeeld in een bijdrage voor het
en uitbetalingen van verzekeringen.
bestaande repartitiestelsel en een bijdrage voor het
2.63. In tegenstelling tot het lege Zilverfonds verzamelen we de in de rugzak gestorte gelden in een hernieuwd
nieuwe Toekomstfonds. De verdeling hiervan wordt gedurende de transitieperiode gradueel omgedraaid.
Vlaams Toekomstfonds. De gelden worden door dit fonds
2.66. Teneinde deze omschakeling mogelijk te maken,
gekapitaliseerd, waarbij 20% van de renteopbrengst
dringen we de staatsschuld voldoende sterk terug om
gesolidariseerd wordt en de overige 80% aan de
de financiering te verzekeren.
individuele pensioenrekening wordt toegevoegd.
Geen nood meer aan pensioenleeftijd De wettelijke pensioenleeftijd is in principe vastgelegd op
de rugzak verzamelde gelden uitgekeerd worden over
65 jaar. Tegen 2030 wordt dit door de regering Michel I
de gemiddelde geschatte levensverwachting. Van zodra
opgetrokken tot 67 jaar. Op de wettelijke pensioenleeftijd zijn
het maandelijks toe te kennen bedrag volgens deze
tal van uitzonderingen in de vorm van vervroegde uittredingen.
berekening de grens van het leefloon overschrijdt kan
Bovendien kan men voor deze leeftijd bereikt wordt eventueel
de werknemer het pensioen aanvragen.
overgaan tot een vervroegd pensioen. Hiervoor gelden weer
2.68. Van zodra een burger pensioengerechtigd is, kan
andere leeftijd- en loopbaanvoorwaarden. De effectieve
het pensioenbedrag naar keuze voltijds of deeltijds
pensioenleeftijd ligt mede hierdoor gemiddeld slechts op 59
opgenomen
jaar.
wordt de pensioenopbouw verdergezet op de overige
In een repartitiestelsel is het belangrijk dat de pensioenleeftijd in
evenwicht
is
met
de
levensverwachting
en
worden.
Bij
een
deeltijdse
inkomsten.
de
financieringsnoden. Er moeten immers lang genoeg voldoende
Solidarisatie
werknemers aan de slag zijn om de bijdragen op te hoesten die
Rente
nodig zijn om de stijgende pensioenmassa te dragen. In een kapitalisatiestelsel bouwt iedereen zijn eigen pensioenrugzak op. Hierbij is een pensioenleeftijd minder relevant. Vroeger
Leefloon
uitstappen betekent immers enkel dat er door de betrokken gepensioneerde minder pensioenuitkeringen kunnen genoten worden.
Staatsopslag
Equivalent kapitaal
Rente Bijdrage
Standpunten 2.67. We schaffen in het nieuwe pensioensysteem de pensioenleeftijd af. Om het moment te bepalen vanaf wanneer iemand zijn pensioen vrijwillig kan opnemen wordt een virtuele berekening gemaakt waarbij de in 16.
32
Bijvoorbeeld rente-inkomsten, huurinkomsten, ...
Bijdrage
opname
VOORSPRONG IN WELVAART
2.69. Personen die volgens bovengenoemde berekening
aangevuld tot het bedrag van het leefloon door inzet
tijdens hun loopbaan onvoldoende middelen hebben
van de solidarisatiefactor. Op die manier zorgen we
opgebouwd
om
normaal
pensioengerechtigd
te
zijn, kunnen bij wijze van solidariteit 47 jaar na hun
voor een warm Vlaanderen. 2.70. Voor
eerste werkdag alsnog in maandelijkse schijven hun
wordt
opgebouwd
een
aandeel
aan
pensioenen
opvragen.
Dit bedrag wordt door het Vlaams Toekomstfonds
wetenschappelijk de
vastgestelde
pensioenbijdrage
beroepsfactor
waardoor
zware
vermenigvuldigd het
moment
taken met van
pensioengerechtigdheid vroeger bereikt wordt.
