CO.MEDIA. Bezuinigingen op publieke omroep zijn kruimeltjes. Boris van der Ham (D66): Beleidsregels reclame, sponsoring en productplaatsing

CO.MEDIA Uitgave van het Commissaria at voor de Media - Nummer 140 - APRIL 2012

Beleidsregels reclame, sponsoring en productplaatsing Het noemen van (meerdere) merknamen

Boris van der Ham (D66):

“Bezuinigingen op publieke omroep zijn kruimeltjes”

aan Doe mee zoek ondermatieinforoefte beh

inhoud

COLOFON

8

Nummer 140 April 2011 CoMedia is een uitgave van het Commissariaat voor de Media Redactie: Wanda Bade, Fred van der Gon Netscher, Jim Holterhuës Met een bijdrage van: Madeleine de Cock Buning Fotografie: Dirk-Jan van Dijk, Jöran Maaswinkel (pagina 13)

4 “Bezuinigingen op publieke omroep zijn kruimeltjes” Boris van der Ham (D66) vindt dat de omroepen productiehuizen moeten worden. Zij blijven bestaan als merk en gaan de concurrentiestrijd aan met andere merken. De mediawoordvoerder over onder meer de voorgenomen fusies, de rol van internet en de meerwaarde van programma’s van de publieke omroep.

Nadere invulling regels voor reclame, productplaatsing en sponsoring Voordat het Commissariaat voor de Media nieuwe beleidsregels vaststelt, worden betrokkenen in het veld over de inhoud van de conceptregels geconsulteerd. Zo kon de afgelopen maanden worden gereageerd op twee beleidsregels en een regeling voor commerciële media-instellingen, respectievelijk over reclame, sponsoring en productplaatsing.

Redactieadres: Commissariaat voor de Media Bureau Communicatie Postbus 1426 1200 BK Hilversum T 035 7737700 F 035 7737799 [email protected] www.cvdm.nl Vormgeving: FC Klap, Hilversum Druk: Roto Smeets GrafiServices

Coverfoto: Boris van der Ham (D66)

2  lllll  CoMedia 140  lllll  April 2011

10 Overtredingen: het noemen van (meerdere) merknamen Een veelgehoorde maar verkeerde veronderstelling van veel televisie- en radiopresentatoren is dat als zij meerdere merknamen achter elkaar noemen, er geen sprake zou zijn van een overtreding.

12

Waarom DWDD een boete kreeg voor tonen servies Waarom leidde het vertonen en bespreken van een servies in De Wereld Draait Door tot een boete en is de ruime aandacht voor bijvoorbeeld boeken in het programma geen probleem?

column

13 Commissariaat spreekt op Cross Media Café Het Commissariaat geeft regelmatig presentaties bij mediacongressen en voorlichtingsbijeenkomsten om nadere uitleg te geven over regelgeving en beleid. Zo gaf beleidsadviseur Rutger Fortuin op 27 maart een presentatie over video-on-demanddiensten in relatie tot de Mediawet. Hij deed dat tijdens het iMMovator Cross Media Café over nieuwe uitgeefconcepten.

Houdbare producten “Dan smeert u toch Becel och ehhh…, Bona, Blue Band, Zeeuws Meisje, Campina….” Hoort u ze ook wel eens, zulke rijtjes? Hardnekkig is het vooroordeel dat een merknaam op radio of tv geneutraliseerd zou moeten worden met de opsomming van concurrerende merken. Dat een dergelijke opeenstapeling echt onnodig en onwenselijk is, wordt in dit nummer nog eens toegelicht. Als toezichthouder hebben we altijd veel uit te leggen. Niet alleen lichten we graag toe waarom de mediawettelijke regels

18 Collegebesluiten Een overzicht van besluiten die zijn genomen in de periode van 22 november 2011 tot en met 6 maart 2012.

er zijn. Ik noem bijvoorbeeld een gelijk speelveld, eerlijke concurrentie, bescherming van minderjarigen en onafhankelijkheid van commerciële beïnvloeding. Maar ook leggen we uit hoe wij die regels in onze toezichtpraktijk toepassen. Daartoe geven we telefonische voorlichting, organiseren we seminars en formuleren we beleidsregels. Dat doen we niet zonder oog voor de praktijk van programmamakers en de bedrijfsmodellen van mediadiensten. We consulteren ons Umfeld uitgebreid. Daardoor weten we dat we op een zo groot mogelijke acceptatie kunnen rekenen, zodat we zo min mogelijk boetes hoeven uit te delen. Dat neemt niet weg dat we het niet iedereen naar de zin kunnen maken. Soms hebben de verschillende spelers in het mediaveld eenvoudigweg tegenoverstelde belangen, terwijl we ook een mediawettelijk volledig houdbare weg moeten bewandelen. Verschillende beleidsregels hebben de laatste maanden het licht gezien waaronder de in de vorige CoMedia besproken Beleidsregels voor commerciële mediadiensten op aanvraag. In deze CoMedia is er aandacht voor de kersverse beleidsregels voor reclame, productplaatsing en sponsoring. Deze bieden houvast voor commerciële media-instellingen, waarbij met name het betrekkelijk nieuwe verschijnsel van productplaatsing een blikvanger is. En wat denkt u: zullen ook de geplaatste producten (letterlijk) gestapeld gaan worden?

Madeleine de Cock Buning Commissaris

interview

D66-mediawoordvoerder Boris van der Ham:

“Bezuinigingen op publieke omroep zijn kruimeltjes” Als D66 het voor het zeggen zou hebben in een volgend kabinet, zou de partij de publieke omroep verder moderniseren. “De omroepen zouden productiehuizen worden. Ik zou mij ook inzetten voor de positie van Nederlandstalig drama en ik zou de nieuwsvoorziening van de publieke omroep willen verbeteren. Meer diepgaande, journalistieke programma’s die de commerciële omroepen niet uitzenden”, mijmert Boris van der Ham. Het D66-Kamerlid is de vierde in een reeks interviews met mediawoordvoerders van landelijke politieke partijen.

