Colofon... 3 H.-V.V Editie 51 van ons jaarlijkse Feest Vrijzinnige Jeugd in Vilvoorde Grijze Geuzen... 5

Inhoud Ten geleide......................................................................................................................................... 3 Colofon ................................................................................................................................... 3

Van onze afdelingen ...................................................................................................................... 4 H.-V.V...................................................................................................................................... 4 Editie 51 van ons jaarlijkse Feest Vrijzinnige Jeugd in Vilvoorde. ................................................... 4

Grijze Geuzen ......................................................................................................................... 5 Sterke muzikale vrouwen ................................................................................................................ 5 Praag, de Gouden Stad .................................................................................................................... 6 Praatcafé met voordracht over “Eerste Hulp bij Ongevallen”. ....................................................... 7 Adela en Helena: een Verhaal van Moeders ................................................................................... 7

A Vermeylen Fonds ................................................................................................................ 9 Verf! ................................................................................................................................................. 9

Vrijzinnig Vilvoorde ................................................................................................................ 9 Geefplein: editie 2015 ..................................................................................................................... 9

Vrijzinnig OntmoetingsCentrum........................................................................................... 11 Theater: DJIHAD! (1) ...................................................................................................................... 11 Djihad! (2) ...................................................................................................................................... 12 Lezing: De geschiedenis van de vrijzinnigheid............................................................................... 13

Activiteiten en mededelingen ................................................................................................. 14 Grijze Geuzen ....................................................................................................................... 14 Praatcafés en méér … .................................................................................................................... 14 Voordrachten ................................................................................................................................ 14

A. Vermeylen Fonds ............................................................................................................. 15 Activiteiten 3de en 4de kwartaal 2015 ............................................................................................ 15 ‘IN BANGE TIJDEN’ ......................................................................................................................... 15 Vierdaagse Oxford – Cambridge.................................................................................................... 17

Vrijzinnig OntmoetingsCentrum........................................................................................... 17 Lezingencyclus: ‘Vrijzinnig Humanisme: een kennismaking’......................................................... 17

Federatie Vrijzinnige Centra ................................................................................................. 18 Festival van de Zeegeus ................................................................................................................. 18

Overzichtskalender Vrijzinnig Vilvoorde .............................................................................. 20 September – December 2015........................................................................................................ 20

Vrijzinnig Mechelen, een greep uit het aanbod ................................................................... 21

1

Activiteiten HVV Mechelen .................................................................................................. 21

Artikels en Opinies ....................................................................................................................... 22 Eén jaar CAVA: proost! ......................................................................................................... 22 “Je Suis Charlie” in Bangladesh… ......................................................................................... 24 Bemiddeling, meer dan alleen conflictoplossing… .............................................................. 25 Sprokkels .............................................................................................................................. 27 Van de European Humanist Federation (EHF)............................................................................... 27 Anti-mensenrechten lobby’s in EU ................................................................................................ 27 Campagne tegen blasfemiewetten ............................................................................................... 28 Nog wat nieuwtjes ......................................................................................................................... 28

Over euthanasie en het hellend vlak: .................................................................................. 30 Prijs Vrijzinnig Humanisme 2015 .......................................................................................... 32 Schaken, dammen en ‘bakken’ @ Poincaré ......................................................................... 33 Dood doet leven ................................................................................................................... 35 Zwangerschap afbreken nog steeds taboe! ......................................................................... 36 Nog over abortus: het Centre d’Action Laïque (CAL) erg verontrust ! ................................ 37 De wereld wordt steeds religieuzer ..................................................................................... 38

2

Ten geleide Beste lezer, We hebben geprobeerd je dit nummer van de Toorts te bezorgen voor de vakantie begint. Ik heb er bij het schrijven van deze woorden geen zicht op of dat is gelukt. In deze uitgave tref je nogal wat verslagen van voorbije activiteiten aan, o.a. een weerom heel succesvol Feest van de Vrijzinnige Jeugd. De meeste pasten in het kader van de viering van de 50ste verjaardag van de georganiseerde vrijzinnigheid in Vilvoorde. Die viering loopt nog verder in de herfst en ik ben er van overtuigd dat je hier dingen bij vindt naar je zin. Mag ik in het bijzonder je aandacht vragen voor onze gloednieuwe informatie- en debatcyclus over vrijzinnig humanisme? En natuurlijk ons feest in het VOC op 3 oktober. Langs deze weg wens ik namens Vrijzinnig Vilvoorde Wim Distelmans te feliciteren met de toekenning van de Prijs Vrijzinnig Humanisme 2015. De grote verdienste van prof. Distelmans op het gebied van een waardig levenseinde en de palliatieve zorg is ons allen bekend en wordt zo op waardige wijze beloond. De prijs wordt op 21 juni uitgereikt. Rest me enkel je veel leesplezier en een aangename, geslaagde vakantie te wensen. We geven elkaar afspraak in het VOC in het najaar. Tony Scott

Colofon De Toorts is een driemaandelijkse publicatie van VOC VrijzinnigVilvoorde. Eindredactie: Tony Scott en Luk Vangansbeke p/a Frans Geldersstraat 21 1800 Vilvoorde 02-252 15 47 Alle artikels vallen onder de verantwoordelijkheid van de auteurs Stof voor de volgende Toorts? Heb je opmerkingen, vragen of suggesties? Contacteer de redactie op [email protected]

3

Van onze afdelingen H.-V.V. Editie 51 van ons jaarlijkse Feest Vrijzinnige Jeugd in Vilvoorde. Je zou zo denken: “Het wordt een routine, iedereen kent toch zijn taak, het zijn elk jaar opnieuw andere feestelingen die meegaan, maar het scenario in Lichtaart en hier in het Bolwerk zijn met wat kleine aanpassingen toch dezelfde…” Maar neen, elk jaar hebben we een nieuwe uitdaging over het thema, de workshops, onze animatieploeg en al de vrijwilligers die ervoor moeten zorgen dat alles vlot verloopt! Danielle, Carine, Jani, Carmen, Francis, . . . hebben het weekend goed georganiseerd in de Hoge Rielen. Een nieuwe animator, Sander Billen kwam ons team versterken, Sandrine en Yann moesten spijtig genoeg wegens onvoorziene omstandigheden afzeggen. Maar Sarah, Thomas en Bram, drie ‘ouwe rotten’, waren dan wel heel erg present, waarvoor dank. De feestelingen zijn dankzij deze mensen een ervaring rijker. We zorgen ervoor dat dit geen alledaags weekend is! Een griezelig nachtspel om mee te beginnen, verrijkende workshops op zaterdagmorgen en teamspelen/sporten in de namiddag. Onze morele consulent Brian kwam ’s avonds een workshop geven waarop deze keer de jongeren heel positief reageerden. Er was een goede interactie, een interessant gesprek. De fuif is altijd een succes maar om de gasten zondagochtend dan nog iets te laten presteren….! En de keukenploeg die draaide steeds op volle toeren om hongerigen en dorstigen… jawel en ze hebben tot onze grote verbazing de hele voorraad binnengespeeld. Geen overschotjes van brood of charcuterie! Voor ons is dit natuurlijk TOP!! Ik volgde de evocatie, met enige vertraging, van uit het publiek, als toeschouwer en - het moet me van het hart- misschien kwam het harde werk van de feestelingen op zaterdagochtend niet echt tot zijn recht! De vermoeidheid hen wel parten gespeeld hebben. Met enkele kleine tips moeten we het visuele meer kunnen benadrukken. We zijn maar amateurs maar we zijn steeds voor verbetering vatbaar. Dank zij Jeanne Faes werd alles toch mooi aaneen gepraat, precies of ze had haar leven lang niets anders gedaan! De organisatie in het Bolwerk, en de receptie, die hadden Frans en Guido voor hun rekening genomen. Frans had een goede ploeg bijeen getrommeld, met een prachtig resultaat als gevolg!

4

Als voorzitter van HVV wil ik langs deze weg nogmaals iedereen bedanken die zijn steentje bijdroeg om dit jaarlijkse grote evenement tot een goed einde te brengen. Bedankt! Nu volgt nog een korte evaluatievergadering met een gezellig etentje in de Caramba Alle medewerkers zijn hierop welkom , maar geef een seintje aan Luk in het VOC of aan mij, Eric Jacobs, [email protected] Eric Jacobs

De feestelingen 2015

Grijze Geuzen Sterke muzikale vrouwen Tot onze spijt diende de heer Astor Braat zijn lezing over Jacques Brel te annuleren, maar we hopen hem later dit jaar alsnog aan het woord te laten. Via mevrouw Britt Ballings van GG/HVV Vlaams-Brabant bleek

5

mevrouw Sonia Pelgrims bereid te zijn zijn plaats in te nemen op 19 maart. Een alom bekend zanger werd vervangen door een fantastische zangeres die live de liedjes zong van een paar sterke muzikale vrouwen - dus toch nog van een aangename muzikale namiddag . Sterke vrouwen zijn van alle tijden, ze zijn talrijk maar meestal kennen we ze niet. Maar sommigen hebben het geluk of het ongeluk om

door één of andere ‘spotlight’ te worden gevonden en meteen is hun privéleven een publiek geheim. We kennen allemaal de politica’s, de activistes, de dolle Mina’s en Amina’s, de feministen van het eerste uur. Ook in de muziek zijn er een aantal vrouwen die een statement hebben gemaakt, een voorbeeld zijn geweest waaraan andere vrouwen zich konden optrekken. Zangeres Sonia Pelgrims liet ons met enkelen kennis maken tijdens haar ‘Muzikale Lezing’, een boeiende combinatie van duiding van de gekozen nummers en zangeressen en uitvoering van de nummers, aangevuld met de persoonlijke ervaringen van Sonia zelf. Enkele voorbeelden van sterke muzikale vrouwen zijn bv Nina Simone die als burgerrechtenactiviste o.a. actief was in het Civil Rights Movement van Martin Luther King, Ann Christy die tijdens haar leven streed om zichzelf te kunnen blijven maar er pas erkenning voor kreeg na haar dood; Karen Carpenter die het taboe rond anorexia in de showbizz doorbrak maar zelf aan de ziekte bezweek en Edith Piaf die zich van ‘straatmus’ via vele tegenslagen toch de roem inzong. Maar ook een nummer als ‘Summertime’, een slaapliedje uit de omstreden opera ‘Porgy & Bess’ van George Gershwin is een ‘sterke vrouwen’ – nummer. Al was het maar omdat Gershwin eiste dat alle rollen in deze opera door ‘zwarten’ moesten vertolkt worden en dat er door de cast voor het eerst in de geschiedenis een gemengd publiek werd .Dus het nummer heeft op zich al een sterk statement. Maar het verschijnt ook in

het repertoire van vele zwarte jazzzangeressen, wiens carrières bijna altijd samen hingen met de rassenstrijd en dus nooit over rozen zijn gegaan. Het nummer kan dan ook opgedragen worden aan alle die jazzzangeressen van weleer. Het is trouwens één van de enige nummers uit de opera dat in jazzversie mag uitgevoerd worden… Vanaf het begin zat de sfeer er goed in en bij het laatste nummer werden alle aanwezigen aangespoord om mee te zingen. Iedereen genoot en de zangeres werd met een warm applaus bedankt.