Toegang tot het pensioen in het omslagstelsel Weg met speciale regimes Talloze regimes en uitzonderingen maken de pensioenregeling
de perequatie van hun pensioen, in tegenstelling tot de
tot een onoverzichtelijk kluwen, zeker bij de ambtenaren.
contractuelen en gewone werknemers en bestaat er een
Zij ontvangen bijvoorbeeld een hogere pensioenuitkering
systeem van ‘preferentiële tantièmes’ die de vereiste loopbaan-
in vergelijking met de werknemers. Historisch was dit te
duur inkorten. Tot slot heb je tal van regelingen waarbij een
verklaren dat de ambtenaren vroeger een lager loon kregen,
vervroegde uitstap van de arbeidsmarkt mogelijk is.
en hun pensioen werd beschouwd als uitgesteld loon. Dit is
Al deze systemen worden bovendien geregeld op niveau van
echter de dag van vandaag niet meer zo. Het grote verschil
de werkgevers zelf. Er is dus geen eengemaakt algemene
remt daarnaast ook de arbeidsmobiliteit tussen de openbare
regeling. Het lobbywerk viert hoog tij.
en privésector. Binnen de ambtenaren zelf zijn er ook verschillen die als
Standpunten
discriminatoir kunnen beschouwd worden. Zo genieten
2.71. We gaan uit van gelijkwaardige pensioenregelingen
contractuelen een lager pensioen dan de statutairen en
voor alle Vlamingen en pleiten alzo tegen speciale
bestaan er verschillende pensioenstelsels die afwijkende
pensioenregimes zoals die bijvoorbeeld gelden voor
leeftijdsbepalingen opleggen om toegang tot het pensioen
politici, ambtenaren, spoorpersoneel, enzovoort.
te krijgen. Ook genieten de statutairen automatisch van
Wetenschappelijke fundering voor zware taken De ene job is de andere niet. Men kan niet ontkennen dat
een omvangrijk rapport over gepubliceerd. Dergelijke analyses
sommige beroepen een stuk zwaarder uitvallen dan anderen.
kunnen als basis dienen om, op basis van objectieve factoren,
Hier moet dan ook rekening mee gehouden worden.
te bepalen welke beroepen gekwalificeerd moeten worden als
Het definiëren van zware beroepen is allesbehalve makkelijk.
een ‘zwaar beroep’.
De indicatoren om over een zwaar beroep te kunnen spreken, zijn immers niet eenduidig vast te leggen. Wanneer de sociale
Standpunten
partners hier een vrije rol in krijgen, pleit iedere sector voor
2.72. Een vervroegde opening van het pensioenrecht voor
een eigen erkenning en krijgt de lobbykwaliteit de bovenhand.
zware taken moet op basis van wetenschappelijk
Er zijn evenwel wetenschappelijke onderzoeken die wel als
onderzoek herbekeken worden, dit zowel wat leeftijd
aanzet kunnen dienen. We spreken hier bijvoorbeeld over een
als wat gewerkte jaren betreft.
recente publicatie van Eurofond. Daarin wordt gekeken naar de
2.73. In het licht van een vermindering van de aangepaste
cumulatie van welbepaald negatieve kenmerken of risicofactoren
pensioenregimes, verlichten we waar mogelijk de
in een job, zowel met betrekking tot de arbeidsinhoud, de
wetenschappelijk
arbeidsomstandigheden,
de bron. Technologische vooruitgang is hierbij onze
de
arbeidsvoorwaarden
en
de
arbeidsverhoudingen. Ook Belgische onderzoekers hebben hier
gefundeerde
‘zware
taken’
aan
bondgenoot.
33
VOORSPRONG IN WELVAART
Pensioenberekening in het omslagstelsel Onrechtvaardige verschillen gezinssituatie weggewerkt Voor elk kalenderjaar van de beroepsloopbaan als werknemer
meer pensioen krijgen dan een ongehuwd persoon en kan
heeft de gepensioneerde recht op een pensioenbedrag. Het
een te laag pensioen verhoogd worden tot het gewaarborgd
bedrag per jaar wordt als volgt berekend:
minimumpensioen. Voor mijnwerkers, zeevarenden, beroeps-
1.
Het
jaarloon
wordt
aangepast
aan
de
huidige
levensduurte (‘geherwaardeerd’) en eventueel beperkt
journalisten of leden van het vliegende personeel van de burgerluchtvaart gelden er bijzondere berekeningsregels.
tot een vastgesteld grensbedrag. 2.