Van der Ham (38) kreeg in 2006 onder meer de portefeuille media. “Het vakgebied media staat heel dicht bij de politiek. Alles wat we hier in Den Haag doen, is in de media te volgen. Discussies over wat de definitie is van ‘publiek’ en ‘commercieel’ en welke programma’s de publieke voorziening zou moeten regelen, vind ik fascinerend. Deze portefeuille is ook een heel gevoelige. Als een omroep iets opvallends uitzendt, volgt daarover vaak een politiek debat. In die zin is het ook wel een sexy portefeuille.” De mediawoordvoerder gebruikt zelf veel verschillende media. “Als Kamerlid ben je een nieuwsfreak. Ik zit veel op

4  lllll  CoMedia 140  lllll  April 2012

internet. De dag begint met NU.nl of Telegraaf.nl. Dat wissel ik af met social media als Twitter en Facebook. Vroeger was ik echt een televisiefreak, maar ik merk dat ik de televisie ’s avonds weinig meer aanzet. Ik bekijk bijna alles op mijn computer, via live streams of Uitzending Gemist. Voor de lol kijk ik nog wel eens op websites als GeenStijl.” Internet Volgens D66 moet de publieke omroep worden klaargestoomd voor het huidige digitale tijdperk, waarin jongeren meer tijd op internet dan voor de televisie doorbrengen. Internet zou een speerpunt van de publieke omroep moeten worden. Deze visie staat haaks op het standpunt

l  CoMedia 140  lllll  April 2012

interview

van regeringspartij VVD dat de publieke omroep geen nieuwe taken op internet zou moeten ontwikkelen. “Het is ouderwets om te denken dat de publieke omroep zonder websites kan”, vindt Van der Ham, die in 2008 tot meest actieve internetpoliticus en in 2006 en 2010 tot beste webpoliticus werd uitgeroepen. “De publieke omroepen moeten niet oneindig veel websites gaan beheren in concurrentie met commerciële partijen. Maar dat er bijvoorbeeld themawebsites zijn die een verdiepingsslag geven aan televisieprogramma’s, vind ik volstrekt logisch. Internet moet geïntegreerd worden in de manier waarop er programma’s worden gemaakt. Als ik op Twitter lees dat ‘De Wereld Draait Door’ goed was, ga ik het online bekijken terwijl ik dat anders niet zou doen. Het is interconnected. Je kunt geen heldere streep zetten tussen televisie en internet, dat zou wereldvreemd zijn.” Productiehuizen Het Kamerlid vindt de publieke omroep ouderwets georganiseerd en pleit al jaren voor fusies. “Het is toch vreemd dat in de jaren ’70 drie christelijke partijen zijn gefuseerd tot het CDA, maar dat we nog wel steeds een KRO, een NCRV en een EO hebben? Bepaalde omroepen ontlenen hun bestaansrecht aan het feit dat ze tachtig jaar geleden een bepaalde maatschappelijke of religieuze stroming vertegenwoordigden. Ik vind niet dat ze als vanzelfsprekend op die basis kunnen blijven doorgaan. De AVRO en de TROS zitten bijvoorbeeld op heel veel punten bij elkaar, die kunnen veel beter gaan samenwerken.” Van de voorgenomen fusies waarbij er acht omroeporganisaties overblijven, “Internet moet geïntegreerd worden in de manier waarop er programma’s worden gemaakt.”

CoMedia 140  lllll  April 2012  lllll  5

interview

“Geld en aandacht moeten gericht zijn op programma’s in plaats van op het onderhouden van oude instituten.”

is Van der Ham dan ook een groot voorstander. Maar wat hem betreft is dit niet het eindstadium van het omroepbestel. “We moeten toegroeien naar een model waarbij de omroepen productiehuizen worden, net zoals een Endemol dat is, of de programmamakers van bijvoorbeeld ‘De Keuringsdienst van Waarde’ dat zouden kunnen zijn. Het gaat er om dat er mooie, waardevolle programma’s worden gemaakt door partijen die een bepaalde gevoelswaarde, interesse of insteek hebben. Een netmanager kan de programma’s selecteren. Omroepen blijven bestaan als merk en gaan de concurrentiestrijd aan met andere

6  lllll  CoMedia 140  lllll  April 2012

merken. BNN kan zich dan bijvoorbeeld richten op het maken van goede jeugdprogramma’s.” PowNed en WNL “Er is een, in mijn ogen onzinnige, discussie gaande of omroepen als PowNed en WNL in de toekomst nog moeten kunnen toetreden. Wat mij betreft mogen er nog veel meer toetreden, maar dan wel als productiehuizen. Ik begrijp dat mensen bij bijvoorbeeld de grootste familie van Nederland willen horen, of dat men de ondeugd van PowNed opzoekt. Die nestwarmte kan er ook zijn bij bepaalde productiehuizen. Maar

opgetuigde omroepen met leden vind ik achterhaald. We moeten het geld en onze aandacht richten op programma’s in plaats van op het onderhouden van die oude instituten.” Kruimelbezuinigingen De mogelijke extra bezuinigingen op de publieke omroep, waarvan sprake zou zijn tijdens de besprekingen in het Catshuis, noemt het D66-lid niet verstandig. “Er is een basis van afspraken gemaakt waarmee we nu verder moeten. Ik vind de voorgenomen bezuinigingen op de publieke omroep buitenproportioneel als je

interview

het vergelijkt met wat er op andere sectoren wordt bezuinigd. Natuurlijk moeten de publieke omroepen en de kunst- en cultuursector inleveren als we willen bezuinigen, die bijdrage hebben ze ook al geleverd. Als je nu nog meer geld wilt binnenhalen, moet je denken aan zaken als het beperken van de hypotheekrenteaftrek en het verhogen van de AOW-leeftijd. Niet aan dit soort kruimelbezuinigingen.” Meerwaarde Volgens Van der Ham is er een ideologische slag bezig. “De PVV, gesteund door de VVD, wil de publieke omroep