Voor meer info over www.soniapelgrims.be

Sonia

Pelgrims:

Praag, de Gouden Stad Na een eerdere rondleiding door Parijs, nam Mevrouw Chris Spatz ons deze keer, op 23 april, mee naar Praag. Ze liep met ons door de straten van de Tsjechische hoofdstad met haar honderden torens, bijgenaamd de Gouden Stad. Nauwelijks beschadigd tijdens de Tweede Wereldoorlog , is het historisch centrum sedert 1992 als

6

geheel opgenomen op de Unesco Werelderfgoedlijst. Praag is gelegen aan de Vltava (Moldau) met de beroemde Karelsbrug, die vaak zwart ziet van de vele toeristen. De inwoners doen er alles aan om hun cultureel erfgoed in een gunstig daglicht te plaatsen. De vele musea, opera- en concertgebouwen en parken worden prima onderhouden. Ook op culinair vlak valt er heel wat te ontdekken, hoewel de Vietnamezen, die er sinds de jaren 1950 zijn neergestreken, een opvallende impact hebben met hun goedkope restaurants. Aan de hand van heel wat beeldmateriaal belichtte Mevrouw Spatz ons meer over de geschiedenis van de prachtige gebouwen, de verhalen achter de beschermde gevels, de talrijke figuren waarvan de standbeelden overal verspreid staan. Daarnaast vertelde ze ook over de inwoners van de stad waarmee ze tijdens haar langdurige verblijf ter voorbereiding voor haar boek ‘100 x Praag’ in aanraking kwam en waarmee ze een duidelijk beeld van het dagelijkse leven wist te schetsen. Iedereen wandelde in gedachten mee door de smalle straatjes en genoot van de prachtige beelden. We kijken al uit naar de volgende reis. bron : stedentrip.nl amazingdestinations.be

7

Praatcafé met voordracht over “Eerste Hulp bij Ongevallen”. Normaal is het Praatcafé vooral de ‘place to be’ voor een gezellige babbel, maar in mei wilden we het aangename aan het nuttige koppelen . De heer Joris Spruyt, een vrijwilliger van het Rode Kruis ons op 7 mei tonen welke levensreddende handelingen wij als senioren nog onder de knie kunnen krijgen om in geval van nood de eerste bijstand te verlenen. Met een paar eenvoudige handelingen kun je kleine wonden verzorgen of hartmassage te starten. Wie meer oefening wil, kan inschrijven voor een van de cursussen die op regelmatige tijdstippen wordt georganiseerd. Adela en Helena: een Verhaal van Moeders

Om ‘50 jaar Vrijzinnig Vilvoorde’ de nodige luister te geven, wilden ook de Grijze Geuzen niet achterblijven. Daarom werd er uitzonderlijk op zaterdag, namelijk op 30 mei, een lezing gepland, met een bekende gastspreekster, namelijk mevrouw

Betty Mellaerts, bekend van de radio en haar interviews in het programma ‘Het Vermoeden’. Naast het gesproken woord gebruikte ze vanaf 1999 ook het geschreven woord in enkele beklijvende boeken, waarvan ze er één kwam toelichten. ‘Adela en Helena’ vertelt het boeiende levensverhaal van twee onbekende vrouwen, de moeders van respectievelijk Jean Kluger en Hans Kusters, beiden bekenden uit de muziekindustrie, waar Betty Mellaerts met hen in contact kwam. Zij vroegen haar de bewogen levensweg van hun moeders te traceren. Twee jaar lang zocht ze informatie in archieven. Zij vond brieven, officiële documenten en foto's . Ze zette hun verhaal af tegen de wereldgebeurtenissen die een enorme impact hadden op hun leven. Adela Rosenbaum werd in 1911 in Miechow – Polen geboren als jongste van vier dochters in een arm Joods gezin. Haar kinderloze oom Benno, die intussen een succesvolle zaak in de diamantsector in Antwerpen had uitgebouwd, nam haar in huis in 1924. Ze leerde er Jacques Kluger, zoon van haar ooms zakenpartner, kennen. Jacques wilde in de showbusiness en starte een orkest. In 1935 huwden ze en kregen een zoon, Jean. Tijdens de Tweede Wereldoorlog vluchtten ze naar Zuid-Frankrijk. Na de oorlog vestigde het koppel zich in Brussel. Helena werd in 1912 in Rusland geboren. Haar moeder Klardia leerde Willy Schröder, een Duitse getrouwde handelsreiziger kennen, met wie ze een relatie begon en drie kinderen kreeg. Na het uitbreken van WO I werd hij als Duitser geïnterneerd en Klardia en de drie kinderen volgden hem vrijwillig. Na

de oorlog werden alle Duitsers verbannen. Aangezien Klardia Russisch staatsburger was, mocht zij het land niet verlaten. Daarom huwde ze met een Duits matroos die ze had leren kennen en volgde hem naar Duisburg, in de hoop Willy terug te zien. Helena zelf ging verder naar Nederland, omdat ze daar als dienstmeisje meer kon verdienen. Door de vlucht van haar moeder was ze statenloos. In Breda ontmoette ze Hans Kusters, met wie ze in 1940 huwde en een zoon Hans jr kreeg. Haar man werd krijgsgevangen genomen. Na de oorlog ging hij als beroepsmilitair ook nog drie jaar naar Indonesië. Na zijn thuiskomst probeerden ze samen opnieuw een bestaan op te bouwen. In haar boek beschrijft mevrouw Mellaerts deze en tal van andere gebeurtenissen in het leven van Adela en Helena. Beide vrouwen hebben ondanks hun verschillende achtergrond en leven een aantal zaken gemeen. Ze hebben steeds vooruit gekeken, op zoek naar een beter leven voor hun gezin. Mevr. Mellaerts onderlijnde de voor de hand liggende parallel met de zoektocht naar een beter leven die ook vandaag duizenden elke dag aanvatten. De namiddag kreeg nog een extra feestelijk tintje door de lekkere taart met koffie die speciaal voor de gelegenheid was voorzien. Juliette Verhulst

8

A Vermeylen Fonds Verf! Tijdens de voorstelling ‘Verf!! stonden Kurt Defrancq en Jean Paul Van Bendegem als kemphanen tegenover elkaar, beiden klaar om hun opponent een artistieke uppercut te bezorgen.

Vrijzinnig Vilvoorde Geefplein: editie 2015

© Isabelle Pateer - Otherweyes

9

Hoe behaal je de eindterm burgerschap? Met deze vraag worstel ik al langer en ik probeer via allerlei kleine projecten en activiteiten tijdens mijn les NCZ leerlingen te motiveren om mondige, kritische burgers te worden. Vorig jaar hebben onze zesdes van Het Atheneum, samen met Mevr. Van den Brande (collega NCZ van Het Atheneum), Stefanie Bakelandt (stafmedewerker IMD Vlaams-Brabant) en ik, op een aantal weken het idee van een geefplein vorm gegeven. Dit mondde uit in een succesvolle try-out op de dag van het humanisme, 21 juni 2014.

© Isabelle Pateer - Otherweyes

Voor de tweede editie wilden we het iets grootser aanpakken aangezien we zo veel meer voorbereidingstijd hadden. We lieten onze zeventienjarigen eerst grondig brainstormen over het concept en alle overige deelinitiatieven en lieten hen alle sociale organisaties in Vilvoorde bezoeken om ons initiatief voor te stellen en reclame te maken. Overigens met succes, want heel wat nieuwe organisaties wilden ook op ons infomarktje naast het huisvandeMens komen staan: het JAC, Logo Zenneland, voetbalinitiaties van Sporting Club Vilvoorde,... (W)armkracht vzw…armen aan

© Isabelle Pateer - Otherweyes

het woord was van bij aanvang nauw betrokken en ook het Repair Café zou ons komen vergezellen. Theatergroep ‘Fast Forward’ was super enthousiast om te komen optreden met hun geweldig koor en het toneelgezelschap ‘Element’ wou improvisatietheater komen brengen.

Posters, flyers en deurhangers werden professioneler dan ooit en werden door onze leerlingen rondgebracht over heel Vilvoorde. Een week voordien kreeg een deel van hen de workshop ‘knutselen met afval’ van Eline van Hujo zodat onze leerlingen zelf met de kinderen aan de slag konden op 9 mei. Het werd in ieder geval een leuke dag! Reeds vroeg waren we op zaterdag in de weer om alle spullen van het VOC naar het Bolwerkplein te brengen, daar alles op te

© Isabelle Pateer - Otherweyes

zetten en het geheel te versieren. Terwijl het pas om 12u begon, namen al heel wat mensen spullen mee! Sommigen kwamen dan later terug om zelf nog iets te doneren. Van 12 tot 13u was het ‘rush-hour’, het was leuk om zien dat weer zo veel spullen een ander leven kregen. Soms werd er wel wat gegraaid maar we probeerden dit te beperken. ‘Fast Forward’ trad op, evenals wat oudleerlingen maar even later begon het te regenen en nadien was het moeilijk nog veel volk naar het plein te lokken. In de vooravond hadden we nog twee gezellige optredens van ‘State of the Art’ en ‘Ocean Wells’. Er waren ook nog workshops rond koken met wilde planten en met restjes , georganiseerd door de moreel consulenten van ons huisvandeMens. Rond 19u begonnen we aan de opruim en kwam de Kringwinkel de resterende goederen halen.

10

Hier komt mijn globale beoordeling. Meer dan twee derde van alle spullen hebben een nieuwe eigenaar en werden dus gerecycleerd en vele mensen vonden het een geweldig initiatief. Misschien maken we het volgend jaar wat minder lang, om meer mensen op hetzelfde ogenblik te verwelkomen? Is de eindterm rond burgerschap gehaald? Ik denk gedeeltelijk, vooral door het voorbereidende werk van de leerlingen. Maar een deel van hen heeft zeer zeker opgemerkt dat zo’n event ook mensen bij elkaar brengt in hun eigen gemeenschap!