3.
Het geherwaardeerde jaarloon wordt gedeeld door het
Standpunten
aantal jaren dat de betrokkene nodig heeft voor een
2.74. De pensioenberekening tussen gehuwden, samen-
volledig pensioen als werknemer.
wonenden en alleenstaanden wordt waar mogelijk
Van dit laatste bedrag krijgt men 60% of 75%,
geharmoniseerd, waarbij het globale gezinsinkomen
naargelang de gezinstoestand.
als uitgangspunt wordt genomen en het gezins-
Onder bepaalde voorwaarden kan een gehuwd persoon
toestandspercentage geüniformeerd wordt.
Overlevingspensioen Overlevingspensioen is niet meer van deze tijd Het overlevingspensioen en de overgangsuitkering bieden de
echter voor dat veel weduwen hun werk opgeven om deze
langstlevende huwelijkspartner de mogelijkheid een pensioen
aantrekkelijke uitkering niet te verliezen. Het gevolg is een
te verkrijgen op basis van de werknemersloopbaan van de
driedubbel negatief effect: er zijn minder mensen aan het
overleden huwelijkspartner. Zowel mannen als vrouwen
werk, met alle gevolgen van dien voor de economische groei
kunnen hier aanspraak op maken. De overgangsuitkering wordt
en de financiering van de overheid en de sociale zekerheid;
grotendeels op dezelfde wijze als het overlevingspensioen
de lasten voor het pensioensysteem verhogen; en vele
berekend, op basis van de loopbaan van de overleden
weduwen dreigen in de armoede terecht te komen door de
huwelijkspartner.
geringe hoogte van het overlevingspensioen en het weinige
Het weduwenpensioen zag het licht in de eerste helft
dat men mag bijverdienen. Met dit in het achterhoofd zijn
van de vorige eeuw als wetgevende verankering van het
de voorwaarden sinds 1 januari 2015 reeds verstrengd. Het
principe ‘vrouwen aan de haard’. Bij het overlijden van
fundament van het systeem blijft echter verder bestaan.
hun echtgenoot, werd aan de vrouw tot het eind van haar leven een pensioen toegekend. Op die manier moesten de
Standpunten
weduwen niet gaan werken. Ondertussen leven we in een
2.75. We
schaffen
het
overlevingspensioen
en
de
andere tijd en gaat ook het grootste deel van de vrouwen aan
overgangsuitkering af en moedigen het afsluiten van
de slag op de arbeidsmarkt. Het overlevingspensioen zorgt er
een individuele levensverzekering aan.
Brugpensioen Geen nood aan verdoken werkloosheidsuitkering De
met
bedrijfstoeslag’
(het
vroegere
de vroegere werkgever. Het brugpensioen heeft op de keper beschouwd eigenlijk
die
in
niets met een pensioen te maken. In essentie is het een
afwachting van hun pensioen, recht hebben op een vaste
werkloosheidsuitkering met daarbovenop een financiële
werkloosheidsuitkering, aangevuld met een bijkomende
toeslag van de werkgever. Ondanks het gegeven dat een
vergoeding (bedrijfstoeslag). Die laatste is verschuldigd door
werkloosheidsvergoeding bedoeld is om een periode te
17.
34
‘werkloosheid
‘brugpensioen’) is een stelsel waarbij ontslagen werknemers een
zekere
leeftijdsgrens
zijn
gepasseerd,
http://trends.knack.be/economie/finance/brugpensioen-is-werkloosheid-punt/article-opinion-538215.html
VOORSPRONG IN WELVAART
overbruggen tussen twee jobs, zien we in de praktijk dat
nemen van dure oudere werknemers en de kosten ervan op
bruggepensioneerden eigenlijk in de inactiviteit terechtkomen.
de gemeenschap af te wentelen.
Ze
worden
hierbij
trouwens
aangemoedigd
door
de
vakbonden.17 Het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag
Standpunten
is dan ook het instrument bij uitstek geworden om bij
2.76. We
herstructureringen de sociale vrede te bewaren, afscheid te
schaffen
het
stelsel
van
werkloosheid
met
bedrijfstoeslag (het voormalige brugpensioen) af.