mores leren. Die honderd miljoen extra binnenhalen is symbolisch van belang. Niet omdat het nu zo veel oplevert, maar om de omroepen een lesje te leren. Die afrekeningachtige argumentatie vind ik heel kwalijk want je maakt er heel veel mee kapot. Van de PVV zou de publieke omroep alleen nog maar het Journaal en de Olympische Spelen mogen uitzenden, dat vind ik te minimaal. Tegelijkertijd vind ik dat de publieke omroep wel goede keuzes moet maken in zijn programmering. De omroepen moeten allereerst kijken naar de meerwaarde van programma’s die veel geld kosten. Een EK of WK waaraan Oranje meedoet, mag je uitzenden, dat versterkt het identiteitsgevoel. Maar al die andere voetbalwedstrijden kunnen naar de commerciële omroepen. Vaak wordt gezegd dat met voetbalwedstrijden wel veel reclame-inkomsten worden binnengehaald. Maar dat is niet de doelstelling van de publieke omroep. Hij moet niet concurreren met de commerciëlen met iets dat zij ook kunnen uitzenden. De publieke omroep kan zich beter richten op programma’s die onderzoekscomponenten hebben, zoals ‘De Slag om Nederland’. Maar bijvoorbeeld ook de Paralympics, waar minder media-aandacht voor is.” Derde net Het mogelijk verdwijnen van het derde net door de extra bezuinigingen, is voor Van der Ham geen dogma. “Als we nog eens twintig miljard moeten bezuinigen, is niets tot in de eeuwigheid heilig. Maar nogmaals: ik vind het kruimeltjes. Nederland 3 bereikt jongeren met andersoortige programma’s dan die bij de commerciëlen worden aangeboden. Hou dat nu. Bovendien verlies je het bedrag dat afschaffing oplevert meteen weer

door het teruglopen van reclame-inkomsten, juist vanwege die jongeren. Dus ook financieel is het een slecht argument.” Wereldomroep “Er wordt wel eens beweerd dat D66 alleen serieuze programma’s, nieuws en actualiteiten wil”, vervolgt de mediawoordvoerder. “Dat is niet zo. Maar ook het amusement van de publieke omroep moet een publieke meerwaarde hebben. Er mag best meer geld gestoken worden in hoogwaardig drama of een bijzondere quiz. Zolang er maar geen programma’s worden gekopieerd die ook al door de commerciële omroepen worden uitgezonden. Dat zie ik toch vaak gebeuren en daar is D66 ook heel kritisch op richting de omroepen.” Van der Ham is ook kritisch over de Wereldomroep. “Ik vind dat dat budget nog verder mag worden beperkt, zolang de NOS een deel van de taken overneemt. Het is gek dat in veel brandhaarden in de wereld geen vaste NOS-correspondenten zit. Er ligt een schone publieke taak om voor mooie reportages over die gebieden te zorgen. De commerciëlen zullen dat niet doen, dat is veel te duur.” Reclamevrij D66 is geen voorstander van het afschaffen van reclame bij de publieke omroep. “Ook binnen de partij hebben we daar wel eens discussies over. Het maakt me eigenlijk niet zoveel uit of er wel of geen reclame wordt gemaakt rond of tijdens programma’s. Ik vind dat we ervoor moeten zorgen dat er een publieke omroep is die programma’s maakt die anders niet gemaakt worden. Je moet natuurlijk geen programma’s maken om goede reclame te maken. Het is altijd omgekeerd. Als Mars tijdens de Paralympics een spotje wil uitzenden waardoor het goedkoper gemaakt kan worden, is dat toch mooi meegenomen? Zolang de content maar niet wordt beïnvloed.” n

CoMedia 140  lllll  April 2012  lllll  7

beleidsregels

Houvast voor commerciële media-instellingen

Nadere invulling regels voor reclame, productplaatsing en sponsoring Voordat het Commissariaat voor de Media nieuwe beleidsregels vaststelt, worden betrokkenen in het veld over de inhoud van de conceptregels geconsulteerd. Zo kon de afgelopen maanden worden gereageerd op twee beleidsregels en een regeling voor commerciële media-instellingen, respectievelijk over reclame, sponsoring en productplaatsing.

De beleidsregels reclame en de regeling productplaatsing zijn nieuw, en nodig doordat er nieuwe regelgeving is die vraagt om nadere uitleg. De beleidsregels sponsoring zijn een actualisering van de bestaande Beleidsregels Sponsoring Commerciële Omroep (BSCO). Reclame De reclameregels gaan over de toelaatbaarheid, de herkenbaarheid en de afbakening van reclame- en telewinkelbood-

8  lllll  CoMedia 140  lllll  April 2012

schappen in het media-aanbod van commerciële media-instellingen. De ‘Beleidsregels reclame commerciële media-instellingen 2011’, zoals ze worden genoemd, gelden zowel voor reguliere (lineaire) omroepdiensten en teletekst als voor on demand diensten (met uitzondering van radiodiensten op aanvraag). De wijze waarop de verspreiding van al deze mediadiensten plaatsvindt, via de kabel, via IPTV of via mobiele netwerken, is niet van belang voor de regulering van de reclame.

De verspreidingstechniek speelt dus geen rol. Wel is het zinvol om de diverse vormen van commercieel media-aanbod te onderscheiden waarin reclame- en telewinkelboodschappen kunnen voorkomen. Dat kan bijvoorbeeld zijn in het lineaire programma-aanbod, middels spit-screen, in een pre-roll bij video-ondemand of binnen teletekst. Welke reclameregels gelden, is afhankelijk van de verschijningsvorm van het mediaaanbod. Reclame die voorkomt in de tekstschil rond het videoaanbod en die

beleidsregels

dus geen deel uitmaakt van het videoaanbod zelf, wordt niet gereguleerd.

voor bepaalde typen programma’s verboden (nieuws, actualiteiten en politiek).