Dank aan alle vrijwilligers die dit mogelijk hebben gemaakt: alle gulle gevers, de IMD Vlaams Brabant, het Vrijzinnig Ontmoetingscentrum, het huisvandeMens, alle partners die mee op de kar wilden springen, Luk van (W)armkracht vzw…armen aan het woord,... en heel in het bijzonder, Stefanie die dit alles begeleidde, ondersteunde en mogelijk maakte van de eerste tot de laatste minuut! Wendy Fonteyn leerkracht NCZ Atheneum Vilvoorde en KA Grimberg

Vrijzinnig OntmoetingsCentrum Theater: DJIHAD! (1) Op 21 mei had de langverwachte voorstelling van het stuk ‘Djihad!’ plaats in het VOC. Dit toneelstuk is ondertussen heel bekend geworden en het gezelschap draait al enkele maanden op volle toeren. De avond voordien hadden ze voor 1200 mensen opgetreden, dus nu voor 60 mensen verschijnen was eens iets anders. Maar voor ons betekent dat een volle zaal. Het verhaal: drie Brusselse moslims trekken naar Syrië, zonder enig idee van wat hen daar écht te wachten staat. Daar komen ze gauw op erg brutale manier achter en het oorlogsgeweld, het lawaai en vooral de doden, ook in hun groepje, veroorzaken een vreselijke schok. Het optimisme, idealisme

11

en de insouciance van het begin slaan om in pure angst, depressie en verdriet. Maar de terugkeer naar discriminatie en onbegrip is ook geen feest. Een aanklacht tegen oorlog, het vastbijten in en nadien het relativeren van religieuze overtuiging, diep menselijke gevoelens als liefde en angst: alles komt aan bod. Mede door erg puik acteerwerk. Humor en tragiek vonden duidelijk weerklank . Nadien werd er lang en levendig gediscussieerd tussen acteurs en publiek. Voorwaar een memorabele avond. Tony Scott

Djihad! (2) Franstalige toneelvoorstelling ‘Djihad’ in het VOC Vilvoorde, 21 mei 2015. Acteurs: Ismaël Saïdi (ook regisseur), Reda Chebchoubi, Ben Hamidou en Shark Carrera. Volle zaal, zeker 60 toeschouwers, waarvan ongeveer een kwart moslims – de meesten zijn vrouwen. Ook de Burgemeester en een aantal ambtenaren van het de-radicaliseringsteam van Vilvoorde zijn aanwezig. De luchthaven. Drie jonge idealistische moslims uit Schaarbeek vertrekken naar Homs in Syrië om mee te vechten in de jihad tegen de ongelovigen. Hun naïviteit is aandoenlijk en hilarisch en komt al tot uiting tijdens de voorbereidingen voor hun reis. Tijdens hun tocht en later ter plaatse, vragen ze zich meer en meer af wat ze daar eigenlijk komen doen. Al snel vallen de drie ten prooi aan heimwee naar België, hun ‘vaderland’ en opperen bij talloze gelegenheden dat het daar ‘toch zo slecht nog niet was’ – hoewel ze voor datzelfde België een zekere wrok koesteren omdat ze zich door de autochtone bevolking nooit aanvaard voelden. Tijdens hun reis vertellen de drie anekdotes over hun belevenissen waarin ze discriminatie ondervonden. Doorheen hun lange gesprekken leggen ze hun diepste zielenroerselen bloot. Blijkt dat niet alleen discriminatie een rol speelde in hun tot hiertoe nog niet erg succesvolle leven. Ook hun stringente religie fnuikte hen in het waarmaken van hun (verborgen) passies: de Elvisimitator mag niet zingen, de talentvolle cartoonist mag niet tekenen, de gediplomeerde vindt geen werk en moet de liefde van zijn leven aan de kant zetten. Tot veel vechten voor de grote idealen komt het niet, ze ondergaan wel de gruwelen van de oorlog, o.a. tijdens hun ontmoeting met een christelijke Arabier die net zijn vrouw verloor. Ook zelf komen ze niet ongeschonden terug. ‘Djihad’ is een unieke theaterbeleving, bij momenten zeer ontroerend en indringend, vaak grappig en in elk geval leerzaam. De soms simplistische voorstelling van de feiten en de toenemende melodramatiek naar het einde toe nemen we er graag bij. Theatermaker Ismaël Saïdi neemt de moslimradicalisering op de korrel. Verre van het beledigen van de Islam of van een verheerlijking van het terrorisme, bekritiseert de auteur op subtiele wijze de pijnpunten van de Belgische Islam. Saïdi klaagt het slecht functioneren van de moskeeën aan. De mosliminstellingen hebben een totaal gebrek aan reflectie over de structuur van de Islam in België die in anarchie ontstaan is. Hij noemt zichzelf in de eerste plaats Belg, pas in tweede instantie moslim: de scheiding Moskee – Staat is lovenswaardig. Hij pleit voor een Belgische Islam, ‘un Islam des Lumières’1, waarvoor hij, met de denktank ‘Pensée d’Islam en Belgique’, een tienpuntenprogramma voorstelt2. Het geamineerde debat maakt duidelijk dat de niet-radicale moslim gemeenschap zelf publiek moet reageren zodat niet alleen de fundamentalistische stem weerklinkt. Voor Saïdi is het de hoogste tijd dat de Islam zijn scherpe kantjes laat vallen en zich richt op het samen-leven. Kiki Engels 1 2

‘Quatre Belges défendent un Islam des Lumières’, Bosco d’Otreppes, LaLibre.be, 4 mei 2015 10 propositions radicales pour faire émerger l’islam de Belgique, Ismaël Saïdi, LaLibre.be, 5 mei 2015

12

Lezing: De geschiedenis van de vrijzinnigheid Op 12 juni kregen we , via UPV, Jimmy Koppen op bezoek die het, tijdens Poincaré, had over de geschiedenis van de vrijzinnigheid . De lezing maakte deel uit van het speciale programma voor de viering van 50 jaar georganiseerde vrijzinnigheid in Vilvoorde. Er kwam heel wat interessante informatie uit de bus, over hoe wij de

mosterd in Nederland haalden, over een aantal sleutelfiguren die het allemaal op poten zetten en over hoe het de vrijzinnigheid nadien verging. Nadien was er een stevige discussie die én voor het publiek én voor de spreker boeiende onderwerpen aansneed. Wie er niet bij was , heeft iets gemist. Tony Scott

13

Activiteiten en mededelingen

Grijze Geuzen Praatcafés en méér … De volgende praatcafés hebben plaats telkens op donderdag om 14 uur in het VOC: 2 juli, 6 augustus, 3 september, 1 oktober, 5 november en 3 december 2015. Vanaf 2 juli starten we bovendien met een nieuw initiatief: een workshop/initiatie over het digitaliseren van oude foto’s en dia’s. Ons bestuurslid Guido Prieus zal daarvan de leiding nemen. Wie dus over oude foto’s en dia’s beschikt, maar niet (goed) weet hoe deze te bewerken, zodat zij op de PC of laptop kunnen gezet en bewaard worden, is meer dan welkom. Er zal ook aandacht worden besteed aan het verwerken van deze foto’s en dia’s in een PowerPoint-presentatie. De eerste kandidaat is reeds aangemeld : onze ondervoorzitter Jef Haesaerts, met zijn foto’s en dia’s over Congo uit de jaren ‘5o. Kom zeker eens langs. Je zal er ongetwijfeld wat van opsteken. Maar geen nood, daarnaast gaan de gewone activiteiten van het praatcafé ook door: gezellige babbels, kaarten, gezelschapsspelen, pintje drinken, handwerken, … Voordrachten 17 September 2015, 14h00: Hugo Antonissen brengt een voordracht over ‘Pete Seeger, zijn leven en zijn werk’ Pete Seeger is een beroemde, geëngageerde Amerikaanse gitarist en zanger die zijnh ganse oeuvre wijdde aan de mistoestanden overal in de wereld. Hij ijverde voor gerechtigheid, verdraagzaamheid en vrede. Zijn beroemdste lied was en is ‘We shall overcome’.

15 Oktober 2015, 14h00: Rik Platteau brengt een voordracht over ‘De metamorfose van Vilvoorde’ Rik Platteau, Vilvoordenaar, geeft een uitvoerige lezing over het vroegere Vilvoordeen over hoe onze stad evolueert naar een moderne, middelgrote ‘stad aan het water’. Beeldmateriaal maakt alles nog duidelijker.

14

26 November 2015, 14h00: Catherine de Jong brengt een voordracht over ‘Onverklaarbare genezingen en wonderen’ - (ism UPV) 10 December 2015, 14h00: Astor Braat brengt een voordracht over: ‘Jacques Brel, zijn werk en zijn leven’ Linda Vanbinst

A. Vermeylen Fonds Activiteiten 3de en 4de kwartaal 2015 Do 24/9/2015 – 20u00 Woe 25/11/2015 – 19u30 Za 31/10 tot Di 03/11/2015 Za 21/11/2015 Ma 07/12/2015 – 20u00

Presentatie ‘In Bange Tijden’ Debat over essay #Radicalisme#Extremisme#Terrorisme met Bilal Benyaich – i.s.m. het Masereelfonds - VOC Vierdaagse uitstap naar Oxford en Cambridge Deelname aan het 4de Internationaal Soepfestival van Vilvoorde Voordracht door Sis Van Eeckhout ‘Het Boek der Kampen’ – Auditorium CC Bolwerk

‘IN BANGE TIJDEN’

De Groote oorlog in Vilvoorde en omstreken. Projectie van enkele reportages van Ring-TV met deskundige uitleg van Tom Serkeyn en Jona Broothaerts

15

Ring TV heeft verleden seizoen een eerste reeks reportages gebracht over WO I in onze streken. Misschien heeft u deze reeks gevolgd. Misschien ook niet. Wij bieden u de kans om enkele reportages van deze reeks over de gevolgen van WO I op Vilvoorde en omstreken te komen bekijken. Afspraak op donderdag 24 september 2015 om 20 uur in het Vrijzinnig OntmoetingsCentrum R. Moucheron, Frans Geldersstraat 21 te 1800 Vilvoorde. Tom Serkeyn, reporter bij Ring TV, vertelt u meer over zijn ervaringen bij het maken van deze reeks. Jona Broothaerts, stadsarchivaris van Vilvoorde, zal uitleg geven over de historische achtergrond van de reportages. Van Tom Serkeyn vernemen we dat een tweede reeks reportages in de maak is. Daarom een warme oproep ! Heeft u anekdotes, verhalen, foto’s, filmpjes over WO I, aarzel dan niet en neem contact op via volgend e-mailadres [email protected] . Wij sturen het door naar Tom Serkeyn en/of Jona Broothaerts.

16

Vierdaagse Oxford – Cambridge Het Vermeylenfonds organiseert van zaterdag 31 oktober tot dinsdag 3 november 2015 een uitstap naar Oxford en Cambridge. Vermits deze reis enkel plaatsvindt vanaf het moment dat er minstens 30 deelnemers zijn ingeschreven is snel inschrijven aangewezen. Naargelang het aantal inschrijvingen varieert de prijs ook hoe meer deelnemers, hoe goedkoper de reis! Ook niet-leden zijn welkom! Meer info vindt u op onze website www.vrijzinnigvilvoorde.be: kijk even op de kalender! De reis omvat: Dag 1: Vertrek en bezoek aan Kent en Slough Dag 2: Bezoek aan Oxford Dag 3: Bezoek St. Albans en Cambridge Dag 4: Bezoek Rochester en Canterbury en terugreis Contact: [email protected]

Vrijzinnig OntmoetingsCentrum Lezingencyclus: ‘Vrijzinnig Humanisme: een kennismaking’ Dit najaar organiseert het Vrijzinnig OntmoetingsCentrum een lezingenreeks ‘Kennismaking met het Vrijzinnig humanisme’. Deze cyclus wil de start betekenen van het aanbieden van informatie over alle mogelijke thema’s waar vrijzinnigen mee geconfronteerd kunnen worden – aan iedereen en met open blik, zonder echter aan ons gedachtengoed toe te geven. Het leek ons een goed idee te beginnen met onszelf: waar komen we vandaan, welke betekenis(sen) houden de begrippen die we zo vaak gebruiken in, hoe zijn we georganiseerd? We bekijken ook onze mogelijke toekomstwegen. Echter, dit alles niet zonder te starten met een frisse duik in één van onze grondbeginselen: kritisch denken: wat is dat en hoe doe je dat? Een niet-te-missen cyclus voor al wie met het vrijzinnig humanisme is begaan, ermee werkt of ermee in contact komt! De data van de lezingen vind je verder in het activiteitenoverzicht.