IV Welvaart door Sociale Zekerheid Vlaamse sociale zekerheid Sociale zekerheid wordt Vlaams Standpunten
kunnen voeren. Dit systeem moet slank en performant
2.77. We splitsen de sociale zekerheid en hevelen die over
zijn en dienen als springplank, niet als hangmat.
naar de gemeenschappen om zelf sociaal beleid te
Wooncode Sociaal wonen voor wie het echt nodig heeft Art. 23, 3° van de Belgische grondwet houdt een recht op behoorlijke huisvesting in. Dit recht wordt in Vlaanderen vorm
• Het inkomen drie jaar voor de aanvraag was hoger dan de grenswaarde, maar is sindsdien veel lager;
gegeven door de Vlaamse Wooncode. Deze houdt onder meer
• De kandidaat-huurder had in het derde jaar voor de
bepaalde minimumnormen in waaraan de woonkwaliteit van
aanvraag geen inkomen, maar het jaar erna wel;
een woning moet voldoen en biedt de gemeenten een aantal instrumenten om de opgelegde regelgeving te bewaken. Verder bevat de wooncode enkele voorwaarden voor het
• De kandidaat-huurder had tussen het moment van de aanvraag en het derde jaar voor de aanvraag geen inkomen.
huren van een sociale woning. Op dit moment stipuleert de
Een sociale woning is ook enkel te verkrijgen als de kandidaat-
code bijvoorbeeld dat kandidaat-huurders en mede-inwoners
huurder geen woning of bouwgrond in volle eigendom heeft
ouder dan 18 jaar die onze taal niet spreken, bereid moeten
of er het volle vruchtgebruik over heeft. Dit wordt wel samen
zijn om een cursus Nederlands te volgen. Toetssteen in dit
bekeken voor iedereen die zich samen met de kandidaat-
verhaal is een taaltest van het Huis van het Nederlands, waarbij
huurder voor een sociale woning inschrijft.
de kandidaat-huurder minstens niveau mondeling 1.1 moet
Ook op deze voorwaarde zijn enkele uitzonderingen mogelijk,
halen. Een tijdelijke vrijstelling van de verplichting is mogelijk
namelijk indien:
in het geval van gezondheids-, beroepsmatige of persoonlijke
• de eigen woning wordt onteigend;
redenen. Verder gelden er bepaalde inkomensplafonds. Zo
• de eigen woning maximum twee maanden geleden
mag het ‘geïndexeerd inkomen’ van de kandidaat-huurder in
onbewoonbaar of ongeschikt is verklaard en wordt
2015 niet hoger zijn dan: • 23.302 euro als alleenstaande zonder personen ten laste; • 25.254 euro als alleenstaande gehandicapte; • 34.951 euro in alle andere gevallen, plus 1.954 euro per persoon ten laste Het ‘geïndexeerd inkomen’ is het inkomen van drie jaar voor de aanvraag, dat geïndexeerd wordt naar het moment van aanvraag.
ontruimd; • de eigen woning niet aangepast is op een fysieke handicap van de aanvrager; • de aanvrager een handicap heeft en ingeschreven is voor een ADL-woning (Activiteiten van het Dagelijks leven); • de aanvrager het beheer over de eigen woning verliest door een faillissement of omdat een instantie de woning verkrijgt.
Een uitzondering, waarbij toch een sociale woning kan worden
Een inburgeringstraject volgen is verplicht als men uit een
toegekend, bestaat in volgende gevallen:
land buiten de EU komt, nog geen 12 maanden in België
35
VOORSPRONG IN WELVAART
woont en tussen de 18 en 65 jaar is.
dat volgens een proces-verbaal niet hoofdzakelijk
Het verkrijgen van een sociale woning is tot slot enkel
bestemd is voor wonen
mogelijk als men ingeschreven is in het bevolkings- of
12.
ongeschikt of onbewoonbaar werd verklaard (wel
Indien aan de voorwaarde voldaan is kan een kandidaat-huurder
strengere voorwaarden als deze die gelden voor het
zich inschrijven bij ofwel een sociale huisvestingsmaatschappij
inschrijvingsrecht)
(SHM), een sociaal verhuurkantoor (SVK - verhuurt van
13.
