8 OKTOBER DEN BOSCH
Colofon De Onderwijscoöperatie organiseert samen met het Koning Willem I College Het Lerarencongres 2014. Het Koning Willem I College stelt zijn prachtige campus beschikbaar en levert een grote bijdrage aan de organisatie door de inzet van vele studenten onder begeleiding van hun leraren. De Onderwijscoöperatie is er van, voor en door de leraar en werkt intensief samen met de mensen die zij vertegenwoordigt. Er zijn 180 leraren structureel actief aan het werk; daarnaast wordt samengewerkt met nog eens 500 leraren en geassocieerde organisaties. Goed onderwijs staat of valt met goede leraren. Goede leraren zorgen zelf dat ze bekwaam zijn en blijven en nemen verantwoordelijkheid voor hun ontwikkeling. Ze laten zien wat het betekent om een professional te zijn. Dat is in een notendop het uitgangspunt van de Onderwijscoöperatie. De Onderwijscoöperatie is een initiatief van de Algemene Onderwijsbond, Beter Onderwijs Nederland, CNV Onderwijs, Federatie van Onderwijsvakorganisaties en Platform Vakinhoudelijke Verenigingen Voortgezet Onderwijs. Het Koning Willem I College loopt al jaren voorop bij het investeren in de ontwikkeling van medewerkers en heeft al vanaf 2001 een interne academie: de Academie voor Teaching & Learning. Leraren en trainers van het Koning Willem I College verzorgen een aantal activiteiten binnen het programma van het congres. Naast het uitvoeren van workshops en presentaties organiseren zij het Boekencafé en het Onderwijscafé. Het congres wordt mede mogelijk gemaakt door: Alle leraren die hun workshop lezing of presentatie verzorgen en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
1
Welkom op Het Lerarencongres 2014!
studenten van de opleiding Lifestyle
Fotoproject Leraren van Nederland
Het enige congres dat echt van, voor en door de leraar is. Boordevol ervaringen,
van het Koning Willem I College. Zij
Simon Verwer, docent in het VO
tips, nieuwe kennis en nieuwe kennissen. U wacht vandaag een unieke belevenis.
zullen u flink in de watten leggen!
is initiatiefnemer van Leraren
ook lekker laten verwennen door de
Tijdens de eerste ronde van de verschillende lezingen en workshops wordt u welkom geheten door een van de ambassadeurs van de Onderwijscoöperatie.
van Nederland De studenten van het Koning Willem I
(www.lerarenvannederland.nl). Dat
College zetten zich vandaag speciaal
is een fotoblog met de ambitie om
De workshops, lezingen en presentaties
vol is vol. Elke sector heeft zijn
voor u in om er een leerzame,
1 procent van alle leraren zichtbaar
eigen kleur en in het schema zijn
inspirerende maar vooral ook
te maken via een foto en een
De thema’s van het congres hebben
de programmaonderdelen voor
ontspannende dag van de maken.
inspirerende quote. In de tent kunt
direct verband met het dagelijks
de startende leraar met een *
U kunt voor al uw vragen bij hen
u Simon helpen met zijn project!
werk van de leraar en komen
aangegeven.
terecht en ze zijn te herkennen aan hun groene bodywarmer met een
voor in de Lerarenagenda van
Wilt u uw collega’s mee laten genieten vandaag?
OCW en de Agenda Beroepsgroep
Lerarencongres.nl
Leraren. Dit zijn onder andere:
Blijf de hele dag op de hoogte van
Vergeet dan niet uw berichten en
een sterke beroepsgroep,
alle laatste ontwikkelen via de site
foto’s te plaatsen op twitter met de
professionalisering, peer review,
lerarencongres.nl.
hashtag #Lerarencongres2014 en
professionele leergemeenschappen,
vraagteken op hun rug.
#KW1C, zodat we samen van deze dag
de lerarenopleiding en het
Festivaltent
lerarenregister.
Naast de vaste onderdelen biedt
een ‘trending topic’ kunnen maken!
de festivaltent allerlei vormen van
Interactie is het sleutelwoord
(inter)actie. Laat u informeren over
U ontmoet collega’s, wisselt
het register, ontmoet de Onderwijs
ervaringen uit en neemt deel aan
Pioniers, kom alles te weten over
workshops en debatten over het
over peer review of maak kennis
prachtige beroep van leraar.
met de lidorganisaties van de Onderwijscoöperatie. Het kan
3
U kunt vrij kiezen tussen de
allemaal in de festivaltent! Niet
onderdelen op het blokkenschema
alleen is er een Boekencafé aanwezig,
(p. 13 t/m 18) met maar één stelregel:
u kunt zich vandaag bijvoorbeeld
4
Programmaoverzicht
Eten en drinken De studenten van de Middelbare Horeca School van het Koning Willem I College
09.00 - 10.00 10.00 - 10.55 11.05 – 11.45 11.55 – 12.35
Inloop en registratie
verzorgen de gehele dag de catering. Koffie en thee is de hele dag aanwezig.
Start eerste ronde sessies
Vanaf 12.30 uur staan de studenten klaar rondom de festivaltent om u te
Start tweede ronde sessies
voorzien van een (h)eerlijke lunch. Niet alleen is er rekening gehouden met de
Start derde ronde sessies
vegetariërs, er worden ook glutenvrije versnaperingen uitgedeeld. Let goed op
12.35 – 13.20
Lunch
13.20 – 14.00 14.10 – 14.50 15.00 – 15.40 15.50 – 16.30
Start vierde ronde sessies
Op het congres zijn er speciale waterflesjes verkrijgbaar geproduceerd door
Start vijfde ronde sessies
de Waterfabriek. De Waterfabriek maakt onderdeel uit van het Koning Willem I
Start zesde ronde sessies
College, waar veel technische mbo-opleidingen te volgen zijn. Het is een leer-
Start zevende ronde sessies
werkbedrijf zonder winstoogmerk, waar flesjes water met een aanpasbaar,
Vanaf 16.15 17.00
Gelegenheid tot napraten in het Onderwijscafé
de aanwijzingen bij de lunchbuffetten.
Speciaal water
uniek etiket naar wens van de klant worden geproduceerd.
5
Einde
6
Speciaal congresonderdeel voor de Startende Leraar
Programma Startende Leraar Van goed naar véél beter
Dit onderdeel van Het Lerarencongres is speciaal bedoeld voor startende
Jan Verweij, Leraar van het Jaar 2012, vertelt een inspirerend verhaal over
leraren; voor alle leraren uit het basisonderwijs, voortgezet onderwijs,
werken in het onderwijs en gaat in gesprek met de zaal.
middelbaar beroepsonderwijs en speciaal onderwijs, die minder dan vier jaar werkzaam zijn in het onderwijs.
Lessen in Passie In gesprek met Leraren van het Jaar over passie voor lesgeven
Wat biedt deze dag u als startende leraar?
Het programma wordt tweemaal uitgevoerd, ’s ochtends van 10.00 tot
Dialoogtafels
Leer kijken over de grenzen van uw
12.30 uur en ’s middags van 13.20 tot
Onder leiding van (ex-)Leraren van het Jaar met collega-startende-leraren in
eigen school, hoor wat er allemaal
15.30 uur. Locatie: School voor de
gesprek over:
gebeurt in onderwijsland, laat u
Toekomst.
- Overzicht en overwicht in de klas
inspireren door verschillende sprekers
- Ken je leerling - Relatie opbouwen met je leerling
ervaringen met zowel zeer ervaren
Project Bovenschoolse Inductie en de LerarenKamer
docenten als met andere starters,
Een goede begeleiding voor startende
- Timemanagement
haal praktijktips op en ervaar wat
leraren binnen de eigen school is
- Orde en structuur
passie is op een plek speciaal voor
hard nodig. Minstens zo belangrijk
- Oudergesprekken
startende leraren. Het programma
is de bovenschoolse begeleiding, de
- Differentiatie/leerstijlen
wordt georganiseerd en geleid door
zogeheten ‘inductie in het onderwijs’.
- Relatie team/leidinggevende
zeer ervaren leraren, leraren die ooit
Op verzoek van minister Bussemaker
- Werkdruk/werkplezier
Leraar van het Jaar zijn geweest in het
is de LerarenKamer gestart met een
basisonderwijs, voortgezet onderwijs,
begeleidingsproject voor startende
Intervisie
middelbaar beroepsonderwijs of
leraren. Het ministerie van Onderwijs,
Tevens zullen de hele dag door enige ervaren coaches aanwezig zijn bij wie
speciaal onderwijs en zich verenigd
Cultuur en Wetenschap financiert het
het mogelijk is om met andere startende docenten te praten over het vak!
hebben in de LerarenKamer.
project. Inspiratiedagen behoren tot
op het Lerarencongres, deel uw
een van de activiteiten in dit kader.
- Begeleiding en ondersteuning bij het starten
Blokkenschema Naast dit speciale congresonderdeel worden er ook andere workshops en lezingen gegeven voor de startende leraar. In het blokkenschema zijn deze
7
congresonderdelen voorzien van een *.
8
Uitgelicht Boekencafé Uitreiking promotiebeurzen
In de festivaltent schuiven verschillende schrijvers van onderwijsboeken aan in
Metaforum (School voor de Toekomst) 15.50 tot 16.30 uur
het Boekencafé. Daniel Koelink, leraar en redacteur bij Leraar 24 gaat met hen in
Tijdens het Lerarencongres reikt minister Bussemaker de Promotiebeurzen
gesprek. Dus kom luisteren naar uw favoriete schrijver en laat uw boek signeren!
uit aan 30 leraren. Leraren krijgen zo de mogelijkheid om promotieonderzoek te doen. Een groter aantal gepromoveerde leraren voor de klas verhoogt de
Debatteer mee!
kwaliteit van het onderwijs. De promotiebeurs is populair: sinds 2011 ontvingen
Wilt u eindelijk eens uw mening uiten over allerlei onderwijszaken?
in totaal al 136 leraren een beurs.
Gedurende de dag vindt er in de Mensa een aantal debatten plaats. Debatteer mee met de Groene Golf over de positie van startende leraren.
Presentatie Talisrapport
Wat vindt u van het Junior Leraarschap? En hoe belangrijk is het lerarenregister
Metaforum (School voor de Toekomst) 11.05 tot 12.35 uur en van 14.10 tot 15.40 uur
voor u?
Goede leraren vormen de sleutel voor kwalitatief hoogstaand onderwijs en goed presterende leerlingen. Daarvoor zijn goed opgeleide en deskundige leraren
Met elkaar in dialoog
onontbeerlijk. Maar zij kunnen het niet alleen. Er is ook een professionele
Ga de dialoog aan met andere leraren en aanwezigen over deze twee thema’s:
schoolorganisatie nodig, die het leraarschap aantrekkelijk maakt. De werk- en
1. Jij durft te veranderen!
leeromgeving van leraren in de onderbouw van het voortgezet onderwijs
2. Jij maakt het verschil!
staan centraal in de Teaching and Learning International Survey (Talis) van
De dialoogtafels worden geleid door leraren en zijn gestoeld op de vier stappen
de OESO. Leraren in 34 landen over de gehele wereld, waaronder Nederland,
van Nederland in Dialoog:
zijn in de gelegenheid gesteld zich te laten horen en het onderwijsbeleid te
1. Kennismaken, 2. Ervaringen delen, 3. Dromen en 4. Doen.
beïnvloeden. Tijdens deze bijeenkomst worden de resultaten van het onderzoek
U treft de dialoogtafels aan in de leerlingenkantine in gebouw C.
gepresenteerd.