17

Federatie Vrijzinnige Centra Festival van de Zeegeus

MEC Staf Versluys zaterdag 4 juli 2015 16.00u

Verwelkoming Etienne Vercarre, Voorzitter Vrijzinnig Centrum De Fakkel Hervé Depreeuw, Voorzitter Federatie Vrijzinnige Centra

16.05u

Panelgesprek “Vrijzinnigheid en religieus fanatisme” Moderator: Erlend Hamerlijnck, Auteur, Journalist Panel: Gert Jan Geling, Historicus, Theoloog en Arabist Jimmy Koppen, Historicus, Centrum voor Academische en Vrijzinnige Archieven Brahim Laytouss, Directeur Idara, Imam Bleri Lleshi, Filosoof, Documentairemaker

17.00u

Vraagstelling zaal

17.30u

Slotwoord Hervé Depreeuw, Voorzitter Federatie Vrijzinnige Centra

17.40u

Uitreiking Prijs van de Zeegeus Etienne Vercarre, Voorzitter Vrijzinnig Centrum De Fakkel

17.55u

Pauze

18.15u

Performatieve Lezing met lach en ernst met klank en beeld Flemish Pavilion/Vlaams Paviljoen - Chokri Ben Chikha

19.00u

Receptie

20.00u

Avondprogramma 20.00u

Cloud Nine Tribute naar de soul van het platenlabel Motown van de jaren ’60 en ’70. Naast de klassieke combo-bezetting zorgen 4 blazers, een percussiesectie en 3 zangeressen voor het totaalplaatje. 21.30u De Corsari’s Zeskoppige liveband o.l.v. Roel Vanderstukken met opgefriste hits 50 jaar terug in de tijd tot heden van Ritchie Valens, The Monkees, Elvis Presley, The Beatles, The Hollies, Jackie Wilson, Paul Anka en Roy Orbison. TOEGANG GRATIS!

18

19

Overzichtskalender Vrijzinnig Vilvoorde

September – December 2015 Alle activiteiten gaan door in het VOC, F. Geldersstraat 21, 1800 Vilvoorde, tenzij anders vermeld. Do, 02/07 Do, 06/08 Do, 03/09

14h00 14h00 14h00 19h30

Vrij, 04/09 Vrij 11/09 Do, 17/09

17h00 17h00 14h00

Vrij, 18/09 Do, 24/09 Vrij, 25/09 Do, 01/10 Vrij, 02/10

Do, 08/10

17h00 20h00 17h00 14h00 17h00 19h00 10h30 12h30 19h30

Vrij, 09/10 Do, 15/10 Vrij, 16/10 Do, 22/10

17h00 14h00 17h00 19h30

Za, 03/10

Vrij, 23/10 17h00 Vrij, 30/10 17h00 Za 31/10 Di 03/11 Do, 05/11 14h00 19h30

GG GG GG VOC

Praatcafé Praatcafé Praatcafé Voordracht: ‘De Parijse Commune 1871 – Fiasco en mythe’ – Tony Gooijer VOC Poincaré@VrijzinnigVilvoorde VOC Poincaré@VrijzinnigVilvoorde GG Voordracht: ‘Pete Seeger, zijn leven en zijn werk’ – Hugo Antonissen VOC Poincaré@VrijzinnigVilvoorde AVFV Voordracht: ‘In bange tijden’ – Tom Serkeyn VOC Poincaré@VrijzinnigVilvoorde GG Praatcafé VOC Poincaré@VrijzinnigVilvoorde VV Receptie feest 50 jaar Vrijzinnigheid in Vilvoorde Vilvoorde Zitting Stadhuis Vilvoorde ’50 jaar Vrijzinnigheid in Vilvoorde’ VV Walking Dinner ’50 jaar’ VOC Cyclus lezingen ‘Vrijzinnig humanisme – een kennismaking’: ‘Kritisch denken: Hoe doe je dat?’ – Maarten Boudry VOC Poincaré@VrijzinnigVilvoorde GG Voordracht: ‘De metamorfose van Vilvoorde’ – Rik Platteau VOC Poincaré@VrijzinnigVilvoorde VOC Cyclus lezingen ‘Vrijzinnig humanisme – een kennismaking’: ‘Historisch overzicht – 1750 tot heden’ – Philippe Juliam VOC Poincaré@VrijzinnigVilvoorde VOC Poincaré@VrijzinnigVilvoorde AVFV Bezoek Oxford GG VOC

Vrij, 06/11 Vrij, 13/11 Do, 19/11

17h00 17h00 19h30

VOC VOC VOC

Vrij, 20/11

17h00

VOC

Praatcafé Cyclus lezingen ‘Vrijzinnig humanisme – een kennismaking’: ‘Het vrijzinnig-humanistisch begrippenkader’ – Peter Algoet Poincaré@VrijzinnigVilvoorde Poincaré@VrijzinnigVilvoorde Cyclus lezingen ‘Vrijzinnig humanisme – een kennismaking’: ‘De vrijzinnig-humanistische organisatie’ – Anne-France Ketelaer Poincaré@VrijzinnigVilvoorde

20

Za, 21/11 Woe, 25/11 19h30 Do, 26/11 14h00 Vrij, 27/11 Do, 03/12

17h00 14h00 19h30

Vrij, 04/12 Ma, 07/12

17h00 20h00

Woe, 09/12 Do, 10/12 Vrij, 11/12 Vrij, 18/12

19h30 14h00 17h00 19h00

Deelname 4e Internationaal Soepfestival Vilvoorde Debat Bilal Benyaich ‘#Radicalisme#Extremisme#Terrorisme’ Voordracht: Onverklaarbare genezingen en wonderen Catherine de Jong (ism UPV) VOC Poincaré@VrijzinnigVilvoorde GG Praatcafé VOC Cyclus lezingen ‘Vrijzinnig humanisme – een kennismaking’: Afsluitend paneldebat: ‘Vrijzinnig humanisme: waarheen nu?’ VOC Poincaré@VrijzinnigVilvoorde AVFV Voordracht: ‘Het Boek der Kampen’ – Sis Van Eeckhout Auditorium CC Bolwerk FMF Debat ‘Palestina – Israël’ met o.a. Ludo Abicht GG Voordracht: Jacques Brel, zijn werk en zijn leven – Astor Braat VOC Poincaré@VrijzinnigVilvoorde Vrijzinnig Oudejaarsreceptie Vilvoorde VV FMF GG

Vrijzinnig Mechelen, een greep uit het aanbod

Activiteiten HVV Mechelen

Donderdag 17/09/2015, 20u00 In gesprek met Dyab Abou Jahjah. Over democratie, over de scheiding moskee en staat, én over zijn boek ‘De stad is van ons’.

Ook in 2015 bieden we een waaier van activiteiten aan. Onderstaande activiteiten liggen al vast, maar er staat nog meer in de steigers (Vuur aan de Schenen met Maarten Boudry, kortfilm ‘More than honey’, proefavond wiskey, …).

Donderdag 29/10/2015, 20u00 Klein Verzet: Hoe zou de wereld na het kapitalisme eruit zien? Journaliste Tine Hens stelt naar nieuwste boek voor. (I.s.m. VormingPlus en OIKOS) Donderdag 19/11/2015, 20u00 Kan de stad de wereld redden? Intellectuele duizendpoot Eric Corijn prikkelt de geest met nieuwe toekomstperspectieven.' (I.s.m. VormingPlus en het Vermeylenfonds Mechelen)

Deze activiteiten gaan door in het VOC Mechelen, Guldenstraat 27, 2800 Mechelen. Meer info: 015 21 24 71 of [email protected]

21

Op onze publieke Facebookpagina (op de event kalender) vind je steeds de laatste updates i.v.m. geplande activiteiten. Schrijf je in op onze e-nieuwsbrief of kom later nog eens een kijkje nemen, zo mis je niks! Heb je een vraag over een activiteit of een idee voor een nieuwe activiteit (waaraan je eventueel meewerkt), geef ons dan een seintje via ‘[email protected]’ of gebruik het contactformulier. Woensdag, 24 juni, 2015 - 20:15: Algemene vergadering HVV Mechelen 2015

Artikels en Opinies Eén jaar CAVA: proost! Al gehoord van CAVA? We bedoelen niet de drank, maar wel het Centrum voor Academische en Vrijzinnige Archieven, dat in mei 2014 officieel van start ging. CAVA heeft als doel de archieven en het erfgoed van de vrijzinnig humanistische gemeenschap en van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) te verzamelen, te bewaren en bekend te maken bij een breed publiek. In Vlaanderen en Brussel heeft CAVA een unieke positie, hoewel het samenwerkt met diverse andere archiefinstellingen. De archieven en het erfgoed van de vrijzinnigheid zijn op dit moment sterk verspreid en bevinden zich bij de vele organisaties of de mensen thuis. Het toenemend aantal vragen van vrijzinnigen en vrijzinnige organisaties geven duidelijk aan dat CAVA beantwoordt aan een reële nood. Zo werden vorig jaar maar liefst 125 meter en meer dan 43.000 digitale foto’s overgedragen door vrijzinnige organisaties (o.a. door HVV, UVV, en HUJO). Ook enkele personen, zoals Marianne Marchand en Olivier Bals schonken archief. CAVA’s aanvraag voor het kwaliteitslabel als erkende collectiebeherende cultureelerfgoedinstelling werd door de vorige Vlaamse Minister van Cultuur positief beoordeeld. De archieven en het erfgoed worden er dus professioneel bewaard en beheerd. CAVA doet echter meer dan enkel archief en erfgoed verzamelen en bewaren. Aan de geschiedenis van de vrijzinnigheid is in Vlaanderen nog maar weinig aandacht besteed. Via onderzoek, studiedagen, tentoonstellingen, enz. maakt CAVA het materiële en immateriële

erfgoed van de vrijzinnigheid bekend bij het grote publiek. In het kader van het project ‘Een vrijzinnig-humanistisch cultureel erfgoedforum voor Vlaanderen’ werkte CAVA vorig jaar rond het mondeling erfgoed van de vrijzinnig humanistische gemeenschap. De reeks van verhalenavonden door heel Vlaanderen hield ook halt in Vilvoorde op 24 oktober 2013. In het VOC Robert Moucheron getuigden Jeanie Coosemans, Eric Jacobs, Felix Libeer en Alain Vannieuwenburg over hun engagement als vrijzinnig humanist en wat dit heeft betekend in hun leven. De verhalenavonden leveren een schat aan informatie op die niet direct te vinden is in geschreven bronnen. Ze vormen belangrijke getuigenissen over de doorbraak van het vrijzinnig humanistisch gedachtegoed in Vlaanderen. Meer informatie over de verhalenavonden vind je terug op de website. De verhalenavonden zijn daar ook te beluisteren. De studiedag over ‘omgaan met mondelinge bronnen’ begin december sloot aan op het project en trok geïnteresseerden uit zowel de archief- en erfgoedsector als de vrijzinnige wereld. Aanvullend op de verhalenavonden nam CAVA interviews af van vrijzinnige boegbeelden, zoals Karel Poma, Sonja Eggerickx, Hugo Dufour, Luc Devuyst, enz. Je kan ze op de website lezen of beluisteren. Voor Erfgoeddag (26 april 2015) stelde CAVA dit jaar een tentoonstelling samen over humanistische thema’s van vroeger en nu: De humanistisch humoristische erfenis sinds de jaren ’60. De tentoonstelling bestaat uit een 80-tal sterke en leuke cartoons en afbeeldingen van vrijzinnig humanistische tekenaars en