De nieuwe beleidsregels geven commerciële media-instellingen houvast bij het bepalen of, wanneer, hoe en hoe vaak reclame is toegestaan in de verschillende vormen van het media-aanbod.

De regeling productplaatsing is geen beleidsregel maar een algemeen verbindend voorschrift dat door de minister van OCW moet worden goedgekeurd. De naleving van deze voorschriften kan krachtens de wet worden afgedwongen.

Productplaatsing De regeling productplaatsing laat zien waar, op welke wijze en onder welke voorwaarden productplaatsing bij commerciële media-instellingen is toegestaan. Zo geeft de regeling onder meer aan bij welke programma’s producten mogen worden geplaatst en hoe het publiek hierover moet worden geïnformeerd. Ook deze regeling is van toepassing op zowel lineair als on demand media-aanbod. Productplaatsing is soms moeilijk te onderscheiden van sponsoring. In een gesponsord programma mochten producten al neutraal en niet wervend worden getoond. Productplaatsing gaat nog een stapje verder, in die zin dat een (gesponsord) product in de verhaallijn van een programma wordt opgenomen. Productplaatsing heeft daarmee invloed op de redactionele inhoud van het programma. Ook hier zijn echter grenzen: als een product op een onnatuurlijke wijze in de verhaallijn is geplaatst, is er sprake van sluikreclame. En die is niet toegestaan. Een ander belangrijk verschil tussen sponsoring en productplaatsing is dat productplaatsing in beginsel verboden is en alleen wordt toegestaan in een aantal typen programma’s, namelijk amusement, sport en films. Sponsoring is juist in beginsel toegestaan en alleen

Sponsoring De beleidsregels sponsoring laten zien hoe het Commissariaat in de praktijk vorm geeft aan de (in de wet gewijzigde) voorschriften met betrekking tot sponsoring bij commerciële media-instellingen. Net als bij de reclameregels en de regels voor productplaatsing gaat het dan om het navenant toepassen van de

Reclame die voorkomt in de tekstschil rond het videoaanbod en geen deel uitmaakt van het videoaanbod zelf, wordt niet gereguleerd regels op on demand diensten. Verder bieden deze beleidsregels onder meer nadere informatie over zaken als de plaats van de sponsorvermelding, de definiëring van nieuws, actualiteiten en politieke programma’s (die niet mogen worden gesponsord), het verstrekken van bijdragen door overheidsinstellingen en het verstrekken van bijdragen van ondergeschikte betekenis.

Telefonisch vragenuur Het Commissariaat voor de Media heeft sinds maandag 2 april elke werkdag tussen 11.00 uur en 12.00 uur een telefonisch vragenuur. Tijdens het vragenuur kunt u vragen stellen over bijvoorbeeld het verkrijgen van vergunningen voor evenementenzenders, de registratie van commerciële mediadiensten op aanvraag en de regels die gelden voor lokale media-instellingen. Bijvoorbeeld over de procedure, welke gegevens moeten worden toegestuurd bij een aanvraag en onderwerpen als representativiteit, gemeentelijke herindeling, toezichtkosten, et cetera. Ook kunt u vragen stellen over de Mediawet of daarvan afgeleide regelgeving, zoals over sponsoring en reclame, en de manier waarop het Commissariaat die regels uitlegt. Het Commissariaat is te bereiken via telefoonnummer 035-7737700. Buiten het vragenuur kunnen via [email protected] vragen worden gesteld.

?

Nadat de reacties uit de consultatieronde zijn verwerkt, worden de twee beleidsregels en de regeling definitief vastgesteld en gepubliceerd. n

CoMedia 140  lllll  April 2012  lllll  9

Overtredingen

Het noemen van (meerdere) merknamen Bij de controle van programma’s van publieke en commerciële mediainstellingen constateert het Commissariaat voor de Media geregeld overtredingen van de Mediawet 2008 die te voorkomen zijn. CoMedia neemt deze overtredingen onder de loep. Dit keer: het noemen van (meerdere) merknamen bij publieke omroepen. Een veelgehoorde maar verkeerde veronderstelling van veel televisie- en radiopresentatoren is dat als zij meerdere merknamen achter elkaar noemen, er geen sprake zou zijn van een overtreding. Een fictief voorbeeld: Gast in een talkshow: “Ik stond laatst bij de Albert Heijn en toen…” Presentator (vult onmiddellijk aan): “Jumbo, Plus, C1000, Aldi, Lidl, etcetera.” De gedachte zou hierbij zijn dat men op deze manier minder specifiek reclame maakt voor een bepaald merk omdat men nog een heleboel andere merken erbij noemt. Maar het noemen van één merk zoals in dit voorbeeld hoeft helemaal geen overtreding op te leveren, terwijl het snel aanvullen met een rits

andere namen eerder een negatief dan een positief effect heeft. De aandacht van de kijker of luisteraar wordt daarmee immers extra getrokken. Versluierend Een andere misvatting is dat het noemen van een merknaam toegestaan is als het versluierend gebeurt, zoals ‘de gloeilampenfabrikant uit het zuiden des lands’ zeggen in plaats van Philips. Deze omschrijving is zo duidelijk te herleiden tot de merknaam dat het voor de beoordeling of sprake is van een overtreding geen verschil maakt. Voorwaarden Uitgangspunt van de wet (artikel 2.89 Mediawet 2008) is dat het media-

aanbod van publieke media-instellingen geen reclame mag bevatten. Het Mediabesluit 2008 maakt hierop een uitzondering voor vermijdbare uitingen in de vorm van het tonen of vermelden van een product of dienst. Dan moet wel aan een aantal voorwaarden worden voldaan: het tonen of vermelden van het product of de dienst moet passen binnen de context van het programma, er mag geen afbreuk worden gedaan aan de formule of de integriteit van het programma, een en ander mag niet op een overdreven of overdadige wijze plaatsvinden en er mag geen sprake zijn van specifieke aanprijzingen van het product of de dienst. Een merknaam mag dus bijvoorbeeld wel worden genoemd als dat nodig is om een onderwerp te behandelen of als de merknaam daarbij logischerwijs ter sprake komt. Steeds zal per geval moeten worden gekeken of aan bovenstaande voorwaarden is voldaan. Mediaaanbod dat in het bijzonder bestemd is voor kinderen jonger dan twaalf jaar mag trouwens helemaal geen vermijdbare uitingen bevatten, ook niet als aan de hier genoemde voorwaarden wordt voldaan (artikel 10 lid 2 Mediabesluit 2008).