Inloopspreekuur: Vragen staat vrij Heeft u een korte vraag over de CAO, de medezeggenschap of het beleid rondom de school ? Consulenten van de Aob, CNV onderwijs, BON en FVOV zijn aanwezig om deze vragen te beantwoorden. N.B.: het gaat om algemene informatie en vragen; niet om advisering inzake arbeidsconflicten.
9
10
wc
garderobe
Plattegrond
centrale tent
11
12
Programma blokkenschema Locatie 1 10.00-10.55 2 11.05-11.45 3 11.55-12.35
Koningszaal Gebouw E 107. Het belang van Bildung Aleid Truijens
108. Hersenontwikkeling in de klas Lucia Talamini
Dramazaal Gebouw E
Mensa Gebouw G
28. Leren debatteren MBO Stichting Nederlands Debat Instituut
54. Debat: Junior leraarschap: Borging of ontwikkeling?* Marco Snoek, studenten van de HVA
Leerlingenkantine Gebouw C
Dialoogtafels: Jij durft te veranderen!
118. Het is mijn prachtige, mijn hondse baan Marten Kircz
D005
D007
D009
D010
D013
62. VierSlagLeren: 74. Co-teaching, 43. De leraar: 85. Sta voor bundelen van dat werkt. Passend professional of kwaliteit met het 12. 5 tips om instrument? Lerarenregister krachten Wenckje onderwijs Marcia beter presterende van der Wens Hans de Bruin Thea Nabring Jongstra leerlingen te 65. Mannen in 78. Effectief krijgen* Marlies de het onderwijs 5. Literatuur leren feedback geven aan Groot - studiesucces lezen Ton Basting leerlingen* Lilian en jongens Dick 26. Werken aan Spijkerman Vrensse kwaliteit 94. Teach & Learn: Theo de Rouw 75. Verschuif de 39. Ervaringen met the entreprenuerial LeerKRACHT grenzen Christa rollercoaster Dionne Arjan van der Meij Romijn Zeldenrijk
Lunch 12.35-13.20 4 13.20-14.00 5 14.10-14.50 6 15.00-15.40 7 15.50-16.30
106. Inspiratie! 117. Collegiale visitatie en het Jelmer Evers, beroepsregister voor 28. Leren Susanne Winnubst leraren in de praktijk en Andrew Niemeijer debatteren VMBO/ Amerens Schurer e.a. PO Stichting 105. De Leraren90. Debat: In debat agenda Minister Nederlands Debat met jonge docenten Instituut en schoolleiders* Bussemaker & De Groene Golf Jan staatssecretaris Willem Hengeveld Dekker 28. Leren 109. Wat is debatteren HAVO/ passend? De leraar VWO Stichting centraal Martine Nederlands Debat Delfos Instituut
Dialoogtafels: Jij maakt het verschil!
119. Debat: Sta voor kwaliteit. Sta in het Register!
1. Yes, een speler in de les! Marja Boidin e.a.
85. Sta voor kwaliteit met het Lerarenregister Thea Nabring 35. Een functioneel handschrift voor IEDEREEN Ben Hammerling
40. Gamification: Work in progress 6. Gezocht: 72. Lesson Sem van Geffen Programstudy aanpak meerleerkracht, Jan van der Veen ervaring niet nodig! 50. Don Quichot in e.a. Sjoerd Dirk Meijer het onderwijs David Mulder
113. Afrekenen 45. Als een wind op Toegevoegde van verandering Waarde: geen goed waait... 8. Ambachtschap 86. Elke dag samen idee Dick van der 3. Werken aan Ed Booms Wateren en 21st century een beetje beter! de Wereld skills Harry van der LeerKRACHT Jeske 67. 100% Lidy van Oers e.a. 76. Kinderen zijn pas digitaal met de Schans Hamers leesrijp als hun brein stercollecties van daar klaar voor is VO-content Dicky Elly de Wild-Dienske van Berkel
Onderwijscafé Elke sector heeft zijn eigen kleur. De programmaonderdelen die toegankelijk zijn
MBO
Alle sectoren
voor iedereen hebben geen kleur. Iedereen is van harte welkom bij deze onderdelen.
PO
PO en VO
VO
VO en MBO
Voor de startende leraar worden er naast het speciale programma (zie pagina X)
13
ook workshops en lezingen geven. Deze zijn voorzien van een *.
* = voor startende leerkrachten
14
Programma blokkenschema Locatie
D014
D104
D105
D107
1 10.00-10.55
27. Breek uit de klas (Slimfit) Helga Bongers e.a.
2 11.05-11.45
81. Werkbare groepsoverzichten en -plannen in de klas Sanne Daphne Buijsrogge-Ruijs e.a.
3 11.55-12.35
14. Inspiratie 22. Laat taal in 84. VeVaSMART, schoolteksten voor de startende bewust met (social) 32. Hoogsensitiviteit en onderwijs Mieke en toetsen geen media omgaan leerkracht* Leonie struikelblok zijn Vijn e.a. Anouk van Butselaar Verweij e.a. Gerdineke Silfhout
19. Van Prikkel tot Pitch Harry van der Schans
10. Goochelen met 59. Peer review aandacht, omgaan Hans van Dinteren met lastige leerling* Bas Jacobs
D108 (Speciaal Onderwijs)
D109
D112 (ING-zaal)
16. Een mentor die er toe doet, wát doet die precies? Ella de Jong
80. Taal en communicatie dmv De Liedjeskist 25. Mediamachtig Ineke Aerts door filmlessen in de klas Nick Landman 97. Passend Onderwijs in Optima Forma Lia van Emmerik
Vragen staat vrij (Inloopspreekuur vakbonden)
D114
D115
37. Kracht van samen! Martijn Vermeulen
56. Professionele ruimte en gespreid leiderschap Anita van Wijngaarden
31. De rol van 48. Opleiden voor docenten bij studiekeuzesucces een betere wereld Rob de Vrind Peter Huwae 93: Studievaardigheden: met gemak van vmbo naar havo Hans Konings e.a.
46. Docent 24/7 Ralf Hillebrand
23. Professionalisering bij Gelderse ROC’s Theo de Wit e.a.
Lunch 12.35-13.20 4 13.20-14.00 5 14.10-14.50
2. Mindfulness in de klas* Lonneke Gerritsen
6 15.00-15.40
82. Leerkrachten en Passend onderwijs Marian van Geffen
7 15.50-16.30
83. Preventie en aanpak gedragsproblemen (Leer-Kracht) Dolf van Veen
33. Maak gebruik van de expertise van leraren! Thijs Dam e.a.
41. Gelukkig voor de klas Jacqueline Boerefijn
4. De wederopstanding van de leraar? Simon Verwer e.a.
98. Gewoon maar toch anders Thijs van der Heijden
18. Teacher in the lead Marjolein Held
9. Humor en creatief denken Harry van der Schans
20. LOB binnen het vernieuwde vmbo Inge Kirsten
100. Positive Behaviour Support Judith Koster
13. Ontdek de vier geheimen voor GROOTS onderwijs Erna Reiken
42. Leer Werk Gemeenschap (LWG) in de praktijk Anneke 24. Film als vak op Duit school, hoe begin je in de praktijk? 101. Haal de wereld Franka Stas in je klas; reis met je klas de wereld in! Bob Hofman
29. Game on! Sem van Geffen
11. Hoe ben jij intelligent?* Imre Mutsaers
36. Buurtleren. 71. Passie voor nl ontdekt het het onderwijs* Jan buurtpotentieel Willem van den Bos Klaas Wever e.a.
7. Uitlegvideo’s? Hoe maak je ze, wat heb je eraan? Lisette Heijke Vragen staat vrij (Inloopspreekuur vakbonden)
99. Met Agora 38. Het MBO werken aan gedeeld verdient een leiderschap Ramon betere financiering Moorlag e.a. Toon Rekkers 88. Engagement: eindexamen kunstgeschiedenis vwo Martin Bakker 89. Kunst- en cultuureducatie voor iedereen!? Yvonne Eikenaar
15. Oogst de kracht van sociale media in de klas! Patrick Koning
Onderwijscafé
15
MBO
Alle sectoren
PO
PO en VO
VO
VO en MBO
* = voor startende leerkrachten
16
Programma blokkenschema Locatie 1 10.00-10.55 2 11.05-11.45 3 11.55-12.35
D205
D207
D210
60. Uitdaging: vwo’ers in de basisschool Theo Wubbels
52. ‘Ik haal je op, ik neem je mee’ Bo Rodenhuis e.a
17. Rust in je hoofd, orde in de klas Douwe Kerkstra
D212 30. Leren lezen in 40 uur - als het kind eraan toe is! Ewald Vervaet
53. Aan de slag met 114. Leraar worden: engagement! (vwo recht of voorrecht Femke Baartman 61. Een leraarsnest: examenthema) e.a. Renee Lievens ideaal om (in) te leren? Paul 55. Op weg naar 21. Van Werkdruk 47. GroepsHennissen persoonlijk leren naar Werkplezier* vergaderingen in het Alexandra Smeets Angela basisonderwijs Geke e.a. Kouwenhoven Versprille
D213
D214
Festivaltent
Metaforum School voor de Toekomst - Gebouw S
Startende Leraar School voor de Toekomst Gebouw S
68. We leren 73. Leraren Vanaf 10.00 uur leerlingen niet wat, Maatschap Daniel doorlopend markt maar hoe te denken Dessaur Onderwijs Pioniers Rikie van Blijswijk 103 63. Ontwrichte 51. Lerende TALIS, international Programma Startende kinderen in het docenten in een 110. Boekencafé onderzoek naar Leraar (zie p. 7-8) onderwijs Willem lerende school Frum de leer- en de Jong van Egmond werkomgeving 70. Leraren van van leraren en 49. Van eiland naar 79. Jongleren, het jaar: ‘Lessen uit schoolleiders WIJland! Martine belevend theorie Nieuw-Zeeland’ Rijan Mirjam Stuivenberg Creemers leren! Wytze Koop van Geene e.a e.a.