22

VUB-studenten, geselecteerd uit vrijzinnige tijdschriften en studentenpublicaties. Naar aanleiding van 50 jaar Vilvoordse Vrijzinnigheid zal de tentoonstelling in het najaar ook in Vilvoorde te zien zijn. Het goede beheer van archieven en erfgoed begint aan de bron, bij de personen en instellingen die het archief vormen. Recent ging de vorming ‘archiefbeheer’ voor de huizenvandeMens en het Federaal Secretariaat van deMens.nu van start. In een lessenreeks leren medewerkers hoe om te gaan met archieven (klasseren, selecteren, bewaren, enz.). Zowel het papieren archief als het digitale archief (dat zich op de computers, usb-sticks, … bevindt) komen hierbij aan bod. CAVA wil ook het onderzoek naar de geschiedenis van het vrijzinnig humanisme in al zijn facetten stimuleren. De toegang tot de archieven moet laagdrempelig zijn zodat zowel een amateur in het kader van een persoonlijke zoektocht als een professionele onderzoeker in het kader van een wetenschappelijk onderzoek de archieven kunnen raadplegen. Daarom staat de database online en kan je via de website opzoeken welke documenten CAVA heeft. Daarnaast maakt CAVA samen met zijn partners (Liberaal Archief, Universiteitsarchief Gent, AMSAB-ISG, ADNV en KADOC-KULeuven) een erfgoedgids en een onderzoeksagenda, om de bronnen van de geschiedenis van  de vrijzinnigheid bloot te leggen. In het najaar staan o.a. op het  je programma: een workshop over hoe een tentoonstelling maakt over de geschiedenis van vrijzinnige plechtigheden en feesten; een lezing over de

23

geschiedenis van de euthanasie; over de geschiedenis van het Vrij Onderzoek; enz. Workshop valorisatie: Wat kan je doen met je erfgoed? Aan de slag voor Erfgoeddag.  Wat? Erfgoeddag is een jaarlijks evenement dat het grote publiek laat kennismaken met roerend en immaterieel erfgoed: voorwerpen, verhalen, technieken, enz. Erfgoeddag vindt de eerste zondag na de paasvakantie plaats en is gratis. De laatste editie trok in totaal zo’n 200.000 bezoekers in Brussel en Vlaanderen. Erfgoeddag 2016 staat in het thema van ‘Rituelen’. Het ideale onderwerp om als vrijzinnige organisatie de geschiedenis van de Lentefeesten en de Feesten Vrijzinnige Jeugd in jouw buurt of regio in de kijker te zetten. Wil jij met je vrijzinnige organisatie aan de slag met je erfgoed maar weet je niet hoe eraan te beginnen? Schrijf je dan in voor onze workshop! CAVA maakt je wegwijs in de organisatie van Erfgoeddag en geeft je tips en uitleg over het verzamelen en tentoonstellen van materiaal.  Voor wie? Leden en medewerkers van vrijzinnige organisaties in Vlaanderen en Brussel.  Inschrijven verplicht. Via [email protected] met vermelding van voornaam en naam + organisatie. Wanneer? Zaterdag 5 september 2015 van 10u tot 13u30 Waar? VUB-Campus Etterbeek Meer informatie i.v.m. het programma volgt op de website. Houd dus zeker onze website en de Facebook van CAVA in het oog.

“Je Suis Charlie” in Bangladesh… Stel: je wordt aangevallen, of zelfs gedood, gewoon omdat je vrijzinnig bent. Voor Ananta Bijoy Das uit Bangladesh werd op 12 mei 2015 deze nachtmerrie een realiteit.Zie ‘De Morgen’, ‘Metro’ en de ‘De Standaard’ van 13 mei 2015. Zie ook de recente moorden op twee andere seculiere bloggers — met name: Avijit Roy en Washiqur Rhaman — ‘De Morgen’ en de ‘De Standaard’ van 28 februari . Meer info (Engelstalig) op: http://www.bbc.com/news/world-asia32701207 en http://en.wikipedia.org/wiki/Attacks_on_s ecularists_in_Bangladesh Zij werden aangevallen en laffelijk vermoord, gewoon omdat zij het kritisch en vrij denken willen bevorderen. Inderdaad, dat wij in deze technisch hoogstaande en ‘beschaafde’ wereld blijven geconfronteerd worden met regeringen van landen waar zowel de religieuze als niet-religieuze rechten niet worden gerespecteerd is wraakroepend en zou met alle mogelijke middelen moeten bestreden worden. Kunnen wij, vrijzinnigen en humanisten, en ja, ook gelovigen, ons blijven veroorloven om werkeloos toe te kijken terwijl dit soort aanslagen maar blijven plaatsvinden?

Hoe kunnen wij onze volksvertegenwoordigers en senatoren, van welke kleur ook, kortom onze regeringen, er van overtuigen dat zij over unieke mogelijkheden beschikken om op internationaal vlak de vrijheid van religie op te eisen en de nodige actie voor dit probleem onderneemt? Denken wij niet te gemakkelijk dat er in de wereld zodanig veel gebeurt, dat de problemen te groot zijn en veel te ver van ons bed om voor ons een positief effect te kunnen hebben? Kunnen wij er samen niet voor zorgen dat onze regering enige actie onderneemt? Soms begint verandering door toedoen van slechts één persoon. Op mijn steun, hoe miniem ook, kan men alvast rekenen. Guido Prieus

24

Bemiddeling, meer dan alleen conflictoplossing… Wat is bemiddeling? Concreet gaat het over een vrijwillige manier om conflicten op te lossen, zonder dat men contact hoeft op te nemen met een advocaat en zonder dat men zijn strijd voor de rechtbank hoeft te voeren. Deze manier van conflictoplossing is sedert 22 juni 2005 ook wettelijk geregeld. Wanneer men dit leest zal door menig mens de volgende gedachte gaan: “Waarom is dit dan niet zo bekend, en waarom maakt niet iedereen hier gebruik van?” Je bespaart immers veel tijd en geld wanneer je op dergelijke wijze conflicten kan oplossen. Het antwoord op deze vraag is tweevoudig: - ondanks het feit dat bemiddeling reeds 10 jaar in onze wetten staat, is bemiddeling in België nog niet ingeburgerd, in tegenstelling tot andere landen zoals Nederland en Engeland, waar bemiddeling alom bekend is en men ook mooie resultaten bekomt met deze manier van conflictoplossing. - anderzijds is het essentiële kenmerk van bemiddeling de vrijwilligheid, zonder dewelke een bemiddelingsprocedure - al naargelang de aard van het conflict – zeer moeilijk zal verlopen. Bij bemiddeling is het bijgevolg essentieel dat beide partijen bereid zijn de bemiddelingsprocedure te starten. Mede als gevolg van het feit dat partijen vaak niet weten hoe een bemiddeling verloopt en wat de voordelen ervan zijn, ontbreekt het hen ook aan die bereidheid of vrijwilligheid. Onderscheid tussen een bemiddelingsprocedure en een gerechtelijke procedure? Essentieel is dat men bij de bemiddelingsprocedure in principe geen schuldvraag zal stellen. Wie de schuldige is van het conflict is dus zeker niet het belangrijkste . Men zoekt naar een creatieve oplossing van het geschil, zonder aanwijzing van een schuldige, waardoor men de verdere verzuring op inter-persoonlijk vlak kan vermijden. Ook de toekomstige communicatie zal hierdoor verbeteren. Bovendien is er in een bemiddelingsprocedure ruimte voor eenieders gevoel bij het conflict, en tracht men de partijen inzicht te doen krijgen in een voor hen gemeenschappelijk belang. Men zal dus niet meer trachten de overwinning te behalen die men wél nastreefde in het conflict en men zal evenmin de gekwetste gevoelens als richtlijn gaan gebruiken. Het verloop van de bemiddelingsprocedure De partijen nemen in principe zelf contact op met een erkend bemiddelaar, die op een neutrale en onafhankelijke manier de onderhandelingen tussen de partijen zal vergemakkelijken en begeleiden, om zo tot een oplossing te komen van hun geschil. De oplossing die bekomen wordt onder begeleiding van een bemiddelaar die erkend is door de Federale Bemiddelingscommissie kan gehomologeerd worden door de rechtbank, waardoor het akkoord dezelfde waarde krijgt als een vonnis dat door de rechtbank werd uitgesproken. Het gaat dus om een 100% juridisch correcte wijze om geschillen op te lossen, zonder dat men een advocaat in de arm hoeft te nemen om een gerechtelijke procedure op te starten. Welke conflicten komen in aanmerking voor bemiddeling? Tal van conflicten kunnen worden opgelost via bemiddeling.