Nieuw hoofd Communicatie Per 1 februari is Anita Wassink (1961) gestart als hoofd Communicatie en woordvoerder bij het Commissariaat voor de Media. Voor persvragen is zij bereikbaar op telefoonnummer 035-7737700 of per e-mail: [email protected].

10  lllll  CoMedia 140  lllll  April 2012

kort nieuws

onderzoek informatiebehoefte Het Commissariaat voor de Media is bezig met een onderzoek naar de informatiebehoeften van zijn stakeholders. Door het invullen van een digitale vragenlijst op www.cvdm.nl kunt u aangeven aan welke informatie u het meeste behoefte heeft en op welke manier (bijvoorbeeld CoMedia, digitale nieuwsbrief of website) u die wilt ontvangen. Met het invullen van de vragenlijst helpt u het Commissariaat bij het nog beter afstemmen van het communicatiebeleid op uw behoeften. U kunt reageren tot en met 1 juni 2012. Bij voorbaat dank voor uw feedback en input.

Jaarverslag 2011 Het Commissariaat voor de Media heeft een dynamisch jaar achter de rug, zo valt te lezen in het Jaarverslag 2011. Het Commissariaat deed onder meer onderzoek naar de mogelijkheden van het beschikbaar stellen van de programmagegevens van de omroepen. Ook werkte het Commissariaat intensief aan de voorwaarden voor bescherming

van minderjarigen op digitale platforms. En dit jaar presenteerde de Mediamonitor zijn tiende editie, met daarin een terugblik op de mediaontwikkelingen in het Nederlandse medialandschap in de afgelopen tien jaar.

boekenprijs. Met een samengevatte jaarrekening legt het Commissariaat financiële verantwoording af. Daarnaast worden in het jaarverslag medewerkers geportretteerd, die daarmee een kijkje bieden in de keuken van de organisatie.

In het jaarverslag komen verder de reguliere taken van het Commissariaat aan de orde, zoals het toezicht op de publieke en commerciële media-instellingen, het adviseren over mediabeleid en het toezicht op de Wet op de vaste

Een digitale versie van het jaarverslag is te vinden op www.cvdm.nl. Een gedrukt exemplaar kunt u desgewenst aanvragen door een e-mail te sturen naar [email protected]. n

CoMedia 140  lllll  April 2012  lllll  11

Besluit uitgelicht

Waarom DWDD een boete kreeg voor tonen servies De boete die het Commissariaat voor de Media in november 2011 aan de VARA oplegde wegens een ernstige overtreding in ‘De Wereld Draait Door’, deed onlangs veel stof opwaaien in de media. In het populaire televisieprogramma werd het servies van presentatrice Yvon Jaspers vertoond en besproken. Waarom leidde dat tot een boete en is de ruime aandacht voor bijvoorbeeld boeken in het programma geen probleem?

In de uitzending van 18 november 2010 introduceerde presentator Matthijs van Nieuwkerk Jaspers als tafeldame. In het inleidende gesprek vertelde Jaspers over haar nieuwe carrière als ontwerper van

Positief bespreken van een boek mag, oproepen tot koop niet serviezen. Tijdens dit gesprek werd het servies getoond en bij naam (‘Kakelbont’) genoemd op een manier die viel aan te merken als overdreven en/of overdadig, door de duur en de wijze van vertoning van het servies en de bespreking ervan. Het servies was

12  lllll  CoMedia 140  lllll  April 2012

onder een zwarte doek verborgen en werd vervolgens onthuld, wat een versterkend effect gaf aan het tonen van het servies waardoor extra aandacht werd gegenereerd. Direct na de onthulling werd het servies (of delen ervan) diverse malen close-up in beeld gebracht.

zij met deze uitingen de Mediawet had overtreden, zo erkende de VARA tijdens de hoorzitting bij het Commissariaat.

Bovendien gaven Van Nieuwkerk en Jaspers specifieke aanprijzingen van het servies, waardoor het publiek kon worden aangespoord tot het kopen ervan. “Maar je hoeft ook niet prijzen te noemen maar kan ik dit alleen in de PC Hooftstraat kopen?”, zei de presentator. Hierop reageerde Jaspers met: “Nee, juist niet. Het is dus heel goed te betalen en voor iedereen, dat is nou eens leuk.”

Positieve recensies Een servies is geen culturele uiting, daar gelden andere regels voor. Zo worden in De Wereld Draait Door ook regelmatig boeken besproken. Culturele uitingen, zoals boeken, video’s, cd’s, toneel-, muziek- en filmuitvoeringen mogen aangekondigd of positief besproken worden (op grond van 10, lid 2 van het Media-besluit). Oproepen mag echter niet. De opmerking van een presentator dat hij het nieuwe boek van Heleen van Royen erg goed vond is dus toegestaan; maar de aansporing “ga het nieuwe boek van Heleen van Royen kopen!’’ niet.

De redactie van het programma realiseerde zich direct na de uitzending al dat

Het volledige besluit staat op www.cvdm.nl n

presentatie

Commissariaat spreekt op Cross Media Café Het Commissariaat voor de Media geeft regelmatig presentaties bij mediacongressen en voorlichtingsbijeenkomsten om nadere uitleg te geven over regelgeving en beleid. Zo gaf beleidsadviseur Rutger Fortuin op 27 maart een presentatie over video-on-demanddiensten tijdens het door iMMovator georganiseerde Cross Media Café over nieuwe uitgeefconcepten. Fortuin lichtte onder meer toe wat de Mediawet betekent voor uitgevers die het digitale pad opgaan.