Mensen die nog wonen in een woning, op de datum dat die onteigend wordt
private eigenaars gehuurde woningen), Vlabinvest (gericht op de Vlaamse Rand) of het Vlaams Woningfonds (gericht op
14.
grote woningen in stedelijke centra). Hij komt dan op een
Let wel dat deze lijst soms kan verschillen van SHM tot SHM
wachtlijst terecht. De vraag naar sociale woningen is immers
door lokale regelgeving.
groter dan het aanbod.
Een SHM heeft bovendien het recht om via zijn intern
De toewijzing gebeurt voor een SHM en SVK op een
toewijzingsreglement inwoners van de eigen gemeente
verschillende manier. Bij een SHM telt in beginsel de
voorrang te geven. Deze voorrang kan dan gelden wanneer
chronologie van de inschrijving. Daarnaast bestaan er
de kandidaat-huurder de voorbije zes jaar minstens drie jaar
echter ook voorrangsregels. Bij een SVK geldt een speciaal
in de gemeenten of het werkingsgebied van de SHM waarin
toewijssysteem waarbij de plaats op de wachtlijst minder
de beschikbare woning ligt, woonde.
uitmaakt. Hier wordt meer naar het inkomen en de woonnood
Er kan verder ook een afwijkend toewijzingsreglement
gekeken.
gelden voor bijvoorbeeld bepaalde doelgroepen of om de
Zoals gezegd gelden er bij verhuringen door een sociale
leefbaarheid van een bepaalde wijk te verbeteren.
huisvestingsmaatschappij bepaalde voorrangsregels. Dit zijn
Tot slot heeft een SHM ook het recht om kandidaat-huurder
in volgorde:
voorrang te geven als die nog geen huurovereenkomst van
1. 2.
Ontvoogde minderjarige kandidaat-huurders
Een huurder waarvan de huidige sociale woning wordt
onbepaalde duur met een SHM hebben.
gerenoveerd en die moet verhuizen
De huurprijs wordt bij een SHM bepaalt rekening houdend
Een dakloze die aan de SHM wordt voorgedragen door
met het inkomen van de huurder, de kwaliteit van de woning
een OCMW
en de gezinssituatie. De huurprijs is daarbij in beginsel gelijk
• of een persoon die begeleid zelfstandig wil wonen
aan het geïndexeerd jaarinkomen gedeeld door 55, min
via een erkende dienst • of een persoon met een geestelijk
een patrimoniumkorting tussen de € 0 en € 133, min een gezinskorting van € 18 per persoon ten laste (€ 36 bij ernstige
gezondheidsprobleem die zelfstandig wil wonen en
handicap). Er geldt ook een minimum- en maximumprijs (=
door een erkende organisatie wordt voorgedragen
basishuurprijs = marktwaarde bij aanvang huurcontract).
Mensen met een fysieke handicap of beperking, als de
Jaarlijks op 1 januari wordt de huurprijs aangepast.
woning specifiek aan deze handicap is aangepast
Uitzonderlijke herzieningen zijn mogelijk als een gezinslid
4.
Een kandidaat-huurder voor een sociale assistentie-
met pensioen gaat, verhuisd of overlijdt, het inkomen van de
woning, die vrijkomt
huurder drie opeenvolgende maanden gemiddeld 20% lager
5.
Een huurder van een sociale woning die overbewoond is
ligt dan het inkomen dat voor de berekening werd gebruikt,
6.
Een huurder van een sociale woning die in een
of als er een bijkomende persoon de woning betrekt wiens
aangepaste woning woont zonder dat er nog een
inkomen meetelt voor de huurprijs.
invalide persoon in het gezin is
Bij een SVK betaalt de sociale huurder dezelfde prijs als
Een persoon die door de toezichthouder in het gelijk
wat het SVK aan de eigenaar van de woning betaalt. Er zijn
werd gesteld
geen wettelijke regels bepaalt over hoeveel huur een SVK
Mensen die wettelijk herhuisvest moeten worden
mag betalen aan een eigenaar en hoeveel het dus aan de
3.
7. 8. 9.
10.
11.
36
Mensen die in een woning wonen, die officieel
vreemdelingenregister.