Lunch 12.35-13.20 4 13.20-14.00 5 14.10-14.50 6 15.00-15.40 7 15.50-16.30
96. Verhalen vertellen Hetty Hospes
95. Help mijn groep kan niet samenwerken! Henk Hospes
21. Van Werkdruk 57. Informatica naar Werkplezier* ondergaat verjongingskuur Angela Ramon Moorlag e.a. Kouwenhoven
87. Sensomotorische ontwikkeling bij kleuters Ingrid Deelen
21. Van Werkdruk 102. Invaller? Wat naar Werkplezier* kan ik verwachten… Angela Kelly Jansen 64. De puberijsberg Kouwenhoven en de warme leraar Ingrid van Essen
44. ‘Flippen’ in je klas Arnoud Kuijpers
77. Onderwijs58. Kom verder met pioniers, je je stem, vul je vindt dat het beter gereedschapskan? kist Anneriet Nubé Geke Versprille e.a.
63. Ontwrichte 92. Onderwijscafe: 104. Met flexibele kinderen in het differentieren in routes naar een bevoegdheid onderwijs Willem de klas, utopie? Annemarie Thomassen de Jong Jan van Gemert e.a. 69. Contextrijk lesgeven Robert Zibret
112. Een waardevol register Jan Anthonie Bruijn
103 TALIS, international onderzoek naar de leer- en Programma Startende werkomgeving Leraar (zie p. 7-8) van leraren en 79. Jongleren, de kunst van het schoolleiders loslaten Mirjam Stuivenberg Wytze Koop e.a.
111. Boekencafé
66. Begeleiding van toekomstige leraren, een vak apart Veronique van 34. Je lokaal het podium, jij/je de Reijt kinderen de spelers 116. Uitreiking 91. Starten in het 92. Onderwijscafé: Jolanda Mulder differentieren in de promotiebeurzen onderwijs - de minister basis* Jan Willem klas, utopie? Jan van Bussemaker Hengeveld Gemert e.a.
Onderwijscafé
17
MBO
Alle sectoren
PO
PO en VO
VO
VO en MBO
* = voor startende leerkrachten
18
Overzicht programmaonderdelen 4. WORKSHOP De wederopstanding van de leraar?
6. WORKSHOP Gezocht: Programmeerleerkrachten, ervaring niet nodig!
1. WORKSHOP Yes, een speler in de les!
3. WORKSHOP Werken aan de Wereld
Marja Boidin en Tanya Kolmus
Lidy van Oers
In zijn laatste werk spreekt pedagoog
Sjoerd Dirk Meijer
Op het Koning Willem I College
Een workshop, zodat je leert werken
en hoogleraar Gert Biesta over
Tijdens de workshop wil ik juffen en
bestaat sinds 12 jaar een
met het lesmateriaal dat door Koning
het verdwijnen van de leraar.
meesters uit het po laten ervaren
simulantenbank. Er zijn 50 getrainde
Willem I College en VSO Nederland
Hij doelt hiermee op een aantal
dat programmeren niet moeilijk
vrijwilligers beschikbaar om in lessen
ontwikkeld is voor Wereldburgerschap
ontwikkelingen die er voor zorgen
is en dat je samen met je klas op
beroepsvaardigheden te oefenen. Een
binnen het project Werken aan de
dat de leraar langzaam maar zeker
programmeerontdekkingstocht kunt
ideale brug tussen theorie en praktijk.
Wereld (www.werkenaandewereld.nl)
verandert in coach of facilitator. In
gaan zonder programmeerervaring (of
In de workshop maakt u kennis met
.Je neemt het materiaal en een
deze workshop onderzoeken we
brede ICT-kennis in het algemeen).
deze innovatieve werkwijze en met de
lesvoorbereiding voor een eigen
het werk van Gert Biesta en gaan
voorwaarden om dit in het onderwijs
les direct mee. Het materiaal is
we onder meer in op de vraag hoe
te realiseren.
ontwikkeld voor het mbo, maar het
de school als instituut relevant kan
7. WORKSHOP Uitlegvideo’s. Hoe maak je ze, wat heb je eraan?
kan wellicht ook gebruikt worden in
blijven in de 21e eeuw.
Lisette Heijke
2. WORKSHOP Mindfulness in de klas*
Simon Verwer en Eke Rebergen
het vo.
Samen met een aantal docenten die actief zijn met uitlegvideo’s (dus veel
Lonneke Gerritsen
5. LITERATUURLES Literatuur leren lezen
Tijdens deze interactieve workshop
Ton Bastings
je het beste uitlegvideo’s maakt. En
krijg je achtergrondinformatie over
Het ontwikkelen van een persoonlijke
vooral ook, wat je ermee doet in de
“Mindfulness; de Mindfulkidsmethode”
definitie van literatuur, die toepassen
les en wat leerlingen er aan hebben.
(ontwikkeld door R. Brandsma en
op eerdere leeservaringen en
We gaan niet voor theorie, maar voor
G. Langenberg) en ga je zelf ook je
vervolgens toelichten aan de hand
praktijk.
aandacht trainen. Na deze workshop
van een literaire tekst.
ervaring hebben), laten we zien hoe
kun je de tips en tools meteen toepassen in je groep.
19
MBO
Alle sectoren
PO
PO en VO
VO
VO en MBO
* = voor startende leerkrachten
20
8. WORKSHOP Ambachtschap en 21st century skills
12. WORKSHOP 5 tips om beter presterende leerlingen te krijgen*
14. WORKSHOP Inspiratie voor de startende leerkracht
Harry van der Schans
10. WORKSHOP Goochelen met aandacht, omgaan met lastige leerling*
Het belang van modern en
Bas Jacobs
Marlies de Groot
Als leerkracht wil je graag goed
traditioneel ambachtschap gekoppeld
De docent: “Jeffrey, je moet stil zijn.”
Je verwacht een bepaald antwoord,
contact met je leerlingen. Goed contact
aan opleiden in de 21e eeuw. In het
Jeffrey: “Wie moet stil zijn? En hij
maar je krijgt het niet. Daardoor is
verbetert immers de werkhouding.
bijzonder wordt er een relatie gelegd
dan?” Wat Jeffrey hier doet is een
het minder duidelijk of de leerling
Toch is het soms moeilijk om de
met creatief denken.
alledaags voorbeeld van ‘Goochelen
de lesstof heeft begrepen. Welke
aandacht van kinderen langere tijd
met aandacht’. Net als een goochelaar
middelen kun je in de les inzetten,
vast te houden. Afwisseling is hierbij
9. WORKSHOP Humor en creatief denken
wijst leerling Jeffrey naar iets
zodat leerlingen vaardiger worden
cruciaal. In deze workshop wordt het
anders, waardoor de aandacht van
in een bepaald vak? Uitgangspunt
belang van werkvormen toegelicht
Harry van der Schans
het eigenlijke onderwerp wordt
is dat interactie over leerinhouden
en worden verschillende werkvormen
“Het is geen toeval dat de spelling
weggehaald. Er zijn duizenden
essentieel is om begripsontwikkeling
geoefend. De werkvormen helpen
van AHA en HAHA bijna hetzelfde is”-
variaties en je komt het overal tegen.
te bevorderen.
de concentratie en sfeer in de klas
zijn perceptiefouten. Volgens
11. WORKSHOP Hoe ben jij intelligent?
creativiteitsexpert Edward de Bono
Imre Mutsaers
13. LEZING Ontdek de vier geheimen voor GROOTS onderwijs
is humor verreweg de belangrijkste
Ieder mens is knap. Dat zegt Howard
Erna Reiken
15. WORKSHOP Oogst de kracht van sociale media in de klas!
activiteit van het menselijk brein.
Gardner, grondlegger van de theorie
Innovatie. Je kan er in de 21e eeuw
Patrick Koning
Bij humor is er altijd sprake van een
van de Meervoudige Intelligenties.
niet meer omheen als je staat voor
Het slim gebruik van sociale media
verandering in de manier waarop je
In deze workshop maak je kennis
groots onderwijs. Maar hoe werkt
in de klas kan een aantal voordelen
naar iets kijkt en dit is essentieel bij
met de 8 intelligenties en de
dat dan? Hoe vind je meer en vooral
opleveren volgens Kennisnet. Aan
het veranderen van onze denkwijze.
toepassingsmogelijkheden binnen je
betere ideeën? Uit welke fases bestaat
de hand van de Sociale Media Bingo
Humor en creativiteit zijn daarmee
eigen lessen. Welke intelligenties kun
zo’n proces? Welke regels gelden dan?
wordt met elkaar het landschap van
nauw met elkaar verbonden. Logica
je meer aanspreken en hoe geeft het
Welke valkuilen kom je tegen? Ik help
sociale media verkend met als doel
zal deze veranderingen nooit teweeg
je mogelijkheden voor differentiatie?
je om in vier eenvoudige stappen meer
te leren wat de mogelijkheden van
en betere mogelijkheden te ontdekken.
sociale media en mobiele apparatuur
te verhogen. Daarnaast helpt het de
Mitch Ditkoff De meeste van onze denkfouten
kunnen brengen.
Leonie Verweij en Elise Luiten
leerlingen te activeren.
zouden kunnen zijn in het klaslokaal. Natuurlijk zijn er echte prijzen te
21
winnen met de Sociale Media Bingo.
22
16. WORKSHOP Een mentor die er toe doet, wat doet die precies?
18. WORKSHOP Teacher in the lead
bezighoudt met en geïnteresseerd is
Ella de Jong
Marjolein Held
voor degenen die zich bezighouden
22. WORKSHOP Laat taal in schoolteksten en toetsen geen struikelblok zijn
De leerkrachten maken kennis met
De Teacher in the lead is inmiddels
met onderwijs in ondernemendheid.
Gerdineke Silfhout
een behulpzame, vrolijke manier van
een begrip binnen het mbo. Wat
kijken naar en helpen van leerlingen.
begon met een onderwijsexpeditie
Deze manier van werken met
in creatief denken. In het bijzonder
Lesmaterialen moeten zo begrijpelijk mogelijk zijn. Natuurlijk! Maar hoe
van bestuurders en docenten is
20. WORKSHOP Lob binnen het vernieuwde vmbo
leerlingen is uitermate geschikt om
uitgegroeid tot een steeds groter
Inge Kirsten
er concreet uit? Zakelijk, dus zonder
in te zetten door mentoren. Voor hun
wordende groep docenten die zich
LOB krijgt met ingang van 2016
anekdotes. Duidelijk en met heldere
leerlingen, maar ook voor henzelf! Een
weer eigenaar van zijn vak wil voelen
een prominente plek binnen het
verbanden. Dat geldt niet alleen
goede basis van waaruit te handelen
maar tevens voortrekker in dit proces
curriculum van de nieuwe afdelingen.
voor lesmaterialen, maar ook voor
geeft energie en inspiratie om door te
wil zijn. Tijdens deze workshop gaan
Op welke manier kun je als vakdocent,
toetsvragen. Met een geschiedenis- of
gaan. Er echt zijn voor de leerlingen,
we het profiel en het benodigde
mentor, decaan daar op participeren.
rekentoets wil je je leerling natuurlijk
ondanks alles.
onderwijslandschap verkennen.