Tijdens het goedbezochte netwerkcafé stond het ontwikkelen van nieuwe uitgeefconcepten centraal. Sprekers uit de uitgeverswereld gingen in op de vraag wat de toegevoegde waarde is van nieuwe digitale concepten naast de traditionele geprinte media. Het Commissariaat komt in beeld zodra uitgevers video-on-demand gaan inzetten. Fortuin: “Het toepassingsbereik van de

Mediawet is uitgebreid naar alle massamediale platforms en omvat nu ook regulering van video-on-demand diensten. De reden daarvoor is dat video net als televisie een grote impact heeft op het publiek. Wel zijn de regels voor videoon-demand minder zwaar omdat de gebruiker zelf kiest wat hij wil zien.” Fortuin legde uit dat er vijf criteria zijn die bepalen of een dienst wel of niet onder de regelgeving valt. Uitgevers kunnen gebruik maken van een beslisboom op de website van het Commissariaat om een eerste inschatting te maken of zij hun mediadienst bij het Commissariaat dienen aan te melden. YouTube en Facebook Naar aanleiding van zijn presentatie kreeg Fortuin onder meer vragen over zogenaamde ‘user generated’ websites, zoals YouTube. “Bij de beoordeling van dergelijke diensten is voor het Commissariaat van belang wie een video in de catalogus kan plaatsen en eventueel

kan verwijderen. Wij bekijken wie redactioneel verantwoordelijk is voor de keuze van een video en de informatie hierover in de catalogus, zoals titel, categorie, omschrijving.” De aanwezigen waren benieuwd naar wat de gevolgen zijn als men bijvoorbeeld videofilmpjes plaatst op Facebook of andere sociale media. “Op dit moment lijken dergelijke video’s meer ondersteunend te zijn aan berichten. Maar Facebook is zo’n dynamisch veld, dat kan zomaar veranderen.” Publiek-private samenwerking Fortuin ging tijdens zijn lezing verder in op de mogelijkheid van samenwerking tussen uitgevers en publieke omroepen, de zogenaamde publiek-private samenwerking. Een dergelijke samenwerking is onder voorwaarden toegestaan. Belangrijk voor dit soort projecten is in elk geval dat de partners een gelijkwaardige inbreng hebben. “Samenwerking kan interessant zijn om nieuwe ontwikkelingen op te zetten en wellicht om efficiëntie te vergroten. Bijvoorbeeld het voeren van een gezamenlijke redactie van een omroep met een regionale krant of het gezamenlijk opzetten van een cultureel evenement”, aldus Fortuin. Op www.immovator.nl staat een verslag van het Cross Media Café. n

CoMedia 140  lllll  April 2012  lllll 13

Collegebesluiten over de periode 22 november 2011 tot en met 6 maart 2012

Vergunningen Publieke lokale media-instelling Als publieke lokale media-instelling zijn aangewezen: Stichting Lokale Omroep Hoogezand-Sappemeer Stichting Lokale Omroep gemeente Onderbanken voor de gemeenten Onderbanken, Brunssum en Schinnen Stichting Lokale Omroep Maas en Mergelland voor de gemeente Eijsden-Margraten Omroep Stichting Milbergen voor de gemeenten Millingen aan de Rijn en Ubbergen Stichting Smelne FM voor de gemeente Smallingerland Stichting Lokale Omroep Bodegraven Stichting Lokale Omroep Heemskerk Stichting Radio Omroep Boskoop Barneveldse Omroep Stichting Aktief (B.O.S.A.) Stichting Lokale Omroep Roerstreek Stichting Lokale Omroep Woerden Stichting Radio Annen, Aa en Hunze Stichting Lokale Media Beuningen en Druten Stichting Lokale Omroep Winterswijk Stichting Media Walcheren voor de gemeenten Middelburg, Vlissingen en Veere Lokale Omroepstichting Almere Stichting Eemland RTV voor de gemeente Baarn Stichting Omroep Krijtland voor de gemeenten GulpenWittem en Vaals Stichting Lokale Omroep Putten Stichting Lokale Omroep De Bilt Stichting Radio Zwartewater FM voor de gemeente Zwartewaterland. De volgende aanwijzingsaanvragen zijn afgewezen: Stichting Locale Omroep Gennep en Omstreken Stichting Publieke Media Instelling Eijsden-Margraten voor de gemeente Eijsden-Margraten. Het aanwijzingsbesluit van Stichting Omroep Eijsden is ingetrokken.

Commerciële media-instelling Toestemming is verleend aan de volgende media-instellingen: Stichting Videoteam Wilberthof voor Wilberthof/TV Berghem De heer D. Viergever voor TV Sur en Tres Stichting Vathorst TV voor Vathorst TV Creative Radio Concepts b.v. voor Creative Radio FM Gouda Media Groep b.v. voor Krant van Gouda-TV SBS Broadcasting b.v. voor Zender X Thematic Netherlands b.v. voor XXL2 TV 73 B.V. voor TV73 Stichting Wijchen TV voor Wijchen TV Prism Broadcasting b.v. voor Babe Station Sky Radio Nederland voor Classic FM

14  lllll  CoMedia 140  lllll  April 2012

 isney Channels (Benelux) b.v. voor Disney Channel (België) D Q-music Nederland b.v. voor Q Music (radio) Game Network b.v. voor Babestation 2 Brava HDTV voor Brava HDTV Brava NL b.v. voor Brava NL GrootnieuwsMedia b.v. voor GrootNieuwsRadio 1008AM De Winter Uden b.v. voor Kliktelevisie Uden, Veghel en Oss The Box Holland b.v. voor Comedy Central Stichting Karmavadische Sanatan Dharm Mahasabha Nederland voor Vahon (radio) Stichting Evangelical Television (Europe) voor Etv Scope Media voor AFTV African Television.