25

Er kan bemiddeld worden in strafzaken, in burgerlijke- en handelszaken, in sociale zaken en in familiezaken. Bijgevolg komen burenconflicten, commerciële conflicten, geschillen over uitgevoerde bouwwerken, geschillen tussen aandeelhouders, conflicten tussen werkgever en werknemer, echtscheidingen, ruzies tussen erfgenamen, conflicten tussen gescheiden ouders betreffende de gemeenschappelijke kinderen, etc. één voor één in aanmerking voor bemiddeling. Eén van de meest voorkomende voorbeelden van geschillen die perfect via bemiddeling kunnen worden geregeld, is de echtscheiding. Vele koppels die uit de echt willen scheiden menen dat een lange en dure gerechtelijke procedure, onder begeleiding van een advocaat, noodzakelijk is. Niets is minder waar! Via bemiddeling kan een echtscheiding volledig worden geregeld, zowel de verdeling van de goederen als een regeling omtrent de eventuele kinderen. Er hoeft helemaal geen dure en lange strijd gevoerd te worden voor de rechtbank. Kiezen de partijen voor bemiddeling? Dan spelen ze zelf een zeer actieve rol om de beste weg te vinden naar de oplossing van hun geschil, waardoor de kans op de naleving van de gemaakte afspraken veel groter is. Wanneer de partijen individueel bij een advocaat aankloppen zal elkeen zijn strijd afzonderlijk voeren, waardoor het geschil makkelijker zal kunnen ontaarden. Gezien de partijen bij bemiddeling steeds samen met de bemiddelaar kijken naar mogelijke oplossingen en mekaars standpunt bespreken, is de kans op een vechtscheiding miniem. Onbekend is onbemind Conclusie van dit alles is dat mensen dankzij bemiddeling op een vreedzamere en goedkopere manier kunnen komen tot een echtscheiding, maar evengoed tot het beslechten van een burenconflict, de oplossing van een erfenisconflict en alle andere vormen van conflicten. Spijtig genoeg kennen vele mensen bemiddeling nog niet genoeg, en is “Onbekend is onbemind” een gezegde dat hier nog steeds op van toepassing is. Om meer in detail in te gaan over de werkwijze bij bemiddeling en de verschillende domeinen waarin men kan bemiddelen wordt er op 16 september een lezing gegeven door Kim Mauën, erkend bemiddelaar in familiezaken, burgerlijke- en handelszaken. Kim Mauën

26

Sprokkels We gaan nog eens nieuwtjes en informatie zoeken , al dan niet over onze grenzen. Van de European Humanist Federation (EHF) De site van de EHF www.humanistfederation.eu, die onlangs vernieuwd is en nu een stuk beter oogt, biedt steeds veel voor ons interessante, zelfs boeiende informatie. Je kunt er, op de home page, en op de sites van de vele leden, het reilen en zeilen van Europese humanisten en hun organisaties volgen. Zo ook nu weer. Anti-mensenrechten lobby’s in EU EHF is een aantal organisaties gaan bekijken die ze als extremistisch bestempelt. Even de gedachtegang van EHF weergeven: Zoals alle andere organisaties van het middenveld mogen religieuze gemeenschappen best hun standpunten ten beste geven op Europees niveau. Naast de officiële, gematigde organisaties zijn nu een aantal godsdienstige (meestal christelijke) extremistische organisaties bijzonder actief in de Europese wandelgangen. Zij proberen hun ideologisch geïnspireerde, draconische en ondemocratische agenda’s aan de rest van de samenleving op te dringen door te wegen op het beleid en wetgeving te beïnvloeden, zonder ruimte te laten voor andere religieuze of filosofische meningen. Extreme interpretaties van hun geloofsleer leiden hun er toe bvb abortus gelijk te stellen met moord, homoseksualiteit met pedofilie, seksuele opvoeding op school met collectief masturberen. Zij stellen zich voor als progressief, als mensenrechtenactivisten die het leven en het gezin in Europa verdedigen. Enz… EHF heeft zo maar eventjes 28 van die clubjes geïdentificeerd. Bekijk er eens een paar in de lijst - doen je haren recht komen. Sommigen hebben banden met organisaties in de VS, en enkele hebben een stevig budget tot hun beschikking. De site van EHF is alleen in het Engels en het Frans.

27

Campagne tegen blasfemiewetten http://end-blasphemy-laws.org is de site van EHF waar je informatie over de toestand op dat gebied en over hun campagne vindt. Een paar opvallende leden Een nieuwkomer, denk ik, bij EHF, is, in Kroatië, de Center for Civil Courage (de naam alleen al!). Ze stellen zich voor als feministisch en vrijzinnig en hangen uiteraard humanistische waarden aan. Een voltijdse job daar in die streken . www.civilcourage.hr is hun site, maar nagenoeg helemaal in het Kroatisch. Wel in het Engels ( en in het Malti) is de site van de Maltese humanisten, www.maltahumanist.org, die sinds 2010 actief zijn. Ook zij hebben een moeilijke opdracht in dat oer-katholieke en oerconservatieve land. Je leest er nu over de bootvluchtelingen, Free the nipple, godsdienstige taboes en zo meer. Nog wat nieuwtjes De Franse minister van Onderwijs, Najat Vallaud-Belkacem, heeft zeer recent verklaard dat de Franse wetgeving betreffende de ‘laïcité’ contraproductief kon zijn, de rechten van godsdienstige kinderen kon beperken en een rem kon zijn op de vrije meningsuiting van gelovige mensen. Uitkijken, jongens, want als het in Parijs druppelt … en daar is niets aan veranderd.

Iets bemoedigender: de ministers van onderwijs van Engeland en Schotland hebben nu allebei bevestigd dat creationisme niet als deel van het programma wetenschappen mag worden onderwezen.

28

Mocht je je vrijgevig voelen, onze Nepalese vrienden van de Society for Humanism Nepal (jaja, die bestaat , kijk maar op http://www.sochnepal.org ) doen via de IHEU een oproep om hulp voor de slachtoffers van de recente aardbeving in hun land. Zie http://iheu.org/society-for-humanism-nepal-help-for-earthquake-victims/ Je vindt humanisten écht overal, niet alleen bij ons in het Westen. Ook nogal wat in Azië dus. Ik kan me niet voorstellen dat ze het ginder onder de markt hebben. Op 20 en 21 juni vindt in Singapore de Asian Humanism Conference plaats, rond het thema ‘Eenheid in verscheidenheid’. http://iheu.org/iheyo/iheyo-events/the-iheyo-asian-conferencesingapore-unity-in-diversity-21-22-june-2015/ Nu we toch in Azië zijn: op 30/5 vond in Manila de 2 de jaarlijkse conferentie plaats van PATAS, de Filipijnse atheïsten en agnosten. Ze werden toegesproken door Sonja Eggerickx. Nog in Manila had dan meteen nadien het jaarlijkse congres van IHEU plaats. Daar werd Sonja Eggerickx uitgewuifd als presidente. Haar opvolger is Andrew Copson , van de BHA, de Britse humanisten. Er is daar buiten een hele wereld van humanistische activiteit. Dichter bij huis: er komt wellicht een moslim school in Mechelen. Zal zeker de integratie bevorderen… Tony Scott

29

Over euthanasie en het hellend vlak: Met verwondering stellen we vast dat de Belgische bisschoppen in hun opiniestuk van 2 maart in De Standaard stellen dat er sprake is van een hellend vlak bij de toepassing van euthanasie en dat ze vrezen voor de eliminatie van zwakkeren, in casu de dementen. Het debat laait opnieuw op naar aanleiding van het symposium van het LevensEinde InformatieForum (LEIF) over niet-aangeboren wilsonbekwaamheid en euthanasie op de medische campus te Jette op 21 februari laatstleden. Voor alle duidelijkheid: euthanasie kan slechts op verzoek van de patiënt die zelf de vraag naar euthanasie stelt of zijn wens formuleert in een voorafgaande wilsverklaring tegen het ogenblik dat hij zelf zijn wil niet meer kan uiten. Het verhaal van het hellend vlak werd weerlegd door wetenschappelijk onderzoek van de gerenommeerde onderzoeksgroep Zorg rond het Levenseinde van de Vrije Universiteit Brussel in samenwerking met het Bioethisch Instituut van de Universiteit Gent rond de medische beslissingen bij het levenseinde in 2007 in Vlaanderen. Dit onderzoek gaat uit van een steekproef uit de aangiften van sterfgevallen en vormt een follow-up van studies in 1998 en 2001. Dit was het eerste onderzoek na de goedkeuring van de euthanasiewet in België in 2002 en geeft de impact van deze wet weer. Het totaal aantal medische handelingen bij het levenseinde blijkt toegenomen te zijn. In 47,8 % van alle overlijdens werd er minstens één medische beslissing genomen die een mogelijke impact kan hebben op het levenseinde (staken of niet instellen van zinloos geworden behandelingen,

intensiveren van de pijnen symptoombestrijding, euthanasie, hulp bij zelfdoding en levensbeëindiging zonder verzoek). Er werd geen stijging vastgesteld bij het totaal aantal handelingen van levensbeëindiging (euthanasie, hulp bij zelfdoding en levensbeëindiging zonder verzoek), maar in tegendeel een daling van 4,4 % in 1998 naar 3,8 % in 2007. Het aantal gevallen van euthanasie is gestegen (van 1,1 % naar 1,9 %). Het aantal levensbeëindigingen zonder het expliciete verzoek van de patiënt is echter gedaald (van 3,2 % naar 1,8 %). Deze onderzoeksresultaten weerleggen de theorie van het hellend vlak. De euthanasiewet gaf geen aanleiding tot excessen en heeft geleid tot meer overleg met de patiënt bij het beslissen tot levensbeëindiging met dodelijke middelen. In Vlaanderen werd wel een spectaculaire stijging vastgesteld van de palliatieve sedatie (kunstmatig in de coma houden tot aan de dood) van 8,2 % in 2001 naar 14,5 % in 2007. Deze medische beslissing is niet onderworpen aan een wettelijke controle zoals de euthanasie. We stellen ons dan ook ethische vragen bij deze stijging. Deze sedatie blijkt een containerbegrip te zijn en gebeurt al dan niet op verzoek van de patiënt en maskeert waarschijnlijk ook levensbeëindiging zonder verzoek. Sommige artsen die levensbeschouwelijke problemen met euthanasie hebben passen palliatieve sedatie toe. Bovendien ontneemt men weer vaak het beslissingsrecht aan de patiënt, met een risico op toenemend paternalisme van de artsen. Voor de voorstanders van de mogelijke uitbreiding van de

30

euthanasiewet bestaat er geen discussie over de waardigheid van de dementerende mens en de nood aan een optimale palliatieve zorg. Op het symposium op 21 februari werd trouwens de LEIFtime Achievement Award 2015 toegekend aan enkele pioniers van de palliatieve zorg. Waar het hier om gaat is om het bepalen van de waardigheid van zijn eigen leven. Sommige mensen zullen bepaalde fases van dementie niet meer als menswaardig beschouwen en zien deze fases totaal niet zitten. Wie in een wilsverklaring bepaalde wensen uitdrukt over toekomstige fases in zijn leven drukt hierbij geen moreel oordeel uit over mensen die dit niet doen en tot het absolute einde wensen te leven. Sommige mensen lijden ondraaglijk bij het besef in een bepaalde fase terecht te komen. Het zelfbeschikkingsrecht en autonomie zijn fundamenteel. Zelfbeschikkingsrecht is niet absoluut, omdat het tot gevolg kan hebben dat mensen in dezelfde situatie een andere keuze kunnen maken. Het is absoluut op het persoonlijke vlak, niet in maatschappelijk opzicht. Men probeert de omgeving te betrekken bij het beslissingsproces, maar de patiënt heeft het laatste woord als hij dit niet wenst, zoals wettelijk vastgelegd in de euthanasiewet en de wet betreffende de rechten van de patiënt. Het begrip relationele autonomie of autonomie- inverbondenheid ondergraaft de autonomie van de patiënt. Voor veel mensen, ongeacht hun levensbeschouwing, vormt deze autonomie een gegeven waar niet aan te tornen valt. Wanneer men vanuit een bepaalde levensbeschouwing, het moeilijk heeft met het begrip autonomie en dit zelf niet wil toepassen, dan is dit hun recht. Deze visie aan andersdenkenden opleggen kan echter niet. Beseffen de bisschoppen dat voor een aantal gelovigen deze autonomie en

31

het recht op onaantastbaar zijn?