Een huurder van wie de gezinssamenstelling veranderd
sociale huurder kan vragen. De huurprijs kan hierdoor van
is en die een groter of kleiner woning aanvragen bij hun
woning tot woning variëren, zelfs als zijn die gelijkwaardig.
SHM
Vaak ligt de huurprijs wel lager dan de prijzen op de private
Kandidaat-huurders waarvan de verwachte gezins-
markt. Bedoeling is wel dat het SVK de sociale huurder helpt
hereniging nog niet heeft plaats gevonden en hierdoor
een tussenkomst in de huurprijs aan te vragen. Denken we
een aangepaste woning nodig hebben
hierbij onder meer aan een huursubsidie, huurpremie of
Mensen die in een roerend of onroerend goed wonen,
vermindering van de onroerende voorheffing.
VOORSPRONG IN WELVAART
• Huurders waarvan de huidige sociale woning wordt
Standpunten 2.78. Voor de bepaling van de inkomensplafonds, houden we rekening met het laatst beschikbare inkomen in plaats van het geïndexeerde inkomen van drie jaar voor de
gerenoveerd en die moet verhuizen; • Daklozen die aan de SHM wordt voorgedragen door een OCMW; • Huurders van wie de gezinssamenstelling veranderd
aanvraag. 2.79. Een sociale woning is enkel te verkrijgen als de kandidaat-huurder geen woning of bouwgrond in volle
is en die een grotere of kleinere woning aanvragen of moeten betrekken;
eigendom heeft of er het volle vruchtgebruik over heeft.
• Ontvoogde minderjarige kandidaat-huurders.
Hierop worden geen uitzonderingen meer toegekend.
• Hierop kunnen geen lokale uitzonderingen gemaakt
2.80. Een inburgeringstraject met resultaatsverbintenis volgen is verplicht voor iedereen, ongeacht zijn oorsprong,
worden. Het overheidsniveau dat de sociale bijdragen int, bepaalt de geldende regels. 2.83. Naast het recht van de sociale verhuurder om inwoners
huidige verblijfsduur of leeftijd. sociale
van de eigen gemeente voorrang te geven kennen we
assistentiewoningen voor personen met een beperking.
ook het recht toe om mensen waarvan de woning niet
2.82. Bij verhuringen door een sociale huisvestingsmaatschappij
meer aangepast is aan hun gezinssituatie te verplaatsen
2.81. We
organiseren
een
apart
circuit
van
naar een meer aangepaste woning.
kennen we enkel voorrang toe aan
Sociaal wonen wanneer men het nodig heeft Eens
een
sociale
huurovereenkomst
woning in
werd
principe
toegekend
voor
de
Verder is er een mogelijkheid de huur op te zeggen,
duur.
mits een opzegperiode van twaalf maanden, als bij een
geldt
onbepaalde
huurprijsaanpassing op 1 januari blijkt dat de huurder
Stopzetting van de sociale huur kan op drie manieren:
voor het derde jaar op rij geen kortingen meer krijgt op
• Ontbinding van rechtswege De sociale huurovereenkomst wordt automatisch ontbonden
de basishuurprijs, zijn inkomen boven het dubbele van
als de referentiehuurder en/of zijn wettelijke of feitelijke
de toepasselijke inkomensgrens is uitgestegen en deze
partner de woning niet langer betrekken.
opzegmogelijkheid expliciet in het intern huurreglement werd opgenomen. Deze opzegmogelijkheid is niet van toepassing
• Opzeg door de huurder De huurder kan de overeenkomst op ieder moment opzeggen
op de huurders van een woning verhuurd door een sociaal
per aangetekende brief. Let wel, de opzegging geldt enkel voor
verhuurkantoor.
de persoon die de opzeg doet. Wil het hele gezin de woning verlaten moeten alle huurders samen de huurovereenkomst
Standpunten
opzeggen.