Evenementenzender Toestemming is verleend aan de volgende media-instellingen: Vereniging voor Volksvermaken Eext voor het eindejaarsfeest in Eext De heer R.G. Haller voor de Gabberweek Mevrouw J. Leusink voor de Inzamelingsactie te Oldebroek De heer A.F. Geerts voor de Bijna finalisten LVK St. Culemborgs Openbaar Voortgezet Onderwijs voor de 24-uurs Goede Doelenactie Leerlingen voor Leerlingen Stichting Kermis FM voor de Tilburgse Kermis Stichting Delta Producties voor de zendmarathon met artiesten De heer T. Lauffer voor de benefiet feestavond Kinderen van de Voedselbank RoodZwartGroen voor de Eindejaars feestweek Wijchen De heer J.J. de Boer voor de Stichting Hart in Friesland en Stichting Vogelasiel de Fugelhelling St. Facilitair Centrum De Golfbreker voor de carnavalsviering Amersfoort en Hoogland Friese Piraten Combinatie voor een kerstfair in Warten Alons B.V. voor de Truckrun 2e mond en de Snikkeweek Amsterdamsche Studenten-Roeivereeniging Nereus voor Heineken Roeivierkamp St. Hexel on Wheels voor het evenement Hexel on Wheels Marcel Blok Onderwijs, Media & Facility voor de Nijmeegse Vierdaagse en de Vierdaagsefeesten Circuit van Drenthe Evenementen B.V. voor diverse ­evenementen waaronder auto-en motorraces Evenementenradio.nl voor de Roparun 2012 St. RadioAnnen, Aa en Hunze voor de Sport- en Spelweek te Annen Tele Event Service voor Koninginnedag 2012 in Eindhoven De heer S. Haandrikman voor het zomerfeest in Buinen. De Kerkenraad van de Gereformeerde Kerk van Bloemendaal en het Moderamen van de Generale Synode van de Protestantse Kerk in Nederland krijgt - als rechtsopvolger van de Generale Synode der Gereformeerde Kerken - met ingang van 1 januari 2009 voor vijf jaar toestemming voor het verzorgen van een omroepdienst die bestaat uit de weergave van kerkdiensten voor respectievelijk de inwoners van Bloemendaal en Apeldoorn.

Programmatoezicht ■■ 29 november De verzoeken van de programmaraden Alblasserdam, Bergschenhoek, Capelle aan den IJssel, Nieuwerkerk aan den IJssel en Zevenhuis-Moerkapelle, de Regionale Programmaraad Noord-Holland en de Programmaraad Groningen-Drenthe om handhaving van artikel 6.20, tweede lid, Mediawet 2008 (de aanbieder van een omroepnetwerk volgt het advies van de programmaraad over het vrijtoegankelijk programma-aanbod op omroepnetten, tenzij zwaarwichtige redenen zich daartegen verzetten) worden afgewezen. ■■ 6 december Het bezwaar van de Stichting Commerciële Omroep Exploitatie Zuid-Holland tegen het besluit van het Commissariaat voor de Media van 17 december 2010, waarbij de toezichtkosten voor het jaar 2010 verschuldigd voor het radioprogramma Fresh 102FM zijn vastgesteld, wordt ongegrond verklaard. Het bezwaar van de Stichting Commerciële Omroep Exploitatie Zuid-Holland tegen het besluit van het Commissariaat voor de Media van 13 september 2010, waarin het Commissariaat de beslissing op het verzoek om verlenging van de toestemming van Scoezh voor het verzorgen van het commerciële radioprogramma Fresh 102FM afhankelijk stelt van de betaling van de voor de jaren 2006 tot en met 2010 verschuldigde toezichtkosten, wordt kennelijk niet-ontvankelijk verklaard wegens niet-verschoonbare termijnoverschrijding bij het indienen daarvan. ■■ 20 december De verzoeken van de programmaraden Zoetermeer, ’t Gooi en Omstreken, Utrecht Oost en Den Haag om handhaving van artikel 6.20, tweede lid, Mediawet 2008 jegens Ziggo worden afgewezen. Het bezwaar van de Stichting Commerciële Omroep Exploitatie Zuid-Holland tegen verdere publicatie of toelichting van het besluit van 13 september 2011 wordt kennelijk niet-ontvankelijk verklaard wegens overschrijding van de termijn voor het indienen daarvan. De bezwaren van de stichting Radio & Televisie Veluwezoom tegen de besluiten van 2 maart 2011 worden ongegrond verklaard onder aanvulling van de motivering in de beslissing op bezwaar. ■■ 10 januari Het verzoek van de Programmaraad Weidegebied om handhaving van artikel 6.20, tweede lid, Mediawet 2008 jegens Ziggo, wordt afgewezen. ■■ 17 januari Aan Thematic Netherlands B.V. wordt voor het programma-

kanaal XXL2 - voor wat betreft het wettelijk bepaalde percentage oorspronkelijk Nederlands- of Friestalige producties - volledige ontheffing verleend. Dit percentage wordt op 0% vastgesteld, onder voorwaarde dat het programmaformat niet wordt gewijzigd en dat het programmakanaal niet op Nederland is gericht. ■■ 24 januari De bezwaren van CarChannel b.v. tegen het besluit van 25 februari 2011, waarbij de toezichtkosten voor de jaren 2009 en 2010 zijn vastgesteld, worden ongegrond verklaard. ■■ 31 januari Aan Prism Broadcasting b.v. wordt voor het programmakanaal Babestation 24 - voor wat betreft het wettelijk bepaalde percentage oorspronkelijk Nederlands- of Friestalige producties - volledige ontheffing verleend. Dit percentage wordt op 0% vastgesteld, onder voorwaarde dat het programmaformat niet wordt gewijzigd en dat het programmakanaal niet op Nederland is gericht. Het bezwaar van de Programmaraad Amstelveen tegen het besluit van het Commissariaat van 1 november 2011 wordt kennelijk niet-ontvankelijk verklaard. ■■ 21 februari Aan de NPO wordt voor het jaar 2012 gedeeltelijk ontheffing verleend van het ondertitelingspercentage zoals bepaald in het Mediabesluit 2008; dit percentage wordt voor dat jaar vastgesteld op 71,25%.