zelfbeschikking

Wij betreuren het ook dat we de bisschoppen niet hoorden toen Professor Christine Van Broeckhoven een oproep deed naar aanleiding van de drastische terugschroeving van de budgetten voor wetenschappelijk onderzoek rond de ziekte van Alzheimer. Tot slot wensen we nog mee te geven dat uit een representatief bevolkingsonderzoek eind 2011 in de Benelux bleek dat 62 % van de Belgen vindt dat euthanasie moet kunnen bij verworven wilsonbekwamen, o.a. dementerenden, mits ze beschikken over een door hen zelf opgestelde voorafgaande wilsverklaring. Sylvain Peeters, voorzitter deMens.nu – Unie Vrijzinnige Verenigingen vzw Prof. dr. Wim Distelmans, titularis leerstoel Waardig Levenseinde van deMens.nu aan de VUB Dit opiniestuk werd opgenomen in De Standaard van 3 maart 2015 onder de titel Mist of helderheid (de begeleiders wachten)

Prijs Vrijzinnig Humanisme 2015 Op 21 juni 2015, de Internationale Dag van het Humanisme, reikt de Humanistisch-vrijzinnige Vereniging (HVV) voor de 14de keer de Prijs Vrijzinnig Humanisme uit. Die prijs wordt om de twee jaar toegekend aan een vooraanstaand humanist die in zijn leven en werk blijk heeft gegeven van een authentiek en volgehouden vrijzinnig-humanistisch engagement. Vorige laureaten waren Karel baron Poma (2009), prof. dr. Etienne Vermeersch (2011) en prof. dr. Marleen Temmerman (2013). Voor 2015 heeft de jury prof. dr. Wim Distelmans tot laureaat verkozen.

Wim Distelmans is oncoloog, hoogleraar aan de Vrije Universiteit Brussel, titularis van de Leerstoel ‘Waardig Levenseinde’ van deMens.nu en voorzitter van LEIF (LevensEinde InformatieForum). De jury looft de grote inzet van prof. Distelmans die gedurende zijn hele professionele carrière heeft geijverd voor de erkenning van de rechten van de patiënt en voor de autonomie en de keuzevrijheid van het individu in zijn of haar laatste levensfase. De Prijs Vrijzinnig Humanisme wordt uitgereikt in Bozar te Brussel op zondag(namiddag) 21 juni 2015. De laudatio wordt uitgesproken door prof. dr. Etienne Vermeersch.

32

Schaken, dammen en ‘bakken’ @ Poincaré In september starten we er mee. Elke 4e vrijdag van de maand (behalve in december, Julie en augustus) kan je vanaf 19 uur in het VOC terecht voor een spelletje schaken, dammen of ‘bakken’ (backgammon). Kaartspelers zijn uiteraard ook welkom. ‘Wens je te kaarten of een ander gezelschapspel te spelen, breng je gezelschap en het spel mee naar VOC Poincaré, elke vrijdag open van 17 tot 21 uur. We bieden je een rustige omgeving en de mogelijkheid om iets te drinken. Met al dat digitaal geweld om ons heen zou men haast vergeten dat er niets gaat boven een spelletje ‘face to face’. Het oeroude spel ‘schaken’ blijft mensen bekoren. Nu is het opnieuw ‘hot’ door de film The Dark Horse, het levensverhaal van Genesis Potini, een Nieuw-Zeelandse Maori, die kansarme jongeren en jongeren met problemen leert schaken.

U denkt waarschijnlijk dat schaken moeilijk is ? Wel, ja en neen. Het is niet moeilijk om aan te leren. Na 2 introductielessen kan je schaken. Of je dan goed kan schaken is een andere vraag. Neen, dus! Dan begint het eigenlijk pas. Als de microbe je te pakken krijgt, speel dan veel tegen wisselende tegenstanders. Heb je het er voor over, dan kan je je beginnen verdiepen in de literatuur over begin- en eindspelen, de verschillende openingen, verdedigingen, enz… Ook de op de markt zijnde gratis schaakprogramma’s voor PC, tablet of smartfoon, dikwijls met leerfunctie, bieden je de mogelijkheid om te oefenen. Maar voor een eerste kennismaking is een ‘life’ initiatie met mogelijkheid tot interactie toch aan te raden. Afspraak op vrijdag 25 september 2015 van 19 tot 20 uur voor de eerste initiatie schaken@Poincaré. Maar we bieden ook ruimte voor dammen en ‘bakken’. Over ‘bakken’ of ‘het bakspel’ toch een klein woordje uitleg.

33

Iedereen kent het bord wel. Maar zelden komt men iemand tegen die werkelijk kan spelen. Backgammon wordt veel gespeeld in het MiddenOosten. Ook in Griekenland is het zeer populair. On-line is het gratis digitaal te vinden, zowel voor PC, tablet als smartfoon. Maar zoals reeds gezegd, niets gaat boven een goed partijtje ‘face to face’.

In België evenwel, met de Belgische spelregels, wordt het bijna niet meer gespeeld. En toch was het vroeger zeer populair en werd het vaak gespeeld in de cafés. Hier en daar komt men nog een oudere persoon tegen die het kan spelen, of een jongere die het nog geleerd heeft van de grootouders. Wel, wij bieden u de kans op een initiatie ‘bakspelen’ op z’n Belgisch en een initiatie ‘backgammon’. Ga je dan op vakantie naar Griekenland, Turkije of Egypte, dan kan je volgen wat die mannen op die terrasjes zitten te spelen. Afspraak op vrijdag 25 september 2015 van 20 tot 21 uur voor een eerste initiatie ‘bakken’ op z’n Belgisch.

34

Dood doet leven Een artikel rond de dood. Is dit geen onderwerp waarmee de lezer wordt afgeschrikt, nog voor hij of zij met lezen aanvangt? Geen paniek. In dit artikel geen euthanasiebedenkingen, geen zelfdodingstatistieken, geen bijna-dood-ervaringen, geen reïncarnatieverhalen, geen funerair erfgoedbeschrijving, geen dode helden met mytheaanbidders, met het lijden en sterven van Jezus als eeuwenlang standaardvoorbeeld (Matheüs: de beroemde zin: ”Mijn God, mijn God, waarom heeft U mij verlaten?”). Neen, niets van dat alles.

Enkel één aspect van het sterven wordt behandeld, met als inspiratiebron een artikel geschreven door de uitstekende journaliste Marja Pruis, in het weekblad ‘De Groene Amsterdammer’ van 9 april 2015. In kranten, tijdschriften, op televisie en sociale media worden getuigenissen gepubliceerd van mensen die de dood aangezegd hebben gekregen en hierover op een onverbloemde manier een gedetailleerd verslag uitbrengen over ontstaan, evolutie, behandeling en toekomstperspectief. En hun bijdragen worden gretig gelezen. Zij die gaan sterven willen dat het ruim geweten wordt. De 21e eeuw heeft dus een andere invulling gegeven aan het begrip ‘intimiteit’, mede veroorzaakt door het overmatig gebruik van de sociale media, waarbij persoonlijke ervaringen op grote schaal kunnen gedeeld worden. Moet de levenseindebegeleiding met fanfare gebeuren? Michel de Montaigne formuleerde het reeds in de zestiende eeuw als volgt, in zijn essay ‘Hoe je

35

over andermans dood moet oordelen’: “Niemand van ons beseft voldoende dat hij slechts één van de velen is. Wij denken dat de hele wereld op de één of andere manier onder ons sterven gebukt gaat en met ons te doen heeft. De dood kan niet iets zijn dat zomaar plaatsvindt, het moet een groots gebeuren zijn. Dit leven kan niet zomaar, onopgemerkt, afgelopen zijn. En dus moet er gerucht aan gegeven worden.”. In feite is het een les in nederigheid die Montaigne ons leert: wij vinden onszelf zo belangrijk dat we niet kunnen aanvaarden dat het op zeker moment met ons gedaan is. En neem het dan nog maar eens iemand kwalijk dat hij of zij het van de daken schreeuwt: “Ik ga dood”. Is zwijgen beter? We leven langer, we sterven langer. Dit is relatief recent en dus zijn er vermoedelijk nog geen regels hoe je daarmee moet omgaan. Wellicht maakt deze openheid deel uit van deze regels en wordt daarmee het taboe doorbroken dat vroeger bestond rond de dood waarover moet gezwegen worden. Ook begrafenissen en crematies zijn momenten om het leven van de overledenen te vieren met muziek, zelfs livemuziek en gloedvolle toespraken, waarin soms de lof de realiteit overtreft. De dood is een abstract begrip dat echter een onontkoombaar deel uitmaakt van elk bestaan. Misschien even een wijsheid van de oude Grieken in herinnering brengen: ”Waar ik ben, is de dood niet, en waar de dood is, ben ik niet”. Het exterioriseren van wat vroeger meestal als privéaangelegenheid werd beschouwd loont misschien de moeite om even over na te denken. We sterven niet meer in stilte. Een laatste poging tot zingeving? Een gooi naar onsterfelijkheid? Wie zal het weten? Felix Libeer

Zwangerschap afbreken nog steeds taboe! Het zelfbeschikkingsrecht en de autonomie van het individu staan centraal in het vrijzinnig humanisme. Dit houdt in dat elke vrouw over haar eigen leven en lichaam beslist, en de keuzevrijheid heeft om al dan niet een zwangerschap te plannen. Vrijzinnig humanisten zijn immers voorstanders van verantwoord en gewenst ouderschap. Abortus hoort daar ook bij. Het is een persoonlijke keuze, die men weloverwogen en zonder enige vorm van druk moet kunnen maken. De vrijzinnige gemeenschap voerde vanaf het prille begin mee actie voor de legalisering van abortus en blijft ook vandaag bekommerd om een veilige en vlotte toegang tot abortus. De abortuswet bestaat nu 25 jaar en is toe aan herziening. Zo moet de maximumtermijn van 12 weken na de bevruchting opnieuw politiek bespreekbaar gemaakt worden. Anno 2015 trekken jaarlijks 500 vrouwen naar Nederland of het Verenigd Koninkrijk omdat deze termijn verstreken is. Het politieke debat over een verlenging van de 12-wekentermijn moet worden gevoerd in samenspraak en in evenwicht met wetenschappelijke experts, samen met ervaringsdeskundigen van de abortuscentra. Ook de toegankelijkheid tot kwaliteitsvolle abortushulpverlening moet worden verzekerd. Daarnaast rust er nog steeds een groot stigma op abortus. Ondanks het feit dat abortus al 25 jaar gelegaliseerd is, bestaan er heel wat vooroordelen rond de zwangerschapsafbreking. Tijdens een internationale conferentie over het abortusstigma (www.abortionlaw25.be) die vandaag plaatsvindt, zal aan minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) een resolutie worden overhandigd.