De VO-raad heeft een aantal tools
niet op leesvaardigheid afrekenen.
ontwikkeld om aan de slag te gaan
Geïmporteerde zakken Kopi Luwak
ziet een begrijpelijke schooltekst
17. WORKSHOP Rust in je hoofd, orde in de klas
19. WORKSHOP Van Prikkel tot Pitch
met betekenisvol LOB binnen het VO.
koffie kunnen voor minder taalvaardige
In deze workshop gaan we in gesprek
leerlingen zomaar een struikelblok
Douwe Kerkstra
Harry van der Schans
over en aan de slag met dit traject.
vormen. In deze workshop zal ik
Ruim 20 technieken voor rust in je
Een nieuwe ICE Age! Er is een
hoofd die door volstrekte amateurs
klimaatverandering nodig voor
onmiddellijk kunnen worden
vanuit mijn promotieonderzoek en mijn expertise als toetsdeskundige
de duurzame ontwikkeling van
21. WORKSHOP Van Werkdruk naar Werkplezier
toegepast ter plekke ervaren. Van
organisaties en haar medewerkers.
Angela Kouwenhoven
selecteren en maken van goede
heel serieus, via ietwat grappig tot
ICE (Innovation, Creativity &
Inzicht krijgen in waar ligt voor mij
lesmaterialen en toetsvragen.
bijna hilarisch. Toepasbaar voor jezelf
Entrepeneurship) en 21st century
de werkdruk en mijn werkplezier (in
en overdraagbaar op leerlingen.
skills. In deze levendige en
welk onderdeel van mijn beroep).
Overgoten met een licht theoretisch
interactieve workshop maak je kennis
Ligt dat intern of extern? Gevoel of
sausje met inzichten over menselijk
met een creatief innovatiemodel in
vaardigheden? Hoe kan ik dat anders
functioneren, stemming en resultaten
zes stappen (Prikkel, Context, Vraag,
aanpakken?
en het voorkomen van burn-out.
Idee, Oplossing & Pitch).
handvatten aanreiken voor het
Speciaal voor een ieder die zich
23
24
23. WORKSHOP Professionalisering bij Gelderse ROC’s
25. WORKSHOP Mediamachtig door filmlessen in de klas
27. WORKSHOP Breek uit de klas (Slimfit)
29. WORKSHOP Game on!
Nick Landman
Helga Bongers en Kim van Dooijeweert
Games hebben een onweerstaanbare
Theo de Wit en Margriet Philipsen
Met praktijkvoorbeelden,
Uitleg over Slimfit (InnovatieImpuls
aantrekkingskracht op leerlingen.
De Gelderse ROC’s werken met de
filmfragmenten, doe-opdrachten en
Onderwijs) en voorbeelden uit de
Zorg voor meer enthousiasme en
HAN en ISndo/Marant op allerlei
resultaten van leerlingen laat ik zien
praktijk (PO). Nadruk op organisatie
betrokkenheid bij de doelgroep door
terreinen samen. Het Pedagogisch
dat je filmlessen kunt geven zonder
en inzet van personeel en ICT.
achterliggende principes van games,
Getuigschrift wordt samen ontwikkeld,
camera’s of montage apparatuur.
Actief aan de slag met input van
kortom gamification, in te zetten
opleiden in de school wordt samen
Leerlingen worden Mediamachtig
het publiek. Vragen, kansen en
inje onderwijs! In deze workshop ga
opgepakt. En er zijn ateliers op het
of MediaWijs door een filmproject.
initiatieven bespreken en richting
je een concreet, eigen spelconcept
terrein van ICT en Leren, didactiek,
Docenten krijgen een volledig door
geven behoort tot de opties. Hierbij
ontwikkelen dat je kunt gebruiken in
toetsing en studieloopbaan
mij uitgewerkt lesboekje met alle
kan ook aandacht besteed worden aan
de klas.
ontwikkeld en uitgevoerd. Hoe geef je
fragmenten digitaal. Lijm, schaar,
veranderprocessen.
vorm aan levenslang leren?
potlood en een digitaal bord, meer is er
Sem van Geffen
niet nodig.
28. WORKSHOP Leren debatteren
30. WORKSHOP Leren lezen in 40 uur - als het kind eraan toe is!
24. WORKSHOP Film als vak op school. Hoe begin je in de praktijk?
Stichting Nederlands Debat Instituut
Ewald Vervaet
26. WORKSHOP Werken aan kwaliteit
Hoe houd je een debat in de klas?
De workshop draait om de
Hoe kies je een goede stelling?
leesrijpheidstoets. Eerst schrijft het
Franka Stas
Theo de Rouw
Hoe beoordeel je leerlingen? De
kind woorden en letters die het zegt
Een lessenreeks over seksuele
In deze workshop oefenen we een stap-
Stichting Nederlands Debat Instituut
te kunnen schrijven. Bijvoorbeeld,
diversiteit voor de bovenbouw VO
penplan waarmee je (samen) kunt
helpt u in deze workshop op weg!
Sonja schrijft SONJA, PAPA en
voor CKV/Film. De film “Uitgesproken”,
werken aan de kwaliteit van je
Ten eerste omdat debatteren een
MAMA. Als men met Sonja’s letters
van regisseurs Dylan en Lazlo Tonk
onderwijs. Uitgangspunt is een verbe-
mooie en interactieve manier is om
bijvoorbeeld JAS schrijft, kan men
is het uitgangspunt. Aan de hand
tering die je zelf wilt bereiken in jouw
de mondelinge taalvaardigheid te
haar leesrijpheid bepalen. Als ze JAS
van een praktische opdracht wordt
werksituatie. Voor je leerlingen, jezelf, je
oefenen. Ten tweede is het debat een
leest als ‘J, a, s; jas’, is ze toe aan lezen;
de essentie van beeldtaal geschetst.
bouw/afdeling/sectie of voor je school.
uitstekend middel om de voor- en
als ze ‘J, a, s’ leest, niet.
Verder ga ik in op hoe de doorlopende
We maken gebruik van het nieuwe
tegenargumenten bij actuele thema’s
leerlijn Film er uit ziet op het
overzicht bekwaamheidseisen, de
te behandelen.
Alberdingk Thijm College.
websites Leraar24, 1000jaarvoordeklas en het Lerarenregister.
25
26
31. LEZING De rol van docenten bij studiekeuzesucces
33. WORKSHOP Maak gebruik van de expertise van leraren!
35. LEZING Een functioneel handschrift voor IEDEREEN
37. LEZING Kracht van samen!
Peter Huwae
Thijs Dam en Marjon Sanders
Ben Hamerling
De bijdrage is een pleidooi voor het
Een verkeerde studiekeuze heeft
Binnen themawerkgroepen gaan
Iedereen kan over een bruikbaar
inzetten van netwerken door scholen
steeds meer consequenties. Het is
docenten Nederlands en rekenen
handschrift beschikken door een klein
om bijzondere, onderscheidende
een kwaliteit van scholen wanneer
met een bepaald thema aan de
beetje kennis over lettervormgeving.
onderwijsprojecten te initiëren. Het
zij leerlingen helpen om een goede
slag gedurende een schooljaar. De
Deze kennis wordt over het algemeen
succesvolle Juniorsymposium ‘Nijmegen
keuze te maken en de kans op uitval
opbrengst en resultaten van hun werk
niet aangeleerd op de basisschool, maar
en de Tweede Wereldoorlog’ onder de
in het vervolgonderwijs te verkleinen.
delen ze met de rest van het college,
is nodig om tot effectieve zelfevaluatie
vlag van het Stedelijk 4 en 5 Mei Comité
Deze workshop gaat vooral over de
onder andere door het verzorgen van
te komen. Niet de motoriek, maar de
Nijmegen staat met name centraal. Waar
rol die je als vakdocent kunt spelen in
een presentatie over hun bevindingen.
lettervormgeving bepaalt de kwaliteit.
liggen kansen en wat zijn valkuilen bij
Deze kennis wordt in de lezing
het opzetten van (complexe) projecten?
dit proces.
32. WORKSHOP Hoogsensitiviteit en onderwijs
overgedragen en is de volgende dag bruikbaar in het gehele onderwijs.
38. LEZING Het mbo verdient een betere financiering
Jolanda Mulder
Mieke Vijn en Ria ten Bookum
Op je klassepodium gebeurt er dagelijks van alles. De kinderen hebben
36. LEZING Buurtleren.nl ontdekt het buurtpotentieel
Toon Rekkers
Het aantal hoogsensitieve leerlingen groeit snel. Zij leren en werken op
hun eigen rollen, en jij als leerkracht
Klaas Wever en Chris Wever
aan verbetering. Door de lumpsum
een andere manier. Uitleg over de
ook. Die rollen kunnen harmonieus
Buurtleren is een marktplaats, waar
financiering werden scholen zelf
eigenschappen, hersenwerking en
samengaan, maar de wisselwerking
ieder in de buurt gratis een advertentie
verantwoordelijk gehouden voor
energiepatronen geven aan wat
ertussen kan ook leiden tot strijd,
kan plaatsen waarin je aanbiedt een
de besteding van de beschikbare
werkt en wat tegenwerkt. We nemen
gezeur, onbegrip, chaos, terugtrekken,
ander iets te leren. Variërend van talen,
gelden. Naarmate de tijd voortschreed
je mee op reis door het land van
vermoeidheid, ‘daar-gaat-ie-weer’.
lassen, schilderen, breien, musiceren,
bleek ook dat geld bestemd voor
mogelijkheden, overeenkomsten en
Tijdens deze workshop zoeken we naar
bijles. Of vraagt wie jou iets kan leren.
onderwijs, besteed werd aan zaken
een goed gevoel. Een bijeenkomst vol
mogelijkheden om zulke rolpatronen
Je onderhoudt je advertentie. Op zoek
die het onderwijs niet altijd ten goede
herkenning, informatie en bovenal
en vaste scripts te doorbreken.
naar docenten met passie dichtbij. Ook
kwamen.
praktische tips!
27
34. WORKSHOP Je lokaal het podium, jij/je kinderen de spelers
Martijn Vermeulen
De financiering van het mbo is toe
leuk met groepen leerlingen te doen.
28
39. LEZING: Ervaringen met LeerKRACT
zijn maar weinig beroepen, waar de
bestuurder, directeur en leraar. Dit
veranderen? Welke fasen zijn te
eigen emoties, mentale toestand en
is de voorlopige conclusie op basis
onderscheiden bij veranderen? Welke
Arjan van der Meij
persoonlijkheid zo’n stempel drukken
van mijn promotieonderzoek. Waar
hulp kun je inschakelen?
Docenten van De Populier laten zien
op het werk, de sfeer, en daarmee ook
zitten de manco’s en waar zijn
hoe gewerkt wordt aan de kwaliteit
op de motivatie en de prestaties van
oplossingen te vinden? Waarvan moet
46. LEZING Docent 24/7
van het leraarschap.
de leerlingen.
‘de organisatie’ zich bewust zijn? Hoe
Ralf Hillebrand
brengen we de leraar weer in positie?