Financieel toezicht De volgende brieven, waarin opgenomen de aanwijzingen bij de jaarrekening 2010, zijn vastgesteld: KRO EO AVRO NCRV VPRO Stichting NTR Joodse Omroep BVN RNW Fonds Zenderkosten Stichting ROOS Omrop Fryslân Stichting RTV Oost Stichting Regionale Omroep Flevoland Stichting Omroep Gelderland Stichting Regionale Televisie Noord Stichting RTV Drenthe Stichting Omroep Zeeland Stichting Omroep Limburg Stichting RTV Noord-Holland Stichting Regionale Omroep Brabant SSPOMN

R TV Rijnmond Stichting Regionale Omroep West

Nevenactiviteiten De volgende activiteiten worden aangemerkt als toegestane nevenactiviteiten: Het door de TROS in licentie geven van funniest home videoclips aan Novavision ten behoeve van verkoop aan het buitenland Het door de EO aan kleinkoor Concertino in licentie geven van opnamen voor het programma Nederland Zingt van liederen uitgevoerd door het kleinkoor Concertino Het door de NTR in licentie geven van vijftig Klokhuisafleveringen over de culturele en historische canon van Nederland aan de Stichting Entoen.nu Het verlenen van een licentie op het (beeld)merk Radio 6 Soul & Jazz aan Rodeo Media B.V. ten behoeve van een cd Soul Classics Het voor de duur van drie jaar toestemming verlenen aan de TROS voor het in licentie geven van ready-mades van de serie De bende van Sjako aan Delphis Films Het door de NCRV in licentie geven van het programma Terug naar mijn Roti aan KLM ten behoeve van KLM Inflight Het door de NTR in licentie geven van een aflevering van Klokhuis met als thema Prehistorische dieren aan Naturalis ten behoeve van educatief gebruik Het beschikbaar stellen van bestaand NOS Jeugdjournaal AV-materiaal aan een uitgever en het produceren van nieuw AV-materiaal ten behoeve van een lesprogramma Het door de NOS in licentie geven van beeldfragmenten uit het NOS Jeugdjournaal aan Uitgeverij Zwijsen ten behoeve van het online lesprogramma Nieuwe Zaken. Het bezwaar van de VPRO inzake toestemming voor één jaar voor de nevenactiviteit Het verkopen van VPRO jeugdtelevisietitels aan het buitenland door Delphis Films wordt gedeeltelijk gegrond verklaard. Het primaire besluit blijft gehandhaafd, zij het dat de toestemming nu voor de duur van drie jaar geldt. Het bezwaar van de NPO tegen het besluit tot publicatie van het besluit van 6 september 2011 inzake ‘het leveren van programmagegevens van de landelijke publieke omroep aan derden’ wordt ongegrond verklaard. Het primaire besluit van 8 september 2011 blijft gehandhaafd. De volgende activiteiten worden aangemerkt als vormen van gelijkwaardige samenwerking: De samenwerking van NTR met Naturalis De samenwerking tussen NTR en NEMO inzake de Klokhuis vragendag.

Collegebesluiten Vaste Boekenprijs van 15 november 2011 tot en met 7 februari 2012 ■■ 15 november Het bezwaar van VZU tegen het bestuurlijk rechtsoordeel over POD wordt niet-ontvankelijk verklaard. De samenwerkingsovereenkomst van Boekhandel Van Kemenade & Hollaers met een basisschool wordt niet in strijd met de Wvbp geacht. ■■ 29 november Aan Dutch Media Uitgevers wordt een boete van € 1,opgelegd wegens het niet tijdig melden van de vaste prijs voor de boeken Ontdekkingsreis Door De Wereldgeschiedenis en Extreme Uitdagingen. Aan Wegener Media wordt een boete opgelegd van € 1.000,- omdat bij de verkoop van het boek Internet na 50 een ongeoorloofde korting is toegepast. ■■ 13 december Aan G+J Publishing wordt een boete van in totaal € 11.000,opgelegd omdat een ledenprijs is vastgesteld zonder dat aan de daaraan gestelde vereisten werd voldaan, en bovendien twee titels bij de verkoop van boeken werden weggegeven. Daarnaast wordt aan G+J Publishing een boete van € 1,- opgelegd wegens het niet melden van de vaste prijs van twee titels. ■■ 20 december Aan Mood for Magazines wordt een boete van € 1.000,opgelegd omdat het boek LINDA. het boek onder de door de uitgever vastgestelde vaste prijs werd verkocht. Aan ECI wordt een boete van € 15.000,- opgelegd omdat ECI diverse titels ten onrechte als zijnde beschadigd beneden de vaste prijs heeft verkocht. ■■ 10 januari Aan de fa. Van der Velde v.o.f. (Degrotespeelgoedwinkel.nl) wordt een boete opgelegd van € 1,- omdat in de periode van 11 tot en met 20 januari 2011 10% korting op kinderboeken werd gegeven. ■■ 7 februari Aan de Volkskrant b.v. wordt een boete van € 1,- opgelegd omdat bij verkoop van het pakket met de boeken De ontdekking van de maan en Wie heeft wat bedacht een geldelijk voordeel werd verstrekt.

CoMedia 140  lllll  April 2012  lllll 15

Redactieadres: Commissariaat voor de Media Bureau Communicatie Postbus 1426 1200 BK Hilversum T 035 7737700 F 035 7737799 [email protected] www.cvdm.nl

CO.MEDIA