36

Het vrijzinnig humanisme ondersteunt de volgende standpunten:  Abortus uit het strafrecht halen om het taboe en stigma te doen verdwijnen.  Meer aandacht voor anticonceptiecounseling en abortus in de artsenopleidingen. De huidige generatie abortusartsen vergrijst en er is nood aan opvolging. Nu bestaat enkel aan de medische faculteit van de ULB een specifieke opleiding rond abortus. Deze technieken zouden echter in het curriculum van alle artsen moeten worden opgenomen.  Neutrale informatie verstrekken via de informatiekanalen van de overheid, zodat correcte informatie over ongewilde zwangerschap en abortushulpverlening voor iedereen beschikbaar is.  Verder inzetten op degelijke relationele en seksuele vorming in het onderwijs.  Het voorzien van een specifieke en/of continue opleiding relationele en seksuele vorming voor leerkrachten en toekomstige leerkrachten.  Sensibiliseren via socioculturele organisaties, vrouwenorganisaties en andere stakeholders rond gezondheidspreventie, goede anticonceptie en destigmatisering abortus. Er bestaan nog altijd veel vooroordelen. Iedereen kan geconfronteerd worden met de keuze voor abortus.  Uitvoeren van wetenschappelijke studies rond het gebruik van anticonceptie en abortus en de ontwikkeling van aan de resultaten gelinkte preventiecampagnes voor ongeplande/ongewenste zwangerschap. Want hoewel abortus al vijfentwintig jaar legaal is in België, is het onderwerp nog niet uit de taboesfeer verdwenen. Waakzaamheid blijft dus nodig om abortus beschikbaar te houden voor alle vrouwen. Niet alleen in ons land, waar nog steeds betogingen plaatsvinden tegen het recht op abortus. In sommige landen is abortus immers nog verboden of zeer moeilijk verkrijgbaar, bijvoorbeeld in Ierland en Polen. We moeten solidair zijn met deze vrouwen. Binnen het Platform voor het recht op abortus in Europa en in de wereld werken tal van organisaties samen om abortus toegankelijk te maken op een veilige manier voor alle vrouwen, niet alleen in ons land. Wij vertrouwen erop dat de politiek de juiste wetenschappelijke en ethische conclusies trekt, maar geven hen met bovenstaande voorstellen toch alvast een extra duwtje in de rug. Sylvain Peeters Voorzitter deMens.nu – Unie Vrijzinnige Verenigingen Mario Van Essche Voorzitter Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging

Nog over abortus: het Centre d’Action Laïque (CAL) erg verontrust ! Volgens onze vrienden van het CAL is een recent wetsvoorstel van CD&V een poging om de abortuswet uit te hollen. Waar gaat het om?

37

CD&V heeft blijkbaar op 6 mei stilletjes een amendement ingediend dat het begrip ‘doodgeboren vrucht’ wil afschaffen en in de plaats van een overlijdensakte, ‘te pijnlijk voor de ouders’, een geboorteakte voor elke niet beëindigde zwangerschap wil invoeren. Deze geboorteakte zou verplicht worden vanaf 140 dagen (= 20 weken) zwangerschap en facultatief daarvoor, zonder minimumtermijn. Dus ook voor een misval , en het embryo zou een familienaam kunnen krijgen. (N.B.: er was onder de vorige regering in juli 2013 ook al zo’n voorstel door de regering goedgekeurd, op voorstel van de dames Turtelboom en Onckelinx, nvdr) Er staat bij dat deze akte een erkenning is van de zwangerschap. Dus een misval zou gelijkstaan met een zwangerschap. Voor CAL is dit nog maar een stap verwijderd van het verbieden van abortus in naam van het recht op leven van dat ‘kind’. Met dit voorstel zou je de foetus, en zelfs het embryo, zo een of andere burgerlijke status geven, kun je zo ook een rechtspersoonlijkheid toekennen. En dan natuurlijk abortus verbieden. Dit manoeuvre moet volgens CAL gezien worden in het kader van de door deze regering aangekondigde herziening van de wet op het doodgeboren kind. Volgens CAL kan hier veel foutlopen en moeten we heel waakzaam zijn. Tony Scott Zie ook een opiniestuk van CAL-voorzitter Henri Bartholomeeusen over 25 jaar abortus op http://www.laicite.be/carte_blanche/150603_lettre_ouverte_25_ans_de_loi_sur_l_avortement_ c_est_trop_pour_notre_gouvernement

De wereld wordt steeds religieuzer Tegen 2050 zal de wereld een stuk religieuzer zijn dan nu het geval is. Het percentage atheïsten en agnosten loopt terug, terwijl het percentage religieuze mensen toeneemt. Dat blijkt uit nieuw onderzoek. Wetenschappers van Pew Research Center schetsen op basis van demografische gegevens een helder beeld als het om de toekomst van religie gaat. Religie blijft. Religie groeit. Alle grote religieuze stromingen – met uitzondering van het Boeddhisme – zullen de komende decennia groeien, terwijl het aantal mensen dat niet religieus is, afneemt. Christendom en Islam Op dit moment is het christendom de grootste religie, met zo’n 2,2 miljard aanhangers (oftewel bijna 31 procent van de wereldbevolking). Islam staat op de tweede plek met 1,6 miljard aanhangers (23 procent van de wereldbevolking). Naar verwachting zullen dit ook in 2050 nog de twee grootste geestelijke stromingen zijn, alleen is de islam tegen die tijd net zo omvangrijk als het christendom. Naar verwachting neemt het aantal moslims de komende vier decennia namelijk met 73 procent toe. Het aantal christenen stijgt ook, maar minder snel (met zo’n 35 procent). De enorme groei van de islam is het resultaat van het feit dat moslims een relatief jonge populatie met hoge geboortecijfers vormen. Tegen 2050 zullen er naar schatting zo’n 2,8 miljard moslims (30 procent van de wereldbevolking) en zo’n 2,9 miljard christenen (31 procent van de wereldbevolking) zijn.

38

Groei, stabiliteit of krimp? Wat zijn de belangrijkste demografische factoren wanneer we willen voorspellen of een religie groeit, stagneert of zelfs krimpt? De gemiddelde leeftijd van de gelovige is heel belangrijk: zijn de gelovigen nog jong (dat wil zeggen: vruchtbaar) dan is groei waarschijnlijker. Ook het geboortecijfer is belangrijk. moslims hebben het hoogste geboortecijfer (3.1 kind per vrouw), gevolgd door christenen (2,7 kinderen per vrouw). Het geboortecijfer onder Hindoes is vergelijkbaar met het wereldwijde geboortecijfer: 2,4 kinderen per vrouw. Het geboortecijfer onder Joden ligt op zo’n 2,3 kinderen per vrouw. Naast leeftijd en geboortecijfers speelt ook het percentage mensen dat van religie wisselt een rol. In sommige landen is het heel gewoon dat mensen een andere religie omarmen dan die waarmee ze zijn opgegroeid, in andere landen is dat ongebruikelijk of zelfs verboden. Naar verwachting zal het christendom netto gezien het meeste te lijden hebben onder mensen die van religie veranderen: zo’n 40 miljoen mensen zullen christen worden, terwijl zo’n 106 miljoen mensen het christendom zullen verlaten (het grootste deel van deze 106 miljoen mensen zal deel uit gaan maken van de groep ‘religieus nietgeaffilieerden’).

Boeddhisme Niet alleen het christendom en de islam groeien. Alle geestelijke stromingen maken groei door, met uitzondering van het Boeddhisme. Dat laatste is te verklaren door het feit dat boeddhistische landen sterk vergrijzen en lage geboortecijfers hebben. Het Hindoeïsme groeit wel en zal tegen 2050 zo’n 1,4 miljard aanhangers hebben (nu: 1 miljard).

39

Joden en volksreligies Ook het aantal joden neemt toe: van 14 naar 16,1 miljoen (een groei van 16 procent). Net als het aantal aanhangers van volksreligies (denk dan aan Afrikaanse traditionele religies en de religie van de Australische Aboriginals) neemt toe: van 405 miljoen naar bijna 450 miljoen. Datzelfde geldt voor de kleine religies zoals het Sikhisme en taoïsme. Deze religies worden door de onderzoekers onder de verzamelnaam ‘andere religies’ geschaard en maken samen een groei van zes procent door. Hoewel de volksreligies, het Jodendom en ‘andere religies’ in absolute aantallen groeien, doen ze dat niet zo hard als de wereldbevolking. Daardoor zullen ze in 2050 een kleiner percentage van de wereldbevolking uitmaken dan nu het geval is. Niet-geaffilieerd Een andere interessante groep in het onderzoek zijn de ‘religieus niet-geaffilieerden’. Onder deze groep vallen mensen die niet in een god geloven, agnost zijn of geen specifieke religie aanhangen. Hoewel hun aantal groeit (van 1,1 naar 1,2 miljard) maken ze een steeds kleiner deel van de wereldbevolking uit. Nu vormen ze nog 16 procent van de wereldbevolking: in 2050 zal dat 13 procent zijn. Wanneer we niet kijken naar de wereldbevolking als geheel, maar inzoomen op specifieke regio’s ontstaat een ander beeld. Zo zal het percentage ‘religieus nietgeaffilieerden’ in een regio als Europa en Noord-Amerika juist groeien. In het geval van de VS hebben we het dan over een flinke groei: van 16 naar 26 procent. Hiernaast vind je een voorzichtige voorspelling van hoe het aantal christenen zich in 2070 tot het aantal moslims verhoudt. Voorbij 2050 De onderzoekers schetsen in hun studie het religieuze landschap er tegen 2050. Misschien maakt het je nieuwsgierig: hoe gaat het daarna verder? Streven de moslims de christenen voorbij? Het hangt allemaal af van de vraag of de trend die de onderzoekers tot 2050 schetsen ook daarna doorzet. Als dat het geval is, zullen het christendom en de islam tegen 2070 ongeveer even groot zijn (32 procent van de wereldbevolking). Daarna zal het aantal moslims groter worden dan het aantal christenen, maar beide religieuze stromingen zullen qua groei vergelijkbaar zijn. Tegen 2100 zal 35 procent van de wereldbevolking moslim zijn, terwijl 34 procent van de wereldbevolking christen is. Dat de twee grootste geestelijke stromingen zo sterk in aantal toenemen, is vooral toe te schrijven aan de groeiende Afrikaanse bevolking: het vruchtbare Afrika telt veel christenen en moslims en doordat het aantal mensen in Afrika explosief toeneemt, zal ook het percentage van de wereldbevolking dat christen of moslim is sterk stijgen. Maar – zo benadrukken de onderzoekers – een kleine verandering kan er al voor zorgen dat het heel anders loopt. Stel bijvoorbeeld dat een groot deel van China overstapt op het christendom, dan kan dat er zomaar eens voor zorgen dat het aantal christenen groter blijft dan het aantal moslims. En als het in moslimlanden gebruikelijker wordt gemakkelijker wordt om van religie te wisselen, kan het toekomstperspectief van deze religie er ook al heel ander uit komen te zien. Meer weten over het onderzoek? Het volledige onderzoeksrapport kan je in PDF-formaat downloaden op: http://www.pewforum.org/files/2015/03/PF_15.04.02_ProjectionsFullReport.pdf ! Caroline Kraaijvanger Bronmateriaal: "The Future of World Religions: Population Growth Projections, 2010-2050" - Pewforum.org

40

41

42