Een pleidooi, kan dus ook als
40. LEZING Gamification: Work in progress
44. LEZING ‘Flippen’ in je klas
gebruik van social media als
Sem van Geffen
42. LEZING Leer Werk Gemeenschap (LWG) in de praktijk
Arnoud Kuijpers
begeleidingsinstrument. Facebook,
Een korte introductie in de
Anneke Duit
Flipping the Classroom is momenteel
Whatsapp en andere toepassingen
mogelijkheden van gamification in
Doel LWG: succesvol samenwerken via
populair. Maar wat is het precies? Is
zijn door docenten goed te gebruiken
de klas. En passant worden vragen
duurzame vorm van organisatieleren.
het waardevol? Wat zijn de voor- en
om stof over te dragen maar ook om
beantwoord, als: Wat kun je nog meer
Leerkrachten doen praktijkonderzoek
nadelen? Is het toepasbaar? En in
studenten en leerlingen te coachen en
doen met games in de klas? Hoe
samen met studenten, die stage lopen
hoeverre is dit principe al morgen
te begeleiden.
ontwerp je een echte game? Hoe pas
op de school, en een pabostudent van
toepasbaar in je les? In deze lezing
je op een slimme manier gamification
de hogeschool Marnix (met expertise
geef ik antwoord op al deze vragen.
toe? Aan het eind begrijp je wat de
op het vakgebied van het onderzoek).
Daarnaast geef ik voorbeelden uit
47. LEZING Groepsvergaderingen in het basisonderwijs
mogelijkheden van blended games zijn
Het leren van en met elkaar gebeurt
mijn eigen lespraktijk met als doel om
Geke Versprille
en welke tools je kunt gebruiken om
systematisch volgens vijf fasen.
andere docenten te enthousiasmeren!
De groepsvergadering is een krachtig
zelf een eigen blended game te gaan
De ervaringen van de Gabriel
ontwikkelen.
Mehenschool (PCBO Amersfoort)
middel om de saamhorigheid in de
45. LEZING Als een wind van verandering waait...
groep te versterken en de leerlingen
Ed Booms
het groepsklimaat. Hoe werkt het,
Een inspirerende lezing door
welke onderwerpen kunnen aan bod
Gelukkig zijn met en in je werk is
43. LEZING De leraar: professional of instrument?
Ed Booms van InnovatieImpuls
komen, wat zijn de praktijkervaringen
vooral in het onderwijs erg belangrijk.
Hans de Bruin
Onderwijs over veranderen rondom
van verschillende leerkrachten.
Gelukkige docenten hebben
De professionele ruimte van de
een aantal vragen als: Waarom
leerlingen die beter presteren, dit
leraar blijft onderbenut door de
is veranderen vaak zo moeilijk?
is wetenschappelijk aangetoond. Er
gebrekkige verbindingen tussen
Wat komt er allemaal kijken bij
worden graag gedeeld!
41. LEZING Gelukkig voor de klas Jacqueline Boerefijn
29
passievolle toespraak, over het
medeverantwoordelijk te maken voor
30
48. WORKSHOP Opleiden voor een betere wereld
50. WORKSHOP Don Quichot in het onderwijs
binnen het mbo is een speerpunt. Een uitdaging als deze aangaan, het
54. DEBAT Het juniorleraarschap: Borging of ontwikkeling?*
Rob de Vrind
David Mulder
behalen van welk organisatiedoel ook,
Marco Snoek en studenten HvA
We moeten onze leerlingen de
De overheid wil door sturing
hangt o.a. samen met onze motivatie.
In de Amsterdamse pilot rond het
competenties mee geven dat ze in
en controle onderwijskwaliteit
Met z’n allen gaan we (zittend) Op
juniorleraarschap (de eerste twee
hun beroep en in het dagelijks leven
afdwingen. Menig docent meent
Expeditie. Dit is een hedendaagse
jaar van de beroepsuitoefening) is de
kunnen handelen op een manier
die kwaliteit te halen als hij maar
ontwikkeling waarbij er op een
vraag of het juniorleraarschap vorm
zodat een meer duurzame wereld
met rust gelaten wordt. Deze
nieuwe manier naar (de inrichting
moet krijgen vanuit een nadruk op
ontstaat. Vandaar dat keuzedeel
vluchtwegen tekenen het debat
van) betrokkenheid van medewerkers
contractlegging en beoordeling, of
duurzaam al geaccrediteerd is. Maar
over onderwijskwaliteit. Een uitweg
wordt gekeken om uitdagingen/
vanuit een nadruk op ontwikkeling
ook in de huidige beroepsprofielen
uit deze patstelling vraagt om een
veranderingen op te pakken. In veel
en begeleiding. In dit debat gaan
is het te gebruiken. Maar hoe? In
sociale revolutie en is dus kansloos.
non-profitorganisaties, met name
we over deze twee scenario’s voor
de workshop leer je wat daarvoor
In deze workshop wordt aangeraden
in het oosten van ons land, hebben
het juniorleraarschap in gesprek, op
allemaal al klaar staat op het internet
om een van de twee vluchtwegen te
teams succesvol kleine en grote
zoek naar de voors en tegens van elk
bij www.duurzaammbo.nl.
verkiezen.
bergen beklommen.
scenario.
49. WORKSHOP Van eiland naar WIJland!
51. LEZING Lerende docenten in een lerende school
55. WORKSHOP Op weg naar persoonlijk leren
Martine Creemers
Frum van Egmond
53. LEZING (interactief) Aan de slag met engagement! (vwo examenthema)
Kwaliteit in het onderwijs, doet een
Hoe kun je ervoor zorgen dat je een
Renee Lievens
Scholen zijn bang drastische
persoonlijk beroep op de leraar; ‘Doe
lerende school wordt? Deze lezing
In deze korte presentatie zal
aanpassingen in hun vwo door te
ik de goede dingen?’ en ‘Doe ik de
laat zien hoe je dit doet door gebruik
worden toegelicht hoe gewerkt kan
voeren. De kans dat de vwo-afdeling
dingen ook goed?’ We benaderen de
te maken van de talenten van je
worden met het vwo examenthema
te klein wordt om bestaansrecht te
professionele ontwikkeling vanuit
docenten en ervoor zorgt dat iedereen
engagement. Welke bronnen zijn
hebben speelt hierbij een grote rol.
het informeel leren op de werkplek
graag meedoet!
geschikt, waar zijn deze bronnen te
Het Connect College wil deze trend
vinden, welke relatie is er mogelijk
doorbreken. Daarom zijn we gestart het
52. WORKSHOP ‘Ik haal je op, ik neem je mee’
of eventueel noodzakelijk met het
onderwijsproces meer op de individuele
praktijkvak, wat is wel essentieel uit
leerlingen aan te passen. In deze
Bo Rodenhuis en Nico Hemelaar
de stof en wat niet?
workshop laten we zien welk traject we
en ervaren welke bijdrage collegiaal leren levert aan de professionele cultuur van de organisatie.
De Voortijdige Schoolverlater
31
Alexandra Smeets en Cynthia Veerman
hebben doorlopen en waar we nu staan.
32
56. WORKSHOP Professionele ruimte en gespreid leiderschap
58. WORKSHOP Kom verder met je stem, vul je gereedschapskist
60. LEZING Uitdaging: vwo’ers in de basisschool
62. LEZING VierSlagLeren, bundelen van krachten
Anita van Wijngaarden
Anneriet Nubé
Theo Wubbels
Wenckje Jongstra
Welke professionele ruimte ervaar jij
In deze workshop leren docenten hoe
Wat zijn de ervaringen van
In deze lezing lichten we de
als leraar of schoolleider in je werk?
ze hun stem zo kunnen gebruiken
afgestudeerden van de Academische
uitgangspunten van Vierslagleren
Hoe kun je deze professionele ruimte
dat ze met minder inspanning meer
Lerarenopleiding Primair
toe en krijgt u een impressie van de
voor ontwikkeling en kennisdeling
bereiken. Meer volume, een beter
Onderwijs van de Hogeschool en
opbrengsten voor de cursisten en
vergroten? Wat kan gespreid
contact met de leerlingen, inspireren,
Universiteit Utrecht? Wat vinden de
voor hun lerende en innoverende
leiderschap hierbij betekenen?
motiveren. In de workshop wordt
schooldirecteuren van deze leraren
schoolteams.
Workshop naar aanleiding van mijn
beoogd meer inzicht te geven in hoe
en wat denken huidige studenten
onderzoek naar professionele ruimte
de stem werkt en worden technieken
ervan? Kan de ALPO een startpunt
en gespreid leiderschap in het mbo. Na
aangereikt waarmee het spreken
zijn voor steun vanuit de universiteit
63. LEZING Ontwrichte kinderen in het onderwijs
een korte introductie is er ruimte voor
gemakkelijker en duidelijker wordt.
voor de basisscholen? Een student,
Willem de Jong
afgestudeerde en werkgever vertellen
Veel meer leerlingen dan tot nu
over hun ervaringen.
toe werd aangenomen kampen met
uitwisseling van ervaringen en ideeën ter inspiratie voor de eigen praktijk!
59.WORKSHOP Peer review
hechtings- en traumaproblematiek.
Hans van Dinteren
33
57. LEZING (interactief) Informatica ondergaat verjongingskuur
Collegiale consultatie, intervisie
De gevolgen van mishandeling,
en visitatie spelen een rol in de
61. Een leraarsnest: ideaal om (in) te leren?
professionalisering van de leraar en
Paul Hennissen
verslavingsproblematiek in gezinnen
Ramon Moorlag en René Franquinet
van het team. Door lessen te bekijken,
Leerkrachten zijn als geen ander
vertalen zich in afwijkend gedrag
Sinds kort is een begin gemaakt met
lessen voor te bereiden, samen
diegenen die willen leren, van en
op school. (Vroeg)kinderlijke trauma
de hernieuwing van het jonge vak
problemen op te lossen, vergroot je
met elkaar, elke dag weer. Dat kan
ervaringen vervormen de architectuur
informatica. Het was gebaseerd op
je eigen deskundigheid en verhoog je
in leraarsnesten, waarin zittende en
van de hersenen. De stress-response
wensen uit de jaren ‘90. De ICT-wereld
de kwaliteit van het team. Kennis en
aankomende leerkrachten samen, elke
systemen van deze leerlingen staan
verandert echter razendsnel. Hoe houd
ervaring van leraren en teams worden
dag zoeken naar verbeteringen van het
verkeerd afgesteld.
je zoiets bij in een vak dat leerlingen
serieus genomen bij deze activiteiten.
onderwijs, in zogenaamde Communities
voorbereidt op hun digitale toekomst?
of Practice. Het stelt eisen aan de
Ook didactisch eist het vak een nieuwe
cultuur en het leiderschap, maar het
aanpak. Daarover geven we uitleg en
levert veel voldoening op in de ogen
gaan we graag in discussie.
van alle betrokkenen.
verwaarlozing, psychische- en
34
64. WORKSHOP De puberijsberg en de warme leraar
uit en gebaseerd zijn op recente
in gegaan worden op voorbereiding,
neurowetenschappelijke inzichten
digitale didactiek, de rol van de
70. WORKSHOP Leraren van het Jaar: ‘Lessen uit Nieuw-Zeeland’
Ingrid van Essen
(breinkennis).
docent, en nog veel meer vragen.