2.84. We pleiten voor een beperking van het verblijfsrecht in de sociale woningen in de tijd als aangetoond wordt dat
• Opzeg door de sociale verhuurder De sociale verhuurder kan de overeenkomst enkel opzeggen
de bewoner in kwestie geen nood meer heeft aan sociale
indien de huurder en of zijn wettelijke of feitelijke partner
ondersteuning naar wonen toe of er veranderingen
een eigendom verwerft, zijn huurdersverplichtingen ernstig of
optreden in de feitelijke of juridische gezinstoestand.
blijvend niet nakomt, onrechtmatige voordelen heeft genoten
Hiertoe maken we gebruik van 3-6-9-huurcontracten
door onjuiste of onvolledige verklaringen af te leggen of
met permanente mogelijkheid tot uitzetting mits het
onrechtmatig tot de huur werd toegelaten.
respecteren van een opzegtermijn van drie maanden.
Evenwichtig gespreide sociale woningen Teneinde het sociaal woonaanbod versneld uit te breiden
Standpunten
en geografisch te spreiden kreeg elke Vlaamse gemeente
2.85. Er worden sancties ingevoerd tegen gemeenten die
een bindend sociaal objectief (BSO) opgelegd. Dat bepaalt
niet voldoen aan het bindend sociaal objectief (BSO) en dus
dat binnen een bepaalde termijn de gemeenten op haar
deloyaal zijn ten opzichte van andere gemeenten wat de
grondgebied een aantal bijkomende sociale huurwoningen,
spreiding van sociale woningen betreft.
koopwoningen
of
doelstellingen
niet
kavels
moet
gehaald
realiseren.
worden,
werd
Gezien de
de
termijn
ondertussen al twee keer verlengd. Het huidige regeerakkoord legt die vast op 2025.
37
VOORSPRONG IN WELVAART
Uitbetalingsinstellingen Een ontzuilde sociale zekerheid Voor de uitbetaling van de werkloosheidsuitkeringen en
immers zelf over de nodige diensten die op een objectievere
ziekte-verzekeringsuitkeringen doet de overheid beroep
manier kunnen fungeren als uitbetalingsinstelling voor sociale
op uitbetalingsinstellingen, die hiervoor een vergoeding
zekerheidsuitkeringen.
ontvangen. Deze maken in ons land maar al te vaak deel uit van één van de klassieke zuilen die vroeger het
Standpunten
maatschappijbeeld beheersten.
2.86. We ontzuilen de verschillende takken van de sociale
Er kunnen vragen gesteld worden bij de noodzaak aan
zekerheid, zoals de ziekte-uitkering (mutualiteit) en de
instellingen die verbonden zijn met politieke partijen om
werkloosheidsuitkering (vakbonden). Dit moet door een
taken van de overheid uit te voeren. De overheid beschikt
neutrale overheidsinstantie geregeld worden.
Sociale economie Een eenvoudige en transparante sociale inschakelingseconomie In België zijn er zo’n 26.000 doelgroepwerknemers in de
De sociale inschakelingseconomie wordt vormgegeven door
sociale
verschillende erkende of ondersteunde werkvormen. Dit zijn:
inschakelingseconomie,
aangevuld
met
22.427
personen met een ondersteunende job. De sociale economie bestaat uit een verscheidenheid van
• Maatwerkbedrijven (de vroegere beschutte en sociale werkplaatsen)
bedrijven en initiatieven die in hun doelstellingen de realisatie
• Maatwerkafdelingen (de vroegere invoegbedrijven)
van bepaalde maatschappelijke meerwaarden vooropstellen
• Lokale Diensteneconomie initiatieven
en hierbij de volgende basisprincipes respecteren:
• Arbeidszorginitiatieven
• voorrang van arbeid op kapitaal;
• De coöperaties met een NRC-erkenning
• democratische besluitvorming;
• De starterslabo’s (als pseudoniem voor de juridisch
• maatschappelijke inbedding;
bepaalde activiteitencoöperaties)
• transparantie; • kwaliteit; en
Standpunten
• duurzaamheid.
2.87. We rationaliseren en harmoniseren de verschillende
Bijzondere aandacht gaat ook naar de kwaliteit van de interne
38
stelsels binnen de sociale economie.
en externe relaties. Zij brengen goederen en diensten op de
2.88 We stoppen de subsidiestromen aan sociale bedrijven
markt en zetten hun middelen economische efficiënt in met
wanneer zij overmatig reserves oppotten zonder
de bedoeling de continuïteit en rentabiliteit te verzekeren.
duidelijke en expliciete investeringsdoelstelling.