Rijan van Geene, Tingue Klapwijk, Sara
Zij reikt handvatten aan waarmee
Veronique van de Reijt
68. WORKSHOP We leren leerlingen niet wat , maar hoe te denken
De docenten van het jaar 2013
het topje van de puberijsberg is.
66. WORKSHOP Begeleiding van toekomstige leraren, een vak apart
docenten de verborgen kwaliteiten,
Met leraren (PO/VO/MBO) kijken
Rikie van Blijswijk
internationaal onderwijscongres in
talenten, gevoelens en behoeften van
we naar de invulling van de rol als
We bieden kort informatie over The
Nieuw-Zeeland. Daar kwamen de 20
leerlingen kunnen herkennen om zo
begeleider van toekomstige leraren in
Essential Schools en hun tien krachtige
best scorende onderwijslanden bij
écht contact met hen te maken.
de school. We inventariseren wat een
uitgangspunten aan. Vervolgens
elkaar. Wat waren de uitkomsten van
‘goede’ begeleider doet, vergelijken
leggen we het accent op de eerste: Je
deze summit? Wat kunnen we hier van
65. WORKSHOP Mannen in het onderwijs - studiesucces en jongens
dit met de beroepsstandaard van
komt naar school om te leren denken.
leren? Hoe gaan wij dit als docenten
lerarenopleiders en kijken naar de
Vervolgens bieden we The Habits of
in onze eigen onderwijspraktijk
praktische invulling. Hoe ziet de ‘goede’
Mind aan. Samen met deelnemers
invoeren? Hoe zou jij dat willen doen?
Dick Vrenssen
begeleiding er in de praktijk uit? Wat
verkennen we de praktische
Jongens doen het in het algemeen
doe je als begeleider en wat niet?
mogelijkheden om er morgen met de
Albone en Jan Willem van den Bos
In deze workshop, laat Ingrid van Essen zien dat pubergedrag slechts
te gaan met de minister naar het
leerlingen mee aan de slag te kunnen.
71. LEZING Passie voor het onderwijs*
69. LEZING Contextrijk lesgeven
Als leraar van het jaar VO 2013 wil ik
tegen. Door aan te sluiten op de
67. WORKSHOP 100% digitaal met de stercollecties van VOcontent
Robert Zibret
graag mijn passie voor het onderwijs
specifieke behoeften van jongens,
Dicky van Berkel
Videofragmenten als mede peer
overbrengen op anderen. Docent
kan studiesucces worden verbeterd.
Veel VO-scholen zijn op zoek naar
vragen kunnen helpen om leerlingen
zijn is voor mij hetzelfde als een
Op de Fontys Hogeschool voor
digitaal lesmateriaal. Een van de
een context aan te bieden waar ze
voetbalcoach zijn. Wat is de juiste
Kind en Educatie (voorheen: Fontys
mogelijkheden is de digitale leerlijn
concepten aan kunnen koppelen.
tactiek?
Pabo’s) worden allerlei activiteiten
van VO-content: de Stercollecties.
Tijdens de lezing zullen er
ondernomen om de kansen van
De invoer van digitaal lesmateriaal
praktijkvoorbeelden gegeven worden;
jongens op studiesucces te vergroten.
brengt veel vragen met zich mee
de does en don’t verteld en middels
Tijdens deze workshop worden vooral
voor docenten en schoolleiding. Aan
discussie gekeken worden hoe het
de activiteiten belicht die voortkomen
de hand van het vak wiskunde zal
breed PO-VO-MBO ingezet kan worden.
niet echt goed in het onderwijs. Zeker in vergelijking met meisjes vallen de onderwijsprestaties van jongens
35
hadden de eer om dit jaar mee
Jan Willem van den Bos
36
72. WORKSHOP Lesson study aanpak
74. WORKSHOP Co-teaching, dat werkt. Passend onderwijs
78. WORKSHOP Effectief feedback geven aan leerlingen
Marcia van der Wens
76. WORKSHOP Kinderen zijn pas leesrijp als hun brein daar klaar voor is
Jan van der Veen en Ronnie Koolenbrander
In onderwijsland is veel onzekerheid
Elly de Wild-Dienske
De workshop is erop gericht om
Lesson study draait om het met
rondom passend onderwijs.
Eenmaal schoolrijp, altijd klaar om
de leerkracht inzicht te geven
collega’s ontwerpen en observeren
Leerkrachten voelen soms dat ze er
te leren? Vergeet het maar! Op het
in verschillende vormen van
van een les. De focus ligt op
niet veel grip op hebben. Co-teaching
moment dat we weer eens te lang stil
feedback. Dit wordt ook middels
leeractiviteiten van leerlingen. Deze
kan een manier van werken zijn die
hebben gezeten en ons lichaam stijf is
praktijkvoorbeelden verhelderd. Een
uit Japan overgenomen methode
de leerkracht meer kracht geeft. In
geworden door te weinig beweging of
kijkwijzer wordt verstrekt waarin de
is door ons uitgeprobeerd en
deze workshop werken we toe naar
andere stress, zijn onze hersenen ook
verschillende vormen van feedback
anderen starten ook. De koppeling
het uitvoeren van co-teaching in je
inactief en lui geworden. Om ons hoofd
zijn toegelicht. Vervolgens worden
aan vakinhoud en wat er in de les
eigen praktijk. Zie de mogelijkheden
dan weer op gang te krijgen, helpt het
tips en tops gegeven waarmee het
zelf gebeurt motiveert docenten.
en pak je kans.
om ons lichaam in beweging te zetten.
geven van feedback zo goed mogelijk
Dat proces is altijd gaande en nooit
georganiseerd kan worden.
Plezierige bijvangst: teambuilding en
37
Lilian Spijkerman
een open les cultuur.
75. LEZING Verschuif de grenzen
klaar! In deze workshop leggen we het
Christa Romijn
uit en laten het ervaren.
73. LEZING Leraren Maatschap
Als leerkracht heb je allerlei wensen
79. Jongleren, belevend theorie leren!
Daniel Dessaur
en dromen: van professionele ruimte tot inzet van je talenten, van
77. WORKSHOP Onderwijs Pioniers; Je vindt dat ‘t beter kan?
Wytze Koop
Een combinatie tussen een toespraak en een gedachtewisseling tussen
aandacht voor elk kind tot inbreng
Geke Versprille en Jan van Gemert
basis is in één workshop onder de knie.
de spreker en het publiek. Een flink
in beleid. Toch zijn ze vaak moeilijk
Aan de hand van de aanpak van
Toch is het niet het jongleren waar het
aantal vragen omtrent het beginnen
te verwezenlijken. Stel je voor dat
Onderwijs Pioniers en de praktijk-
omdraait. We leren door te jongleren!
van een maatschap zullen genoemd
de organisatie van scholen zo wordt
ervaring van aanwezige pioniers,
Wil jij ervaringsgericht lesgeven? Dan
worden. Tevens zal aan bod komen
ingericht dat dit alles wel mogelijk is!
maken we een start met de uitwerking
moet je hier bij zijn. Leer door beleven,
waarom het idee van een maatschap
De School brengt dat nu al zes jaar in
van eigen innovatieve ideeën. Hoe pak
in plaats van theorie. Tijdens deze
voor en door leraren aantrekkelijk
praktijk. Hoe? Dat hoor je tijdens deze
je het vanuit jouw positie als leraar
workshop leer je trucs om ook in je
wordt gevonden.
bijeenkomst.
zo aan dat er tegelijk een cultuur van
eigen lessen leerlingen/studenten
vernieuwing ontstaat? En hoe maak je
belevend te laten leren. Een enorme
de innovatie duurzaam?
verandering in leren leren!
Heb jij altijd al willen jongleren? De
38
80. WORKSHOP Taal en communicatie door middel van de methode De Liedjeskist
en -plannen formats zijn waarmee je het lesgeven in je klas effectiever,
83. Preventie en aanpak gedragsproblemen (Leer-Kracht)
Ineke Aerts
doelgerichter en makkelijker
Dolf van Veen
Thea Nabring
maakt. Speciaal voor leraren en
Leer-Kracht is een methodiek voor
Presentatie over het registerleraar.
Binnen Visio onderwijs Breda
intern begeleiders groep 1 t/m 8
het Bao voor directe ondersteuning
nl. Op een interactieve manier laten
zijn muziek/liedjes ingangen tot
die vastlopen met het werken met
van leraren bij gedragsvraagstukken
we zien hoe je je bekwaamheid
communicatie bij leerlingen met
een groepsoverzicht/groepsplan en
van leerlingen. Deze ondersteuning
kunt aantonen door middel van het
een ernstige visuele, verstandelijke
leraren groep 1 t/m 8 die van hun
vindt plaats door (andere)
register, hoe het werkt en wat je er
beperking. Middels De Liedjeskist
groepsoverzicht en groepsplannen
leerkrachten en medewerkers
mee kunt. Het register draagt bij aan
hebben we muziek en (Totale)
een levend document willen maken
van het samenwerkingsverband,
je eigen professionalisering en die
communicatie als werkwijze bij
dat het lesgeven makkelijker maakt.
samenwerking met ouders, en goede
van de beroepsgroep.
elkaar gebracht. Het is een methodiek
informatie/advisering (App). De
82. Leerkrachten en Passend onderwijs
methodiek, ontwikkeld met steun
met EMB beter leert kennen en
van Kinderpostzegels, wordt in beeld
86. WORKSHOP Elke dag samen een beetje beter! LeerKRACHT
handvatten krijgt om de persoon te
Marian van Geffen
gebracht en besproken.
Jeske Hamers
stimuleren tot communicatie.
Een schoolvoorbeeld van Passend
waarbij je als begeleider de persoon
Kennismaken met de werkwijze van
81. Presentatie: Werkbare groepsoverzichten en -plannen in de klas
de praktijk van passend onderwijs. De
84. VeVaSMART, bewust met (social) media omgaan
methodiek van SBO De Wissel (Hoorn)
Anouk van Butselaar
gesprek bent, over hoe het nog beter
wordt uitgevoerd met vier basisscholen
Via VeVaSmart ontdek je op
op school kan en hoe je van en met
Sanne Daphne Buijsrogge-Ruijs en
in Medemblik. Bouwstenen zijn:
interactieve wijze hoe je bewust met
elkaar blijft leren.
Lidy Peters
a. opleidingsgroep met twaalf
(social) media kunt omgaan. De app
onderwijs in de praktijk. Centraal staat
Werkt jouw school met de 1-Zorgroute (Clijssen) en HGW (Pameijer) en wordt je gek van de plannen die je
leerkrachten van vier scholen; b. ondersteuning directie/IB/ studiedagen;
moet schrijven? Lukt het om een
c. ondersteuningsgroep zelf met acht
groepsoverzicht te schrijven en te
leerlingen (max. drie dagdelen);
vertalen naar een groepsplan dat
39
85. LEZING Sta voor kwaliteit met het Lerarenregister
d. begeleiding van betrokken
LeerKRACHT. Hoe bouw je samen aan een cultuur waarin je samen in
wordt gebruikt tijdens de lesmodule Mediawijsheid van de mbo-opleiding Veiligheid & Vakmanschap (VeVa), maar is daarnaast ook door iedereen te gebruiken als handige tool op je smartphone. De lesmethode is
werkbaar is? In deze workshop willen
leerkrachten en ouders van de
een samenwerkingsverband tussen
we laten zien dat groepsoverzicht
leerlingen.
verschillende ROC’s en Defensie.
40
87. LEZING Senso-motorische ontwikkeling bij kleuters
89. LEZING Kunst- en cultuureducatie voor iedereen!?
Ingrid Deelen
Yvonne Eikenaar
Jan Willem Hengeveld
93. WORKSHOP Studievaardigheden: met gemak van vmbo naar havo
De motorische ontwikkeling in
In de Kunst- en cultuureducatie
Onderwijs is een prachtig maar ook
Hans Konings en Susanne Fels
relatie met de visuele waarneming,
draait het niet om het product maar
veelzijdig beroep. Er komt veel kijken
Het Joke Smit College in
de auditieve waarneming, de tactiele
het creatief proces. Het speuren
bij het starten. Je moet wennen aan
Amsterdam (VAVO) heeft meerdere
waarneming, ruiken en proeven.
naar mogelijkheden, kansen en
de schoolcultuur, je plek vinden in het
onderwijstrainees die als docent
Activiteiten binnen de speel- werktijd
talenten. Dat geldt voor alle
team, je bent verantwoordelijk voor
een verdiepingsprogramma volgen
die de zintuiglijke ontwikkeling
jongeren maar voor jongeren met
zorgleerlingen en je moet jouw klas
en onderzoek doen. Drie docenten
ondersteunen. Materialen die
een licht verstandelijke beperking
goed organiseren. In deze workshop
concentreren zich in hun onderzoek
de zintuiglijke waarneming
in het bijzonder. Het geheim van
geven ervaren starters tips en delen
op de studievaardigheden van
ondersteunen en stimuleren. Zie ook
de beeldende vorming schuilt in de
ze hun ervaringen. Daarna gaan we
leerlingen die de overstap willen
website onderbouwcoach.nl voor
communicatie.
met elkaar in gesprek om te kijken
maken van vmbo-tl naar havo. Tijdens
wat we van elkaar kunnen leren.
deze workshop laat Hans Konings zien
meer informatie.
88. LEZING Engagement: eindexamen kunstgeschiedenis
90. DEBAT In debat met jonge docenten en schoolleiders*
91. WORKSHOP Starten in het onderwijs - de basis*
hoe hij zijn baan als startend docent combineert met dit onderzoek en hoe
Jan Willem Hengeveld
92. Onderwijscafé: differentiëren in de klas, utopie?
Martin Bakker
Wat hebben jonge leerkrachten nodig
Jan van Gemert, Toon Rekkers, Marjolein
bij beide facetten.
De laatste twee jaar heeft het examen
om goed te kunnen starten? Wat
Held en Carmen Beekwilder
kunstgeschiedenis VWO een andere
hebben ze te bieden aan kwaliteiten?
Differentiëren is een noodzaak.
inhoud maar vooral een andere vorm
Wat zoeken schoolleiders in jonge
Puur resultaatgericht afstemmen is
gekregen. De hoeveelheid informatie
leerkrachten? In een debat tussen
geen kwaliteitsverbetering. Want de
bij de onderwerpen is bijvoorbeeld
schoolleiders en starters proberen
leerling die constant in diezelfde
veel kleiner geworden dan de jaren
we een discussie te starten en
groep zit, zal niet zo makkelijk een
hiervoor. Hoe moet je omgaan met
verbindingen te leggen, van elkaar te
succeservaring krijgen. En worden
het sleutelwerk, de exameneisen
leren. De discussie wordt geleid door
leerlingen zo niet in een hokje
en de beeldende en schriftelijke
de Groene Golf, de jongerenbeweging
geplaatst? Kortom, wat vraagt het om
bronnen? Hoe bied ik de examenstof
van de AOb.
met die verschillen om te gaan?
de school verbonden en betrokken is
mijn leerlingen aan?
41
42
94. ANDERS Teach & Learn: ervaringen van vo-docenten
klas met leerlingen kunt uitproberen
onderwijs voor leerlingen met een
op leerlingen met een vorm van
en waarin de kinderen leren naar
visuele beperking. Voor een aantal
autisme spectrum stoornis (ASS) en/
Dionne Zeldenrijk
zichzelf te kijken en kunnen aangeven
leerlingen is een gewone voortgezet
of AD(H)D. Als zelfstandige school
Teach & Learn is een leernetwerk
hoe ze elkaar kunnen helpen.
onderwijsschool met ambulante
valt Pleinschool Helder niét onder
onderwijskundige begeleiding niet
het speciaal onderwijs maar binnen
voor ambitieuze vo-docenten van scholen die deelnemen aan School
96. WORKSHOP Verhalen vertellen
voldoende en doe je deze leerlingen
het regulier onderwijs. Ons motto:
aan Zet. De eigen veranderopdracht
Hetty Hospes
tekort door ze af te laten stromen
regulier maar dan anders.
van de deelnemer staat nadrukkelijk
Hoe vertel ik een verhaal op een
naar een lager niveau voortgezet
Wij bereiden leerlingen voor op
centraal: deelnemende docenten
boeiende manier waar kinderen
onderwijs.
uitstroom naar een andere reguliere
brengen een eigen interventie in, gaan
helemaal in opgaan? Wat is het fijn
Er is een pilot gestart waarbij Visio
vo school of op het hbo/universitair
daar gedurende het jaar op hun eigen
om naar een goed verteld verhaal te
een samenwerkingsverband is
onderwijs. Leerlingen die na de
school mee aan de slag en helpen
luisteren….zowel kinderen, pubers
aangegaan met het AOC Terra in
onderbouw niet uitstromen, behalen
elkaar om tot een succeservaring
als volwassenen ervaren dit als heel
Assen en het Zernike in Haren. Het
bij ons een regulier havo/vwo
te komen. Enkele deelnemers delen
bijzonder. En de verteller ook!
doel is dat de leerlingen het vo
diploma. Inhoudelijk werken we als
hun ervaringen en vertellen hoe zij
Zélf een verhaal uit je hoofd kunnen
kunnen volgen in hun eigen regio
andere reguliere scholen. De lesstof is
succesvol een verandering tot stand
vertellen aan je leerlingen geeft iets
en uitstromen op eigen niveau.
gelijk als op andere scholen. De wijze
hebben gebracht in hun school.
extra’s. Je maakt heel direct contact
Er wordt intensieve ambulante
waaróp de stof wordt aangeboden,
met je toehoorders en je komt in
onderwijskundige begeleiding
de benadering van de leerlingen
95. WORKSHOP Help, mijn groep kan niet samenwerken
een “flow” waardoor je zelf ook in
gegeven gericht op de leerling en op
en de inzet van het team verschilt
het verhaal verdwijnt. Een goede
het systeem van de school.
daarentegen wel. We creëren een
Henk Hospes
verteltechniek zet extra kracht bij
Hoe krijg ik mijn groep in de
waardoor de leerlingen geboeid naar je
samenwerkmodus? Aan de hand van
blijven luisteren.
kunnen presteren, een omgeving
Thijs van der Heijden en Ingrid van
leerling. Waar wordt uitgegaan van
Eijndhoven
kansen, niet van belemmeringen. Waar
het spel beperkingen) kun je kinderen
97. Workshop Passend Onderwijs in Optima Forma
Een voorbeeld van hoe in het
talenten niet verloren gaan. Een goed
laten ervaren waarom het belangrijk is
Gerard Koning, Karin ten Boer en Lia
reguliere vo Passend Onderwijs
werkend concept dat succesvol blijkt
om je eigen bijdrage af te stemmen op
van Emmerik
‘passend’ vorm wordt gegeven.
gezien de goede resultaten.
je mede klasgenoten. In deze workshop
In de drie noordelijke provincies is
Pleinschool Helder is een havo/
gaan we opdrachten doen die je in de
er geen speciale school voortgezet
vwo-school die zich specifiek richt
ervaringsleren (je laat de kinderen met elkaar samenwerken en bouwt in
43
klimaat waar de leerlingen optimaal
98. WORKSHOP Gewoon maar toch anders
die alert is en oog heeft voor elke
44
99. Met Agora werken aan gedeeld leiderschap Ramon Moorlag en Jan Fasen
101. WORKSHOP Haal de wereld in je klas; reis met je klas de wereld in!
Agora Roermond is een nieuw
Bob Hofman
103. TALIS, internationaal onderzoek naar de leer- en werkomgeving van leraren en schoolleiders
onderwijsmodel ontwikkeld door
Door deel te nemen aan een ‘learning
Mirjam Stuivenberg en Eva van der Boom
Lerarenagenda. Hierbij zullen zij ook
Stichting Onderwijs Midden Limburg.
circle’ haal je de wereld je klas
In 2013 hebben ruim honderdduizend
ingaan op hetgeen zij hebben gezien
Met behulp van Agile en vijf werelden
binnen. Een learning circle is een
leraren en schoolleiders uit 33 landen,
bij de activiteiten die zij op het
(die dienen als brillen) wordt de wereld
tijdelijke online leeromgeving waarin
waaronder Nederland, deelgenomen
Lerarencongres hebben bijgewoond.
bestudeerd. Geen losse vakken, geen
scholen uit verschillende landen tien
aan het OESO-onderzoek Teaching
proefwerken en vooral geen ‘one-
weken lang samen met elkaar leren
and Learning International Survey
106. LEZING Inspiratie!
size-fits-all’ aanpak maar de wereld
rondom maatschappelijke thema’s.
(TALIS). Naast het internationale
Jelmer Evers, Susanne Winnubst en
OESO-rapport verschijnt begin
Andrew Niemeijer
oktober ook een Nederlands rapport.
Drie leraren delen hun onderwijs-
leerlingen is het ook een grote omslag
102. WORKSHOP Invaller? Wat kan ik verwachten...
voor docenten. De docenten begeleiden
Kelly Jansen
de leerlingen zowel inhoudelijk (waar
Vanuit Stuurgroep Jong van CNV
mogelijk worden externen experten
Onderwijs zal er een workshop
104. WORKSHOP Met flexibele routes en zijinstroom naar een masterdiploma
ingevlogen) als sociaal emotioneel.
worden gegeven over de rechten en
Annemarie Thomassen
proberen te begrijpen in zijn geheel. Behalve een omslag van leren van
45
Onderwijs gaan in gesprek met een leraar, een leraar in opleiding en een lerarenopleider die actief berokken zijn bij één van de thema’s uit de
passie en zijn een inspirerend voorbeeld hoe zij invulling geven aan professionele ruimte en onderwijskundig leiderschap.
plichten van de invaller. Wat mag jij
Aan de hand van concrete casussen
100. WORKSHOP Positive Behavior Support
van de school verwachten en wat
wordt informatie gegeven over
107. LEZING Het belang van Bildung door Aleid Truijens
verwachten zij van jou? Tijdens deze
aantrekkelijke en flexibele routes
Aleid Truijens
Judith Koster
workshop zullen we een gesprek op
naar het masterdiploma. Speciaal
Aleid Truijens is journalist en schrijver.
Positive Behavior Support is
gang brengen over de begeleiding
voor docenten met een tweede graads
Zij heeft een wekelijkse column in de
een aanpak die gewenst gedrag
en het profileren van jou als inval-
bevoegdheid die een eerste graads
Volkskrant, over onderwijs, opvoeding
systematisch aanleert en bekrachtigt,
leerkracht. Gericht op zowel het basis
bevoegdheid willen behalen.
en andere urgente zaken. Ook schrijft
wat leidt tot een voorspelbaar
als voortgezet onderwijs. Kom en
en veilig schoolklimaat. In deze
praat mee over jouw werksituatie!
ze voor die krant over boeken en
105. De Lerarenagenda
schrijvers, literatuur en nonfictie.
workshop deelt (V)SO-school
minister Bussemaker en staats-
Ze studeerde ooit Nederlands en
Dynamica in Koog aan de Zaan
secretaris Dekker
werkte zo’n tien jaar in het onderwijs;
ervaringen met deze werkwijze.
De minister en staatssecretaris van
de laatste jaren daarvan doceerde
46
47
ze Schrijven aan de School voor de
onderwijs bij het aanbieden van deze informatie een rol van betekenis.
109. LEZING Wat is passend? De leraar centraal
zicht op de maatschappij, ervaring
Journalistiek in Utrecht; momenteel geeft ze regelmatig les aan de
In deze lezing werpen we een kijk op
Martine Delfos
maar ook met de onveranderlijke kern
Schrijversvakschool Amsterdam.
de ontwikkeling van de hersenen, van
Martine Delfos gaat in op wat leraren
van wie het kind is. Daar zou meer
geboorte tot ouderdom, met speciale
kunnen en wat ze nodig hebben.
naar moeten worden geluisterd, ook
De lezing van Aleid Truijens zal gaan
aandacht voor kritieke perioden
Er komt veel op de leraar af. Die
door henzelf. Een schepje passend
over het belang van Bildung, een
en de pubertijd. We zullen zien dat,
moet dat allemaal passend krijgen.
op de nieuwe eisen en de stroom
brede maatschappelijke en culturele
gedurende de ontwikkeling, drastische
Maar hoe dan? De kinderen leven
leerlingen waar wat mee zou zijn,
vorming voor álle leerlingen, op alle
veranderingen in hersenwerking
in twee werelden, de werkelijke en
erbij en leraren maken hun onderwijs
niveaus: alfa’s of bèta’s, handig met
optreden met gevolgen voor
de virtuele en dat loopt voor hen
passend!
hun hoofd of handig met hun handen.
leervoorkeuren, leermogelijkheden,
aardig door elkaar. De leraar moet
met de veranderende leerlingen,
leersnelheid en planningscapaciteiten.
veel ballen in de lucht houden lijkt
Martine Delfos is een biopsycholoog
108. LEZING Hersenontwikkeling in de klas
Dit heeft belangrijke implicaties voor
het. Het lijkt haast of wie de leraar is
die de diepte aan de oppervlakte kan
het onderwijs, bijvoorbeeld inzake de
en wat hij of zij kan niet genoeg is.
brengen en uitleggen. Ze publiceert
Lucia Talamini
afstemming van lesmethoden en
Voor de leerlingen is wie de leraar
veel op een breed terrein van de
Veel van onze organen zijn kort
leerstrategieën op de ontwikkelings-
is doorslaggevend. Zoals voor de
psychologie en maakte een eigen
na de geboorte al ‘af’ en volledig
staat van de student.
leraar de leerlingen doorslaggevend
model van Passend onderwijs.
functionerend. Voor de hersenen
zijn. Zij samen maken het onderwijs.
Informatie op haar site:
geldt dit zeker niet; deze zijn pas
Met alles wat er aangeboden wordt
www.mdelfos.nl
uitontwikkeld tegen het 22ste
lijkt men wel te vergeten hoeveel
levensjaar. In samenhang met
de leraar zelf in huis heeft. Hoe die
110 & 111. Boekencafé
de hersenontwikkeling komen
een klas meestal zover krijgt dat ze
In de festivaltent zullen verschillende
emotionele en cognitieve functies
hun onderwijs dat jaar binnenkrijgen,
schrijvers van onderwijsboeken
tot wasdom; een proces dat doorgaat
de meesten gaan over en slagen
aanschuiven in het Boekencafé.
tot in de volwassenheid. Het
uiteindelijk. Maar wat de leraar
Onderwijs Pionier Daniel Koelink
bijzondere is nu dat de hersenen
daarnaast geeft, de vorming die van
van Leraar24 gaat met de auteurs in
zich ontwikkelen in interactie met de
hem of haar uitgaat is, in de gevoelige
gesprek. Dus kom luisteren naar uw
omgeving; ze hebben gestructureerde
kindertijd en adolescentie van groot
favoriete schrijver en laat uw boek
informatie nodig om zich optimaal
belang. En ook dáárvoor zijn ze leraar
signeren!
te organiseren. Uiteraard speelt het
geworden. Leraren hebben een scherp
48
112. LEZING Een waardevol register
de kwaliteit van leraren en scholen te
116. Uitreiking promotiebeurzen
Aan welke werkvormen denk je dan,
meten. In deze interactieve workshop
Minister Bussemaker
welke competenties spelen daarbij een
Jan Anthonie Bruijn
wil ik zin en onzin van toegevoegde
Tijdens het Lerarencongres reikt
belangrijke rol. We delen onze eigen
Medisch specialist Jan Anthonie
waarde onderzoeken en komen tot
minister Bussemaker (Onderwijs) de
ervaringen als student en visitator. We
Bruijn heeft op de werkvloer de
alternatieven om de kwaliteit van
Promotiebeurzen uit aan 30 leraren.
sluiten af met de beleidsmatige kant.
ontwikkeling van het register in de
onderwijs te bepalen.
Leraren krijgen zo de mogelijkheid
Hoe we bekendheid gegeven hebben
zorg voor bij- en nascholing van A
Blog http://dickvanderwateren.nl/
om promotieonderzoek te doen. Een
aan collegiale visitatie binnen ons
groter aantal gepromoveerde leraren
netwerk, hoe we werken vanuit een
voor de klas verhoogt de kwaliteit
visitatieprotocol en hoe te voldoen aan
zijn presentatie vertelt hij waarom dit
114. Leraar worden: recht of voorrecht
van het onderwijs. De promotiebeurs
de register eisen.
zo lang heeft geduurd, wat het belang
Ruth van Sommeren, Nuala Teerink en
is populair: sinds 2011 ontvingen in
is van een kwaliteitsregister voor
Femke Baartman
totaal 136 leraren een beurs.
zijn beroepsgroep en wat voor hem
Selectie voor de lerarenopleidingen,
118. LEZING Het is mijn prachtige, mijn hondse baan
persoonlijk de toegevoegde waarde
is dat een goed idee, of niet? En welke eisen moeten en kunnen
de zorg trekt hij een parallel met het
dan vooraf gesteld worden: kennis,
117. WORKSHOP Collegiale visitatie en het beroepsregister voor leraren in de praktijk
Marten Kircz
van dit register is. Vanuit het register in lerarenregister.
aanleg/geschiktheid voor het beroep,
Amerens Schurer en Jarina Caspers
startende collega’s vol verve over de
motivatie? Hoe kijken leraren
In deze workshop leggen we uit
wonderlijke lumpsum-jungle waarin
113. WORKSHOP Afrekenen op Toegevoegde Waarde: geen goed idee
werkzaam in het onderwijs aan tegen
waarom collegiale visitatie een
ze gaan werken. Centraal staat de
selectie voor lerarenopleidingen?
meerwaarde is voor de school en
dagelijkse lerarenpraktijk die per
Een actieve ‘meedenk-’workshop
voor je eigen ontwikkeling als
school heel verschillend georganiseerd
Dick van der Wateren
onder leiding van studenten van de
leerkracht. We vinden het allemaal
kan zijn, gevolg van de unieke
Hoewel de Onderwijsraad adviseert
lerarenopleidingen van Hogeschool
vanzelfsprekend dat een directielid
Nederlandse ‘vrijheid van onderwijs’.
‘leerwinst’ en ‘toegevoegde waarde’ niet
Leiden. De uitkomsten van de
of intern begeleider ons komt
te gebruiken om scholen te beoordelen,
workshop vormen input voor de
bezoeken in de klas. Waarom niet door
lijkt staatssecretaris Dekker nog
landelijke discussie over selectie voor
leerkrachten? Op een laagdrempelige
119. DEBAT Sta voor kwaliteit. Sta in het Register!
overtuigd van het nut ervan. Twintig
lerarenopleidingen / het leraarschap.
tot Z meegemaakt. Die ontwikkeling heeft meer dan 30 jaar geduurd. In
49
Marten Kircz is oud-leraar en vakbondsbestuurder; hij vertelt
manier werken aan je eigen
Onder leiding van Jurjen van den Berg
jaar onderzoek in de VS van ‘Value
professionele ontwikkeling. We gaan
gaan voorstanders en critici van het
Added Models’ laat zien dat dit zeer
in op het begrip visitatie, maar ook
lerarenregister met elkaar in debat.
onbetrouwbare instrumenten zijn om
hoe dat concreet vormgegeven wordt.
50
Lerarenregister Vergeet u niet uw deelname aan het congres mee te laten tellen? Het Lerarencongres is namelijk gevalideerd en met 6 RU (registeruren)
‘Ik werk aan mijn eigen kwaliteit’
opgenomen in registerleraar.nl.
Bent u al ingeschreven? Hiermee laat u zien dat u bevoegd bent en uw professionele ontwikkeling blijft onderhouden. Vraag uw registratie aan op www.registerleraar.nl/registreren. Registratie aanvragen kost niet meer dan een kwartiertje. In de Circustent staan de ambassadeurs van de Onderwijscoöperatie klaar om u te informeren en te helpen bij de start van uw registratie!
Je bent leraar en daar ben je trots op. Je schept kansen voor een nieuwe generatie. Laat zien dat je bevoegd en bekwaam bent en dat je hieraan blijft werken. Registreer je op registerleraar.nl. Je draagt hiermee bij aan een sterke beroepsgroep.
Laat zien wat je waard bent. Sta in het register. 51
52 De Onderwijscoöperatie bestaat uit de bovenstaande vijf lidorganisaties
Notities
53
54
tot
volgend
jaar
